ใบความรู้ที่ 3.1 ส 40226 เรื่อง...

วนสำ�คญท�งพระพทธศ�สน�

ผสอน ครรตน� เพชรคล�ย

พระพทธศ�สน�เปนศ�สน�ประจำ�ชนช�ตไทย ม�ตงแตโบร�ณก�ล พทธศ�สนกชนช�วไทย จะมประเพณ พธกรรมบช�วนสำ�คญท�งพระพทธศ�สน�ขน เพอนอมระลกถงคณ พระพทธ คณพระธรรม และคณ พระสงฆ - เพอนอมนำ�เอ�หลกธรรมม�ประพฤตปฏบต ใหเกดประโยชนสงสดแกตนเอง และผอน ต�มกำ�ลงของตน อย�งถกตอง และเหม�ะสม

วนสำ�คญท�งพระพทธศ�สน� ไดแก วนวส�ขบช� วนอฏฐมบช� วนอ�ส�ฬหบช� วนม�ฆบช� วนเข�พรรษ� วนออกพรรษ� และวนธรรมสวนะ มประวตคว�มเปนม� หลกธรรม ทเกยวของและก�รปฏบตตนของช�วพทธ ดงตอไปน

วนวส�ขบช� 1. คว�มหม�ยของวนวนวส�ขบช� วนวส�ขบช� แปลว� ก�รบช�ในวน

เพญเดอนวส�ขะ ซงเปนชอเดอนของอนเดย

วนวส�ขบช� ตรงกบวนเพญขน 15 คำ� เดอน 6 เปนกล�งเดอนวส�ขะ พระจนทรเสวย

วส�ขฤกษ ถ�ปใดมอธกม�ส คอ เดอน 8 สองหน กจะเลอนเปน วนเพญขน 15 คำ� เดอน 7

2 . เหตก�รณสำ�คญทเกดขนในวนวส�ขบช� มดงตอไปน

2.1 พระพทธเจ�ทรงประสตทสวนลมพนวน ระหว�งเมองกบลพสด กบเมองเทวทหะ อยในเขตประเทศเนป�ลปจจบน กอนพทธศกร�ช 80 ป

2.2 พระพทธเจ�ทรงตรสรอนตรสมม�สมโพธ-ญ�ณ ใตรมพระศรมห�โพธ รมฝ งแมนำ�เนรญชร� ตำ�บลอรเวล�เสน�นคม แควนมคธ เมอพระชนม�ยได 35 พรรษ� กอนพทธศกร�ช 45 ป

2.3 พระพทธเจ�เสดจดบขนธปรนพพ�น

เมอพระชนม�ย 80 พรรษ�

ณ ดงไมส�ละ กรงกสน�ร� แควนมลละ กอนพทธก�ล 1 ป

ภ�พเกยวกบวนวส�ขบช�

ประสต

เส�หนพระเจ�อโศกมหาราช ปกไวทท

พระบรมศาสดาออกจาก พระครรภของพระมารดา

อยในเขตประเทศเนปาล ซงตงอยทางทศเหนอของประเทศอนเดย ภาษาทางราชการเรยกวา "ลมมนเด" แตชาวบาน กยงเรยกวา

"ลมพน"

สงเวชนยสถ�นแหงท ๑ สถ�นทประสต

ตรสร

สงเวชนยสถ�นแหงท ๒ สถ�นทตรสร

วห�รตรสร ทยงหลงเหลออย

สมบรณทสด ปจจบนสถ�นทตรสรนเรยก

ตำ�บลพทธคย�ขนอยกบ จงหวดคย�

ปรนพพ�น

สงเวชนยสถ�นแหงท ๔ สถ�นทดบขนธปรนพพ�น

สาลวโนทยาน เมองกสนารา มสถป และวหาร เปนสญลกษณ เปนอทยานทไดรบการรกษาจากทางการอนเดยเปนอยางด

3. ประวตวนวส�ขบช� ในประเทศไทยประเพณบช�วนวส�ขบช� ใน

ประเทศไทย จ�กหนงสอตำ�รบท�วศรจฬ�ลกษณ หรอ น�งนพม�ศ ทำ�ใหทร�บว� พทธศ�สนกชนช�วไทย มก�รประกอบบช�วนวส�ขบช� ม�ตงแตสมยสโขทย ครงถงสมยกรงศรอยธย� ธนบร และรตนโกสนทรตอนตน ไมปร�กฏหลกฐ�นว�มก�รปฏบตบช�แตอย�งใด

จนกระทงถงสมยรชก�ลท 2 แหงกรงรตนโกสนทร คอ สมเดจพระพทธเลศหล�นภ�ลย ทรงฟ นฟประเพณนขนม�ใหม และทรงกำ�หนดใหเปนพระร�ชพธ ปจจบนท�งร�ชก�รไดกำ�หนดใหวนวส�ขบช� เปนวนหยดร�ชก�ร 1 วน เพอเปดโอก�สใหพทธบรษท ไดมเวล�ประกอบพธกรรมบช�ในวนวส�ขบช� ต�มประเพณนยม

4. จดมงหม�ยของก�รประกอบพธกรรมบช�ในวนวส�ขบช�

วนวส�ขบช�เปนวนทมเหตก�รณสำ�คญน�อศจรรย เปนอย�งยงเกยวกบพระพทธเจ� เกดขนในวนเพญขน 15 คำ� เดอน 6 เปนกล�งเดอน วส�ขะ ถง 3 ประก�ร คอ ก�รประสต ตรสร และปรนพพ�น

พทธศ�สนกชนจงจดพธบช�ทยงใหญขน

เพอนอมระลกถงพระคณอนยงใหญขององคสมเดจพระสมม�สมพทธเจ� ผเป ยมลนไปดวยพระทศพลญ�ณ พระปญญ�คณ พระบรสทธคณ และพระมห�กรณ�คณ ชนำ�สตวโลกทงหล�ย ใหรวธก�รประพฤตปฏบตตนเพอก�รดบทกข จนกระทงหลดพนจ�กก�รเวยนว�ยต�ยเกดในวฏสงส�รในทสด

5.1 ทำ�บญตกบ�ตรทหน�บ�น หรอนำ�ภตต�ห�รไปถว�ยพระทวด

5.2 รบศล 5 ศล 8 หรออโบสถศล เพอรกษ�ก�ย ว�จ� ใจ ใหบรสทธ

5.3 ฟงพระธรรมเทศน� เพอพฒน�สตปญญ� ใหรแจงเหนจรงเกยวกบโลก และชวต ต�มคว�มเปนจรง ไมใหตกอยใตอำ�น�จของร�คะ โทสะ และโมหะ อนเปนเหตแหงทกข

5.4 ทำ�สม�ธ ภ�วน� เพอชำ�ระจตใจใหสะอ�ดบรสทธ เปนอสระจ�กก�รครอบงำ� ของกเลส ตณห�ทงปวง5.5 จดประทปโคมไฟ ทงในพระอ�ร�ม อ�ค�รบ�นเรอนทวไป เปนพทธบช�5.6 นำ�ดอกไมธปเทยน ไปเวยนเทยนทวด ในตอนบ�ย หรอตอนกล�งคนเพล�คำ�เพอบช�พระรตนตรย

5.7 บรจ�คเงนทำ�นบำ�รงพระพทธศ�สน� ใหมคว�ม เจรญรงเรองมนคง ต�มกำ�ลงทรพย และกำ�ลงศรทธ�5.8 ปลดปลอยชวตสตว เชน เต� หอย นก ปล� วว คว�ย ต�มแตจะเหนสมควร เปนพทธบช� ธรรมบช�ง และสงฆบช�

*******************

เรอง วนอฏฐมบช�

วนอฏฐมบช�1. คว�มหม�ยของ วนอฏฐมบช�

วนอฏฐมบช� หม�ยถง ก�รบช�วนถว�ย

พระเพลงพระพทธสรระ หลงจ�กวนวส�ขบช�

ซงเปนวนทพระพทธเจ�เสดจดบขนธปรนพพ�น

ได 8 วน ตรงกบแรม 8 คำ� เดอน 6

2. เหตก�รณสำ�คญวน วนอฏฐมบช�

เมอพระพทธเจ�เสดจดบขนธปรนพพ�น 8 วน มลลกษตรย แหงนครกสน�ร� และประช�ชน พรอมพระภกษสงฆ มพระมห�กสสปเถระ เปนประธ�นสงฆ ไดพรอมใจกนถว�ยพระเพลงพระพทธสรระ ณ มกฏพนธนเจดย ในนครกสน�ร� ท�มกล�งคว�มเศร�โศกเสยใจ และอ�ลยอ�วรณองคสมเดจพระบรมศ�สด�สมม�สมพทธเจ� อย�งสดทจะประม�ณได

เพร�ะพระพทธองคทรงเป ยมลนไปดวยพระปญญ�คณ พระบรสทธคณ และพระมห�-กรณ�คณทยงใหญไพศ�ล ตอพทธศ�สนกชนทกคน และตอทกสรรพสตวทงปวง อย�งไมส�ม�รถห�ผใดม�เสมอเหมอนได

ภ�พเกยวกบวนอฏฐมบช�

ปรนพพ�น

พธถว�ยพระเพลงพระบรมศพ หลงจ�กพระผมพระภ�คเจ�เสดจ

ปรนพพ�น

3. จดมงหม�ยของวนอฏฐมบช� มดงน

วนอฏฐมบช� เปนวนถวายพระเพลง พระสรระของพทธเจา พทธศาสนกชนทง

หลาย จงประกอบพธบชาขน เพอนอมถงวนทพระ

สรระของพทธเจา ไดถกเผามอดไหมไปในกองเพลง ดวยความรสกอาลย และสลดสงเวชใจวา แมแตพระพทธเจา กเสดจดบขนธปรนพพาน และตองถกเผามอดไหมไป เหลอแตพระธรรมคำาสงสอน

ใหเปนพง ทยดเหนยวของพทธบรษททงหล�ย ไดนอมนำ�เอ�ไปประพฤตปฏบต เพอก�รดบทกข ต�มกำ�ลงศรทธ� วรยะของแตละบคคล จนก�รทงเข�สเป�หม�ยสงสดของพระพทธศ�สน� คอ พระนพพ�น ในทสด

4. ขอปฏบตของพทธศ�สนกชนในวนอฏฐมบช� มดงตอไปน 4.1 ทำาบญตกบาตร ถวายจตปจจย

ไทยธรรม เพอบำารงพระพระพทธศาสนาใหมความเจรญ รงเรอง มงคง สบตอไป

4.2 รกษาศล 5 ศล 8 หรออโบสถศล เพอรกษากาย วาจา ใหบรสทธ

4.3 ฟงพระธรรมเทศนา เพอพฒนาสตปญญาใหมความรอบร และสงยง ๆ ขนไป

4.4 ทำ�สม�ธภ�วน� เพอชำ�ระจตใจใหสะอ�ดบรสทธ4.5 งดเวนอบ�ยมข อนเปนท�งแหงคว�มเสอมทงปวง4.6 กรวดนำ� แผเมตต� อทศกศลใหแกญ�ตมตรทลวงลบ และสรรพสตวทงหล�ย

*************

เรอง วนม�ฆบช�

วนม�ฆบช�1. คว�มหม�ยของวนม�ฆบช� ม�ฆบช� แปลวา การบชาในวนเพญ

เดอนมาฆะ ซงเปนชอเดอนของอนเดย วนม�ฆบช� ตรงกบวนเพญขน 15 คำา

เดอน 3 เปนกลางเดอนมาฆะ พระจนทรเสวยมาฆะฤกษ ถาปใดมอธกมาส คอ เดอน 8 สองหน กจะเลอนเปนวนเพญขน 15 คำา เดอน 4

2 . เหตก�รณสำ�คญทเกดขนในวนม�ฆบช� มดงตอไปน

2.1 พระอรหนตส�วก จำ�นวน 1,250 รป ม�ประชมกน

ณ เวฬวนมห�วห�รในกรงร�ชคฤห2.2 พระอรหนตส�วกเหล�นน ลวนบวชดวย วธเอหภกขอปสมปท� คอ ไดรบก�ร

อปสมบทจ�กพระพทธเจ�ทงสน2.3 พระอรหนตส�วกเหล�นน ม�ประชมกน โดยมไดนดหม�ยม�กอน

2.4 วนนนเปนวนเพญเดอนม�ฆะ คอ วนเพญ เดอน 3 ก�รทมเหตก�รณสำ�คญ 4 ประก�ร เกดขนพรอมกนในวนน จงนยมเรยกว� “จตรงคสนนบ�ต” แปลว� “ก�รประชมอนประกอบดวยองค 4” พระพทธเจ�ทรงเหนเปนเรองอศจรรย จงทรงแสดงพระธรรมเทศน�“ โอว�ทป�ตโมกข ” ใหปร�กฎตอ มห�สงฆสนนบ�ต คอ ก�รประชมสงฆหมใหญ

ภ�พเกยวกบวนม�ฆบช�

พระพทธเจ�ทรงแสดง

โอว�ทป�ตโมกข

พระโอว�ทป�ตโมกข มใจความสำาคญดงตอไปน คอ1) อดมก�รณของก�รเผยแผพระพทธ

ศ�สน� ไดแก 1.1) ตองมความอดทนตอการกลาว

รายตาง ๆ 1.2) ตองรจกจดมงหมายสงสดของ

พระพทธศาสนา คอ นพพาน 1.3) ตองไมเบยดเบยนทำารายผอน

2) คำ�สอนโดยสรปยอในพระพทธศ�สน� 2.1) การไมทำาบาปทงปวง 2.2) การทำาความดใหถงพรอม 2.3) การทำาจตใจของตนใหสะอาด ผองแผว

3) ขอปฏบตทเปนก�รฝกตนเอง และ เพอนำ�ไปสอนผอน 3.1) ก�รไมกล�วร�ยผอน 3.2) ก�รไมทำ�ร�ยผอน 3.3) ก�รสำ�รวมศลของตนต�มพระธรรมวนย 3.4) ก�รรจกประม�ณ ในก�รบรโภค 3.5) ก�รอยในสถ�นทอนสงดไมเหนแกก�รหลบนอน บนทนอนสงใหญ

3.6) ก�รบำ�เพญเพยรท�งจตอย�งยงยวด เพอใหสงบ ตงมน เหม�ะแกก�รเผยแผธรรม

วนม�ฆบช� ยงมเหตก�รณสำ�คญอน ๆ อก คอ เปนวนทพระพทธเจ�ทรงแตงตงพระอครส�วกเบองซ�ย คอ พระโมคคลล�นะ และพระอครส�วกเบองขว� คอพระส�รบตร และเปนวนทพระพทธเจ�ทรงปลงอ�ยสงข�ร พระองคทรงกำ�หนดพระทยอย�งแนวแนว� อก 3 เดอน ข�งหน� คอ วนเพญ เดอนวส�ขะ พระองคจะเสดจดบขนธปรนพพ�น

3. ประวตวนม�ฆบช� ในประเทศไทย

เนองจ�กมเหตก�รณพเศษหล�ยอย�งเกดขน ในวนเพญ เดอนม�ฆะ จงนบไดว�เปนวนสำ�คญท�งพระพทธศ�สน�

วนหนง พระบ�ทสมเดจพระจอมเกล�เจ�อยหว รชก�ลท 4 แหงกรงรตนโกสนทร ทรงเหนว�ยงไมเคยมพธบช�ใด ๆ ทำ�ใหคนสวนม�กไมสนใจ พระองคจงโปรดเกล� ฯ ใหม

พระร�ชพธประกอบก�รกศลขน ท�งร�ชก�รกำ�หนดใหหยดร�ชก�ร 1 วน เพอใหพทธศ�สนกชนไปประกอบพธต�มประเพณนยม

4. จดมงหม�ยของก�รประกอบพธกรรมบช� ในวนม�ฆบช�

ก�รประกอบพธกรรมบช�ในวนม�ฆบช� ของ พทธศ�สนกชน เพอนอมระลกถงก�รประชมใหญของพระสงฆ หลกพระธรรม

คำ�สอนในโอว�ทป�ตโมกข ซงถอว�เปนแมบท หรอหวใจของคำ�สอนในพระพทธศ�สน� และหลกก�รเผยแผพระพทธศ�สน� ตลอดถงก�รปลงอ�ยสงข�รขององคสมเดจพระสมม�-สมพทธเจ� ซงทำ�ใหเกดก�รสลดสงเวชใจว� แมแตพระพทธเจ�ผ

ทรงทศพลญ�ณ กทรงหนคว�มต�ยไมพน

5. ขอปฏบตตนของพทธศ�สนกชนในวนม�ฆบช� มการปฏบตเชนเดยว

กบวนวสาขบชา 5.1 ทำ�บญตกบ�ตร ถว�ยจตปจจย

ไทยธรรม เพอบำ�รงพระพระพทธศ�สน�ใหมคว�มเจรญ รงเรอง มงคง สบตอไป

5.2 รกษ�ศล 5 ศล 8 หรออโบสถศล เพอรกษ�ก�ย ว�จ� ใหบรสทธ

5.3 ฟงพระธรรมเทศน� เพอพฒน�สตปญญ�ใหมคว�มรอบร และสงยง ๆ ขนไป

5.4 ทำาสมาธภาวนา เพอชำาระจตใจใหสะอาดบรสทธ5.5 งดเวนอบายมข อนเปนทางแหงความเสอมทงปวง5.6 กรวดนำา แผเมตตา อทศกศลใหแกญาตมตรทลวงลบ และสรรพสตวทงหลาย

เรอง วนอ�ส�ฬหบช�

วนอ�ส�ฬหบช�

1. คว�มหม�ยของวนอ�ส�ฬบช� อ�ส�ฬบช� แปลว� ก�รบช�ในวนเพญเดอนอ�ส�ฬ

หะ ซงเปนชอเดอนของอนเดย วนอ�ส�ฬบช� ตรงกบวนเพญขน 15 คำ� เดอน 8 เปนกล�งเดอนอ�ส�ฬหะ พระจนทรเสวยฤกษอ�

ส�ฬหะ ถ�ปใดมอธกม�ส คอ เดอน 8 สองหน กจะเลอนไป

เดอน 8 หลง

2. เหตก�รณสำ�คญทเกดขนในวนอ�ส�ฬหบช� มดงตอไปน 2.1 เปนวนแรกทพระพทธเจ�ทรงประก�ศ

พระพทธศ�สน� 2.2 เปนวนแรกทพระพทธเจ�ทรงแสดงธรรม คอ ปฐมเทศน� โปรดปญจวคคย ไดแก โกณ

ฑญญะ วปปะ ภททยะ มห�น�มะ และอสสช ณ ป�อสปตน

มฤคท�ยวน แขวงเมองพ�ร�ณส พระธรรมนนมชอว�“พระธรรมจกกปปวตน

สตร” ซงมใจคว�มสำ�คญ ดงน

2.2.1 พระพทธเจ�ตรสถงท�ง 3 ส�ย ไวดงน

1) ก�มสขลลก�นโยค เปนทางทยอหยอน คอ หมกมนอยในกาม มงแสวงหากามสข (จากรป รส กลน เสยง สมผส) ไมเปนหนทางแหงการตรสรได

2) อตตกลมถ�นโยค เปนทางทตงเครยด คอ การทรมานตนใหลำาบาก ดวยประการตาง ๆ ตามความนยมของนกบวชในสมยนน ไมเปนหนทางแหงการตรสรได

3) มชฌม�ปฏปท� เปนท�งส�ยกล�ง ดำ�เนนไปพอด ไมตดของ หรอเอนเอยงไปห�ก�มสขลลก�นโยค และอตตกลมถ�นโยค เปนท�งทพระพทธเจ�ตรสร เปนหนท�งแหงก�รตรสรได คอ ท�งส�ยกล�ง ไดแก คว�มเหนชอบ คว�มคดชอบ ก�รพดชอบ ก�รกระทำ�ชอบ อ�ชพชอบ พย�ย�มชอบ ก�รระลกชอบ และก�รมจตตงมนชอบ

2.2.2 พระพทธเจ�ตรสถงอรยสจ 4 ไวดงน อรยสจ 4 คอ ความจรงอนประเสรฐ 4 ประการ มองคสำาคญ ดงน 1) ทกข คอ ความไมสบายกาย ความไมสบายใจ ควรกำาหนดร2) สมทย คอ เหตใหเกดทกข ไดแกตณหา คอ ความทะยานอยาก ควรกำาหนดละ3) นโรธ คอ ความดบทกข ควรทำาใหแจง4) มรรค คอขอปฏบตใหถงความดบทกข ควรทำาใหมขน กจเหลาน พระพทธเจาทรงทำาสำาเรจแลว พระองคจงไดตรสร และปฏญาณพระองควาเปนพระพทธเจา

2.3 เปนวนแรกทพระสงฆเกดขนในโลก เมอพระโกณฑญญะไดดวงตาเหนธรรม กราบทลขอบวช พระพทธเจาทรงประทานการอปสมบทใหดวยวธเอหภกขอปสมปทา โดยทรงเปลงพระวาจาวา “ท�นจง เปนภกษม�เถด ธรรมอนเร�กล�วดแลว ท�นจงประพฤตพรหมจรรย ทำ�ทสดแหงทกขโดยชอบเถด”2.4 เปนวนแรกทพระรตนตรยครบองค 3 คอ พระพทธ พระธรรม และในพระสงฆ

ภ�พเกยวกบวนอ�ส�ฬหบช�

แสดงปฐมนเทศน� คอธรรมจกกปปวตนสตรเปนผลใหเกดมพระ

ส�วกรปแรกขนในพระพทธ

ศ�สน�

สงเวชนยสถ�นแหงท ๓ คอ สถ�นทแสดงปฐมเทศน�

สถานทพระตถาคตเจาใหพระอนตรธมมจกเปนไป หรอแสดงปฐมเทศนาตำาบลหนง คอ ปาอสปตมฤคทาย

วน แขวงเมองพาราณส (ปจจบนเรยก สารนาถ)

3. ประวตของวนอ�ส�ฬหบช�ประเทศไทย

การจดพธอาสาฬหบชาในประเทศไทย เรมมขนเมอวนท 14 กรกฏาคม พ.ศ. 2501 ในรชกาลพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชฯ รชกาลท 9 แหงกรงรตนโกสนทร ตามมตของคณะสงฆมนตรไทย ประเทศอน ๆ ทนบถอพระพทธศาสนา ไมปรากฏวามพธบชาในวนอาสาฬหบชาแตอยางใดพธอาสาฬหบชาในประเทศไทย ไดจดขนเปนทงพระราชพธ พธของทางราชการ พธของวด และพธของประชาชน ไดกระทำาเชนเดยวกบวนวสาขบชา ตางกนเฉพาะคำาบชา กอนเวยนเทยน และการแสดง พระธรรมเทศนา จะสอดคลองกบวนอาสาฬหบชา

4. จดมงหม�ยของก�รประกอบพธกรรมบช�ในวน อ�ส�ฬหบช� การประกอบพธกรรมบชาในวนอาสาฬหบชา ของ

พทธศาสนกชน เพอนอมระลกถงเหตการณสำาคญทเกดขน

ในวนเพญ เดอนอาสาฬหะ หรอเดอน 8 ในสมยครงพทธกาล ไดแก4.1 เปนวนทพระพทธเจาทรงแสดงธรรมเปนครง

แรก4.2 เปนวนทเกดพระสงฆองคแรกของโลก4.3 เปนวนทมพระรตนตรยครบบรบรณ คอ

พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ

5. ขอปฏบตตนของพทธศ�สนกชนในวนอ�ส�ฬหบช� มดงตอไปน5.1 ทำาบญตกบาตร ถวายจตปจจย

ไทยธรรม เพอบำารง พระพทธศาสนาใหมความเจรญ รงเรอง มงคง สบตอไป

5.2 รกษ�ศล 5 ศล 8 หรออโบสถศล เพอรกษ�ก�ย ว�จ� ใหบรสทธ

5.3 ฟงพระธรรมเทศนา เพอพฒนาสตปญญาใหมความรอบร และสงยง ๆ ขนไป

5.4 ทำ�สม�ธภ�วน� เพอชำ�ระจตใจใหสะอ�ดบรสทธ5.5 งดเวนอบ�ยมข อนเปนท�งแหงคว�มเสอมทงปวง5.6 กรวดนำ� แผเมตต� อทศกศลใหแกญ�ตมตรทลวงลบ และสรรพสตวทงหล�ย

***********

เรอง วนเข�พรรษ�

วนเข�พรรษ�1. คว�มหม�ยของวนเข�พรรษ� พรรษา แปลวา ฝน หรอ ป ก�รเข�พรรษ� หมายถง การอยประจำา

ในฤดฝน ไมเดนทางไปทไหน เพราะการเดนทางไมสะดวก เนองจากฝนตก นำาทวม นกบวชในลทธศาสนาอนๆ ในอนเดยสมยโบราณรวมทงพอคาเกวยนโคตางจะหยดพกในฤดฝน

2. ประวตของวนเข�พรรษ�

ในสมยพทธกาล มภกษเดนทางจารกไปยงทตาง ๆ แมจะเปนฤดฝน บางครง กเดนทางไปเหยยบขาวกลา ในไรนาของชาวบาน ใหไดรบความเสยหาย สตวเลก สตวนอย กถกเหยยบลมตาย

เปนเหตใหชาวบานกลาวตำาหนตเตยน เมอพระพทธเจาทรงทราบ จงทรงบญญตใหพระภกษพกอยจำาพรรษาตลอด 3 เดอนฤดฝน

จงมชอวา “จำ�พรรษ�” พระภกษจะไปคางแรมทอนไมได ยกเวนมกจจำ�เปนเรงดวน มชอเรยกเปนภ�ษ�บ�ลว� “สตต�หกรณยะ” กอนญ�ตใหไปได แตตองกลบ

ภ�ยใน 7 วน ดงน คอ

1. ไปรกษ�พย�บ�ลเพอนสหธรรมกอ�พ�ธ หรอบด�ม�รด�ปวย2. เพอนสหธรรมกกระสนอย�กสก ไปเพอระงบคว�มกระสนอย�กสก 3. ไปเพอกจธระคณะสงฆ เชน ไปห�อปกรณม�ซอมแซมวด ทชำ�รดภ�ยในพรรษ�นน ๆ4. ท�ยกนมนตไปฉลองศรทธ� ในก�รบำ�เพญกศลของเข�

วนเข�พรรษ�ม 2 วน คอ

1. วนเข�พรรษ�แรก หรอเข�ปรมพรรษ� ตรงกบวนแรม 1 คำ� เดอน 8 ออกพรรษ�ตรงกบวนขน 15 คำ� เดอน 11 ถ�ปใดมอธกม�สคอ เดอน 8 สองหน กจะเลอนไป เดอน 8 หลง ภกษผเข�พรรษ�มโอก�สรบกฐน

2. วนเข�พรรษ�หลง หรอเข�ปจฉมพรรษ� ตรงกบวนแรม 1 คำ� เดอน 9 ออกพรรษ�ตรงกบวนขน 15 คำ� เดอน 12 ซงช�กว�ก�รเข�พรรษ�แรก 1 เดอน เปนก�รเข�พรรษ�ของพระภกษผมเหตจำ�เปน เข�พรรษ�แรกไมทน ดวยเหตใดเหตหนง เชน กำ�ลงเดนท�ง หรออปสมบทหลงวนเข�พรรษ�แรก ภกษผเข�พรรษ�หลงไมมโอก�สรบกฐน

3. ขอควรปฏบตในวนเข�พรรษ� มดงตอไปน

3.1 สำ�หรบพระภกษ 3.1.1 พระภกษหยดจำ�พรรษ�อย ณ วดใดวดหนงตลอด 3 เดอนฤดฝน ไมออกจ�รกไปสงสอนประช�ชน เนองจ�กเปนฤดเพ�ะปลก อ�จไปเหยยบข�วกล�ในไรน�ของช�วบ�นทกำ�ลงเจรญงอกง�ม ใหไดรบคว�มเสยห�ยได มฉะนนตองอ�บตทกกฎ3.1.2 เปนชวงเวล�แหงก�รพกผอนของพระภกษสงฆ หลงจ�กเทยวจ�รกออกไปสงสอนประช�ชน เปนเวล�น�นถง 8 เดอน ในแตละรอบป

3.1.3 เปนเวล�แหงก�รศกษ�เล�เรยน พระธรรมคำ�สงสอนของพระพทธเจ�แลวนำ�ไปประพฤตปฏบต เพอก�รดบทกขของตนเอง และเพอเตรยมออกไป เผยแผพระธรรมคำ�สงสอนของพระพทธเจ�แกประช�ชน หลงออกพรรษ�แลว

ภ�พเกยวกบวนเข�พรรษ�

3.2 สำ�หรบพทธศ�สนกชน

3.2.1 ทำ�บญตกบ�ตรทหน�บ�น หรอทวด3.2.2 รกษ�ศล 5 ศล 8 หรออโบสถศล ดวยก�รสม�ท�นกบพระภกษ หรอตงใจรกษ�ดวยตนเอง3.2.3 เจรญภ�วน� พจ�รณ�สภ�วธรรมทงหล�ย

ต�มคว�มเปนจรง เพอดบเหตแหงทกข3.2.4 ถว�ยจตปจจยไทยธรรม บำ�รงพระพทธศ�สน� ใหมคว�มเจรญรงเรอง มนคงสบตอไป

3.2.5 ถวายผาอาบนำาฝน เพอใหพระสงฆ มผาสำาหรบใชอาบนำา

3.2.6 ถวายเทยนพรรษา เพอบชาพระรตนตรย

3.2.7 ฟงพระธรรมเทศนา เพอพฒนาสตปญญา ละกเลส ตณหา อปาทาน อนเปนเหตแหงทกข ไดบรรเทาเบาบางลงจนกระทงหมดไปสนไป

3.2.8 งดเวนอบายมข เพอความสงบสขของตนเอง ครอบครว และสงคม

ภ�พเกยวกบวนเข�พรรษ�

เรอง วนออกพรรษ�

วนออกพรรษ�1. คว�มหม�ยของวนออกพรรษ�

ก�รออกพรรษ� หม�ยถง ก�รสนสดก�รกำ�หนดก�รอยจำ�พรรษ�ของพระภกษ ต�ม ทพระพทธเจ�ทรงกำ�หนดไว ตรงกบวนขน 15 คำ� เดอน 11

สวนก�รออกพรรษ�หลงมนอย ถ�มกมก�รทำ�อย�งเงยบ ๆ ก�รออกพรรษ�มคกบก�รเข�พรรษ� ม�ตงแตสมยพทธก�ล

2. คว�มสำ�คญของวนออกพรรษ�

วนออกพรรษ�เปนวนทพระภกษสงฆ อยจำ�พรรษ�ตลอด 3 เดอนทำ�พธปว�รณ�

ปกตวนขน และแรม 15 คำ� ของทกเดอน พระสงฆจะตองทำ�พธอโบสถสงฆกรรม “หรอสวดป�ตโมกข ทบทวนพระวนย 227 ขอ ”

แตวนขน 15 คำ� เดอน 11 ซงตรงกบวนออกพรรษ�

พระพทธเจ�ทรงอนญ�ตใหพระภกษสงฆทำ�ปว�รณ�แทน คอ ก�รยนยอมใหพระภกษรปอนว�กล�วตกเตอนถงขอผดพล�ดต�ง ๆ ทไมถกตองต�มวนยสงฆทก ๆ กรณ

ไมว�จะดวยก�รเหนเอง ไดฟงม� หรอมคว�มเคลอบแคลงสงสยกต�ม เรมตงแตเจ�อ�ว�สจนถงพระภกษผมพรรษ�นอยทสด (สวนส�มเณรไมมพธก�รปว�รณ�) ทงน เพอคว�มบรสทธของหมคณะสงฆ และใหมคว�มคดเหนทถกตองต�มพระธรรมวนย ในรปแบบเดยวกน กอนทจะแยกย�ยกนออกไปสงสอนประช�ชน

3. เหตก�รณสำ�คญในวนออกพรรษ�

พระพทธเจ�เสดจไปจำ�พรรษ�ชนด�วดงสเทวโลก เพอไปแสดงพระอภธรรม 7 คมภร โปรดพระพทธม�รด� และเหล�เทวด� น�งฟ� ตลอด 3 เดอน ทรงแสดงธรรมจบในวนออกพรรษ� พระพทธม�รด�บรรลโสด�ปตตผล ตรงกบวนขน 15 คำ� เดอน 11 ในโลกมนษย พระพทธเจ�เสดจม�จ�กชนด�วดงส เทวโลก เช�แรม 1 คำ� เดอน 11 ท�งบนได

ทเทวด�เนรมตให

ประช�ชนไดทร�บลวงหน� จ�กพระส�รบตร จงพ�กนเตรยมตกบ�ตร อย�งใหญโตมโหฬ�รเรยกว� “ตกบ�ตรเทโวโรหณะ” แปลว� ก�รตกบ�ตรในวนพระพทธเจ�เสดจลงม�จ�กเทวโลก ซงเปนประเพณปฏบตสบตอกนม�จนถงปจจบน เพอนอมระลกถงเหตก�รณสำ�คญทเกดขนในวนนน

ภ�พเกยวกบวนออกพรรษ�

พธตกบ�ตรเทโวโรหณะ

4. จดมงหม�ยของวนออกพรรษ� มดงน

4.1 เพอใหพระภกษไดจ�รกออกไป เผยแผ พระธรรมคำ�สงสอนของพระพทธเจ�แก

ประช�ชน4.2 เพอใหพระภกษจำ�พรรษ�ตลอด 3 เดอนฤดฝน มโอก�สรบกฐน และรบอ�นสงสกฐนโดยทวกน4.3 เพอใหพระภกษจำ�พรรษ�ตลอด 3 เดอน ฤดฝน ทำ�ปว�รณ�เพอคว�มส�มคค และคว�มบรสทธของหมคณะสงฆ

5. ขอปฏบตของพทธศ�สนกชนในวนออกพรรษ� มดงตอไปน5.1 เตรยมอ�ห�รไปทำ�บญตกบ�ตรทวด เพอบำ�รงพระภกษสงฆ5.2 รกษ�ศล 5 ศล 8 เพอรกษ�ก�ย ว�จ� ใหบรสทธ 5.3 ฟงพระธรรมเทศน�ต�มโอก�ส เพอพฒน�สตปญญ� รเท�ทนกเลสตณห� ไมใหเข�ม�ครอบงำ�จตใจ กอกรรมทำ�ชว สร�งคว�มทกข คว�มเดอนรอน แกตนเอง และผอน5.4 ทำ�สม�ธภ�วน� เพอชำ�ระจตใจใหสะอ�ดบรสทธ5.5 กรวดนำ� แผเมตต� อทศกศลใหแกญ�ตมตรทลวงลบ และสรรพสตวทงหล�ย

เรอง วนธรรมสวนะ

1. คว�มหม�ยของวนธรรมสวนะธรรมสวนะ แปลว� ก�รฟงธรรมสวนะ หม�ยถง วนกำ�หนดก�ร

ประชมฟงธรรม ซงนยมเรยกกนทวไปว� “วนพระ” พระพทธเจ�ทรงกำ�หนดไว 4 วน คอ วนขน 8 คำ� 15 คำ� และแรม 8 คำ� 15 คำ� และ 14 คำ� ถ�เดอนนนเปนเดอนข�ดสมยพทธก�ลนยมเรยกวนธรรมสวนะว�

“วนอโบสถ” เพร�ะเปนวนทพทธศ�สนกชนนยมรกษ�อโบสถศล และรบฟงพระธรรมเทศน�

2. ประวตคว�มเปนม�ของวนธรรมสวนะ

วนธรรมสวนะนน มมาตงแตสมยพทธกาล เมอพระเจาพมพสาร กษตรยแหงแควนมคธทรงทราบวานกบวชศาสนาอนในอนเดยในสมยนน มการกำาหนดประชมสนทนา เกยวกบคำาสอนในศาสนาตน

แตในพระพทธศ�สน�ยงไมม พระเจ�พมพส�รจงกร�บทลพระพทธเจ� และทรงขอประท�นอนญ�ตจ�กพระพทธเจ�

ใหพระภกษสงฆสนทนาธรรม และแสดงธรรมแกประชาชน วนแสดงธรรม หรอ วนธรรมสวนะจงเกดขน ตามคำาทลขอของพระเจา-พมพสาร ตงแตบดนน

เมอพระพทธศ�สน�เผยแผเข�ม�สประเทศไทย พทธศ�สนกชน ไดยดเอ� วนขน 8 คำ� 15 คำ� และแรม 8 คำ� 15 คำ� เปนวนประชมฟงธรรม ภ�ยใน 1 เดอน จะม 4 วน ม�ตงแตสมยสโขทย สบม�จนถงปจจบน

4. จดมงหม�ยของวนธรรมสวนะ มดงน4.1 เปนวนทพระสงฆสวดป�ตโมกข ทก 15

วน คอ วนขน 15 คำ� และแรม 15 คำ� 4.2 เปนวนทพระสงฆ แสดงธรรมโปรด

ประช�ชน 4.3 เปนวนประชมฟงธรรม และสนทน�ธรรม

ของพทธศ�สนกชน4.4 เปนวนแหงก�รพบปะกนของเหล�พทธ

บรษท 4 คอ ภกษ ภกษณ อบ�สก และอบ�สก�

5. ขอปฏบตของพทธศ�สนกชนในวนธรรมสวนะ มดงตอไปน5.1 ทำ�บญตกบ�ตร ถว�ยจตปจจย

ไทยธรรม เพอบำ�รงพระพระพทธศ�สน�ใหมคว�มเจรญมงคง สบตอไป

5.2 รกษ�ศล 5 ศล 8 หรออโบสถศล เพอรกษ�ก�ย ว�จ� ใหบรสทธ

5.3 ฟงพระธรรมเทศน� เพอพฒน�สตปญญ�ใหสงยง ๆ ขนไป

5.4 ทำ�สม�ธภ�วน� เพอชำ�ระจตใจใหสะอ�ดบรสทธ5.5 งดเวนอบ�ยมข อนเปนท�งแหงคว�มเสอมทงปวง5.6 กรวดนำ� แผเมตต� อทศกศลใหแกญ�ตมตรทลวงลบ และสรรพสตวทงหล�ย

ภ�พเกยวกบวนธรรมสวนะ