ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ

ყვიბისის საჯარო სკოლა

“ ჩვენი სოფლის ”ისტორიის კვალდაკვალ

:: , , , პროექტის მონაწილეები ლიკა ლაშხი ნინო ხაჩიძე ნიკა ხაჩიძე მარიამ , , გელაშვილი ლაშა ლაშხი თათია, ბლიაძე ვერიკო გოგოლაძე

: პროექტის ხელმძღვანელი ბაკურ გელაშვილი

;მდებარეობა ;სახელწოდება ;წყაროებში ყვიბისის შესახებ ცნობები - ;კულტურულ ისტორიული ძეგლები ;ტოპონიმიკა დღევანდელი სოფლის მდგომარეობა; .ფოტოგალერეა

:თემის აღწერილობა

ყვიბისი

— , ყვიბისი სოფელი ბორჯომის მუნიციპალიტეტში ბორჯომის, ( ) . ხეობაში მდინარე ყვიბისისწყლის მტკვრის მარჯვენა შენაკადი ნაპირებზე თემის ( : , , , ). ცენტრი სოფლები ვარდგინეთი ზანავი კორტანეთი რველი ზღვის დონიდან

900 , 6 . 2002 მეტრი ბორჯომიდან კილომეტრი წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში 1771 .ცხოვრობს ადამიანი

— , ყვიბისი სოფელი ბორჯომის მუნიციპალიტეტში ბორჯომის, ( ) . ხეობაში მდინარე ყვიბისისწყლის მტკვრის მარჯვენა შენაკადი ნაპირებზე თემის ( : , , , ). ცენტრი სოფლები ვარდგინეთი ზანავი კორტანეთი რველი ზღვის დონიდან

900 , 6 . 2002 მეტრი ბორჯომიდან კილომეტრი წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში 1771 .ცხოვრობს ადამიანი

მდებარეობა

მდებარეობა

- , მესხეთის ისტორიული სოფლების მათ შორის ყვიბისის შესახებ ცნობები XIV-XVI , . ძირითადად საუკუნეებიდან მოგვეპოვება ხოლო რაც შეეხება სოფ ყვიბისის

( - ) , ,, ,, - ყვიბისი ძველ წყაროებში ასეც ეწოდება სახელს მისი ფუძის ყვიბ ყუიბ მიხედვით თუ, - . ვიმსჯელებთ შესაძლოა იგი იბერიულ კავკასიური ფუძე ენიდან მომდინარეობს როგორც . : ,, ,, , ,, ~ ისტორიკოსი ვ გოილაძე აღნიშნავს ძველად ყვიბირი ყვიბარი მომცრო ჭურს

- , - , აღნიშნავდა და ყვიბირ ისი ყვიბ ისი შეიძლება ის ადგილი იყო სადაც ასეთ ჭურებს. , ამზადებდნენ საინტერესოა ისიც რომ სოფლის ძველი სახელის ფუძე დადასტურებას

. ,, , , პოულობს ქისტურშიც ქისტურში ყუი ის ჭურჭელია რომელშიც კარაქს ამზადებდნენ ,, , .”ხოლო ყვიბარ ისაა ვინც ამ ჭურჭლით კარაქს ამზადებს

, როგორც უხუცესთა გადმოცემით ირკვევა ყვიბისში ძველად ვენახები საკმაოდ, , ყოფილა რასაც სოფლის ტერიტორიაზე ნაპოვნი ათეულობით ქვევრიც მოწმობს და

ალბათ უფრო სარწმუნოდ პირველი ვერსია უნდა მივიღოთ სოფლის სახელწოდების , , , წარმოქმნის შესახებ ვიდრე მეორე რადგან გამორიცხული არაა რომ სოფლის

მოსახლეობა ძველად ყვიბარების დამზადებაში იყო დახელოვნებული და სოფელმაც . , აქედან მიიღო ეს სახელი სოფლის სახელწოდების შესახებ სხვა გადმოცემაც არსებობს

. . ( ) ყვიბისელი ა წ გარდაცვლილი ანთიმო ტალახაძის ჩაიწერა ლილი ტალახაძემ, : ,, ნაამბობით რომელიც მას თავისი ბაბუისგან მოუსმენია აღნიშნავს რომ ყვიბისის

, სახელწოდება მისი ქვიანი რელიეფიდან წარმოსდგება თავდაპირველად სოფელი ყვიბისის მაცხოვრებლები დასახლებულნი იყვნენ ახლანდელი სოფლის განაპირას . , თითქმის ტყის პირას ცნობილია რომ თავიდანვე ჩვენი სოფლის ტერიტორია ძალიან

,, ~ , ,, ,, - ქვიანი იყო და სოფელსაც ქვების ეძახდნენ შემდეგ ქ თანდათანობით ყ ასოთი .შეცვლილა და სახელი ყვიბისიც აქედან წარმოიშვა

- , მესხეთის ისტორიული სოფლების მათ შორის ყვიბისის შესახებ ცნობები XIV-XVI , . ძირითადად საუკუნეებიდან მოგვეპოვება ხოლო რაც შეეხება სოფ ყვიბისის

( - ) , ,, ,, - ყვიბისი ძველ წყაროებში ასეც ეწოდება სახელს მისი ფუძის ყვიბ ყუიბ მიხედვით თუ, - . ვიმსჯელებთ შესაძლოა იგი იბერიულ კავკასიური ფუძე ენიდან მომდინარეობს როგორც . : ,, ,, , ,, ~ ისტორიკოსი ვ გოილაძე აღნიშნავს ძველად ყვიბირი ყვიბარი მომცრო ჭურს

- , - , აღნიშნავდა და ყვიბირ ისი ყვიბ ისი შეიძლება ის ადგილი იყო სადაც ასეთ ჭურებს. , ამზადებდნენ საინტერესოა ისიც რომ სოფლის ძველი სახელის ფუძე დადასტურებას

. ,, , , პოულობს ქისტურშიც ქისტურში ყუი ის ჭურჭელია რომელშიც კარაქს ამზადებდნენ ,, , .”ხოლო ყვიბარ ისაა ვინც ამ ჭურჭლით კარაქს ამზადებს

, როგორც უხუცესთა გადმოცემით ირკვევა ყვიბისში ძველად ვენახები საკმაოდ, , ყოფილა რასაც სოფლის ტერიტორიაზე ნაპოვნი ათეულობით ქვევრიც მოწმობს და

ალბათ უფრო სარწმუნოდ პირველი ვერსია უნდა მივიღოთ სოფლის სახელწოდების , , , წარმოქმნის შესახებ ვიდრე მეორე რადგან გამორიცხული არაა რომ სოფლის

მოსახლეობა ძველად ყვიბარების დამზადებაში იყო დახელოვნებული და სოფელმაც . , აქედან მიიღო ეს სახელი სოფლის სახელწოდების შესახებ სხვა გადმოცემაც არსებობს

. . ( ) ყვიბისელი ა წ გარდაცვლილი ანთიმო ტალახაძის ჩაიწერა ლილი ტალახაძემ, : ,, ნაამბობით რომელიც მას თავისი ბაბუისგან მოუსმენია აღნიშნავს რომ ყვიბისის

, სახელწოდება მისი ქვიანი რელიეფიდან წარმოსდგება თავდაპირველად სოფელი ყვიბისის მაცხოვრებლები დასახლებულნი იყვნენ ახლანდელი სოფლის განაპირას . , თითქმის ტყის პირას ცნობილია რომ თავიდანვე ჩვენი სოფლის ტერიტორია ძალიან

,, ~ , ,, ,, - ქვიანი იყო და სოფელსაც ქვების ეძახდნენ შემდეგ ქ თანდათანობით ყ ასოთი .შეცვლილა და სახელი ყვიბისიც აქედან წარმოიშვა

სახელწოდებასახელწოდება

, ისტორიულ წყაროებიდან ირკვევა რომ ათეულობით სოფელს ჩვენი . ხეობისას გარკვეული დროის მანძილზე დიასამიძეები ფლობდნენ მათი მამული

. - , აწყურის საეპისკოპოსოში შედიოდა სამცხე საათაბაგოს მღვდელმთავართა სიაში . 1125 , : რომელსაც თ ჟორდანია წლის ქვეშ ათავსებს ნათქვამია მაწყვერელი

- . , , გვირგვინ ბოსონიანი არს მისი სამწყსო ყვიბისი და სადგერი არს სულ აწყვერი , დიასამიძის სახლი ახალციხე და ახალციხის წყლის დაღმართი გურიის

.~ _ . წარდგომამდე ყვიბის აწყურის საეპისკოპოსოში ათავსებს ვახუშტი ბატონიშვილიც- ,-,, , , , აწყურშიც წერს იგი არს ეკლესია დიდ მშენი მშვენივრად ქმნული გუმბათიანი

. , - ყოვლად ღვთისმშობლისა იჯდა მიტროპოლიტი მწყემსი ყვიბისს კორტანეთს, …ზეითსა მტკვრის ჩრდილოეთსა

1266 , - წელს სამცხე საათაბაგო უშუალოდ მონღოლთა სახემწიფოს. დამორჩილდა სამცხის პოლიტიკურ დამოუკიდებლობასთან ერთად დაიწყო სამცხის

. თავადთა ხელშეწყობით ეკლესიის დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლაც ამ . ბრძოლაში დიასამიძეთა სახლიც მონაწილეობდა ათაბაგების მარცხის შემდეგ

1443 დიასამიძეებსაც მოუნანიებიათ თავიანთი შეცოდება და წელს ვარამ დიასამიძეს . ერთი გლეხი ყვიბისიდან მცხეთის სვეტიცხოვლისათვის შეუწირია დოკუმენტში

: ,, - , ( ) ვკითხულობთ ქრისტე წერს იგი ესე წიგნი გკადრე მცხეთას და ქართლისა , კათალიკოს შიოს ჩუვენ დიასამიძემან ვარამ და ჩემთა შვილთა ავთანდილ და

. , , დიასამ მას ჟამსა ოდეს ეშმაკისა ნებითა ასეთი რამე სასჯულო საქმე წამეკიდა რომე ( ) თქუენ გამიწყერით და პატიჟით ყუიბის ყვიბის ერთი გლეხი მოგახსენეთ მისითა

.მამულითა

, ისტორიულ წყაროებიდან ირკვევა რომ ათეულობით სოფელს ჩვენი . ხეობისას გარკვეული დროის მანძილზე დიასამიძეები ფლობდნენ მათი მამული

. - , აწყურის საეპისკოპოსოში შედიოდა სამცხე საათაბაგოს მღვდელმთავართა სიაში . 1125 , : რომელსაც თ ჟორდანია წლის ქვეშ ათავსებს ნათქვამია მაწყვერელი

- . , , გვირგვინ ბოსონიანი არს მისი სამწყსო ყვიბისი და სადგერი არს სულ აწყვერი , დიასამიძის სახლი ახალციხე და ახალციხის წყლის დაღმართი გურიის

.~ _ . წარდგომამდე ყვიბის აწყურის საეპისკოპოსოში ათავსებს ვახუშტი ბატონიშვილიც- ,-,, , , , აწყურშიც წერს იგი არს ეკლესია დიდ მშენი მშვენივრად ქმნული გუმბათიანი

. , - ყოვლად ღვთისმშობლისა იჯდა მიტროპოლიტი მწყემსი ყვიბისს კორტანეთს, …ზეითსა მტკვრის ჩრდილოეთსა

1266 , - წელს სამცხე საათაბაგო უშუალოდ მონღოლთა სახემწიფოს. დამორჩილდა სამცხის პოლიტიკურ დამოუკიდებლობასთან ერთად დაიწყო სამცხის

. თავადთა ხელშეწყობით ეკლესიის დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლაც ამ . ბრძოლაში დიასამიძეთა სახლიც მონაწილეობდა ათაბაგების მარცხის შემდეგ

1443 დიასამიძეებსაც მოუნანიებიათ თავიანთი შეცოდება და წელს ვარამ დიასამიძეს . ერთი გლეხი ყვიბისიდან მცხეთის სვეტიცხოვლისათვის შეუწირია დოკუმენტში

: ,, - , ( ) ვკითხულობთ ქრისტე წერს იგი ესე წიგნი გკადრე მცხეთას და ქართლისა , კათალიკოს შიოს ჩუვენ დიასამიძემან ვარამ და ჩემთა შვილთა ავთანდილ და

. , , დიასამ მას ჟამსა ოდეს ეშმაკისა ნებითა ასეთი რამე სასჯულო საქმე წამეკიდა რომე ( ) თქუენ გამიწყერით და პატიჟით ყუიბის ყვიბის ერთი გლეხი მოგახსენეთ მისითა

.მამულითა

ცნობები ყვიბისის შესახებცნობები ყვიბისის შესახებ

, სხვა წყაროებიდანაც ირკვევა რომ ვარამ დიასამიძეს ერთი გლეხი . ,, , ყვიბისიდან თისელის მონასტრისთვისაც შეუწირია და შემოვწირე მე

, - დიასამიძემან ვარამ აღნიშნულია აღაპში ყუიბისს ზურაბის ძე სააღაპედ საუკუნოდ . ჩემსა მონასტერსა ვერ მოგიშალო ვერას ჟამ შიგან ვერ მე და ვერცა ჩემის გვარის, , კაცმა ვერცა გადიდებისა თუისა და ვერცა დამცრობისათვის და შეგუკვეთე ბეგრად

..~ ოცდაოთხი თავჩაფი ღუინო წმინდა ეს ცნობა განსაკუთრებით იმითაა, - საინტერესო რომ ერთ გლეხს ზურაბის ძეს თისელის მონასტრისათვის ოცდაოთხი

. , თავჩაფი ღვინის გადახდა შეეძლო აღნიშნული იმაზე მეტყველებს რომ იმ დროის ყვიბისში ვენახს საკმაოდ დიდი ფართობი უნდა ჰკავებოდა და ის დიდი ქვევრები

. რომელიც სოფელშია აღმოჩენილი ადგილობრივი დაწურული ღვინით ივსებოდა ყოველივე ეს კიდევ ამყარებს სოფლის სახელწოდების წარმოშობის ზემოთ

.ხსენებულ ვერსიას`1609 წლის ტაშისკრის ბრძოლაში გიორგი სააკაძის მიერ ოსმალთა დამარცხების

, 1612 შემდეგ წლიდან საქართველოს სამეფო საზღვარმა ტაშისკრიდან დვირზე ( 1629 ) გადაინაცვლა ასე დარჩა წლამდე ამ დროიდან ქართლის მეფეები ხელს

. 1595 უწყობდნენ ხეობის სოფლების ხელახლა დასახლებას წელს შედგენილ ,, ~ ( ) დავთარში რაისაგან ცარიელად მოსახლეობისგან დაცარიელებული

.დასახელებული სოფლები მათ შორის ყვიბისიც დასახლებულია , შემდეგ პერიოდში უკვე თამაზ ხანის მიერ საავალიშვილოს დალაშქვრის

, აოხრებისა და ასობით ტყვეების წაყვანის მიუხედავად სიცოცხლის მაჯისცემა არ. . შეწყვეტილა თუმცა მშვიდობიანი ცხოვრება თანდათან შეუძლებელი ხდებოდა

. 1757 , ირანისა და ოსმალეთის მძლავრობას ახლა ლეკთა თარეში დაერთო წელს ,_,, , წერს პაპუნა ორბელიანი მოვიდა ათასი ლეკი ქვეითი ავალიშვილების მამულში

, .ხეობაში აიღეს ყვიბისის ციხე მერე მიადგნენ ჭობისხევის ციხესახლს

სოფლის მრავალსაუკუნოვან , XIII წარსულზე მეტყველებს სოფელში ნაპოვნი

80- საუკუნის იანი წლებით დათარიღებული- ქართულ ჰულაგუიდური ვერცხლის მონეტები

( ), 40 , დირჰემი დაახლოებით ცალი რომელიც . ჩემს თანასოფლელს კ ბლიაძეს დაახლოებით ოცი წლის წინ ნაკვეთის დამუშავებისას

. უპოვია მონეტები სპილენძის ზარში ყოფილა, შენახული მაგრამ სამწუხაროდ უმრავლესობა

, ამ მონეტებისა განადგურდა სათანადო . - მოუვლელობის გამო მხოლოდ სამად სამი

ცალი მონეტა ჩამივარდა ხელთ და აქედან ერთი ბორჯომის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმს

, . გადავეცი ერთი კი ს ჯანაშიას სახელობის , ( საქართველოს სახემწიფო მუზეუმს ინახება

38-2005/1 ). ნომრით როგორც სახემწიფო მუზეუმის

- მეცნიერ თანამშრომელმა ირა ჯალაღანიამ, განმიმარტა მონეტაზე იკითხება არაბულ

წარწერით მონღოლი ყაენის არღუნის, სახელი ხოლო მეორე მხარეს ქრისტიანული

, , სიმბოლო ჯვარი წარწერით დაახლოებით : ,, , შემდეგი შინარსიის მამა ღმერთი ძე .~ ღმერთი და სული წმიდა მონეტების ამ

რაოდენობის ერთ ტერიტორიაზე პოვნა იმის მანიშნებელია რომ იმ დროინდელი სოფლის

ცხოვრება სათანადო დონეზე იყო და დიდ- აღებ მიცემობას ეწეოდა იმდროინდელი

.მოსახლეობა აღნიშნული მონეტები მოიპოვა და მუზეუმს გადასცა ბაკურ გელაშვილმა

-ბორჯომის რაიონის მატერიალურ კულტურის ძეგლებს შორის მნიშვნელოვანი

ადგილი უკავია ბერისაყდრების კომპლექსის . უძველს ნაგებობათა ნაშთებს ბერისაყდარი

4 ყვიბისის აღმოსავლეთით კილომეტრზე მდებარეობს ნასოფლარ ბერისაყდრების

. X-XI მიდამოებში იგი აგებულია საუკუნეებში და მის მშენებლობას გრიგოლ ხანძთელის

მოწაფეების თევდორესა და ქრისტეფორეს . სამცხეში მოღვაწეობას უკავშირებენ სხვა- , ეკლესია მონასტრებთან ართად რომლებიც

იმჟამად აშენდა გრიგოლ ხანძთელის და მისი , , მოწაფეების ძალისხმევით უდაოა

ბერისაყდრებსაც თავისი განსაკუთერბული ადგილი ეკევა ჩვენი მხარის სულიერი

. აღორძინების საქმეში ამას თვით სიტყვის .ტოპონიმიც მოწმობს

. ამ კომპლექსში აგებული ყოფილა წმ , გიორგის სახელობის უგუმბათო ეკლესია

. რომელსაც ჟამთასვლამ თავისი კვალი დაამჩნია დღეს იგი ნანგრევების სახითაა ჩვენამდე

. მოღწეული შემორჩენილია მთავარი ნავის , ჩრდილოეთის კედლის ფრაგმენტი კამარის

, ნაწილი და აბსიდი რომელიც ნახევრად. -ავარიულია ტერიტორიის ჩრდილო

დასავლეთითა და სამხრეთ ნაწილში კარგად ( ), იკვეთება ქვის ღობე ყორე რომელსაც- ჩრდილო აღმოსავლეთის მხრიდან ჩაუდის

, .საურმე გზა რომელიც დაზიანებულია

ბერისაყდრები

- ბერისაყდრის მონასტერი ერთ ერთი უდიდესი სალოცავი უნდა ყოფილიყო, ,, -~ ხეობისა ყველაზე დიდი სალოცავი აქ არის ბერისაყდრის მონასტერი აღნისნავს

. . დ ბერძენიშვილი ამ სალოცავის უდიდეს წარსულსა და მნიშვნელობაზე ხეობისათვის მეტყველებს თვით ტაძრის ტერიტორიაზე მიმობნეული ნაგებობათა

. , მრავალი ნაშთი იქვეა ბერების საცხოვრებელი სენაკები რომლებიც მშრალი . ქვითაა ნაშენი ამ სავანეში მყოფი ბერები სარჩოს ნაწილს ალბათ სოფლის

, , გლეხობისაგან ღებულობდნენ თუმცა ჩვენთვის უცნობია რამდენი ბერი .ემსახურებოდა ამ საყდარს

, პერანგ ჩამოქცეული საყდარი წარსული დიდების ნიშანსვეტად , შემორჩენილი ამ არემარეს ალბათ ბევრისთვის კიდევ დიდხანს შეუმჩნეველი

, , იქნებოდა რომ არა მამა გაბრიელის ძალისხმევა კიდევ დიდხანს იქნებოდა …მლოცველთა მომლოდინე

კელიებში გამარტოვებული მამების ლოცვა საუკუნეებს გადმოსწვდა და ბერისაყდრის ნანგრევებში .კვლავ ისმის მგალობელთა გალობა

. : ,, ბერისაყდრებზე საუბრისას მახსენდება რ ჩხეიძის სიტყვები და როგორც , , , არ უნდა გიპყრობდეს სევდა რომ ის არ არის რაც გვეოცნებება როგორი

, მოუთმენლობითა და ჟინითაც უნდა მოველოდეთ იმ ჟამს როცა იქ ჭეშმარიტი , , სულიერება დაივანებს მისი ხილვა მაინც გვიბრუნებს ხოლმე იმ რწმენას ერთი : ,, , ისტორიული დრამის გმირი ასე რომ გამოთქვამს ტაძარი გვქონდეს მლოცველები

.გამოჩნდებიან , . , ღვთის მადლით სოფ ყვიბისში ბერისაყდრის მონასტრის გარდა

, ,, , ,, ,,აღსანიშნავია მთავარ ანგელოზის წმინდა გიორგის და კვარაცხოვლის .სახელობის ეკლესიები

- ბერისაყდრის მონასტერი ერთ ერთი უდიდესი სალოცავი უნდა ყოფილიყო, ,, -~ ხეობისა ყველაზე დიდი სალოცავი აქ არის ბერისაყდრის მონასტერი აღნისნავს

. . დ ბერძენიშვილი ამ სალოცავის უდიდეს წარსულსა და მნიშვნელობაზე ხეობისათვის მეტყველებს თვით ტაძრის ტერიტორიაზე მიმობნეული ნაგებობათა

. , მრავალი ნაშთი იქვეა ბერების საცხოვრებელი სენაკები რომლებიც მშრალი . ქვითაა ნაშენი ამ სავანეში მყოფი ბერები სარჩოს ნაწილს ალბათ სოფლის

, , გლეხობისაგან ღებულობდნენ თუმცა ჩვენთვის უცნობია რამდენი ბერი .ემსახურებოდა ამ საყდარს

, პერანგ ჩამოქცეული საყდარი წარსული დიდების ნიშანსვეტად , შემორჩენილი ამ არემარეს ალბათ ბევრისთვის კიდევ დიდხანს შეუმჩნეველი

, , იქნებოდა რომ არა მამა გაბრიელის ძალისხმევა კიდევ დიდხანს იქნებოდა …მლოცველთა მომლოდინე

კელიებში გამარტოვებული მამების ლოცვა საუკუნეებს გადმოსწვდა და ბერისაყდრის ნანგრევებში .კვლავ ისმის მგალობელთა გალობა

. : ,, ბერისაყდრებზე საუბრისას მახსენდება რ ჩხეიძის სიტყვები და როგორც , , , არ უნდა გიპყრობდეს სევდა რომ ის არ არის რაც გვეოცნებება როგორი

, მოუთმენლობითა და ჟინითაც უნდა მოველოდეთ იმ ჟამს როცა იქ ჭეშმარიტი , , სულიერება დაივანებს მისი ხილვა მაინც გვიბრუნებს ხოლმე იმ რწმენას ერთი : ,, , ისტორიული დრამის გმირი ასე რომ გამოთქვამს ტაძარი გვქონდეს მლოცველები

.გამოჩნდებიან , . , ღვთის მადლით სოფ ყვიბისში ბერისაყდრის მონასტრის გარდა

, ,, , ,, ,,აღსანიშნავია მთავარ ანგელოზის წმინდა გიორგის და კვარაცხოვლის .სახელობის ეკლესიები

მთავარანგელოზი ,, ~ ეკლესია მთავარ ანგელოზი მიეკუთვნება განვითარებული

. . , , შუასაუკუნეების პერიოდს დგას სოფ ყვიბისის განაპირას შემაღლებულ ადგილას , XII მისი მშენებლობის ზუსტი თარიღი არ მოგვეპოვება მაგრამ ისტორიკოსთა აზრით

. ,, ~ საუკუნეში უნდა იყოს აშენებული მთავარ ანგელოზის სახელობის ბაზილიკური, 1125 , 1235 ეკლესია რადგან წელს საქართველოში ჯერ ჯალალედინის ხოლო წელს

მონღოლთა ასწლიანმა ბატონობამ საქართველოს სხვა მხარეებთან ერთად თორის, , , , მხარეც როგორც ჩანს ეკონომიურად ისე დაასუსტა რომ ცალკეულ სოფლებში

. XVI დიდი ტაძარი აღარ აუგიათ საუკუნის ბოლოდან კი ამ მხარის ზოგიერთი . , , სოფელი მთლიანად მოისპო ამიტომ ცხადია ისეთი მშენებლობის

,, ~ , როგორიც მთავარ ანგელოზის სახელობის ბაზილიკური ეკლესიაა ეკონომიურად , დასუსტებული სოფელი ვერ შეძლებდა გარდა იმისა რომ უზარმაზარი ლოდებისაგან გათლილი ქვისაგან აშენებულ ეკლესიას მრავალრიცხოვანი მუშა

. , ხელი დასჭირდებოდა ეკლესიას სამხრეთით აბსიდი მინაშენი აქვს ნაგებია დიდი, , . ზომის უხეშად დამუშავებული ღია ფერის ადგილობრივი ჯიშის ქვის კვადრებით

, მთავარ დარბაზში აღმოსავლეთით ნახევარწრიული აბსიდია ცენტრში სფერული . , , კონქითაა გადახურული კედელში გაჭრილია ორი სარკმელი მათ ქვემოთ კი კარი . რომელიც გადის სამხრეთ ნავში ამ კარების კონტურები მორღვეული და გვიან

. , ამოშენებულია ამიტომ დასავლეთის კედლის ცენტრში განიერი კარია რომელსაც 240 . .არქიტავრად გამოყენებული აქვს სმ სიგრძის სწორკუთხა ქვა

,, ~ მთავარ ანგელოზის სახელობის ეკლესიმ წლების წინ სახურავის შეკეთება, 2005 განიცადა ხოლო წელს კი ეკლესია მოიხატა დავით გელაშვილის და

. - ადგილობრივი მთავრობის დახმარებით დღეს აქ წირვა ლოცვა დგება და ჟამი.შეიწირვის

კვირაცხოვლის სახელობის ეკლესია

,, კვირაცხოვლის სახელობის ეკლესია სოფლის , ცენტრში მდებარეობს რომლის მშენებლობა

1997 2004 23 წელსა დაიწყო და წლის ნოემბერს. დასრულდა ეკლესიის გარეთა ფასადი

, მოპირკეთებულია კარგად დამუშავებული , ფერადი ფილებით შიგნითა ინტერიერი

. ( ).მოხატულია მხატვარი ემზარ გოგოლაძე

,, წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია’’ აღმართულია ყვიბისის . , , სასაფლაოს ტერიტორიაზე იგი ცალნავიანია დარბაზული ტიპის ნაგებობაა . . აშენებულია ფლეთილი ქვით კირის დუღაბზე საკურთხევლის ცენტრში - , დადგმულია ერთი მასიური ქვის ტრაპეზი ხოლო სამხრეთის და ჩრდილოეთის

კედლებში ამოღებულია ზომით ერთი მეორისაგან განსხვავებული ვიწრო. სარკმელი შესასვლელები დასავლეთისა და ჩრდილოეთის კედლებშია

. , დატანებული სამხრეთის კართან თავად ქაიხოსრო ავალიშვილის საფლავია : ,,.. რაზეც შემდეგი შინარსიის წარწერა იკითხება მომხდარმან სიკვდილმან

, მარცხათ მომცა ხე და მან ჩემსა მამულში საკოჭავში მსწრაფლ მიმაქცია მიწად - - მემკვიდრე ბორჯომის ხეობისა თ ვდი ქაიხოსრო ავალის ძე ავალოვ და , განმაშორა საყვარელსა მეუღლესა ნინს სამსა ძესა და სამსა ასულსა

, , საყვარელო მეუღლე ჩემო ნუ სწუხ ჩემთ არამედ იზრუვნე სულსათვის ჩემისა , მიმაბარე მიწას ჩემს განახელებულს ყვიბისის ეკლესიაში სთხოვე ყოველთა , 1851 .~ შენდობას მიბრძანებდნენ გარდავიცვალე მაისის ერთსა წელს როგორც

. ამ წარწერიდან ირკვევა ქაიხოსრო ავალიშვილს განუახლებია წმ გიორგის , . სახელობის ეკლესია ძველსავე ადგილზე წარწერაში არ ჩანს თუ რომელ

, წელს დაიწყო ან რა სახის სამუშაოები ჩაუტარდა ეკლესიას მაგრამ ერთი 1851 ფაქტია რომ წლამდე დაიწყებოდა ეკლესიის განახლება ვინაიდან

.აღნიშნულ წელს გარდაიცვალა ქაიხოსრო ავალიშვილი

,, წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია”

, . , 1757 როგორც ამ ცნობიდან ჩანს სოფ ყვიბისს საკუთარი ციხეც ქონია და , წელს ლეკთა შემოსევის დროს სოფლის მოსახლეობას მისთვის შეუფარებია თავი

, მაგრამ ციხე იმდენად გაუმაგრებელი მისი დამცველები კი ისეთი მცირერივხოვანი, , ყოფილან რომ ათასი ლეკისათვის რა თქმაუნდა წინაღმდეგობა ვერ გაუწევიათ

, , ციხის აღების შემდეგ ცხადია ცოცხლად გადარჩენილ ციხეში მყოფთ ლეკები . ტყვედ წაიყვანდნენ დღეს სოფელში ზუსტად არავინ იცის თუ სად შეიძლებოდა

. ყოფილიყო ყვიბისის ციხე განლაგებული მაგრამ მიუხედავად ამისა არსებობს , . აზრი რომ თითქოს ციხე სოფლის განაპირას ახლანდელი წმ ელიას სალოცავის

ტერიტორიაზე მდებარეობ . და ისტორიკოს ბაკურ გელაშვილის , აზრით ალბათ არც მთლად საფუძველსაა მოკლებული აზრი ციხის სავარაუდო ადგილმდებარეობის, , შესახებ ვინაიდან აღნიშნულ ადგილზე უამრავი ნანგრევებია სადაც აშკარად

, იკითხება ძველი მშენებლობის კვალი მეორე ციხის განლაგების სავარაუდო , , -ადგილი შემაღლებულია და იქიდან კარგად ჩანს ქალაქი ბორჯომი რველი

, - ზანავის მიდამოები რაც ალბათ ამ ტერიტორიაზე განლაგებულ ციხე სიმაგრეებს . მტრის შემოსევის დროს აკონტაქტებდა მესამე რაც ყოველთვის

, დამახასიათებელი იყო ციხეების მდებარეობის ადგილისათვის ყვიბისის ციხის , სავარაუდო განლაგების ადგილს ჩამოდის მდინარე რასაც ყოველთვის

. სასიცოცხლო მნიშვნელობა ქონდა მეციხოვნეთათვის ხოლო ამ ადგილს თუ . , საიდან შემორჩა წმ ელია სალოცავის სახელი დღემდე უცნობია ჩვენთვის არც

ისაა გამორიცხული რომ სათავადოებისათვის დამახასიათებელი ნიშანი ,, ~ . , სალოცავი თავადებს ციხის ტერიტორიაზეც ქონოდათ ალბათ ყოველივე ამ

.შეხედულებას არქეოლოგიური კველევაძიება თუ მოჰფენს ნათელს

ყვიბისის ციხე

• - . ბერისაყდრები ძველად ბერისაყდრები უცნობი ეროვნების მეომრებს დაურბევიათ

. - ბერებს ჯერ წვერებს აგლეჯდნენ შემდეგ კი ხოცავდნენ ერთ ერთი ბერი გადაურჩა მტრის, . რისხვას მაგრამ რამდენიმე დღეში ხის ქვეშ გარდაიცვალა ბერი ხალხმა იპოვა და იქვე

.ხის ქვეშ დამარხა და ესე დაერქვა ბერისაყდრები• წითელუბანი - ბერისაყდრების მახლობლად იყო სოფელი, რომელსაც შემდგომში წითელუბანი უწოდეს და მისი ნასახლარები დღემდეა შემრჩენილი. მოხუცების გადმოცემით ეს ფიცხი ადგილი ყოფილა და ტყე სულ წითლად მოსჩანდა.• რუსის ღელე - ბერისაყდრების აღმოსავლეთით არის ღელე. ერთ-ერთი ომის დროს ეს ღელე ადიდებულა და რუსის ჯარისკაცი შეუწირია და ეწოდა რუსის ღელე.• კულტურები - ყვიბისელმა ხალხმა მთის ფერდობზე გააშენა ნაძვის და ფიჭვის ტყე რომელსაც ყვიბისის კულტურები უწოდეს.• შავი ქოხები - ეს იყო ადგილი სადაც მზე არასდროს იყურებოდა და მუდამ ბურუსით იყო მოცული. აქ ხალხმა პატარა სახლები ქოხები დადგეს და დასახლდნენ.• თეთრი ღელე - ქვითკირიან მაღალ ფერდობზე სადაც ღელე მიედინებოდა და წყალი მუდამ თეთრი იყო.• გორათები - იყო ადგილი სადაც ათი გორა იდგა. დაბლიდან თუ აუყვებოდით გორები უფროდაუფრო მაღლდებოდა და ამიტომ მას გორათები უწოდეს.• პავლეს ვაკე - მოსახლებისაგან მოშორებით შემაღლებულ ადგილზე იყო ვაკე სადაც ცხოვრობდა კაცი სახელად პავლე და ამიტომ დაერქვა მისი სახელი ამ ვაკეს.

• - . ბერისაყდრები ძველად ბერისაყდრები უცნობი ეროვნების მეომრებს დაურბევიათ

. - ბერებს ჯერ წვერებს აგლეჯდნენ შემდეგ კი ხოცავდნენ ერთ ერთი ბერი გადაურჩა მტრის, . რისხვას მაგრამ რამდენიმე დღეში ხის ქვეშ გარდაიცვალა ბერი ხალხმა იპოვა და იქვე

.ხის ქვეშ დამარხა და ესე დაერქვა ბერისაყდრები• წითელუბანი - ბერისაყდრების მახლობლად იყო სოფელი, რომელსაც შემდგომში წითელუბანი უწოდეს და მისი ნასახლარები დღემდეა შემრჩენილი. მოხუცების გადმოცემით ეს ფიცხი ადგილი ყოფილა და ტყე სულ წითლად მოსჩანდა.• რუსის ღელე - ბერისაყდრების აღმოსავლეთით არის ღელე. ერთ-ერთი ომის დროს ეს ღელე ადიდებულა და რუსის ჯარისკაცი შეუწირია და ეწოდა რუსის ღელე.• კულტურები - ყვიბისელმა ხალხმა მთის ფერდობზე გააშენა ნაძვის და ფიჭვის ტყე რომელსაც ყვიბისის კულტურები უწოდეს.• შავი ქოხები - ეს იყო ადგილი სადაც მზე არასდროს იყურებოდა და მუდამ ბურუსით იყო მოცული. აქ ხალხმა პატარა სახლები ქოხები დადგეს და დასახლდნენ.• თეთრი ღელე - ქვითკირიან მაღალ ფერდობზე სადაც ღელე მიედინებოდა და წყალი მუდამ თეთრი იყო.• გორათები - იყო ადგილი სადაც ათი გორა იდგა. დაბლიდან თუ აუყვებოდით გორები უფროდაუფრო მაღლდებოდა და ამიტომ მას გორათები უწოდეს.• პავლეს ვაკე - მოსახლებისაგან მოშორებით შემაღლებულ ადგილზე იყო ვაკე სადაც ცხოვრობდა კაცი სახელად პავლე და ამიტომ დაერქვა მისი სახელი ამ ვაკეს.

ტოპონიმიკატოპონიმიკა

ს , , ოფელი კეთილმოწყობილია დაგებულია ასფალტი გზები განათებულია. , ლამპიონებით სოფელში მოქმედებს სამი ეკლესია რომელთა წინამძღოლია

. , , დეკანოზი მამა გაბრიელი სოფელს აქვს სკოლა ბაღი ამბულატორია და.საკრებულო

ს , , ოფელი კეთილმოწყობილია დაგებულია ასფალტი გზები განათებულია. , ლამპიონებით სოფელში მოქმედებს სამი ეკლესია რომელთა წინამძღოლია

. , , დეკანოზი მამა გაბრიელი სოფელს აქვს სკოლა ბაღი ამბულატორია და.საკრებულო

დღევანდელი სოფლის მდგომარეობა დღევანდელი სოფლის მდგომარეობა

ბერისაყდრებში ბერების საცხოვრებელი

2011 ბერისაყდრებში წელს აგებული ათანასე ათონელის სახელობის ტაძარი

ათანასე ათონელის სახელობის ტაძარის მოხატულობა

გამოყენებული ლიტერატურა

• 1. , ,, ’’, . 2013 .ბაკურ გელაშვილი ბორჯომის ხეობა თბ წ• . ’’. ვ აბულაძე ბორჯომის ხეობის წარსული და აწმყო

. 1983 .თბ წ• , ’’გიორგი ხუჯაძე ბორჯომის ხეობა• ,, ’’პაპუნა ორბელიანი ამბავნი ქართლისანი• , ბაკურ გელაშვილი ცოტა რამ ყვიბისის

’’, . -2. ისტორიიდან გაზ რეპორტი• www. wikipedia.org.