түнхний төрөлхийн мултрал

Тодорхойлолт

• Хүүхэд эхээс төрөхдөө л чөмөгний жинс үений тогооноос мултарсан байхыг түнхний төрөлхийн мултрал гэнэ.

• Үе орчмын зөөлөн эдүүд болон ясны төрөлхийн гаж буруу хөгжлийг дисплази гэнэ.

Тохиолдол

• Монгол улсад тулгуур хөдөлгөөн эрхтэний согогийн дотор хүүхдийн түнхий мултрал, дутмаг хөгжил нь 1-р байранд ордог.

• Манай орны 5000 хүүхдийн 1 нь түнхний төрөлхийн мултралтай төрж байна.

Анатомийн бүтэц

Сүүжний тогоо

Дунд чөмөгний толгой

Үений уут, холбоос

Шалтгаан• Гэмтлийн онол- Жирэмсэн эхчүүд биеийн

хүчний хүнд ачаалал хийх, осол гэмтэлд өртөх, сэтгэл санааны дарамт, төрөх замын гэмтэл авах

• Механикийн онол-Умайн хавдар, эхсийн ус бага байх, уйтан аарцаг, ихэр урагтай байх

• Удамшлын онол-Үр хөврөлийн үений уут холбоос, булчингийн гаж буруу хөгжил

• Хордлогын онол-Жирэмсний эрт хожуу үеийн хордлого, халдварт өвчинд өртөх, урагт хортой эмийн бодис хэрэглэх

Нөлөөлөх хүчин зүйлс

• Агаарын бохирдолт • Хоол хүнсний аюулгүй байдал • Эмийн зохисгүй хэрэглээ • Халдвар хордлого • Витамины дутагдал• Цацраг идэвхт бодис нөлөө

Түнхний үений төрөлхийн дутмаг хөгжил ангилал

• Гипоплази- Нярай хүүхдийн түнхний үений тогооны дээд ирмэг хөмөг нь налуу байх

• Дисплази- Нярай хүүхдийн түнхний үе бүрдүүлэгч бүх элемент нь дутуу хөгжсөн байх

• Түнхний төрөлхийн мултрал-Нярай хүүхдийн үений тогоо хөгжөөгүйгээс налуу байдалтай, хатингаршсан, дунд чөмөгний толгой гараагүй байх ба тогооноос гадагш дээш байрлалтай болсон байх

Нярай хөхүүл насны хүүхдэд илрэх шинж тэмдэг

• Түнхний үеэр алцайлгах хөдөлгөөн хязгаарлагдах • Маркс-Ортоланы шинж• Түнхний үений төрөлхийн дутмаг хөгжилтэй талын

хөл богиносох, нугалаас өөр байх• Мултралтай талын хөлийн тавхай гадагш эргэх

шинж• Мултралтай хүүхэд түнхний үеэр сул хөдөлгөөнтэй• Шассиняк шинж-хөлийн эргэлт хэвийнхээс их байх• Рилтэшоф шинж-Чөмөгний жинс нь сүүжний ясны

дэлбээ орчимд тэмтрэгдэх• Мултралтай талын хөлийг өвдөг түнхний үеэр

нугалаад нөгөө талын нөгөө талын жийлттэй хөлийн гуяан дээр тавихад өвдөг нь гуянаас давж байх

Түнхний үеэр алцайлгах хөдөлгөөн хязгаарлагдах

Хэвийн алцайлтын өнцөг•Нярай хүүхдийн түнхний үеэр гадагш алцайлтын өнцөг 90°•1-6 сартай хүүхэд 80°•10 сартай хүүхэд 70°

•Түнхний үений дутмаг хөгжил 60-50 °•Түнхий үений төрөлхийн мултрал 50-40°

Дутмаг хөгжилтэй талын хөл богиносох, хөлийн нугалаас жигд биш болох

• Хүүхдийн хоёр хөлийн өсгийг чацуулж үзэхэд тэр талын өсгий үл ялиг богино байна.

• Цавь өгзөг гуяны нугалаас тэр талдаа гүнзгий, эрүүл талаас олон, бас дээр доор байрлалтай байна.

Нярай хөхүүл насны хүүхдэд илрэх Маркс-Ортоланы шинж

• Хүүхэд төрсний 7-10 хоногт үзэх

• Хүүхдийг нуруугаар нь хэвтүүлээд хоёр хөлийг алцайлгах

• Мултралтай талын жинс нь үений тогоонд орох дуу сонсогдох

• Дуу гарах хөлийг хавчихад дахин мултрах дуу сонсогдох

Мултралтай талын хөлийн тавхай гадагш эргэлттэй

Түнхний мултралын шинжийг үзэх

Хожуу үед илрэх шинж тэмдэг

• Хүүхэд хөлд орохдоо сүжилж явах- Нас нь нэмэгдэх тусам дал мөрөө 2 тийш савчиж галуу шиг явах

• Мултралтай талын хөл дээр зогсоод нөгөө хөлөө өвдөгний үеэр нугалж өргөхөд эрүүл талын өгзөгний нугалааас доош буух

• Жийлгэж байгаад хөлийн өсгийнөөс гараар тулахад ташаан толгой овойж хөл богиносох

Оношилгоо

• Асуумж

• Бодит үзлэг

• Рентген

• Эхо

• CT

• MRI

• Артрограмм

РентгенХоёр түнхний үений ёроолыг дайруулан

хөндлөн шугам татна

• Хоёр дахь шугамыг тогооны ёроолоос дээш үений тогооны дээд ирмэг дагуулан татах

• Энэ хоёр шугамын дунд гарсан өнцгийг α өнцөг гэнэ.

Imaging

• Acetabular Index

Imaging

• Acetabular Index

• Эрүүл нярай хүүхдэд α өнцөг 25-28° байна.

< 30 wnl

Түнхний үений дутмаг хөгжлийн үед α өнцөг ихсэнэ.

Путтигийн гурвал шинж

• Дунд чөмөгний булуу нь үений тогооноос харьцангуйгаар дээр байрлалтай.

• Үений тогооны хөмөг дутмаг хөгжилтэй налуу байна.

• Дунд чөмөгний жинсний ясжилт нь эрүүл талаасаа хожуу явагддаг.

Эхо

• Хүүхдийг хажуугаар нь хэвтүүлэх

• Хүүхдийн гуяны гадна дунд чөмөгний хүзүүний дагуу чиглүүлж байрлуулаад дэлгэц дээр харна.

Эхо • Дунд чөмөгний их

төвгөрийн мөгөөрсөн ба ясан бүтцийн зааг

• Дунд чөмөгний толгойны мөгөөрсөн хэсэг

• Лимбусийг үзнэ.

Ultrasound

Femoral head

Abductors

Ilium

Ultrasound

Femoral head

Abductors

Ilium

Ultrasound

Femoral head

Abductors

Ilium

Ultrasound

Femoral head

Abductors

Ilium

Ultrasound

Graf’s alpha angle

Ultrasound

Graf’s alpha angle

>60 = normal

*line w/ ilium bisects head 50/50

Эмчилгээ

Иллэг массаж

• Түнхний үений дутмаг хөгжил эрт илрэх шинж тэмдэг илэрсэн үед

• 5-6 удаа, 10-15 минутаар түнхний үеэр алцайлгах нугалах, тэнийлгэх дасгал хөдөлгөөнийг хүүхдийг хуурайлах бүрдээ хийх

Өлгийдөж засах арга• Өлгийдөж засах аргыг эхний 1-2 сард хийнэ.• Өлгийдөхдөө түнх өвдөгний үеэр 90°-т нугалан

алцгар байрлалд 2 хөлийг сул өлгийднө.• Алцгар байрлалд ташаан дээр мордуулж гаран

дээр суулгах байрлалд тэврэх

Тэвх модоор засах

• 2 сартайгаас эхэлж засна• Тэвхийг хүүхдийн түнхний

үеэр алцайж чадах хэмжээнд тохируулан хийх

• Мултралыг 21-30 хоног эмчилнэ.

Лоренцийн гөлтгөнөн боолт

• Тэвх модоор мултралыг зассаны дараа хүүхдийн бүсэлхий, 2 талын өвдөг, түнхний үеэр 90° алцгар байрлалд битүү гөлтгөнөн боолт тавьж 2-3 сар байлгана.

Павликийн дөрөөвч зүүх

• Лоренцийн гөлтгөнөн боолтыг авсны дараа дөрөөвч зүүнэ.

• Хүүхдийн биеийн хэмжээнд тохирсон дөрөөвчийг элгэн, савхиар протезийн үйлдвэрт захиалж хийлгэх

• Хувцасны гадна талаар 4-6 сар байлгах

Шнейдерийн татлага хийх

• 6 сараас дээш хугацаанд оношлогдох

• Тэвх модоор засагдахгүй үед татлагаар засаж дараа нь Лоренцийн гөлтгөнөн боолт тавих

Сэргээн засах

• Иллэг массаж

• Дасгал хөдөлгөөн

• Усан эмчилгээ

• Шавар эмчилгээ

• Цахилгаан эмчилгээ

• Тосон эмчилгээ

Мэс эмчилгээ

• 2-с дээш насанд мэс заслын аргаар эмчилнэ. /Артропластик, үений толгойд хөмөг үүсгэх, Киарын арга г.м/

Анхаарал тавьсанд баярлалаа