อัตตโนประวัติ-หลวงปู่เทสก์...

1

สารบญ

หนา

ภาคอตตโนประวต อตตโนประวต ๑

ประวตของบดามารดา ๕

ศภนมตและความรทเปนธรรมเกดขนในสมยเปนเดก ๑๓

๑. ความกดดนของกลยคทำให ใจหนเหไปไดเหมอนกน ๑๙

๒. พบพระอาจารยสงห ๒๓

๓. ออกจากบานครงทสองตามพระอาจารยสงห ๒๖

๔. บรรพชาเปนสามเณรแลวเรยนตอ ๒๗

๕. สามเณรไดเปนเศรษฐของรฐบาล ๒๙

๖. อปสมบทณวดสทศนาราม ๓๒

๗. เราพงรจกรสชาตของความอาลยครงแรก ๓๕

๘. ออกจากอบลเปนคณะเทยวรกขมล ๓๗

๙. พบทานอาจารยครงแรก ๔๐

๑๐. พรรษา๒จำพรรษาบานหนองลาด(พ.ศ.๒๔๖๗) ๔๔

๑๑. พรรษา๓จำพรรษบานนาชางนำ(พ.ศ.๒๔๖๘) ๔๗

๑๑.๑ กลบไปสงเคราะห โยมแม-อาว-พชาย ๕๐

๑๒. พรรษา๔จำพรรษาทปาชาทศเหนอของอำเภอ ๕๒

อากาศอำนวย(พ.ศ.๒๔๖๙)

๑๒.๑ ตำรานอนหลบหรอไมหลบ ๕๗

๑๓. พรรษา๕จำพรรษาอยบานนาชางนำอก(พ.ศ.๒๔๗๐)๖๓

2

หนา

๑๔. พรรษา๖จำพรรษาอยทถำพระนา

ผกหอก(พ.ศ.๒๔๗๑) ๖๔

๑๔.๑ เรองของหลวงตามน ๖๘

๑๔.๒ เรองของหลวงเตยทองอนทร ๗๑

๑๔.๓ อยดวยทานอาจารยเสาร ๗๔

๑๕. พรรษา๗จำพรรษาบานนาทราย(พ.ศ.๒๔๗๒) ๗๗

๑๖. พรรษา๘จำพรรษาทบานพระเครอกบพระมหาปน

(พ.ศ.๒๔๗๓) ๗๙

๑๗. พรรษา๙จำพรรษาอำเภอพล(พ.ศ.๒๔๗๔) ๘๑

๑๘. พรรษา๑๐จำพรรษาท โคราช(พ.ศ.๒๔๗๕) ๘๔

๑๘.๑ ความปรวตกท ไมเปนธรรม ๘๖

๑๙. พรรษา๑๑จำพรรษาทวดอรญญวาสทาบอ

หนองคาย(พ.ศ.๒๔๗๖) ๙๐

๑๙.๑ ชวตผจญภยในสมณเพศ ๙๓

๑๙.๒ ตามทานอาจารยมนเขาเขตพมา ๑๐๕

๑๙.๓ ลางรายของผเดนทาง ๑๐๙

๒๐. พรรษา๑๒จำพรรษาทปาเมยงแมปง

เราตงตนเรยนกมมฏฐานใหม(พ.ศ.๒๔๗๗) ๑๑๕

๒๐.๑ เกดวปลาส ๑๑๘

๒๑. พรรษา๑๓จำพรรษาทบานมเซอ(บานปพญา)

(พ.ศ.๒๔๗๘) ๑๑๙

3

หนา

๒๒. พรรษา๑๔จำพรรษาทเดมสามองคดวยกน ๑๒๔

(พ.ศ.๒๔๗๙)

๒๒.๑ เรองแทรกของคนปาเขาบาน ๑๒๖

๒๒.๒ จตมกเลสใตสำนกหรออนสยกเลส ๑๓๓

๒๓. พรรษา๑๕จำพรรษาทบานโปงอำเภอแมแตง

(พ.ศ.๒๔๘๐) ๑๔๐

๒๔. พรรษา๑๖จำพรราทบานหนองด

อำเภอปากบองจงหวดลำพน(พ.ศ.๒๔๘๑) ๑๔๕

๒๕. พรรษา๑๗-๒๕จำพรรษาทวดอรญญวาสทาบอ

หนองคาย(พ.ศ.๒๔๘๒-๒๔๙๐) ๑๔๗

๒๖. พรรษา๒๖-๒๗จำพรรษาทเขานอยทาแฉลบ

จนทบร(พ.ศ.๒๔๙๑-๒๔๙๒) ๑๕๕

๒๖.๑ ความวตกของผคดมาก ๑๕๘

๒๖.๒ เขาไปเกาะภเกตครงแรกและผจญภย ๑๖๑

อยางรายแรง

๒๗. พรรษา๒๘จำพรรษาท โคกกลอยพงงา(พ.ศ.๒๔๙๓)๑๖๓

๒๘. พรรษา๒๙-๔๑จำพรรษาทภเกต(พ.ศ.๒๔๙๔-๒๕๐๖)๑๖๖

๒๘.๑ ความวตกของเรากลายมาเปนความจรงขน ๑๗๒

๒๙. พรรษา๔๒จำพรรษาทถำขามพรรณานคม ๑๗๙

สกลนคร(พ.ศ.๒๕๐๗)

๓๐. พรรษา๔๓-๕๐จำพรรษาทหนหมากเปง ๑๘๓

(พ.ศ.๒๕๐๘-๒๕๑๕)

4

หนา

๓๑. พรรษา๕๑-๕๒จดเสนาสนะวงนำมอก ๑๙๔

(พ.ศ.๒๕๑๖-๒๕๑๗)

๓๒. พรรษา๕๓สรางวดลมพน(พ.ศ.๒๕๑๘) ๑๙๕

๓๓. พรรษา๕๔ไปแสดงธรรมตางประเทศ ๑๙๖

(พ.ศ.๒๕๑๙-๒๕๒๐)

๓๓.๑ ถงสงคโปรประเทศแรก ๒๐๔

๓๓.๒ ไปออสเตรเลย ๒๑๒

คำสนทนากบหวหนาฮนด ๒๑๒

สงทควรจะเปนสาระ ๒๑๖

ใหคตแกทานมหาสมย ๒๑๗

ขอควรคดท ไดจากออสเตรเลย ๒๒๒

๓๓.๓ เยยมอนโดนเซย ๒๒๕

ทศนคตของเรา ๒๒๕

๓๓.๔ ความรสกในการไปตางประเทศ ๒๓๑

๓๔. พรรษา๕๕-๕๖สงขารนเปนวฏจกร

(พ.ศ.๒๕๒๐-๒๕๒๑) ๒๓๖

๓๕. พรรษา๕๗-ปจจบน๒๗ปทหนหมากเปง

(๒๕๒๒-๒๕๓๔) ๒๓๗

บญคณของพทธศาสนา ๒๓๘

๓๕.๑ อโบสถวดหนหมากเปง ๒๔๑

๓๕.๒ มณฑปแหงวดหนหมากเปง ๒๔๔

๓๕.๓ ศาลาเทสรงส ๒๕๑

๓๕.๔ จตรกรรมฝาผนง ๒๕๔

5

หนา

๓๕.๕ หอระฆง ๒๕๕

๓๕.๖ หอสมดวดหนหมากเปง ๒๕๖

๓๕.๗ หอกลอง ๒๕๗

๓๕.๘ กฏเสนาสนะ ๒๕๘

๓๕.๙ กำแพงวด ๒๖๐

ถวายพระราชกศล ๒๖๒

๓๖. พรรษา๗๒-ปจจบน(พ.ศ.๒๕๓๖-๒๕๓๗) ๒๗๒

๓๗. บทสรป ๒๗๖

๓๗.๑ บญคณของบดามารดา ๒๗๗

๓๗.๒ กจท ไมควรกระทำและกรรมท ไมกอสราง ๒๘๒

๓๗.๓ การเกด-การตาย ๒๘๔

ภาคปกณกะ ๒๘๗

กจการดานการทำนบำรงพระพทธศาสนา

และสาธารณประโยชนตางๆ ๒๘๙

-๑.การทำนบำรงถาวรวตถภายใน ๒๙๐

วดหนหมากเปง

-๒.ผลงานดานทำนบำรงพระพทธศาสนา ๒๙๑

นอกวดหนหมากเปง

-๓.การสนบสนนชวยเหลอสาธารณประโยชน ๒๙๔

-๔.การจดตงองคกรสาธารณกศล ๒๙๖

ลายมอหนงสอธรรมของทานพระอาจารยฝน ๒๙๗

อาจาโร

6

อตตโนประวต

เดมชอเทสกสกลเรยวแรงเกดเมอวนเสารท๒๖เมษายน

๒๔๔๕เวลาประมาณ๐๙.๐๐น.๗๔ฯ๕ปขาลณบานนาสดา

ตำบลกลางใหญอำเภอบานผอจงหวดอดรธานบดาชออสาหมารดา

ชอครง อาชพทำนา ทงสองเปนกำพราพอดวยกน ซงไดอพยพมา

คนละถนคอบดาอพยพมาจากอำเภอดานซายจงหวดเลยมารดาอพยพ

มาจากเมองฝาง (บดนเปนตำบล) ขนอำเภอลบแล จงหวดอตรดตถ

แลวไดมาแตงงานกนณทบานนาสดาตงหลกฐานทำมาหากนจนกระทง

บดนมบตรธดารวมกน๑๐คนคอ

นายคำดเรยวแรง (ถงแกกรรม)

นางอานปราบพาล (ถงแกกรรม)

ด.ช.แกนเรยวแรง (ถงแกกรรมแตเยาว)

ด.ญ.ใครเรยวแรง (ถงแกกรรมแตเยาว)

นางแนนเชยงทอง (ถงแกกรรม)

นายเปลยนเรยวแรง (ถงแกกรรม)

นางนวลกลาแขง (ถงแกกรรม)

พระเกตขนตโก(เรยวแรง) (มรณภาพ)

พระราชนโรธรงส(เทสกเทสรงส) (มรณภาพ)

นางธปดมน (ถงแกกรรม)

เมออายได ๙ ขวบไดเขาไปเรยนหนงสอไทย แลหนงสอ

พนเมอง(หนงสอธรรมแลขอม)กบเพอนๆพระเณรเปนอนมากทวด

7

บานนาสดานเอง โดยพชายคนหวปซงยงบวชเปนพระอยเปนผสอนและ

สอนตามแบบเรยนประถมกกามลบทบรรพกจเราเรยนอยสาม

ปแตไมเกง เพราะเราชอบเลนมากกวาเรยน สมยนนโรงเรยนประชาบาล

ยงขยายไปไมทวถงพชายเราคนนแกบวชแลวชอบเทยวหาประสบการณ

ตางๆและจำแมนเสยดวยเมอแกไปไดหนงสอไทยมาจงนำมาสอน

พวกเรามพระเณรแลเดกมาเรยนดวยเปนอนมากจนบางคนมาเหนเขา

ถามวาเปนโรงเรยนหรอพวกเรามใชเรยนแตเฉพาะหนงสอไทยเทานน

สวดมนตหนงสอธรรมขอมพวกเรากเรยนควบคกนไปดวยเราเรยนอย

สามปจงไดออกจากวดไปเพราะพชายเราลาสกขาเพอนๆนกเรยน

ของเราโดยมากกออกจากวดไปดวยเพราะไมมใครสอนหนงสอตอ

ถงแมเราจะออกจากวดไปแลวกตาม ชวตของเราคลกคลอยกบ

พระเณรในวดโดยสวนมาก เนองจากเมอพชายของเราสกออกไปแลว

พระทเปนสมภารอยทวดไมม มพระอาคนตกะมาอยเปนครงคราว เรา

เองตองเปนสอกลางระหวางพระกบชาวบาน รบใชเปนประจำ เชาไป

ประเคนสำรบเยนตกนำกรองนำเกบดอกไมถวายทานบชาพระพระมา

มากนอยอาหารพอไมพอเราตองวงบอกชาวบานเราปฏบตอยอยาง

นมาเปนอาจณวตรตลอด๖ปบดามารดาของเรากสนบสนนเราอยาง

เตมท ทเราปฏบตพระทานยงเพมความรกใคร ใหแกเรามากขน เมอถง

เวลาเหนเราชาอย ทานจะตองเตอนเสมอ มใชแตบดามารดาของเรา

เทานนทเหนเราปฏบตพระไดเปนอยางดแมชาวบานกดเหมอนรกแลเอนด

เราเปนพเศษจะเหนได ในเมอมกจอะไรเกยวกบพระกบวดแลวจะตอง

ตามเรยกหาเราเสมอ ตอนนเรารสกสนใจเรองบาปเรองบญขนมาก

สงสยแลขดของอะไรมกไถถามบดาเสมอ บดากมกจะสนใจในเรา

มากขน ตอนกลางคนเวลาวาง ทานมกจะสอนใหรคตโลกคตธรรมเสมอ

8

เรายงจำคำสอนของทานไมลม ทานสอนวา เกดเปนลกคนชายอยา

ไดตายรวมเรว (เรว คอปาชา) หมายความวา เกดเปนลกผชายตอง

พยายามขวนขวายหาความรวชานอกบานเดมของตน ถงแมจะตายก

อยาไดมาตายบานเกดคตของทานนถกใจเรานกเพราะเรามนสยชอบ

อยางนนอยแลวเมอเราถามทานวาผบวชกบผ ไมบวชทำบญ ใคร

จะไดบญมากกวากน ทานตอบวา ผบวชทำบญ เทาโปมอ ไดบญ

เทาสองกำปน แลวทานกำมอชใหด ผ ไมบวช ทำบญเทาสองกำปน

ไดบญเทาหวโปมอ เราไดฟงเทานนกเตมใจทงๆทยงไมทราบคำ

อธบายของทาน เพราะนสยของเราชอบสมณเพศอยแลว เรายงจำไดอย

เมอเราเขาไปอยวดใหมๆไปทวดแหงหนงกบพชายเหนสามเณรรปหนง

ผมมารยาทดเขาแลว มนนกใหเลอมใสเจอดวยความรกมากในสามเณร

รปนนเปนพเศษไมวาแกจะเดนเหนไปมาทำธรกจใดๆอยกตามสายตา

ของเราจะตองจบจองสายไปตามแกทกขณะ ยงเพงกยงนารก เลอมใส

ขนเปนลำดบ เวลากลบมาแลวภาพอนนนกยงตดตาเราอยเลย ในใจนก

อยอยางเดยววาเมอไหรหนอเราจงจะไดบวช ๆ อยางนอยตลอดเวลา

ประวตของบดามารดา

มาตอนน เราอดทจะกลาวถงประวตของบดามารดาไม ได

เพราะเราระลกถงพระคณของทานทงสองมากเปนพเศษ เกยวกบ

ในระยะนทานอบรมเราในดานตาง ๆ โดยเฉพาะเรองศลธรรมมาก

แลวกดเหมอนทานจะรกเรามากเปนพเศษอกดวย พรอมกนนน

ทานกเคยเลาประวตชวตผจญภยของทานทงสองมาใหฟงโดยตลอด

9

เราไดฟงเขาแลวทำใหเศราใจและเกดความสงสารทานมาก

ดงไดกลาวแลวในขางตนบดามารดาของเราทงสองเปนชาวอพยพ

และกำพราพอดวยกนทงสองคน โยมพอ นนภมลำเนาเดมอยบนทสง

อำเภอดานซายจงหวดเลยไดพากนอพยพหนความอดอยากแรนแคนลง

มาสทลม เพราะมคนเขาไปเลาใหฟงวา ทางเมองหนองคายขาวปลา

อาหารอดมสมบรณมาก ถนเดมนนถงแมจะมอาชพทำนาก ไมพอกน

เพราะพนทเปนภเขามากตองทำไรตามดอยเพมขนแลวกทำกนมากๆ

เสยดวย โยมพอเราเคยเลาใหฟงวา ทานกำพราพอ ตองพานอง ๔

ชวตกบแมอกหนงคนทำงานหาเลยงกน ทำไรกวางจนสดลกหลกตา ไร

ไมตองทำหางนารบประทานขาวกลางแจงเพราะกลวนองๆกนแลว

จะขเกยจไมลงทำงาน ถงขนาดนน ถาป ไหนฟาแลงฝนไมมกยงไมพอ

รบประทานเลย บางครอบครวอดขาว รบประทานลกมะกอแทนขาว

พอประทงชวตไปตงเปนเดอนกม

การอพยพลงมาครงนมนอง๔คนกบแมอกคนคอนางบญมา

๑ นายกณหา เรยวแรง ๑ นายเชยงอนทร เรยวแรง ๑

นางแตงออน ๑ นอกจากนยงมญาต ๆ แลผสมครใจมาดวยกนอก

เปนอนมากการอพยพจะตองผานภเขาสงๆเชนภฟาภหลวงและ

ปาดงทบมาเปนลำดบผมชางมตางเปนพาหนะกคอยยงชวหนอยผ ไมม

อะไรนนสใชบาแรงของใครของมนเปนพาหนะหาบหามกวาจะถงบาน

นางว กกนเวลานานกวาอาทตย เมอมาถงครงแรกไดมาตงทพกลงท

รมหนองปลา ทหนองเตา เลย แลวภายหลงจงไดยายมาอย ณ

บานนางวจนกระทงบดน

10

ฝายโยมแม เปนชาวพวนซงทพไทยกวาดตอนมาจากประเทศ

ลาวสมยรชกาลท๓แลวไดเอาไปปลอยทเขตอตรดตถจงไดตงรกราก

ลงทเมองฝาง (ปจจบนเปนตำบล)อำเภอลบแล จงหวดอตรดตถ มารดา

ของเราเคยเลาวา“แม ไดเลาใหฟงวาเมออพยพลงมาจากเมองเชยงขวาง

ยงเปนเดกอยมากเดนไม ไหว ผ ใหญเอาทานใสกระบงหาบคกบของ

บกปาขามหวย หบเขา มาเปนลำดบ จนถงเมองฝาง ณ ทนเอง

ยายโตขนแลวไดแตงงานจนมลกสองคนคอตวทานแลนองชายอกคนหนง

ตอมาพอกตายยงคงเหลอแตสามแมลกในสมยนนเกดโจรขโมยอนธพาล

เตมบานเตมเมองเจาหนาทกออนแอไมสามารถจะปราบได

สงแวดลอมมนทำใหคนด ๆ กลบเปนคนเลวไปไดเหมอนกน

เชยงทอง ซงเปนคนพวกชาวอพยพนนเอง กเปนนกเลงกบเขาไปดวย

จนอยกบบานไมตด ไดหนเตลดเปดเปงลงมาเทยวหลบภยอยทางแถว

ตำบลกลางใหญ อำเภอบานผอนเอง เมอมาเหนนสยใจคอและความ

สงบสขของผคนพรอมดวยความอดมสมบรณ ในอาชพของคนถนนแลว

จงไดกลบไปชกชวนเอาญาตๆและพรรคพวกพากนอพยพลงมา”

การมาครงน โยมแมเลาใหฟงวา มาดวยกนมาก ตงหลายสบคน

พากนเดนทางมาทางเพชรบรณ แลวเดนเรอยลงมาพกอยทวดบานหวย

พอดจงหวดเลยไดเกดโรคไขทรพษตายกนกมากดวยคณงามความ

ดของชาวบานหวยพอดทเอาใจใสชวยเหลอยามขดสน บางคนกเลยตง

หลกฐานอย ณ ทนนกม สวนคณะของเชยงทองไดเตลดเลยลงมา

จนถงบานกลางใหญ โยมแมของเรามสามแมลก กบนาผชาย (นอง

ของโยมยาย) ไดอาศยเพอนผ ใหญเขามา คนเราคราวจะไดรบทกข

อบจนมนหากมอนเปนไปเมอเดนทางมาดวยกนดๆไมเคยมปากเสยง

อะไรกนเลย นองชายโยมแม ไปพบพอคาชาวพมาเขาเลยตดตามเขาไป

11

เฉยๆจนกระทงบดน ไม ไดทราบขาวเปนตายรายดอยางไรเลยเมอมา

ถงบานกลางแลว หมหนงไดแยกยายลงไปอยบานนาบงภเผด อำเภอ

โพนพสยนาผชายของโยมแมกแยกตามเขาไปอกคนคงยงเหลอแตสอง

แมลกกำพราพออยอาศยเพอนรวมทกขผ ใหญเขาตอไปภายหลงจงไดมา

พบเนอค โยมผชายรกและแตงงานอยกนรวมกนตงหลกฐานลง ณ ท

บานนาสดาจนมบตรรวมกนดงกลาวขางตน

สวนยายกไดแตงงานกบเชยงทองซงมาดวยกนแตทงลางอย

ดวยกนตามประสาคนแกแตเคราะหรายมาถงเขากงไมหกตกลงมาถก

ศรษะแตกเลยตาย เชยงทองคนนบาปกรรมของแกกไมดบาปกรรมตาม

สนอง เมอยายตายแลวแกยงไดภรรยาคนใหม ซงเปนคนอพยพหม

เดยวกนนนเองตอมาภรรยาคนใหมนกมาผกคอตนเองตายอกแกจงรตว

วาบาปกรรมแกมาก จงเขาวดนงขาวรกษาศล ๘ จนแก อายราว

๑๐๐ปแต ไม ไดอยทวดแกอยกบลกหลานทบานนนเองจะไหวพระ

สวดมนตลกหลานกรำคาญหนวกห ไหวพระท ไรลกกเอดเอา แกมาก

แลวไปไหนไม ไดกนแลวกบอกวาไม ไดกนลกหลานรำคาญแชงใหแกตาย

ทกวนสวนแกกแชงลกๆหลานๆใหเปนอยางแกแลใหฉบหายดวย

ประการตางๆนานาเปนทนาทเรศมากคนเราทำความชวไวแลว

เมอตนยงไมตายความชวนนยอมตดตามมาทน เมออย ในหมคนไมด

ไมมศลธรรมดวยแลว ยอมทำคนหมมากพลอยเปนบาปไปดวย

ความทกขของคนเราไมมทสนสด ปลดนแลวไปตดโนนอย

อยางนรำไปตลอดชวต ฉะนนผมปญญาทานจงเบอทกข ในโลกน

แลวหาทางหนจากทกข

เมอแมของทานมาตายจากไปกพอไดอาศยลกๆแลผวเปนทพง

การอาชพกพอเลยงตวคมถงแมจะมเงนเพยง๖บาทตดกระเปากไม

12

เดอดรอนเพราะสมยนนขาวปลาอาหารยงอดมสมบรณมากเงนทองไม

จำเปนตองใชทำแตนาพอคมกนไปเปนปๆทำมากไมมยงใสถงขนาดนน

กยงมขาวเปลอกเหลอเปนอนมากอยมาลกชายทสามมาตายลงลกชาย

คนน โยมพอรกมากกลมใจแทบจะเปนบาตายเพราะเขาเปนคนฉลาด

ชางพดแลพดแตสงทเปนประโยชน นารก วานอนสอนงาย รกพอแม

เอาใจใส ในคำสอนของพอแม ลก ๖ คน กบเมยคนหนงทยงเหลออย

ดเหมอนไมมเหลออยเสยเลยมองเหนแตลกคนทตายนนคนเดยวความ

ทกขกลมรมมดมดไปหมด เมอนานวนมาฝาความมดมดแหงความโศก

คอยสรางลงแสงธรรมคำสอนในพระพทธศาสนาจงคอยฉายสองเขาไปใน

หวใจพอใหเหนทางบางพอรางๆคดวาเมอหางไกลจากกงวลคอการบวช

อาจระงบความโศกไดบาง อนงเราบวชเพอแบงบญไปสลกผตาย เมอ

เขาไดรบสวนบญแลวจะได ไปเกดในสคตเปนแนแท โยมพอจงไดลาลก

เมยออกบวชอย ไดสองพรรษา การบวชในพระศาสนามใชจะทำใหคน

ผ ไดรบความทกขแลว หมดทกข ไปเลยทเดยวกหาไม เพราะทกข

มนเกดจากกเลสภายใน คนเราเกดมาสะสมเอากเลสอย ในโลกนจน

นบภพชาตไมถวน ไมตองไปแจงตวกเลสออกมานบละ แมแตชนของ

กเลสทมนสะสมทบถมกนไว กไมทราบกชนแลว คนไมมปญญาไม

สามารถจะขดคนเอากเลสทเนองนองอย ในใจมาเผยแพร ใหเหนได

จงไมสามารถทจะทำลายใหหมดสนได (แตกยงด การไดบวชกพอ

มองเหนทางอยบาง)

เมอฝาของความโศกคอยจางไป ความอาลยในลกตาดำ ๆ ๖

ชวตกบภรรยาผกำพราไรญาตขาดมตรคอยเคลอนเขามาสหวใจจงได

ลาสกขาออกมาครองเรอนอก แตกเปนโชคดของเราผมอนจะตองมา

เกดอก เรากบนองสาวของเราไดมาเกดในเรอนรางของทานทงสอง

13

ผททานไดสรางไวดแลว (คอเปนผมศลธรรมอนดงาม) เราเกดมา

แลวกภมใจวา เราไมเคยยอมแพ ใครบางคนทเกดมารวมโลกดวยกน

เมอเกดมาแลวกพบแตศลธรรมทสจรต แลวกไดมาเจรญเตบโตอย

ใตรมผากาสาวพสตร ในพระพทธศาสนาจนตราบเทาทกวนน ทเรา

ปลาบปลมอยางยงกคอ ถงแมเราจะไม ไดเลยงดทานทงสองเยยง

ฆราวาสทว ๆ ไป แตเราก ไดหลอเลยงนำใจของทานดวยการ

ครองเพศพรหมจรรย แลอบรมจตใจทานเปนลำดบมาจนอวสาน

แหงชวตของทาน แลวทานทงสองกดเหมอนจะไมผดหวงในการ

เลยงเรามา เพราะเราไดทำหนาทของอตมบตรอยางเตมทแลว

กลาวคอ เราไดอบรมฝกหดทางดานศลธรรมซงทานทงสองได

ปฏบตอยแลวใหเจรญยง ๆ ขน ทเราภมใจอยางยงกคอ เราได

ใหสตและคตโยมบดาในดานภาวนากมมฏฐานจนในวนอวสานแหง

ชวตของทาน และตวทานเองกยนดแลยอมรบเอาอบายของเราไว

ปฏบตตาม จนเหนผลชดแจงดวยใจของตนเอง จนทานรบและ

อทานออกมาวา ในชวตน ๗๕ ปมาแลว ไมเคยไดรบความสงบ

สขอยางนเลย

ทเราด ใจแสนจะด ใจ กคอเราไดอบรมโยมแมจนตลอดกาล

อวสานแหงชวตของทานเหมอนกน แมนาทสดทายแหงลมปราณ

ของทาน เรากไดนงเฝาอบรมใหสตแกทาน ทานกมสตยอมรบเอา

โอวาทของเราอยางหนาชนตาบานจนนาทสดทายแหงลมปราณของ

ทานเหมอนกน หากเราจำพทธพจนคำสอนของพระพทธเจา ทตรส

โดยสรปวา กลบตรใดเกดมาตงใจจะทดแทนบญคณของบดามารดา

แลวนำทานทงสองมาปรนปรออยางดจนยากท ใคร ๆ ในโลกจะ

กระทำได แมสมบตจกรพรรดจะยกใหเปนเครองบชากตาม ยงไม

14

ไดชอวาทดแทนบญคณแกทานอยางยง เพราะเรองเหลานนเปน

แต ใหความสขแกทานในเมอยงมชวตอยเทานน ตายแลวหาไดเอา

ตดตวไปได ไม สวนกลบตรใดอบรมบดามารดาผ ไมมศลธรรมใหม

ศลธรรมอนดงาม หรอเมอทานมอยแลวกอบรมสงเสรมใหทานม

หรอเจรญยง ๆ ขนไป กลบตรนนไดชอวาทดแทนบญคณของทาน

โดยแท เพราะอรยสมบตเปนของมคามาก แลสามารถจะตดตาม

ตนไปไดในททกสถาน ดงน ไมผดแลวไซรเรากไดชอวา เราไดปฏบต

ตามคำสอนของพระพทธเจาแลวทกประการ อนงเรากไดทำหนาท

ของลกหนผซงไม ไดทำสญญาไวกบเจาหน ใหถกตองโดยสมบรณแลว

ศภนมตรและความรทเปนธรรม

เกดขนในสมยเปนเดก

เนองจากในระยะน...จะเพราะชวตของเรากำลงจะเกาเขาสวยหนม

หรออยางไรกไมทราบ โยมพอของเราจงสนใจในตวเรามากเปนพเศษ

ตอนรบประทานอาหารเยน(ราว๑ทม)เสรจแลวทานมกจะหาเรองแล

ชกอทาหรณ ไมวาดานทางโลกแลทางธรรมมาสอนเราอยเสมอ บางทก

ถามปญหาหยงความคดเหนของเราบาง เชน ทานถามวา “มงชอบ

ผหญงและเมอจะแตงงานจะแตงงานกบผหญงชนดไหน” ดงนเปนตน

คำตอบเรายงจำได ไมลมวา “ชอบผหญงผวขาวเหลองเนอกลมเกลยง

และสภาพเรยบรอยพรอมทงกายแลวาจาใจ สวนสกลไมคอยมปญหา

หากมสกลดวยยงด”

15

วนหนงเรานอนหลบกลางคนไดเกดสบนนมตวา เรากบเพอน

หลายคนดวยกนออกจากบานไปเทยวตามทองทงนาตามประสาของเดก

สมยนนขณะนนไดมพระกมมฏฐานสองรปสะพายบาตรแบกกลดเดนมา

เหนเราเขาแลวหนงในสองนนวงปรเขาหาเราเลยเรากลววงหนไมคด

ชวตชวาเอาทเดยวเพอน ๆ เขากเฉย ๆ ดเหมอนไมมเหตการณอะไร

เลยอยางนนแหละเมอเปนเชนนนโนนแนะทพงขนสดทายของเราก

คอทบานแลพอแม แตท ไหนไดเมอวงขนไปบนบานเรยกรองขอใหพอแม

ทานชวยบางทานกลบเฉยดเหมอนไมมเหตการณอะไรเกดขนเหมอนกน

สวนพระกมมฏฐานรปนนทานกวงตดตามมามไดหยดจนกระชนชด เราวง

เขาในหองนอนมดเขามงเลยทานกบกเขาไปจนได เลกมงขนแลวใชแส

หวดเราลงไปอยางเตมแรง เราตกใจสะดงเฮอกตนขนมา ไดสตตวสน

เหงอเปยกโชกไปหมดทงตวหวใจยงสนรกๆอยเลยทถกแสทานฟาด

กดยงปรากฏแสบๆอย เราเขาใจวาเปนความจรงเอามอลบๆดก

ยงเขาใจวาเปนจรงอยางนนอกดวยเมอเรามาตงสตกำหนดทวนเหตการณ

ไปมาโดยรอบคอบจนกระทงจตสงบหายกลวแลว เรองทงหลายแหลจง

คอยสงบลงเรองนเราไดลมไปแลวเปนเวลาชานาน จนกระทงเราไดออก

เดนรกขมลกมมฏฐานกบทานอาจารยของเรา เราจงไดระลกถงนมต

ความฝนของเราแตเมอครงกระโนน เหตการณชอนาคตในชวตของเรา

ถกตองสมเปนจรงทกประการ

อกเรองหนงในระยะเดยวกนน คนวนหนง...แตมใชนมตความฝน

เปนแตนอนไมหลบจนดก เพราะมาระลกถงพระคณของบดามารดามาก

คดไปพจารณาไปวาบดามารดาของเราเลยงเราดวยความทกขยาก

กรากกรำตง ๑๐ ชวตจนเตบโตขนมา ตอไปไมนานลก ๆ เหลานน

เมอเขาแตงงานมครอบครวแลว ตางกจะแยกยายกนออกไปอย

16

เปนของใครของมน พอคดมาถงตอนนทำใหระลกถงบดามารดาวา

เอะ บดามารดาของเราละใครจะเลยงดทานโดยทมไดคดถงอนาคตวา

จะเปนอยางไรตามวสยของเดกแลว ทำใหเกดเศราสลดใจในความ

อนาถาของบดามารดาเปนอยางยง จนสะอนนำตารวงหมอนเปยก

ไปหมด อาการเชนนเปนอยนานครนทเดยว ยงคดจตกยงละหอย

ถงทานทงสองเปนกำลง ภายหลงมาตดสนใจดวยตนเองวา เราละ

โตมาเราจะไมแตงงานอยางเขา เมอเขาแยกยายกนออกจากบาน

ไปแลว เราจะรบเลยงบดามารดาของเราแตเพยงผเดยวใหเตมท

เมอเราตกลงตดสนใจของเราคนเดยวอยางนนแลวกเกดความเตมตน

อมใจ เวลานนกดกครน จงไดนอนหลบไป

ธรรมทงหลายมอยทตวเราทกคน ผรธรรมคอใจทจะรมาก

รนอย หยาบ ละเอยด กแลวแตความสามารถ บญบารมหรอ

การอบรมของแตละบคคล

การตดสนใจของเราครงนน เพราะความกตญญระลกถง

พระคณของผมพระคณอยางยง

อกคนหนงกเหมอนกน เราไดนอนคดหวนลำดบถงกจการงาน

อาชพความเปนอยของชาวบานเหลานนวาเรมตนระหวางเดอนมนา-

เมษา จะตองถางปา ทำไรแหงแลวจดไฟเผาขดรากไมหวตอทำรวกน

ฝนตกลงมาจะตองนำพชพนธตางๆไปปลกตามตองการพรอมกนนนถา

ครอบครวไหนคนไมมากพอจะตองแบงเวลาไปไถนาแลหวานกลาดวย

ทำอยางนนเรอยไปจนกลาจะแกพอปกดำได แลวกลงมอปกดำไปเลย

นพดเฉพาะปทฟาฝนตกดเปนปกต ถาปไหนแลงกจะตองเสยเวลาและ

เสยหายมากไปอกดวยอกสวนหนงโดยมากแมบานจะตองเตรยมเสบยงไว

ใหเพยงพอเปนตนวาขาวสารพรกเกลอปลารายาเสนเมอ

17

ลงมอทำนาแลวจะไมตองเปนหวงในเรองการแสวงหาเสบยง การทำนา

นปกตถาฟาฝนด มกจะไปเสรจเอาเดอนสงหาคม หรอตอเดอนกนยายน

เมอเสรจจากการปกดำแลวตางกพากนหาเสบยงกรงไวเมอยามเกบเกยว

อก นอกจากนกเตรยมเครองมอไวจบปลาในหนาแลงตอไป พอพระ

ออกพรรษากเรมเกบเกยวขาวนา บางทกอนเกบเกยวขาวนาตองไป

เกบเกยวขาวไร ไวกอนดวย ในขณะเดยวกนนยงมการเกบพชผลของไร

เปนตนวาพรกฝายและถวอกดวยสมยเมอขาวนายงดอยการ

เกบเกยวมกจะไปเสรจเอาโนน-สนเดอนมกราคมโนน แลวขนขนยงตอน

ตนเดอนกมพาพนธ ในขณะทเกบเกยวอยน ตอนกลางคนจะตองจก

ตอกสำหรบผกฟอนขาวไวอกดวยเมอเสรจจากการทำนาแลวตอนนก

ตองหาฟนตมนำออย

การตมนำออยตอนบายของทกวนจะตองเขาสวนออยตดใหพอ

แกการทจะตมในวนรงขน เมอตดแลวกตองแบกขนผมเกวยนกใชเกวยน

เปนพาหนะขนมาไว ในโรงตมออย ตนเชามดตองออกไปหบออยจนกวา

จะแลวเสรจกสายครนทเดยว ถาคนไมพอสายมากกตองแบงกนมาทำ

อาหารไวทา เสรจจากหบออยแลวกรวมกนรบประทานอาหาร แลว

ตางกแยกกนไปทำงานตามหนาทของตน คงยงเหลอแตคนเฝาหมอนำ

ออยเทานน บางเจามออยมากกวาจะเสรจกโนน-เดอนมนาคมโนนจงจะ

เสรจพอเสรจกถงเวลาเขาปาถางไรอกแลว

แหม คนวนนนทำไมเราจงมาทบทวนคดลำดบการงานทผ ใหญ

เขาทำอย ไดละเอยดถกตองถถวนนกระไร แลวทำให ใจเราหดห

สงสารในชวตของคนเราทเกดมา มนชางไมม โอกาสและเวลาวาง

เอาเสยจรง ๆ เมอเกดมาแลวมแตการกระทำกบกระทำเทานน

จะตางกนกแตหนาทและฐานะของแตละบคคลเทานน หากยงไม

18

นอนหลบหรอตายเสยแลว กจะตองพากนทำอยอยางนรำไป ซง

มนตรงกนขามกบความคดความเหนของเราทกำลงเมาอย ในวยของ

เดก โดยคดวา แหมโลกนมนชางนาสนกเสยนกระไรเพราะเดกใน

สมยนนไมมการศกษาและไมตองรบผดชอบอะไรทงหมดรบประทาน

แลวกมแตเทยวเลนสนกๆ ตามเพอน หากจะมการเลยงโคกระบออย

บางกเปนการสนกของเขาไปเสยเลย

คนวนนนเราเหนความทกขของมนษยชาวโลกทเกดมาชด

ดวยใจของตวเองอยางไมเคยคดและเหนมากอนเลย แตการเหน

ความทกข ในครงนน เหนสกแตวามนษยคนเราเกดมาเปนทกข

เพราะการหาเลยงปากเลยงทองไมมเวลาวางเวนแตละวนแตหาได

ร ไมวาจะทำอยางไร จงจะพนจากทกขทงหลายเหลานนได จงไม

ไดจดเขาในทกขอรยสจจ เปนแตทกขสจจเฉย ๆ

๑. ความกดดนของกลยคทำให ใจหนเหไปได

เหมอนกน

ในระยะนบานเมองแถบนเกดโจรขโมยลกโคกระบอมอนธพาล

เตมไปหมดทวบานทวเมองแมแตเดกขนาดอายราว๑๐ขวบและผหญงก

หดเปนขโมยกน เจาหนาทออนแอชาวบานตองพงตวเอง แตละบาน

ตองเลยงสนขเปนฝงกลางคนตองพลดเปลยนกนอยเวรเมอโคกระบอ

ถกขโมยไป เจาของตามไปไถถอน มนจะตองเรยกคาไถเอาอยางมนม

เอกสทธทเดยวถาใครใจเดดตามลาเอาอยางลาสตว ในปาแลวคนนน

จะคอยมความสขหนอย การทำแบบนนเจาหนาทกดเหมอนจะชอบใจ

และสนบสนนเสยดวยซำไปเราตวนดเดยวกอยากดงกบเขาบางแตมใช

19

อยากดงเปนนกเลงทางขขโมย มนอยากดงดานปราบขขโมย ในใจมน

คดคำนงอยเสมอวา ทำอยางไรหนอเราจงจะเหนยวจนคนฆาดวยอาวธ

ไมตายแลวจะมาปราบอายเจาพวกเหลาน ใหราบคาบไปจนสนซากเสยท

ในขณะนนมพระขคยองคหนง (ขอโทษพดใหสมเกยรตทาน) ซงเรา

กำลงอปฏฐากอยนนภมลำเนาเดมทานอยบานมวงไขเขตอำเภอวานร

นวาส ตดตอกบอำเภอบงกาฬ ทานคงแทงใจเราถกทเดยวจงพดวา

“ออกพรรษาแลว มาไปกบฉน ทบานฉนมสารพดทกอยาง ตองการ

ตะกรดเอยวานเอยหรอสรรพเครองคงกระพนทกอยางของฉนมพรอม”

เราด ใจพรอมดวยชายหนมใหญสามคน คอพชายของเราคนหนงกบ

เพอน ๆ เขาอกสองคน สทงตวเราซงเปนเดกกวาเขา ออกพรรษา

แลวไดตดตามทานไปจนถงบานเดมของทาน พอไปถงแลว ตาย

ท ไหนไดกลายเปนพระทเทจหลอกใหพวกเราไปสงทานชาวบานแถบนน

ไมมใครนบถอเลยทานบวชแลวสก-บวชแลวสกตงหลายครงตอนหลง

สดไดทราบขาววา สกออกไปมเมยแลวสบฝนดวยทงผวทงเมยสองหนม

ใหญท ไปดวย เขาพยายามออนวอนขอเรยนแลขอของดตาง ๆ ทานก

พดกลบเกลอนไปๆมาๆอางโนนอางนแกตวพอพนๆไปเมอ

ถามพระทอยวดนนจงไดความจรงวาทานไมมของวเศษวโสอะไรดอก

แตทานเปนคนชางพด

พวกเราอยดวยราว ๑๐ วน จงไดพากนลาทานกลบดวย

ความผดหวงในขณะทอยดวยทานนนทานจะรบเราใหพวกเราหาปลา

ไหลมาใหฉนทกวนปลาไหลทานชอบหนกปลาอนทานกไมชอบพวกเรา

เดนทางกลบสามคนจงถงบานโดยเฉพาะตวเราแลวรสกละอายแก

ใจมากเพราะทตงเจตนาไววาออกจากบานไปครงนจะไปแสวงหาเรยน

วชาคงกระพนเอาใหเชอมนได ในใจวาเราจะไมยอมตายดวยศาสตราวธ

20

ของคนอน แลวจงจะตางๆนานายงละอายเขามากกดเหมอกน

มนเปนเหตใหเราหายจากความเชองมงายในเรองเครองรางของขลง

ตงแตวนนนจนกระทงบดน ใครจะมาพดวาดอยางไร ๆ ในใจมนเฉย

เอาเสยเลยสมยเมอเปนสามเณรเพอนๆเขามาชวนให ไปเรยนขนาด

เขาจะออกคายกครใหและรบรองใหทดลองเอาเลยใจมนกไมยอม

นบวาเปนโชคดของเราอยางหนง เราเกดมาในสกลทม

ศลธรรมและไดอบรมอยในวดกบพระทนบไดวาเปนพระเมอสงแวดลอม

มนบบบงคบ จงทำให ใจของเราหนเหไปในทางทเลว แตสงเลวท

เราตองการนนก ไมสมประสงค หากสงนนเปนไปตามปรารถนา

แลว ปานนตวของเรากไมทราบวาจะเปนอยางไร รยกวาบญกรรมนำ

สงหรอบญวาสนาชวยรกษาไวกวาได

การออกจากบานไปทางไกลในชวตของเราครงนเปนครงแรก

ขณะทเราพากนอยบานมวงไขนน กำลงเรมขาวสงครามโลกครงทหนง

จะระเบดใครมาวดกพากนเลาแตเรองสงครามเราคดถงบานนำตารวง

ทกวนบางวนนอนดกกวาจะหลบคดถงพอแมมาก เมอเรากลบมาถงบาน

แลวกปฏบตพระในวดเชนเคยเวนแตเราไมนอนวดประจำ ตอนนเราทำ

หนาทเปนไวยาวจกรตดตอพระกบชาวบานไดเปนอยางดมาก ชาวบาน

ทกคนกดเหมอนจะชอบใจเรามากขนเพราะใชเราคลอง ประกอบดวย

ขณะนนเรากำลงแตกเนอหนมเขาทงใชทงสพยอกไปในตวดวยเราเขา

วดสนทตดตอกบพระเณรมาเปนเวลายาวนานประมาณหกปแต ไมเคยม

พระองคไหนจะสอนใหเรารกษาศลหา ศลแปด ทจรงกนาเหนใจเหมอนกน

เพราะพระสงฆ ในสมยนนขาดการศกษาเอามากๆทเดยว

21

๒. พบพระอาจารยสงห

เมอพ.ศ.๒๔๕๙พระอาจารยสงห ขนตยาคโม* กบ

พระอาจารยคำ ซงเปนลกศษยของ พระอาจารยมน ภรทตตเถระ

ไดเดนรกขมลไปถงบานนาสดาเปนองคแรกทงๆทพระในวดนนกมอย

แตทานไปขอพกอยดวย คลาย ๆ กบวาทานมงจะไปโปรดเราพรอม

ดวยบดาเรากได เมอทานทงสองไปถง เรากบบดาของเรากไดปฏบต

ทานดวยความเคารพและเลอมใสเปนอยางดยง เพราะเหนปฏปทาของ

ทานผดแผกจากพระกมมฏฐานคณะอน (เมอกอนบดาของเราเคย

ปฏบตอาจารยสทด) โดยเฉพาะทานสอนเราในขอวตรตาง ๆ เชน

สอนใหรจกของทควรประเคนและไมควรประเคน ทานสอนภาวนา

บรกรรมพทโธเปนอารมณ จตของเรารวมไดเปนสมาธจนไมอยาก

พดกบคนเลย เราไดรบรสชาตแหงความสงบในกมมฏฐานภาวนา

เรมแรกจากโนนมาไมลมเลย เมอไปเรยนหนงสอเปนสามเณรอยกบ

หมมากๆเวลากลางคนอากาศเยนสงบดเราทำกมมฏฐานของเรา

อยคนเดยวหามใครร ไม

ทานมาพกอยดวยเราราว๒เดอนเศษทแรกทานตงใจจะอย

จำพรรษาณทนนแตเนองดวยทานมเชอไขปาอยแลวพอมาถงทนน

เขาไขปาของทานยงกำเรบขน พอจวนเขาพรรษาทานจงไดออกไป

จำพรรษาณทวดรางบานนาบงตำบลนำโมงอำเภอทาบอเรากได

ตามทานไปดวยในพรรษานน ทานเปนไขตลอดพรรษา ถงอยางนนกตาม

ในเวลาวางทานยงไดเมตตาสอนหนงสอและอบรมเราบางเปนคครงคราว

* ตอมาเปน พระญาณวศษฏสมทธวราจารย

22

จวนออกพรรษาทานจะมความรสกภายในใจของทานขนอยางไรกไมทราบ

ทานบอกวา ออกพรรษาแลวจะตองกลบบานเดม แลวทานถามเราวา

เธอจะไปดวยไหม ทางไกลและลำบากมากนะ เราตอบทานทนทวา

ผมไปดวยครบ ยงอกไมกวนจะออกพรรษาเราขออนญาตทานกลบบาน

ไปลาบดามารดา ทานทงสองมความดใจมากทเราจะไปดวยอาจารย

รบเตรยมดอกไมธปเทยนใหเราเพอขอขมาบดามารดา (ธรรมเนยมอนน

ทานสอนเราดนก เราหนจากบานไปครงกอน ทานกใหเราทำเชนน

เหมอนกน) คนวนนนเราขอขมาบดามารดา แลวไปขอขมาญาตผเฒา

ผแกจนถงทวหมด เมอเราไปหาใครทกคนพากนรองไหเหมอนกบเราจะ

ลาไปตายนนแหละ เราเองกใจออนอดนำตารวงไม ได รงเชามารดาและ

ปาไดตามมาสงถงอาจารยพากนนอนคางคนหนงวนนนเปนวนปวารณา

ออกพรรษา รงขนฉนจงหนแลวทานอาจารยพาเราออกเดนทางเลย

ตอนนปาและชาวบานทนนพากนมารมรองไหอก

๓. ออกจากบานครงทสอง ตามพระอาจารยสงห ไป

อาจเปนประวตการณของเดกคนแรกในจำพวกเดกวยเดยวกนใน

แถบนทจากบานไปสถนทางไกลทงไรญาตขาดมตรอนเปนทอบอนอก

ดวย แลวกดจะเปนเดกคนแรกอกดวยทออกเดนทางรกขมลตดตามพระ

กมมฏฐานไปอยางไมมความหวงใยอาลยทงสน ออกเดนทางจากทาบอ

ลยนำลยโคลนบกปาฝาตนขาวตามทงนาไปโดยลำดบ เวลาทานจบไขก

ขนนอนบนขนำนาหรอตามรมไมท ไมมนำชนแฉะ รงเชาทานยงอตสาห

ออกไปบณฑบาตมาเลยงเราเลยเดนทางสามคนจงถงอดรแลวพกอย

ทวดมชฌมาวาสสบคน จงไดออกเดนทางตอไปทางจงหวดขอนแกน

23

ผานมหาสารคาม รอยเอด ยโสธร การเดนทางครงนเราสองคนกบ

อาจารย ใชเวลาเดอนเศษ จงถงบานหนองขอน ตำบลหวตะพาน

อำเภออำนาจเจรญ อนเปนบานโยมแมของทาน ทานพกอบรมโยมแม

ของทานณทนนราวสามเดอน

๔. บรรพชาเปนสามเณรแลวเรยนตอ

ณทนนทานใหเราไปบรรพชาทพระอปชฌายลยบายเคงใหญ

เมออายยางเขา ๑๘ ป ตอนนเราอานหนงสอคลองขนบาง เราได

อานหนงสอ ไตรโลกวตถาร ตอนโลกเสอมจนเกดสตถนตรกปป

ทำใหสลดใจมากนำตาไหลพรากอยเปนเวลาหลายวนเวลาฉนอาหาร

ก ไมคอยจะรสกรสชาต ใจมนใหมวแตคดถงความเสอมวบตของมนษย

สตวทงหลาย คลาย ๆ จะมภาพใหเหนปรากฏในวนสองวนขางหนา

อยางนนแหละ แลวทานกพาเราเขาไปพกอย วดสทศนาราม ใน

เมองอบลซงเคยเปนทพกอยเดมของทาน แลวเรากไดเขาเรยนหนงสอ

ไทยตอทโรงเรยนวดศรทอง ออกพรรษาแลวทานปลอยใหเราอย ณ

ทนนเอง สวนตวทานไดออกเทยวรกขมลกลบมาทางจงหวดสกลนครอก

เพราะในขณะนนคณะของทานอาจารยมนยงเทยวอยแถวนน คนกอนท

จะไปทานไดประชมพระเณร บอกถงการททานจะจากไป ขณะนนเรา

รสกอาลยอาวรณทานมาก ถงกบสะอนในทประชมหมมาก ๆ นนเอง

เรารตวละอายเพอนรบหนออกมาขางนอกแลวมาตงสตใหมมาระลก

ไดถงเรองพระอานนทรองไหเมอครงพระพทธองคทรงปลงพระชนมาย

สงขารจตจงคอยคลายความโศกลงบางแลวจงไดเขาไปในทประชมใหม

ทานได ให โอวาทดวยประการตาง ๆ เรารตวดเราอายมากแลวเรยนจะ

24

ไมทนเขา ขณะทเรยนหนงสอไทยอยนน เราไดแบงเวลาทองสวดมนต

ทองหลกสตรนกธรรมเรยนนกธรรมตรไปดวยแตกไม ไดสอบเพราะ

เจาคณะมณฑลทานมกำหนดวาผอายยงไมถง๒๐ ป ไมใหสอบนกธรรมตร

ปท๓จงไดสอบนกธรรมตรและกสอบได ในปนนแลวเราทองบาล

ตอพรอมกนนกทองปาฏโมกข ไปดวย เพราะเราชอบปาฏโมกขมาก

เราเรยนหนงสอไทยจบแคประถมบรบรณ (เพราะโรงเรยนรฐบาลม

แคประถม ๓ เทานน) เมอเราออกจากโรงเรยนภาษาไทยแลวเราก

ตงหนาเรยนบาลแต ในปการศกษานนบงเอญพระมหาปนปญญาพโล

นองชายของทานอาจารยสงหกลบมาจากกรงเทพฯมาเปดสอนนกธรรม

โทเปนปฐมฤกษ ในมณฑลหวเมองภาคอสาน เราจงไดสมครเขาเรยน

ดวยแตทงบาลและนกธรรมโทเราเรยนไมจบเพราะในศกนนอาจารย

สงหทานไดกลบไปจำพรรษาณทวดสทศนารามอกออกพรรษาแลว

ทานไดพาเราพรอมดวยมหาปนออกเทยวรกขมลกอนสอบไล

๕. สามเณรไดเปนเศรษฐของรฐบาล

นคอสามเณรเทสก กลาวคอสมยนนรฐบาลคดจะสรางใหม

เศรษฐขนในเมองไทยปละหนงคนจงไดออกลอตเตอรปละครงตงรางวล

ทหนงใหเจดแสนบาทพอแกฐานะของเศรษฐเมองไทยพอด เพอจะได ไม

อบอายขายหนาแกนานาประเทศเขาบาง บงเอญคนวนหนงสามเณรเท

สกแกนอนไมหลบ เพราะแกไปถกลอตเตอรรางวลทหนงเขา แลวแกก

ลงมอจดแจงหาทสรางอาคารหลงใหญ โตมโหฬารเปนบานตกสามชน

ตกแตงดวยเครองเฟอรนเจอรอยางดทนสมยณทามกลางยานการคา

ใหลกนองขนสรรพสนคามาใสเตมไปหมดตวแกมความสขกายสบายจต

25

ไมคดอะไรอกแลวนอนเกาอยาวทำตาปรบๆมองดบรรดาสาวๆสวยๆ

ทพากนเรเขามาหาซอสนคา ตาง ๆตามชอบใจ คนไหนชำเหลองตา

มาดแกแลวยมๆแกกจะยมตอบอยางมความสขในชวตของแกแตเกด

มาได ๑๘-๑๙ ปนแลวไมมความสขครงไหนจะยงใหญ ไปกวาความสข

ครงนเลย แกไดตำแหนงเศรษฐตามความประสงคของรฐบาลแลวใน

พรบตาเดยวทงๆทอะไรๆของแกกยงไมมเสยดวยแตอนจจาเอย

ความเปนเศรษฐของแกมาพลนเสอมสญไปจากจตใจของแกอยางนาเสยดาย

เพราะแกมาสำนกรสกตนเอาตอนดกอนเปนเวลาพกผอนหลบนอนเสย

แลววาเอะนอะไรกนลอตเตอรกยงไมทนจะออกแลวกยงไมทนจะซอ

เสยอกดวย ทำไมจงมาเปนเศรษฐกนเสยแลวน เรานชกจะบาเสยแลว

กระมง คนวนนนแกเกดความละอายแก ใจตนเองอยางพดไมถกเสยเลยน

หากมทานผรมารเรองของเราเขาจะวาอยางไรกนน แลวแกกนอนหลบ

พกผอนไปจนสวางพอตนเชามาแกยงมความรสกละอายแก ใจตวเองอย

เลยโดยทเรองนนแกมไดเลาให ใครฟง

เศรษฐอยางน ใครๆกสามารถจะเปนไดมใชแตสามเณรเทสก

คนเดยว แตทขาพเจาเรยกแกวาเปนเศรษฐนน เพยงแตแกมโนภาพ

สมบตอนเหลอหลายอยางเดยวแตรจกพอ ยงดกวาผทมทงมโนภาพ

สมบตและวตถสมบต แต ไมมความพอแลวเปนทกขเดอดรอน มน

จะมประโยชนอนใดแกเขาผนนเลา ความมหรอจนอยทมความสข

นนตางหาก หาใชเพราะมของมากเหลอหลายไม พระพทธเจาจง

ตรสวา ความพอใจของตนทมอยแลวนนแลเปนทรพยอนมคามาก

เราเลอมใสในธรรมวนยคำสอนของพระพทธเจาแลว จงไดมาบวช

แลวปฏบตตามคำสอนของพระองค เหนจรงตามทพระพทธองค

ทรงช ไปทถงทรพย ใหพระอานนทดวา นนอานนทของมพษ มใชจะ

26

เปนพษแตแกสมณะผเขาไปเกยวของเทานนกหาไม ถงแมคฤหสถก

ทำใหเกดพษไดเหมอนกนถานำมาใช ไมถกตองตามหนาทของมนแต

กเปนการจำเปนทจะตองม เพราะภาวะความเปนอยผดแผกแตกตาง

จากสมณะ ยงกวานน หากผมทรพยแลวแต ใชทรพยนนไมเปน

กไมผดอะไรกบบคคลผถอดนฟนทม ไฟตดขางหนง ไฟจะตองลาม

มาไหมมอจนได

เราบรรพชาได ๕ พรรษา จงไดอปสมบทเปนพระนบวาได

เปรยบเขามากในดานอยวดนานแกวดรจกเรองของวดไดดพระทบวช

รนเดยวกนแลวเราไดเปรยบดานสวดมนตและไดพระปาฏโมกขเปนตน

๖. อปสมบท ณ วดสทศนาราม

เมออายของเรายางเขา๒๒ปเราไดอปสมบททพทธสมา

ณ วดสทศน นนเองโดยพระมหารฐ เปนพระอปชฌายพระมหาปน

ปญญาพโล๒เปนกรรมวาจาจารยเมอวนท ๑๖ พฤษภาคม ๒๔๖๖

ตรงกบ ๔ฯ๗ คำ เวลา ๑๑. ๔๘ น. ปนทานอาจารยสงห

ขนตยาคโมพระอาจารยของเราไดพาขณะรวม๖องคคอพระ๔

องคสามเณร๒องคมาจำพรรษาทวดสทศนนบวาเปนปฐมฤกษท

พระกมมฏฐานจำพรรษาในเมองอบลครงแรก เหตททานจะกลบมา

จำพรรษาทอบลกเนองจากไดขาววาพระมหาปน(นองชายทาน) กลบ

จากกรงเทพฯ มาอย ณ ทนนทานตงใจจะมาเอานองชายของทาน

ออกเทยวรกขมลดวย คอกอนททานมหาปนจะไปเรยนหนงสอทกรงเทพฯ

ทานปฏญาณกบทานอาจารยมนไววาผมไปเรยนหนงสอเสยกอนแลว

จะออกไปปฏบตตามหลง ทานอาจารยสงหพอไดทราบขาววานองชาย

27

มาแลวกดใจจงไดมาจำพรรษาณวดสทศนารามออกพรรษาหมดเขต

กฐนแลว ทานอาจารยสงห ไดพาพวกเราเปนคณะใหญออกเดนธดงค

การออกเดนธดงคครงนผทออกใหมนอกจากพระมหาปนกบเราแลว ยง

มพระคำพวยพระทอนและสามเณรอก๒รปรวมทงหมดแลว

๑๒องคดวยกน(พระมหาปนปญญาพโลป.๕นบวาเปนพระมหา

องคแรกในเมองไทยทออก ธดงค ในยคนน ในหมพระเปรยญโดยมาก

เขาถอกนวาการออกธดงคเปนเรองขายขหนา การออกธดงคของเรา

ครงนถาไม ไดทานอาจารยสงหเปนผนำแลว เราคงไม ไดออกธดงค

เมอเราหนมาแลวทานพระอปชฌายทานตองสวดปาฏโมกขเอง)

๗. เราพงรรสชาตของความอาลยครงแรก

เราได ไปอยวดสทศน อบล เปนเวลา ๖ ปเตม โดยท

ปราศจากญาตมตรและคนสนทมากอนเมออยตอมาไดมคนเอาลกหลานมา

ฝากใหเปนศษยอยดวยรวม ๔ คนดวยกนคอเปนสามเณร ๒ เปน

เดก ๒ เขาเหลานนไดอยดวยเรามาแตเมอครงเรายงเปนเณรอยจน

กระทงเราไดอปสมบทเปนพระทงเราและเขาถอกนอยางพอกบลก พอ

ตอนเราจะจากเขาไปเขาพากนรองไหอาลยเรา เรากแทบกลนนำตาไม

อยเหมอนกน แตเราเปนอาจารยเราจะรองไหกละอายเขาจงกดฟน

อดกลนไมแสดงความอาลยออกมาแตถงกระนนมนกทำใหเสยงเครอไป

เหมอนกนตอนน ไมสกระไรนกพอออกเดนทางไปแลวนนซมนทำใหเรา

ซมเซอไปเปนเวลานานทเดยว จะเดน-ยน-นง-นอนแมแตพดและฉนอย

กตาม ใจมนใหละหอยอาลยคดถงเขาวาเขาจะอยอยางไร กนอะไร

อดอมอยางไร แลวใครจะมาสงสอนเขา หรอจะม ใครมากดขขมเหง

28

เบยดเบยนเขาอยางไร ความกลมใจอยางนยงไมเคยมมาเลยในชวตของ

เราครงนเปนครงแรก

เราจงไดทบทวนคดคนไปมาวา เขาเหลานนกมใชลกหลาน

วานเครอของเรา เปนแตเขามาอยอาศยเราเทานน อนง เรากได

อบรมเขาและคมครองเขาเปนอยางดทสดแลว เทาทเราสามารถ

จะทำได ทำไมจงอาลยอาวรณถงเขาหนกหนา มาตอนนมนให

ระลกถงผทมบตรมภรรยาวา โอโฮ หากเปนบตรทเกดโดยสายเลอด

ของเราแลว ความอาลยมนจะหนกขนาดไหน เราเหนโทษในความ

อาลยในครงนน มนซาบซงเขาไปตรงหวใจของเราไมมวนหายเลย

มนษยเราน ไมมผดอะไรกบลกลง ซงปราศจากแมแลวอยตามลำพงตว

เดยวไม ได มนทำใหเรากลวความอาลยจนแทบพดไมถกเอาเสยเลย

ความอาลยเปนทกขทงทมอยและพลดพรากจากกนไป ทำอยางไร

คนเราจงจะทำใหเปนอสระในตวของตนเองไดเลา

๘. ออกจากอบลเปนคณะเทยวรกขมล

คณะของเราพระ๘สามเณร๔รวมเปน๑๒รปโดย

พระอาจารยสงหเปนหวหนา ไดเดนทางออกจากเมองอบลในระหวาง

เดอน๑๒ไดพกแรมมาโดยลำดบจนถงบานหวตะพานหยดพกอยนน

นานพอควรแลวไปพกทบานหวงวเตรยมเครองบรขารพรอมแลวจงได

ออกเดนรกขมลตอไป

การออกเดนรกขมลครงน ถงแมจะไม ไดวเวกเทาทควรเพราะ

เดนดวยกนเปนคณะใหญแตกไดรบรสชาตของการออกเทยวรกขมลพอ

นาดเหมอนกน กลาวคอ คนวนหนงพอจดทพกแขวนกลดกางกลดตก

29

มงไหวพระสวดมนตเรยบรอยแลว ฝนตกเทลงมาพรอมดวยลมพาย

อยางแรงนอนไม ไดนงอยนำยงทวมกนเลย พากนหอบเครองบรขารหน

เขาไปขออาศยวดบานเขาแถมยงหลงทางเขาบานไมถกเดนวกไปเวยน

มาใกลๆรมบานนนตงหลายชวโมงพอดถงวด

ณ ทนนมโยมเขาไปนอนอยกอน คอโยมทเขาเดนทางมาดวย

๖คน เขามธระการคาของเขาแตเขาเหนกอนเมฆในตอนเยน เขา

บอกวาพวกผมไมนอนละจะเขาไปพกในบานพอพวกเราไปถงเขาเขาจง

ชวยจดหาทนอนตามมตามได หมอนเสออะไรก ไมมทงนน แลวจงรบ

กลบไปรบอาจารยกบพวกเพอนอก๗-๘รปพอถงเกบบรขารเรยบรอย

แลวกนอนเฉย ๆ ไปอยางนนเพราะกฏกเปยกไปหมดทวทงหอง เสอ

หมอนกไมมเพราะเปนวดราง แตเมอความเหนอยเพลยมาถงเขาแลวก

นอนหลบไดชวครหนงทง ๆ ทนอนเปยก ๆ อยนนเอง แถมรงเชา

บณฑบาตกไม ไดอาหารไดกลวยนำวากบขาวสกฉนขาวกบกลวยคนละใบ

แลวกออกเดนทางตอ ทานอาจารยพาพวกเราบกปาฝาดงมาทางรอยเอด

กาฬสนธ ผานดงลงมาออกอำเภอสหสขนธเขาเขตกมภวาป จงหวด

อดรธานแต ไม ไดเขาเมองเวนไปพกอยบานเชยงพนตะวนตกของอดร

เพอรอการมาจากกรงเทพฯของเจาคณะมณฑล การททานใหพวกเราเขา

มารออยทอดรครงนทานมจดประสงคอยากใหพระมหาปนมาประจำอยท

อดรเพราะทอดรยงไมมคณะธรรมยต แตท ไหนได เมอเจาคณะมณฑล

มาจากกรงเทพฯครงนพระยาราชนกล(ทหลงเปนพระยามขมนตร)

ไดนมนตพระมหาจม พนธโล (ภายหลงเปนพระธรรมเจดย) มาพรอม

เพอจะใหมาอยทวดโพธสมภรณทอดร ฉะนนเมอเจาคณะมณฑลมาถงแลว

พวกเราจงเขาไปกราบนมสการทาน ทานจงไดเปลยนโปรแกรมใหม

จะเอาพระมหาปนไปไวสกลนคร แลวจะใหเราอยดวยพระมหาจม

30

เพราะทางนกไมมใครและเธอกคนทางเดยวกน อนงเธอกไดเรยนมาบาง

แลวจงอยบรหารหมคนชวยดแลกจการคณะสงฆดวยกนเราไดถอโอกาส

กราบเรยนทานวา กระผมขอออกปฏบตเพอฉลองพระเดชพระคณ

เพราะผปฏบตมนอยหายาก สวนพระปรยตและผบรหาร มมากพอจะ

หาได ไมยากนกทานกอนญาตแลวแนะใหเราอยชวยพระมหาปน

๙. พบทานอาจารยมนครงแรก

เมอตกลงกนเรยบรอยแลวทานอาจารยสงห ไดพาพวกเราออก

เดนทางไปนมสการกราบทานอาจารยมนทบานคอ อำเภอบานผอ

ขณะนนพระอาจารยเสารกอยพรอม เปนอนวาเราไดพบทานอาจารย

ทงสองแลไดกราบนมสการทานเปนครงแรกในชวตตกกลางคนทาน

อาจารยมนไดเทศนาอบรมพวกเราดวยความเตมอกเตมใจในการท ไดเหน

พวกเราเปนครงแรก โดยเฉพาะแลวไดเหนพระมหาปนผซงไดเคย

ปฏณาณตนไวกอนจะไปเรยนหนงสอทกรงเทพฯ เมอทานไดฟง

พระธรรมเทศนาของทานอาจารยมน พรอมกนกบพระอาจารยสงห

ทเมองอบลวา ผมไปเรยนหนงสอทกรงเทพฯ กอน จงจะออก

ปฏบตตามทานอาจารยมนภายหลง สวนตวของเรานน ทานคงได

ทราบจากทานอาจารยสงหเลาใหฟงนอกจากนแลวทานคงไมทราบ

คนวนนนเสรจจากการอบรมแลวทานกสนทนาธรรมสากจฉากน

ตามสมควร จบดวยการพยากรณ พระมหาปนแลตวของเราในดาน

ความสามารถตางๆนานาตอนนทำใหเรากระดากใจตนเองในทามกลาง

หมเพอนเปนอยางยง เพราะตวของเราเองพงบวชใหมแลมองดตว

เราแลวก ไมเหนมอะไรพอททานจะสนใจในตวของเรา ความจรง

31

ตงแตตอนเยน พอยางเขามาในเขตวดของทาน มนทำใหเราขวยเขน

อยแลว แตคนอนเราไมทราบ เพราะเหนสถานทแลความเปนอย

ของพระเณรตลอดถงโยมในวด เขาชางสภาพเรยบรอยนกระไร ตาง

กมกจวตรและขอวตรประจำของตน ๆ พอทานพยากรณพระมหาปน

แลวมาพยากรณเราเขา ยงทำใหเรากระดากใจยงขนเปนทวคณแต

พระมหาปนคงไมมความรสกอะไรนอกจากทานจะตรวจดความสามารถ

ของทานเทยบกบคำพยากรณเทานน

รงเชาฉนจงหนแลว ทานอาจารยสงห ไดพาคณะของเราเดนทาง

ตอไปบานนาสดา ไดพาพกอย ณ ทนนสคนแลวยอนกลบทางเดม

มาพกททานอาจารยมนอกหนงคนจงเดนทางกลบอดรแลวไดเดนตอ

ไปสกลนครตามท ไดตกลงกนไวกบเจาคณะมณฑล แตกจการนนไมเปน

ไปตามจดประสงคของเจาคณะมณฑล เพราะพระมหาปนอาพาธไม

สามารถจะไปรบหนาททมอบหมายให ได ฉะนนในพรรษานน ทาน

อาจารยสงหจงไดพาคณะเราไปจำพรรษาทวดปาหนองลาด เรองน

ทำใหเจาคณะมณฑลไมพอใจอยางยง จงไดเอาพระบญ นกธรรมเอก

ไปไวทสกลนครตอไป

๑๐. พรรษา ๒ จำพรรษาบานหนองลาด

(พ.ศ. ๒๔๖๗)

กอนเขาพรรษาเราไดพระกลมชาวจงหวดเลยเปนกลยาณมตรดมาก

ขนไปทำความเพยรทถำพวงบนภเหลกสองครงครงทหนงสคนครงท

สองหกคนโดยมผ ใหญบานออนส(ภายหลงเปนกำนนขนประจกษแลว

บวชพระมรณภาพในเพศสมณะนนเอง)ไดสงคนใหขนไปจดอาหารถวาย

32

เปนประจำ เราไดจารกพระคณของแกไว ในใจไมรหายเลยจนกระทงบดน

ผ ใหญบานคนนทานอาจารยมนทกวาเปนคนฉลาดแคลวคลองทกอยาง

ไมวาจะเปนดานคำพดปฏภาณโตตอบและการงานตลอดถงการสงคม

ทนกบเหตการณแลสมยทกอยางโดยเฉพาะเรองเกยวกบฝายพระแลวยก

ใหแกเลย ไมวาจะตองการอะไรไมถงกบพดตรง ๆ ดอก พอปรารภ

เทานนแกจดการใหเรยบรอยเลย พวกเราไดสปปายะครบทงสแลวก

เรมประกอบความเพยรอยางสดเหวยง ยงทำความเพยรกยงระลก

ถงคณของผ ใหญบานและชาวบานเปนกำลง อาหารพรกแหงผง

กบขาวเหนยววนละหนงกอนเทาผลมะตม เราอย ไดพอทำความ

เพยรไมตาย เมอเราลดอาหารแตมาเพมความเพยรกายเราเบาสต

เราดสมาธเรากไมยาก เราปรารภความเพยรมากสตของเรากดขน

แลมนคงด เราหดสตอย ณ ทนนเอาใหสมำเสมอตลอดกลางวน

กลางคน มใหเผลอสงออกไปตามอารมณภายนอกได ใหตงมนอย

ทกายท ใจแหงเดยว แมกอนนอนหลบตงไวอยางไร ตนขนมากให

ตงอยอยางนน จะมเผลออยบางกตอนฉนอาหาร เมอปรารภความ

เพยรมากเทาไรการระลกถงคณของชาวบานกยงมมากขนเปนเงาตามมา

เรารตวดวาเราเปนพระ ชวตของเราฝากไวกบชาวบาน ฉะนนเรา

ปรารภความเพยรเพอใชหนบญคณของชาวบาน แลวเรากแน ใจ

ตนเองวาเรามาทำความเพยนครงน เราไดทำหนาทของลกหนอยาง

สมบรณแลว จวนเขาพรรษาจงได ไปจำพรรษารวมกบทานอาจารย

สงหทบานวดหนองลาด ในพรรษานเราเปนพระใหม ไมตองรบภาระ

อะไรนอกจากจะประกอบอาจารยวตร แลวกปรารภความเพยรเทานน

ทานอาจารยเองกอนญาตใหพวกเราเปนพเศษ เราไดประกอบความ

เพยรตามแนวนโยบายทเราไดกระทำมาแตบนภเขาตลอดพรรษาแลวยง

33

ไดประกอบแบบโยคะเพอทดลองเพมเตมอกดวย กลาวคนฉนอาหารผอน

ตงแต๗๐คำขาวเหนยวลงมาจนถง๓คำแลวเขยบขนไปถง๓๐

คำแลวกผอนลงมาถง๕คำไปๆมาๆอยางนเปนระยะๆ๓

-๔วนทำอยางนอยตลอดพรรษาแตระยะทยาวนานกวาเขาหนอยคอ

๑๕คำแลวกฉนแตอาหารมงสวรตดวยรางกายของเราผอมอยแลว

กยงซบซดลงไปอกจนเปนทแปลกตาของชาวบานใครๆเหนกถาม

วาเปนอะไรไปหรอ แตเรากมกำลงใจประกอบขอวตรและทำความเพยร

ไดเปนปกตพอออกพรรษาเราจงเรมฉนอาหารเนอปลา แตแหม! มนคาว

นกระไร มนษยคนเรานกนเนอเขาเอามาเปนเนอของเรา เหมอนกบไป

ฉกขโมยของสกปรกเขามากนอยางนนแหละ เทพยดาทงหลายจงเขาใกล

มนษย ไม ไดมนเหมนสาบแตมนษยทงหลายกยงกอดชมซากศพกนอย ได

ออกพรรษาแลว เราสององคกบทานอาจารยสงห ไดขนไปอก

คราวนอย๙คนทานอาจารยสงหอาพาธได ให ไปตามพรรคพวกขนมา

เมอเหนวาทนนมนไมสะดวกแกการพยาบาลกนจงไดอพยพกนลงมาพก

รกษาตวอยณปาหนองบว(บดนเปนบานแลว)พอดทานอาจารยมน

สงใหเราเดนทางไปพบทานทอำเภอบางบอ เราจงไดลาทานอาจารยสงห

ไปตามคำสงของทานพอดมาพบกบทานอาจารยมนกบอาจารยเสารซง

ไดรบนมนตจากวดโพธสมภรณอดรฯขณะนนคณยายนอย(มารดา

พระยาราชนกล) มาในงานผกพทธสมาวดโพธสมภรณ คณยายนอย

ไดพบและฟงเทศนทานอาจารยมนครงนเปนครงแรก เกดความเลอมใส

ตงแตนนเปนตนมา เราไดอยรวมทานอาจารยมนเปนเวลาหลายวนแลว

เดนทางกลบทาบอพรอมทาน

34

๑๑. พรรษา ๓ จำพรรษาบานนาชางนำ (พ.ศ. ๒๔๖๘)

พรรษานเราไดจำพรรษาทบานนาชางนำ ซงไม ไกลจากทาบอท

ทานอาจารยมนอย เรากบพระอาจารยอนไดหมนมาฟงทานเทศนเสมอ

พรรษานเรากไมมภาระอะไรนอกจากจะปรารภความเพยรเฉพาะสวนตว

เทานนภาระอนๆ มการรบแขกเปนตนเราไดมอบทานอาจารยอนทงหมด

เพราะทานเคยเปนอาจารยเขามาแลวทานเคยบวชมหานกายมาได๙

พรรษาเพงมาญตตฝายคณะธรรมยตนเอง

ในพรรษานมสงทนาสลดใจสงเวชอยเรองหนงคอพระอาจารยทา

ซงเปนพระผ ใหญแลวกดเหมอนจะเปนลกศษยคนแรกของทานอาจารยมน

เสยดวยถาจำไมผดพรรษาราว๑๖-๑๗พรรษานแหละเดมทานไป

เรยนหนงสอทกรงเทพฯแต ไมสำเรจพอทานไดทราบกตตศพทของทาน

อาจารยมน ซงเจาคณพระอบาลฯ (สรจนโท จนทร) สรรเสรญ

จงไดออกตดตามทานมา ในพรรษานนทานได ไปจำพรรษาทถำผาปง

จงหวดเลยกบอาจารยขนธทานเกดสญญาวปลาสหนมาหาทานอาจารยมน

กลางพรรษาบอกวาทานเองตองอาบตถงทสดแลวรอนไปหมดทงตว

เหนผาเหลองเปนฟนเปนไฟไปหมด เมอซกไซร ไลเลยงไปในสงทวาผดนน

ก ไมมมลความจรงสกอยาง เปนแตตวเองสงสยสงเลก ๆ นอย ๆ

แลวกเดอดรอนเองเทานน สงหนงซงทานเดอดรอนมากกคอ เมอทาน

ไปทำความเพยรอยทบานโพนสวาง สมาธมกำลง ทำใหสวางไสวมาก

จะคดคนพจารณาธรรมหมวดใดกดเหมอนหมดจดไปหมดแลวลงสท ใจ

แหงเดยว แลวตดสนใจตนเองวา เราถงทสดแหงพรหมจรรยแลว

จนปฏญาณตนในทามกลางสงฆเอาเสยเลยตอมาอาการนนเสอมไปเลย

สงสยตนวาเราอวดอตรมนสสธรรมเปนอาบตถงทสดแลวถงแมจะ

35

มผอธบายใหฟงวาเราพดดวยความสำคญผดพระวนยมไดปรบโทษดอก

ทานก ไมเชอ ความจรงความวปฏสารเดอดรอนอนนทานมหลายสบป

แลวแตกพออดทนอยมาได พอมาถงพรรษานจงเหลอทนมแตจะสก

อยางเดยวทานอาจารยมนกแกไมไหวจงทงไป ใหอยดวยทานอาจารยเสาร

ปตอมาทานอาจารยเสารกเอาไมอย ผลทสดสกจนได สกแลวกหาย

เขากลบเมฆกลบฟาไปไหนกไมร ไมมใครทราบจนบดน

เราไดเหนเขาแลวทำให ใจหดหเกดสลดสงเวชในใจวาแมทาน

เปนผ ใหญปฏบตมานานถงขนาดน ยงเกดวปลาสไปไดตวของเรา

เลาจะทำอยางไร จงจะพนจากความวปลาสน ไปไดคดแลวกนก

หวาดเกรงตนเอง แลวไดนำเอาความวตกนนไปกราบเรยนทาน

อาจารยมนทานบอกวานนซ ตองระวงตนเองและอยาหางไกลทาน

ผร เมอมอะไรเกดขนรบไปปรกษาหารอกบทาน ออกพรรษาแลว

ทานอาจารยมนพรอมดวยคณะไดออกเดนทางลงไปทางสกลนคร

๑๑.๑ กลบไปสงเคราะห โยมแม-อาว-พชาย

ตวเราคดถงโยมแม จงไดกลบบานเพอสงเคราะหกสมประสงค

คอไดแนะนำใหทานนงขาวรกษาศล๘ครงน โยมปาอาวผชายแลพชาย

กเกดศรทธาไดพากนนงขาวรกษาศล๘ดวยโดยเฉพาะพชายซงไดม

ครอบครวแลว มบตรคนหนงอายไมกเดอนกไดออกบวชดวย เพอใหทาน

เหลานนไดสมาคมกบหมเพอนและอบรมกบครบาอาจารยหลายองคดวย

จงใหออกจากบานเดนทางตามครบาอาจารย ไป สวนเรากบพชายและ

และอาวผชายไดตามไปทหลง ไดตามไปทนกนทบานปลาโหล อำเภอ

36

พรรณานคมซงทานอาจารยสงหจำพรรษาอยณทนนแลวทานได

พาพวกเราไปตงสำนกทบานอากาศอำนวย อย ไมนานทานอาจารยมน

ไดตามไปถงแลวทานใหเราตามทานไปตงสำนกทบานสามผงการอย

ใกลผ ใหญดมากมสตระวงตวอยตลอดเวลาวนหนงสามเณรผทปฏบต

ทานไมอย เราจงได ไปนอนทระเบยงกฏของทานอาจารยแทนสามเณร

ปกตทานอาจารยมกตนนอนทำความเพยรเวลา ต ๓ ทกคน เวลา

ทานตนหยบไมขดไฟกรอกแกรก เราตองลกกอนทานทกทเพอเขาไป

ถวายการปฏบตทาน เราไปนอนอยหลายคนจนทานแปลกใจถามเราวา

ทานเทสก ไมนอนหรอ เราตอบทานวา นอนอยครบในทนนโรคของ

เราไมถกกบอากาศ ฉนไดแต ไมมกำลงปวดเมอยระบมไปหมดทงตว

ตลอดเวลา แตความเพยรของเราไมทอถอย ฉนแลวเขาปาหาท

วเวกทำความสงบอยคนเดยวตลอดกลางวนกลางคนเดนจงกรม

แลวขนฟงเทศนตงแต ๒ ทม จนถง ๔ ทม ถาวนไหนมพระ

มากทานกเทศนจนถง ๖ ทม หรอต ๒ จงเลก ทานอตสาห

เทศนอบรมอยอยางนเปนนจ บรรดาลกศษยกมกำลงใจกลาหาญ

ทำความเพยรอยเชนเดยวกน หลงจากทานอาจารยมนไปแลว ทาน

อาจารยเสาร ไปอยแทน ๓ พรรษาไดขาววาพระไปมรณภาพทนน

หลายองคพระอาจารยภมกไปตายคนณทนนเหมอนกน

๑๒. พรรษา ๔ จำพรรษาทปาชาทศเหนอ

ของอำเภออากาศอำนวย (พ.ศ. ๒๔๖๙)

จวนเขาพรรษา เราไดยอนกลบมาจำพรรษาทปาชาทศเหนอของ

อำเภออากาศอำนวย ทานอาจารยสงหจำพรรษาทางทศใตของอำเภอ

37

อากาศอำนวยในพรรษานผทจำพรรษาดวยกนมพชายอาวผชายโยมแม

โยมปา และแมชบานโพนสวางอกคนหนง พระคงมแตเราคนเดยว

กบสามเณรชน บานทาบอพอจวนเขาพรรษาโยมอาวมาเสยไปคนหนง

คงยงเหลอเพยง ๖ คนดวยกน ในพรรษานชาวบานเกดฝดาษผคน

แตกหนไปอยตามปาตามทงนาเกอบหมด แมพระตามวดในบานกตาม

โยมไปดวย แทบจะไมมคนตกบาตรใหฉน เพราะคนในเมองอากาศนเขา

ไมเคยเปนฝดาษกนบานมพนกวาหลงคาเรอนคนเปนฝดาษ๕คนเทานน

ใครเกดเปนฝดาษแลวจะตองปกปดไม ให ใครรกวาคนอนจะรมนลกลาม

ไปมากแลว และเมอเกดฝดาษแลวจะตองเอาไปไว ในปาปลกกระตอบให

อยคนเดยวเพยงเอาอาหารไปสงใหกน ดหนกหนาททานอาจารยสงห

ทานรจกยาสมนไพรอยบาง ทานจงบอกไม ใหเอาไปทงไว ในปา ทาน

หายามารกษากน จงมตายเพยงไมกคนเทานน พอทางการรเขาจงมา

ฉดวคซนปองกนให

เดชะบญเขายงนบถอพระกมมฏฐานอย ถงแม ไมมคนนอนเฝา

บานเลยสกคนเดยวขนาดนนแลวตอนต๔-๕ยงอตสาหดอมๆมา

หงขาวไวสำหรบตกบาตร พวกเราไปบณฑบาตเขาจะออกมาตกบาตร

แลวรบกลบเขาปาไป

ขอขอบบญขอบคณชาวเมองอากาศไว ณ ทนเปนพเศษ

บญกศลนเปนของสงเหนอชวตจตใจ เปนทพงของมนษยผ ไดรบ

ทกขทงทมชวตอยและละโลกน ไปแลวไดอยางแทจรง คนเราเมอได

รบทกขหากไมพงบญแลวจะไปพงอะไรเลา

คนเมองอากาศกลวฝดาษยงกวาเสอ คนบานใกลเรอนเคยงกน

ทงเปนญาตกนดวยกไมพดกน เราถามเขาวาเมอไรจะพดดวยกน เขา

บอกวาโนนละออกพรรษาแลวเดอนสามจงจะพดกน

38

ในพรรษานเราได ไปฟงเทศนทานอาจารยสงหบอยๆการไปจะ

ตองเดนผานเมองอากาศน ไปไกลเปนระยะทางเกอบ๓กโล(ในบาน

ไมมคนแมแตสนขตวเดยวกไมเหน)ถกทานอาจารยสงหเทศนกระเทอนใจ

เราอยางหนกจะเปนเพราะทานแกลงเพอใหกระเทอนใจเราหรอทาน

ไมรนสยของเราตามความเปนจรงกเหลอทจะเดาถกทานวานสยของ

เราเปนคนกระดางหวดอไมคอยจะลงคน ขณะททานเทศนอยนน

เราไดกำหนดจตตรวจดภายในใจของเรา เราเองกเคารพนบถอทาน

อยางสดซง คอยรบโอวาทของทานอยเสมอ ทำไมทานจงวาอยางนน

แตททานวาไมคอยจะลงคนนนเปนความจรง เราเปนคนเชนนนแต ไหน

แต ไรมา สงใดถาไมสมเหตสมผลแลวไมคอยเชองาย ๆ เหมอนกน

แมความเหนของตนเองหากไมเทยบดโนนดนแลวถาไมมหลกฐานยนยนแลว

หวเดดตนขาดกไมยอมเชอเอาเสยดอๆอยางนนแหละ(เรองนจะได

นำมาเลาใหทานผอานฟงขางหนา) ในขณะทนงฟงเทศนทานอยนน

พรอมทงตรวจใจของตนไป มนยงทำใหเกดมานะกลาขนเหมอนกบเอา

นำมนมารดดบไฟอยางนนแหละ ขากลบมาเดนตวปลว จตมนกำหนด

เอาเรองนนมาเปนอารมณ ไมหายคนวนนนเรายงปรารภความเพยรเพม

ขนเปนทวคณดวยคดวา

เราไดปรารภความเพยรมาถงขนาดนแลว กเลสซงมอย ใน

ใจของเราแท ๆ ทำไมเราจงร ไม ได แตคนอนกลบมาลวงรของเรา

ไดนาขายขหนา ทานกเปนคนเกดจากบดามารดา เตบโตมาดวย

นำนมขาวปอนเหมอน ๆ กบเรา ทานยงสามารถลวงรกเลสภายใน

ของเราได วนนถาหากเราไมสามารถรเรองกเลสของเราแลว เรา

จะยอมตายกบการทำความเพยรของเรานแหละ

39

เมอปรารภความเพยรอยนนกไมมอะไรเกดขน เปนแตพจารณา

ไปวา ทานเหนอยางนน ทานกเทศน ไปอยางนนตามสทธของทาน เมอ

ของเราไมเปนอยางทานวาเรากปรารภชำระตนเอง ใครจะไปรยง

ไปกวาเราแลวไมม ใจกสงบเยนไปเฉยๆเมอทำความเพยรมากเขาธาต

กไมคอยปกต จงไดเอนกายลงพกผอน แตนอนไมคอยจะหลบ พอเคลม

กไดเรองทชาวบานเรยกกนวาผอำเรองผอำไมตองอธบายใครๆกร

กนดอยแลววามนมอาการอยางไร แตขอสำคญมนเปนผอำจรงหรอไม

คนวนนนเราไดทดสอบหาขอเทจจรงหลายอยาง เบองตนมนเปนตว

คลาย ๆ กบตวอะไรใหญ โตดำทะมนเขามานงทบอกเราแลวหายใจไม

ออกพยายามดนกวาจะรสกตวหายใจไดแทบใจขาดทเดยวเขาวาผสตวท

เราฆามนอยทหวโปมอ เอามอทบหนาอกมนจงอำเอาทนเอามอออกจาก

หนาอกแลวมาวางเหยยดแนบลำตว มนกตามมาอำอก เอ นอะไรกน

เปนเพราะเรานอนหงายกระมง ลองนอนตะแคงดมนกยงมาอำอก เวลา

มนอำทำเอาจนหายใจจะขาดให ไดจงไดมากำหนดดวาอาการของคน

จะตายมนเปนอยางไร ครงแรกเรามสตตามรตวจตอยวาเวลาใจจะขาด

นนเปนอยางไรสตตามรจตจนวาระสดทายยงเหลอสตตามรจตนดเดยวใน

ความรสกนนวาถาเราปลอยสตทยงตามรจตนดเดยวนแหละเมอไรนนแหละ

คอความตายบดนเราจะปลอยใหมนตายหรอไมปลอยดเวลานจตของ

เรากบรสทธดอยแลวหากจะปลอยใหมนตายกไมเสยทมนยงมความรสก

นด ๆ หนงวา ถาเราไมปลอยใหมนตาย มชวตอย กยงสามารถทำ

ประโยชนใหแกคนอนไดอกตอไป ถาตายเสยเวลานกจะไดแตประโยชน

สวนตวเทานน แลวคนทอยภายหลงกจะไมรตนสายปลายเหตแหงความ

ตายนอกดวย ถาอยางนนกอยาใหมนตายเลย แลวพยายามกระดกกระดก

มอเทาใหมนเคลอนไหวจนรสกตวขนมา ตอนทสองไมเหนตวดอก แตมน

40

เปนกอนดำทะมนๆเขามาทนเราทราบแนแลววาไม ใชผมนเปนเรองของ

ลมตขนขางบนตางหากเราพยายามเคลอนไหวมอเทาแลวกหายไปตอน

ทสามไมถงขนาดนนเปนแตซมๆ เคลมๆแลวเราพยายามลกขนเสย

ผอานทงหลายพงสงเกตตวเมอรสกตวขนมา จะมอาการมนศรษะและ

ซมเซอ ถาไมพยายามรบประทานยาแกลมแลวนอนไปอกกจะเปนเชนนนอก

เฉพาะตวขาพเจาแลวแก ไดเฉพาะดมพมเสนอยางเดยว

๑๒.๑ ตำรานอนหลบหรอไมหลบ

ในระยะเดยวกนนไดพยายามจบอาการของคนนอนหลบวาเปน

อยางไรโดยมากเราไมรตวขณะทมนจะหลบจรงๆตนแลวจงรตนนอนหลบ

คนเรากอนหลบจะมอาการเมอยออนเพลยและงวงซมเซอทงกายและใจ

ความนกคดสนเขา ทสดปลอยวางสตอารมณทงหมดแลวหลบผลอยไป

เรยกวาหลบ เมอมาตงสตคอยจบอาการ ขณะทมนปลอยวางขน

สดทายนนสตจะยงเหลอนอยมากแทบจะจบไม ไดเลยทเดยว อารมณ

ตาง ๆ ไมมเหลอเลย จะยงเหลอสตตามเพงดจตซงปรากฏใน

ขณะนนนดเดยว คลาย ๆ กบวาจตจะตกภวงค ตอนนถาหากเรา

ไมตองการจะใหมนหลบ พยายามคนหาอารมณอนใดอนหนงใหมน

เอามายดแลวคดคนและปรบปรงแตงตอไป จตใจกจะแชมชน

เบกบานหายจากความงวงไมหลบ แลวจะมคณคาเทากบเรานอน

หลบตง ๔-๕ ชวโมง ถาเราประสงคจะใหมนหลบเรากปลอยสตทวา

ยงเหลออยนดเดยวนนเสยแลวจะหลบไปอยางสบาย แตด ไมเสยเวลา

จะหลบนอยมากไมเกน๕-๑๐นาทหรอถาเราตงสตกำหนดไดดงอธบาย

มานจรงๆรบรองวาไมเกน๕นาท

41

อนง ถาเราไมตองการใหมนหลบละ แตจะพกกายพกจต

เฉย ๆ กใหหาทพกอนสงดพอสมควร จะเปนทลบตาหรอทามกลาง

ผคนกตาม แลวเอนกายนอนทอดเหยยดใหสบายอยาใหเกรงสวน

ใด ๆ ทงหมดของรายกาย แลวใหกำหนดจตใหอย ในอารมณเดยวใน

ความปลอยวาง ใหมนวางอยเฉย ๆ เฉพาะมนสกพกหนง แลวเรา

ลกขนมาอาการทงหมดกจะเหมอนกบวาเราไดนอนหลบไปแลวตง

๔-๕ ชวโมงกเหมอนกน

ความจรงคำทวา “นอนหลบ” นน ใจมไดหลบ แตกาย

พกผอนไมตองเคลอนไหวทงหมดตางหาก แมทานทเขานโรธสมาบตก

มใชอาการของคนนอนหลบ เปนอาการของทานคมสตใหจตแนว

อย ในอารมณอนเดยว แลวละอารมณนน ๆละเอยดลงไปโดยลำดบ

พรอมทงสตและจตดวย จนขาดจากความรสกนกคดอะไรทงหมด

ดวยอำนาจการอบรมของทานขณะนนสตไมมงานทำ สตจงหมดไป

แมลมในรางกายจะเดนอย แตกเปนของละเอยดทสดจนจะเรยกวา

มกไมใช ไมมกไมใช คอม แต ไมปรากฏเดนทางจมก ถาจะอปมาก

เหมอนกบลมภายนอก ลมมอย ไมถงกบพดเอาใบไมหรอสงใด ๆ

ใหหวนไหวปรากฏ ลกษณะเชนนนใครจะพดวาลมไมม ไม ได ถาลม

ไมมคออากาศไมมนนเอง มนษยสตวทงหลายทอยอาศยในโลกนก

ตองตาย ทานเรยกวา เขานโรธสมาบต ตอนนประสาทในอายตนะ

ทง ๖ ไมยอมรบสมผสอะไรทงนน แตมใชนอนหลบ การนอนหลบ

ถามอะไรมากระทบอาจรสกขนมาไดทนท สวนทานผท เขา

นโรธสมาบตนน เขาดวยอาการอบรมฝกฝนจตของทานใหชำนาญ

แลวจงเขา เมอเขาแลวจงมปาฏหารยมาก ถงแม ใคร ๆ จะมา

ทำรายทานในขณะนน ขนาดเอาไฟมาเผากไม ไหม สวนนพพาน

42

ธาตแตกขนธดบได หากทานจะออกจากนโรธสมาบตดวยอำนาจ

แรงอธษฐานของทาน เมอถงกำหนดแลวลมหายใจจะคอย ๆ

หยาบขนโดยลำดบ ตอจากนนไปทกสงทกอยางในตวของทานกจะ

ปกตเชนเดม นโรธสมาบตมใชพระนพพาน เปนฌาน เพราะขาด

ปญญาสมมาทฏฐทจะวนจฉยเหตปจจยของกเลสนน ๆ คอกามาพจร

และรปาพจร อนเปนภมของวปสสนาญาณ ญาณทสสนะมคควถ

ฌานทงหมดเปนแตเครองสนบสนนแลขดเกลามรรคใหมกำลงเทานน

ฉะนน พระพทธองคกอนจะปรนพพานจงเขาฌานผานไป

โดยลำดบ แลวกลบเขาจตตถฌานอนเปนพนฐานของวปสสนา แลว

นพพานในระหวางกามาพจรกบรปาพจรทเปนฐานของโลกตตรธรรม

หากจะมคำถามวาเอตานทำไมแกจงพดถงนโรธนพพาน

ฌานสมาบตแกได แกถงแลวหรอเปลา แกกจะตอบวา มไดจะหาวา

ขาพเจาพดอวดอตรมนสสธรรมอยางนนหรอ ความจรงทานผเขาถง

สญญาเวท ยตตนโรธกด ถงมรรคผลนพพานกดหรอเขาถงฌานสมาบต

กด ทานมไดสำคญวาเราเขาอย เราถงแลวหรอถงอย เปนแตทาน

ชำนาญในอบายทจะใหเขาถงเทานนขณะทเขาถงจรงๆถายงมความ

สำคญอยอยางนนกจะไมเขาถงแลวคนทวไปทเรยนรแลฉลาดในธรรม

วนยทงหลายกจะพากนถงมรรคผลนพพาน ฌานสมาบตกนไปทงหมด

ทงบานทงเมองละซขณะนนไมใชวสยของใครทจะไปแตงตงสมมตบญญต

ขนมา เมอพนจากภาวะเชนนนแลว ทานจงมาอนสรณตรวจตราลำดบ

เหตผลแลวบญญตเรองทงหลายเหลานนขน ผอธบายทงหลายไมจำเปน

ตองถงขนนน ๆ แลวจงอธบายได เมอมบญญตไวแลวเขาใจเนอความ

แลวกอธบายตามความเขาใจของตนๆผดบางถกบางถามฉะนนแลว

คำสอนของพระพทธเจาท ไหนจะจรงถาวรมาไดจนบดน ผฟงกเถอะนา

43

ฟงเรองเดยว หวขออนเดยวกนแตเขาใจไปคนละแงกเยอะ ถาแมผท

เขาถงขนนนอยางเดยวกนดวยอบายอนเดยวกนแตกยงใชแยบคายคนละ

อยางกน ธรรมทเหนดวยตนเองจงจะเปนอศจรรยและทำไดดวย

ยาก ทำไมจงมาปรกปรำใส โทษขาพเจาแตผเดยวไมยตธรรมเลย

ขออภยดวยทขาพเจาไดนำทานผอานแหวกแนวพาไป เทยวโลก

เมองผบดนขอนำเขาสเรองอตตโนประวตตอไป

ออกพรรษาแลวทานอาจารยสงห ไดพาคณะเราไปกราบนมสการ

ทานอาจารยมนทบานสามผงดงเคยปฏบตกนมาเปนอาจณในระหวาง

ทางเราไดเลาเรองทงหมดนนถวายทานอาจารยสงห ทานกไมวากระไร

ไดแตนง ๆ เมอพวกเราไปถงทานอาจารยมนแลว ทานไดนำเรองนน

กราบเรยนทานอาจารยมนอกท ขณะนนเรายงนงอยหางทานไปหนอย

ไมทราบวาทานพดอยางไรในเรองของเราเรากไม ไดยน เขาใจวาเปน

เรองไรสาระมใชมคควถทานจงไมปรารภตอเหมอนกบเรองอนๆ

การไปรวมกนกราบนมสการพระอาจารยผ ใหญ ในครงน ถงแม

พระเณรทงหมดรวมกนจะหยอนรอย กนบวามากเอาการอย ในสมยนน

แลวทานอาจารยมนได ใหเราพรอมดวยพระอกองคหนงกบสามเณรหนง

องคตามทานออกเดนทางไปบานขาโนนแดงซงพระอาจารยอนอาจารยก

และอาจารยฝนจำพรรษาอยณทนนไดพกอยณทนสามวนได

เลาเรองทเราหดนอนหลบและไมหลบใหเพอนฟง ทกองคพากนเงยบไม

พดวาอยางไร โดยเฉพาะทานอาจารยอน ซงเปนผปรารภเรองนกอน

ตงแตเรายงทำไม ไดขณะททานอาจารยมนอยทวดปาสามผงทานเทศน

ทกวนถาใครออนแอทอแทเจบปวยทานกเทศยวานนมใชกลวตายแต

อยากตายหลายหน (คอหมายความวาถาทำความเพยรกลาแขงเขาใจ

บรสทธแลวความกลวตายกจะลดนอยลง)พอทานออกจากวดไปไมม ใคร

44

เทศน ใหฟง จตใจของลกศษยกออนลงจงอย ไม ไดทวดน อากาศรายนก

ไขมาลาเรยกชม ใครใจออนแอจะตองโดนเปนไขทก ๆ คนหมคณะทอย

บานสามผงไดตามมาทงหมดวดเลย บอกวา แยอย ไม ไหวอากาศวด

บานสามผงมนรายกาจมากทำใหซมมนเมางวงนอนตลอดทงวน เมอ

หมคณะไปรวมพรอมกนแลวทานอาจารยมนไดปรารภถงการเทยววเวก

ของหมคณะเพอเผยแพรศลธรรมตอไปวา ในสามสจงหวดแถบนคอ

สกลนคร-อดร-หนองคาย-เลย พวกเรากไดเทยวมามากแลว ตอไปน

พวกเราจะไปจงหวดไหนดสวนมากเหนวาลงไปทางอบลแตตวทานเอง

ไมคอยพอใจเพราะหาปาเขาและถำยาก แตวามตสวนมากเหนเชนนน

ทานกอนโลมตามเมอตกลงกนแลวกเตรยมออกเดนทางเปนกลมๆหมๆ

สวนเราจำเปนตองตามสงโยมแมกลบบานจงไม ไดตดตามทานดวยการ

ทคณะทานอาจารยมนไปครงนถกมรสมอยางขนาดหนกมทงผลดและ

ผลเสยด กคอไดขยายจำนวนวดมากขนซงแตกอนพระกมมฏฐาน

วดปาไมมเลยทจงหวดอบลพงมามและตงรกรากลงไดครงนเองแลวก

ขยายออกไปเรอย ๆ ทกวนนมวดพระธรรมยตแทบทกอำเภอแลว ท

เสย กคอ เสอมคณภาพในทางปฏบตกครงน......เปนประวตการณจน

ทานอาจารยมนผละหนจากคณะขนไปเชยงใหมเสยเลย

๑๓. พรรษา ๕ จำพรรษาอยทบานนาชางนำอก

(๒๔๗๐)

พรรษาน เราไดวกกลบมาจำพรรษาทบานนาชางนำอกเปนครง

ทสองพชายของเราไดจำพรรษาทบานนาสดากบโยมพอออกพรรษาแลว

เราไดพาพชายของเราไปทำความเพยรทถำพระนาผกหอก ตอนหลงนพ

45

ชายของเราไดกลบลงไปหาอาจารยเสาร ซงจำพรรษาอยทนครพนม

ออกพรรษาแลวไดอปสมบทเปนพระณทวดศรเทพนนเอง

๑๔ พรรษา ๖ จำพรรษาอยทถำพระนาผกหอก

(พ.ศ. ๒๔๗๑)

เราไดพาเอาโยมพอไปอยถำดวยตงแตทานบวชเปนชปะขาวมา

ได๑๑ปแลวเรายงไมเคยได ใหทานอยจำพรรษาดวยและกไมเคย

มาจำพรรษาใกลบานอยางปนเลย ปนนบวาเปนโอกาสอนดทเราจะได

อปการะทานในดานทางธรรม และทานไดทำภาวนากรรมฐานอยางสด

ความสามารถของทานไดผลอยางยง จนทานอทานออกมาวา ตงแต

เกดมาในชวตพงไดซาบซงในรสชาตของพระธรรมในครงนเอง ทานนง

ภาวนากมมฏฐานไดนานเปนเวลาถง๓-๔ชวโมงทเดยวเราดใจมาก

ท ไดสงเคราะหทานสมเจตนารมณของเรา แตเมอถงกาลเวลาเขาแลว

คนเรามนมกมอนเปนไป กลาวคอ ทานมาเกดอาพาธลกหลานเขามอง

เหนความลำบากเมอเจบมากในเวลาคำคน เพราะอยสองคนพอลกดวย

กนเทานน ไมทราบวาจะวงไปพงใคร เขาจงไดพากนมารบเอาลงไป

รกษาทบาน แตทานกไมยอมกลบไปอยทวดเดม ใหเขาเอาไปไวทหาง

นาของทานกลางทงเราไดตามไปใหสตบอยๆ

ในปนน มสงทนามหศจรรยอยอยางหนงสำหรบโยมพอของเรา

กลาวคอขาวกลาในนาของชาวบานทงหมดแถบนนไมดเลยทงๆทฟา

ฝนกพอปานกลางตนขาวแดงไปหมดมขาวทเขยวงามผดหผดตาของ

คนทงหลายเฉพาะทงนาททานอยเทานนจนชาวบานพดกนวาคณพอปะขาว

คงจะไมรอดปน แลวกเปนความจรงอยางทเขาพด วนนนเราได ไปใหสต

46

และอบายตาง ๆ จนเปนทพอใจของทานทานกยงแขงแรงด จวนคำ

เราจงกลบทอยถำพระนาผกหอก กลางคนวนนนเองทานไดถงแกกรรม

ดวยอาการมสต สงบอารมณอยตลอดหมดลมหายใจ รงเชาเขาได ไป

ตามเรามาแลวกทำการฌาปนกจศพของทานใหเสรจเรยบรอยในวนนนเอง

ถงแกกรรมเมอเดอน สงหาคม พ.ศ. ๒๔๗๑ อายได ๗๗ ป

บวชชปะขาวอย๑๑ป

กอนโยมพอของเราจะไปอยดวยเราอยคนเดยวหลงจากโยม

พอของเราถงแกกรรมแลวเรากอยคนเดยวอก นบวาหาไดยากทจะได

วเวกอยางนเราไดกำหนดในใจของเราไววาชวตและเลอดเนอตลอด

ถงขอวตรทเราจะทำอยทงหมด เราขอมอบบชาพระรตนตรย

เหมอนกบบคคลเดดดอกไมบชาพระฉะนน แลวเรากรบเรงปรารภ

ความเพยรอยางแรงกลา ตงสตกำหนดจตมใหคดนกสงออกไป

ภายนอก ใหอย ในความสงบเฉพาะภายในอยางเดยว ตลอดวนยง

คำคนยงรง กอนจะนอนตงสตไวอยางไรตนมาก ให ไดอยางนน

แมบางครงนอนหลบอยกรสกวาตวเองนอนหลบแตลกขนไมไดพยายาม

ใหกายเคลอนไหวแลวจงจะรสกตวตนขนมาโดยความเขาใจในตนเองวา

จตท ไมคดนกสงสายออกไปภายนอกสงบนงอยณทเดยวนนแลคอ

ความหมดจดพนจากทกขทงปวงได ปญญากเอามาใชชำระใจทสงสาย

แลวเขามาหาความสงบนนเองฉะนนจงไมพยายามทจะใชปญญาพจารณา

ธาตขนธ-อายตนะเปนตนหาไดร ไมวากายกบจตมนยงเกยวเนอง

กนอย เมอวตถหรออารมณอนใดมากระทบสวนใดสวนหนงเขาแลว

มนจะตองกระเทอนถงกนทำให ใจทสงบอยแลวนน หวนไหวไปตาม

กเลสได

47

เราทำความเพยรเดนจงกรมจนเทาทะลเลอดออกแลวกเปนไข

ตลอดพรรษา แตเรากหาไดทอถอยในการปรารภความเพยรไม เราเคย

ไดอานเรองของพระเถระบางองค ในสมยกอนเดนจงกรมจนเทาแตกเรา

ไมคอยจะเชอ คำวา แตก คงหมายเอาไปกระทบของแขงอะไรเขา

แลวกแตก กเดนจงกรมสำรวมในทางเรยบ ๆ จะไปกระทบอะไร

ความจรงศพทบาลคำวา แตก หรอทะล ใชศพทเดยวกนนนเอง

และทวาพระอาพาธ (ไข) เกดจากกรรม-ฤด-นำดกำเรบ-การกระทบ

สงภายนอกแลเกดจากทำความเพยร กพงเขาใจเอานเองวา ความ

เพยรทจตมกำลงกลาไมมปญญา แตนเราอยคนเดยวไมมกลยาณมตร

กลาแตความเพยรจตไมกลาปญญาไมคอยดจงทำใหเปนไข

ออกพรรษาแลว เราจงไดยอนกลบไปหาพชายของเราและพระ

อาจารยเสารทนครพนม เพราะเราหางจากหมเพอนและครบาอาจารย

มาสองปแลว ตงแตทานอาจารยเสารและทานอาจารยมน พรอมทง

หมคณะจากทาบอไปในแถบนยงเหลอพระคณะนเฉพาะเราองคเดยว

๑๔.๑ เรองของหลวงตามน

ขณะนนหลวงตามนบานคอ ไดมาจำพรรษาบานนาสดาอนเปน

บานเกดของเรา แกเทยวคยและอาละวาดพระทมความรนอยกวาวา

แกเปนผเกงทางศาสนาสามารถโตตอบกบใครตอใครใหปราชยไปไดแม

พระกมมฏฐานทงหลายเหนหนาแกแลวกหลบหนาดซ พระกมมฏฐาน

ทงหลายอย ไม ไดหนไปหมดเพราะกลวเรายงเหลอแตคณเทสกองคเดยว

นอย ไมกวนกจะไปแลว เขาไดยนแลวเบอไมอยากพด ถงพดแกกวาถก

แตแกคนเดยวโตกนไปเปนเรองเปนราว

48

พอดพรรษานนเกดอธกรณกบพระบานกลางใหญ เขาแอบไป

นมนตเราใหลงมาจากถำพระเพอมาชำระอธกรณ พอเราลงมาแกกลบ

ใหลมเลกอธกรณนนเสย แกชวนทำอยางนอยรำไปจนเปนเหตใหพระ

แถวนนเออมระอาไปหมด นจะเปนเพราะบายอดงคนปกษ ใตพดก ได

เพราะเขาขเกยจพดพดไปกไรสาระประโยชน

พอดวนนนเปนวนปวารณาเขาทำบญตามประเพณเขาไปนมนต

แกมารวมเทศนดวย และเขาได ไปนมนตเราลงมารวมดวยเหมอนกน

แตเขาไม ไดบอกใหแกร พอดเราเดนผานบานมาไมเหนมคน เขาไปรอ

คอยเราอยทวดหมดแลว ซงผดปกตจากทกวน กแต ไหนแต ไรมาพอร

วาเราจะเดนผานบานเขาจะมารอดเราเตมไปหมดสองขางทาง บางคน

รองเรยกจาละหวนจนเราไมอยากจะเดนผานบานกลางใหญ

พอแกเทศนจบ เราเรยกประชมสงฆทงหมดแลวปรารภเรองทแก

พดวา ไหวพระเอา-อะระหง-ขนกอนนนผด เราไม ไดเปนพระอรหนต

ไหวอรหนต ไม ได ใหแกอางเหตผลประกอบแกบอกวาตองวา นะโม-

ขนกอนซแลววา นะโม-อรหโต-สมมาสมพทธสสะ เราช ใหแกเหนวา

มนกไหวอรหโตเหมอนกนหลวงตาเปนพระอรหนตหรอ?จงไหวอรหโต

ถงตอนน แกชกจะโกรธอยางแรงทเดยววา ถาไม ไดเปนพระ

อรหนตแลวไมบวชอยอยางนดอก สกออกไปนอนกบเมยดกวาและพด

หยาบคาย...หลายอยางลวนแตคำไมนาฟงทงนนจงยอนถามตอไปวาทเรา

เปนพระอรหนตมอะไรเปนเครองวดแกตอบวาดดนเปนเครองวด เราบอก

วาดนใครๆกดไดแมแตววควายมนกกนหญากมดดนอยตลอดวนยงคำ

มนเปนอรหนตหมดดวยกนละซ หลวงตานอวดอตรมนสสธรรมแลว

พอเราพดเทานแกตกใจหยดชะงกพดอะไรไม ไดเลย เราไดพดหลาย

เรองเปนตนวา แกพดทาทายหมเพอนและพระกมมฏฐานตาง ๆ นานา

49

เปนจรงไหมขอใหพดออกมาแกไมพดเลยเดดขาด

เวลานนจวนคำแลวพระเขาจะปวารณาแกเขาไปในอโบสถจะ

ปวารณากะเขาบางแตพระไม ใหปวารณาดวยแกเลยกลบบานนาสดา

คนเดยว วนนนคนทงบานแทบจะไมมคนอยเฝาบานเลยมารวมกน ณ

ทวดนนหมดกำนนตวเอกซงไมเคยเขาวดเลยแต ไหนแต ไรมากเขาวด

ตงแตวนนนมาจนกระทงวนตาย พอดเยนวนนนเราไม ไดกลบถำพระ

แตนอนวดบานนาสดา หลวงตามนไดกระหดกระหอบมาหาเราแลวพด

แทบไมเปนศพทเปนแสงดวยความนอยใจแลวจะหนไปในคนนน ไดบอก

วาอบอายขายหนาเขาอย ไม ได เราไดรองขอใหอยตอไปรงเชาจงไป

ผมพดตามเหตผลผมไมมความอจฉารษยาอะไรดอก คนนนแกนอนไม

หลบหมดคน เชามดแกกไปโนนไปหาเจาคณะอำเภอเขาโนน แกไปขอ

ลาสกคนเดยวเสยงกระฉอนดงไปหมดเจาคณะอำเภอเขากรเรองนดวย

บอกวาไมตองลากได สกเลยแกมาบานคอลาพระเปนครสอนนกธรรม

พระเขากรอกเหมอนกนเขาบอกวามาตองลากไดสกเลย

ผลสดทาย สกแลวเขาหองนอนเงยบอยบานภรรยาเกาเปนตง

หลายวนจงคอยมาใหคนเหนหนา

เรองไรสาระนำมาประกอบอตตโนวตเพอใหสมบรณฉบบ ไมนำ

มาหรอกจะขาดเรองไมสมบรณ ไป

๑๔.๒ เรองของหลวงเตยทองอนทร

นำเรองไรสาระมาเลาสกนฟงแลวทนจะนำเอาเรองทมสาระมา

เลาสกนฟง หลวงเตยทองอนทรเดมแกเปนคนโคราชบานโคกจอหอ

แกมาคาขายอยทาบอเปนพอคาใหญมชอเสยงคนหนงในแถบน แกเปน

50

คนมศรทธาทงผวทงเมย คนทาบอรการรกษาศลกเพราะแก แกถวาย

สวนทำเปนวด-ชอวดอมพวนเอาชอของสองผวเมยใสดวย เพราะผวชอ

อนทร เมยชออำแลวแกกบวชทงสองผวเมยอยมาได ๔-๕ พรรษา

แกเปนโรคฟกบวมไปไหนไม ไดนอนอยกบท ถงปมาลก ๆ เขาจะตอง

ทำบญบงสกลเปนใหแกเราเลยถกนมนต ไปทำบญดวย ทงทเราไมเคย

เหนหนามาแตกอนเลยเราได๕พรรษาแกได๗พรรษาแกกวา

เรา๒พรรษาแกบอกวา เวลานผมเหมอนคนตายแลวครบ เรา

บอกวาคนตายแลวมนดซ แกบอกวาผมไมหวงอะไรทงหมด จตจดจอ

แตมรรค๔ผล๔นพพาน๑เทานนแหละเราบอกวาถายง

ปรารถนาอยกเรยกวายงไมตาย คนตายแลวไมปรารถนาอะไรเลย

ตอนนแกชกจะองแลว แกซกวา ไม ใหปรารถนาจะใหผมทำอยางไร

เราบอกวาใหภาวนาพทโธ ๆเปนอารมณอยางเดยว

ตอนนเรามองดขางลางมพระมาอยเตมไปหมด เราจงรบทำพธ

เสรจแลวกลงไป ใหพระวดอนมาทำพธตอ (ตามปกตแลวเมอแกด ๆ

อยขยนไหวพระสวดมนตมาก๗วนจงจะรอบของเกาเวลาพระอาจารย

ผ ใหญมา เชน อาจารยมน อาจารยเสารเปนตน แกเขาไปหาแลว

ออกมาบอกลกและเมยวาทำบญทำทานตกบาตรเทานนกพอแลวไมตอง

อะไรหนกหนาแตลกสาวปฏบตไดดมาก)

พอรงเชาขนมามคนมาบอกวานมนต ไปหาหลวงเตยดวยแกม

เรองทจะเลาใหฟง เราบอกวาฉนเชาแลวจะไปใหรอประเดยว พอเรา

ไปถงแกรบเลาเรองมหศจรรย ใหฟงวา อาจารยคนนผมแปลก ไกซง

แตกอนมนขนเสยงวา เอกอเอกเอกแตเมอคนน ไมยกเปนอยางนน มน

บอกวาจตเจาเปนเอก ๆดงน

51

(เมอจตเปนเอกคตารมณแลวเสยงมนปรากฏเปนอยางนน)

อาจารยตกแกเมอกอนมนรองวาตกแกๆคนนมนรองวา

ตวเจาแกแลว ๆ (เปนธรรมเทศนาเสยงอะไรซงมอาการคลายกนเปน

เครองสอนและจะสอนทนท) เราไดบอกแกวาถกแลวใหตงใจภาวนาเขา

ทำใจใหแนวแนตลอดทงกลางวนและกลางคนอยาใหเผลอไดไหนๆ

เรากตงตอความตายแลว

วนหลงมคนมาบอกวาขอใหอาจารยรบไปเรวหลวงเตยจะสกแลว

เราตกใจ เรองอะไรทำไมจงจะสกเสยแลวภาวนาพงเปน เราบอกวา

เดยวกอนอยาพงสกฉนขาวเสรจแลวจะไปพอเราไปกฏแกมลกกรงกน

สองชนเราเปดชนนอกเขาไปแลวใหเดกเฝาแกอยนนเปดอกขนหนงแก

ไดยนเสยงของเราเทานนแหละความสงสยหายหมดเหมอนปลดทงแลว

เลาใหฟงวาผมไดเลาเรองตาง ๆ ทผมภาวนาเปนใหลกสาวฟงดงผมได

เลาถวายอาจารยนนพอเลาไปเกดวตกขนมาวาตายจรงกนเปนปาราชก

ขอทวาอวดอตรมนสสธรรมใหคนฟงแลวเกดความรอนใจแลวจะสกให ได

พอดไดยนเสยงอาจารยมาความเดอดรอนอนนนเลยหายวาบไป ผมไม

สกแลวคราวน เราไดบอกวาไมเปนการอวดอตรมนสสธรรมดอก เราไม

ไดหวงลาภหวงยศแลความสรรเสญ เราพดเพอศกษาธรรมกนตางหาก

ไมเปนอาบต

หลงจากนน เราเปนหวงคดถงครบาอาจารยเพราะเราหนจาก

อาจารยมาได๒ปจงไดลาทานไปนครพนมเพอเยยมพระอาจารยเสาร

52

๑๔.๓ อยดวยทานอาจารยเสาร

ทานอาจารยเสารตามปกตทานไมคอยเทศนา ถงจะเทศนกเปน

ธรรมสากจฉาปนเราไปอยดวยกเปนกำลงของทานองคหนง คอเดมม

ทานอาจารยทมอยแลว เราไปอยดวยอกรปหนงจงเปนสองรปดวยกน

และเรากไดชวยทานอบรมญาตโยมอกแรงหนง ปนเราไดขออาราธนา

ใหทานถายรปไวเปนทระลกทแรกทานกไมอยากถายพอเราออนวอน

อางถงเหตผลความจำเปนเพอใหบรรดาศษยานศษยและลกหลานยคตอ

ไปไดมโอกาสกราบไหวเคารพบชาทานถงไดยอม นบเปนประวตการณ

เพราะแตกอนมาทานไมถายรปเลยแตกระนนเรายงเกรงทานจะเปลยนใจ

ตองรบใหขามไปตามชางภาพมาจากฝงลาวมาถายให เราด ใจมาก

ถายภาพทานไดแลวไดแจกทานเจาคณธรรมเจดยและทานพระครสลสมปน

(ภายหลงไดเลอนเปนเจาคณธรรมสารมน) รปทานอาจารยเสารทเรา

จดการถายครงน ดหมอนจะเปนรปของทานครงเดยวทมโอกาสถายไว

แมทานอาจารยมนกเชนเดยวกน การถายรปไวเปนทระลกเปนเรองท

ทานปฏเสธเสมอเราอาราธนาออนวอนบอยๆทานกวาซอขนมใหหมา

กนดกวา แตเมอเราออนวอนชแจงเหตผลหนกเขา สดทายทานกใจออน

ทำใหเปนบญของคนรนหลง ๆ ไดม โอกาสมรปของทานไวกราบไหว

สกการะ ออกพรรษาแลวทานพระอาจารยเสาร ไดเทยวไปฟากโขงฝง

โนนไปพกอยถำสมปอย ซงถำนเมอทานออกวเวกครงแรก ทานไดมา

อยกบทานอาจารยมนเปนถำใหญมหลายซอกหลายถำตดกนมต

พระไตรปฎกอย ในนนดวยแต ไมมหนงสอเราไดตามทานไปแตทานไม ได

อยเสยแลวทานเขาไปในถำเสอซงเดนไปอกไกลจงจะถงทางเขาไป

เปนเขาวงกตมภเขาสลบซบซอนกนเปนคๆถำททานอยมเสอมาออกลก

53

ทางใตถำ เขาจงเรยกถำเสอ ทางบนขนไปสงราวเสนหนงเปนถำยาว

ไปทะลฟากโนนชาวบานเขาบอกวาจดไต ไปหมด๕เลมจงทะลออก

ฟากโนนทานอยปากถำนมพระเณร๒-๓รปไปดวยมตาแกคน

หนงตามไปปฏบตทาน ตาแกคนนแกสมไฟนอนอยปากถำ กลางคนวน

หนงไดยนเสยงดงฮอๆแกลกขนมากไมเหนมอะไรแกสงสยรงเชาเดน

ไปดทตรงไดยนเสยงนนปรากฏวาเหนรอยเสอมายนอยตรงนนเขาใจ

วามนจะเขาไปในถำพอเหนคนนอนอยมนเลยกลบ

ถำนราบเกลยงสองขางเปนเหมอนหงตรถไฟ มนำยอยอยขางใน

พระไปตกเอานำทนนมาฉนไมตองกรองสะอาดไมมตวสตวพระพาเรา

ไปจดเทยนไขหมดราวครงเลมสบายมากไมมอดอดใจหางไกลจากหมบาน

ราวหนงกโลเมตร เราอยดวยทานสองคนแลวเดนทางกลบ เมอ

สงครามโลกครงทสองเราไดขาววาพวกคอมมวนสตขนครวไปซกอย ในนน

อเมรการเขาเอาลกระเบดไปทงใสถำ ลกระเบดถลมปากถำเปนเหตให

พวกคอมมวนสตตายอย ณ ทนนเปนอนมาก ไมมใครไปรอออกนา

สลดสงเวชชวตของคนเรานหาคาไม ไดเสยเลย

๑๕. พรรษา ๗ จำพรรษาบานนาทราย (พ.ศ. ๒๔๗๒)

จวนเขาพรรษาทานอาจารยเสาร ได ใหเราไปจำพรรษาทบาน

นาทราย พระอาจารยภมไปจำทบานนาขรนเพอฉลองศรทธาญาตโยม

พรรษานสขภาพของเราไมดเลยแตเรากไมทอถอยในการทำความเพยร

ภาวนากมมฏฐานจนถงขนาดพลชพเพอบชาพระรตนตรยเอาเลยมนให

คำนงถงอนาคตภยทงสวนตวและพทธศาสนาวา บรรพชาเพศของเรา

จะอยตลอดไปไดหรอไมหนอบางทบานเมองเกดจลาจลประเทศชาตถก

54

ขาศกรกรานเราอาจถกเกณฑ ไปเปนทหารหรอมฉะนนชาตบานเมอง

ตกไปเปนขขาของชาตอน เราจะบวชอย ไดอยางไรถงแมจะอย ไปกไม

สะดวกแกการปฏบตธรรมวนย เมอเปนเชนนนเราจะทำอยางไร อนง

เวลานครบาอาจารยของเรากยงมหลายทานหลายองคอย เมอทาน

เหลานนแกเฒาชรารวงโรยไปหมดแลว ใครหนอจะเปนผนำหมนำคณะ

ในทางปฏบตศลธรรมเลาแสงแหงพระธรรมคำสอนของพระพทธเจากม

แตจะหรลงทกท เมอคดไป ๆ กทำให ใจเศราสลดสงเวชทงตวเองแล

พทธศาสนาคลาย ๆ กบวากาลนนจะมาถงเขาในวนสองวนขางหนา

ทำให ใจวาเหวยงขนทกทพอมาถงจดน เราหวนระลกยอนกลบเขามา

หาตวเองวา ขณะนสถานการณบานเมองยงปกตดอย ครบาอาจารย

ผนำกยงมอยพรอม และเรากไดอบรมมาพอสมควรแลว เมอมโอกาส

เชนนเราจะตองรบเรงทำความเพยรภาวนา จนใหเขาใจในธรรม

คำสอนของพระพทธเจาจนพงตนเองได หากจะมอปสรรคอะไรเกด

ขนขางหนา ไมวาจะเปนสวนตวหรอพทธศาสนา เรากจะได ไมเสยท

พอไดอบายอนนขนมามนทำให ใจกลาปรารภความเพยรอยาง

เดดเดยว ทง ๆ ท ในพรรษานนเรานงไม ได ตองใชอรยาบถเดนเปน

สวนใหญ ออกพรรษาแลวไดทราบขาววาคณะทานอาจารยสงหและ

พระมหาปนกลบจากอบลไปถงขอนแกนแลวเราจงได ไปลาทานอาจารย

เสารแลวออกเดนทางไปเพอนมสการทานทงสองพอดในปนนทางราชการ

ไดประกาศไม ใหประชาชนนบถอภตผปศาจใหพากนปฏญาณตนถง

พระรตนตรย ทางจงหวดจงไดระดมคณะของทานอาจารยสงห ใหชวย

ปราบผเมอเราไปถงกเลยเขาขบวนกบทานบาง

55

๑๖. พรรษา ๘ จำพรรษาทบานพระครอ

กบพระมหาปน (พ.ศ. ๒๔๗๓)

เราไดพาชาวบานยายวดจากรมหวยบานพระครอ ไปตงตอน

กลางทงรมหนองบานแอวมอง ภายหลงทานอาจารยมหาปนจงไดมารวม

จำพรรษาดวยในพรรษานพระผ ใหญมพระอาจารยภมอาจารยกงมา

แลเรา โดยพระอาจารยมหาปนเปนหวหนา ตลอดพรรษาเราไดรบภาระ

แบงเบาเทศนาและรบแขกชวยทานเปนประจำทกๆวนพระพระเณร

และญาตโยมกพากนตงใจปรารภความเพยรโดยเตมความสามารถของ

ตน ๆ นบวาไดผลเปนทนาพอใจมาก บางคนภาวนาเหนนนเหนนตาง ๆ

นานาจนลมบานลมลกเมยดวยการเพลนใจในการภาวนาออกพรรษาแลว

เราพรอมดวยอาจารยภมและคณะไดลาทานอาจารยมหาปนออกไปเทยว

วเวกทางบานโจด หนองบวบาน อำเภอกนทรวชย (โคกพระ) จงหวด

มหาสารคาม เขาไดนมนต ให ไปพกทหนองแวงขางโรงเรยนนนเอง ได

เทศนาอบรมประชาชนอย ณ ทนนพอควร แลวญาตโยมทางบานโจด

หนองบวบานไปตามกลบมาภายหลงณทนนไดกลายเปนวดถาวรไปแลว

การกลบมาบานโจดหนองบวบานครงหลงน ได ไปพกทปาดงขางหนอง

ตอกแปน คราวนมผคนมาอบรมกมมฏฐานมากแลเปนแมชและชปะขาวก

มาก ผทเขามาอบรมไดผลเปนทอศจรรย ใจอยางยง ลกหลานผดดาวา

รายกนอย ในบานโนน ภาวนาอยทวดกร ไดคนทภาวนาเปนกเปนอยางนา

อศจรรย คนทภาวนาไมเปนเพยงแตบวชกบเพอนไปกม วนหนงพระภาวนา

ไดนมตแมชสาวมาขอจบเทาพระ เราไดเรยกแมชมาเทศน ใหเหนโทษใน

กามทงหลายวาเปนเหตใหเกดทกข แลวชลงทรปเปนเหตใหตด

หลายอยาง จนเปนเหตใหแมชคนนนรตว แกไดพดวา ร ไดอยางไร

56

จวนเขาพรรษาทาอาจารยสงห ไดสงใหเราไปจำพรรษาทอำเภอพล

ใหอาจารยภมอยแทนตอไป

๑๗. พรรษา ๙ จำพรรษาทอำเภอพล (พ.ศ. ๒๔๗๔)

พรรษานทานเกตพชายของเรากได ไปอยดวยเรองการอบรม

ญาตโยมกเปนไปตามปกตดานความเพยรสวนตวและพระเณรทอยดวย

กเปนไปโดยสมำเสมอ มพเศษอยกท โยมผหญงคนหนงแกเปนหมอผม

ลกนองสบกวาคนแกเทยวรกษาคนปวยเปนอาชพเราได แนะนำให

แกทงผเสย แลวมาตงมนในพระรตนตรย ถอผเปน มจฉาทฏฐไม

เปนบญ ถอเอาคณรตนตรยไวเปนสรณะจงเปนบญเปนกศล และ

ไดชอวาเปนอบาสกอบาสกา เปนสมมาทฏฐในพทธศาสนาดวย

บอกวาของแกกด เวลาผเขาทรงแลวนำไปเอาทรพย ในดนแลกระโดด

เขาไปในกอไผหนามไมเกยวเลย เราบอกแกวาอนนนกดดอกสำหรบผเชอ

แตผไมเคยสอนใหผถอละบาปบำเพญบญและรกษาศลเลย มแตจะบอก

ใหเชนดวยหวหมและเปดไกเทานนมนสอนใหเซนแลวมนกไมกนแตคน

เปนผฆาสตวแลวเซนผเมอผไมกนคนกเอามากนเสยเองผไมตองรบบาป

คนเปนผรบบาปแลวผจะมาชวยอะไรเราได พระพทธเจานพพานแลว

มได ไปเกดเปนผ นพพานแลวทงคำสอนไวสอนคนใหละความชว

บำเพญแตความดทงเพอประโยชนตนและเพอประโยชนแกคนอน

แลวพระสงฆนำคำสอนนนมาสอนพวกเรา ตามแนวทพระพทธเจา

สอนไว เราจงไดรจกบาปบญคณโทษมาจนตราบเทาทกวนนมใชคำ

สอนของผ

57

แกตดสนใจตกลงทงผมาปฏญาณตนถงพระรตนตรยในคนวนนน

แกนำเอาคำสอนของเราไปปฏบตตามไดผลเปนทนาอศจรรย คอกอน

นอนไหวพระสวดมนตแลวนงกมมฏฐานปรากฏวาแกเหนเดกสองคน

ผหญงคนหนงผชายคนหนงมาโหนชงชาอยทราวมอจบกระเดองตำขาว

ทตนบนไดบานแกนนเอง ไมพดไมทำอะไรทงนนการเหนครงนคลายกบ

วาเหนดวยตาเปลาแตขณะนนแกยงหลบตาอยแกเลยมนใจวาเออนผ

มนเขามาหาเราไม ไดแลวนคณพระรตนตรยนดจรงสามของแกกเปน

หมอวชาเหมอนกนถอเครงขนาดไม ไหวพระกอนจะเขาวดตองยกเทา

ขนไหวกอน(ขอโทษ) เมอถอไดเครงตามครสอนจรงๆเหนยวทดลอง

ไดเลยฟนแทงตไมเขาไมแตกจรงคนวนนนแกนอนไมหลบพอเคลมๆ

ทำใหสะดงตนตกใจเหมอนกบมอะไรมาทำใหกลว ฉะนน รงเชามาจง

ถามภรรยาวาเธอไปหาอาจารย ไดของดอะไรเมอคนนฉนนอนไมหลบ

ทงคน ภรรยาบอกวาอาจารย ใหของดฉนมา ฉนจะพาไปหาอาจารย

ในทสดไดพากนทงผมาปฏญาณตนขอถงพระรตนตรยทงสองตายาย

นเปนเหตการณ ในพรรษานน

๑๘. พรรษา ๑๐ จำพรรษาท โคราช (๒๔๗๕)

จงหวดนครราชสมา พระกมมฏฐานคณะลกศษยของ ทาน

อาจารยมนไมเคยไปกลำกรายเลยแต ไหนแต ไรมา เพราะเคยไดยนมาวา

คนในจงหวดน ใจอำมหตเหยมโหดมาก กลวจะไมปลอดภย สมเดจ

พระมหาวรวงศ สมยดำรงสมณศกดเปนพระธรรมปาโมกข ไดนมนต

ทานอาจารยสงหพระมหาปนลงไปแลวพ.ต.ต.หลวงชาญนคมผกอง

เมองทสองเกดศรทธาเลอมใส ไดถวายทสรางวดปาขางหวรถไฟโคราช

58

ทานอาจารยสงหจงไดเรยกลกศษยทอยทางขอนแกนลงไป เราพรอมดวย

คณะไดออกเดนทางไปพกทสวนของหลวงชาญฯ พาหมจดเสนาสนะ

ชวคราวขนซงเวลานนทานอาจารยสงห ไปกรงเทพฯยงไมกลบพอทานกลบ

มาถงแลวเราได ไปชวยพระอาจารยมหาปนสรางเสนาสนะในปาชาท๒

แลวไดอยจำพรรษา ณ ทนน (วดศรทธาราม) พรรษานน มพระผ ใหญ

ดวยกนหลายองค คอเรา อาจารยฝน อาจารยภม อาจารยหลย

อาจารยกงมาโดยมทานอาจารยมหาปนเปนหวหนาพรรษานเราและอา

จารยฝนไดรบภาระชวยทานอาจารยมหาปนรบแขกและเทศนาอบรม

ญาตโยมตลอดพรรษา ปเดยวเกดมวดปาพระกมมฏฐานขนสองวดเปน

ปฐมฤกษของเมองโคราชและเปนปประวตศาสตรของประเทศไทยโดยการ

เปลยนแปลงการปกครองจากสมบรณาญาสทธราชยมาเปนประชาธปไตย

ออกพรรษาแลว เราพรอมดวยคณะออกเทยววเวกไปทางอำเภอ

กระโทก กงแฉะ แลวยอนกลบมาทอำเภอกระโทกอก ไดพานายอำเภอ

ขนอำนาจฯสรางทพกสงฆขนณดอนตคลแตยงไมเรยบรอยดมเหต

จำเปนตองกลบมาจำพรรษาทอำเภอทาบอจงหวดหนองคายในพรรษานน

ไดทราบวาทานอาจารยสงห ใหอาจารยลไปอยพรรษาแทนทอำเภอกระโทก

๑๘.๑ ความปรวตกท ไมเปนธรรม

ในขณะทเราไดพาหมเพอนจดเสนาสนะอยทวดปาสาลวนนน

อากาศมนรอนเปนบาเลย เราไมชอบอากาศรอน แตกดฟนอดทนตอส

ทำความเพยรไมทอถอย สตทเราอบรมดแลวสงบอยตลอดทงกลางวน

และกลางคนนน บางครงกรวมเขาภวงคแลวกหายไปเลยเปนเวลานาน

นบชวโมงกมแลวไมทำใหเกดปญญาอะไรเลย

59

เราพยายามแกดวยตนเองแลใหผอนชวยแกเปนเวลานานกไมเปน

ผลสำเรจ มาคราวนเราแก ไดแลวดวยตนเองนนคอ คอยจบจตท

มนจะรวมเขาเปนภวงค ซงมอาการเผลอ ๆ สต แลวนอมสงไป

ยนด ในความสงบสขจนเผลอสตแลวกรวมเขาสภวงค เมอเราจบ

ตรงทมนกำลงเผลอ ๆ นอมไปหาความสงบสขอนละเอยดนนแลว

รบตงสตใหแขงแกรงปรารภอารมณทหยาบ ๆ เพงพจารณานอก ๆ

อยาใหเขาไปหาความสงบสขไดกจะหายทนท พดงาย ๆ วาอยา

ใหจตรวมได ใหเพงพจารณาอยเฉพาะกายนแหงเดยว อาการ

อยางนเราเปนมาตงแตออกปาครงแรกพงมาแกตนเองไดถาจะคดรวม

เวลาประมาณถง๑๐กวาปเราหดไดถงขนาดนนแลวเมออารมณ

มากระทบเขาจตของเรากยงหวนไหวได ผปฏบตบางคนแมแต

ความสงบสขของจตกยงไมทราบเสยเลย เมอมอารมณกระทบเขา

แลวจะเปนอยางไรกน

เกดความสงสยในธรรมวนยขนมาวา ความบรสทธมรรคผล

นพพาน อนสดยอดในพทธศาสนานเหนจะไมมเสยแลวกระมง คง

ยงจะเหลอแตฌานสมาบตอนเปนโลกยเทานนเอง แตเรากปรารภ

ความเพยรไมทอถอยทงๆทอากาศรอนแทบเปนบาตาย

วนหนงจตรวมอยางนาประหลาดใจ คอรวมใหญเขาสวาง

อยคนเดยว แลวมความรชดเจนจนสวางจาอย ณ ทเดยวจะ

พจารณาอะไร ๆ หรอมองดในแง ไหนในธรรมทงปวงกหมดความ

ลงเลสงสยในธรรมวนยนทงหมด คลาย ๆ กบวาเรานถงทสดแหง

ธรรมทงปวงแลวแตเรากมไดสนใจในเรองนนมแตตงใจไววาไฉนหนอ

เราจะชำระใจของเราใหบรสทธหมดจด เราทำไดขนาดนแลวจะม

อะไรแลดำเนนอยางไรตอไปอก เมอม โอกาสจงเขาไปศกษากบทาน

60

อาจารยสงหทานแนะใหเราพจารณาอสภะเขาใหมากเพงใหจนเปนของ

เนาเปอยแลวสลายเปนธาตส ในทสด เราไดสอดขนโดยความสงสยวา

กเมอจตมนวางรปยงเหลอแตนาม แลวจะกลบมายดเอารปอก

มนจะไมเปนของหยาบไปหรอ แหมตอนนทานทำเสยงดงมากหาวา

เราอวดมรรคอวดผลเอาเสยเลยความจรงนบตงแตออกปฏบตมาเราไม

มความชำนาญในการพจารณาอสภะจรง ๆ อะไร ๆ กกำหนดเอาท

จตเลยโดยเขาใจเอาเองวา กเลสเกดทจต เมอจตไมสงสายวนวาย

สงบดแลว สงอนใด ๆ มนกบรสทธ ไปหมด เมอเราสอดแทรกขน

ดวยความสงสยเทานน เปนเหตใหทานขนเสยงดงตามอดมคตนสยของ

ทานอยางนนแลวจะทำอยางไร เรากนงนกขยมอย ในใจแตเพยงผเดยว

โดยคดวามตของทานทำไมไมตรงตามความคดเหนของเราเสยนกระไร

เรองนอยางไรเสยนอกจากทานอาจารยมนแลวเราคงไมมทพงแน

สกพกใหญเสยงของทานเบาลงแลวหนมาถามเราวายงไงเรา

กยงยนกรานวา ยงไมเหนดวย ทวากระผมมาอวดมรรคผลนน

ขออยาไดสงสยเลยครบ ทวากระผมเคารพนบถอครบาอาจารย

ดวยความบรสทธ ใจจรง ๆ ทมาเปดเผยความเหนและความจรงใจ

ในครงนกเพราะหมดหนทางจรง ๆ วา อาการของจตอยางนพงได

ประสบเปนครงแรก กไมทราบวาถกหรอผดแลวจะแก ไขหรอดำเนน

การอยางไรตอไปอก กระผมไมถอโกรธครบาอาจารย หากทาน

ยงมอบายอะไรอกทจะแก ไขความของใจของกระผมได กรณาโปรดได

เมตตาใหเตมทเลยครบแลวทานปลอบใจวาคอยทำคอยไปนนแหละ

มนหากจะเปนไปแหมวนนนใจเลยหมดทพงเอาเสยจรง ๆ ไมมความ

เยอใยอาลยในหมคณะเสยเลยตามปกตทานอาจารย ไมอยากใหหมคณะ

แตกแยกกน อยากใหชวยกนเผยแพรพระศาสนาในจงหวดน แตเรา

61

อยากปลกตวหาวเวกมานานแลว ตงแต ไดพบเพอนเมออยขอนแกนโนน

เพราะรตวดวาความเพยรและอบายของเรายงออนพยายามจะปลกตว

อยเรอยมา โดยมใหครบา-อาจารยและหมเพอนสงสยวาเราไมชอบหม

แตกไมสำเรจสกทคราวนออกพรรษาแลวจงได โอกาส

๑๙. พรรษา ๑๑ จำพรรษาทวดอรญญวาส

(ทาบอ หนองคาย (พ.ศ. ๒๔๗๖)

ในพรรษาน เราเตรยมพรอมทจะไปตามทานอาจารยมนท

จงหวดเชยงใหม ตลอดพรรษาเราปรารภความเพยรและอบายแนวเดม

ท ใชอยวดปาสาลวน โคราชแลวกยดเหนยวเอาทานอาจารยมนมาเปน

เครองเรงเราทำความเพยรแตจตกไมละเอยดเหมอนเดมเมอออกพรรษา

จงปรารภกบทานออนส* (พระครสลขนธสงวร) วาผมจะไปตามทาน

อาจารยมน ทจงหวดเชยงใหมทานจะไปดวยผมไหม ถาจะไปดวย

ผมขอกตกาไวกอนวา

(๑) การไปอยาไดบนถงความทกขลำบากตาง ๆ เปนตน

วา การเดนทาง อาหาร ทอยอาศย แมทสดถาอาพาธ เรา

สงเคราะหกนจนสดความสามารถแลวตายเปนตายกน

(๒) เมอคดถงบาน หรอหมคณะ มบดารมารดา

เปนตนจะไมยอมนำสง

* พระครศลขนธสงวร (ออนส สเมโธ)

62

(๓) ตองเปนผยอมสละตายในทกททกสถาน ไมวาจะ

เพราะกรณใด

ถาทานตดสนตกลงปลงใจจะทำตามกตกาทง ๓ ขอน ได

จงไป ถายงไมสามารถทำตามไดกอยาไปเลยทานจะเสยใจภายหลง

และกจะเปนเรองทำใหผมเปนทกขอกดวย

ทานบอกวา ผมชอบใจผมขอไปดวย ยงมโยมอกคนหนงบวช

เปนชปะขาวขอรวมเดนทางไปกบเรา

พวกเราไดลงเรอยนตจากนครเวยงจนทน ทวนกระแสนำขนไป

นครหลวงพระบาง พกแรมคนตามบานบาง กลางหาดทรายบาง

สามคนสวนจงถงนครหลวงพระบางตามระยะทางสองขางรมแมนำโขง

เราชมววธรรมชาตอากาศเยอกเยนทำให ใจเราวเวกวงเวงมความสขมาก

ประกอบกบคนโดยสารนอยเขาพากนนอนหลบหมดยงคงเหลอแตกปตน

กบลกเรอไมกคนภาพทวทศนอนปราศจากหมบานมแตปาดงพงไพรและ

ชะโงกหนทยนออกมาคลมแมนำ ทงบางทมสตว เชน ลง คาง

กระโดดโลดโผนไลเยาหยอกกนสนกตามประสาสตว พอเรอเขาไปใกล

ตางกจบกลมชมนมกนมองดพวกเรา ภาพอนนนทกวนนเราเขาใจวาจะ

หาดไดยาก เราอนสรณถงภาพอนนนแลวทกวนนกยงวเวกใจอยเลย

พวกเราถงนครหลวงพระบางแลว ไดขอเขาไปพกทวดใหม ใกลกบ

พระราชวงพระเจามหาชวตซงเปนทประดษฐานพระบางอนเปนมงขวญ

ของชาวนครหลวงพระบาง พอดเปนวนทอครมเหสทานทรงฉลองแทน

พระบางอกดวย นบวาเปนโชคดของพวกเราทจะไดชมประเพณการ

ทำบญของชาวหลวงพระบาง แตเราจะไมขอกลาวในทน หลงจาก

ฉลองแทนพระบางเสรจแลว เราขอลาทานสมภารไปพกวดหนองสระแกว

ซงอยบนภเขาคนละฟากฝงแมนำโขงตรงกนขามกบนครหลวงพระบาง

63

เพอรอเรอทจะขนไปอำเภอเชยงแสนจงหวดเชยงราย พวกเรารออย

๔คนจงไดลงเรอขนไปอำเภอเชยงแสนระยะทางกสคนเทากนกบลง

เรอมานครเวยงจนทนพวกเราพกอยทอำเภอเชยงแสน๔-๕คนจงได

เดนทางไปเชยงราย ลำปาง แลวไดอยทสวนของแขกพระบาทตากผา

ปากทางจะเขาเขา เวลานนปะขาวทไปดวยปวยไมมไข แตเมอยออนเพลย

นำปสสาวะขนแดงคลายกบนำลางเนอ พวกเราไกลหมอ ใชยา

พระพทธเจารกษากนเองกลาวคอใหเธอฉนนำมตรของตนเองทงๆท

มสแดงราๆนนพอถายออกมาอนกดมเขาไปเลยแหมวเศษจรง

ดมอยไมถง๑๐วนหายเปนปกตเลยหลงจากนนพวกเราออกเดนทาง

ดวยเทาเปลาไดระยะทางราว๓๕กโลเมตรตอจากนนขนรถบาง

เดนบาง ถงลำพน เชยงใหม เมอเขาไปทวดเจดยหลวง สบถามด

เรองราวของทานอาจารยมนกไมคอยไดความ มหนำซำพระบางองคยง

พดเปนอาการดถกเหยยดหยามทานเสยดวยซำไป

๑๙.๑ ชวตผจญภยในสมณเพศ

เราขออภยทานผอานทงหลายสกเลกนอย ในการทจะเลาเรอง

ชวตผจญภยในสมณเพศน ดจะหาสาระอนใดมได และเมอกลาวไปก

เปนทอบอายขายขหนาตนเอง หากจะไมกลาวหรอชวประวตกจะไม

สมบรณ

อตเตกาเล ขณะเมอเราพกอยทวดเจดยหลวงเชยงใหมนน

รสกวาสขภาพของเราสมบรณดซงไมเคยมมาแตกาลกอนเลยเหนจะ

เพราะเราชอบอากาศเยนกได เราไดถายภาพเปนอนสรณหลงจากนนมา

สองวนเราได ไปรบภาพทรานดวยตนเอง ขณะทเราเอาภาพมาดอยนนเอง

64

มผหญงคนหนงไมทราบวาเปนคนชนดไหนเดนมาขางหลงแลวพดวา

คณพขา ดฉนขอสกแผนบาง พรอมทงแสดงกรยาสอไปทางยวย

เราไดยนเสยงดงนนกตกใจเพราะเราเพงมาไมรจกกบใครทงนนพอมอง

ไปดอาการ ดงนนเราจงกระทำปฏกรยาทตรงกนขาม แลวเขากหน

กลบหลบหนาหนไป

หลงจากไดฟงคำพดและเหนอากปกรยาของเขานนแลว

เหมอนกบไดรบฟงธรรมเทศนากณฑ ใหญ เราจงมาจนตนาการถงเรอง

ของมาตคามอยางกวางขวาง ซงกรยาในทำนองนของมาตคามเราได

พบเหนมามากตอมากแลว แตหากเราไมสนใจเพราะเรามงมนอยแต

ในธรรมวนยคำสอนของพระพทธเจาเหนมาตคามเปนภยของ

พรหมจรรยอยางเดยว เมอมาประสบเหตการณครงนเขาจงเปนเหต

ใหเราทบทวนยอนหลงกลบไปถงเหตการณ ในอดตเปนตอน ๆ ไป คอ

มผหญงคนหนงซงเรากนบถอเขาวาเปนผมจตศรทธาแลเขากมอายมาก

พอสมควร เราไดหดใหเขาอบรมภาวนาตามวธของเราดงไดเคยอบรม

คนอนๆมาแลวทหลงเขาบอกวาถามาอย ใกลๆเราจตคอยหาย

กลมหนอยบางทหมมาอยดวยเรามากๆ เขากมานงอยดวยเปนเวลา

นานๆ ตอนนเรารเลหของเขาแลว เราไดสอนใหเขาแกจตดวยวธภาวนา

แตกไม ไดผลเราใชวธพดขและกลาวคำหนกๆเพอใหเขาโกรธกไม ได

ผลอก วนหนงเปนเวลาจวนจะคำโพลเพล เขาไดผลนผลนขนไปบนกฏ

ของเรา เราจะหามอยางไร ๆ กไมเชอ ขนไปแลวนงซมไมพดอะไร

เราไดเรยกใหญาตของเขามากระชากแขนลงไปเขาโกรธใหญ ตอนเชา

เรากำลงเดนจงกลมอยเขาไดเดนตรงขนมาหาเราแลวยนอย ในท ไม ไกลนก

แลวตะโกนใสเราบอกวา “สอนกมมฏฐานทำไมแบบน สอนใหคน

เปนบา อาจารย ไหน ๆ กไมพนจากกามกเลส” วาแลวกหนหลง

65

กลบไปเราเหนแลวไมสบายใจเลย ญาตของเขาไดเอาไปท โรงพยาบาล

หมอตรวจดแลวกบอกวาไมมอะไร ตอจากนนก ได ไปอย ในสำนกชอก

แหงหนงซงเขาเคยสนทคนเคยมาแตเมอกอน สามเดอนลวงไปแลวเขา

จงไดกลบมาหาเราอก ตอนนเขาสำนกรสกความผดของเขาเอง ไดมา

สารภาพรบผดโดยคดวา“เรามมหานยม ไดทำใหเขาหลงรกเรา”

แลวเขากไดขอขมาโทษเราไปแลวเปนอนจบเรองทหนง

เรองทสองหลงจากนนอกนานเราไดอบรมสงสอนพทธศาสนกชน

ไปตามชนบทในทตางๆโดยความเมตตาปรารถนาดดวยความจรงใจ

ไมเหนแกความลำบากตรากตรำ ตอนกลางคนบางทเราอบรมสงสอน

เขาสองยามสามยามเรากทนได โดยเฉพาะสงสารผหญงทยงสาว ๆ

ไมมพนธะอะไรอยากใหเขาเหนทกข ในภาวะเพศของตนแลวรกษาศล

พรหมจรรย ใหบรสทธเมอตายแลวเกดใหมจะไดพนจากภาวะเดม หรอ

เกดเปนผชายแลวจะไดบวชเปนพระเณรตอไป ความนกคดอนโง ๆ

ของเราน ไดมตอสตรเพศทวไป มใชเฉพาะคนนนคนน ความเมตตานน

ไดกลายเปนมหานยมไปโดยเราหาไดรตวไม กลาวคอมผคนนยมนบถอ

เรามากจนมผหญงผชายทงหนมแกแลเปนสาวมาบวชอยปากบเราดวย

เปนอนมากซงบางคนภาวนากไดผลเปนทนาอศจรรยประจกษแกตนเอง

และหมคณะดวย แตผทภาวนาไมเปนนนซมาทำเหตกลบมาสราง

กเลสใหหนกขน วนหนงเรามธระตองจากทนนไปมแมชคนหนงมาขอ

ตดตามไปดวยเราไดหามแลวกออกเดนทางไปหลงจากนนแมชคนนน

งงเซอไปเลยไมพดอะไรทงหมดใครจะถามอยางไรๆกไมพดมแตยมๆ

อยางเดยวเราไปเสยหลายวนพอกลบมาเหนอาการอยางนนเราพยายาม

พดคำหนกๆใหแกโกรธเพอใหลมอารมณเดมแกกยมอยอยางนน

เราใชวธทางศาสนาชวยกไม ไดผล เราจงใช ใหคนนำไปสงญาต ๆของเขา

66

ตอนนเราไมสนใจอะไรมาก คดไดแตวา เหตทงหลายนเกดจากความ

ใคร ในกามเทานน

หลงจากนนเราไดอบรมศลธรรมแกพทธศาสนกชนดวยความ

เมตตาปรารถนาเปนทนมาโดยลำดบ เรองภยอนตรายแกพรหมจรรย

ของเราเลกๆนอยๆโดยทำนองนเราไดผานมามากแตเราไมสนใจ

และไมคดวาจะเปนไปได ทงในใจกละอายตอเหตการณเชนนมากเสย

ดวยจงไมขอกลาว

จะกลาวถงเหตการณอนนาหวาดกลวเสยวทสดในชวตพรหมจรรย

คอเมอครงเราเขามาในเพศบรรพชตใหม ๆ ปกตกลางคนเวลาวาง

บางทเรากพาเดกไปเยยมบรรดาโยมซงเคยอปฏฐากคำจนเรามามาวนหนง

พอเราขนไปบนบานของโยมผหนงแกออกมาปดประตเลย เราตกใจ

เวลานนแกอยกบลกเลก ๆ คนหนง แลวเรากเรมสนทนากนในเรอง

ตางๆตามประสาของคนนบถอกน แต ไหนแต ไรมาไปทไรแกมกถาม

เสมอวาเราอยากสกไหมเราคนใจซอแลวกขขายจะบอกทกครงวาไม

แลวกพดเรองธรรมะธรรมโมเรอยไป มาคราวนกเชนกนแกถามอยาง

เดมแลวแกยงคยถงเรองอดตของแกวา เมอกอนแตงงานมพระมารกมา

ชอบแกแต ไม ไดแตงงานกน สามคนปจจบนแตงงานกนเพราะญาตทง

สองฝายเหนชอบดวยกนแลวจดการให แลวกอยกนไปอยางนนแหละ

ไมทราบวาจะแตกราวกนเมอไรเรากนงฟงเฉยๆโดยถอวาคนคนเคย

กนพดกนโดยความสจรตใจ

แตแปลกทกรยาของแกมกระเถบเขามาใกลทกท แสงไตหรจวน

จะดบไมดบเหลบอกใหเขยแกกยมๆเฉยๆ(สมยจดไต)เราชกใจไม

ดแลรอนดวยความใครขนมาบางแลความกลวบาปพรอมทงกลวคนจะร

เขากมาก ในขณะนนถงแมจะใหเราพดเวลานเรากพดอะไรไมถกเลย

67

มนตอไปหมด ถงตวแกเองเทาทสงเกตดกเปนอนมาก ๆ ทเดยว ด

สหนาแลวเกอบจะไมมสตเอาเสยเลย แกทนไม ไหวตองลกออกไปขาง

นอกดมนำเอานำลบหนาแลวจงกลบเขามาใหมตงหลายหนแตกลบเขา

มาทไรนงใกลชดเราทกทเราใจไมดมนงงไปหมดทำใหเราหงดหงด

รำคาญจงลากลบวดท ไหนไดมองดเดกท ไปดวยนงพงฝาหลบแลวแก

ขอรองใหเรานอนพกทบานดวยเชาจงกลบ เรายงงงใหญพรอมดวย

ความกระดากใจเอามาก ๆ ทเดยว เราบอกใหปลกเดก ครงทสอง

จงยอมเดกตนแลวเราสองคนกบเดกเดนลงบนไดบานดวยความมนงง

แลละอายแก ใจตนเองมากกลวหมเพอนแลครบาอาจารยจะรเขาดวย

ถงวดราวเทยงคนแลวปรารภถงเรองนนวา อะไรหนอ ๆ ทำไมจงเปน

เชนนน นอนไมหลบจนสวาง เปนอนวาเราตลอดปลอดภยพนอนตราย

มาไดอยางปาฏหารย

เรองทงหลายแหล ในอดตทเราเลามาทงหมดนนเกดจากผหญง

สาวทเราไมเคยรจกหนาตาเขามากอนเลย ซงเดนเขามาขอรปภาพของ

เราในวนนนเทากบเทศนาใหเราฟงแทๆ ออเลหเหลยมของหญงทงหลาย

ผยงหลงมวเมาอย ในกามโลกย ในโลกนเปนอยางนแลหนอ เราจงขอ

ขอบพระคณเขาไวเปนอยางมาก ณ โอกาสนดวย เรองแรกทยกมาเลา

นนเกดขนเหมอนเราไดฟงเทศนเขาจงไมมแปลกอะไรสองเรองหลงตอ

ไปนนจะเปนเพราะเราไมสนใจเรองโลกยวสย หรออกทเขาเรยกกนวาโง

กได แตเรายอมเปนคนโง ในเรองพรรคนนแลว จงยอมสละชวต

ออกบวช แลวกบวชอยางชนดทยอมถวายชวต เพอบชาพระพทธ

ศาสนาเอาจรง ๆ ดวย อนงหากเราไม โงเชนนนกดหรอบญกศลของ

เราไมชวยคำจนไวกด และเราไมยอมสละชวตเพอบชาพระศาสนากด

ปานนตวของเราคงจะเปนมลเหยยวมลกาไปแลวแตนานกได

68

เมอเราไดอนสรณถงเหตการณท ไดผานพนอนตรายมา

อยางนาหวาดเสยว ทำใหเราเกดความปลมปตอมใจจนทำใหรางกาย

สนสะทานอยหลายวน แมหลงจากนนแลวเมอเราปรารภถงเรองนน

ขนมาทไร กเกดปตขนมาเชนเคยตลอดกาลเวลาเกอบยสบปทเดยว

เราละอายแก ใจมาก ไมอยากจะพดเลยวามาตคามเปนภยอนตรายแก

พรหมจรรย เพราะมารดาของเรากเปนหญง และพทธศาสนาทเรา

ซกหวพงรมเงาอย ในขณะน โดยมากกอาศยผหญงคำจนไวแท ๆ ถง

สมยพทธกาลนางวสาขากมนามกระเดองเลองลอวาเปนมหาอบาสกาใน

พระพทธศาสนาคนหนง แตถงกระนนเมอพระพทธองคจะเตอนพระสาวก

ใหระวงสงวรในพรหมจรรยแลว กเตอนใหระวงสงวรในเพศตรงขาม

โดยสวนมาก เชนในปจฉมโอวาทคราตรสตอบคำถามของพระอานนท

ทเกยวถงการปฏบตตอสตรเพศหลงจากพระองคปรนพพานแลว“การท

ไม ไดเหนไม ไดยนนนแลด หากจะมการไดเหนไดยน กอยาทำความ

สนทแลพดคยดวยหากจำเปนจะตองพดคยดวยแลวกจงสำรวมใจไว

ใหด”ดงนเปนตนสวนสตรเพศเลาผจะอบรมใจของตนใหบรสทธหลดพน

จากทกขทงปวงได กมาปรารภบรษเพศทตรงกนขามอนเปนอฏฐารมณ

จนใหเหนโทษแลวเบอหนายเหมอนกนดงเรองนางอบลวรรณาเถรภกษณ

กลาวตอนหนงใจความวา“เราเหนโทษในกามทงหลายเมอกามเขาไป

กลมรมอย ในหวใจของคนใดแลวยอมทำใหบอดใหมด แมบดากสามารถ

สงวาสกบบตรสาวของตนได”

เปนอนสรปไดวา ภยอนตรายทรายกาจของพรหมจรรย

ตวสำคญตวหนงคอ กามโลกย แตมไดหมายเอาเพศตรงขาม

แตอยางเดยว เพราะมนษยสตวทงหลายทเกดมาในกามภมน

ยอมเกดจากบดามารดาสองคนจงเกด ฉะนนใคร ๆ จะทำอยางไร

69

กตองหน ไมพนเพศตรงขามอยด ๆ นเอง แตผจะไปใหพนจากกาม

ทงหลาย ตองยกเอากามมาเปนเหตมาเปนเครองปรารภทงนน

โดยเฉพาะกคอเพศตรงขาม อนเปนวตถทตงเครองหมายของกาม

ราคะ เพราะความใครความกำหนดเปนนามธรรมซงมอยแลวในจต

ของทก ๆ คนเมอมนเกดขนแลวกจะตองเพงลงไปในรปธรรมให

เปนเครองหมายแลวกยดเอาเปนอารมณ อนง รปธรรมทจตไป

เพงเลงอยนน กมพรอมทจะสนองความใครความกำหนดทกประการ

เปนตนวา รป-เพศ-ส-สณฐาน-กรยา-มารยาท และวาจา

ฉะนน เพศทตรงกนขามกด หรอวตถกามทงหลายกดจง

ไดชอวาเปนของมอปการะแกผซงเหนโทษในกามทงหลายแลวจะทำ

ตนใหพนจากกามโลกน ไดเปนอยางด ถาหาไมแลวพระธรรมวนย

พทธบญญต หรอการปฏบตพระกมมฏฐานทงหลาย ตลอดถง

อบายและปญญาทงปวง กจะไรคาหาประโยชนมได

มนษยสตวทงหลายทเกดมาในกามภพน ทกคนจำจะตอง

ตอสกบภยอนตรายพรรคนดวยกนทงนน ไมวาผอย ในสมณเพศ

หรอฆราวาส อยางนอยถงจะไมมอาวธทนสมย กตองใชอาวธท

บดามารดาปนให (คอกำปน) ตอส ผ ใดไมลกขนทำการตอสผนน

ไดชอวาเปนผ ไรสาระในชวตทเกดมา แตยทธวธของสมณะกบของ

ฆราวาสมผดแผกกนอยทตรง สมณะตอสเพอชงชย ฆราวาสตอส

เพอปราชยผ ไมตอสเสยเลย คอผทเนาทงเปน ๆ เรองทงหมดน

กเพอเปนประโยชนแกทานผบวชเพอรกษาซงพรหมจรรย อนจะ

สบศาสนาของพระพทธเจาตอไป อนมาตคามเปนภยแกพรหมจรรย

อยางมหนต แตกมคณอนนตแกพระศาสนาเทากน เพราะมาตคาม

เปนเรอนรางทเกดของพระพทธเจาและพระสาวกทงหลาย และ

70

ยงเปนทปรารภใหเกดธรรมของทานเหลานนดวย ในทศนะของเราแลว

ภกษผลวงละเมดในพระวนยทนาเกลยดทสด คอสกขาบททเกยว

ดวยรปยะ เรองความรก ๆ ใคร ๆ ทเรยกวากามโลกยนนบ

ประสาอะไรแตสมณะผละกามทงหลายแลวออกบวช แมแตฆราวาส

ผหมกมนของใจอย ในกามคณ ๕ แท ๆ หากผ ใดไปปรารภหรอ

แสดงปฏกรยาออกมาในทประชมผดแลว เขาถอกนวาเปนคนเลว

เราไดนำทานผอานเขาบกปาฝาภยอนตรายทรายแรงมาจน

ออนเพลยแลว บดนขอวกเขารายการตดตามทานอาจารยมนตอไป

๑๙.๒ ตามทานอาจารยมนเขาเขตพมา (พ.ศ. ๒๔๗๖)

พวกเราพากนพกอยวดเจดยหลวง๒-๓คนแลวกลาสมภาร

ทานออกเดนทางเพอตามหาทานอาจารยมนตอไป เมอสบถามดตาม

สำนกตางๆททานเคยพกอาศยไม ไดเรองแลวเพอใหสนความสงสย

พวกเราจงตดสนใจเดนทางออกนอกประเทศ เขาเขตพมาไปทางเมอง

หางเมองตวนหมอกใหมรางเครอ ขนไปถงผาฮงฮง (รงรง) ตดเขต

เมองปนแมนำสาละวนแตกผดหวง ไมปรากฏวแวววาทานจะไปทางนน

พวกเราทนหนาวไม ไหวพกอยดวยชาวเขาเผาปะหลอง๒คนแลว

กกลบลงมาหนาวอะไรถงขนาดนเดอนมนา-เมษาแทๆนอนกองไฟตลอด

กลางวนกลางคนเลย หากเปนฤดหนาวหรอปทหนาวจดแลว จะขนาด

ไหนกนเหตททานอาจารยมนจะหนเขาปา เนองดวยเจาคณพระอ

บาลคณปมาจารย (สรจนโท จนทร) นบถอทานอาจารยมนมาก

เมอทานเหนวาจะมชวตอย ไมรอดแลวพรอมทงขณะนนพระผ ใหญ

ผซงสมควรจะครองวดเจดยหลวงไมม ทานจงมอบภาระวดเจดย

71

หลวงใหทานอาจารยมนตอไป ทานอาจารยมนทานชอบสงบไม

ตองการความยง ทานไดอยจำพรรษาเพอสนองเจตนาของเจาคณ

อบาลฯ เพยงพรรษาเดยวออกพรรษาแลวกลาเขาปาหายไป

พอดกบทานเจาคณอบาลฯทานกมรณภาพในพรรษานน ตอจากนน

สองพรรษาไมม ใครทราบขาวคราววาทานไปอย ไหน เราทงสอง

กบทานออนสจงไดคนหาตามไปพบทาน

การเดนรกมลคราวน เปนการแสวงหาทานอาจารยมนไปในตว

อย ในเขตเมองไทยของเราถงแมจะกนดารดวยนานปการ กเปนธรรมดา

ของผเดนรกมล พอออกนอกเขตเมองไทยเราไปแลวแสนจะรำคาญและ

กนดารหลายอยาง เชนคำพดและขนบธรรมเนยมประเพณ ซงบาง

อยางทงๆทถอพทธดวยกนแตการถอผดแผกจากเราทเคยถอมาจน

บางอยางไมตรงกบธรรมวนยพทธบญญตเลยกม มนลำบากใจแกเรา

ผเปนอาคนตกะอยางยงยงเทยวไปตามหมบานชาวเขาตางๆแลวแสน

จะกนดาร หนทางยงแลวใหญ บางแหงตองเดนตามลำธารหบเขา ม

ฉะนนกเดนเลยบหนาทสงชนตอนขากลบลงมาลนกอนหนหกลมหวเขาแตก

เหวอะหวะตองอตสาหเดนกระเผลกๆจงถงบานโปงปาแขมอนเปน

เขตแดนไทยพมาตดตอกนแลวมานอนรกษาตวอยทถำปลอง๑๐คน

เมอเราเขาไปในเขตพมามสงทนาชมคอ เขาเปนคนชอบสงบ

ใจบญไมมขขโมยข โกงแมเปดไกสกรเขากไมเลยงเพราะเขาไมฆาสตว

รบประทานผกบงปรงดวยพรกเกลอและถวงาเปนพน นานทปครงจะม

ปลากรอบจากเขมรขนไปใหชมไดขาววาหลงสงครามญปนจอมพลป.

บงคบใหเลยงสตวเดอดรอนกนมาก เราชอบใจนำใจศรทธาเขามาก

และความสงบเรยบรอยเขากดขนาดวดตดเขตรวบานเขากลางคนไม

มเสยงอกทกเลยเหมอนกบไมมบานอยางนนแหละ

72

แผลทหวเขาเราหายพอเดนไดแลว เราสองคนเดนตดขามเขา

มอนอางขาง (ขางหมายความวาหวง เขาผหวงหรอด) วนนนพวกเรา

เดนไมถงหมบานชาวเขาเพราะภเขาลกนสงมากเทยงวนถงยอดเขาขาลง

มาชนมากถงตนเขามดพอดเดนมากลางทางไดยนเสยงเสอรองอย ไม

ไกลนกจากพวกเราเรากลวเสอแทบตายแตกไมบอกใหเพอนของเรารวา

เปนเสยงเสอ เพราะทานเปนคนบานทง ไมรจกเสยงเสอ หากเรา

บอกใหทานทราบเดยวทานจะกลวไปดวยอกคน พนจากเสอรองไปแลว

สกครหลงทางเลยพากนแวะนอนในปานนเอง คนนนเรากลวเสอจนนอน

ไมหลบตลอดคนนำคางกแรงหนาวกหนาวเพอนเรานอนกรนโครกๆ

ตลอดคน เรากลวเสอไดยนจะตายทานนอนสบายไปเลย เชามดพา

กนเกบเครองบรขารแลวกหอบทงเปยก ๆ นนเองออกเดนทางตอไป

ขณะเดนทางเราไดบอกทานวา ทรองเมอคนนทำเสยงดงเหมอนกบสนข

เจบจะตายนนแหละ คอเสยงเสอโครง เมอมนไดกนอาหารอมแลว

มนกสนกรองอยางนนเองพวกเราเดนทางราว๒โมงเชาจงถงหมบาน

เตรยมตวออกบณฑบาต ฉนจงหนแลวกออกเดนทางตอไปอก มาพก

อยทถำตบเตาชวระยะหนงเพอพกเอากำลง หายเหนอยแลวจงออก

เดนทางไปทางอำเภอพราว

๑๙.๓ ลางรายของผเดนทาง

สงท ไมนาเชอแตมนไดเปนไปแลว กลาวคอ วนนนพวกเราฉน

จงหนแลวออกเดนทางจากถำตบเตามอเกงวงผานหนาพวกเราออกจาก

ขางบานสองหลงคาเรอน ซงเขาปลกอยกลางทงหญาแฝกรมประตวดนนเอง

แลวเขาวงชา ๆ อยางขเกยจอยางนนแหละ พวกเรากไมสนใจถอเสย

73

วาเรามาหาบานเมองของเขาพอเดนผานหมบานแลวตดขามทงนาซงจะ

เขาไปปากทาง อเกงสองผวเมยปนฝงควายอย เหนพวกเรากวงออก

หนาอก แลวพวกเรากไมสนใจเชนเคย พอพนจากนนไปไมกเสนทง ๆ

ทพวกเรากเดนทางเขาทางเดนเทา แลวทำไมพากนแวะออกจากทางเดม

แลวเขาทางเกาๆเขาไปในหบเขาได

พวกเราเดนตามลำธารไปไมมทางขนตลงเลย อยราว ๑๐

ชวโมง เพราะสองขางเปนภเขาสงชนตลอดเวลาเดนทางแดดไมสองเลย

พวกเราไม ไดพกแมแตฉนนำ พอเหนอยเพลยชวนเพอนกลบทางเกา

เพอนกไมยอมในใจเรานกวายอดหวยมนตองเกดจากนำไหลจากโคก

มารวมกนเหมอนหวยทางภาคอสานท ไหนไดพอเดนไปถงยอดหวย

มนเปนหนาผาเสยฉบไปเจอะรอยกวางและหมปานอนปลก เราหมด

หนทางเดนตอพอยอนหลงกลบเทานนแหละ เจากรรมเราเหยยบกอน

หนพลาดหกลมหนบาดพนเทาแผลลก พอดจวนจะมดอยแลวหยบเอา

ผาองสะมาพนแผลแลวตดสนใจพากนปนปายขนตลงชนๆกอปรดวย

หนลกรงแมเอยเหยยบลงตรงไหนคอยแตจะกลง

พอถงยอดเขาราวหนงทม ไดเหนทางคนเดนวกไปวกมาตามยอด

เขาพอรางๆ เราดใจวามทางคงใกลหมบานแลวทนใดนนกวางมนเหน

แสงไฟเทยนโคมผาพวกเรามนตนตกใจรองปบปบ พรอมทงกระทบเทา

เรากตกใจแทบหวใจหยดเตน พอตงสตไดเอะเสยงกวางแน แลวมอง

ไปทเสยงเหนหนาอกมนขาวๆจงเชอแนชดลงไปอกวากวางทหลงมน

รองปบอกแลวมนกกระโดดลงเขาหายไปเมอพจารณาดทบนอนของเขา

ทอยตามทางทผานๆไปแลวเหนวายงไกลบานคนนกอนงกเปนเวลา

ดกพอพกนอนแลวจงไดพากนจดหาทนอนตามชอบใจในปาหญาทรกๆ

นนเอง แตตลอดคนนอนไมหลบ กลดมงกางไม ไดลมแรง ทางพนดน

74

นอกจากปลวกจะมารบกวนแลว เจามดกพากนแหมารมกนเลอดทแผล

และเหงอตามตว ทตาตองเอาผามาพนไว มฉะนนแลวมนจะมารมกน

นำตาเราพอสวางมาลกขนมองดขางหลงทางเขามาเหนทงนาเทาบงนา

นดเดยวเรากำหนดทศไดวาถาตรงไปทางนคงเจอะทางทเราหลงนนแน

จงเดนตรงลดปาลดโคกตามกำหนดหมายไวแหมเทาเจบเราเดนฝากอน

กรวดหนลกรงกลางโคกแทบจะไปไมรอดอยแลวแตกดฟน จำเปนจำใจ

ตองเดนเพราะไมมหมบานอย ใกลเดนไปพกใหญๆกไปตกทางทคาด

ไวจรงๆเดนไปกวาจะถงหมบานกราว๓โมงเชาเราคอยโลงใจหนอย

แลวไดพากนปลงเครองบรขารไวรมทานำขางๆบานเขานนเองสกคร

มคนเดนออกมาหาเราไดเลาพฤตการณทงปวงใหเขาทราบเราคดจะ

ขอขาวเขาฉนโดยตรงๆ กกลวจะเปนโทษจงพดเปนอบายวา พวก

เรายงไม ไดฉนขาวเลย แลวกเจบเทาจะไปบณฑบาตกไม ได เรา

อย ณ ทนจะไดฉนขาวไหมเขาบอกวา“ไดฉนเจา”แลวเขากลบ

เขาไปในบานพวกเราเชอวาเขาคงจะนำขาวมาใหฉนแลวกพากนลงอาบ

นำพอลงอาบนำแลวขนมาเทานนแหละ แม โอย แผลทเทาเจบเดนไม

ไดเลยเมอคนนตลอดคนมนกไมเจบเชานเดนมากพอทนไหวนทำไม

จงเจบเอาจนลกไม ได ทานออนสเพอนคทกขกเปนลมหนามดลกไมขน

คอยเขาจะเอาขาวมาใหฉนกหายเงยบ ความหวความเพลยกประดงเขา

มาดทมยาแกลมตดถงยามไปดวยชวยกนพยาบาลทานออนสกวาจะลกขน

ไดกสายรวม๑๐โมงเชาแลวเราจงใหทานไปถามดเหนแตเดกสอง

คนเฝาบานอยถามไดความวาผ ใหญเขาปาไปหากนหมดแลวหมบานน

มสองหลงคาเรอน อาชพเขาไปหาตดยอดตองออนมารดขายมวนบหรกน

พอทานออนสมารายงานแลว เราใหทานตามเอาเดกสองคนนนมาแลว

ถามแลกขาวดวยไมขดไฟเพราะสมบตอะไรเราไมมยงเหลอแตไมขดไฟ

75

คนละสองกลองแลกขาวไดขาวเหนยวสองกระตบนำพรกถวเนาสองจาน

กบตมผกชะอมสองมด พวกเราพากนฉนอยางเอรดอรอยนกระไร พอ

ฉนเสรจแลวเทาเรายงเจบใหญ เจบเอาจนเนอแขงเตนเลย เราพากน

ทนทรมานอยทนนจนตะวนบายสามโมงเศษ ๆ จงไดพากนเดนเขยก ๆ

ไปอกราว๓กม.จงถงอกหมบานหนงแลวพยาบาลแผลและพกเอา

แรงอยณทนน๑๑คนจงไดเดนขามเขาบานกะเหรยงมาตกเขต

อำเภอพราวณทบานมโนรา(ลกสน)

เยนวนนนพวกเราไดทราบขาวดมคนมาบอกวาทานอาจารยมน

อยทปาเมยง แมปง ทานอาจารยสานอยทปากทางเขาไปถำคอกคำ

พวกเราด ใจคดวาสมความปรารถนาแลวครงน ฉนเชาแลวเตรยมตว

ออกเดนทาง คำถงถำคอกคำททานอาจารยสานอยพอด พกอยดวย

ทานคนหนง สนทนาธรรมสากจฉาและเรองราวตาง ๆ พอควรแลว

เชาฉนแลวทานแนะนำทางใหพวกเราสองคนจงไดลาทานไป

พวกเราไปถงทอยของทานอาจารยมนราวบาย ๔ โมงทาน

กำลงเดนจงกรมอย พอทานมองมาเหนเราทานจำไดแมนเรยกชอเราเลย

แลวทานพกเดนจงกรม เดนเขาไปนงทอาศรมของทาน พวกเราปลง

เครองบรขารไวขางนอก ทานไมยอมทานใหเอาไปไวทเฉลยงอาศรม

ของทานแลวพวกเราเขาไปกราบนมสการทานทานไดถามสารทกขสกดบ

พอเปนเครองระลกเลกนอยแลวเราจงไดกราบเรยนทานวา“ทตองตา

มหาทานอาจารย ในครงนดวยจดประสงคอยากจะมาขอความกรณาให

ทานอาจารย ไดชวยแกอบายภาวนาใหเพราะกระผมไดคดและไดศกษา

จากหมคณะมามากแลว เหนวานอกจากทานอาจารยแลวคงไมมใครแก

อบายนของกระผมไดแน”

76

แลวก ไดเลาความเปนมาของเราถวายใหทานทราบทกประการ

เรมตนแต ไดปฏบตมาจนกระทงถงเรองท ไดนำเขาไปเรยนทานอาจารย

สงหท โคราช ทานจงเลาถงการททานไดอบรมสานศษยมาแลวเปน

ทำนองวาใหเราทบทวนดหมเพอนททานอบรมมาวา

“ถาองค ไหนดำเนนตามรอยของผมจนชำนชำนาญมนคงองคนน

ยอมเจรญกาวหนาอยางนอยกคงตวอย ไดตลอดรอดฝงถาองค ไหนไม

ดำเนนตามรอยของผม องคนนยอมอย ไมทนทานตองเสอมหรอสกไป

ผมเองหากมภาระมาก ยงกบหมคณะ การประกอบความเพยรไม

สมำเสมอ เพงพจารณาในกายคตาไมละเอยด จตใจกไมคอยจะปลอดโปรง

การพจารณาอยาใหจตหนออกนอกกายอนนจะชดเจนแจมแจงหรอไมก

อยาไดทอถอยเพงพจารณาอยณทนละจะพจารณาใหเหนเปนอสภ

หรอใหเหนเปนธาตกได หรอจะพจารณาใหเหนเปนขนธหรอใหเหนเปน

ไตรลกษณ ไดทงนน แต ใหพจารณาเพงลงเฉพาะในเรองนนจรง ๆ

ตลอดอรยาบถทงสแลวกมใชวาเหนแลวกจะหยดเสยเมอไรจะเหนชด

หรอไมชดกพจารณาอยอยางนนแหละเมอพจารณาอนใดชดเจนแจมแจง

ดวยใจตนเองแลวสงอนนอกนจะมาปรากฏชดในทเดยวกนดอก”ทาน

บอกวาอยาใหจตมนรวมเขาไปภวงค ได

๒๐. พรรษา ๑๒ จำพรรษาทปาเมยง แมปง

เราตงตนเรยนกมมฏฐานใหม (พ.ศ. ๒๔๗๗)

พอทานพดจบเรานกตงปณธานไว ในใจวาเอาละคราวนเรา

จะเรยนกมมฏฐานใหม ผดถกเราจะทำตามทานสอน ขอใหทาน

เปนผดแลและชขาดแตผเดยว นบแตวนนนเปนตนมาเราตงสต

77

กำหนดพจารณาอยแตเฉพาะกาย โดยใหเปนอสภเปนธาตส เปน

กอนทกขอยตลอดทงกลางวนและกลางคน เราใชเวลาปรารภความ

เพยรอยดวยความไมประมาท สนเวลา ๖ เดอน (พรรษานเรา

จำพรรษาอยทน) โดยไมมความเบอหนายใจของเรา จงไดรบความ

สงบและเกดอบายเฉพาะตนขนมาวา

ทกสงทกอยางทมอย ในโลกนเปนเพยงสกแตวาเปนธาตส

เทานน แตคนเราไปสมมตแลวหลงสมมตตนเองตางหากมนจงตอง

ยงและเดอดรอนดวยประการทงปวง

เราไดอบายครงนทำใหจตหนกแนนมนคง ผดปกตกวาเมอ

กอน ๆ มาก แลวกเชอมนในตวเองวาเราเดนถกทางแลว แตยงไม

ไดกราบเรยนทานอาจารย เพราะความเชอในอบายของตนเองวาเราจะ

กราบเรยนทานเมอไรกคงได

ปนนอากาศเยนจดมากจนไดสมไฟนอน ไมบาดทมอเลอดไมม

เลย ออกพรรษาแลวทานอาจารยมนลงมาทบานทงหมากขาว เรา

สองคนกบพระออนส (พระครสลขนธ) ยงคงอยทเดมแตเปลยนทกน

คอเราลงมาอยททานอาจารยมนกบพระออนสจำพรรษา พระออนสขน

ไปอยบนเขาทเราอยจำพรรษา กลางคนเสอมานงเฝาพระออนสทนอน

อยขางกองไฟพอไฟดบมนหนาวลกขนจะใส ไฟ เสอรองโฮกแลวกโดด

เขาปาไป ทานเปนชาวทงไมรจกเสยงเสอ เรากไมบอกใหทราบเลย

กลวทานจะกลว ตอมาทานอาจารยมนมหนงสอใหพวกเราลงไปหา

เราไปชวยทำธระทานอย ๑๐ คน เอะ อบายทเราเคยพจารณา

อยชดเจนแจมแจง ชกจะไมคอยชดเจนเสยแลว นเหนคนเปนคนไป

ตามสมมตเสยอกแลว พอเสรจธระเรากบอาจารยแหวนขอลาทานออก

เทยววเวกอกสวนทานออนสใหอยอปฏฐากทานอาจารยมนเราพากน

78

ออกเดนทางราวสามรอยเสนกแวะเขาปาพกรกมลแหงหนง คนวนนน

ไดยนเสยงเสอรองบนยอดเขาทำให ใจเราวเวกมาก ระลกเอาพทธคณ

มาเปนอารมณ ตอนนกทำใหเกดความรมหศจรรยแปลก ๆ อย

หลายอยาง ๆ ไมคดและไมเคยเปนมาแตเมอกอนเลย พวกเราพก

ณทนนสองคนแลวออกเดนทางตอไปพบทานอาจารยสานทอำเภอพราวแต

เราอยกบทานไม ไดนานเพราะคดถงวเวกจงไดลาทานขนไปบนภเขามเซอ

ไปทำความเพยรอย ๙ คน โดยคดวาเราจะไปอยกบหมคนทพดไมร

ภาษากน แลวจะไดประกอบความเพยรใหเตมทสวนอาหารเราทราบ

ดแลววาเขาใจบญพอจะไดฉนแน

๒๐.๑ เกดวปลาส

เราไดปรารภความเพยรอยางสดความสามารถจนเกด

วปลาสขนวา พระพทธเจาพระสงฆ ไมม มแตพระธรรม เพราะ

พระพทธเจากคอ พระสทธตถะกมาร มารพระธรรมจงไดเปน

พระพทธเจา แมตวพระพทธเจาเองกเปนรปธรรมนามธรรมพระสงฆ

กเชนเดยวกน ท ไดมาเปนพระสงฆทงทเปนอรยะและปถชนกมา

ดำรงอยในพระธรรมนทงนน รปกายของทานเหลานนกเปนรปธรรม

นามธรรม ความเหนอนนดงแนวแนลงมาตองเปนอยางนนแทจรง

แตเราไดยอนมาตรวจดความสมมตบญญตแลว เอนมนไมตรง

กนนความเหนของเราสองแงน ได โตกนอยหลายวนไมตกลงดทเราไม

ยอมทงสมมตบญญต ถาไมแลว ดเหมอนจะสนกใหญเหมอนกน พอด

ทานอาจารยสานใหคนมานมนต ใหลงไปรบไทยทาน ใจหนงมนกยงไม

อยากไป ตามาคดถงบรขารผาสบงวาเราใชมารวมสามปแลว เกรงจะ

79

ใช ได ไมคมพรรษาไหนๆเราไปแสวงหาบรขารใหสมบรณแลวจงกลบ

ขนมาใหมจงรบนมนตทานเมอลงมากไดสมประสงคทกอยางแลความ

เหนวปลาสนนกหายไปเอง

๒๑. พรรษา ๑๓ จำพรรษาทบานมเซอ

(บานปพญา) (พ.ศ. ๒๔๗๘)

เมอตดเยบสบงยอมเสรจแลวเราจงไดขนไปใหม แต ไปคราวน

มไดไปทเดมขนไปทางบานปพญาเมอเราไปถงเขาพากนใจดจดเสนาสนะ

ใหเราอยอยางพรอมใจกน โอ โฮ เบองตนเราผดหวงไปถนดทเดยว

เรานกวาพดไมรภาษากนคงมม ใครมายงเกยว ท ไหนไดขนไปครงแรก

พกบานราง เขาไมเคยเหนพระธดงค ทงเดกเลกหนมแกพากนมายน

มองดเรา จากไกลจนใกลเขามาชดขนาดจะเหยยบเทาเราเลย มงไปกมา

จากเทยงถงราวบายสโมงเยนจากยนลงนงจากนงลงนอนความสกปรก

เหมนสาบไมทราบวาอะไรตออะไรทำเอาเราเปนลมมดหนาแทบตาย

เขาทำทางใหเดนจงกรม พอเราออกเดนเทานนแหละแมเอยพากนกร

ตามเปนหางยาวเหยยดสดทาง เราทนมาไหวกลบมานงลง เขายงพากน

เดนเปนกลมสนกอยเลย ทหลงทำความเขาใจกนกบหวหนาเขา (ปพญา

เทากบกำนน) วาไมควรเดนตามทานหากตองการบญเมอเหนทานเดน

อยเราตองพากนป (ประนมมอ)กไดบญดอกคราวนเมอเหนเราออก

เดนจงกรมทไร พากนมาปเปนแถว ๆ ผทยงไมมากไปเรยกกนมาเปน

กลม ๆ คดดแลวกนาสงสารคนบานปาไกลความเจรญแตซอสตยสจรต

ไมมใครไปอบรมเขาเปนสบๆปหากไมมคดอกฉกรรจแลวเจานายก

ไมขนไปใหเขาเหนหนาเลยเขาบรหารกนเองเชอถอหวหนากนเครงครด

80

ใครไมด เชนเปนคนหวแขงหาเรองทะเลาะววาทเพอนบอยๆ หวหนา

ตกเตอนไมเชอฟงหวหนาตองขบหนจากหมบาน เมอแกไม ไปเขากตอง

หนจากแกไปสวนการขโมยรบรองไมมเดดขาดเมอเราเดนทางไปตาม

ภเขาเหนบานหนงหลงหรอสองหลง เราทายไดเลยวาแคนอยกบเขาไม

ไดเลย ชาวเขาแถบนเขาอดขาวทำไร ไม ไดผลมาแตปกลาย หมบานท

เราไปอยอาศยนม๑๒หลงคาเรอนมขาวกนเพยง๓เรอนเทานน

เขามศรทธาดมาก เวลาเราออกบณฑบาตมคนตกบาตรเพยงสามคน

เทานน แตเขาใสมากเรากพอฉนอม ทหลงหวหนาเขามาเลาใหเราฟงวา

ทกคนมศรทธาอยากใสบาตรอยแตเขาละอายไมมขาวเขาพากนรบประทาน

มนปาตมแทนขาว เราเกดสงสารเขาพอดเรากชอบมนนงอยแลว จงบอก

เขาวา ฉนชอบมนนงจงไดขนมาอยดวยพวกเธอ ถาหาไมแลวฉนไม ได

มาดอก พอเขารเรองนนแลว วนหลงเขาพากนขดมนปามานงตกบาตร

เราเตมบาตรทกวนๆแลวกพากนชอบใจหวเราะยมแยมแจมใสอยาง

นาเอนด เขากลวเราจะไมฉนใหเขา ตามมาดถงทเลย เราไดแลวก

ตงใจฉนใหเขาเหนแมปนนปลกขาวแลวฝนไมดทำใหขาวทปลกไวเหยวแหง

เหลองซดไปหมดยงเหลอสบวนจะเขาพรรษาเขาพากนจดเสนาเสนาะให

เราอยเสรจเรยบรอยฝนตกลงมาอยางนาอศจรรยเขาพากนดใจอยาง

ลนพนวาเปนเพราะบญของเขาททำวดใหเราอยขาวไดเขยวขจงามทนห

ทนตา ปนนเขาทำไร ไดขาวมากเหลอบรโภค บางคนจนไดขายกม

แทจรงแต ไหนแต ไรมาไมเคยมพระไปอยจำพรรษากบมเซอเราอาจเปน

พระองคแรกในเมองไทยกไดท ได ไปจำพรรษาอยดวยมเซอ

เมอเขาจดเสนาสนะใหเราเรยบรอยแลว เราไดระลกถง

พทธประวตวา พระสทธตถะบำเพญเพยรไดตรสรเมอพระชนมาย

ได ๓๕ พรรษา ปนอายของเรากเทากบพระชนมายของพระองคใน

81

ครงกระโนน (คอเราอปสมบทเมออายยาง ๒๒ ป) ฉะนนปน

เราจะบำเพญภาวนาเพอบชาการตรสรของพระองคแมชวตของเรา

จะแตกดบเพราะการภาวนา เรากจะยอมทก ๆ วถทาง ชวตน

ของเราขอใหเปนเหมอนดอกบวบชาพระฉะนนเถด แลวเราก ทำความ

เพยรตามทเราไดตงปณธานไวตลอดพรรษา แตแลวการภาวนา

ของเรากไมเจรญกาวหนา เปนแตทรงอย เพอใหสาสมแกเจตนา

ของเรา จงไดทรมานตนดวยการอดอาหารอย ๕ วน ชาวมเซอ

เขาไมเคยเหน กลวเราจะตาย พากนมารองใหเราฉนตามปกต

เราไดปฏเสธเขาไป แลวทำตามปณธานของเราอยจนครบ ๕ วน

เขาไดผลดเปลยนกนแอบมามองดเรา ถาเราปดประตทำความเพยร

อย ในหอง เขาจะมาเรยกใหเราขานตอบ เมอเหนเราขานตอบแลว

เขากกลบไปแทจรงการอดอาหารมใชทางให ตรสร พระพทธเจา

ของเราไดทรงบำเพญมาแลว บอกวาเปนอตตกลมถานโยค แม

ครบาอาจารยของเราทก ๆ ทานกบอกเราเชนนนเหมอนกน ตวเรา

เองกเคยไดกระทำมาแลว มนเปนเพยงเครองทรมานกายเทานน

หาไดเกดปญญาฉลาดคนควาในธรรมใหฉลาดเฉยบแหลมอะไรไม

แตนเราทำเพอทดสอบกำลงใจของตนเองดวา ความอาลยในชวต

กบความเชอมนในคณธรรมทเราเหนแลว อะไร จะมนำหนกกวากน

เมอเราไดความจรงดวยใจตนเองแลว เรากกลบฉนอาหารตามเคย

แตเราไมฉนขาวฉนแตหวมนหวเผอกนง ฉนอย ๔ - ๕ วน แลวจง

ฉนขาว ชาวมเซอเหนเรากลบฉนอาหารแลวเขาพากนดใจ ในพรรษาน

เราไดนมตในภาวนาอนแสดงถงความมนคงในดานอบายภาวนาเปน

ทพอใจของเรามาก

82

มเซอคยโมอวดเราวา “ตเจา (ทาน) มาอยดวยดมาก ขาว

ไรอดมไดมากเหลอเกน บางคนจนไดขายวว ควาย (ปกตเขาเลยง

ไว ไม ได ใชงาน) ท ไมเคยไดขายกไดขาย (ปกตเขาเลยงหมขาย

เปนรายไดประจำครอบครว) พรกแหงเปนรายไดประเภทหนงนอก

นแลวไมมรายไดอะไรเลย เงนทองเรากเกบไว ไดเหลอใช ตเจา

มาสอนไม ใหเราเลน ไพ-ถว-เบย เรากไมเลน เมอกอนมพวกกะเราะ

(ชาวเมอง) เขามาหลอกใหเราเลน บดนเราฟงคำตเจาสอน เราไม

เลนแลว” ออกพรรษาแลวหวหนาเขาคนเดยวไดนำผาขาวหนงพบ

มาทอดผาปาเรา แลวเราไดลาชาวมเซอเพอกลบลงไปเยยมนมสการ

ทานอาจารยมนทบานทงมะขาวตำบลแมปงเขาพากนอาลยเรามาก

พากนรองไหขอใหเรากลบมาอกเราไมแน ใจไดบอกกบเขาไปวาให ไปหา

อาจารยดกอน บางทอาจไดกลบมาอก เมอเราไปถงทานอาจารยมนแลว

ไดเลาพฤตการณตาง ๆ ถวายทานทกประการ ทานชอบใจชวนเรา

กลบไปอกการกลบไปครงนเปนสามองคดวยกนคอทานอาจารยเรา

ทานออนสเมอจะขนไปจรงทานออนสไมสบายใหรออยขางลางกอน

๒๒. พรรษา ๑๔ จำพรรษาทเดมสามองคดวยกน

(พ.ศ. ๒๔๗๙)

การกลบไปครงนทำใหเราลำบากใจเพราะเขาทำความสนทสนม

กบเรามากกวาอาจารย อนง ทานอาจารยทานไมคอยถกกบอากาศเยน

เมอไปถกกบอากาศเยนเขาอาพาธของทานกกำเรบแทบจะอย ไม ไหวแต

ดวยใจนกตอสทานกเอาชนะจนอย ไดตลอดพรรษา คราวนเราทำความ

เพยรดมากเพราะนอกจากใชอบายของตนเองแลว กไดอาจารยชวยให

83

อบายเราศกษากบทานอยตลอดเวลา พอจวนเขาพรรษาทานอาจารย

ใหเราลงมาเอาทานออนสไปอยดวยพอเราจากทานไป๕คนทาน

อยองคเดยวไดวเวกปรารภความเพยรอยางเดดเดยวกลาหาญ ทานกลบ

ไดอบายดโดงเลย อาพาธของทานกหายไปพรอม ๆ กน พรรษาน

เราทงสามตางกตงใจปรารภความเพยรจนเตมความสามารถของตน ๆ

แมเหตการณบางอยาง ไมวาจะเปนเรองของภายนอกหรอเนองดวย

อบายในทางธรรม ใครมอะไรเกดขนเกอบจะเรยกไดวารดวยกนทงนน

พรรษานทานอาจารย ไดพยากรณอายของทานอยางถกตอง บางครง

ทานกพยากรณลกศษยของทานองคนนบาง องคนบางตาง ๆ นานา

ตามนมตและความรอนเกดเองเปนเองในภาวนาของทาน แตแลวทานก

บอกวา อยาไดหลงเชอทงหมด อาจผดได สำหรบเรานนตงตว

เปนกลางเฉย ๆ เพราะเรองเหลานนเปนเรองของแตละบคคล ไม

เหมอนกน เรองนนมใชจดประสงคของผกระทำความเพยรภาวนา

อยางแทจรง จดประสงคทแทจรงคอ การกำจดกเลสใหหมดสนไป

โดยไมมเหลอตางหาก ในพรรษานทานอาจารย ไดอบรมดวยเลหเหลยม

แลอบายตางๆอยางไมเคยเหนทานทำมาแตกอนเลยเรากไดทำตาม

แลทำทนถกตองตามอบายนน ๆ ของทานทกประการ จนทานออก

อทานเปรยๆวาทานเทสกน ใจรอนแลวทานแสดงนสยตามความจรง

ของทานออกมาตรง ๆ เลย นบวาเปนโชคดของเราท ไดอาจารย

ผอบรมเชนนนใหแกเรา เราเขาใจวาทานอบรมลกศษยผเชนอยางเรา

คงหาโอกาสไดนอยเพราะบคคลสถานทและโอกาสเวลาไมอำนวย

เชนนน ถงแมทานจะอำนายพรใหเราอย ในฐานะธรรมทายาท

เรากไมเคยจะลมตวและยอมรบเลย เราถอเสยวาความจรงมนก

อยแคความจรงนนแหละ หาพนความจรงไปได ไม

84

๒๒.๑ เรองแทรกของคนปาเขาบาน

ในพรรษานมคนปาซงเรยกกนวา “ผตองเหลอง” แตพวกเขา

เองไมชอบคำคำนน เขาบอกวาอยาไดเรยกเขาวา “ผตองเหลอง”

เพราะพวกเขากลวผเหมอนกน ใหเรยกพวกเขาวาคนปาชาวมเซอเขา

บอกวาเขามาอยทน ได ๕๐ กวาปมาแลว เขาไมเคยเหนพวกเหลาน

เขามาหาเลย คนเผานเปนคนไทยเดม เทาทเคยสนทนากบชาวเมองยอง

เมองรวง ซงอยเหนอเชยงตงขนไปสำเนยงคำพดภาษาเหมอน ๆ กน

ทอพยพลงมาทำมาหากนอยเชยงใหมดวยการจกสาน ทำขนโตกขน

พาน เรยกวาขนเขน (คอฝมอของคนเผาเขนนนเอง) เรองของคน

ปาเผานแตเดมเขาบอกวามราว๖๐คนมาภายหลงเกดไขทรพษตาย

เดยวนมหญงชายรวมกนราว๓๐คนมาจะสรปเรองของเขาดงน

ความเปนอย ไมมหลกแหลงตดไมเลกๆสกแตวาเปนเสาปก

แลวเอากงไม ใบไมอะไรปกคลมพอนอนบงนำฝนนำคางเลก ๆ นอย ๆ

บางทกนอนตามถำเพงหนหรอใตตนไม โคนตนไมสกแตพอบงๆผานงหม

ไมมท ไปขอมาได ไวปกปดกายในเวลาเขาไปในหมบานอยเปนกลมๆกน

กลวผกลวเสอเหมอนกน ทอยเขาในขณะทเขาอาศยอย ไมคอยมคนไป

เหนหากบงเอญมคนไปเหนเขาผหญงจะตองวงหน ถาวงไมทนกลมตว

นอนกลงไป ถามผชายจะตองออกมาตอสดวยอาวธหอก (เขาใจวา

เนองจากผหญงไมมผาหมตวนนเอง)เขาถอกนวาผหญงเหนผอนนอกจาก

หมของเขาแลวเปนเคราะหรายเสอกนตาย อยท ไหนถาอาหารอดม

สมบรณกอย ไดนาน อาหารหมดกอพยพกนไปอยทอน เขาจงเรยกชอ

นมตวาผตองเหลองคอพอใบไมเครองมงเหยวแหงเหลองกหนไป

85

อาหารการกน อย ไดดวยเนอสตวและหวมนปารวงผงนำผง

สตวบางชนดเขาไมรบประทานเชนง เปนตนแลวกกนสกจเผาแลวจงกน

กนแตกลบไมมขาวและขาวสาลเปนหลกอยางพวกคนธรรมดาถาเปนนำ

ผงกจะเอามาคลกกบไมผหรอดนเพอใหมเนอมากๆแลวจงจะกนไฟใช

เหลกตกบหน(ทเรยกเหลกไฟพราน) หรอมฉะนนกใช ไมสกน เอา

ไมขดกลองใหกกลวเพราะเวลาขดมนฟ

วธลาสตว ลาดวยหอกปายนำยาพษ(ยานอง)เมอเหนรอย

สตวกจะคอยๆยองตามไปพอเหนสตวนอนกลางวนเขาใกลแลวกจะพง

หอกใสเลยถาเหนสตวกำลงหากนอยกจะคอยๆหาทกำบงแอบเขาไปให

ใกลเทาทจะใกล ได แลวพงหอกขนบนอากาศใหตกใสเอง เขาบอกวา

ระยะไกลราว๒๐-๓๐ เมตรกไดกนหากหอกเขาลกถง๑นวฟตแลว

เนอสตวเปนพษกนไม ไดเขาตนกวานนกนไดเขาเคยเอามาใหเราเนอยาง

เหมนเขยวควนไฟมากเขาเอามาวางไวคาคบตนไม ไกลขนาด๑๐เมตร

เหมนเขยวตลอดคนแทบนอนไมหลบ ทานอาจารยบอกใหมเซอเอาไปตมด

แหมเปนดนเกอบครงหนงฉนไม ไดเลย

ขนบธรรมเนยมประเพณ อยปาเปนพน โดยไมยอมออกมา

ใหคนเหน โดยมากหากจะออกมากจะมาขอผาขอขาวแลเกลอแลเหลก

ไปทำเหลกไฟ คนเผานบรรพบรษเดมเขาเขาใจวาคงจะหนเจาหนนาย

เขาปามานานแลว ดงจะเหนไดจากประเพณเขาทวา หามเดนผานท

เตยนโลงและทซงเขาปลกฝงไมวาอะไรทงหมดแมแตของปลกในไร

หรอไรท ไดปลกพชลงแลว พวกเขาเหลานจะไมเดนเขาไปกลำกรายเลย

ไรจะกวางทางแสนจะกนดารเขากจะตองเวนทงๆท ไมมใครหามเขา

นแสดงถงคนเกาเฒาแกเขาจะหลอกลวงไม ใหออกไปในท โลง กลวคน

จะเหนเอานนเอง และทวาผหญงเหนคนเขาแลวจะตองถกเสอกนก

86

เหมอนกนการเขามาขอกนขาวหรอขาวสาลหวเผอกมนตางๆเขากน

จนหมดไมมเหลอ เราไดบอกใหเขาเอาไปปนผหญงกนบาง เขากลบ

ตอบวาไม ได เขาไดกนแลวมนจะตดรสเคยตว เมอเขาเขามาอย ใน

สงคมคนมเซอ ดทาทของเขาเหลานนแสดงอาการกลวคนแปลกหนา

โดยเฉพาะคอกลวเจานายนนเองเดนไปชาๆมการสำรวมระมดระวง

ตวอยตลอดเวลาอยางนาสงสาร เวลาเขาปาจะคลองตวเรามองตาม

แทบไมทนเหนแต ใบไมปลวกบเสยงควบคาบๆเทานนเอง

การสมรส หญงชายตางมอสระในตวของตนเองเชนธรรมดา

สามญของคนทวไป ตอเมอชายใดมโชคลาภรำรวยไดเนอไดอาหารมา

หญงใดชอบรกกจะไปนอนเปนคเคยงดวย สวนจะแบงกนอยางไรเราลม

ถามเขา การเลยงลกจะเปนภาระของผหญงแตฝายเดยว เขาเคยเขา

มาหาเราเราไดสมภาษณเขาหลายเรองจงรเรองของเขาดเราเหนเขา

แลวคดสงสาร เพราะเขาเปนคนเผาไทยเดยวกบเรา พดรเรอง

กนทก ๆ คำ รปรางหนาตากเหมอนกนกบพวกเราทงสนทกอยาง

ในใจเราคดอยากสงเคราะหเขาใหมอาชพเปนหลกแหลง อยางนอยก

ใหเหมอนกบเผามเซอหรอเผาอนๆทอยบนเขาหากเขาจะรบสงเคราะห

แลวเราตงใจจะรายงานเปนทางการไปหาเจาหนาทผเกยวของเพอจะได

สงเคราะหเขาตอไปดวยเครองมอและเครองใชตลอดจนพชพนธตาง ๆ

ทหลงเขามาหาเราเราไดทาบทามเขาดวาการท ไดบรโภคขาวกดบรโภค

ขาวโพดและเผอกมนตลอดถงพรกเกลอกดรสกอยางไรอรอยไหม

เขาตอบวาอรอยดเราบอกวาถาอยางนนใหพากนมาอยเปนกลมอยาง

มเซอเหลานน แลวทำไรปลกขาวและเผอกมนกนเสยจะดไหม พอเรา

พดไดเทานน เขารบพดสวนคานขนมาทนทวา พวกขานอย (ผม)

เปนคนปา ทำไม ได ถาทำเขา แผนดนจะปลน (เปนคำพดของคน

87

รนเกาทพดคดคานอยางรนแรง คอหมายความวาสงนนมนเปนไปไม ได

ถาทำไดกตองทำใหแผนดนพลกกลบเอาขางลางขนมาเปนขางบน) พอ

เราไดยนเขาพดดงนนโครงการของเรากเลยยตลงเพยงแคนน

เปนทนาเสยดายผท ไดมนษยสมบตอนลำคา แตหาไดทำให

เกดประโยชนเทาทควรไม เพราะเกดในถนอนไมสมควร แตบคคล

ทนาสงสารมากกวานน คอผทเกดมาแลวไดรบความสมบรณพนสข

พรอมดวยประการทงปวง ตลอดถงการศกษาแลวประมาทจมอย

ในความสขนน ๆ อนหาสาระมได นอนใหกาลเวลาเขมอบอายชวต

ใหสนไปโดยไรประโยชนกยงมเปนอนมาก

ในพรรษาน นอกจากทานอาจารยจะพยากรณสงตางๆแลว

ยงปรารภวาทานยงมภาระทจะตองรบหมคณะตอไปอกแลวกปรารภ

ทจะตงสำนกทางเชยงใหมเสนอใหเราชวยพจารณาอกดวยเราดใจททาน

คดจะรบเปนภาระหมอก แลวเราจงปรารภถงคนทางภาคอสานวา

เหมาะสมควรแกการปฏบตธรรมมากกวาทก ๆ ภาค โดยเฉพาะ

ภาคเหนอแลวไดผลนอย เราไดช ใหทานเหนวา ดแตทานอาจารย

มาอยทางน ได๗-๘ปแลวมใครบางทออกปฏบตตามหมทตามๆ

ทานอาจารยมานลวนแตลกศษยเกาคนภาคอสานทงนน บดนคนทาง

ภาคอสานไมวาพระและฆราวาสมเจาคณธรรมเจดย เปนตนตางก

พากนบนถงทานอาจารย กระผมมานทกคนรองขอใหกระผมอาราธนา

ใหทานอาจารยกลบทงนน สวนการจะกลบทางไหนเขายอมยนดรบ

ภาระทงหมด ขอใหกระผมบอกขาวเขากแลวกน แลวทานกปรารภถง

ภเขาทางอำเภอนาแกวานาอยนาสบายมากทานชอบภเขาเชนน พวกเรา

พากนไปอยทางโนนเถอะแตวาทานตองเปนนายประตใหผมนะหากใคร

มาหาถาทานเหนไมสมควรขออยาไดปลอยใหเขามาหาผม หลงจาก

88

ออกพรรษาแลวทานไดกลบลงมาอำเภอพราวอก (ตามทเพอน ๆ เลา

ใหฟงวา ทานไดมาปรารภกบหมคณะในทำนองนนอกเหมอนกน)

สวนเรากบทานออนสไดขออนญาตทานอาจารยอยประกอบเพยรในบรเวณ

นนตอไปเพอใหสาสมแก ใจอก ตอมาไมกวนทานไดพาอาจารยสาน

อาจารยแหวนอาจารยขาวกลบคนมาหาเราอกแลวทานกปรารภ

ในการทจะจดตงสำนกรบหมคณะอก เราไดยนกรานตามคำเดม หาก

ตงทางภาคนผมไมเหนดวย แตถงอยางไร ถาทานอาจารยตงอยทาง

ภาคนจรงแลว หลงจากทานอาจารยตงสำนกแลวสามปผมจงจะไป

ชวยเหลอคณะของทานอาจารย ไดพกอยดวยสองคนแลวกแยกยายกนไป

ทานอาจารยสานอาจารยแหวนและอาจารยขาวกลบลงมาอำเภอพราว

ทานอาจารยมนกบทานมนเลยลงไปทางอำเภอแมสายจงหวดเชยงราย

แลวจำพรรษาทางโนนเลย สวนเรากลบทานออนสยงพากนประกอบ

ความเพยรอย ณทนนตอไป เมอทานแยกยายกนไปหมดแลว เรา

กบทานออนสไดแยกกนอยคนละแหง คอทานออนสอยทเดมเราไดแยก

ไปอยภเขาอกลกหนง

๒๒.๒ จตมกเลสใตสำนกหรออนสยกเลส

เรองทจะนำมาเลาตอไปน เมอพดแลวกขายขหนาตวเองแต

กเลสมนยงขายขหนาตวมนเองเสยยงกวาเราเสยอกนนคออะไรกลาวคอ

เมอเราแยกจากทานออนสไปอยองคเดยวแลว คนวนหนงเสอรองเรา

กลวเสยงเสอจนตวสนสะทานนอนไม ไดภาวนาไมลงเลย ผคนกชวยไล

ขนาดยงปนขเอาดนฟนตดไฟแดงโรอยนนแหละขวางใสแลวมนกหนไปสก

ครแลวกกลบมาอก บางทตนเชามาเขาออกไปทำงาน เหนนงตงโมงดก

89

หนาอยแลวกม เขาเหนแลวกพากนวงหน แตมนกไมเหนทำอะไรใคร

เรานงภาวนาอยางไรๆกไมรวมลงไดแตเรากหาไดรตวไมวามนกลวเสอ

เหงอเปยกโชกหมดทงตวเอะนอะไรนะหนาวทำไมจงมเหงอลองเอา

ผาหมออกดกยงสนเทาอย เมอภาวนาไมลงแลวมนเหนอยมาก นกวา

เอนหลงลงนอนพกเอาแรงสกหนอยกอนแลวจงจะลกมาภาวนากนใหม

ขณะนนเองพอดไดยนเสยงเสอรองขน เลยสนสะบนกนใหญเหมอนกบ

เปนไขจบสนจงไดรวานมนกลวเสยงเสออยางไรเลาเราไดลกขนตงสต

กำหนดจตใหอยนงในอารมณเดยวยอมสละชวตวา เรายอมสละความ

ตายแลวมใชหรอจงไดมาอยณทนเสอกบคนกกอนธาต๔เหมอน

กนมใชหรอ ตายแลวกมสภาพเชนเดยวกน แลวใครกนใคร ใครเปน

ผตายและใครเปนผ ไมตาย เมอยอมสละพจารณาดวยความกลาหาญ

เดดเดยวอยนน เสยงเสอกไม ไดยน ภายหลงเมอไดยนเสยงมน ใจก

เฉย ๆ เหนเปนลมกระทบวตถอนหนงแลวมนเกดเสยงออกมาเทานน

นสยของเราขตกใจเปนโรคประสาทมาตงแตเปนเดกแลวเมอมเสยงเสอ

สญญาเดมมาปรากฏจงทำใหเรากลวโดยไมรตวกเลสานสยทนอนจม

อย ในหวงลกของดวงใจจงยากทจะละได ถาหากไมยอมสละความ

ยดถออปาทานในสงขารอนไรสาระแลกเอาอมตรสทปรากฏอยเฉพาะ

กบใจแลว กจะเอาชนะกเลสไม ไดเลย แมพระสารบตรอครสาวก

ผถงพระอรหนตแลวกละไดแตวาสนานสยยงละไม ไดเลยไมเหมอนกบ

พระสมมาสมพทธเจา

ในชวงระยะทเรากำลงทำความเพยรดวยความกลาหาญอยนน

ไดเกดมภาพนมตอนนาเกลยดขนมาเรองหนงเปนเรองทนาเอามาประจาน

ขายขหนากเลสใหกบทานผอานไดรบาง บางทอาจเปนประโยชนแก

ผเหนโทษของกเลสจำพวกนแลวจะไดระวงสงวรตอไป ภาพนนปรากฏ

90

เปนหญงวยกลางคนซงเมอปรากฏขนเรากจำไดชดเจน เพราะเมอราว

๕-๖ ปลวงมาแลว เราไดเหนเขาแลวเขากไดอปฏฐากเราดวยเจตนา

ศรทธาอนจรงใจเรานกวาเขาเปนคนดมศลธรรม สภาพเรยบรอยนาคบ

สมเปนอบาสกาในพระพทธศาสนาโดยแท สวนรปรางเรากเหนวาเปน

ธรรมดาอยางสามญชนหญงทวไป จากนนแลวเราก ไมนกคดอะไรอก

นอกจากจะระลกถงอปการคณของเขาตามวสยของพระผมชวตเนองดวย

คนอน ขณะทปรากฏภาพของเขามานงแอบสนทเคยงขางขวาอยนน

ภายในใจของเราในขณะนน มนใหรสกวาเปนกนเองนกระไร ทงตวเรา

และตวเขาดเหมอนวาเคยไดอยกนรวมกนมานานเปนสบๆปแตหาได

มความใครกำหนดอะไรไม เราตกใจออกจากภาวนาแลวตรวจดจตของ

ตนกไมมสญญาอารมณ ในเรองนน แลวกลมไมเคยนกถงเลยตง ๕-๖ ป

มาแลวทำไมถงมาเปนเชนน ไดเมอมาพจารณาไป ๆ กมารเรองของ

กามกเลสานสยทมนจมดงอยในกนทะเลลกจนเหลอวสยของผประมาท

แลวจะตามจบตวมนได

ผมปญญาแตขาดศรทธาความเพยรแลความอดทนกลาหาญ

กไมสามารถจะคนควาจบเอาตวของมนออกมาประจนหนาได

ผมศรทธา มความเพยรกลาหาญแตขาดปญญา ก ไม

สามารถจะประหารมนไดเหมอนกน

ผมศรทธา มความเพยรดวย และมความอดทนกลาหาญ

ประกอบดวยปญญา ประกอบดวยความเพยรรกษาความดนน ๆ

ไวตดตอกนอยาใหขาด นนแลจงสามารถขจดกเลสานสยใหหมดสน

ไปได

91

แลวเรายงพจารณาตอไปอกวา นกภาวนาผ ไดฌานทงหลาย

กามกเลสมนลวงใหตกหลมลกดวยเหตนเอง กลาวคอเมอปรากฏภาพ

นมตดงกลาว กเลยถอเอาความเปนจรงเปนจงวาเคยเปนบพเพเสนหา

สนนวาสแตชาตกอน แลวกเกดความเอนดสงสารกำหนดรกใครเปนไป

ตามสายของมน จนกระทงเสาะแสวงหาภาพนน แลวกเลาความจรงใน

สงท ไมนาเลาสกนฟงไฟฟาสายค ไฟมนเดนอยแลวแม โลหะของแขงเมอ

เขาใกลกนแลวไหนจะทนอย ได จำจะตองดงดดสมพนธ ใหเขาหากนจน

ไดเรองในทำนองนนกภาวนาโดยเฉพาะพระบางทถงขนาดเปนคณาจารยก

เคยตกหลมทะเลลกมากตอมากแลวเมอเหนภาพปรากฏเชนนนแทนทจะ

กลวเหนเปนภยอนตรายอนนากลว แลวจบเอาอาวธลกขนตอสเพอชงชย

กลบไปสวามภกดขาศกอยางนาเสยดาย พระพทธเจาทรงตรสวา

มนษยและสตวทงหลายทเกดมาในโลกน ลวนแลวแต ไดเกดเปนพอ

เปนแมเปนพเปนนองหรอเปนผวเปนเมย และเปนญาตซงกนและ

กนทงนนไมชาตใดกชาตหนง บางทเนอไกและสกรทเราบรโภคน

อาจเปนเนอบดามารดาของเรากได เพราะคนเรายงมกเลสอยยอม

ตายแลวเกดตายแลวเกดอกนบชาตไมถวน นบประสาอะไรเมอมา

เหนภาพปรากฏยวยเพยงครงเดยวแลวตามมนไป

ไหนๆกไดประจานขายขหนาขาศกมารรายมาแลวจงขอนำเอามา

เลาอกสกเรองคอมหญงสาวสวยคนหนงซงเขาและญาตพอแมกเคารพ

นบถอเรามากและเรากไดสงเคราะหดวยการอบรมศลธรรมโดยเฉพาะก

อยากใหเขาเหนโทษในภาวะเปนหญงแลวรกษาพรหมจรรย ใหตลอดชวต

สมตามเจตนาของเรา แตเหตการณหาไดเปนอยางนนไมเขากลบยอม

ทำความชวเสยตว เมอมารสกแลวเสยใจรองไห เราบงเอญไปรเรอง

นนเขาแลวเกดความเบอหนายอยางยงในความใจเบาของหญงจากนนมา

92

ตวเขาเองทงเคารพและละอายเรามาก เราไดแตคดวาอะไรหนอ ๆ

ทำไมจงไดเปนไปถงเพยงนน มองดตวเขาแลวดเหมอนเปนรปคนแตราง

สวนใจเปนสตวดรจฉานไปเลยยงคดคำนงถงเรองนนขนมาแลวมนทำให

เบอหนายผหญงคนนนขนาดคลนไสแทบอาเจยนออกมาเลย อาการ

เชนนนเปนอยนานป คำนงถงเรองนนขนมาเมอไรก ใหเกดอยางนน

เบอหนายแบบนซงเราไมเคยเปนมาแตกอน แลวกมใชเปนทางมรรคปฏบตแน

แตมนไดเกดเปนมาแลว ภายหลงเรามาคดถงโทษของตวกามวามน

รายกาจถงเพยงน เมอมนเกดขนในสนดานของใคร เวนพระอรหนต

และสมมาสมพทธเจาแลว ไมวาผนนจะมศลธรรมหรอเปนอนธพาล

แมแตทานผ ไดฌานสมาบตแลวกตาม มนจะตองใชอำนาจขมำเอา

เปนเหยอของมนถายเดยว โดยปราศจากเมตตาปราณเอาเสยเลย

เหมอนเสอตะครบลกสนข อนไมมทางตอสกนอยางใจเยน แลว

ทำใหเอนดผหญงคนนนวาแทจรงตวเขาเองกยงตงใจหวงดตอความดอย

แตตวกามกเลสนนสมนรายกาจมากใชอำนาจขมำไมเลอกหนาใครจง

นาตำหนตวกามอยางยงแลไมนาใหอภยในทใดๆทงนนแลวเกดสงสาร

ผหญงคนนนเปนกำลง

ผทยงตกอย ในหวงของกามโอฆะแลวจะตองมาเกดในกามภพ

อนน กามภพหรอกามภมนเปนทบำเพญบารมของผตองการความ

เจรญกาวหนาดานจตใจกได เปนสนามตอสของผตองการชงชยกได

หรออาจเปนหลมฝงศพของพวกอนธพาลกได กามภพหรอกามภม

อนนมทรพยากรธรรมชาตทงภายนอกและภายในครบเสรจสรรพ

เปนแหลงของผมปญญาสามารถหามาใช ใหเปนประโยชน ไดตาม

ตองการ ตนไม ในปาไมมแลวจะไปหารากยามาจากไหน หมอไมม

รากยากหาประโยชน ไม ได รากยามหมอกม แตคนไข ไมยอมรกษา

93

หรอรบประทานยาโรคกไมหาย ผเหนคณในกามภพแลวเพลดเพลนอย

ในกามทงหลายเรยกวา กามคณ ผ ไดรบพษสงของกามทงหลาย

เหนเปนภยอยางรายแรงเรยกวา กามโทษ ผสละกามไดทงหมด

เรยกวา เนกขมมะ

ทหลงเราไดกลบมาอยทเดม เปลยนใหทานออนสไปอยทเราอย

คราวนเราไดผจญภยกบเสออยางจงเลย คอคนวนหนงเสอไดมาตะครบ

กนควายรมกฏเรานนเองเราไดเคาะไมชวยไลทงตะโกนแรงๆดวยแต

เสอกไมยอมปลอยลากไปกนจนไดเพราะกลวมนจะขมำเราเขาไปอกคน

เราสองคนอยบำเพญเพยรณทนนพอสมควรแลวกยายไป

ตามหมบานมเซอซงอยตามแถวนนโดยลำดบ เมอปลกศรทธาปสาทะเขา

พอควรแกเวลาแลวจงไดกลบลงมาทางอำเภอพราว แลวเทยวไปทาง

อำเภอเชยงดาววกกลบมาทางอำเภอแมแตง

๒๓. พรรษา ๑๕ จำพรรษาทบานโปง

อำเภอแมแตง ( พ.ศ. ๒๔๘๐ )

บานโปงเปนสำนกทอาจารยมนเคยไปจำพรรษาแลวเจาคณอบาล

คณปมาจารย (สรจนโน จนทร) กเคยไปพกบานนญาตโยมนบวา

ฉลาดเขาใจธมมะธมโมไดพอสมควรปนเราจำพรรษาดวยกน๕รป

อาจารยบญธรรม๑พระเของ๑พระเมองเลย๑(จำชอไม ได)

พระอาจารยชอบ๑และเราเราเปนหวหนาไดเลอกสรรอบายตางๆ

มาเทศนอบรมหมเพอน เพอให ไดหลกธรรมปฏบตแนนแฟนมนคง

เปนทพงแกตนเองไดตอไปในหมนนทานอาจารยชอบเปนผเครงในธดงค

กวาเพอนเปนการหาไดยากกลยาณมตรเชนในพรรษาน เราเทศนอบรม

94

เกอบแทบทกคนขณะทเทศนอบรมอยนนหมเพอนกตงมนสการทำความ

สงบรบฟงดวยด หลงจากเราอบรมแลวไดเปดโอกาสใหเพอนซกถาม

ความของใจและออกความเหนตาง ๆ ในหมนนนอกจากทานอาจารย

ชอบแลวกมพระเของเปนผเกงในดานปรตตวชาใครจะมอารมณอะไร

ของอยภายในจต หรอไปทำความผดอนใดกตามในพระธรรมวนยแลว

ทงสองทานนจะตองตามไปรเหนทงนน ในหมนนผทนาสงสารกวาเพอน

คอทานอาจารยบญธรรม (เปนชาวสรนทร) มพรรษามากแตยง

ภาวนาไมเปน ทงสองทานนจะตามไปรเรองอะไรตออะไรของทานหมด

ทกสงทกอยางแลวกมใชเปนเรองทนาจะเปนไปเสยดวยพอเพอนทกเขา

กยอมรบสภาพโดยด จนยอมลงกราบพระผออนพรรษากวาเสยดวย

ทานทงนอยใจและอบอายหมเพอนมากแลวกไมเคยพบทานอาจารยมนเลย

แตเคยเปนลกศษยของทานอาจารยสงหอยากฟงเทศนทานอาจารยมนมาก

โดยทานสำคญตววาทานมความรพอ หากไดฟงเทศนทานอาจารยมน

แลวจะรเหนธรรมโดยพลนเราเคยทานเสมอวาใหระวงเมอเหนและ

ฟงเทศนาของทานแลวจะเกดความประมาททาน

ออกพรรษาแลวทานอาจารยมนไดยอนกลบมาหาพวกเราอก

ทานอาจารยบญธรรมไดฟงธรรมเทศนาของทานอาจารยมนเทานนแหละ

กลบตาลปตรตรงกนขามเลย คอไมพอใจในอบายของทานอยางนาเสยดาย

ภายหลงทานจะนอยใจอยางไรก ไมทราบ ไดหนจากหม ไปเทยววเวก

องคเดยวแต โชคไมอำนวยไปเปนไขปามาลาเรยขนสมองทานอาจารย

เหรยญไปเจอเขาจงไดหอบกนมา เลยมามรณภาพทโรงพยาบาลเชยงใหม

โดยญาตและลกศษย ไมม ใครได ไปปฏบตรบใช สวนเราและพระเของ

เมออยอบรมกบทานอาจารยมนพอสมควรแกเวลาแลว ไดขอลาทานออก

ไปวเวกตามลำนำแตงขนไปได ไปพกวเวกอย ใกลปาเมยงเขาแหงหนงพอ

95

ไปถงเราได ใหพระเของอยเฝาเครองบรขารทวดรางเชงเขาสวนเรา ได

ขนไปหาทพกบนเขามผหญงคนหนงเดนมาเทยวเยาหยอกกบผชาย

หนม ๆ ทอย ในนน พระเของเหนเขาเกดความกำหนดอยางรายแรง

เรากลบลงมาจากทพกเหนอาการอยางนน เราไดพยายามอบรมและให

อบายตางๆนานาอนจะเปนทางระงบอารมณนนแตกไม ไดผลเรองน

เราเขาใจดแลวตงแตเมอเธอจะมาอยดวยเราทแรก เธอเลานมตกอนแต

เธอจะมาหาเรา ขณะทเธออยอำเภอแมสรวยกบทานอาจารยมนวา

เธอไดทราบขาวเราแลวทำใหเกดศรทธามากอยากจะมาหาเรา เธอได

นมตวา ปรากฏเปนถนนจากทอยของเธอตรงแนวพงมาหาเรา เธอไดเดน

ตามถนนมาถงทอยของเราโดยราบรน หวถนนจดเชงบนไดกฏเราพอด

แลวเธอเกาะบนไดขนไปหาเราสงมาก พอถงไดกราบเราแลว เราได

มอบผาใหเธอหนงไตร แตเธอไมยอมรบ พอดเหตการณ ไดมาตรงกบ

นมตของเธอพอด เราเองกหมดเยอใยในตวของเธอลงเพยงเทานน

ตอนเชาเมอฉนเชาอยเธอแสดงความโกรธใหเราดวยเหตผลเลกนอยพอ

ตอนเยนจงเขาไปหาเราแลวไดแสดงโทษตอเราและบอกวาเยนวานนม

ผหญงมาพดเยาหยอกกบผชายหนมใหเหนแลวจงเกดความกำหนดจาก

นนภาวนาไมลงตลอดคนเลย แลวขอลาแยกทางเราเทยวไปตามลำพง

หลงจากนนมาราวสามเดอนไดเจอเธออก เราไดชกชวนใหเธอเรมตนทำ

ภาวนากนใหมอก “หากตงใจทำกนจรงจงกคงไมเหลอวสยนา ขอเรม

ทำกนใหมอกทเถอะ”แตเธอกไมยอมภายหลงทราบวาเธอไดลาสกขา

ออกจากสมณะเพศไปแลวอยางนาเสยดายเธอเปนคนใจเดดทำอะไร

ทำจรงมทฐจดแมแตทานอาจารยมนเทศนกไมยอมลงดวยเคยเปน

นกเลงโตมาแลว พอบวชกหนจากบานไปโดยไมมจดหมายปลายทาง

บานเดมเธออยบานนำกำอำเภอธาตพนม

96

อภญญา ๖ เชน ปรตตวชา รจกวาระจตของผอนนเปนตน

เปนของอสาธารณ หาไดเกดมแตผปฏบตทวไปไม บางทานปฏบต

เอาจนจตละเอยดบรสทธสกเทาไร ๆ อภญญาไมเกดเลยสกอยาง

กม บางทานปฏบตพอจตรวมเปนขณกะ อปจาระนดหนอยกเกดแลว

สำหรบพระเของคนทวานเธออบรมจตใหสงบไดดมากจะทำใหจตสงบ

ตลอดวนยงคำคนยงรงกทำได เธอเดนไปตามธรรมดามนปรากฏในใจ

ของเธอเหมอนกบเดนอยบนอากาศ หรอมฉะนนกเหมอนกบอย ใตบาดาล

โนนเพราะจตของเธอไมถอนออกจากสมาธ แต ไมมปญญาพจารณา

พระไตรลกษณเรยกวา โลกยอภญญา เกดจาก โลกยฌาน นบประสา

อะไรแตพระเของ พระเทวทตขนาดเหาะเขาชองพระแกลไปปรกษา

กจการกบเจาชายอชาตศตรไดกยงเสอม

๒๔. พรรษา ๑๖ จำพรรษาทบานหนองด

อำเภอปากบอง (อำเภอปาซางในปจจบน)

จงหวดลำพน (พ.ศ. ๒๔๘๑)

บานหนองดเปนบานชาวมอญ พระทวดดเหมอนจะเครงครด

ในวนยพอควร แตสมภารตามทชาวบานวาทานขลงพอดเหมอนกน

ชาวบานจะไปงานวดใด ทานเสกนำมนงาใหเขากนใหทาแลวแทงไมเขา

ตไมแตก คนแถบนนเมอเหนชาวหนองด ไปในงานไหนแลวตางกพากน

จองจบตาดกนเปนแถว สวนชาวบานไดอาจารยดแลวกกำเรบไมกลว

ใครทงนน เคยมบานแถบนนเขารวมหวกนมอาวธครบมอยกขบวน

มาลอมบาน จะแกแคนเอาใหตายหมดทงบาน ผชายรตวพากนวงเขา

ปาหวซกหวซนตางเอาตวรอดสมภารอาจารยดองคนแหละอายได

97

๘๐ ปแลว ถกพระกมมฏฐานเทยวธดงคมาขอพกอาศยไดอบรม

เอาเกดความรแจงเหนจรงในพระธรรมคำสอนของพระพทธเจา

อยางนาอศจรรย เลยเกดความเลอมใสยอมสละมานะทฐขอ

เปนลกศษยทาน ภายหลงพรอมกนทงวดโดยการสนบสนนของ

ชาวบานดวย ไดเปลยนแปลงเปนธรรมยต สมเดจพระมหาวรวงศ

(พมพ) เมอครงเปนพระญาณดลกไปรกษาการทวดเจดยหลวงเชยงใหม

ไดขอรองใหเราไปเปนสมภารวดหนองดเปนองคแรก มพระปลดทองสก

เปนรองสมภารในพรรษานพระมหาขนธหดเทศนเปนปฐมฤกษเปนคร

สอนปรยตธรรมดวในพรรษานเราไดอบรมประชาชนใหเกดศรทธา

ปสาทะเขามารกษาศลอโบสถมากเปนประวตการณ บางบานปด

ประตบานแลวพากนมานอนรกษาศลอโบสถทวดหมดครอบครวเลย

กมประเพณคนมอญเดกสาว ๆ จะไมมการรกษาศลอโบสถเลย ซง

ตรงกนขามกบชายหนม ชายหนมสกจากพระแลวจะเขาวดรกษาอโบสถ

ไมขาดเลยนาชมเชยเขาคนบานนถงแมอาชพเขาจะไมคอยคลองแตเขา

กศรทธาดมาก นอกจากน เรายงไดสอนใหเขามนอย ในพระ

ไตรสรณาคมน ละมจฉาทฐถอผเสย ไดมผเหนดเหนชอบดวยพา

กนยอมสละผมอญมาขอรบเอาพระไตรสรณาคมนเปนสรณะแทน

เปนจำนวนมาก แตออกพรรษาแลวเราจำเปนจะตองเดนทางกลบ

ภาคอสานเสยจงเปนอนยตไวเพยงเทานน

ความเปนเศรษฐมจนคนอนาถา กมไดเปนอปสรรคแกการ

จบจายอรยทรพยของผมศรทธาปญญา ฉะนนอรยทรพยจงเปน

ของมคณคาเหนอกวาทรพยทงปวง

98

๒๕. พรรษา ๑๗-๒๕ จำพรรษาทวดอรญญวาส ทาบอ

จงหวดหนองคาย (พ.ศ. ๒๔๘๒-๙๐)

กอนจะกลบเราได ไปกราบนมสการลาทานอาจารยมน ซงได

จำพรรษาอย ณทวดเจดยหลวง จงหวดเชยงใหม ตามคำขอรอง

ของสมเดจพระมหาวรวงศเชนเดยวกน แลวเราไดอาราธนาใหทานกลบ

ภาคอสานอกวาระหนงคอกอนเขาพรรษาเราไดอาราธนาทานครงหนงแลว

ทานกไดปรารภ เจาคณพระธรรมเจดยกมหนงสอมานมนตเหมอนกน

แทจรงเราไดเคยทาบทามทานเหนมททาทานจะกลบ เราจงไดมหนงสอ

แนะใหเจาคณพระธรรมเจดยมหนงสอมานมนตทาน เมอเรายำวา

แลวทานอาจารยจะกลบไหม ทานบอกวา ดกาลกอน แลวกราบ

เรยนทานวา ผมขอลากลบละ เพราะมาหาวเวกทางนกเปนเวลา

นานพอสมควรจะดชวขนาดไหนกพอจะพสจนตวเองไดแลว

แลวเรากไดมจดหมายเรยนทานเจาคณพระธรรมเจดยอกฉบบหนง

การเดนทางกลบครงนเขาใหเดกคนหนงมาเปนเพอน สวนทานออนส

ยงอยตดตามทานอาจารยมนตอไป เมอกลบมาถงทาบอ จงหวด

หนองคายแลวเราตงใจจะอบรมหมเพอนใหเครงในดานปฏบตแตกทำ

มาไดราว๓-๔ปไดผลราว๒๐-๓๐%ตอจากนนมาไมคอยไดผลจง

ไดหนมาสงเสรมในดานการศกษาควบคกนไป พรอมกนนเราไดนำหม

ไหวพระสวดมนตประจำ หลงจากไหวพระสวดมนตแลว ไดซอม

สวดมนตทงมคธสงโยคและรอยแกวทงปาฏโมกขกสวดตอทายสวด

มนตประจำเราผลตนกสวดไดมากทเดยว เราเหนคณประโยชน

ประจกษแลวจงไดทำเชนนนเรอยมาจนกระทงบดน

99

อนงขณะเราไดกลบมาอยวดอรญญวาส ได ๒ พรรษาคอ

ระหวางป พ.ศ. ๒๔๘๔-๒๔๘๕ เราไดพาลกหลานญาตโยมไป

สรางสำนกขนทตะวนตก บานกลางใหญ ยงเปนสำนกถาวรมพระเณร

อยจำพรรษาตลอดมาทกป มไดขาดจนกระทงทกวนนปจจบนมชอวา

วดน โรธรงส ในระยะนทานเจาคณพระธรรมเจดยกำลงสนใจใน

กมมฏฐานและในตวของทานอาจารยมนมาก แทจรงเจาคณธรรมเจดย

เมอเปนสามเณรกอนจะไปเรยนหนงสอทกรงเทพฯ กเปนลกศษยของ

ทานอาจารยเสารทานอาจารยมนมากอนแลวแตไม ไดสนใจในธรรมปฏบต

หลงจากนนมากเหนจะเปนครงผกพทธสมาวดโพธสมภรณนนกระมง

ททานไดสมพนธ ใกลชดกบทานอาจารยทงสอง มาตอนนทานสนใจมาก

ถงกบถามปฏปทาและนสยใจคอของทานอาจารยทงสองกบเราเสมอ

บางครงยงใหเราแสดงธรรมท ไดยนไดฟงมาจากทานทงสองใหฟงอกดวย

เมอเรานำเอาธรรมของทานอาจารยมาแสดง รสกวาทานตงใจฟงโดย

ความเคารพสงบนงอยางนานบถอมาก ภายหลงทานเจาคณพระธรรม

เจดย ได ใหอาจารยอน ธมมธโร ไปนมนตทานอาจารยมนทเชยงใหม

แตกไมเปนผล ไปเลาเรองฉนเจ (มงสวรต) ใหทานฟงจนเปนเหตให

หมคณะทะเลาะแตกแยกกน ทานอาจารยมนบอกวา พระอรหนต

ทงหลายทานไมทะเลาะกนเพราะเรองกนเรองขดอกอะไรพวกเรา

จะมาทะเลาะกนเพราะเรองพรรคน เมอเจาคณพระธรรมเจดยฯ

ลงไปกรงเทพฯดวยกจคณะสงฆ พอเสรจแลวทานจงเลยไปเชยงใหม

แลวนมนตดวยตนเองทานอาจารยมนบอกวาเออ!อยางนซนมนต

ดวยหนงสอใหญ(คอนมนตดวยตนเอง)

เรามโอกาสไดจำพรรษาทวดอรญญวาสทาบอ เปนเวลานาน

ครงแรกถง๙ปเปนประวตการณ ในชวตของการบวชมาเมอกอน

100

เราไมสนใจในการกอสรางเพราะถอวาเปนเรองยง และใชกจของสมณะ

ผบวชจำตองประพฤตเฉพาะสมณกจเทานนเมอเราไดมาอยณทวด

นแลว มองดเสนาสนะทอยอาศยลวนแลวแตเปนมรดกของครบาอาจารย

ไดทำไว ใหเราอยทงนน แลวมาคดคนถงพระวนยบางขอ ทานอนญาต

ใหบรณปฏสงขรณเสนาสนะไดแลวเกดความละอายแก ใจวาเรามานอน

กนของเกาเฝาสมบตเดมของครบาอาจารยแทๆตอจากนนจงไดเรมพา

ญาตโยมทำการกอสรางมาจนกระทงบดน แตถงกระนนกตามไมวา

ณ ท ใด ๆ เราไมเคยทำการเรยไรมากอสราง ละอายแก ใจมาก

มกทำ ไมมกไมทำ แลวกไมยอมตดในงาน ถงงานไมเสรจ เมอ

ทนไมมเราทงได โดยไมมเยอใยเลย เรามาอยณทน ไดพาญาตโยม

ทำการกอสรางกฏใหมสองหลง และศาลาการเปรยญหนงหลงแลวก

หลงเลก ๆ อกหลายหลง จำเดมแตเราออกเทยวรกมลมาไมเคยอย

จำพรรษาทเกาถง๓ปสกทพงมาอยนานททาบอนเองจะเปนเพราะ

เราอยนานหรออยางไรกไมทราบ ภายหลงโรคเสนประสาทของเรากำเรบ

แตเรากกดฟนอดทนอยมาเพอหวงประโยชนแกหมคณะซงตองการ

อยากจะศกษาในธรรมปฏบตเมอพ.ศ.๒๔๘๙ทานเกต(พชาย)

ไดมา อยจำพรรษาดวย แลวทานไดมามรณภาพเสยในกลางพรรษานน

เองดวยโรคไสตงแตอปสมบทมาทานมพรรษาได๑๔พรรษาอาย๔๘

ปทานเกต(พชายคนตดกน)นบแตบวชมาไมเคยจำพรรษาดวยกนสกท

ปน ไดมาอยดวยกนดเหมอนจะเทพนมตสงหรณอะไรกไมทราบพอมา

อยดวยเรากไม ไดเทศนาสงสอนญาตโยมอะไรใหอยภาวนาทำความเพยร

สบายๆในพรรษานเราเปนโรคประสาทอยางรายแรงขนาดเทศนา

อบรมญาตโยมอยบนธรรมาสนไมรตวเลยวาเราพดอะไรตออะไรแตก

พดไดเมอพดจบแลวถามญาตโยมผฟงวา เราพดอะไร ไดความไหม

101

เขากตอบวา ไดความดอยางเดมไมผดแปลกอะไร

วนหนงเราไดนมตฝนวาเรากบทานเกต(พชาย)ไดเดนรกมล

ไปในปาดวยกนไปถงลำธารแหงหนงไดพากนเดนตามลำธารนนไปนำ

ไมลกเพยงสะเอวแตเดนไปกไมปรากฏผาเปยกเราเหนนำใสจดสนทด

อยากกวกมาบวนปากดจงเอามอวกใสปากอมแลวกพนทงโอ โฮท ไหนได

ฟนในปากของเราหลดออกมากบนำ ตนขนมานกวาเปนจรง พอคลำดใน

ปากจงรวาเปนความฝน เราไมคอยเชอความฝนวามนเปนจรงเปนจง

ฝนเพราะเรารกษาจตไม ไดมนกวดแกวงหลบไปมนจงฝนไปตามอารมณ

ของมน ถาเรารกษาสตใหดแลวจะไมมฝนเลย ถงแมฝนกรตววาเรา

ฝนอยแตลกไม ไดเพราะกายยงไมเคลอนไหว เมอกายเคลอนไหวแลวจง

ลกขนไดจตไมมหลบทฝนคอจตมนไมหลบมนสงสายนนเอง

เมอเราไมเชอในความฝนคราวนนมตมาปรากฏใหเหนดวยตาใน

(คอใจ) กอนถงเดอนสบเพญซงเขานยมทำบญกนตามประเพณ เรยกวา

บญขาวสลากภตเราไดปวยลวงหนามากอน๔-๕วนแลวดงกลาวมา

ขางตนคราวนเปนหนกมากลกไม ไดลกขนกอาเจยนนอนหลบตาอย

พอลมตามองเหนทองฟา มเมฆเคลอนผานพระอาทตย กเจบนยนตา

ทำใหอาเจยนวนนนพอดเปนวนพระเรามาลงเทศน ไม ไดเขาจงนมนต

ใหทานเกตลงเทศน ทานเทศนอยชวโมงครงจงจบ ญาตโยมไดยน

แลวพากนแปลกใจมากไมนกวาทานจะเทศน ไดถงขนาดนน พอดรงเชา

ขนเรากหายจากโรคประสาท และวนนนเขานมนตเราไปประชมในราว

๑๑โมงเชามคนไปบอกวาทานเกตปวดทองเราจงกลบมา เมอมาแลวก

มองดอยเฉย ๆ ไมทราบวาจะทำอยางไรเพราะไมมยา อนงโรคนทาน

เคยเปนมาสบกวาปแลวบางทฉนยาตามมตามไดกหายบางทไมมยาฉน

มนกหายเองมครงหนงไปปวยอยบานนาสดา(บานเดม)๕วน๕คน

102

นอนไม ไดฉนไม ไดเวลาจะหายเอานวมอลวงเขาททวารหนกมอะไรไม

ทราบออกมาเปนกอนเลกๆสามสกอนจากนนกหายเลย

ในสมยนนการแพทยแผนปจจบนยงเจรญไมทวถง ปวดทองก

หายาแกปวดทองมากนไมทราบวาไสตงเปนอยางไรถาปวดทองเพราะ

อาหารเปนพษหรอของแสลงหรอทองมลมกหายไป ถาเปนไสตงอยางน

กไมหาย คนตายเพราะไสตงนนบไมถวน ทานเกตปวดทองครงนเปน

เรองไสตงโดยแทและไมมยา เจบเอาเหลอจะทนดนคลกๆแต ไมเคย

ไดยนเสยงรอง ในทสดพดหลดปากออกมาประโยคหนงวา อดทนไม

ไหวแน คดวาจะเดนจงกรมมนจะสบายบาง ใหพยงขนเดนจงกรม

เดนไปไดประมาณ๔-๕กาวเลยออนพบลงพระเณรทเอาไปเดนเหน

อาการดงนนจงเอามานอนลงทเดม เวลานนเราออนเพลยมากเพราะด

กนเปนเวลานานแลว จงขออนญาตจากเพอนไปพกผอน พอดมเณรไป

เรยกวาทานเกตออนเพลยมากสลบลงเราจงรบมาดเหนนอนนงเฉยๆ

ไมพดอะไรเราเตอนสตอย ใกล ๆ บอกวาไดยนไหม พดวาไดยน จน

เวลาราว๒ทมจงมรณภาพไป

ทานเกตเปนคนอดทนอยางยง ทงทยามปกตและยามโรคกำเรบ

โรคมใชอยางเดยวโรคไสตงโรคนวและโรคมาลาเรยโดยเฉพาะ

โรคไสตงน เวลามนอกเสบเปนตงหลายๆวนจงจะหายแต ไมเคย

ทำความเดอดรอนให ใครเลยเวลาเปนมากนอนนงอยคนเดยวอาหาร

ฉนไดกฉน ฉนไม ไดนอนนงอยอยางนน ปกตทานกฉนนอยอยแลว

ฉนงายดวย ฉนขาวกบเกลอกอย ไดตงเปน ๑๐ วนกวา ๆ ไดรบ

ความยกยองจากครบาอาจารยทกองความความอดทนดมาก เรา

ทำฌาปนกจศพทานเสรจแลวออกพรรษาเมอพ.ศ.๒๔๙๐โยมมารดา

กมาเสยไปอกคนหนง ในปนนเขาเปนโรคแผลเปอยกนทงบานทงเมอง

103

โยมเรากเปนทแขงกบเขาบางเขาเปนพากนรกษาหายหมดโยมเราเปน

รกษาไมหาย ยาอะไรด ๆ เขารกษาหายเรากไปเอามารกษา กไมหาย

เปอยจนกระทงเนอหนงหลดออกยงเหลอแตกระดกแต ไมรสกเจบ

เราอยจำพรรษาทอำเภอทาบอ จงหวดหนองคาย โยมแม

ของเราปวยอยทบานนาสดา ตำบลกลางใหญ โรคท ไมเชอความฝนวา

จะเปนจรงกพลอยหายไปโดยฉบพลน ในเมอฝนวาฟนหลดออกจากปาก

พอรงเชามาเราพยากรณ ไดเลยวาวนนเราจะตองออกเดนทางแนนอน

กลบจากบณฑบาตเหนคนมารอทาอยแลวบอกวาโยมมารดาปวยหนก

ใครจะหาวาความฝนเปนเรองเหลวไหลไมเชอกตามใจ แตเราเชอรอย

เปอรเซนตเลย ถาฝนวาฟนหลดออกจากปาก ไมบดากมารดาหรอ

พนองคนใดคนหนงจะตองเจบหนกหรอถงแกความตายแน ถามฉะนนก

คนใกลชดสนทคนเคยกบเรา

เราไดพยาบาลโยมมารดาดวยธรรมโอสถและยาภายนอกจน

สดกำลงแตสงขารมนแกหงอมเตมทได๘๒ปแลวเอายาอะไร

มาใสรกษามนกไมทเลากนไม ไดมแตทรดลงๆจนทนไม ไหวรวงโรย

ไปเหมอนกบใบไมแกฉะนน แตดานจตใจ เราไดพยาบาลรกษาใหอย

ในความสงบอยางยง จนวาระสดทายเกอบจะไมมลมแลว เราจง

หยดใหสต

เราไดทำหนาทอตมะบตรอยางยง ในขณะทปกตอย ทานถอ

เราเสมออาจารยคนหนง ขดของตองการสงใดปรกษาหารอเรา เมอ

เราออกความเหนใหกยอมรบทงนนยามปวยไขเราได ใหสต บางทถงกบ

ไมตองรบประทานยาเลย กหายดวยความเชอมนศรทธาในคำสอน

ของเรา ตอนจะถงแกกรรมกเหมอนกนอาจเปนเพราะความเชอมนใน

คำสอนของเรากไดทำให ไมเจบแผลทขา

104

๒๖. พรรษา ๒๖-๒๗ จำพรรษาทเขานอย ทาแฉลบ

จงหวดจนทบร (พ.ศ. ๒๔๙๑-๒๔๙๒)

ภเขาลกนกอนทเราจะไปอย เราไดภาพนมตแลวตงแตอยวด

อรญญวาส อำเภอทาบอ แตเรากไมยกเชอวามนจะมเชนนน อนง

ภเขาลกนมนไมนาจะวเวกเลย เพราะเปนภเขาเลก ๆ อยกลางทงม

หมบานอยรอบเชงเขา แตเปนทแปลกใจมาก ไมวาใครจะเปนพระ

เปนเณรหรอแมแตคฤหสถชาวบาน เมอมาอบรมภาวนา ณ ทนน

แลวจะไดรบผลเปนทนาอศจรรยทก ๆ คนไปไมมากกนอยตามกำลง

ของตนนนๆทนาแปลกทสดกคอมตาแกคนหนงอาย๗๐กวาปแลว

อาศยเขาอย แกเปนนกดมเมาเปตลอดวน เขาจางใหแกไปอปฏฐาก

พระประจำ ใหเดอนละ๕๐บาทแกไมยอมพอเราไปอยแกเกด

ศรทธาเลอมใส ไมตองจางแกมาภาวนากมมฏฐานเกดภาพนมตให

เปนทนาอศจรรย ใจละสราเขามารกษาอโบสถไดชาวบานใครๆก

นยมนบถอแกเขาบานใครรานไหนเขาใหอาหารแกกนฟรๆไมตองซอ

แกยงเหนอานสงสมากขนและปฏบตพระตลอดมา ทแปลกยงกวานน

คอคนใบททาแฉลบนนเองนกอาศยอยกบเขาเหมอนกน เราไดสอนภาษา

ใบ ใหเขารกษาอโบสถและภาวนาจนเปนทนาอศจรรย ใจของเขา

แลวเขาไดสอนคนอนดวยภาษาใบ ใหเหนโทษของการดมสรา เขา

ภาวนาอยทบานยงสวางเหนตวของเราทอยวดเลย เวลานคนคนน ไดขาว

วายงมชวตอย แลวกไดสรางวดเฉพาะสวนตวอย ไดนมนตพระไปอย

และปฏบตดวยตนเองดวย

สวนตวของเราเองกรสกแปลกมาก คอคนธรรมท ไมเคยคด

และรธรรมทยงไมเคยร ลำดบอบายและแนวปฏบตไดละเอยดถถวน

105

จนวางแนวปฏบตไดอยางเชอตนเอง จงไดเขยนหนงสอสองทางสมถะ

วปสสนาเปนเลมแรก เราอยบำเพญเพยรณทนนสองพรรษาตามท

เราไดกำหนดเอาไวพอด พรรษาสองออกพรรษาแลวไดขาวการอาพาธ

ของทานอาจารยมน เราจงจากเขานอยไปดวยการระลกถงคณของเขา

ลกนอยางยง เราไดไปเยยมอาการไขของทานอาจารยมนจนทานมรณภาพ

แลวทำฌาปนกจศพของทานเสรจเรยบรอยแลวเราไม ไดกลบไปอกทงๆ

ทมผปวารณาจะใหอปการะแกเราอยางดยงถากลบไปอก เปนแต ไดสง

พระไปรอทาดวยความไมแนนอนของเรา

๒๖.๑ ความวตกของผคดมาก

หลงจากฌาปนกจศพของทานอาจารยมนแลว เรามารำพงถง

หมคณะวาเมอกอนเรามหมคณะยงไมมากแลยงไมเปนทรจกของผคน

กวางขวาง อนงพระผ ใหญทเปนรมเงา เชนทานเจาคณพระอบาล

คณปมาจารย (สรจนโท จนทร) กยงมเปนทพงอาศยอย หากม

เรองเกยวของทางคณะสงฆทานกรบเอาเปนภาระเสยเมอทานมรณภาพ

ไปแลวเจาพระคณสมเดจพระมหาวรวงศ(ตสโส อวน) กรบภาระ

แทนเมอทานนนมรณภาพไปแลวทานพระอาจารยมนภรทตตเถระ

กเปนทรจกและเคารพนบถอของพระผ ใหญเปนอนมาก เวลานทาน

อาจารยมนกมามรณภาพไปเสยแลว คงยงเหลอแตพวกเรา ในคณะ

ของพวกเรานก ไมกองคทพระผ ใหญรจกและจะรบเอาภาระของหมคณะ

อยางจรงจง ตอไปนพระคณะลกศษยของพระอาจารยมนกนบวนแตจะ

เปนทรจกของคนเปนอนมาก (แตเรามนโง ไปหาร ไมวาทานทยงมชวต

เหลออย ณบดนตอไปทานกจะเปนพระผ ใหญ และมความสามารถ

106

ดวยกนทงนน ความวตกนมนอาจเลอะเลอนไปกได)อยาเลยถากระนน

เราจะเดนทางเขากรงเทพฯ หากมโอกาสจะไดสงสรรคกบพระผ ใหญ

เพอฟงมตและอบายของทานเหลานนวา ทานจะมความคดเหนอยางไร

บางในคณะของพวกเราเราไดออกเดนมาพกทวดบานจกอดรฯเมอ

เราไดมาพกรวมกนกบอาจารยออน ญาณสร พกวดทพยรตนทอดรฯ

ทานอาจารยออนเขาใจวาเราหนหมคณะเอาตวรอดเราชแจงขอเทจจรง

ใหทานฟงทกประการทานจงเขาใจความหมายของเราอนงในพรรษา

น ไดทราบวาทานออนเองกได ไปจำพรรษาทถำเขายอย จงหวดเพชรบร

เหมอนกน ไมทราบวาทานจะเขาใจในคำพดของเราอยางไรกไมทราบ

เมอเราเขาไปกรงเทพฯ แลวกไดมโอกาสเขาไปกราบนมสการพระเถระ

หลายรป แลวก ไดรและเขาใจในทศนะของทานแตละองคทมตอคณะ

ของพวกเราพอสมควร อนเปนเหตใหเรามนใจในตวของตนเองและ

หมคณะเปนอยางดแตเรายงตองการอยากจะชมปฏปทาและแนวปฏบต

ของสำนกทมชอเสยงตาง ๆ เชนทราชบรและเพชรบรเปนตน เราจงได

ออกเดนทางไปขอพกเพอศกษาในสำนกนนๆจนกระทงถงจงหวดสงขลา

ขณะนนพระขนศรเตโชดม (อำพน) ซงเคยเปนอดตนายอำเภอแลวก

เคยอยดวยเรามาแลวเธอไปเผยแพรพระธรรมปฏบตทางภเกตพงงา

ภายหลงมพระมหาปน ชลโต (พระครวโรจธรรมาจารย) เปนชาว

นครปฐมซงไม ใชคณะของเราไปชวยประโคมเขาอกแรงหนง ทำใหผคน

ตนเตนแลเอกเกรกจนเลยขอบเขตเปนเหตใหเกดความแตกราวเปนกลม

เปนกก พระมหาปนคมสถานการณ ไว ไมอยและหมก ไมม เมอเธอได

ทราบขาววาเรามาอยทสงขลาเธอจงได ไปขอรองใหคณะของเราไปชวย

แก ไขสถานการณ

107

๒๖.๒ เขาไปเกาะภเกตครงแรกและผจญภยอยางรายแรง

เกาะภเกตสมยนน ในมโนภาพของคนโดยมากเขาใจวาเปนดนแดน

อย โดดเดยวและสมบรณดวยทรพยากรเปนอนมากมเศรษฐเตมไปหมด

ทงเกาะ อนงคนในเกาะนนอกจากนกธรกจแลวอาจไมคอยไดเหนโลก

ภายนอกนกความจรงแลวมสวนถกตองราว๓๐%เพราะการคมนาคม

กยงไมสะดวก โดยมากขามไปเกาะภเกตโดยทางเรอ เรายงจำไดเรา

ขามไปเกาะภเกตครงแรกไปเครองบนขนจากสงขลาไปลงภเกตเทยวบน

ทเราไปมพวกเราพระสองรปกบฆราวาสหนงคนเทานน เมอสงเรา

แลวขากลบจากภเกตลงมาสงขลามคนโดยสารคนเดยวแทๆอนงกรรมกร

คนอสานกยงมไมกคนคนแถบนนพากนกลวคนอสานเหมอนกบกลวยกษ

กลวเสออยางนนแหละเพราะเขาไดขาวเลาลอกนตอๆมาวาคนอสาน

ใจดำอำมหต โหดรายจบเดกๆฆากนเปนอาหารหลงจากเราเขาไป

แลวไดหนงปกรรมกรอสานพากนแหเขาไปเปนหมแลวกเดนตามหลง

กนตามถนนยาวเหยยดเลยคนในเมองพากนมองดตาตงเทยวสวนคน

ทอยรมเมองตลอดบานนอกเหนเขาแลวพากนวงเขาบาน ถาอยปากวง

หวซกหวซนเขาปาเลยนเรากไม ไดเหนดวยตาตนเองดอกแตคนเขามา

เลาสฟงดานความมความจนคนไทยเราทกภาคกเหนจะไมเกนกนถง๕%

กระมงคนเรามมากใชมากมนอยใชนอยทนาสงสารคนภเกตมากทสดกคอ

คนจนอยากจะทำตนใหเทยมคนมคนรวยนซมนแยหนอย

เราเขาไปอยเกาะภเกตครงแรก นอกจากจะไมมความตนเตน

อะไรแลวยงไปผจญกบภยแมตอแมแตนอกดวยนนคอยงเหลออกราว

๑๐ กวาวนจะเขาพรรษา ไดมผคนพรอมดวยพระคณะหนงเขารวมหว

กนกดกนไมยอมใหพวกเราอย หาวธกดกนดวยประการตาง ๆ ถงกบ

108

เอาไฟไปเผาเสนาสนะบางใสยาเบอบาง เอากอนอฐปาบาง หามมให

คนตกบาตรใหกนบาง บางทพวกเราออกบณฑบาตเดนตรงมาใสจะชน

เอาบาง เราเปนอาคนตกะมาอย ในถนเขาตองขององอนเขาไดเขาไป

หาหวหนาเขา รองขออยจำพรรษาในถนนสกพรรษาบางเพราะจวนจะ

เขาพรรษาแลว ทานไมยอมแลหาวาเราเปนพระจรจดไปโนนอกดวย

เราไดชแจงและอางเหตผลอยางไรๆใหทานฟงทานกยนกรานไม ใหอย

ทาเดยว สดทายทานบอกวาผ ใหญทานไม ใหอย (หมายถงผ ใหญ

ทางกรงเทพฯ) เรากเลยบอกทานตรง ๆ เลยวา เมอผ ใหญทานม

ผ ใหญผมกมเหมอนกน ภายหลงไดทราบวาทาทายอยางหนกเลยบอกวา

ถาพระคณะธรรมยตอยจำพรรษาทภเกต-พงงาได จะยอมนงกางเกง

เอาเสยเลยฟงดแลวนากลวจง

๒๗. พรรษา ๒๘ จำพรรษาท โคกกลอย

จงหวดพงงา (พ.ศ. ๒๔๙๓)

ผลทสดพวกญาตโยมทเคารพนบถอพวกเรากจดเสนาสนะให

พวกเราอยจำพรรษาจนไดในปนพระเณรไดตดตามเราไปดวยราว๑๕

รปรวมทงอยกอนแลวเปน ๑๘ รปแลวกแยกกนอยสามแหงดวยกน

คอทตะกวทง๑แหงทายเหมอง๑แหงและท โคกกลอยทเรา

อยนอก ๑ แหงในพรรษานนอกจากคลนบนผวนำจะกระทบอยตลอด

เวลาแลวยงมคลนใตนำมากระทบกระหนำอกดวย นนคอคณะธรรมยต

ดวยกนนเองเอะอะเอาวา พวกเราไมมธรรมวนยเปนเครองดำเนนปฏบต

ผดนอกแบบแผนตำรา ไมทำอโบสถสงฆกรรมในโบสถ ใครอยากเปน

พระอรหนต ไปหาอาจารยเทสก โนน (อาจเปนการประชดลกศษยท

109

หนมาหาเรากได เพราะพระทางปกษ ใตออกพรรษาแลวหาผอย

เฝาวดยาก) หากจะเปนความเหนเชนนนจรงถาเปนพระนวกะบวชใหม

ไรการศกษาก ไมเหนแปลกอะไร แตถาเปนพระทมพรรษาและมการ

ศกษาพอควรแลวนาเหนใจเพราะทานมแตภาคศกษาไม ไดปฏบต สวนเรา

ไดปฏบตตามมาเปนอาจณตงแตอปสมบทพรรษาแรก

เรองทเขาไมยอมใหเราอยจำพรรษายงไมยตทราบวาเรองไดขนไป

ถงกรมศาสนาในทำนองฟองวาพวกเราเปนพระจรจดมาทำใหบานเมอง

วนวายแตกราวสามคค แลวมคำสงมาใหบนทกหนงสอสทธพวกเราเพอ

จะสอบสวนขอเทจจรงแตศกษาธการจงหวดไมกลามาดวยตนเองได ใช

ใหศกษาธการอำเภอมาขอบนทก เมอเราถามหาหนงสอคำสงไมมเราจง

ไม ใหบนทก แลวไดชแจงระเบยบบรหารการคณะสงฆ ใหเขาทราบโดย

ถวนถ เมอเขากลบไปแลวไมทราบวาเขาทำอยางไรกนเราก ไมทราบ

ทราบภายหลงวาเจาคณะภาคมหนงสอมาเทศนาใหเจาคณะจงหวด

และผวาการจงหวดฟงกณฑเบอเรอเรองทเลามานเปนเพยงเอกเทศ

ของประสบการณปแรกทเขาไปอย ในเขตจงหวดพงงาถาจะเลาทงหมด

กกลวผอานจะเบอเรองขหมราขหมาแหงคนเราเกดมาในโลกน ไมวา

ใครจะทำอะไร ไมวาดหรอชว จะเปนไปเพอความเสอมหรอความ

เจรญกตาม จำตองมอปสรรคดวยกนทงนน ทจะสำเรจตาม

เปาหมายได อยทความรอบคอบอดทน หาเหตผลมาแก ไขถาหาไม

แลวกจะไมบรรลไดเลย แลวกเปนกำลงใจในอนทจะทำสงนน ๆ

ใหบรรลผลรวดเรวเขาอกดวย โดยเฉพาะพระคณะธรรมยตไมวาจะ

ไปอยณท ไหนทำอะไรลวนแตมอปสรรคทงนนแลวกสำเรจตาม

เปาหมายโดยมาก เราเลยอยากจะนำเอานทานเรองสนขจงจอก กบ

ลกแกะมาสาธกไวณทนดวยวา“เฮยมงทำไมมาทองนำของกให

110

ขนเลา”ลกแกะ“นายขาไม ไดทำนำของนายใหขนดอกขาเดนอย

ใตนำตางหาก”สนขจงจอก“เถอะนาถงเองไม ไดทำนำของขาใหขน

พอของเองกทำผดไวกบขามาแลวนกหนา”วาแลวกตะครบเอาแกะไปกน

เปนอาหารเอว

ออกพรรษาแลวเราเรมสรางกฏสมภารหนงหลงเปนเรอนไมแต

ยงไมทนเรยบรอยด

๒๘. พรรษา ๒๙-๔๑ จำพรรษาทภเกต

(พ.ศ. ๒๔๙๔-๒๕๐๖)

พอดวนตรษจนในแลงนน คณนายหลยวน ภรรยาหลวง

อนภาษภเกตการนายเหมองเจาฟามานมนต ใหเขาไปภเกตเราพรอม

ดวยพระมหาปนและพระเณรอกรวม๔รปดวยกนพวกเราไดรอ

จงหวะและแสวงหาทตงสำนกอยจนกวาจะสำเรจเราไดยอนมาโคกกลอย

ทเราจำพรรษาอก ใหพระมหาปนดแลการกอสรางจนเสรจ เราจงไป

จำพรรษาปนพวกเราอยจำพรรษารวมกนมพระ๔รปสามเณร๑รป

ไดทเชงเขาโตะแชะขางศาลากลางจงหวดเปนทจำพรรษา เบองตนการ

กอสรางทำเปนเรอนจากหองเลก ๆ พอหมดกลดหมดมง เวนแตกฏ

สมภารคอยใหญหนอย เราไดทำลงทปาหญาคาอนหนาทบ อยบนเชง

เขาโตะแชะขางหลงศาลยตธรรมภเกต ซงคณนายแขไปตกลงขอซอ

กบเจาของคอนายบวรพอคาแร ๔ ไร เปนราคา๑,๐๐๐บาท

เดมทนเปนสวนมะพราวของเศรษฐเกาแตรางไปนานแลวนายบวรรบซอ

ไวทำเหมองแรตอผลทสดแรกไมมจงขายใหคณนายแขแตคณนายแข

111

ไดซอไวนอยไปเราจงไดซอเพมเตมอก๔ไรเปนเงน๔,๐๐๐บาท

ทนเดมเปนปาหญาคาหนาทบมสตวรายตางๆเชนเสอโครงเสอดำ

กวางเกงหมปาและลงเราทำกฏเลกๆและบรเวณกแคบพอปด

กวาดรอบไดแลวกทำทางพอเดนไปหากน กลางคนเราเปดกฏออกมา

จะเดนไปหากน เสอกระโดดเขาปาโครม บางทพากนนงฉนนำรอน

ตอนเยนๆเสยงรองตะกยๆออกมาจากปาแทบจะเหนตวเลยกลางวน

แสก ๆ ยงตะครบเอาสนขเอาแมวไปกนกม ดวาเสอเหลานไมอาละวาด

เสอกอยตามเรองของเสอ คนกอยตามประสาคน เสยงเสอโครงรอง

คนเมองภเกตนยงไมรตวดวยซำไปเราเคยเทยวปามามากแลวเสอมน

จะทำเสยงเชนไรเรารเรองของมนหมด พวกเราไดอยเกาะภเกตตลอด

เวลา ๑๕ ป ไมเคยไดกลบจำพรรษาในเขตพงงาอกเลย แตพงงา

ตลอดถงกระบ ในสามจงหวดน อย ในคมครองของเราทงหมด

เปรยบเหมอนกบวดเดยวกน มกตกาขอวตรแนวปฏบตระเบยบอน

เดยวกนทงหมด พระเณรองค ไหนไมวาอย ณ สำนกใดกตาม

หากขดของตองประสงคสงใดในสงทจำเปน ใครมอะไรกเฉลยแบงปน

สงเคราะหกนตามมตามได มงานในสำนกไหนกพรอมใจพรอมแรง

กนทำดวยความสามคค หากจะมปจจยลาภเกดขนกพรอมกนมอบ

ถวายไวเพอบำรงในสำนกนน ๆ ตอไป ปจจยเขาถวายเฉพาะสวนตวก

พากนเกบไวเปนกองกลาง เราเปนอปชฌายเขาถวายสวนตวเรา

มอบถวายไวเปนกองกลางยงถกเขาตอวาเลย แตพวกเรากมไดม

ความเดอดรอน เพราะไมมเงนในกระเปาเลย ญาตโยมเขาเอาใจใส

ดแลปฏบตพวกเราอยางดเลศ ขาดเกนอะไรแมแตคารถไฟไปมา

เขากพากนจดการใหเรยบรอยทงนน เรองเหลาน ไมมท ไหนอกแลว

นบแตเราบวชมาทจะไดรบความสะดวกเหมอนครงน พวกเราจง

112

ขอขอบพระคณชาวภเกต-พงงาท ไดอปฏฐากพวกเราไว ณ โอกาส

นดวย

ในชวงระยะทเราเขามาอยเกาะภเกตน เราพยายาม สรางแต

ความดทงเพอตนแลสวนรวม ไดตดตอกบเจาคณะทองถนทก ๆ องค

และทานเหลานนกใหความเออเฟอแกพวกเราเปนอยางดยง มธรกจ

การงานอะไรเกดขนกเคยไดรวมกนปรกษาหารอกนบอย ๆ และ

เขาใจกนด เขาพรรษาเราไดพาคณะของเราไปถวายเครองสกการะแก

พระเถระทวทก ๆ องคทก ๆ ป ไมเคยขาด ไมเหมอนทพงงา

แมทพงงากมบางคนสงขาวมาบอกเราวา เขาไมพากนรงเกยจ

คณะของเราดอก เขาเกลยดเฉพาะพระมหาปนองคเดยวเทานน

เหนจะเปนเพราะพระมหาปนเธอพดโฮกฮากโปงปางโผงผางลมตว

เมอมคนยอเขาก ได ใจ คนแบบนนถอไม ไดดอก เขาตำราภาษา

อสานวา ใครถอคนชนดนนจะไมมชอนซดนำแกง

สวนดานญาตโยม พวกเราทอตสาหพยายามอบรมสงสอน

ใหรจกขนบธรรมเนยมในทางพทธศาสนา แลวกทำเปนตวอยางใหด

ตลอดถงสอนใหรกษาอโบสถ ไม ใชแต ในพรรษานอกพรรษาก

ใหรกษาดวยสนบสนนพระททานสอนเปนทนไวกอนแลวใหมนคง

ยง ๆ ขนซำพวกเรายงไดฝกอบรมภาวนาทำสมาธทก ๆ คน

จนทำใหเขาเหลานนไดผลเปนทประจกษแกตนเองตามกำลงศรทธา

ของตน ๆ อกดวย

อนงหมเพอนทางอสานทเปนคณะเดยวกน ก ไดพากนทยอย

ตดตามเราลงไปมากขนตามลำดบ สวนกลบตรในทองถนกเกดมศรทธา

พากนมาอปสมบทเรอย ๆ คณะธรรมยตทางปกษ ใตผมใจสมครรกใคร

ในทางปฏบตกพากนมาอบรมดวยเปนอนมาก แลวกขยายสำนกออกไป

113

ถงจงหวดกระบรวมทงสามจงหวดนมสำนกทพวกเราไปอยจำพรรษา

๑๑สำนกดวยกนปหนงๆในพรรษามพระเณรรวมทงหมดเฉลยแลว

รอยกวารปมากกวาพระเณรในขอบเขตอำเภอเมองภเกตเมอปเราไปอย

ครงแรกอกเทาตว เมอมพรรคพวกมากขน เราไดจดใหมการศกษา

นกธรรมเปดสอนประจำในสำนกของใครของมน ถงเวลาสอบแลวจงมา

รวมตวกนสอบ ปแรกเราได ให ไปสอบทสำนกวดมหาธาต จงหวด

นครศรธรรมราชปตอมาเราไดขออนญาตเปดสอนขนทวดเจรญสมณกจ

ภเกตเองมนกเรยนทงสามชนเขาสอบรวมไมนอยกวา๖๐รปทกๆ

ปแลวกสอบไดคะแนนดเสยดวย จนมหามกฎราชวทยาวลยยกฐานะให

เปนชนโท เราเหนคณคาในกจการพระพทธศาสนาทมทงปรยตและ

ปฏบตควบคกนไป จงไดดำเนนตามแนวนนสบมาจนกระทงทกวนน

พวกเราไดตอสกบอปสรรคนานาประการเปนเวลานานถง ๑๕ ป

เพอบำเพญศาสนากจอนเปนประโยชนแกตนและประโยชนสวนรวมเพอ

ฉลองความตองการของญาตโยมชาวภเกต-พงงาอนมพระคณแกพวกเรา

เปนอนมาก อยางนอยเขาเหลานนก ไดดโฉมหนาตาอนแทจรงของ

พระคณะธรรมยตและคณะศษยของพระอาจารยมน ภรทตตเถระนยวา

พระคณะธรรมยตเคยมาเพอจะตงรกรากลงทภเกตนตงหลายครงแลวแต

ไมเปนผลอนงไมตองพดถงเรองชอนามของทานอาจารยมนละแมแต

ลกศษยของทานกไมเคยกลำกรายเขามาในภเกตนเลยคณะของพวกเรา

เขามาตงสำนกจนกอสรางใหเปนวดถาวรลงไดนนบวาเปนประวตการณ

ของคณะธรรมยตและของเกาะภเกตทเดยว แลวเรากภมใจวา เราได

ทำการ ใชหนสนชาวภเกต-พงงาผ ไมเรยกรองเอาหนคนแลว

114

๒๘.๑ ความวตกของเรากลายมาเปนความจรงขน

ความวตกของเราเรองบรหารหมคณะดงกลาวมาแลวในบท๒๖.๑

กลายมาเปนความจรงขน กลาวคอ กอนจะไปปกษ ใตเราไดตดตอ

พระผ ใหญทางกรงเทพฯ ใหทานไดรจกไวแลวเรากไดลงไปทางปกษ ใต

ทำความรจกกบเจาคณะทกๆองคจนไดเขาไปอย ในเกาะภเกตแทจรง

เกาะภเกตนเปนทเลองลอโดงดงมาแตกอนนก ใครไปอยแลวจะตอง

รำรวยมาก เราไปอยยงมคนโจษจนกนวาเรานนรำรวยอยางมหาศาล

ความจรงหาไดเปนเชนนนไมเราอยเกาะภเกต๑๕ปไมมอะไรเลย

ปจจยลาภไดมาทกสตางคแลทกๆองคกเกบไวกองกลางและกอสรางหมด

เสนาสนะกมไมกหลงเรามาอยทางอสานไมถง๑๐ปเสนาสนะนบ

หลงไมถวนอโบสถกเรยบรอยศาลาการเปรยญสองชนกเสรจ

ทงนเรามไดเหยยดหยามดถกชาวภเกต พงงา เพอแกความ

กงขาทวาเรารวยนนตางหากคนชาวภเกตพงงาปฏบตพวกเราดเลศ

ดงกลาวแลว ไมมท ไหนจะปฏบตดเทาเลย สวนวดเขาไมนยมสราง

มนกดเหมอนกนเพราะสรางหรหรามากไมดเปนกงวลไปไหนมาไหนเปนหวง

เราหนจากเกาะภเกตไมมอะไรเปนหวง นาสงสารแตชาวบาน

ท ไดเคยปฏบตพวกเราเทานน เราหนมาแลวไดมอบเงนแสนกวาบาท

ใหพระครสถตบญญารกษ (บญ) เธอไดทำการกอสรางอโบสถอย

๔-๕ปจงสำเรจเปนประวตการณอกเหมอนกนพระทภเกตพงงา

ทจะมาสรางอโบสถบนไหลเขาทตองพงลงมาใหราบ แลวจงทำเปน

อโบสถไดเชนนและสรางเพยง๔-๕ปสำเรจไมม

อนงคณะของเราเขามาอยเกาะภเกตนเปนเหตใหพระผ ใหญ

ในกรงเทพฯ ตลอดจนสาธชนทวไปสนใจในคณะของเรามากขน แต

115

สวนตวเราแลวไมมอะไร เฉย ๆ อปสรรคตาง ๆ ดงกลาวมาแลวก

เปนธรรมดาเราเคยผานมาแลวนบไมถวน

ในขณะนน วดมหาธาตยวราชรงสฤษฏ ในกรงเทพมหานคร

กำลงตงกมมฏฐานแบบพมา ยบหนอพองหนอโฆษณาออกแบบแพร

กนมากแตมไดออกปาอยตามบานตามวดมคนไดขนไดชนกนกมาก

บางคนถงกบตวแขงทอไมรสกเลยกม ในขณะเดยวกนนน วดราชประดษฐ

วดบวรนเวศวหารและวดอน ๆ กตงคณะของลกศษยพระอาจารยมน

ภรทตโตปฏบตมานานกวา ๕๐ ปแลว แต ไมเคยออกโฆษณาเลย

เมอเสยงโฆษณาจากฝายหนงอกฝายหนงไม โฆษณากจำเปนอยเองท

จะตองดงไปตามกนแตดงไมมเสยงจะเหนไดดงตอไปนคอ

เมอพ.ศ.๒๔๙๔เจาคณะภาค(ธรรมยต)ไดอาราธนาให

พระอาจารยสงห ขนตยาคโม ไปอบรมกมมฏฐานแกพทธบรษทชาว

เมองเพชรบรเมอวนท๕ธนวาคม๒๔๙๕ขอสมณศกดพระคร

ญาณวศษฏ ใหพระอาจารยสงหพรอมกนนกไดขอใหเราอกองคแตเรานน

ไดตกไปเพราะเรายงไมมสำนกเปนทอยถกตองพระราชบญญตคณะสงฆ

เมอวนท ๓๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๖ แตงตงใหเรา

เปนพระอปชฌาย พรอมกนนก ไดแตงตงใหเปนเจาคณะอำเภอ

ภเกต-พงงา-กระบ (ธรรมยต)

เมอวนท ๕ ธนวาคม พ.ศ. ๒๔๙๘ ไดรบพระราชทาน

สมณศกดเปนพระครนโรธรงส

เมอวนท ๑๖ มถนายน พ.ศ. ๒๔๙๙ ใหรกษาการแทน

ในตำแหนงเจาคณะจงหวด (ธรรมยต) ในจงหวดภเกต-พงงา-กระบ

อกตำแหนงหนงดวย พรอมกนนกใหเปน ผอำนวยการศกษาธรรม

ในสามจงหวดนนดวย

116

เมอวนท ๕ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๐๐ ไดรบพระราชทาน

สมณศกดเปนพระราชาคณะสามญ ฝายวปสสนา ทพระนโรธรงส

คมภรปญญาจารย พรอมกบพระอาจารยสงห ขนตยาคโม

พระญาณวศษฏสมทธวราจารย และ พระอาจารยล ธมมธโร

พระสทธธรรมรงสคมภรเมธาจารย

เมอวนท ๒๐ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๐๗ ตงใหเปน

เจาคณะจงหวดในสามจงหวดนน

เมอวนท ๒๘ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๐๘ ไดขอลาออก

จากเจาคณะทงสองตำแหนงเปนกตตมศกดสมณศกด

อาจนบไดวาเปนประวตการณ พระฝายวปสสนาไดรบสมณศกด

เปนพระราชาคณะ รองจากเจาคณวปสสนาโกศลเถระวดภาษเจรญ

แตกอนมแตชอ ตวจรงไมม ดงเราจะเหนไดจากชอพระราชาคณะผใหญ

มสมญญาหอยทายวาฝายอรญญวาสเปนตน

ตอจากนนมาคณะคณาจารยฝายกมมฏฐานทเปนลกศษยสาย

ของพระอาจารยมนกมผ ไดรบสมณศกดเรอยๆมาหลายรป เรอง

สมณศกดของพระคณะกมมฏฐานนเราไมอยากใหม เพราะมนไมสมดล

กนโดยเฉพาะคณะลกศษยของทานอาจารยมน ภรทตตเถระ เราเคย

ไดมหนงสอสวนตวคดคานพระผ ใหญแลว และตอหนาทานเรากเคย

คดคานโดยอางสงทควรแลไมควร อปมาเหมอนเอาเครองเพชรไปแขวน

ไวทคอลงมนจะมความรสกอะไรแตนกเปนความเหนสวนตวของเราอก

แตมนไมแนเหมอนกน ลงบางตวเมอถกแตงดวยเครองเพชรเขา มนอาจ

เขาใจวาตวมนเปนมนษย ไปกได แตผลทสดทานกขอรองเพอประโยชน

แกการบรหารคณะสงฆสวนรวมจนได

117

เราเกดมาในโลกอนกวางใหญ ไพศาลน ยอมมสทธเสรอย

ได โดยชอบ แตทก ๆ คนจะมอย ในเพศภมและฐานะมจนใด ๆ

กตาม โลกธรรมยอมครอบงำถงดวยกนทงนน เวนแตเราจะรบ

เอาโลกธรรมนนมาไวเปนเจาแหงหวใจของเราหรอไมเทานนเอง

เราใช โลกธรรมใหเปนประโยชนกดเหมอนกนเมอกอนหมเพอนและ

ใครๆเหนเราแลวดเหมอนเราเปนหลวงตาคนปาคนหนงอยางนนแหละ

แตเรากชอบเปนหลวงตาคนปานนดวยแตพอเราไดมตำแหนงและไดรบ

สมณศกดแลวมาเดยวนใครๆเหนเขาแลวเรยกออกชอทกทายเชอเชญ

ในททกสถาน แมเราตองการจะตดตองานอะไรกคลองตว ฉะนน

สมณศกดจงเพมภาระและเปนเกยรตแกเรามากขน เราจงไมเหน

สมควรแกพระผตองการสงบอยปาเลย

เราเขามาอยเกาะภเกต ๒-๓ ปแรกกดดอก สขภาพกพอ

เปนไป แตปตอ ๆ มาโรคของเราไมคอยถกกบอากาศเสยเลยมนเปน

ธรรมดาโรคนกเทยวของเราอย ไหนสขภาพจะดปกตไมเกน ๓ป

ตอนนแลวจะเปลยนแปลงเปนอนไปเลย แลวในใจของเรากมไดตงใจ

จะอย ณ ทภเกตนตลอดไป เราเคยไดบอกเรองนกบหมเพอนและ

ญาตโยมไวแตปมาอยทแรกแลวแตเรากอยมาไดนานถง๑๕ปเพราะ

การขอรองของพระผ ใหญและญาตโยมแทๆ

มาเมอ พ.ศ. ๒๕๐๗ เราไดขออำลาชาวภเกต-พงงา-

กระบ ดวยความสงสารในนำตาอนนองหนาของเขาเหลานนพรอม

ดวยสำนกตาง ๆ ทพวกเราไดทมเทกำลงกายกำลงใจโดยได ใชพสด

และทรพยของชาวปกษ ใตกอสรางเปนถาวรวตถทงปวง มอบให

เปนมรดกแกชาวปกษ ใตทงหมด พรอมดวยตำแหนงอนมเกยรต

ของเราดวย พวกเราจงขอใหชาวปกษ ใตท ไดอปถมภคำจนพวกเรา

118

ทก ๆ คน จงประสบแตความสขความเจรญภญโญยงดวยยศ ลาภ

อาย วรรณะ สขะ สมบรณทก ๆ คนเถด

อนง วดและสำนกตาง ๆ ขอจงจรงถาวรเจรญรงเรองเพอ

ประโยชนแกคนสวนรวมเถด

๒๙. พรรษา ๔๒ จำพรรษาทถำขาม อำเภอพรรณนานคม

จงหวดสกลนคร (พ.ศ. ๒๕๐๗)

เมอเราออกจากเกาะภเกตเปลองปลดภาระอนนนแลวเรากตงใจ

แสวงหาทวเวก ความสงบตามวสยเดมของตน เมอเทยวไปเยยมทาน

อาจารยฝนอาจาโรทอำเภอพรรณนานคมไปเหนวดถำขามของทานเขา

เรารสกชอบใจ เราจงขอจำพรรษา ณ ทนนหนงพรรษา ทนถงแม

บรเวณวดจะไมกวางขวางเทาไรนกแลเขาก ไมสจะสงแตอากาศดมาก

ทานเปนคนขยน ออกพรรษาแลวพาญาตโยมทำทางขนเขาทกปจน

เกอบถงยอดเขา พวกญาตโยมกชอบใจเสยดวย ถาอาจารยฝนเรยก

ทำงานแลวการงานสวนตวจะมากสกเทาไรกทอดทง ผทขนไปถง แมจะ

ไดรบความเหนดเหนอยหายใจไมทวทองกตาม พอขนไปถงวดทานแลว

พกอย ๕-๖ นาทอากาศทนเรยกเอากำลงมาเพมใหคมคาเหนอยท

เสยไป ตามสำนวนผตดถนทวา ไมตองหาสถานทและอากาศ

ท ไหน ๆ มนอยทตวของเรา เราทำตวของเราใหวเวกแลว มนก

วเวกเทานนเอง นนไมจรง สปปายะทงสเปนกำลงของการ

ปฏบตธรรมไดอยางแทจรง ถาเราไมทำตวของเราใหเหมอนกบหม

บานแลว การเปลยนสถานทยอมหมายถงการเปลยนบรรยากาศ

และอารมณดวย หมปากบหมบานยอมมสภาพผดแผกกนมาก

119

แมแตอาหารและอากปกรยายอมสอใหเหนตรงกนขามเลย

ในพรรษาน เราไดบำเพญความเพยรอยางเตมท เพราะ

ญาตโยมและหมเพอนทอยจำพรรษาดวยกลวนแตเปนลกศษยของทาน

อาจารยฝน ททานไดอบรมมาดแลวทงนน เราไมตองเปนภาระทจะ

ตองอบรมเขาอก เมอเราไดม โอกาสประกอบความเพยรตดตอกน

อยางสมำเสมอ ความรและอบายตาง ๆทเปนของเฉพาะตวยอม

เกดมขนอยางนาอศจรรย เราไมตองนงหลบตาภาวนาละ แมจะ

นงอย ณ สถานท ใด เวลาไหน มนเปนภาวนาไปในตวตลอดกาล

จะพจารณาตนและคนอน ตลอดถงทวทศนมนใหเกดอบายเปน

ธรรมไปทงนน อตตารมณ ไมวาจะเปนสวนอฏฐารมณ และ

อนฏฐารมณกตาม สญญาเกามนนำหยบยกขนมาใหดลวนแตเปน

ไปเพอธรรมสงเวชทงสน

ออกพรรษาแลวพระอาจารยขาวพาคณะลกศษยของทานขนไป

เยยมอยพกหนง ทานกชอบใจเหมอนกน ทานยงไดขอรองใหเราไปอย

ถำกลองเพลแทนดวย แลวทานจะมาอยทนแตเราปลดเปลองภาระแลว

ไมตองการความยง หลงจากนนมาไมนานเขาไดนมนต ใหเรามาทำบญ

งานศพทอดรฯ แลวเราเลยไปเยยมถำกลองเพลเปนครงแรก แตเรา

ไมคอยชอบอากาศ (คอทเดมอยหลงถำ) พอเสรจงานพธแลวเราได

ออกเดนทางจากอดรฯ มาพกทวดปาพระสถตย อำเภอศรเชยงใหม

พระอาจารยบวพา ปญญาภาโส* จากนนจงไดลงเรอไปพกวเวกอยท

หนหมากเปงกบพระคำพน

120

๓๐. พรรษา ๔๓-๕๐ จำพรรษาท

หนหมากเปง (พ.ศ. ๒๕๐๘-๒๕๑๕)

หนหมากเปง เปนทรจกกนทวไปในหมชนแถบน ในความทหนาว

จดดงคำพงเพยทวา“ไมมผาฟา(ผาหม)อยาไปนอนหนหมากเปง”ในแถบน

หนหมากเปงหนาวกวาเขาทงหมดในฤดหนาว และมผด ทงเปนทอยของ

สตวรายตางๆมเสอหมผเปนตนเมอกอนราว๔๐ปมาแลวคน

มาทางเรอพอมาถงบรเวณนแลวจะมากนเงยบกรบไมมเสยงเลย แมแต

จะเงยหนาขนดตลงกไมอยากด ในนามเปนทวเวกเพราะความกลวของ

คนนนเอง จงไมคอยมใครกลาเขามา พระกมมฏฐานมกจะมาอยวเวก

เพอทดสอบความเปนผยอมเสยสละ พระกมมฏฐานองค ไหนมาอย ไดก

เปนทเชอใจตนเองไดแลววาเปนผกลาหาญพงตนเองได และหมเพอนก

ยอมรบวาเปนผกลาหาญยอมสละไดจรงและเปนทรจกกนดของกองปราบ

ทงหลายคอเมอผคนหนาแนนเขาสตวรายตางๆกคอยหายไปภายหลง

กลบมาเปนดานขนของหนภาษและขโมยววควายขามฟาก เมอววควาย

หายหรอไดขาววาจะมคนขนของหนภาษแลว เจาหนาทหรอเจาของ

ทรพยจะตองมาพกซมคอยจบเอาตรงนแลทสดบานโคกซวกพระบาท

หวยหด ซงอยตดกนนพลอยเหมนโฉ ไปดวย อนงเมอผเฒาคนเกานก

ประวตศาสตรสงสรรคกนแลว มกจะพดกนถงเรองหนหมากเปงขาง

หนาวา กษตรยทงสามพระนครจะพากนสรางหนหมากเปงใหเจรญ

เพราะหนสามกอนซงตงเรยงรายกนอยฝงแมนำโขงน

* ปจบน พระครปญาวสทธ

121

(ความจรงมนตดเปนพดอนเดยวกนไปเมอดมาแต ไกล คลายกบ

เปนสามกอน) กอนเหนอ (คอเหนอนำ) เปนของหลวงพระบาง

กอนกลาง เปนของบางกอกกอนใต เปนของเวยงจนทร เราฟงแลว

นาขบขนมากใครจะมาสรางเพอประโยชนอะไรปาทบรกจะตายเปน

ทอยของสตวรายทงนน ถงแมกาลเวลาจะผานพนไปแลว ๔๐กวาป

กตามเมอปลายปพ.ศ.๒๕๐๗เราเขามาสสถานทนเปนครงแรกเรา

ยงไดดและฟงเสยงอเกงและนกกระทาขนอยเลย ลงทโมนตวเบมยง

อตสาหดอม ๆ ไตกงไมมาใหเราชมเปนเปนขวญตาในวาระสดทายของ

มนอกดวยทงอากาศและทวทศนเชนนจะหาดไดยากเหมอนกนเรามา

เหนเขาแลวนกชอบใจ แลวเราตงใจจะอยจำพรรษากบพระคำพนตอไป

ในใจเราคดวาจะหยดการกอสรางและรบภาระใดๆทงหมดละแตคน

อนอาจเหนไปวาความคดเชนนอาจเปนของเลอะเลอนไปกได แต ในใจ

จรงของเราแลวเหนวาการกอสรางและการบรหารหมคณะตลอดถงการ

รบแขก เราไดทำมามากแลว ควรจะหยดเสยท แลวรบเรงประกอบ

ความเพยรเตรยมตายเสยดกวา เพราะอบายของเรากมากถงขนาดน

แลวไมทราบวามนจะตายวนไหน จงไดปรารภกบพระคำพนวา ผมจะ

มาขอพกผอนอยกบคณ เรองการกอสรางและอน ๆ ใดขอใหเปน

ภาระของคณทงหมด หากตองการจะศกษาอบรมในดานปฏบตแลว

ผมยนดแนะนำใหเธอกรบและยนดดวยเธอยงบอกวา ผมไมมความ

สามารถในการหาทนมากอสราง หากมทนผมจะรบภาระได แลว

เรากไดบอกกบเธอวาบางทอาจมกไมแน แตผมกไมหาแลว มผ ให

กเอา ไมมผ ใหกแลวไป

ออกพรรษาแลวไดมนางตม (รานขายเครองอะไหลรถยนต)

นครเวยงจนทรพอลแมเปา(พา) บานโคกซวกกบนายประสพ

122

คณะนตสาร และญาต (อดรธาน) ไดมศรทธาพากนมาสรางกฏไม

ถวายคนละหลงคดเปนมลคาหลงละประมาณ๕,๐๐๐บาท(กฏใน

วดทงหมดทำเปนแบบเรอนทรง ไทยทงนน) นางนวยไดสรางกฏ

อทศใหนางบวแกวมาลยกรองหนงหลงเปนมลคา๑๐,๐๐๐บาท

เมอพ.ศ.๒๕๐๙ญาตโยมทางกรงเทพฯไดลงเรอมาเยยม

เมอมาเหนสถานทและสภาพความเปนอยของวดแลวพากนชอบใจเกด

ศรทธาหาเงนมาบรณะและกอสรางศาลาการเปรยญเปนเรอนไมทรงไทย

รปสองชนขางลางมงเปนระเบยงรอบสามดานพนลาดซเมนตเสมอกน

ขางบนยาว๑๗เมตรกวาง๑๑เมตรขางลางยาว๑๙.๕๐เมตร

กวาง ๑๖ เมตรเสรจเรยบรอยเมอวนท ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๑๐

คดเปนมลคาประมาณแปดหมนบาทเศษ (๘๔,๗๖๓ บาท) แรงงาน

โดยสวนมากพระเณรพากนทำเอง พระคำพนปวยเจบตาไดหนไปรกษา

แลวไมกลบมาอก

อนง ในศกเดยวกนนทนของญาตโยมทางกรงเทพฯ อกนนแหละ

สรางกฏถวายอกสองหลง และนายศกดชยพรอมดวยญาตทตลาด

พงโคน อำเภอพงโคน จงหวดสกลนคร หนงหลงเปนมลคาหลงละประมาณ

๗,๐๐๐บาทพรอมกนน ไดทำสวมอก๔หองโดยทนของวด

เมอ พ.ศ. ๒๕๑๑ ไดสรางถงเกบนำฝนคอนกรตเสรมเหลก

หลงศาลาการเปรยญยาว๑๑เมตรกวาง๓เมตรสง๑.๘๐เมตร

สนเงนไป๑๕,๐๐๐บาท

เมอ พ.ศ. ๒๕๑๒ ไดสรางกฏสองชนทรมแม โขง โดยทน

ของคณนายทรพยศรมกต(กรงเทพฯ)๑๕,๐๐๐บาทนอกนนเปน

ทนของวดเสรจเรยบรอยแลวสนเงนประมาณ๗๐,๐๐๐บาทแลว

กออฐกนหองใตดนอกหมดราว๒,๐๐๐บาทโดยทนของวด

123

อนงเถาแกกมกาย(นายธเนตรเอยสกล) หนองคายไดมศรทธา

สรางกฏไมถวายอกหนงหลงสนเงนไปประมาณ๒๐,๐๐๐บาทปน ได

มงหลงคาวหารพระใหญ โดยทนของแมเหลยน ศรสนทร (สกลนคร)

และนายกมเซง(นครเวยงจนทร) เปนเงนราว๓,๐๐๐บาทพรอม

กนนก ไดปลกศาลาบานชอกหนงหลงโดยทนของวด สนไปประมาณ

๒๐,๐๐๐บาท

เมอพ.ศ.๒๕๑๓นายวสทธวงษสวรรณโรงสวงษทองได

มศรทธาสรางกฏไมถวายหนงหลงเปนเงน ๒๐,๐๐๐ บาทปน ไดเกด

พายลมพดแรง อนเปนเหตใหตนไมหกทบระเบยงศาลาการเปรยญ

ดานตะวนตกทำความเสยหายหมดไป๒๐,๐๐๐บาทโดยทางการ

กรณาชวยเหลอออกให

ในปเดยวกนน ไดสรางถงเกบนำฝนเทคอนกรตเสรมเหลกกวาง

๓เมตรยาว๖เมตรสง๒เมตรทบานช๑ถงทกฏเถาแก

กมกาย๑ถงโดยยาว๕เมตรกวาง๔เมตรสง๑.๒๐เมตร

ทงสองถงสนเงน๒๐,๐๐๐บาทโดยทนของวดเองพรอมกนนกไดกอ

อฐกนลานหนาศาลาการเปรยญสนเงนไป๕,๓๓๖บาทปนออกพรรษา

แลวไดมนกศกษาพระสงฆาธการ๓๐รปจากนครราชสมาพกอบรม

กมมฏฐานอยทน๕วน

เมอพ.ศ.๒๕๑๔ทางวดไดสรางกฏไมอกหนงหลงโดยทน

ของวดสนไปราว๒๐,๐๐๐บาทและไดทำหองสวมบานชอก๔หอง

ไวรบแขกอกสองหองบานพกแขกอก๑หลงโดยทนของวดทงหมด

ทำถงเกบนำฝนหนาอโบสถเทคอนกรตเสรมเหลกยาว๑๐.๔๐เมตร

กวาง๕เมตรสง๒เมตรสนเงนไปประมาณ๓๐,๐๐๐บาทเศษ

โดยทนของวด

124

ราววนท ๕ กรกฎาคม กอนเขาพรรษาเราไดเกดอาพาธท

แรกเปนไขหวดประสมกบหลอดลมอกเสบ ซงเปนอยกอนแลวได ให

แพทยประจำไรยาสบบานหมอมารกษาแตอาการกไมทเลาลงแพทยหญง

ทวนศรสมรไกรสรกจผชวยผอำนวยการโรงพยาบาลหนองคายกบ

คณถวล เศรษฐการจงหวดไดเอารถมารบไปรกษาทโรงพยาบาลหนองคาย

หมอได ใหการรกษาอย๕วนแตอาการกไมดขนเมอฉายเอกซเรยด

กไดทราบวานำทวมปอดและทปอดมพยาธสภาพเลกนอยคณต โฆวนทะ

จงได โทรเลขตดตอศาสตราจารยนายแพทยอดมโปษะกฤษณะ

นายแพทย อดม โปษะกฤษณะ เมอไดทราบดงนนจงให

นมนต ไปกรงเทพฯ และคณหมอไดรอรบอยท โรงพยาบาลศรราชแลว

อนง เนองจากหมอทหนองคายนทเชยวชาญโรคดานน ไมมเครองมอก

ไมพรอม ฉะนนจงจำเปนตองไปกรงเทพฯเถาแกกมกายพรอมดวย

นายแพทยสมศกด ผอำนวยการโรงพยาบาลหนองคาย ไดนำเอาเรา

ขนเครองบนสงท โรงพยาบาลศรราช เราเปนคนไขของคณหมออดม

โปษะกฤษณะโดยมคณหมอธระ ลมศลา เปนหมอดแลประจำ หมอ

ทกคนได ใหการรกษาเราเปนอยางดเลศ หมอไดดดเอานำออกจากชอง

ปอดเปนจำนวนมาก ในอาทตยแรกอาการของโรคดขนเปนลำดบแต ใน

อาทตยทสองเรมแพยา กลบมอาการอยางอนเกดแทรกแซงขนอก

และจะเปนเพราะเดมปกตเรากไมคอยถกกบเรอนตกอยแลวหรออยางไรก

ไมทราบเมอไปนอนอย โรงพยาบาลนานตอนหลงอาการจงไดทรดลงๆ

จนลมออนพดเสยงแผวเกอบจะไม ไดยนหมอไดมาดดเอานำออกจาก

ชองปอดอกเปนจำนวนมาก อาการของรางกายคอยเบาขนมานดหนอย

แตความออนเพลยยงไมดขน เราจงไดขอลาหมอออกจากโรงพยาบาล

แตหมอกไดขอรองใหเราอยตอไปอก เราไมสามารถจะอยตอไปได จง

125

ลาออกจากโรงพยาบาลเมอวนท๑๕สงหาคมพ.ศ.๒๕๑๔

ตอนน เราเหนโทษเบอหนายในรางกายมากเพราะกาย

กอนนแท ๆ จงไดทำใหเราเกดโรคเปนทกขแกตนเองแลผอนอก

ดวย อาหารทเราฉนอยนวนละนดเดยวมนจะมประโยชนอนใด คด

แลวตดสนใจวาวนนอยาฉนเลย ไดบอกกบคณกณฑรตน ทรพยยง

ผถวายอาหารประจำวาวนนอยาเอาอาหารมาเลยเราไมฉนละคณ

กณฑรตนรองไห ไปตามแพทยหญงชะวดรตพงศแลวแพทยหญงชะวด

ได ไปเชญคณหมอโรจนสวรรณสทธ มาเพราะคณหมออดมไปราชการ

ตางจงหวดเราไดเลาอาการของโรคทเปนอย และความทเราไมคอยถก

กบบานตกใหหมอฟง คณหมอโรจนจงไดอนญาตแลจดรถสงเราไปพก

ทบานคณกณฑรตน๓คนกอนออกจากโรงพยาบาลคณหมอบญญต

ปรชญานนทไดมาตรวจอาการและใหคำแนะนำในการรกษาคณหมอโรจน

และคณหมอชะวดไดตามไปรกษาและถวายยาทกวน อาการคอยดขน

เราพจารณาตวเองแลวเหนวายงไมตายกอน แต ในสายตาคนทวไปแลว

อาจเหนตรงกนขามกได หมอดบางคนยงทายวาเราไมเกน ๕ วน

ตองตายแนเมอศาสตราจารยนายแพทยอวยเกตสงหไปเยยมเราขอ

ความเหนจากคณหมออวยวา อาตมาจะกลบวด หมอเหนวาอยางไร

คณหมออวยตอบวา กลบไดเรวเทาไรยงเปนการด เราแปลกใจและ

ดใจทจะไดกลบวด เพราะเราคดวาถงจะตายกขอได ไปตายทวดเราดกวา

และสมแกสมณสารปโดยแท

วนนนเถาแกกมกายไดเหมาเครองบนพเศษสงเรา มพระ

และญาตโยมตามมาสงเราเตมเครองบน ถงสนามบนหนองคาย

เกอบเทยง พอดแมนำโขงกำลงนองเจงลนฝงจงตองขอยมเรอ น.ป.ข.

จากบานกองนาง นำสงถงวดหนหมากเปง ถงวดราว ๕ โมงเยน

126

หมอชะวดกไดตามมารกษาโดยตลอดจนถงวด และอยเฝาดอาการ

ไขถวายยาประจำราว ๕-๖ วน เหนวาเรามอาการดขนและ

ปลอดภยแลว หมอจงเดนทางกลบกรงเทพฯ

เราปวยครงนเรมตงแตเขาโรงพยาบาลหนองคายจนกระทงถง

โรงพยาบาลศรราช พระสงฆสามเณรตลอดถงประชาชนทงทเราเคย

รจกและไมเคยรจกตางพากนสนใจใหความเมตตาแกเรามาก ดงจะเหน

ไดเมอเราไปอยท โรงพยาบาลหนองคาย ไดมทงพระเณร ตลอดถง

ฆราวาสไปเยยมเราแนนขนดทกวน โดยเฉพาะท โรงพยาบาลศรราช

พากนไปมากเปนพเศษจนหมอหามเยยม บางคนมาเยยมไมเหนเรา

เพยงแตขอกราบอยขางนอกกม จงเปนทแปลกใจมากทเดยววาไมคอย

รจกกบคนกรงเทพฯเทาไรนกเวลาเราปวยทำไมจงมคนมาเยยมเรา

มากมายเลาบางคนพอเหนเราเขาแลวทงๆทเขาผนนยงไมเคยเหน

หนาเรามาแตกอนยงไมทนจะกราบกรองไหนำตาพรออกมากม

ฉะนน เราจงขอจารกนำใจเมตตาปราณของทานทงหลาย

เหลานน อนมแกเราไว ในความทรงจำตลอดสนกาลนาน ผทนา

สงสารและขอขอบคณมากทสดกคอ ผทมาเยยมและผทมาชวยเหลอ

ในการรกษาพยาบาลเราทวดหนหมากเปง เมอกลบไปแลวยงยอน

กลบมาอกกม ในขณะนนการกลบไปกลบมาเปนการลำบากมาก

ตองใชเรอหางยาวเปนพาหนะ เพราะเปนเวลากำลงนำทวมและ

ถนนกขาด บางทตองนงเรอตง ๓-๔ ชวโมงกม จงเปนทนา

เหนใจมากทสดเมอเรามาถงวดแลวอาการโรคทวไปคอยดขนเปน

ลำดบ ผทเคารพนบถอตางกพากนมาเยยม พรรษานเรายอมขาด

พรรษาเพราะกลบวดไมทน

127

การทเราอาพาธครงน เปนผลดแกการภาวนาของเรามาก

พอเราไปถงโรงพยาบาลหนองคาย อาการโรคของเราไมดขนเลยม

แตจะทรดลง เราจงไดเตรยมตายทนท ยอมสละทก ๆ วธทาง

แลวบอกกบตวเองวา รางกายและโรคภยของเจา เจาจงมอบให

เปนธระของหมอเสย เจาจงเตรยมตายสำรวมจต ตงสตใหแขงแกรง

แลวพจารณาชำระจตของตนใหบรสทธหมดจดกแลวกน หลงจาก

นนมาจตสงบสบาย ปราศจากความรำคาญใด ๆ ทงหมด หมอ

มาถามอาการโรค เรากไดบอกแตวาสบายๆ เถาแกกมกายมารบเอา

เราขนเครองบนไปกรงเทพฯ เรากยอมแม ไปถงโรงพยาบาลศรราช

หมอมาถามอาการ เรากบอกวา อาการไขของเราสบายอยเชนเคย

แตคนภายนอกดแลวเหนจะตองกนขาม เมออย โรงพยาบาลนานวนเปน

เหตใหเกดความรำคาญขนมา เวลาวนคนดเหมอนเปนของยาวนานเอา

เสยเหลอเกนเราจงไดยอนระลกถงความยอมสละตายของเราแตเบองตน

วา เราไดยอมสละตายแลวมใชหรอทำไมจงตองไปยงเกยวกบเรอง

พรรคน เรองเหลานนเขากยอมเปนไปตามกาลเวลาหนาทของเขา

ตางหาก ความตายหาไดเกยวของกบเรองเหลานนไม ตางกทำ

หนาทของตน ๆ จนถงทสดดวยกนทงนน ตอนนความรสกของเรา

ทยอมสละเรองตาง ๆ แลวเขามาสงบอย ในปจจบนธรรมจนไมม

ความรสกวาเวลาไหนเปนกลางวน เวลาไหนเปนกลางคน มแต

ความสวางจาของจตแลวสงบอยเฉพาะตนคนเดยว ภายหลงเมอ

มาตรวจดกายและจตของตนเองแลวเหนวาเรายงไมแตกดบกอน

หากเราอย ณทน อายตนะผสสะของเรายงมอยจำตองกระทบกบ

อารมณภายนอกอยเรอยไป เมอกระทบเขาแลวกตองใชกำลงสมาธ

และอบายปญญาตาง ๆ ตอสกนรำไป อยาเลย เรากลบไปตอส

128

กนทสนามชยของเรา (คอทวด) ดกวา แลวจงไดกลบวดดงได

กลาวมาแลว

ในป ๒๕๑๕ ไดเรมทำการกอสรางอโบสถ ซงรายละเอยด

จะไดกลาวแยกเปนบทหนงตางหากตอไปพรอมกบคณะททำ การกอสราง

อโบสถอยน ก ไดปลกศาลาบานชอกหนงหลงทำเปนเรอนไมสองชน

เสาคอนกรตตอไมมงกระเบองลอนเหลกกวาง๔เมตรยาว๙เมตร

ขางลางทำระเบยงรอบขางละ๔เมตรพนลาดซเมนตเสมอกนกบ

พนขางในสนเงนไปประมาณ๗หมนบาทเศษโดยทนของวด

๓๑. พรรษา ๕๑-๕๒ จดเสนาสนะ

วงนำมอก (พ.ศ. ๒๕๑๖-๒๕๑๗)

ไดชวยยายโรงเรยนเกา บานโคกซวก และบานพระบาทมา

ปลกตอหลงทปลกใหมเปนอาคารไม๔หองเรยนเสาคอนกรตตอไม

สนเงนไป๘๐,๐๐๐บาทแตยงไมเสรจเพราะหมดทนมาพ.ศ.๒๕๑๗

น ไดเรมทำตอโดยเชอมหลงใหมกบหลงเกาใหตดกนแลวไดกนใหเปน

หองทำงานครใหญขางลางไดทำเปนถงเกบนำฝนเทคอนกรตเสรมเหลก

โดยยาว๗เมตรกวาง๖เมตรสง๒เมตร

ขณะทกำลงยายโรงเรยนอยนได ไปจดเสนาสนะขนทปาวงนำมอก

ซงไกลจากทวดหนหมากเปงไปทศทางตะวนตกราว๖กม.อกแหงหนง

เพอใหเปนทวเวกของผตองการเจรญภาวนากมมฏฐาน เพราะสถานท

แหงนนยงมสภาพเปนปา-มถำ-เขา-และแมนำลำธารสมบรณเปนทวเวก

ดอยเพอรกษาสภาพของปาธรรมชาตไว

129

๓๒. พรรษา ๕๓ สรางวดลมพน (พ.ศ. ๒๕๑๘)

มโยมคนหนงถวายททตำบลลมพน เนอทประมาณ ๓ ไร

แลวมคนอนซอเพมเตมอกทงหมดเปนทประมาณ๑๑-๑๒ไรจงไดตงเปน

สถานทพกวเวกอกแหงหนง วดลมพนน ไมแพวงนำมอกท ได สรางมา

แลวเพราะมอาณาเขตจดแมนำทงสทศสรางไวเพอผตองการวเวกไปอย

เนองจากทวดหนหมากเปงบางคราวไมมความสงบ ตงแตพ.ศ.๒๕๑๗

มารสกวาคนทางภาคกลางสนใจมาสมาคมกบวด ตาง ๆ ทางภาค

อสานมากขนเปนลำดบวดเรากพลอยไดตอนรบชาวกรงมากขนดวย

ในป๒๕๑๘นสมเดจพระญาณสงวร*ไดสนบสนนพระ

ภกษชาวตางประเทศ ซงไดอปสมบททวดบวรนเวศฯใหออกไปศกษา

ธรรมะทวดภาคตาง ๆ ของเมองไทยหลายแหงและไดสงมาจำพรรษา

อยทนหลายองคทานกสนใจและตงใจปฏบตดวยกนทกองค

๓๓. พรรษา ๕๔ ไปแสดงธรรมตางประเทศ

(พ.ศ. ๒๕๑๙-๒๕๒๐)

การไปตางประเทศของเราครงน ไดรบการสนบสนนและความ

อปการะจากหลายฝาย โดยมความมงหมายจดเดยวกนคอ เพอการ

อบรมศลธรรมในตางประเทศ นอกจากนนเราเองยงตองการทจะไป

เยยมและใหกำลงใจแกเพอนๆทงพระไทยและพระตางประเทศท ได

ไปอบรมเผยแพรพทธศาสนาในประเทศเหลานนอกดวย

* ปจจบน สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราชสกลมหาสงฆปรณายก

130

มนเปนสงทนาขบขนอยอยางหนงกคอรสกตววาแกจวนจะตาย

อยแลว ยงอตสาห ไปเมองนอกกบเขา มหนำซำภาษาของเขากยงไมร

เสยอกดวย วาทจรงแลวการเดนทางไปตางประเทศครงนยงไมถกตอง

ตามอดมคตของเราในเรองของการเดนทางสามประการ

๑.การไปในภมภาคหรอถนฐานใดๆกตามตองรภาษาคำพด

ของเขา

๒.ตองรจกเขาใจขนบธรรมเนยมประเพณของเขา

๓.ตองรจกการอาชพในภมภาคและถนฐานนนๆของเขา

ทงน เพอเราจะไดสมาคมกบเขาและพดเรองราวของเขาได

ถกตองแตนเมอเราไมรภาษาของเขาเสยอยางเดยวแลวสองขอขางทาย

กเลยเกอบไมตองพดถง อยางไรกด เรากไดรบความอนเคราะหจาก

ทานผรมากหลายชวยเปนสอภาษา ใหความรความเขาใจแกเราเปน

อยางดทำใหอปสรรคดานภาษาแทบจะหมดความหมายไรคาไปทเดยว

เรารตวดกวา เราอายมากแลวลวงเขาวยชรามากแลวไมอยาก

ไปไหนมาไหน ไปมากมากแลว หาทตายไดขนาดวดหนหมากเปงนก

ดโขแลวอยๆแมชชวน (คนสงคโปรมศรทธาในพทธศาสนาและได

มาบวชเปนชและมาจำพรรษาอยทวดหนหมากเปง)มานมนต ใหเราไป

สงคโปร-ออสเตรเลย-อนโดนเซยเพราะเธอเหนวาเราแกแลวอยวดไมมเวลา

พกผอนบางทรบแขกตลอดวน โดยมากมาเรองขอบตรขอเบอรกนทงนน

ไปทางโนนคงมเวลาพกผอนบาง เราไดมาพจารณาดแลวเหนวาการไป

ตางประเทศเมอไมรภาษาของเขายอมเปนการลำบากและเมอเขาเหนเปน

คนแปลกหนาเขากยงแหกนมาด มนจะไดพกผอนอยางไรยงกวานนเรานน

เปนพระสาธารณะแกแลวจะไปมาณท ใด ตองพจารณาใหรอบคอบ

บางทไปเกดอนตรายเจบปวยหรอตายลงอาจเปนเหตทำความเดอดรอนให

131

แกคนอนโดยเฉพาะผนมนต ไปนนเอง เขาจะหาวานมนต ไปแลวไมชวย

รกษาถงกระนนแลวกตามเธอกไมสนความพยายามจะนมนต ไปให ได

กอปรทงพชายของเธอซงเปนหวหนากองชมชนชาวพทธทเมองเพรธใน

ออสเตรเลยกไดจดหมายมานมนต ให ไปโปรดชาวพทธท โนนดวย

เราไดพจารณาแลวมเหตผลทควรแกการรบนมนต๓ประการ

วาการไปครงนมผลคมคาแน

ประการแรก ประเทศอนโดนเซยมพลเมอง ๑๓๐ กวาลาน

ยงนบถอพทธศาสนาอย๑๐กวาลานในทามกลางศาสนาอนคอฮนด-

อสลาม-ครสตโดยมไดมพระภกษสงฆเปนผนำเลยเราไดฟงจากคนอน

มาเลาเรองน ใหฟงแลวทำใหเกดความสงสารชาวอนโดนเซยมาก แลวยง

ไดทราบวาเขาเหลานนชอบในการทำภาวนานงสมาธอกดวย (ทก ๆ

ศาสนาทเขาถอพระเจาเขาจะตองนงสมาธรวมใจใหสงบยดเอาพระเจา

ของเขาเปนอารมณ)เรายงชอบใจใหญ

ประการทสอง พระทมาบวชทวดบวรนเวศวหารกบสมเดจ

พระญาณสงวร*ทมาทางสายอนโดนเซย-ออสเตรเลยกมจำนวนมาก

กอนเขาพรรษาปนพระดอน(DonaldRiches)ซงเปนชาวองกฤษกได

นำเอาเทปอดธรรมเทศนาและรปของเราไปเผยแพรทางออสเตรเลยกอนแลว

เมอเขาไดทราบวาเราพรอมดวยคณะจะเดนทางไปออสเตรเลยกพากนเตรยม

รบรองบางคนดใจถงกบนอนไมหลบ ทออสเตรเลยนมพระไทยรปหนงชอ

บญฤทธ* เธอบวชมานาน ไดออกไปเผยแพรพทธศาสนาอยกอนแลว

ทานรปน ไดทำประโยชนแกการเผยแพรพทธศาสนาในออสเตรเลยมาก

มหลายองคท ได ไปอบรมกบทานแลวเขามาบวชในเมองไทย

* ปจจบน สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงราชสกลมหาปรนายก

** พระบญฤทธ ปณฑโต

132

ประการทสาม เรานกอยเสมอวาตอไปพทธศาสนาจะเผยแพร

ไปในนานาชาตมากขน และอาจเผยแพรแบบบาทหลวงของครสตศาสนา

ถาเปนพระไทยออกไปเผยแพรแลวมกจะเอาเปลอกของพทธศาสนาออก

ไปเผยแพร หากเปนคนชาตของเขาเองเขามาบวชและอบรมใหเขาถงแกน

ของพทธศาสนาทแทจรงแลว เขาไดนำเอาแกนแทของพทธศาสนาออก

ไปเผยแพรเองนนแหละจงจะไดแกนเมอพรรษาทแลว(พ.ศ.๒๕๑๙)

กไดมพระสธมโมชาวอนโดนเซยซงบวชกบสมเดจพระญาณสงวร** ท

วดบวรนเวศวหาร มาจำพรรษาทวดหนหมากเปง เวลาเธอยงรอรบ

คณะของเราอยทอนโดนเซยนนเอง ซงเปนพระสำคญรปหนงทจะนำเอา

แกนของพทธศาสนาออกไปเผยแพร

เมอพจารณาดถงเหตผลทง ๓ ประการดงกลาวแลว จงได

ตดสนใจดวยตนเองวา ชวตของเราเทาทยงเหลออยจะขอยอมสละ

ทำประโยชนเพอพระศาสนาเทาทสามารถจะทำไดเมอตกลงอยาง

นนแลวกมองเหนคณคาชวตของตนมากขน* อนเปนเหตใหเรายอม

สละความสขสวนตวเพอพระศาสนาอยางเดดเดยว

แทจรงมคนกรงเทพฯ หลายคนหลายหม ไดเคยมานมนต ใหเรา

ไปอนเดย เพอนมสการกราบไหวปชนยสถานตาง ๆ โดยรบบรการให

ความสะดวกทกประการ แตเรากยงไมยอมรบอยนนเอง ไดเคยวาด

มโนภาพทจะไปอนเดยดมาหลายครงแลวเพอใหเกดฉนทะในการทจะไป

อนเดย แตแลวใจมนกเฉย ๆเมอมาพจารณาดเหตผลวา อนเดยเปนท

อบตขนของพระพทธศาสนาเมอเราเกดไมทนพระพทธเจาหรอสมยท

พระพทธศาสนายงรงโรจนอยเมอปชนยสถานยงคงเหลออยควรจะไป

* ปจจบน สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราชสกลมหาสงฆปรนายก

133

นมสการเพอจะไดเกดธรรมสงเวชหรอความเลอมใส แตแลวใจมนกตอ

เฉยๆอยเชนเคยหรอวาเราอาจไดเกดมาเปนพระสงฆ ในสมยยคฮนด

ปราบพระและปชนยวตถใหราบเรยบไป เราอาจเปนคนหนงในจำนวน

พระทถกฮนดปราบนนกไดเราเลยเขดฮนดในอนเดยแตครงกระโนนแลว

เลยไมอยากไปอกในชาตนกระมง ใครมศรทธามโอกาสได ไปกราบไหว

ปชนยสถานทงส กนบเปนมหากศลอนยงใหญ ดงทพระองค ไดตรสไว

แกพระอานนทวา“ปชนยวตถทงสจะเปนบอบญแกสาธชนเปนอนมาก

เมอเรานพพานไปแลว” เราวาสนานอยมได ไปขออนโมทนาดวยแลวก

ขอเปนหนบญคณประเทศอนเดยซงเปนทอบตขนของพระพทธศาสนาไว

ในโอกาสนดวย

กอนจะเดนทางไปตางประเทศครงน ไดมาพก ณ ทพก

สงฆสวนของพลอากาศโทโพยมเยนสดใจทดอนเมองกลางคน

จะมผคนมาฟงเทศนอบรมสมาธมากขนทกๆคนรสกวาคนกรงเทพฯ

สมยนคงจะมความรสกตวดกวาสมยกอนวา เรามาเกดในเมองเทวดา

ตามสมญญาสมมตตางหาก แตตวของเราเองยงคงเปนมนษยดนรน

กระเสอกกระสนทำมาหาเลยงชพแยงกนเหมอน ๆ มนษยทวไปนนเอง

จงอยากจะสรางตนเองใหไดเปนเทวดาทแทจรงกไดเพราะเคยไดทราบมา

วาเทวดาท ไปเกดในสวรรคนนไมม โอกาสจะไดทำบญเหมอนเมองมนษย

เราเมอเสวยผลบญทตนไดกระทำไวแต ในเมองมนษยนหมดแลวกกลบมา

เกดในเมองมนษยนอกบางทไมแนนอนอาจไปเกดในอบายกไดไมเหมอน

พระเสขะอรยบคคลมพระโสดาเปนตนทานเหลานนตายแลวไม ไปเกดใน

อบายอกแน

เราเปนพระแกเกดในถนดอยการศกษา บางทเขานมนต ใหเรา

ไปเทศนอบรมศลธรรมแกผทมการศกษาด เบองตนเรามความรสกเหนยม ๆ

134

ตวเองเหมอนกน แตมนเขากบหลกพทธศาสนาท ไม ใหถอ ชนวรรณะ

ใหถอเอาความรดประพฤตดเปนประมาณ เพราะคนรดทำความชว

ยอมทำความเดอดรอนใหแกประเทศชาตบานเมองยงกวาคนไมมความร

คนไมมความรแตเขาไมทำความชว ดกวาคนทมความรมาก แตนำ

ความรนนๆไปใช ในทางทชวคนรนอยแตเขาพยายามสรางแตความ

ดยอมนำความเจรญมาใหแกหมคณะตลอดถงประเทศชาตตอได เมอได

มาพจารณาถงเหตผลดงกลาวแลว เรากสามารถพดอบรมไดอยาง

ภาคภมใจ เพราะเทศนอบรมศลธรรมแกผทมการศกษาดยอมเขาใจงาย

ศลธรรมคำสอนของพระพทธเจานน สอนใหรจกของธรรมชาต จงเขา

กบหลกวทยาศาสตรทนสมยดทสดนกศกษาทดทงหลายยอมมงแสวงหา

แตความรทเปนสาระอนจะนำเอามาประยกต ใช ใหเปนประโยชนแกชวต

ของคนเทานนมไดมงบคคลวาจะอย ในฐานะและภมเชนไรกตามอยาง

สมยนครสอนศษยมความรสง ๆ แลวศษยกลบนำเอาความรนน ๆ

มาสอนครอกกมไมเหมอนศษยทเลวๆบางคนบางกลมเหนครอาจารย

ทำผดอะไรนด ๆ หนอย ๆ หรอมความคดความเหนไมตรงกบของตน

แลวถอวาครอาจารยเปนเรอจางรวมหวกนรมจกขบไลถอวาไดหนามเกยรต

อยางนมนเปนสมยพฒนาวชาอบาทวมแตจะนำมาซงความเสอมถายเดยว

๓๓.๑ ถงสงคโปรประเทศแรก

คณะเราอนมพระสตเฟน พระชยชาญ หมอชะวด และแมช

ชวนออกเดนทางจากกรงเทพฯวนท๗พฤศจกายน๒๕๑๙ถง

สงคโปร ในวนเดยวกนคณะศรทธามารบและพาไปชมเมองจนทว

135

สงคโปรเปนเกาะเลกๆอยกลางทะเลมเนอทเพยง๓๐x๒๕กม.

เทานน มผคนอยหนาแนน มพลเมองรวมทงเกาะเลกเกาะนอยรอบๆ

๓ ลานเศษ เพราะเนอทนอย ฉะนนเขาจงปลกแฟลตสง ๆ สบชน

ยสบชนขนไปเพอมใหเปลองเนอทคนไปเหนแฟลตสงๆแลวเขาใจวาคน

สงคโปรมแตคนรวยๆกนทงนนแทจรงแลวกเหมอนๆกบประเทศอนๆ

ทวไปในโลกนแหละบานธรรมดาๆมงกระเบองสงกะสแมแตมงจาก

อยางบานเรากยงมเหมอนกน เมอมนษยเรายงมกเลสอยตราบใดแลวจะ

มทกสงทกอยางเสมอภาคกนเปนไปมาไดรฐบาลของทกประเทศกพากน

พยายามตองการอยากใหเปนเชนนน แตแลวกไมเหนเปนไปตามประสงค

สกประเทศเดยวแมแตประเทศทปกครองดวยระบบคอมมวนสตกโฆษณา

นกหนาวาประชาชนพลเมองของเขาอดมสมบรณ ไมเดอดรอน มสทธ

เสมอภาคกนทวหมด แลวทำไมพลเมองเหลานนจงพากนดนรนเลดรอด

หนตายจากเมองพระศรอารยมาเลา อนนนเพราะอะไร กเพราะกเลส

ของคนเรามนแกตวเกนไปนะซ เรองนพระพทธองคสอนนกสอนหนาวา

ใหเหนอกเขาอกเราจงมเมตตาปรารถนาหวงดตอกนและกนทกๆคน

กปรารถนาเชนนนเหมอนกนแตบทเมอมาถงตวเองเขากเลสปดบงหอหม

เลยลมหมดลงของเกา

เราเคยสงสยวาเหตใดสงคโปรซงเปนเกาะเลกๆจงแยกออก

มาจากมาเลเซยเปนเอกราชตางหาก ทำไมจงไมรวมกนกบมาเลเซย

เพอจะไดเปนประเทศใหญ ๆ ใหเปนปกแผนแนนหนาเมอไปเหนความ

จรงแลวการแยกออกจากมาเลเซยไปเปนเอกราชตางหากนนมนเหมาะสม

แลวเพราะเรองวฒนธรรมขนบธรรมเนยมแลศาสนาตลอดจนนสยของ

คนสงคโปรอาจแปลกตางไปจากมาเลเซยกได อนง สงคโปรเปนเกาะ

เลกมพลเมองหนาแนน อาจมรายไดดกวามาเลเซย แลวผคนกอาจ

136

ปกครองงายกวามาเลเซยแตถงอยางไรกตามสงคโปรกยงตองอาศย

วตถดบเชนไมเปนตนจากมาเลเซยอยนนเองนำเปนปจจยสำคญ

ประจำชวตของมนษยอยางยงสงคโปรมพนทนอยไมพอจะทำการกสกรรม

และเกษตรกรรมแมแตนำบรโภคและนำใชกตองอาศยตอทอไปจากมาเลเซย

ทงนน ฉะนนมาเลเซยกบสงคโปรถงแมจะแยกกนไปคนละประเทศแลว

กตามแตสมพนธไมตรดานอน ๆ ยงแนนแฟนอยตามเดม หากจะตดก

ตองตดสายนำนแหละจงจะขาด

ดานการจราจรนน ถนนหนทางเขากวางและมมากพอแกรถรา

จะวงไมคบคงทงคนขบกชวยกนรกษาการจราจรไมเหนแกตวตามส

แยกตาง ๆ จะหาตำรวจจราจรมาทำยาสกนายเดยวกไมม มแต ไฟ

แดง-ไฟเขยวทำหนาท โดยอตโนมตอยางนาสงสาร ถนนหนทางเขา

รกษาความสะอาดไดด ไมคอยจะมคนเดนพลกพลาน ตามหนารานม

บานกระจกปดกนฝนเรยบรอยนอกจากแฟลตทสงๆแลวบานชอง

เขาปลกมระเบยบเรยบรอยนาดรมถนนและระหวางบานตอบานเขาปลก

ตนไมรมเยนนาชมนาเทยว ท ใดบานหาง ๆ ไมวาตามในเมองหรอ

ชานเมองกตามเขาทำเปนสวนสาธารณะเลกบางใหญบาง แลวทำทพก

นงเลนตามโคนตนไม ไว ใหคนไปนงพกผอนสบาย ตามชายทะเลท ไมม

ตนไมเขากปลกตนไมลงแลวทำลานจอดรถไวเปนระเบยบเรยบรอยแทบ

ทกแหง ไมวาบานรมถนนหรอกำแพงบาน ตลอดจนสวนสาธารณะ

เขาชอบปลกดอกไมพรรณตางๆสวยงามมากดนของเขากดอากาศ

และฝนกอำนวยตกบอย จงทำใหดอกไมของเขาเขยวชอมอยตลอดกาล

สงคโปรเปนเกาะเลกพลเมองหนาแนน อยาพงเขาใจวาจะไมมปาเลย

แมแต ในเมองกยงมปาดงดบอย ทงนเพราะเขามปานอย เขาจงรกปา

และพนธ ไมแลวสงวนไวดงกลาวแลวสงคโปรเปนเกาะอยบนกลางทะเล

137

สงกวาระดบนำ ฉะนนถงนำจะด ฝนตกเสมอ แตนำกไมขงชนแฉะ

จงทำความสะอาดไดงายกวากรงเทพฯของเรา ประจวบกบพลเมองก

เอาใจใสชวยกนรกษากฎหมายบานเมองเปนอยางด ถงอยางไรกด

อยาไดลมตว เพราะคนเราเกดมากเกดทสกปรก แลวกคลกคลอย

ดวยของสกปรกทงภายนอกและภายในตลอดกาล ชำระสะสาง

อาบลางแลวเดยวกสกปรกอก ผลทสดเมอตายแลวกเปอยเนา

สกปรกอก เมอมนเปนอยเชนนนแลว คนเราไปอยท ไหนมนจะสะอาด

ไดอยางไรเลา นอกจากทก ๆ คนทอยรวมกนเขาใจความจรงนนแลว

แตกชวยกนรกษาความสะอาดตามหนาทของตน ๆ รกษาความสะอาด

ภายในตวของเราอยางไรกใหรกษาความสะอาดภายนอกเชนนนกแลวกน

บานเมองใดกตามทจะเจรญสมบรณตองพรอมดวยเหต ๔

ประการดงนคอ

๑.ภมประเทศทเปนชยภมเหมาะสมแกผคนท ไปอยอาศย

๒. หวหนาผบรหารวางระเบยบกฎหมายเปนยตธรรม ไม

ทำความเดอดรอนใหแกประชาชนผอยอาศยและหยอนยานเกนไป

๓.พลเมองชวยกนรกษาระเบยบกฎหมายเคารพตอกฎหมาย

บานเมอง

๔.ผบรหารตงอย ในยตธรรม

ถาพรอมดวยเหต๔ประการนแลวบานเมองนนกจะอดม

สมบรณถาขาดอนใดขอหนงถงแมจะอดมแตกจะไมสมบรณกรงเทพฯ

เราจะทำใหสะอาดสมบรณเหมอนสงคโปร ไม ไดเดดขาดเพราะสถานท

ไมอำนวย อยทตำกวาระดบนำทะเลใครกตามเถดอยามาคยโอเลยวา

จะทำกรงเทพฯ ใหสะอาดอยางนนอยางนพอเปนขปากหนงสอพมพเปลา ๆ

ทางทดควรมาชวยกนรกษาความสะอาดตามหนาทของตนๆขออยาได

138

พากนมกงายเหนแกตวจะดกวา เหนอะไรผดนดกดา หนอยกโจมตกน

อยางสาดเสยไรมารยาทขาดวฒนธรรมอนดงามเหมอนคนไมมการศกษา

ชวงระยะทคณะของเราไดอยทสงคโปรเปนเวลาสบคนเราไดอบรม

ศลธรรมฝกกรรมฐานใหชาวสงคโปรทกๆคนๆละไมเกน๓ชวโมง

มคนมารบการอบรมคนละ ๒๐-๓๐ คน แทจรงการอบรมศลธรรมก

คอการช ใหเหนโทษของโลกตามเปนจรงนนเอง ผ ใดเหนโทษของโลกนน

ก ไดชอวามองเหนธรรมแลวเพราะโลกกบธรรมอาศยซงกนและกนอย

ฉะนนเมอเราแสดงถงธรรมปญหาของโลกจงพากนหลงไหลเขามารอบดาน

ปญหาทงหมดกเหมอนๆกบทมอย ในโลกทวๆไปนนเอง เมอสรป

แลวกคงอย ในวงรอบเขต๓ประการดงนคอ

๑.ปญหาในครอบครวและการครองชพ

๒.ปญหาทพงทางใจ

๓.ปญหาเรองตองการเปลองทกข ใหหลดพน

ขอแรก ก ไมเหนแปลกแตกตางอะไร เมอม โลกกตองม

ปญหาโลกแตกเปนธรรมดาเมอเราผกเองกตองแกเปนละซคนอนใครจะ

แก ให ได นอกจากจะบอกวธแก ใหเทานนเอง ปลาตดเบดนายพราน

เพราะเยอของนายพรานหมพรางไว ปลาเหนเขาโฉบเอาดวยความหว

เมอเบดเกยวปากเหยอกไม ไดกนยงเหลอแตความเจบปวดรวดราวอยางเดยว

ความหวทำใหเกดทกขอยางนเราใหความเหนวาจงอดเอาเถดเมอเรา

หลงเหยอจนเบดเกยวปากแลว ยงดนกจะมแตความเจบปวดทวคณปลง

อนจจงสงเวชตนเองวาเปนทกขเชนนกเพราะความหลงผดแทๆนงๆ

เอาไว ใหนายพรานมาปลดเอาไปตมยำเปนอาหารเยนกจะเปนโชคดของแก

ขอสอง คนเราเมอยงมหวงอยกจะตองดนรนไปจนสดเหวยง

จนหาทหยดสดสนไม ได ตามใจทยงไม ไดอบรมเหมอนกบสตวปาทจบ

139

มาใหม ๆ จะฮกเทาไรดนเทาไรเมอเชอกยงเหนยวไมขาดสตวปากจะ

เหนอยรกำลงตนเองแลวนงยอมจำนนคนเรากฉนนนเหมอนกน เมอไม

สมหวงในสงนน ๆ ทเขาใจวาจะนำความสขมาให แลวใจกจะสงบสข

นนแหละจงจะเหนทพงของใจวาทเราแสวงหาความสขในทนน ๆ ดวย

วตถภายนอกนนทแทจรงไม ใชแสวงหาความสขอนแทจรง เปนแตสข

ปลอมๆเปลอกๆสขทแทจรงไดแกสขทจตนงไมดนรนตางหากผมา

จบจดความสขทแทจรงไดอยางนแลว แมผนนจะอย ในอรยาบถใด

ประกอบภารกจงานใดๆอยกตามเขาจะมใจเปนสขอยตลอดกาลทกเมอ

แตเมอผทยงไมถงและไมเหนเชนนนแลวกเหมอนเปาป ใหควายฟง

ขอสาม เราไดสอนใหเขาทวนทบยอนไปพจารณาถงขอ ๑-๒

จนใหเหนวานอกจากความสขอนเกดจากความสงบแลวนอกนเปนความ

สขเพยงเพออาศยและสขปลอมๆเทานนแลวสอนใหเขาเหลานนหมน

บำเพญเจรญ พจารณาอยอยางนนตลอดไปจนชำนาญ เมอชำนาญ

แลวจะอยดวยอาการอยางไรกอย ไดตามใจปรารถนา เมอทำไดอยางน

แลวใครจะอยดวยความสขกอย ไป ใครจะอยดวยความทกขอยางไรก

อย ไปโดยอสระเสร

เทาท ไดอบรมมาแลวและไดฟงความคดความเหนของชาวสงคโปร

นบวาพวกเขามโชคดทมความคดความเหนเปนธรรม เหนโทษทกข ใน

ความมาเกดในโลกนเหนวาชวตของคนเราไมมสาระเปนเพยงมายาเทานน

อนงเราเองกไม ไดนกไดฝนเลยวา คนสงคโปรจะมความรความเขาใจ

หลกคำสอนของพระพทธเจาถงอยางน เมอกอนคนชาวสงคโปร โดย

มากถอฮนดบางครสตบางและลทธมหายานบางแตเมอพากนมาได

อบรมศกษาในหลกคำสอนของพทธศาสนาทถกตองแลวความเชอถอใน

ลทธและศาสนาเหลานนไมทราบจมหายไปไหน คงยงเหลอแตแกนแท

140

ของสจธรรม เปนทนาชนชมทเขาไดพากนแสดงออกมาซงความเชอมน

ความกลาหาญความราเรงในการทเขาไดเขาใจในสจธรรมทเปนสาระ

อยางจรงจงเปนทนาอศจรรยทบางคนมศลหาโดยอตโนมตหดภาวนา

ทำสมาธแนวแนจนทำใหเกดญาณรเรองราวตาง ๆ ทงเรองของตนและ

ของคนอนอกดวย

๓๓.๒ ไปออสเตรเลย

จากสงคโปร เราไดบนไปออสเตรเลยในวนท ๑๗พฤศจกายน

แวะลงพกทเพรธเปนเมองดานแรก แลวกไปเมลเบอรน ซดนย แคน

เบอรราตามเมองใหญๆทมผคนสนใจพทธศาสนาหรอพทธสมาคม

นมนต ให ไปอบรมศลธรรมทกแหง ไมวาไทย ลาว พมา ศรลงกา

ฝรงมงคาตางใหการตอนรบนบวาดเลศคณะเราขอขอบพระคณทาน

เหลานนไวณโอกาสนเปนอยางยง

คำสนทนากบหวหนาฮนด

ระหวางอยเพรธมสวามมาเยยม สวามหมายถงนกบวชลทธ

ฮนดนงหมและสผาคลายๆกบพระธเบตตวทานเองกบอกวาทานเปน

ฮนดลามะ ฮนดมหลายลทธ ถอพระเจาหลายพระองคเหลอเกน จะ

ถอพระเจากองค ๆ กไมวา ขอใหถอวาพระเจาเหลานนลวนแยกออก

มาจากพระเจาองคเดยวกนกใช ได (คอพระผเปนเจาผสรางโลกผ ไมม

ตว)ทานองคนบวชมาได๔๕ปแลวอายกได๗๖ปพอดทาน

มานงรอเราอยทหองรบแขกกอนแลว พอเหนเรากยกมอไหวเรากอน

ดวยความยนดมศลธรรมอยางนารกมากเราไดยกมอไหวตอบสนทนา

141

สมโมทนยกถาพอเปนเครองทำใหเกดความอมใจในกนและกนพอสมควร

แลวเราเรมถามถงลทธของทานททานประพฤตอยวาทานดำเนนไปใน

แนวไหนและหนกไปในทางใดดวยความเปนกนเอง ทานไดบอกวาทาน

เปนสวามลามะหวหนาสอนศาสนาลทธฮนด ตระกลของทานถอฮนด

และตวทานเองกเครงในลทธฮนด ไดบวชแตยงหนมจนบดนแลวกเคย

เขาไปหาพระในธเบตลทธมหายาน

ยงสวามอกคนหนง แตคนนเขาไมบวชเหมอนคนกอนเปน

ฆราวาสเหมอนคนธรรมดาๆเรานเองอาย๘๑ปแลวแตรปราง

หนาตานารกมาก ผวพรรณผดผองยมแยมอยตลอดเวลาดทาทแลว

เหมอนคนอายราว๖๑ปเทานนเองเขาไดมานงรอเราอยทหองรบแขก

กอนแลว พอเราออกจากหองมาเขาเหนเราเขาแลวกยกมอไหวเรากอน

เหมอนสวามคนกอน เขาบอกวาพอเหนเราแลวเมตตามาก (ตามภาษา

บานเราคอเคารพรกมากนนเอง) เมอทกทายและแสดงความดใจซงกน

และกนพอสมควรแลวเราไดเรมซกถามถงลทธทเขาถอกอนเชนเดยวกบ

สวามคนกอน กอนจะถามเราไดขอโทษเขา แตเขาไดบอกวาไมตอง

ขอโทษเรามธรรมเสมอกน(คอยฟงมตของเขาตอไป)เขาบอกวาเขา

ไมถอศาสนาอะไร ๆ ทงหมด “เพราะในโลกนมพระเจาองคเดยวเทานน”

ศาสดาของแตละศาสนาลวนแลวแตแยกออกมาจากพระผเปนเจาองค

เดยวกน (คอพระพรหม) เมอทำดทถกตองแลวกเขาถงพระเจาองคเดม

เหมอนกน เขาบอกวาเขาได ไปศกษาแบบโยคะกบอาจารยตาง ๆ ใน

ประเทศอนเดยถง๖อาจารยอาจารยของเขาสอนหลายแบบเปนตนวา

แบบฤษดดกาย แบบอดอาหารและกลนลมหายใจเขาออก เปนตน

(แสดงวาลทธเหลานมมาแตกอนพทธกาล คงยงเหลออยจนบดน) เขาเปน

ผมความรและความสามารถในลทธฮนด และเปนผยอมสละทก ๆ อยาง

142

(ไมมครอบครว)ฮนดศาสนกทงหลายจงไดยกใหเขาเปนสวาม

เมอเราทงสองสนทนากนโดยมพระสตเฟนเปนลามคนกลางพอ

สมควร และเราทงสองฝายตางกพอใจและยนดในคำพดของกนและกน

แลว กอนเขาจะลากลบเขาขอกราบเทาเราเพอเปนสรมงคล (เราเลย

กลายเปนพระผเปนเจาไปเลย) เรารสกละอายใจมาก เพราะเขาเปน

คนดมอายมากและมคณธรรมนาเลอมใส จงบอกวาไมตองกราบดอก

เรามธรรมเสมอกนกเปนสรมงคลดอยแลวกอนจะลาไปเขาไดหนหนามา

ไหวแลวๆเลาๆแสดงวาเขาเคารพดวยความจรงใจ

สวามทงสองนนถงคนหนงบวชเปนพระอกคนหนงไม ไดบวชกตาม

แตลทธวธเขาถงพระเปนเจาอยางเดยวกน เพราะเปนลทธฮนดเหมอน

กน เราไดขอรองใหทงสองอธบายวธทจะเขาถงพระผเปนเจา ทงสอง

ไดอธบายเหมอนกน

คอองคแรกบอกวาบรกรรม โอมะ ชา ๆ ๒-๓ ครงโดย

ระลกเอาพระเจามาไวท ใจเอาใจมาระลกถงพระเจาแลวพระเจากจะ

มาปรากฏเปนภาพตาง ๆ ขนท ใจ พระเจาจะสอนใหรจกผดรจกถก...

ใหทำดละชว...บางทก ไมปรากฏภาพจะมแตเสยง (ในหลกปฏบตทาง

พทธศาสนาตอนนเรยกวา รปฌาน ผ ใดเหนธรรม ผนนเหนเรา...

ธรรมเปนศาสดาตามพรำสอนผปฏบตดแลวไม ใหตกไปในทางผด) แลว

พระเจานนจะหายไปยงเหลอแตความวางเปลา เราเขาถง พระเจา

นรนดรแลว (อรปฌาน ซงอาฬารดาบสและอทกดาบส เจรญอย

พระสทธตถะกมารไปศกษาไดแลวเหนวา ยงยดอยนนแหละไมเปนทาง

พนทกข ไดบญญปาปาน ปหยต...ละทงดและชวแลวจงจะพนทกข ได

จงไดหนไปทำทกรกรยา)

143

สวนสวามคนทสองไม ไดบวชกอธบายเหมอนกนแตเขาไม ไดพด

ถงคำบรกรรม อาจเปนเพราะเขาหวงเคลดลบในลทธของเขากได แต

เขาใจวาคงบรกรรมเชนเดยวกนเพราะลทธเดยวกน แลวกพดแตเพยงวา

เมอเขาถงพระเจาแลว พระเจาจะแสดงภาพตาง ๆ มาสอนหรอมแต

เสยงมาสอน ไม ไดพดวาเมอภาพและเสยงนนหายไปแลวยงเหลอแต

ความวางแลวเขาถงพระเจานรนดร

สงทควรจะเปนสาระ

นกสนใจในศาสนาทงหลายฟงแลวสนกไหม ไดความวาอยางไร

เราขอแสดงความเหนดงตอไปนหากผดถกอยางไรขอนกสนใจในศาสนา

ทงหลายได ใหอภยดวยเพราะเราไมมโอกาสไดคนควาตำราศาสนาอนๆ

นอกจากพทธศาสนา

เขาใหทำความเชอมนแนวแนวา พระเจาเขามแต ไมเหนตว

พระเจาทเขาเชอนนแหละ เมอทำความเชอมนแลวนอมเอาพระเจา

หรอเอาใจของเราเขาไปไว ในพระเจาแลว พระเจากจะมาปรากฏ

ใหเหน ณ ทนน แมพทธศาสนาฝายมหายานกในทำนองเดยวกนน

สวนฝายเถรวาทหรอหนยาน พระพทธเจามตวคอพระราชโอรส

สทธตถะแหงศากยราช เสดจออกทรงผนวช ทรงบำเพญเพยร

ชำระกเลสในใจจนหมดจดบรสทธ ไดสำเรจเปนพระพทธเจาเพราะ

คณธรรมทงหลาย แต ไม ใหถอเอาเพยงกายของพระสทธตถะเทานน

มาเปนพระพทธเจา เมอผมความเชอและเลอมใสในพระคณของ

พระพทธเจาแลว นอมเอาคณความดทงหลายเหลานนมาไวท ใจ

หรอนอมเอาใจของตนไปตงไวทความดเหลานนกด เมอใจตงมนอย

ในความดเหลานนแนวแนเตมทแลว (เอกคคตารมณ) อาจเกดภาพ

144

นมตตาง ๆ หรอเสยงปรากฏ ณ ทนน ลทธพระเจาไมมตวตนนน

เขาถอวานนถงพระเจาแลวพระเจามาสอนแลว สวนพทธศาสนา

ถอวานมตของภาวนาหากมเสยงสอนบอกกลาว กถอวาพระธรรม

เปนเครองพรำสอน ถามภาพปรากฏกถอวาเปนภาพนมต พระธรรม

เปนของไมมรปราง ผเหนผฟงยงเปนของมรปรางอย พระธรรม

จงแสดงภาพใหเขากบผเหนผฟง

เมอสรปแลวทกๆศาสนาและลทธนกายสอนใหศาสนกชนของ

ตนๆละชวทำดนอมจตเอาคณความดของพระเปนเจามาไวท ใจของตน

หรอเอาจตของตนใหเขาไปอย ในพระเปนเจา เพอเราจะไดเขาถง

พระผเปนเจาเหมอน ๆ กนทก ๆ ศาสนาศาสนกชนของศาสนานน ๆ

เมอไมเขาใจในหลกของจรงของศาสนาดงกลาวมานแลว มกจะถอวาอก

ฝายหนงซงนบถอปฏบตไมเหมอนตนกเหมาวาผดตนเทานนถกแลวก

หาเรองโฆษณาโจมตกนและกนเพอใหฝายของตนเดน คนจะไดเขามา

นบถอฝายตนใหมากขน นอกจากมใชคำสอนของศาสดาทดมธรรม

เปนเครองอยแลว ยงจะเปนทเพงเลงของปราชญทดทงหลายอกดวย

การถอภาพนมตของภาวนากบการเขาถงพระเจานาจะเปนเครองพสจน

ของนกปฏบตดวยด

ใหคตแกทานมหาสมย

ระหวางเดนทางอย ในออสเตรเลยครงน นอกจากจะไดอบรม

ศลธรรมแกผสนใจในหลกพทธศาสนาแลว ยงไดแลกเปลยนทศนคต

กบหมเพอนอกดวย โดยเฉพาะทานมหาสมย ซงทางมหามกฏราช

วทยาลยสงมาอยประจำวดพทธรงสเมองซดนย

145

พระมหาสมยรปนเดมเปนคนชาวจำปาศกด ประเทศลาวไดมา

อยวดสระปทมแตเลกจนไดบวชเปนสามเณรแลวบวชเปนพระสอบป.ธ.๕

สำเรจการศกษามหาวทยาลยวดบวรนเวศวหารเมอป๒๕๐๒ไปชวย

สอนสามญศกษาทวดโพธสมภรณอดรธานอย๑ปแลวไดอาสามา

เผยแพรพทธศาสนาในออสเตรเลยน ได ๒ป* แลว เปนรนท ๒

ตอจากเจาคณปรยตแลวกเปนองคแรกท ไดเขามาอยวดน เวลาน ได

๑๓ พรรษา* แลวทานเปนพระสภาพเรยบรอยนาเคารพเลอมใสมาก

ทานไดชอวาเปนตวแทนพระสงฆ ไทยไปเผยแพรพทธศาสนาในทวป

ออสเตรเลย เพราะเมอกอนออสเตรเลยไมเคยมพระสงฆฝายเถรวาท

เขาถอศาสนาครสตเปนพน เพงมวดและพระสงฆฝายเถรวาทครงนเอง

คนเราสมยนทงโลกมการศกษาดโดยเฉพาะดานวชาวทยาศาสตร ซงม

หลกคนควาหาเหตผลขอเทจจรง สวนคำสอนของครสตศาสนาสอนให

ใชความเชอหามวพากษวจารณคำสอนทตนนบถอมนเลยขดกบหลกวชา

วทยาศาสตรสมยใหม สนตปาปาเคยลงโทษใครคนหนง เมอเขาคด

คำนวณวาโลกกลมมาแลวแต ในทสดคนทงโลกรวมสนตะปาปารนหลงๆ

กไดนำเอาหลกวชาของตาคนนนมาใชอยจนทกวนน สวนหลกคำสอนใน

พทธศาสนาปลอยใหมสทธเสรเตมท ในการคดคนใดๆกตามแมแต ใน

หลกคำสอนของพทธศาสนา เพราะหลกคำสอนในพทธศาสนาสงกวา

หลกวชาวทยาศาสตรมากพสจนขอเทจจรงไดมใชแตดานวตถอยางเดยว

แตสามารถพสจนขอเทจจรงไดทงดานนามธรรมอกดวยเมอพสจน ได

ขอเทจจรงแลว กมไดนำเอามาใช ในทางท ใหเกดโทษ มแตจะนำมาใช

ในทางสนตใหเกดคณประโยชนทงแกตนและคนอนอกดวย บางทานได

นำมาใช ไดผลจนโลกตามเกาะไมตด พนจากโลกไปเลยก ไมม เชน

พระพทธเจาและพระอรหนตทงหลายเปนตน

* นบถงปทบนทกขอความตอนน พศ. ๒๕๑๗

146

จงเปนทนาเสยดายทคนเราในสมยนมการศกษาดและสง ๆ

แต โดยมากเขาใจวาการศกษาตำราไดสำเรจปรญญาแลวกเปนพอ

บางคนอาจไมคดเลยกไดวา ตำราทจะเขยนออกมาเปนหลกสตรนน

เบองตนออกมาจากมนสมองซงนอกเหนอจากตำรา ความรท ไดมา

จากตำรามใชความรทเกดขนจากสมองของตนเอง ประสบการณท

กระตนใหเกดความรจากสมองนนแลจงจะเปนความรของเราเอง

โดยแท ในทางพทธศาสนาทานเรยกวา “ปจจตตง” เหนหรอรชด

ดวยตนเอง อนเนองมาจากพลงของใจท ไดอบรมใหเขาถงความ

สงบดแลวเกดความรชนดนและจะปฏบตตนเองใหเปลยนจากสภาพ

เดมได โดยแทจรงแลวเขาถงสภาพของจรงตามหลกสจธรรมใน

พทธศาสนา ฉะนนผจะรแจงเหนจรงในสจธรรมคำสอนในพทธศาสนา

จะตองมทงการศกษาและการปฏบตควบคกนไป จะมแตอยางเดยว

อยางใดอยางหนงไม ได ผจะเปนนกเผยแพรพทธศาสนา ในสมยคน

มการศกษาดความรสง จงจำเปนจะตองฝกฝนใหพรอมทงสองอยางดง

กลาวแลว ถาหาไมแลวกจะไมเปนผลดแกการเผยแพรเทาทควร

นอกจากนน เราไดแนะทานวา เราควรจะเผยแพร ใหเตม

แบบฉบบกลาวคอนอกจากเราจะรกษาศลพระปาฏโมกข ใหสมบรณแลว

เมอคณะของเรายงมนอยไมสามารถจะจดการศกษาได กจงรกษากจวตร

อนๆเชนธดงควตรมการออกบณฑบาตเปนตนทงจะเปนการ

แบงเบาเงนบำรงโรงครวอกดวย

การเผยแพรพทธศาสนาตองมการศกษาพรอมกบการลงมอ

ปฏบตไปดวยกน พทธศาสนาจงจะมรากตงมนอย ไดนานหมเพอนพรอม

ดวยทานมหาสมยตางกเหนดดวย แลวกรบวาจะนำเอาไปปฏบตใหเปน

ไปตามมตนตอไป

147

เราได ใหคตทานมหาสมยไววา อปสรรคบนทองถนนของการ

เผยแพรพทธศาสนาในตางประเทศมขอใหญๆอยสามประการคอ

๑. พระเอาเปรยบชาวบานไมทำมาหากน มแตขอทานชาว

บานเรารำไป

๒. พระลทธเถรวาทใจแคบ ไมชวยประชาชนททกขยากลำบาก

ไมเหมอนศาสนาอนและลทธอน

๓. พระเถรวาทหามเขาฆาสตว แตตวเองยงฉนเนอสตวอย

ผจะออกไปเผยแพรพทธศาสนาในตางประเทศจะตองประสบ

อปสรรคเหลานแน ฉะนนผเขยนจงไดแนะนำทานมหาสมยใหเตรยม

เครองมอไวสำหรบแกไขอปสรรคเหลานหากทานไมลมเมอเกดมอปสรรค

ดงวานนขนมาคงจะจบมาใช ไดทนท

อนง อนตรายทรายกาจยงกวานนของพระผจะออกไปเผยแพร

พทธศาสนาในตางประเทศ คอขนบธรรมเนยมประเพณของเขาซงเรา

ยงไมเคยชน อาจเปนเครองกดขวางและบาดหบาดตาในเวลาท ได ไป

ประสบเขาแลวทำใหทอแทระอาเบอหนายแก ใจกได หรอมฉะนนกอาจ

ทำใหลมตวลมใจหลงระเรงไปตามเขากได

ขอควรคดท ไดจากออสเตรเลย

ตามประวต เปนททราบกนอยแลวนนวา ออสเตรเลยเดมเปน

เมองปาผคนยงไมทนเจรญเผาไหนทเจรญแลวกหาลาเผาทยงไมทนเจรญ

เลนอยางนายพรานลาสตวกนอยางนนแหละชาวองกฤษเกลยดนกโทษ

อนธพาลจงไดขนใสเรอมาเทไวทเกาะนเพอใหสมนำหนา ดไมดจะไดถก

เขาลาแลนเปนสตว ไปในทสดก ได นกโทษเหลานนคงจะรสำนกตนได

148

เพราะเปนธรรมดาของคนผ ไมมทพงแลวตองพงตนเองจงพากนตงหนา

ตงตาทำมาหากนในดานเกษตรกรรมดวยความอตสาหะวรยะจนตงตว

เปนหลกเปนแหลงได พอดเหมาะสมกบโลกเขาเจรญดวยเครองจกร

ยนตกลไกซงเขาตองการวตถดบเอามาปอนโรงงานใหมาก ๆ พรอมกบ

ออสเตรเลยสมบรณดวยนำดวยดนอยแลว เมอประชากรมทจำหนาย

ผลผลตจากเกษตรกรรมกยงทำกนเปนการใหญรายไดจงเพมทวขนเปน

ลำดบ เลยกลายมาเปนเมองทอดมสมบรณอยางทปรากฏเหนอยแลว

ชาวองกฤษซงสมยโนนพากนดถกเหยยดหยามออสเตรเลยมาเวลานชก

จะอายๆออสเตรเลยไปเสยแลว

ออสเตรเลยยงมทรพยากรธรรมชาตอยมากพนทยงกวางขวางมาก

แตพลเมองเพยง๑๓ลานเทานนทรพยากรเปนปจจยทำใหประเทศชาต

เจรญอย ไดนาน ๆ ออสเตรเลยเปนประเทศหนงของโลกทมทรพยากร

มากทสด โลหะตางๆ เกอบจะมครบถวน ในขณะทบางประเทศหา

ทรพยากรบนพนดนในนำมาใชบรโภคจนหมดสน แลวกขดหรอดำลงไป

เอาใตนำใตดนมาใชกำลงจวนจะหมดอยแลวกม บางประเทศกหาคยขด

ออกมาโชวเพออวดความรวยความมของตนกม แตออสเตรเลยไม ไดอวด

ใครเพราะทรพยากรบนผวดนบนนำยงมอยเหลอหลายพลเมองของประเทศ

จะเอามาใชมาบรโภคกยงไมหมด ตอไปในอนาคตหากไฟบรรลยโลกยง

ไมอบตขนออสเตรเลยอาจเปนพเลยงสำคญของโลกประเทศหนงกได

แมวาขณะน โลกจะใหสมญญาสมมตวาเปนประเทศทพฒนาแลว

กตาม แตมไดหมายความวาเมอพฒนาแลวออสเตร-เลยมไดทำอะไรอก

นงกนนอนกนอยเปนสขสบายเลย แตแทจรงเขาไดพยายามทะนถนอม

รกษาสงทเขาไดพฒนานน และยงพยายามหาทางพฒนาใหกาวหนายง

ขนตอไปอก

149

จงหนมาดเมองเทวดาของไทยเราซ เขาไปในเมองแลว

เทวดาสกองคเดยวกไมเหน เหนมแตจกโกจกกฮปปเตมไปหมดใน

ทองถนน คนไมเคยพฒนาและไมรจกความหมายในคำวาพฒนา

กเขาใจวาทำสงใดไปเสรจแลว สงนนจะไมตองทำอกตอไป เขาใจ

เชนนนผด เดกเมอเจรญมาถงขนเปนหนมเปนสาวกชอบใจ เมอมา

ถงขนแกแลวจงจะรตววา หนม ๆ สาว ๆ นน คอแกยงมาไมถง

ตางหาก มใชหนมสาวดอก บานเมองถนนหนทางททำใหมระเบยบ

เรยบรอยสวยงามนน ทแทคอไปเอาวตถอนนนมาจากทอนซงเขา

สญสนไปมาประกอบขนณ ทนนตางหาก อนแสดงถงการเกบหอบ

เอาของจาก ณ ทน ไปปรบปรง ณ ท โนนใหเปนระเบยบเรยบรอย

เทานนเอง คนเราเจรญเตบโตอย ไดเพราะอาหาร แตตองสน

เปลองเลอดเนอของสตวอน และพชพนธอนเปนอนมาก คนเรา

เดนทางมงแตจะใหถงจดหมายปลายทาง แตลมวาเราไดละตนทาง

ไกลออกไปทกท ๆ คนเราจงอยาไดมองแตขางหนาถายเดยว

ตามสายตาซงมนมอยขางหนา จงใชปญญายอนมาดขางหลงบาง

จงจะเหนของจรง แลวจงจะทำใหเราหายเมาหลงลมตว เขาถง

หลกสจธรรมคำสอนของพระพทธเจา

๓๓.๓ เยยมอนโดนเซย

จากออสเตรเลยเรากลบมาพกทสงคโปรแลวจงเดนทางตอไป

อนโดนเซยเมอวนท๒๔ธนวาคม๒๕๑๙มบรรดาพวกเพอนของ

เราทอย ในอนโดนเซยเกอบทงหมดคอ ทานเจาคณสวรญาณ พระคร

ธรรมธรสมบต พระสธมโม พระอคคปาโลและพระเขมโย ตางมา

150

คอยรอรบทสนามบนจาการตาดวย รวมชาวพทธสมาคมทนนดวย

นอกจากนครจาการตาแลวเราไดมโอกาสไปเยยมเมองอนๆเชนบนดง

ยอรคจาการตา เมน ดดสะมารง สราบายา และบาหล เปนตน

ได ไปเยยมพทธสมาคมและวดทางพทธศาสนาทคณะธรรมทตของเรา

อนมทานเจาคณวธรธรรมาภรณ เปนหวหนาคณะธรรมทต ไดเปน

หวหนาจดสรางไวดงเชน วดมชฌมศาสนวงศทอยตดเจดยเมนดด

หรอวดธรรมทปารามทบาต มาลง สราบายา แตละแหงเราไดเหน

ดวยความปลมใจทกเยนจะมพทธบรษททงหญงชายและหนมแกมาร

วมไหวพระสวดมนตมไดขาดหลงจากนนพระทานกไดเทศนาอบรมและ

พาใหทำสมาธกนเปนประจำ

ทศนคตของเรา

เราเขามาในอนโดนเซยไดเหนปชนยวตถอนมลกษณะ เปน

ศาสนาประสมกนแลว อดทจะเกดความสลดสงเวชไม ไดพรอมทงหวน

ระลกถงเมองไทยของเรา เราปฏเสธอนสาวรยและปชนยสถานไม ไดวา

เปนของไมมคามหาศาลดแตชาวอนโดนเซยซพระสงฆและคมภรพทธ

ศาสนากไมทราบวาหายสาบสญไปจากอนโดนเซยแตเมอไร ไมม ใคร

ทราบเลยฮนดยงแลวใหญ ไมมพระเลยมแตปชนยวตถและคมภรเทานน

ดวยความยดมนในศาสนวตถปชนยสถานแท ๆ ทยงมชาวอนโดนเซย

เหลอนบถอพทธศาสนาอย๑๐กวาลานคนในจำนวนพลเมอง๑๑๓ลานคน

แลวทำไมนะคนเราจะตางคนตางอย ไม ไดเทยวหรอ ทำไมจะตองอจฉา

ทำลายลางผลาญซงกนและกนอนมใชหนาทของตน ทำไมมนษยเราจง

หนามดดวยกเลสตณหาไมเหนใจคนอนประเทศอนเขาบางเลย การเสย

151

เอกราชของชาตยอมหมายถงเสยสทธเสรและอธปไตยทงหมดอนโดนเซย

ไมทราบวาไดเสยเอกราชใหแกชาวมสลมแตเมอไร ไมเคยมประวตกลาว

ไวดวย เพราะหนงสอประวตตางๆ เขาเผาทงหมดมาทราบเอาบางก

ตอนฮอลนดามาปกครองอย ๓๐๐ กวาปนเอง ถงกระนนกตาม

หนงสอและคมภรตาง ๆ ทเกยวถงประวตศาสตรของอนโดนเซยนน

ฮอลนดากเกบไปหมด ชาวอนโดนเซยจงไมผดอะไรกบเขาจบไกมาถอน

ขนแลวปลอยไปยงมหนำซำปชนยสถานตาง ๆ ซงสรางมาดวยศรทธา

(ตามประวตวาสรางอย๙๐ป)ตามทดกอนหนตางๆแลวแสดงวา

ยงไมเรยบรอยดเลย ซงคนในอกลานปขางหนาหากจะสรางดวยเงนก

ไมมวนจะทำไดสำเรจหนลวนๆแทๆไมมจตใจจะไปโกรธแคนใคร

ยงไมพนนำมอของอสรกายไปทำลายจนไดแลวทำเชนนนจะไดอะไรแก

ผทำเลา นอกจากชาวโลกรนหลง ๆ อกกรอยกพนปมาเหนเขาแลว

ทง ๆ ทมใชประเทศของเขาและเขากไมเหนหนาและทราบชอผกระทำ

นนตางกพากนสาปแชงไม ใหมาผดมาเกดเหนโลกนอกตอไป โลกนจง

เปนของทนาเบอหนายนกหนา

เมอหวนมาระลกถงเมองไทยประเทศไทยแลว ปชนยวตถใน

พทธศาสนายงมคามากกวาทอนโดนเซยเสยอกถงอนโดนเซยจะมปชนย

วตถเปนของใหญโตมหศจรรยสกเทาไรกตามแตกยงไมเปนทศนยสถาน

เหมอนโบสถวหารในเมองไทยเราในโลกน ไมมท ไหนอกแลวทจะมปชนย

สถานอนนาเลอมใสยงไปกวาเมองไทยเราเราเชอ๑๐๐เปอรเซนตเลย

วาถาหากคนไทยศกษาใหเขาใจในความหมายของพทธศาสนาทแทจรง

แลวยอมปฏบตตามใหถกตองลทธและการเมองใดเลาในโลกนจะมาทำลาย

พทธศาสนาใหสญสนไปจากเมองไทยไดยอมไมม ขณะทเราไปตระเวนอย

ในอนโดนเซยนเจาคณสวรญาณและพระครธรรมธรสมบตพระสธมโม

152

เปนผรบรองทงเปนมคคเทศกดวยโดยตลอด เจาคณวธรธรรมาภรณ ไมอย

ไปกรงเทพฯยงไมกลบ เมอไปเหนรองรอยและความเลอมใสอนฝงลก

เขาถงจตใจของชาวอนโดนเซยในตวของเจาคณวธรฯแลว ทำใหเราเกด

ความเลอมใสและเหนความสามารถของทานมาก ๆ เดก ๆ ตวเลก ๆ

เมอเอยชอถงทานเจาคณวธรฯแลว จะรจกกนทงนน ทานเปนพระท

ยอมเสยสละและอดทนอยางยอมพลชพเพอบชาพระศาสนาจรง ๆ นบ

วาเปนกำลงใหญสำคญแกสมเดจพระญาณสงวร* และพระสงฆ ไทยใน

การไปเผยแพรพทธศาสนาอนโดนเซยมาก หลายศตวรรษมาแลวนบแต

พระสงฆ ไทยไดออกไปเผยแพรพทธศาสนาในตางประเทศ หลงจาก

เจาคณพระอบาลสมยกรงศรอยธยาไดนำคระสงฆ ไทย๑๕รปออก

ไปเผยแพรพทธศาสนาในศรลงกาแลว กเหนจะมครงนกระมงทเอากน

จรงจงแลวกปรากฏเหนผลเปนทพอใจมากแตเปนทนาเสยดายรสก

วาหาพระผจะเปนเชนอยางเจาคณวธรฯนมนอยถาหากไดมากๆองค

หนอยกจะเปนประโยชนแกพทธศาสนาและแกนานาชาตซงเขากำลงตองการ

อยมากในเวลาน “ผ ใหเมอมของตองการอยกควรใหเขา ในเมอเขา

อยากไดมใชหรอ”หรอพระสงฆ ไทยเรามจำนวนเปนแสนๆพากนเปน

พระจนไมมอะไรจะเอาไปแจกจายเขาแลวอยางนนหรอ?

เวลานชาวอนโดนเซยพากนตนตวขะมกเขมนฟนฟพทธ-ศาสนา

กนอยางเอาเปนเอาตายกนทเดยวดงจะเหนไดจากเมอมบคคลบางกลม

กดกนไม ใหเจาคณวธรฯ กลบไปอนโดนเซยอกชาวพทธเขาพรอมกน

ตอตานเอาหวชนเสาเลย ทกระแหงแมตามชนบทบานนอก ถงแมจะ

ไมมพระเปนผนำเขาเขากนำกนเองโดยมหวหนาซงเขาตงกนขนเองเรยกวา

* ปจจบน สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราชสกลมหาสงฆปรนายก

153

บณฑตตะ แนะนำชกชวนใหเขามาเปนพทธมามกะเปนกลม ๆ แลว

ตงชอใหวาพทธสมาคม แลวชาวอนโดนเซยยงเชอมนฝงอย ในใจของ

ทกๆคนวาพ.ศ.๒๕๒๐นพทธศาสนาในอนโดนเซยจะฟนฟกลบ

มาอกวาระหนง

มเรองเลาไววา อนโดนเซยรงโรจนดวยพทธศาสนามเอกราช

อธปไตยของตนเองมานานแสนนาน จะดวยเหตผลอนใดกไมทราบได

เจาผเปนใหญในเมองโมโจเคอร โตซงเปนศนยกลางของราชวงศมชะปาหะโต

ทกลบใจไปนบถออสลามแลวกประกาศใหชาวเมองหนไปนบถอดวย มแต

พระราชบตรองคเดยวท ใจแขงยอมสละชวตไมยอมนบถอศาสนาอสลาม

หนเขาปาเลย กอนจะหนเขาปายงไดประกาศออกมาอยางเดดเดยววา

อก ๕๐๐ ปขางหนาจะกลบคนมาฟนฟพทธศาสนาในอนโดนเซยให

รงเรองอกครงหนง แลวกนบมาจากนนมาถงพ.ศ. ๒๕๒๐ ครบถวน

๕๐๐ ปพอด ฉะนนชาวอนโดนเซยจงเชอมนตามคำพยากรณของพระ

ราชบตรองคนนวา พทธศาสนาจะเจรญรงเรองขนไปในปพ.ศ.๒๕๒๐

นแนนอน

เราอยากขอออนวอนเจากผเมตตา ไดแผความเมตตาไป

ในทศอนโดนเซยบางเถด เพอเปนการบชาพระพทธศาสนาสนอง

พระมหากรณาของสมเดจพระสมมาสมพทธเจา

๓๓.๔ ความรสกในการไปตางประเทศ

หลงจากทตระเวนไปตามเมองตาง ๆ สงคโปร ๓ ครง

ออสเตรเลยและอนโดนเซย แลวเรากกลบมาถงกรงเทพฯ ในวนท

๒๔มกราคม๒๕๒๐เปนเวลารวมทงสนสองเดอนเศษ

154

แมจะเปนระยะเวลาสนแตกไดประโยชนเกนกวาทคาดหมายไวมาก

ทสงคโปรและออสเตรเลยมผสนใจศกษาธรรมะอยางจรงจงจำนวนไมนอย

สวนในอนโดนเซยยงมผสนใจศาสนาพทธมากขนไปอก เมอเราไปอบรม

เพมเตมกยงมความกระตอรอรนมากขนเราไปเหนแลวกนาสงสารแมจะ

มคนสอนนอยแตกระนนการปฏบตของเขากเปนไปโดยสวนมาก

การอบรมธรรมะเราไดเขยนไวแลวในหนงสอ“ปจฉาวสชนาธรรมะ

ในตางประเทศ” สวนรายละเอยดของการเดนทางกไดเลาเอาไวแลวใน

“ประวตชวตการไปตางประเทศ”ทานผสนใจอาจหาอานไดตามใจ

ทเรยนมเปลอกหนา หนามคม กเพอรกษาเนอในของ มนไว

ทานทตองการรบประทานจงคอยพลกหาทตอระหวางพของมน

ฉกออก ทานกคงไดรบประทานและรจกรสอนโอชะสมหวง

ทกสงทกอยางในโลกน มอะไรบางทดแลว ถกแลวหมดทกประการ

นอกจากคนฉลาดผมปญญาจะรจกฝกฝนอบรมตนเองใหดและถก

ตองเทานน

มนษยเราทกเพศทกวยและทกชาตภาษา แมตลอดถงสตวทก

จำพวกคงไมม ใครสกคนเดยวทจะปฏเสธวา เขาเหลานนไมตองการ

ความสขเพอตนเอง แลวตางกเกลยดความทกขดวยกนทงนน ฉะนน

ดวยเหตผลทงสองประการน มนษยชาวโลกตลอดถงสตวดรจฉาน

ทงหลาย จงไดพากนดนรนกระเสอกกระสนเพอหาหนทางใหพนจาก

ทกขทตนเกลยดแลวให ไดมาซงความสขทตนตองการนน

การดนรนทวานแหละบางทมนกออกมาในรปการพฒนาดาน

ตาง ๆ พรอมกนไปในตว แตการพฒนาทวานถงแมจะเปนการพฒนา

ดวยเหตผลกจรงแลถาพจารณาใหดๆจะเหนวามนเจรญไปดานหนง

ของมนแตอกดานหนงมนกลบใหเสอมลงๆความทกขเปนคณมหาศาลแก

155

การพฒนา (คอทำใหเกดความฉลาดเพอเอาตนรอด) แตพรอมกนนน

มนกไดนำเอาความทกขเดอดรอนมาปลอยไวใหแกโลกนเปนอเนกประการ

เราเมอกอนไมเคยไปเมองนอกเมองนากบเขา นอกจากเชามาแจวเรอ

ขามแมนำโขงไปฉนทนครเวยงจนทนของลาว แลวกกลบมาจำวดทวด

เทานนครงนแกจวนจะเขาโลงอยแลวบงเอญได ไปเทยวเมองนอกกบเขา

เมอไปแลวกไมเหนความสนกตนเตนอะไรนอกจากจะได ไปเหนขอเทจจรง

ความเปนอยเปนไปของมนษยเราตลอดถงสตวทวๆไปในแตละประเทศ

กมสภาพเชนเดยวกนกบประเทศของเราและประเทศลาวท ได ไปเหนมา

แลว จะผดแผกกนบางเลกนอยกทรสนยมของแตละทองถนนน ๆ ขอ

ใหญกลงจดเดยวกนคอเกลยดทกขดนรนเพอใหตนไดพนไปจากทกข

ฉะนนในเมอคนเราไมตองการทกขสตวจำพวกอนกเชนเดยวกน

แตเมอเกดมาอย ในวงลอมของสงสองประการนแลวจงควรคำนงถงวถ

ชวตของตน ๆ สามประการดงจะกลาวตอไปนซงทก ๆ คนจะตอง

ดำเนนใหถกตองเปนธรรม ถาหากเราไมเขาใจในวถชวตและดำเนน

ไมถกตองเปนธรรมแลว ผลท ไดรบนอกจากจะไมนำความสขมาใหแก

ตนเองและคนอนแลว ยงจะตองเพมทวความทกขเดอดรอนใหแกตน

และคนอนอกดวย

ทกคนทงผมอำนาจมความฉลาดรดและคนมคนจน พากน

พดเสยงเดยวกนหมด ในเมอพดถงความดของศลธรรมอนดงาม

“สงคมมนพาไป” เมอรวาสงคมมนเลวแลวและเราคนหนงมใชหรอท

มสวนในสงคมนน แลวทำไมแตละคนจงไมชวยกนคดแก ไขหรอ

ตานทานสงคมนนไวบาง แลวพากนเอาสงคมทด ๆ มประโยชนมา

ใชเสยสงคมมนจะไดดขน

156

ครอบครวกด สงคมกด และอาชพกด ทงสามอยางนจะ

ดำเนนไปไดดวยความราบรนและเรยบรอยเปนสขแลว ตองดำเนน

ใหถกตองตามหลกฆราวาสธรรม (คหปฏบต) ทพระพทธเจาทรง

บญญตไว ถาหากไมแลวจะไรคานำมาแตความเดอดรอนเปนทกข

โดยสวนเดยว ศลธรรมเครองนำโลกใหเกดความสข ประเทศชาต

บานเมองใดกตามจะเจรญกาวหนาในดานวตถกด หรอในดานบรหาร

จะเปนระบอบและลทธใดกตาม หากขาดหลกศลธรรมดงวานแลว

จะหาความสขทางใจใหสมบรณ ไดยาก ธรรมคอการไมประพฤตชว

ของแตละคนกด และแตละคนตางกกลวตอความไมดดวยกนแลว

นนแลคอความเจรญทแทจรงของครอบครวและของสงคมตลอดถง

อาชพและประเทศชาตเปนทสด

การเดนทางครงน พล.อ.ท. ช สทธโชต กรรมการผจดการ

บรษทการบนไทย จำกด ไดชวยเปนธระ จดทำเรองการเดนทางให

เรยบรอยทกอยางนบตงแตการทำหนงสอเดนทางวซาตวเรอบนเปนตน

ไปแลวยงตดตามไปสงจนถงสงคโปร(และอนโดนเซยในตอนหลง)เมอ

ตนเองไมสามารถจะไปดวยไดตลอด กยงอตสาหตดตอสงขาวไปยง

สาขาตาง ๆ ทสงคโปร ซดนย จาการตา และบาหล ตลอดจน

เจาหนาทประจำเรอบนใหการตอนรบและความสะดวกเปนอยางดยง

โดยเฉพาะทจาการตา ซงมคณสทธพร กรรณสต เปนผจดการ เธอ

และภรรยา(คณตก)ยงไดเปนธระชวยเหลอเรองทพกและการเดนทาง

ภาคพนดนไปเมองตาง ๆ อกดวย จงขอจารกนำใจและบญคณของ

พล.อ.ท.ชและคณสภาพสทธโชตพรอมทงขอขอบคณเจาหนาท

ของบรษทการบนไทยทกทานเปนอยางมากท ไดเออเฟอคณะของเราไว

ณโอกาสนดวย

157

เมอกลบมาแลวประมาณ ๒ เดอน ชาวสงคโปร ไดนมนต

กลบไปอกครงหนง เพอใหดทเขาอยากสรางวดเพออบรมกมมฏฐาน

ได ไปดทประมาณ ๑๐ แหง แต ไมมทแหงใดเหมาะทจะสรางวด

ไดการท ไม ไดกดเหมอนกน ถามการสรางวดขนมากจะตองเปน

กงวลอก เพราะสรางแลวกจะตองเปนภาระมธระคอยดแล

๓๔. พรรษา ๕๕-๕๖ สงขารนเปนวฏจกร

(พ.ศ. ๒๕๒๐-๒๕๒๑)

สงขารรางกายเปนวฏจกรมการหมนไปไมมทสนสด แม

จตใจของผท ไม ไดฝกฝนอบรมกตองเปนวฏจกรดวย ผทฝกฝนแลว

จงจะเหนเปนของเบอหนาย อยางตวของเราเมอออกจากหมทภเกต

พ.ศ.๒๕๐๗อยเฉยๆเสยงกแหบแหงจนจะพดไมออกมาคราวน

กอกเหมอนกนหลงจากพวกพระนวกะ (นกศกษาแพทยศรราช) ทมา

อบรมศกษาธรรมะเพงกลบไปเราอาพาธเลก ๆ นอย ๆ แตเสยงกแหบ

แหงไปเฉยๆจนกระทงบดนเสยงกยงไมกลบเหมอนเดมคณหมอโรจน

สวรรณสทธไดนมนต ให ไปตรวจสขภาพทวไปท ร.พ. ศรราช เมอ

ตรวจแลวกไมปรากฏวามโรคอนใด นอกจากโรคชราเทานน วฏจกร

ยอมเปนไปอยางน ทกรปทกนามกจะเปนอยางนทงหมด จะตาง

กนกแตอาการเทานน

158

๓๕. พรรษา ๕๗-พรรษา ๗๐

๒๘ ปทหนหมากเปง (พ.ศ. ๒๕๒๒-๒๕๓๕)

จำเดมแตเรามาอยวดหนหมากเปงได ๒๘ ปเขานแลวนบวา

นานโข ถาเปนฆราวาสกพอสรางฐานะได พอมอนอยอนกนไดพอสมควร

เปนพระแกกอยเฝาวดเปนธรรมดาๆอยางพระแกทวไปไปไหนกไม ได

อยางเมอกอนถงไปกไมมปาเทยวรกขมลอยางพระธดงคเหมอนแตกอน

เขาโคนปาทงหมดแลวและลกหลานกมากเขาทกวน ๆ ไปไหนกมลกเกด

จากโอษฐมไดเกดจากอทรแหตามกนเปนพรวน ดงเมอ พ.ศ. ๒๕๒๑

พล.อ.อ.หะรน หงสกล นมนต ไปวเวกทออบหลวง อำเภอจอมทอง

จงหวดเชยงใหมกมผตามเปนพรวนไปเลยแทนทจะอดอาหารทรมานกาย

ทำความเพยรภาวนามนตรงกนขามอาหารการกนกรมรวยมากมเบาะ

มเตยงชนดใหนอน เรองปจจยธาตสนถามนฟมเฟอยมากกเปนอปสรรค

แกการภาวนาของผทยงไมเปนอยางสำคญ วดใดสำนกใดทปจจย

ลาภมากมกทะเลาะกน และการศกษาธรรมะกไมเจรญเทาทควร

ถงทางโลก ๆ ทเปนพนฐานนกเชนเดยวกน ลาภสกการะเกดมขน

ณ ท ใด ทนนยอมเปนภยอนตรายแกคนหมมาก เปนเจานายฉอ

ราษฏรบงหลวงโกงกนกนแหลกไปหมด ทะเลาะกนเพราะผลประโยชน

ไมเทากน พอคาประชาชนผมอทธพลขดผลประโยชนกนฆากนตาย

นบไมถวน พระพทธองคจงตรสไววา “สกกาโร กาปรสหนต”

สกการะยอมฆาบรษผมปญญาทราม ดงน

อยทเกานานเกนไปชอนฝงรากลกลงไปทกทญาตโยมไปเหน

สงท ไมดไมงามในบรเวณวด กมศรทธากอสรางขนจนเปนถาวรวตถ

สวย ๆ งาม ๆ เมอกอสรางสวยงามขนมาแลว กจำเปนอยเองท

159

จะตองรกษา เมอไมรกษากเปนโทษตามวนยของพระ ผรกษาก

ใครละกพระแกนนแหละ อบรม สงสอน การนง นอน อยกน

บณฑบาต และกจวตรทงปวง ตลอดถงการศกษาของพระภกษ

และสามเณรทงหมดทอย ในวดมาเปนภาระของพระแกคนเดยว

เขาใหชอวา สมภาร สมจรงดงเขาวาเรองนหลกเลยงก ไม ได

จำเปนตองส ไปจนกวาจะสนชพ

บญคณของพทธศาสนา

เมอมาคดถงครบาอาจารย และพระผ ใหญแตปางกอนม

พระพทธเจาเปนตน ทานนำพระศาสนากดวยอาการอยางนแลวก

ม ใจกลาหาญขนมาวา เราคนหนงกไดนำพระศาสนามาได โดยลำดบ

ไมเสยททเกดมาเปนคน แลวยงบวชในพระพทธศาสนายงไดทำ

หนาทของตนใหสมบรณ เมอเขาทำอญชลกรรมกราบไวหรอทำทาน

วตถตาง ๆ กนกถงตนเสมอวาเขากราบไหวอะไร เขากบเรากเชน

เดยวกน คอ เปนกอน ดนนำ ไฟ ลม เหมอนกน แทจรงอยาง

นอยเขากเหนแกผากาสาวพสตรอนเปนเครองหมายของพระอรหนต

แลวจงกราบไหว พระศาสนาอย ไดดวยความเชอถออยางน ถง

แมจะไมเหนจรงดวยใจของตน แตเชอดวยความเหนทสบ ๆ กนมา

เราคดถงบญคณของพทธศาสนาเปนอยางยง แตบวชมาก

นานแลว ศาสนาไดปรนปรอตวของเราใหเปนคนดตลอดเวลา

ศาสนามไดแนะนำสอนใหเราทำความชวแมแตนอย แตถงขนาดนน

พวกเรากยงฝาฝนคดจะทำชวอยรำไป ทอย ทนอน เสอ หมอน

มงมานและอาหารการกนทกอยางทเราบรโภคใชสอยอยทกวนลวน

160

แตเปนของพทธศาสนาทงนน ยาแก โรคภยไขเจบกเปนของผม

ศรทธาในพระศาสนาสละมาทำทานทงนน เราบวชมาเปนพระครง

แรกกตองอาศยผากาสาวพสตรอนเปนเครองหมายของทานผวเศษ

ทอปชฌายอาจารย ใหแกเราแลวทงนน (อปชฌายอาจารยกเปน

เพยงตวแทนพทธศาสนาเทานน เพราะทานทงหลายเหลานนก

ลวนแลวแตยดเอาพระรตนตรยมาเปนหลกดวยกนทงนน) เมอได

เครองทรงอนวเศษนแลว เขากกราบไหวทำบญสนทานจนเหลอหลาย

เราไมตายอยมาไดจนตราบเทาทกวนนกเพราะศาสนาพทธศาสนาม

คณอเนกอนนตมหนตเหลอทจะพรรณนานบแกตวของเราพรอมทง

โลกทงหมดดวยกน

เมอเราไดมาอยทนหรอท ไหนๆกตามเมอกำลงทางกายมอย

เรากไดกอสรางถาวรวตถทางพทธศาสนาไวเปนหลกฐานตามสมควรแก

อตภาพของตน เมอเราแกแลวเราไมมกำลงกายพอจะกอสรางได

ญาตโยมเขามศรทธาบรจาคทรพยเรากเอาทรพยนนมากอสรางถาวรวตถใน

พทธศาสนาแทนตวตอไปถาหากมเหลอพอเฉลยใหแกวดอน ๆ ได

เรากเฉลยไป แต ไมยอมเปนทาสของอฐ ปน หรอไม แต ไหน

แต ไรมา เพราะเราเหนวาของเหลานนเปนภายนอก ของเหลานน

จะสรางใหสวยสดงดงามสกปานใด จะหมดเงนกรอยลานกตาม

หากตวของเราไมดประพฤตเหลวไหลแลว ของเหลานนไมม

ความหมายเลยแกนพทธศาสนาแทมใชอยทวตถ แตหากอยทตว

ผประพฤตตางหาก อนนเปนหลกใจของเรา การบวชท ไดนามวา

เนกขมมะเพอละกามทงหลาย ตงใจปฏบตตามสจธรรมคำสอนของ

พระพทธเจา เพอพนจากทกขทงปวงนน จงไมควรทจะนำเอาตว

ของตนไปฝงไว ในกองอฐกองปนโดยแท

161

๓๕.๑ อโบสถวดหนหมากเปง

ในราวพ.ศ.๒๕๐๙นายกองผวศรอยบานโคกซวกตำบล

พระพทธบาทนมจตศรทธาสรางพระประดษฐานบนกอนหนใหญหนหนา

ไปทางแมนำโขงทำดวยหนปนและทรายไม ไดผกเหลกโดยใชหนกอนใหญ

ทหาเอาในบรเวณวดนผสมกบปนและทรายกอขนเปนองคพระ แกหา

ทนทรพยและดำเนนการหาชางมากอสรางดวยลำพงตนเองเราไมเกยวของ

ดวยแตอยางไร ทราบวาสนเงนไปราว๑,๐๐๐.๐๐บาท (หนงพนบาท)

ไดพระพทธรปองค ใหญปางสะดงมารขนาดหนาตกกวางราว๔เมตรเศษ

สงตงแตฐานจรดพระเกศาราว๕เมตรเศษแตรปรางลกษณะกมได

งดงามอยางน เพราะชางทวาจางมานนเปนชางพนบานธรรมดาๆไมม

ความสามารถและชำนาญในการปนพระมากนก ตอมาเราไดหาชางทม

ความสมารถมาตกแตงแก ไขโดยเฉพาะพระพกตรตกแตงแก ไขอกสอง

สามครงจงสำเรจเรยบรอยสวยงามดงทปรากฏอยทกวนน เสรจแลว

เราไดสรางศาลาครอบองคพระไวโดยทนของวดและพระเณรชวยกนทำเอง

ตอมาทางวดไดรบพระราชทานวสงคามสมา เมอวนท ๒๖

มนาคมพ.ศ.๒๕๑๓เราจงพจารณาเหนวาวดหนหมากเปงแหงนนบ

วาเปนวดทถกตองตามกฎหมายโดยสมบรณสมควรทจะมอโบสถไวเพอ

ประกอบสงฆกรรมตามธรรมวนยเพอความเจรญรงเรองของพทธศาสนา

สบไป และเหนวาบรเวณทประดษฐานพระองค ใหญนน หากจะสราง

อโบสถครอบไวแลวคงจะเหมาะสมดนกเมอเสรจแลวจะไดทงพระอโบสถ

และพระประธานพรอมกนทเดยว

จงไดพธวางศลาฤกษเมอวนท๑๒เมษายนพ.ศ.๒๕๑๕

โดยเจาพระคณสมเดจพระมหาวรวงศ (พมพ ธมมธโร) วดพระศรมหาธาต

162

บางเขนกรงเทพฯเปนประธานฝายสงฆพลอากาศโทชสทธโชตเปน

ประธานฝายฆราวาส

อโบสถหลงนทำเปนหลงคาสองชน กวาง๗ เมตรยาว๒๑

เมตรสงจากพนถงเพดาน๙เมตรมงกระเบองดนเผากาบกลวย

โดยคณไขศรตนศรกรมอนามยเปนผออกแบบอาจารยเลอนพกะพงษ

แหงกรมศลปากรเปนผออกแบบลวดลายตางๆตลอดจนแนะนำการ

กอสราง นายไพบลย จนทดเปนผรบเหมากอสรางเฉพาะคาแรงงาน

ราคา๓๐๐,๐๐๐บาท(สามแสนบาทถวน)น.ท.พนศกดรตตธรรม

เปนผหาเครองอปกรณทมอยทางกรงเทพฯ นายแสงเพชร จนทด

เปนเหรญญกและหาอปกรณตลอดจนควบคมการกอสรางโดยใกลชด

ทนทรพย ท ใช ในการกอสรางรวมทงสนประมาณ ๗๐๐,๐๐๐ บาท

(เจดแสนบาทถวน)ไดจากทานผมจตศรทธาทงสนไดจดใหมการฉลอง

อโบสถยกชอฟาผกพทธสมาตดลกนมตเมอวนท๕-๗เมษายน

พ.ศ. ๒๕๑๖ โดยมเจาพระคณ สมเดจพระมหาวรวงศ (พมพ)

เปนประธานฝายสงฆและพลอากาศโท ช สทธโชตเปนประธาน

ฝายฆราวาสอกเชนกน

เมอ พ.ศ. ๒๕๒๙ ไดทำการซอมแซมเปลยนกระเบองมง

หลงคาเปนกระเบองซแพคโมเนย ทำชอฟาใบระกาคนทวยหางหงษ

ทำลวดลายปนปนซมประตหนาตางบวหวเสากำแพงแกวรอบอโบสถ

ทาสทงภายในและภายนอก สนทนทรพยอก ๔๕๐,๐๐๐.๐๐ บาท

(สแสนหาหมนบาทถวน)

ในป พ.ศ. ๒๕๓๕ ไดทำการปดทองพระประธานองค ใหญ

สนทนทรพยอก ๒๙๙,๕๐๐.๐๐ บาท (สองแสนเกาหมนเกาพนหา

รอยบาทถวน)

163

๓๕.๒ มณฑปแหงวดหนหมากเปง

เมอ พ.ศ. ๒๕๑๕ เราไดพจารณาเหนวา สถานทตรงรม

แมนำโขงเปนทำเลเหมาะคดอยากจะสรางมณฑปขนสกหลงหนง ใหม

ลกษณะเปนศลปะแหงลมแมนำโขง

เพอเปนสถานทประดษฐานสงสกการบชา มพระพทธรปพระ

บรมสารรกธาตเปนอาท นอกจากนนเราไดแอบนกปรารภไว ในใจวาเพอ

ความไมประมาท หากเรามอนเปนไปกจะได ไมตองเปนภาระใหคนอย

หลงจดหาทเกบกระดกของเราใหยงยากไปดวย

เราไดปรารภความประสงคการจดสรางมณฑปนแกบคคลเปน

จำนวนมาก แต ในทสดเรองนนจำตองเงยบหายไปเพราะไมมทนทรพย

ตอมาป พ.ศ. ๒๕๒๐ คณประพฒน เกษสอาด ไดมาเยยมทวด

เราไดปรารภเรองนอกคณประพฒนเกดความสนใจเหนดดวยไดรบอาสา

วาจะเขยนแบบแปลนตวมณฑปมาใหดเมอคณประพฒนเขยนแบบโครงราง

มณฑปเสรจแลวกนำไปปรกษา คณประเวศ ลมปรงส ผอำนวยการ

กองหตถศลปแหงกรมศลปากร ใหชวยพจารณาตกแตงแก ไขเพมเตม

รายละเอยดตาง ๆ ของตวมณฑป คณประเวศ เปนผทสนทดกบ

ศลปกรรมแหงลมแมนำโขงผหนงในปจจบนนได ใหความสนใจชวยเหลอ

ดวยความยนดยง และในโอกาสตอมากเปนผรบออกแบบตรวจตราแก ไข

เพมเตมงานกอสรางมณฑป ตงแตเรมตนจนกระทงสำเรจสมบรณ

รวมทงการตกแตงภายในดวย

เมอแบบแปลนมณฑปเสรจเรยบรอยแลว คณประพฒน ไดนำ

มาใหด นบวาเปนแบบมณฑปทงดงามสงานาดหลงหนงทเดยว แตยง

มไดคำนวณเกยวกบเรองโครงสรางซงเปนคอนกรตเสรมเหลก จงไดนำ

164

แบบแปลนกลบไปดำเนนงานตอแลวกหายเงยบไปอกครงหนงเปนระยะ

เวลานานพอสมควรจนคดวาคงจะไมสำเรจเสยแลว เราจงไดตดสน

ลมเลกความคดทจะทำเสย

ตอมาเมอตนป พ.ศ. ๒๕๒๒คณประพฒน ไดมาพบเราใน

ระยะทเงยบหายไปนนเธอไดนำแบบไปใหวศวกรชวยคำนวณโครงสราง

คอนกรตของตวอาคารอย และในเวลาเดยวกนก ไดพยายามหาผชวย

คำนวณพนฐานรากดวย เมองานยงไมเสรจจงยงไม ไดมาแจงเรองราว

ใหทราบเธอขอดำเนนการตอไป

เมอ นายแพทย วนชย พงศพพฒน แหงโรงพยาบาล

พระพทธบาทจงหวดสระบรผเคยมาบวชและจำพรรษาทวดหนหมาก

เปงน เมอทราบเรองเขากถวายเงนให ไวสองแสนบาทเพอเรมตนงาน

กอสรางและภายหลงยงไดถวายเพมอกหนงแสนบาท

ตวมณฑปเปนอาคารคอนกรตเสรมเหลกขนาดใหญ๓ชนความ

กวางxยาววดได๑๓x๑๓เมตรสวนสงประมาณ๓๖เมตรไดอาศย

ผเชยวชาญหลายฝายรวมกนพจารณาและดำเนนการกลาวคองานดาน

สถาปนกและศลปกรรมคณประพฒนและคณประเวศเปนผควบคมดแลงาน

ดานโครงสรางอาคารซงเปนคอนกรตเสรมเหลกทงหมดนนร.อ.ชยชาญ

ภญญาวธนร.น.เปนผคำนวณใหสวนความมนคงของฐานรากของมณฑป

หลงนซงมความยากลำบากเปนพเศษ เพราะพนฐานรากทงหมดของตว

อาคารตองสรางลงบนดนตลงทลาดชนของฝงแมนำโขง จะตองอาศย

ผเชยวชาญโดยเฉพาะการนศาสตราจารยดร.ชยมกตพนธไดรบ

ภาระมาตรวจสอบพนทและชนหนตาง ๆ แลวออกแบบกำหนดฐานราก

อาคารใหทงหมดทงๆททานมงานรดตวอยมากมายกยงหาโอกาสปลก

ตนและเวลามาเปนธระใหดวยความยนดนาอนโมทนาในกศลจตของทาน

165

ผทำการกอสรางคอคณประมขบรรเจดสกลแหงบรษทป.ว.ช.

ลขตการสราง ไดชวยเหลอถอเสมอนเปนการกอสรางของตวเองมสง

ใดไมด ไมเหมาะกพยายามแก ไขดดแปลงใหดขนอยเสมอ แมวาจะอย

นอกรายการขอผกพนสญญากตาม

การกอสรางไดเรมขนโดยทำสญญาการกอสรางฉบบแรกเมอ

วนท๒๙เมษายน๒๕๒๒และฉบบทสองเมอวนท๑๙สงหาคม

ปเดยวกน ในราคากอสรางทงสนสองลานเจดแสนหนงหมนหกพนเกา

รอยสบสามบาท นเปนราคาเรมแรก ภายหลงตอมาไดมการปรบปรง

เพมเตมรายการตางๆเพอความเรยบรอยสวยงามและเหมาะสมขน

ไปอกเมอรวมเบดเสรจแลวเปนคากอสรางทงสนประมาณหาลานบาท

เมอการกอสรางเรมขน กมผมจตศรทธาถวายปจจยรวมการ

กอสรางมาโดยลำดบ คณกษมา (ต) ศภสมทร ถวายหนงแสนบาท

คณะการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยและบรษทการบนไทยไดรวม

กนทอดกฐนสามคค ป ๒๕๒๒ เพอหาปจจยสรางมณฑป ไดเงน

หกแสนสหมนบาทกรมการศาสนาอนมตเงนอดหนนสองแสนหาหมนบาท

และเมอการกอสรางดำเนนมาจนปรากฏเปนรปรางบางแลว กมผศรทธา

มาจากทวทกสารทศเปนรายบคคลบางเปนคณะบางมาไดเหนการ

กอสรางกเกดจตศรทธารวมบรจาคสมทบทนการกอสรางเปนอนมาก

จนเหลอทจะกลาวนามทานเหลานนได ในทน ไดหมดสนผทรวมบรจาค

มากทสดและเปนกำลงสำคญเหนจะเปน คณธเนตร เอยสกล ได

บรจาควสดอปกรณและเงนสด ซงเมอคดรวมทงหมดแลวกเปนมลคา

มากกวาหกแสนบาทนบวาเปนกำลงอนสำคญผหนงทเดยว

มณฑปหลงน นบวาเปนสงกอสรางทคอนขางพเศษกลาวคอ

ไดรบการเอาใจใสและเลอกสรรอยางพเศษทกขนตอนเรมแตการเลอก

166

ตำแหนงสถานทกอสรางซงจะเหนวาเปนจดทเดนและเหมาะสมเมอมอง

จากภายในอาคารสามารถเหนทวทศน โดยรอบไมมจดอบการออกแบบ

รปทรงของอาคารเปนมณฑปซงมความงดงาม มลกษณะพเศษ เปน

ศลปะแหงลมแมนำโขงโดยเฉพาะ โครงสรางตลอดจนฐานรากสราง

อยางแขงแรงเปนพเศษ ทงนดวยความมงหมายจะใหเปนถาวรวตถเปน

ปชนยสถานอนมนคงไวชวกาลนาน

พระพทธรปประธานราคา๙๕,๐๐๐บาทบรษทป.ว.ช.

ลขตการสรางและคณจวบจตรอดบญคณโรสบรบาลบรภณฑ

และคณะ ออกคนละครง เปนพระพทธรปท ไดรบการออกแบบและ

สรางขนอยางงดงามสมสวนในลกษณะศลปะรวมสมย โดยปฏมากร

ผชำนาญแหงกรมศลปากรมความสงางามและมความนมนวลเปนพเศษ

ผดไปจากพระพทธรปตามวดหรอปชนยสถานอนๆ

ชกชทประดษฐานของพระพทธรป พรอมทงเครองประดบ

ประดาตกแตงทงหมดน.พ.แสวงวจนะสวสด และญาตมตรเปน

ผถวายคากอสรางเปนเงนสแสนสองหมนหาพนบาท

ความพเศษสดทาย ซงอาจเรยกวาเปนความพเศษยอดสดก

คอวา มณฑปหลงนสำเรจเปนรปรางขนมาไดกดวยแรงศรทธาลวน ๆ

ทนทรพยท ใช ในการกอสรางทงหมด มาจากการบรจาคดวยศรทธาอน

บรสทธของสาธชนทงหลายโดยททางวดไม ไดมการเรยไรหรอออกฎกา

บอกบญแตอยางใดเลย นบวาเปนความพเศษอยางยงยากทจะมได ใน

ยคปจจบนน

นบตงแตรเรมมา จนกระทงสำเรจเสรจสนสมบรณลงได ใน

ทสดกดวยความรวมมอรวมใจจากคนหลายฝายซงตางกมารวมมอ

รวมใจกนดวยความยนดเตมอกเตมใจทงนเพราะทกคนทเราไดกลาวนาม

167

ถงกด ไม ไดกลาวนามกด ตางกมศรทธาตรงกน จงไดมารวมกนทง

กำลงทรพยทงกำลงกายกำลงปญญาความคดอนเปนเหตผลกดนให

เกดมณฑปททรงความสงาเปนเอกยากทจะมอาคารหรอปชนยสถาน

อนในสมยนทดเทยมได สมควรทสาธชนทงหลายจะไดมความภาคภมใจ

เราปลมปตในกศลเจตนาและขออนโมทนาในสวนกศลอนเกดจากศรทธา

ของทานทกผทกคน

อนงในปพ.ศ.๒๕๓๕ไดทำการซอมแซมทาสภายนอกใหม

ทงหมดพรอมทงปดทองแตสนหลงคาขนไปจรดยอดมณฑปสนทนทรพย

อก ๓๓๗,๗๕๐.๐๐ บาท (สามแสนสามหมนเจดพนเจดรอยหาสบ

บาทถวน) ซงก ไดจากศรทธาของทานสาธชนทงหลายทพรอมใจกน

ทำนบำรงพระพทธศาสนา และเปนอนสรณแกเราผสรางซงมอายครบ

๙๐ปบรบรณเมอ๒๖เมษายน๒๕๓๕นนดวย

๓๕.๓ ศาลาเทสรงส

ปฐมศาลาของวดหนหมากเปงเปนศาลาโรงฉนยอมๆยกพนสง

เสาไมพนปไมกระดานฝาใช ไม ไผขดแตะหลงคามงดวยสงกะสม

สภาพไมคงทนถาวร เมอเราไดมาพกอยทน ได ในราวสองป ญาตโยม

ทางกรงเทพฯ กเดนทางมาทแหงนมากขนเมอไดมาพบเหนสถานทแลว

ชอบใจเกดศรทธาเลอมใสจงรวมใจกนหาเงนมากอสรางศาลาการเปรยญ

ขนใหมแทนศาลาหลงเดมซงชำรดทรดโทรมมากแลว

ศาลาการเปรยญทกอสรางขนนน มลกษณะเปนเรอนไมทรงไทย

สองชนขนาดกวาง๑๑เมตรยาว๑๗เมตรโดยใชแรงงาน

ของพระภกษสามเณรชวยกนกอสรางเปนสวนใหญสรางเสรจเรยบรอย

168

เมอวนท ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๑๐ คากอสรางเปนจำนวนเงนทงสน

๘๔,๗๖๓.๐๐บาท(แปดหมนสพนเจดรอยหกสบสามบาทถวน)และ

ได ใหนามศาลาหลงนนวา“ศาลาเทสกประดษฐ”

กาลเวลาลวงเลยมาโดยลำดบ ญาตโยมจากทางกรงเทพฯ

และจงหวดตาง ๆ ไดพากนมาทวดหนหมากเปงนมากขน กอปรดวย

การคมนาคมสะดวกขนเพราะทางราชการไดตดถนนผานหนาวดพระ

ภกษสามเณรอบาสกอบาสกาทมาอยพกจำพรรษารกษาศลปฏบต

ภาวนา ทงทมาอยประจำและมาพกเปนครงคราวกเพมมากขนเรอย ๆ

เมอถงเทศกาลวนสำคญทางพระพทธศาสนา ศาลาการเปรยญทมอย

จงไมสามารถจะตอนรบญาตโยมอบาสกอบาสกาไดเพยงพอ ประกอบ

กบศาลาเทสกประดษฐกชำรดทรดโทรมเนองจากปลวกกดกนจนเสยหาย

เปนบางสวน อาจจะไมปลอดภยและอาจเกดอนตรายขนได ในภายหนา

คณะกรรมการวดหนหมากเปงจงไดมาปรกษาหารอกนกบเราและมความ

เหนพองตรงกนวาควรจะสรางศาลาการเปรยญหลงใหม ใหกวางขวาง

และคงทนถาวรขนกวาเดมเพอเปนทประกอบศาสนกจสบตอไป

ศาลาการเปรยญหลงใหมน ไดสรางขนทเดม โดยรอศาลาหลง

เกาออกเสย มลกษณะเปนอาคารคอนกรตเสรมเหลกสองชน ขนาด

กวาง ๒๓.๐ เมตร ยาว ๔๔.๐ เมตร ชนบนภายในตวอาคาร

เปนหองโถงตลอดปพนดวยไมปารเกกนฝาโดยรอบดวยกระจกกรอบ

อลมเนยม พรอมทงตดประตหนาตางโดยรอบ ระเบยงและชานศาลา

รอบตวอาคารปพนดวยหนออนชนลางเปนหองโถงตลอดปพนดวยหนออน

ทงหมดชานพกบนไดและขนบนไดทำดวยหนกรวดลาง

การออกแบบโดยอาจารยสาครพรหมทะสารแหงวทยาลย

เทคนคหนองคายทำสญญาจางเหมาแรงงานกบนายกองศรแกวหน

169

เมอวนท๒๕มกราคม๒๕๒๘โดยทางวดเปนผจดหาวสดกอสราง

ทงหมด การกอสรางแลวเสรจตามสญญาเมอ ๒๕ กมภาพนธ

๒๕๒๙ คากอสรางทงศาลาการเปรยญและหอระฆง เปนจำนวนเงน

ทงสน๗,๖๙๓,๙๒๖.๕๒บาท (เจดลานหกแสนเกาหมนสามพนเกา

รอยยสบหกบาทหาสบสองสตางค) เสรจแลวไดขนานนามศาลาหลงน

วา“ศาลาเทสรงสพ.ศ.๒๕๒๙”

๓๕.๔ จตรกรรมฝาผนง

ภายหลงบรรดาศษยานศษย ไดมจตศรทธาจะใหมการวาดภาพ

จตรกรรมฝาผนงบนผนงศาลาการเปรยญชนบน จงไดวาจางชางเขยน

ภาพจตรกรรมฝาผนงดวยสนำมนอยางด ชวงกลางเปนเรองราวเกยวกบ

พทธประวตตอนประสต เสดจออกบรรพชา ทรงบำเพญทกกรยา

ตรสร แสดงปฐมเทศนา ทรงแสดงโอวาทปาฏโมกข และเสดจดบ

ขนธปรนพพาน ชองดานขวามอเปนภาพเรองราวเกยวกบวดหนหมากเปง

ดานซายมอเปนภาพพระธาตพนม และเรองราวประเพณทองถนภาค

อสานโดยทำสญญาจางกบ นายสามารถ ทองสม เมอวนท ๒๗

กนยายนพ.ศ.๒๕๓๐ในราคา๖๕๐,๐๐๐.๐๐บาท(หกแสนหา

หมนบาทถวน)กำหนดแลวเสรจภายใน๑๒เดอนทงนอย ในความ

ควบคมของคณไขมกดชโต

170

๓๕.๕ หอระฆง

ตอมาไดสรางหอระฆงไวตรงมมศาลาดานทศตะวนออกเฉยงเหนอ

โดยการกอสรางหอระฆงดงกลาวนนคณธเนตร เอยสกล มจตศรทธา

บรจาคคาแรงในการกอสรางทงหมดตามสญญาจำนวน๓๕๐,๐๐๐.๐๐บาท

(สามแสนหาหมนบาทถวน) และไดหลอระฆงมาถวายอกดวยในราคา

๖๐,๐๐๐.๐๐บาท(หกหมนบาทถวน)

๓๕.๖ หอสมดวดหนหมากเปง

หอสมดเดมเปนอาคารไมชนเดยวตงอยตรงอาคารหอสมดหลง

ปจจบนน เมอทางวดไดดำเนนการกอสรางศาลาการเปรยญใกลจะแลว

เสรจตามสญญา เราไดพจารณาเหนวาควรจะสรางอาคารหอสมดขนใหม

ใหมสภาพสอดคลองกบศาลาการเปรยญ กไดรบความชวยเหลอดวยด

จาก คณชชวาลย พรงพวงแกว แหงบรษทด ไซน ๑๐๓ จำกด

กรงเทพฯชวยออกแบบแปลนใหมลกษณะเปนอาคารคอนกรตเสรมเหลก

สองชนขนาดกวาง๑๒.๓๐เมตรยาว๑๓.๐๐เมตรหลงคา

ทรงไทยแบบสามมข มหนาบนทำลวดลายปนปนทงสามดานทำสญญา

จางเหมาแรงงานกบ นายกองศร แกวหน เมอวนท ๔ กนยายน

พ.ศ. ๒๕๒๘ โดยทางวดเปนผจดหาวสดอปกรณท ใช ในการกอสราง

ทงหมด แลวเสรจตามสญญาเมอวนท ๙ เมษายนพ.ศ. ๒๕๒๙

สนคากอสรางจำนวน ๗๒๕,๐๕๔.๖๓ บาท(เจดแสนสองหมนหาพน

หาสบสบาทหกสบสามสตางค)

171

๓๕.๗ หอกลอง

เมองานกอสรางหอสมดเสรจเรยบรอยตามสญญาแลวคณธเนตร

เอยสกลผมศรทธากลาแขงคนหนงไดปวารณาขออนญาตตอเราขอเปน

เจาภาพสรางหอกลอง พรอมกบจดหากลองขนาดใหญมาถวาย เพอให

เปนคกนกบหอระฆงสมบรณแบบตามประเพณนยม ประกอบกบศรทธา

ญาตโยมทางจงหวดสกลนคร จงหวดกาฬสนธ จงหวดมกดาหาร

และบานขวสงมจตศรทธาสรางโปงขนาดใหญมาถวายเราจงไดออกแบบ

และวาจางใหชางมาทำหอกลองขนชนบนเปนทตงกลองชนลางเปนท

แขวนโปง สนคากอสรางเปนเงน ๖๕,๐๐๐.๐๐ (หกหมนหาพนบาท

บาทถวน)คณธเนตรรบเปนเจาภาพออกเงนทงหมด

๓๕.๘ กฏเสนาสนะ

กฏ เสนาสนะทอยอาศยของพระภกษสามเณร ซงเปนสง

จำเปนอยางหนงทตองจดใหมขนตามความเหมาะสม กฏทสรางขนแต

แรกมาอย ใหมๆเพยงไมกหลงบางหลงกชำรดทรดโทรมจำเปนตอง

ซอมแซมหรอรอทำเสยใหม ใหถาวรกมขณะเดยวกนกสรางเพมขนมา

อกดวยเพอใหเพยงพอกบความตองการของพระภกษสามเณรทเพมขน

กฏในวดหนหมากเปงสวนใหญเปนกฏทรงไทยขนาดเลกใหญตาม

ความเหมาะสม ซงลวนแลวแตเกดจากศรทธาของญาตโยมทงหลายมา

ปลกสรางถวายคนละหลงสองหลง บางทานถงสามหลงกม เพอหวง

ประโยชนแกพระภกษสามเณรจะไดอยพกจำพรรษา และผสนใจในการ

ปฏบตกมาขอปลกบานพกเพออยภาวนาบำเพญเพยร จนปจจบนนมกฏ

172

ถาวรสำหรบพระภกษสามเณรจำนวน๕๖หลงบานพกชและบานพก

ญาตโยมจำนวน๓๗หลงศาลาแมชโรงครวหองนำหองสวม

ถงนำประปาขนาดใหญสำหรบจายนำใชทวทงวด เครองกำเนดไฟฟา

เมอประมาณราคาแลวมมลคาไมตำกวา๑๐ลานบาท

เมอพ.ศ.๒๕๒๖นายบญสกลคพรอมดวยญาตมตรได

มจตศรทธาสรางอาคารมอบถวายเปนอาคารเรยนนกธรรมแกพระภกษ

สามเณรทอยจำพรรษาเปนอาคารชนเดยวหนงหลงสนเงนคากอสราง

ในราว๓๐๐,๐๐๐.๐๐บาท(สามแสนบาทถวน)

๓๕.๙ กำแพงวด

นบแตเราไดมาอยทวดหนหมากเปง ตงแต พ.ศ. ๒๕๐๘

การพฒนาวดและการกอสรางถาวรวตถกคอยเจรญเปนมาโดยลำดบ

ดวยแรงศรทธาของบรรดาศษยานศษยและญาตโยมทงหลาย ขณะ

เดยวกนกซอทดนขยายอาณาเขตของวดเพมขนอกดวย ในป พ.ศ.

๒๕๒๘ นายสรศกด สรอยสนธ (นายอำเภอศรเชยงใหมขณะนน)

ไดชวยเปนธระตดตอกบเจาหนาทของกรมทดนเพอขอเอกสารสทธตอ

ทางราชการใหถกตองตามกฎหมายจนสำเรจเรยบรอยตามประสงค

ปรากฏตามหลกฐานหนงสอรบรองการทำประโยชน (น.ส. ๓ ก.)

เลขท๐๐๐๑เลมท๑ก.หนาท๐๑ออกใหเมอวนท๒๙มกราคม

พ.ศ.๒๕๒๘เนอท๒๖๑ไร๒งาน๙๒ตารางวานบวา

เปนสถานทแหงแรกและแหงเดยวในเขตพนททนท ไดรบเอกสารสทธถก

ตองตามกฎหมาย

173

เราจงพจารณาเหนวาวดหนหมากเปงกมการพฒนาเจรญขน

มากแลว บานเมองโดยเฉพาะหมบานใกลเคยงกเจรญขยายกวางขวาง

ขนโดยลำดบสมควรทจะกำหนดเขตแดนของวดใหเปนเอกเทศสวนหนง

ตางหากใหชดเจนจงไดขอความรวมมอไปยงสำนกงานเรงรดพฒนาชนบท

(รพช.) จงหวดหนองคาย ก ไดรบความรวมมอดวยดจาก คณวรพจน

ธระอำพนหวหนาสำนกงานในดานการออกแบบการปรบปรงพนทเตรยม

การกอสราง และทำถนนดนรอบแนวกำแพงหลงจากกอสรางเสรจแลว

โดยไดสงชางผชำนาญงานมาคอยดแลชวยเหลอตลอดจนงานแลวเสรจ

ทำสญญาจางเหมาทงแรงงานและวสดอปกรณกบ นายกองศร

แกวหนเมอวนท๑๕ตลาคมพ.ศ.๒๕๒๙ดานหนาจากประต

ใหญ ไปจนสดเขตแดนทางทศตะวนตกความยาว๖๕๔เมตรทางทศ

ตะวนตกทำไปจนจรดรมแมนำโขง ความยาว ๕๓๓ เมตร รวมคา

กอสรางทงสองดานเปนจำนวนเงนทงสน ๑,๖๑๓,๓๒๐.๐๐ บาท (

หนงลานหกแสนหนงหมนสามพนสามรอยยสบบาทถวน)

อนงเมอปพ.ศ.๒๕๓๔ไดสรางกำแพงคอนกรตเสรมเหลก

ดานหนาวดจากซมประตไปจนจรดแมนำโขงทางดานทศใตความยาว

ประมาณ ๖๕๐ เมตร สนทนทรพยอก ๑,๐๙๐,๐๐๐.๐๐ บาท

(หนงลานเกาหมนบาทถวน)

ถวายพระราชกศล

หลงจากการกอสรางศาลาการเปรยญหอสมดหอระฆงหอกลอง

และกำแพงวดเสรจเรยบรอยตามประสงค เราเหนวาถาวรวตถเหลาน

เกดขนไดดวยแรงศรทธาของญาตโยมทงหมดเมอการกอสรางเสรจ

174

เรยบรอยกจำเปนทควรจะมการฉลองเพอประกาศใหทานผมสวนชวยเหลอ

ในการนน ๆ ไดทราบถงความสำเรจและไดรวมอนโมทนากศลบญโดย

พรอมเพรยงกนประกอบกบในป พ.ศ. ๒๕๓๐ ซงชาวไทยทงหลาย

ถอวาเปนโอกาสมหามงคลทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯของปวงชน

ชาวไทยทงหลายทรงเจรญพระชนมพรรษาครบ๕รอบจงไดกำหนด

การฉลองถาวรวตถเหลานนในวนท ๒๕-๒๖ เมษายน ๒๕๓๐ ซง

เปนวาระทเรามอายครบ๘๕ปบรบรณและไดทำพธถวายพระราช

กศลแดองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯพรอมกนทเดยวในการนม

พระเทพวราลงการ* (ศรจนทร วณณาโภ)รองเจาคณะภาค๑๑ (ธ)

วดศรสทธาวาสจงหวดเลยเปนประธานฝายสงฆพรอมดวยพระธรรม

ไตรโลกาจารย**(รกษมวรรณดษฐ)เจาคณะภาค๙(ธ)วดศรเมอง

จงหวดหนองคายพระเทพเมธาจารย***รองเจาคณะภาค๘ (ธ) วดโพธ

สมภรณจงหวดอดรธานพระภาวนาพศาลเถระ*(พธฐานโย)วด

ปาสาละวนจงหวดนครราชสมาและพระเถรานเถระทงหลายฝาย

ฆราวาสมพล.อ.อ.หะรนหงสกลเปนประธานในพธนำถวายถาวรวตถ

เหลานน และนำถวายพระราชกศล ไดรบความกรณาจากสมเดจพระ

สงฆราชสกลสงฆปรนายก(เจรญสวฑฒโน)วดบวรนเวศกรงเทพฯ

ซงขณะนนดำรงสมณศกดเปนสมเดจพระญาณสงวรทรงแตงคำถวาย

* ปจจบนเปนท พระธรรมวราลงการ รองเจาคณะภาค ๘ (ธ)

** ปจจบนเปนทปรกษาเจาคณะภาค ๙ (ธ)

*** ปจจบนเปนท พระธรรมบณฑต (จนทรศร จนททโป) เจาคณะภาค ๙ (ธ)

* ปจจบนเปนท พระราชสงวรญาณ

175

นอกจากการกอสรางเปนการตอบแทนบญคณของพระพทธศาสนา

สำหรบในวดหนหมากเปงทเราไดอาศยรมเงาอยมาเปนเวลากวายสบป

ดงกลาวแลวทรพยทญาตโยมมศรทธาบรจาคปวารณาถวายเปนการ

สวนตวแกเรากยงมเหลอพออยอกเฉลยใหแกวดอนๆไดเรากเฉลยไป

เพอกอสรางถาวรวตถใหเปนการทะนบำรงพระพทธศาสนาพรอมกนนนม

ญาตโยมมารายงานถงความจำเปนทควรตองชวยดานสาธารณประโยชน

ตางๆอนมกจการโรงเรยนหรอโรงพยาบาลเปนอาทเรากชวยเหลอ

เจอจานไปตามกำลงความสามารถเพอประโยชนแกสถานทนนๆและ

เพอประโยชนของผบรจาคเงนปวารณาถวายทานแกเราเบองตนดวย

กจการใด ๆ ในโลกน ยอมมการพฒนาเปลยนแปลงตามกาล

เวลาไมสามารถหยดอยกบท ได ตลอดระยะเวลาเกอบ ๓๐ ปทเรา

มาอยวดหนหมากเปงแหงน กไดทำนบำรงพระพทธศาสนาดานตาง ๆ

มาโดยลำดบทงการปกครอง การเผยแผ การศกษา การสาธารณปการ

วดหนหมากเปงจงปรากฏหลกฐานมนคง ดงเชนทานทงหลายไดเหนอย

ณ บดน นอกจากนนการทำนบำรงพระพทธศาสนานอกจากวดหน

หมากเปง เรากไดชวยเหลออนเคราะหตามสมควรแกเหตผล ทงดาน

สาธารณประโยชนตาง ๆ เราก ไดสนบสนนตามกำลงความสามารถม

อาคารเรยน โรงพยาบาล การตงองคกรสาธารณกศล เชน มลนธเทสก

เทสรงส, มลนธนโรธรงสคมภรปญญาจารย ทนอาหารกลางวนเดก

นกเรยน เปนอาทซงกจกรรมดงกลาวนน ลวนแลวแตเกดจากศรทธา

อนบรสทธของญาตโยมนำมามอบให เราจงไดจดสรร เพอประโยชน

สวนรวมตามความเหมาะสม การนำมาอางกลาวในทนบางคนอาจจะ

เหนวาเปนการพดโออวด ครนจะไมนำมากลาวไวบางอตตโนประวตกจะ

ขาดความสมบรณ ในดานผลงานและปฏปทา แตถงอยางไรกตาม

176

การกระทำทลวงมาแลวนนกปรากฏหลกฐานตามความเปนจรงซงคน

สวนใหญกรบทราบอยแลวดงนนเพอใหขอเทจจรงสมบรณยงขนทงผม

สวนรวมในการสรางกศลตางๆกบเราไดรบทราบและอนโมทนาดวยความ

ปตยนด อมเอบใจยงขน จงไดสรปผลงานดานตาง ๆ ตามคตนยม

ของชาวโลกเพอใหทานผมศรทธาทงหลายไดรบทราบและอนโมทนาดงน

๑.การทำนบำรงถาวรวตถภายในวดหนหมากเปง

จำนวน ๔๒,๐๗๒,๕๗๒.๑๐บาท

๒.การทำนบำรงพระพทธศาสนานอกวดหนหมากเปง

จำนวน ๕๑,๐๓๔,๒๕๐.๒๘บาท

๓.การสนบสนนชวยเหลอกจการสาธารณประโยชน

จำนวน ๓๐,๗๒๒,๙๖๕.๐๐บาท

๔.การจดตงองคกรสาธารณกศล

จำนวน ๒๓,๕๔๐,๐๐๐.๐๐บาท

รวมทงสนจำนวน๑๔๗,๓๖๙,๗๘๗.๓๘บาท

อนงขอสรปดงกลาวเปนยอดเพยงวนท๓๑ธนวาคม๒๕๓๖

สำหรบรายละเอยด ทานสามารถดไดจากรายการภาคปกณกะ ทาย

หนงสอเลมน

การกอสรางทงหมดโดยสรปใจความมานยอมเปนการยงยาก

แกผกระทำอยางยงโดยสวนมากผทจะทำไมคอยสำเรจกเพราะขาดทน

ทรพยและศรทธา โดยเฉพาะอยางยงขาดคณธรรมประจำตว เมอทำ

สำเรจกดอกดใจเมอทำไมสำเรจกตอกชกหววนวายไปหมดแตสำหรบ

เราทกระทำมาทงหมดนนไมรสกอะไรเลย สำเรจกชาง ไมสำเรจก

ชาง ใจมนเฉย ๆ อย

177

การกระทำสงใด ๆ เราถอวาเปน สกแตวาทำเพอกจพระ

ศาสนา ปจจยททำกไมใชทนทรพยของตน เปนของศรทธาญาตโยม

ชาวบานทงหมด เมอทำสำเรจไปไดกเปนประโยชนแกพระพทธศาสนา

และเปนบญกศลแกญาตโยมทงหลาย การกระทำอะไรก ไมตอง

บอกบญเรยไร การบอกบญเรยไรเปนการจจทำใหเขารำคาญเบอหนาย

การทเราไดกระทำไปจนสำเรจทกรายการนนกดวยทนทรพยท

ญาตโยมจากจตรทศทงส จากตางประเทศกม ไดมาปวารณาถวายไว

ในสวนทปวารณาถวายเปนกฐนผาปาสงฆทานคาภตตาหารคาไฟฟา

นำประปานน ไดรวบรวมไวเปนทนทรพยของทางวดโดยเฉพาะ ใชเฉพาะ

ในกจการของวดหนหมากเปงเทานนในสวนทปวารณาถวายเปนการสวนตว

แลวแตเราจะใช ในกจการใดตามอธยาสย ตงแตหนงบาท สบบาท

รอยบาทหมนบาทแสนบาทตามกำลงทรพยและศรทธานน เมอ

เหนวามจำนวนมากพอสมควรทจะสรางถาวรวตถเพอสาธารณประโยชน

จงไดนำไปใช ในกจการท ไดกลาวมาแลวขางตน สวนทนทรพยกไมเหน

ขาดตกบกพรองศรทธาความเชอมนในกจการงานของตนกตงมนดบด

สวนคณธรรมของตวเองกไมเสอมถอย กระทำมาโดยเรยบรอย สาธ

สาธสาธเรองเหลานเปนเพราะบญกศลทเราไดเคยกระทำมาจงสำเรจ

เรยบรอยดวยดโดยประการทงปวงดงกลาวแลว

เราเองหาเงนไมเปนเลยแมแตสตางคเดยว ญาตโยมจากจตร

ทศทงสมามอบถวายทำบญไว เราเลยกลายเปน “พระคลงสมบต”

ของพทธบรษททมาบรจาคทำบญในพระพทธศาสนาไปเลยทเดยว

“พระคลงสมบต” ของพทธศาสนกชนทบรจาคปจจยทำบญ

ถวายไว ในพระพทธศาสนาน เปนการยากมากแกผบรหารเพราะลกคา

(ผถวาย) ไมมสมดบญชบนทกไว เปนแตพระคลงสมบตมไวฝายเดยว

178

เหตนนจงเปนการยากทจะบรหาร แตการบรหารกไดเปนไปแลวดวย

ความเรยบรอย กลาวคอเมอมเงนทนมากพอสมควรทจะสรางสงใดได

จะเปนอโบสถ ศาลาการเปรยญ อาคารเรยน หรอสงใดกด กจะ

ถอนทงเงนทนและดอกเบยมาใชจายใหจนหมดเกลยง ไมเหลอหลอ

แมแตสตางคเดยว ผจะเปนนายพระคลงสมบตบรหารทนทรพยของ

พทธศาสนกชนทมาทำบญนถาหากไมเชอฝมออนขาวบรสทธของตนเอง

ถง๑๐๐เปอรเซนตแลวอยาพงทำเลยขนทำไปกเสอมเสยพทธศาสนา

อนเปนทเคารพของตนและตนเองกเสอมเสยดวย ดงมตวอยางใหเหน

ได ในททวไป ตว “ง” ตวรายกาจมาก ทำใหคนเสยมานบไมถวนแลว

แตผบรหารพระคลงสมบต นขอยนยนวา เรองเหลานบรสทธสะอาด

เตมทผมคณธรรมหรโอตตปปะอย ในตวอยากลวเลยวาจะเปนเชนนน

การทำสงใดเพอผลประโยชนสวนตนยอมกอใหเกดผลเสยหาย

การสรางสงตาง ๆ เพอพระพทธศาสนาและศาสนกชนทวไป ถาหวง

จะไดอยางเดยวยอมเปนการเสยหายมาก ถาหากมงประโยชนเพอ

พระพทธศาสนาและสาธารณกศลไม ใชของใครทงหมดจะเปนผลดมาก

โดยเฉพาะ พระ เมอกอสรางสงตาง ๆ แลวสงเหลานนยอมพาไป

สวนตนเองทอดทงกจในพระพทธศาสนาและพระธรรมวนยหมด

ไปสรางสงตาง ๆ ภายนอก แตตนไมสรางตนเอง ยอมเปนการ

เสอมเสยอยางยง

จากสภาพของปาดงดบทเราไดเคยเหนครงแรกเมอประมาณกวา

๖๐ปกอนหนาน เราไดมาอยตงแตป ๒๕๐๗และพฒนาสถานทน

จนถงบดนกาลเวลาไดลวงเลยมายสบกวาปแลว การพฒนาวดทคอย

เจรญมาโดยลำดบตงแตตนจนสำเรจบรบรณเปนวดทถาวรดงปรากฏแก

สายตาของทานทงหลายอย ณ บดนแลวนนทสำคญทสดกคอ เกด

179

จากศรทธาของญาตโยมทงหลาย บรรดาศษยานศษยทงบรรพชตและ

คฤหสถ ตางกรวมแรงรวมใจกนทงกำลงกาย กำลงทรพยตามความ

สามารถของแตละทานแตละคนเกนกวาทจะกลาวนามทานทงหลายได

ทงหมด ผลงานจงปรากฏอยจนบดนเมอคราวทสมเดจพระสงฆราช

สกลมหาสงฆปรนายก (วาสนมหาเถระ) เสดจมาเปนประธานในพธ

ฉลองมณฑป ทรงพอพระทยมาก โปรดใหยกขนเปนวดพฒนาตวอยาง

พรอมทงประทานประกาศนยบตรและพดพฒนาใหเปนทระลก เมอวนท

๒๖ พฤษภาคม ๒๕๒๕ นบวาเปนเกยรตประวตทสำคญของวดหน

หมากเปงอกอยางหนง

เราหวงเปนอยางยงวา วดหนหมากเปงแหงนจะเปนศาสนสถาน

สำหรบบำเพญสมณกจ เพอความเจรญรงเรองแหงพระพทธศาสนาสบ

ตอไปอกนานเทานาน จงขออนโมทนาใหทานทงหลายทงมวล ทมสวน

ชวยในการทำนทำบงวดหนหมากเปงแหงน จงประสบแตความสขความ

เจรญงอกงามไพบลยและมนคงในบวรพทธศาสนาตลอดไปชวกาลนาน

การทำประโยชน ใหแกคนอน อนจะเปนประโยชน ไดท

แทจรงนน จะตองทำประโยชนของตนให ไดเสยกอน แลวนำ

ประโยชนนน ๆ ออกแจกใหแกคนอน หากคนอนเขาไมรบของเรา

เรากไมเสยหายไปไหน อนนเปนกรณยกจทแทจรงของเรา นบแต

เราไดบวชมาในพทธศาสนา ไดกระทำมามไดขาดตลอดเวลา

ในวโรกาสพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษาวนท๕ธนวาคม

พ.ศ. ๒๕๓๓ น ไดทรงพระมหากรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอม

พระราชทานเลอนสมณศกด ใหเราเปนพระราชาคณะชนราช ท

พระราชนโรธรงส คมภรปญญาวศษฏยตคณสสร บวรสงฆาราม

อรณยวาส

180

สำหรบการไดรบสมณศกดของพระกมมฏฐานโดยเฉพาะคณะ

ลกศษยของทานอาจารยมน ภรทตตเถระ นเรายงคงยนยนความรสก

สวนตวดงทเคยกลาวไวแลวในชวงประวตของเราตอนท ไดรบพระราช

ทานสมณศกดเปนพระราชาคณะชนสามญเมอป๒๕๐๐นน

แตนนแหละ ทานผ ใหญ ไดอธบายวา การสถาปนาเลอนและ

ตงสมณศกดน เปนพระราชประเพณอนมมาแต โบราณกาลเปนสวน

พระราชทานสงคหธรรมของพระมหากษตรยไทยองคเอกอครศาสนปถมภก

ทรงยกยองพระมหาเถรานเถระผรบธระพระพทธศาสนา เปนภาระ

สงสอนชวยระงบอธกรณและอนเคราะหพระภกษสามเณร ใหดำรงอย

ในสมณฐานนดรโดยสมควร และเมอไดบำเพญคณความดเพมขนกจะ

พระราชทานเลอนสมณศกดถวายตางเครองราชสกการะเปนการประกาศ

เกยรตคณ

เราพระปา ก ไดแตระลกถงพระมหากรณาธคณขอถวาย

อนโมทนาและถวายพระพร

๓๖. พรรษา ๗๑ - ปจจบน (พ.ศ. ๒๕๓๖-๒๕๓๗)

เราไดพาทานผอานทงหลายเทยวชมโลกของวดหนหมากเปงเสย

ยดยาวมาเปนเวลานานพอสมควร เปนธรรมดาของโลก เมออยท ใดท

หนงนานๆหรอแมแตการมอายชวตทยนยาวนานกยอมปรากฏรองรอย

และหลกฐานของสงนนๆเปนสกขพยานตามวสยตางแตดกบชวเทานน

ซงทานผมปญญาและคณธรรมเพยงพอยอมสามารถพจารณาหาเหตผล

ไดดวยตนเองตามความเปนจรง

181

คนเราทกคนทเกดมาแลวยอมมชราและพยาธเบยดเบยนไมมาก

กนอยตามแตบญกรรมจะประดษฐ เราเองกหาไดพนจากธรรมขอน ไม

ยงชราภาพมากขนพยาธกยงทวขนเปนเงาตามตว เวทนากปรากฏอย

เนองๆแตดวยอาศยการอบรมสมาธปฏบตกรรมฐานซงเราไดบำเพญมา

โดยตลอดชวตน กพออาศยอบายปญญารกษาตนเรอยมาโดยลำดบจน

เมอเดอนธนวาคมพ.ศ.๒๕๒๘เรากถกพยาธเขาครอบงำอกวาระหนง

ตามวชาการแพทยสมยปจจบนเรยกวาโรคเสนโลหตในสมองตบเปนผล

ใหรางกายซกซายทำงานไมเปนปกต เมอสมเดจบรมบพตรพระราช

สมภารเจาทงสองพระองคทรงทราบถงอาการอาพาธของเรา กทรง

พระกรณาโปรดเกลาฯ ใหนายแพทยรงธรรม ลดพล แพทยหลวง

ประจำพระองคพรอมดวยศาสตราจารยนายแพทยนพนธพวงวรนทร

ประจำคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มาดแลรกษาเราทวดหน

หมากเปงอยางดทสด พรอมดวยคณะแพทยจากจงหวดหนองคาย ม

นายแพทยบญเรยง ชชยแสงรตน (ผอำนวยการโรงพยาบาลสงคม

ขณะนน)นายแพทยวนชยสตยาวฒพงศ(ผอำนวยการโรงพยาบาล

สมเดจพระยพราชทาบอคนปจจบน)นายแพทยปยวฒนนลดำเปนตน

พรอมดวยเจาหนาทของโรงพยาบาลอกหลายทานเกนกวาทเราจะกลาว

นามทานทงหมดได เรารสกซาบซงในพระมหากรณาธคณของลนเกลาฯ

ทงสองพระองคตลอดจนคณะแพทยทงหลายเหลานนเปนอยางยง

การอาพาธของเราในครงนนไดรบการดแลรกษาอยางดจากคณะ

แพทยดงกลาวแลวนนเพยงไมกสปดาหอาการอาพาธของเรากหายจนเปน

ทพอใจของคณะแพทยแตกนนแหละคนแกกไมตางอะไรกบไมผๆแม

จะเยยวยารกษาบำรงสกปานใดกพอไดอาศยมชวตอยไปวนหนงๆเทานน

หลงจากการอาพาธของเราในครงนนสขภาพของเรากคอยรวงโรยลงตาม

182

วยอายสงขารโดยลำดบจนถงเดอนพฤศจกายนพ.ศ.๒๕๓๕เรา

กไดอาพาธหนกอกครงหนงดวยโรคปอดอกเสบ(ตามทแพทยลงความเหน)

และหลงจากนนโรคแทรกอน ๆ กคอยหาชองทางและอบายเขารบกวน

อยเสมอ ๆ แมคณะแพทยจะพยายามดแลรกษาเราอยางดจนหายจาก

การอาพาธแตสขภาพรางกายของเรากไมเอออำนวยทจะใหแขงแรงดงเดม

เปนเหตใหรำลกถงสถานทเกาซงมสภาพภมประเทศ โดยเฉพาะอากาศ

ทสปปายะแกธาตขนธของเรามากทงเราเคยไดรบความวเวกมาแตกอนท

จะไปอยวดหนหมากเปงสถานทนนคอ วดถำขาม อำเภอพรรณานคม

จงหวดสกลนครซงเราเคยมาอยจำพรรษาแตปพ.ศ.๒๕๐๗ทน

เปนวดเกาของทานอาจารยฝนอาจาโรทานเคยอยมากอนเราจงได

ตดสนใจลาหมเพอนและญาตโยมออกจากวดหนหมากเปงเมอวนท ๖

มนาคมพ.ศ.๒๕๓๖มาขออาศยอยณวดถำขามซงมพระอาจารย

เขยม โสรโย เปนเจาอาวาสทานกยนดและเตมใจอยางยง อำนวย

ความสะดวกแกเราทกอยางทกประการเทาททานจะกระทำได มใหเรา

ตองอนาทรเดอดรอนเลยแมแตสกเลกนอย เราไดมาพกอยทกฏเกาท

ทานอาจารยฝนเคยอย เมอเราไดมารบอากาศและสมผสสถานท ทวด

ถำขามไมนานสขภาพรางกายของเรากฟนฟขนอยางนาแปลก การฉน

อาหารกลบมรสชาตด การสรงนำกสดชน อาการออนเพลยทเคยเปน

และโรคภยบางอยางกหายไปเองโดยปรยาย เราจงตดสนใจอยจำพรรษา

ณวดถำขามกบพระอาจารยเขยมเรอยมาจนปจจบนถงกระนนกตาม

ศาสตราจารยนายแพทยนพนธ พวงวรนทร และนายแพทยวนชย

สตยาวฒพงศกยงตดตามมาเยยมเยยนดแลสขภาพรางกายของเราอย

เสมอ ๆ มไดขาด ทงคณะแพทย ในบรเวณใกลเคยงมโรงพยาบาล

พรรณนานคม (โรงพยาบาลพระอาจารยฝน) โรงพยาบาลพงโคน

183

โรงพยาบาลสวางดนแดน โรงพยาบาลสกลนคร ตลอดจนญาตโยม

ชาวจงหวดสกลนครกได ใหการอปการะแกเราอยางดยง จงขอจารก

นำใจของทานทงหลายเหลานนไวณทนดวย

๓๗. บทสรป

นบแตอปสมบทมาจนบดน มพรรษา ๗๑ แลว เราได

บำเพญแตกรณยกจสงทเปนประโยชนแกตนและเพอคนอนตลอดมา

โดยไดเรมตงตนแตประโยชนตนแลวกตอไปเพอประโยชนคนอน

กลาวคอ ไดออกเทยวธดงคตงแต ไดอปสมบทพรรษาแรก ได

ตดตามครบาอาจารยประกอบกจวตร และตงใจฝกหดตามคำสอนของ

ทานโดยลำดบ ไมมกจธระอยางอนทตองทำจงไดมโอกาสบำเพญเพยร

ภาวนาดมากพอพรรษาตอๆมาไดแยกตวออกไปตองรบภาระมาก

มหมเพอนคอยตดตามอยเสมอและจะตองเปนภาระในการอบรมสงสอน

ญาตโยมเปนประจำ เพราะสมยนนพระกมมฏฐานมจำนวนนอย พอเหน

องค ใดมลกศษยตดตามมากหนอยเขากถอวาเปนอาจารย แลวกแหกน

ไปหาองคนน ถงอยางนนกด เรามไดทอแท ใจในการทำความเพยร

ดเหมอนเปนเครองเตอนสตของเราใหทำความเพยรกลาแขงขนไปเสยอก

ตกลงประโยชนของเรากไดคนอนกไมเสย

๓๗.๑ บญคณของบดามารดา

คนเกดมาไดชอวาเปนบญคณของกนและกน บตรธดาเปน

หนบญคณของบดามารดา บดามารดาเปนหน ใหมของบตรธดา

184

ตางกคดถงหนของกนและกนโดยท ใคร ๆ มไดทวงหน แตหาก

คดถงหนเอาเอง แลวกใชหนดวยตนเองตามความสำนกของตน ๆ

บางคนกนอยบางมากบาง เพราะหนชนดนเปนหนทตนหลงมา

ทำใหเกดขนเอง ไมม ใครบงคบและคำประกน บางคนคดถงหนสน

ทตนมแกบดามารดามากมายเหลอทจะคณานบ แตเกดจนตาย บดา

มารดาถนอมเลยงลกดวยความเอนดทกอยาง เปนตนวา นง นอน ยน

เดนพดจาตองอาศยบดามารดาสงสอนทกอยางเวลาเกดโทสะฟาด

ตดวยไมหรอฝามอกยงมความระลกตวอยวานลกนะๆบางทตไมลงกยงม

มนเปนสญชาตญาณของสตวผเกดมาบดามารดายอมมความรกบตร

แมแตสตวดรจฉานกยงมความรกลกโดยไมทราบความรกนนวารกเพออะไร

และหวงประโยชนอะไรจะชวยเหลออะไรแกตนบาง ลก ๆ กทำนอง

เดยวกนนแตสตวมนยงรหายเปนรกกนชวประเดยวประดาวรกกนแต

ยงเลก ๆ เมอเตบโตแลวกลมกนหมด มนษยนรกกนไมรจกหายถง

ตายแลวกยงรกกนอยอก ตายแลวมนคนมาไดอยางไรมนษยคนใด

ไมรจกบญคณบดามารดา แลไมสนองตอบแทนบญคณของทาน

มนษยผนนไดชอวาเลวรายกวาสตวดรจฉานไปเสยอก

เราบวชแตยงเลกมไดหาเลยงบดามารดาเหมอนกบคนธรรมดา

แตหลอเลยงนำใจของทานดวยเพศสมณะ ตอนนเราคยโมอวดโตไดเลย

วา เราเกดมาเปนลกผชาย ไดบวชแตเลกมไดเลยงบดามารดา

เหมอนคนธรรมดาสามญทวไป แตหลอเลยงนำใจของทานทงสอง

ดวยทศนะสมณเพศอนเปนทชอบใจของทานเปนอยางยง ระลกอย

ถงเสมอวา ลกของเราไดบวชแลว ๆ ถงอย ใกลหรอไกลตงพน

กโลเมตรกมความด ใจอยอยางนนแลวกสมประสงคอกดวย ตอน

ทานทงสองแกเฒาลงเราก ไดกลบมาสอนทานใหเพมศรทธาบารม

185

ขนจนบวชเปนชปะขาวทงสองคน (แทจรงทานกมศรทธาอยแลว

เรามาสอนเพมเตมเขากระทงมศรทธาแกกลาจนไดบวชเปนชปะขาว)

และภาวนาเกดความอศจรรยหลายอยาง ทำใหศรทธามนคงขนไปอก

เราสอนไปในทางสคต ทานทงสองกตงใจฟงโดยดเหมอนอาจารย

กบศษยจรง ๆ เตมใจรบโอวาททกอยาง ทานไมถอวาลกสอนพอแม

บดาบวชเปนชปะขาวอย ได ๑๑ ป ถงแกกรรมเมออาย ๗๗ ป

มารดาบวชเปนชอย ได ๑๗ ปจงถงแกกรรม อายได ๘๒ ป

มารดาเสยทหลงบดา ตอนจะตายเราก ไดแนะนำสงสอนจนสด

ความสามารถ เราไดชอวาได ใชหนบญคณของบดามารดาสำเรจแลว

หนอนนอกจากน ไมมอกแลว ทานทงสองลวงลบไปแลว เรากได

ทำฌาปนกจศพใหสมเกยรตทาน และตามวสยของเราผเปนสมณะ

อกดวย

ดเหมอนกนทเราบวชอย ในพทธศาสนา และอย ไดนาน

มาถงปานน ไดเหนความเปลยนของสงขารรางกายพรอมทงโลก

ภายนอกดวย ไดเหนอะไรหลายอยางทงดและชว เพมปญญา

ความรของเราขนมาอกแยะ นบวาไมเสยททเกดมารวมโลกกะเขา

คดวาเราเปนหนบญคณของโลก เราเอา ดน นำ ไฟ ลม ของ

เขามาปนเปนรปเปนกาย แลวเราจงไดมาครองอยมาบรโภคใชสอย

ของทมอย ในโลกนทงนน ของเราแท ๆ ไมมอะไรเลย ตายแลวก

สละปลอยทงไว ในโลกทงนน บางคนไมคดถงเรองเหลานจงหลง

เขาไปยดถอเอาจนเหนยวแนนวาอะไร ๆ กของก ๆ ไปหมด ผว

เมย ลกหลาน ขาวของเครองใช ในบานของกทงนน แมทสดของ

เหลานนทมนหายสญไปแลว หรอมนแตกสลายไป กยงไปยดวา

ของกอยรำไป

186

๓๗.๒ กจท ไมควรกระทำ และกรรมท ไมควร

กอสราง

กจท ไมควรกระทำ แตเกดขนมาแลวกจำยอมทำเพราะคนผ

เกดมาไดอตภาพอนน อนไดนามชอวา สงขาร จะตองแกตองเจบ

ตองตาย เปนธรรมดา ไมมใครสกคนเดยวทอยากไดเปนเชนนน จะแก

หงอมเฒาชราจนกระทงไปไหนไม ไดแลวกตามกยงไมอยากตาย อยาก

อยเหนหนาลกหลานตอไป เมอตายลงคนทอยขางหลงแมแตลกหลานก

ไมยอมเกบศพไวทบานอยางนานกไมเกน๑๕วนโดยสวนมากแลวจะ

ตองเอาไปเผาทงนนไดชอวา กจไมควรทำเพราะคนทเราเคารพนบถอ

แทๆแตเอาไปเผาทงจงเปนสงไมสมควรอยางยงแตกจำเปนตอง

กระทำและไมมใครจะเอาผไว ในบานใหเฝาเรอน

กรรมท ไมควรกอสรางนน เมอตายแลวจะเปนใครกตามเปน

บดามารดาพชายนองชายพหญงนองหญงหรอญาตคนอนๆ

เชนครบาอาจารยทเคารพนบถออยางไรกตามเมอตายแลวจะตอง

มการทำฌาปนกจศพการทำศพนจะตองใชคนและสงของมากไมเหมอน

เมอเกด เกดนนมสองคนตายายเทานนกสำเรจได นจะตองเลยงแขก

เลยงคนเลยงพระเลยงสงฆหรอหาของมาถวายพระอกดวยนบวา

เปนภาระแกผยงอย ทมฐานะคอนขางฝดเคองมใชนอย เมอไมมกตอง

ไปยมพนองเปนหนเปนสนสบไป การเปนหนเชนน ไมมรายไดอะไรเลยม

แตจะขาดทนเวนแตผใจบญจรงๆเอาบญนมาเปนกำไรแตถงอยางไร

กไดชอวาเปนของไมควรกระทำ แตเมอมนเกดขนมาเฉพาะหนาของ

ผทยงมชวตอยกจำเปนตองทำ

187

๓๗.๓ การเกด-การตาย

การเกดการตายสำหรบสตว โลกถอไมเหมอนกนโดยการ

เกดจะตองลำดบในบดามารดาเดยวกน ใครเกดกอนกเรยกวาพ เกด

ทหลงกเรยกวานองแตการตายไมอยางนนใครจะตายกอนตายหลง

กแลวแตกรรม บญกรรมของใครของมนบางทนองตายกอนพกม

หรอพตายกอนนองกม ตายแลวกไมจำเปนตองไปเกดเปนพนองกนอก

กแลวแตบญกรรมจะสงให ไปเกดท ใดเหมอนกน บางคนทำชวอาจไป

เกดเปนเปรตอสรกาย หรอตกนรกหมกไหมอย ในอเวจกม บางคน

ทำดจตใจผองใสบรสทธหลดพนจากกองทกขถงพระนพพานกมเอา

แน ไม ได

ดงโยมบดามารดาของเราผถงแกกรรมไปแลว ทานทงสองนน

เราคดวาไม ไดเปนหนบญคณของทานอกแลว ใชหนกนหมดเสยท

เพราะเราเปนลกผชายคนสดทายของทาน ไดทำกจอนสมควรแก

สมณะใหแกทานทงสองทกอยาง ไมมบกพรองแตประการใด ถงแม

ทานทงสองกคงคดเชนนนเหมอนกน คงไมคดจะทวงเอาหนสนจาก

เราอกแลว เพราะสมเจตนาของทานแลวทกประการ

อาจารยคำด พชายคนหวปนนรกเรายงกวาลกสดสวาท นา

เสยดายมาถงแกกรรมเมอเราไมอย ไปจำพรรษาทจงหวดจนทบร ไม ได

ทำศพสนองบญคณใหสมกบความรกของทานนอกจากนนพ ๆ ทกคน

เมอยงมชวตอยเราก ไดอบรมสงสอนใหตงมนอย ในศลธรรมตาม

สมควรแกนสยวาสนาของตน ๆ เมอตายกไดเปนทพงทางใจอยางด

ไมเสยททเกดมาพบพระพทธศาสนาแลวปฏบตตามสตกำลงของตน

188

นางอาน ปราบพาลพสาวคนทสองถงแกกรรมเมอพ.ศ.

๒๕๑๗อายได๘๘ป

นางแนน เชยงทอง พสาวคนทสามถงแกกรรมเมอพ.ศ.

๒๕๒๑อายได๙๐ป

นายเปลยนพชายคนทสถงแกกรรมเมอพ.ศ.๒๕๑๕อาย

ได๘๐ป

นางนวล กลาแขง พสาวคนทหา ถงแกกรรมเมอ พ.ศ.

๒๕๑๖อายได๗๙ป

พระเกต พชายคนทหก ถงแกกรรมเมอ พ.ศ. ๒๔๘๙

อายได๔๘ปพรรษา๑๔

189

ภาคปกณกะ

“เมอเราไดมาอยทนหรอท ไหน ๆ กตามเมอกำลงทางกายมอย

เราก ไดสรางถาวรวตถทางพทธศาสนาไวเปนหลกฐานตามสมควรแก

อตภาพของตนเมอเราแกแลวเราไมมกำลงกายพอจะสรางไดญาตโยม

เขามศรทธาบรจาคทรพย เรากเอาทรพยนนมากอสรางถาวรวตถใน

พทธศาสนาแทนตวตอไป ถาหากมเหลอพอเฉลยใหแกวดอน ๆ ได

เรากเฉลยไป แต ไมยอมเปนทาสของอฐปน หรอไม แต ไหน

แต ไรมา เพราะเราเหนวาของเหลานนเปนภายนอก ของเหลานน

จะสรางใหสวยสดงดงามสกปานใดจะหมดเงนกรอยลานกตาม

หากตว ของเราไมดประพฤตเหลวไหลแลว ของเหลานนไมม

ความหมายเลย แกนพระพทธศาสนาแทมใชอยทวตถ แตหากอย

ทตวผประพฤตตางหาก อนนเปนหลกใจของเรา การบวชท ได

นามวา เนกขมมะ เพอละกามทงหลาย ตงใจปฏบตตามสจธรรม

คำสอนของพระพทธเจา เพอพนจากทกขทงปวงนน จงไมควรท

จะนำเอาตวของตนไปฝงไว ในกองอฐกองปน โดยแท

190

กจการดานการทำนบำรงพระพทธศาสนา

และสาธารณประโยชนตาง ๆ

รายละเอยดกจการดานการทำนบำรงพระพทธศาสนาและ

สาธารณประโยชนตางๆในชวงระยะเวลาหลงๆทพระคณเจาหลวงป

พระราชนโรธรงส ไดทำไปแลวเทาทพอจะจดจำและรวบรวมได รวม

ทงงานทอยระหวางดำเนนการ

191

๑. การทำนบำรงถาวรวตถภายในวดหนหมากเปง

วนเดอนป รายการ รายการ

พระอโบสถ ๑๐-เม.ย.๒๕๑๕ มลคากอสราง ๘๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๒๙ ปรบปรงซอมแซมหลงคา ๔๕๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ ปดทองพระประธาน ๒๙๙,๕๐๐.๐๐

รวม๑,๕๔๙,๕๐๐.๐๐

มณฑป

๒๕๒๔ มลคากอสราง ๕,๐๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ ซอมแซมเพมเตม(ลาน) ๘๕๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ ซอมแซมปดทอง(ยอด) ๓๓๗,๗๕๐.๐๐

รวม๖,๑๘๗,๗๕๐.๐๐

ศาลาการเปรยญ

๒๕๒๘ มลคากอสราง ๗,๓๔๓,๙๒๖.๕๒

๒๕๓๓ ซอมแซมส ๑๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ ซอมแซมส ๘๘,๐๐๐.๐๐

รวม๗,๔๔๑,๙๒๖.๕๒

กำแพงวด

๒๕๒๙ ดานหนาและทศเหนอจรดแมนำโขง ๑,๖๑๓,๓๒๐.๐๐

๒๕๓๔ ทศใตจรดแมนำโขง ๑,๒๒๕,๙๓๑.๐๐

รวม๒,๘๓๙,๒๕๑.๐๐

๒๕๒๘ หอสมด ๗๒๕,๐๕๔.๖๓

๒๕๒๘ หอพระและรปปนหนขผง ๕๕๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๒๘ หอระฆงและหอกลอง ๔๗๕,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๑ จตรกรรมฝาผนงศาลาการเปรยญ ๖๕๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๓ กฏรบรองพระเถระ(อาคาร๑) ๕๕๑,๒๒๙.๐๐

๒๕๓๓ ตำหนกรบรองและวหารพระ ๑,๘๙๗,๒๕๗.๗๕

๒๕๓๓ ระบบประปาพรอมโรงกรองและถงจาย ๒,๕๓๔,๖๘๖.๐๐

๒๕๓๓ ฌาปนสถานและศาลาบำเพญกศล*(๑) ๘๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๖ กฏรบรองฆราวาสชาย(รมโขง) ๑,๒๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๖ กฏรบรองพระเถระ(อาคาร๒และอาคาร๓) ๓,๐๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๑-๒๕๓๖ อาคารถาวรจำนวน๒๗หลง(รวมศาลาโรงอาหารและศาลากลางนำ) ๔,๓๙๔,๙๑๔.๒๐

๒๕๓๔-๒๕๓๖เจดยพพธภณฑ*(๒) ๗,๒๗๖,๐๐๓.๐๐

ยอดรวมทงสน เพยงวนท ๓๐ มถนายน ๒๕๓๖ ๔๒,๐๗๒,๕๗๒.๑๐

หมายเหต *(๑)และ*(๒)โดยศรทธาของคณเฉลยวอยวทยาและคณธเนตรเอยสกล

192

สำหรบเจดยพพธภณฑนนอยระหวางดำเนนการยงไมแลวเสรจ

๒. ผลงานดานทำนบำรงพระพทธศาสนา-นอกวดหนหมากเปง

193

วนเดอนป รายการ สถานท ทนทรพย

๒๕๒๗ อโบสถคอนกรตเสรมเหลก วดอรญญวาสอ.ทาบอจ.หนองคาย ๔,๐๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๒๘ บานพกช๒หลง,วหารพระ,หอง,

ระบบไฟฟา-ประปา

วดอรญญวาสอ.ทาบอจ.หนองคาย ๔๘๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๐ ศาลาการเปรยญ "ศาลาเทสรงส"

คอนกรตเสรมเหลก ทรงไทย สองชน

พรอมถงเกบนำฝน๒ถง

วดอรญญวาสอ.ทาบอจ.หนองคาย ๒,๙๐๙,๙๐๖.๐๐

๒๕๓๐ กำแพงคอนกรตเสรมเหลกรอบวด

ยาว๗๖๗เมตร

วดอรญญวาสอ.ทาบอจ.หนองคาย ๑,๒๒๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๑ "กฏเทสรงส พ.ศ. ๒๕๓๑" อาคาร

คอนกรตเสรมเหลกสองชน

วดอรญญวาสอ.ทาบอจ.หนองคาย

(*๑)

๘๖๒,๙๙๐.๖๐

๒๕๓๑ "บรจาคสรางคอนกรตเสรมเหลก

ภายในบรเวณวด

วดอรญญวาสอ.ทาบอจ.หนองคาย ๒๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๒ กฏเรอนแถวสองชนครงตกครงไม

พรอมหองสขากำแพงลอมรอบ

บานพกช

วดอรญญวาสอ.ทาบอจ.หนองคาย ๔๑๕,๖๔๙.๐๐

๒๕๓๓ ภาพเขยนพระคณาจารยบนผนผาใบ

จำนวน๑๔ภาพตดตงภายในอโบสถ

วดอรญญวาสอ.ทาบอจ.หนองคาย ๒๕๐,๐๐๐.๐๐

รวมวดอรญญวาส ๑๐,๓๓๘,๕๔๕.๖๐

๒๕๓๐ "ศาลาเทสรงสพ.ศ.๒๕๓๐"ศาลา

การเปรยญคอนกรตเสรมเหลกทรง

ไทยสองชนถงเกบนำฝน๒ถง

วดพระพทธบาทคอแกง(เวนกม)

ต.พระพทธบาทอ.ศรเชยงใหม

จ.หนองคาย*(๒)

๓,๐๐๒,๗๘๓.๐๐

๒๕๓๐ พระพทธไสยาสนปนปนยาว๙เมตร

พรอมวหารครอบ

วดพระพทธบาทคอแกง(เวนกม)

ต.พระพทธบาทอ.ศรเชยงใหม

จ.หนองคาย

๔๙๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๑ ศาลาบำเพญบญตอจากถำพระ

พรอมถงเกบนำฝนขนาดใหญ

วดถำพระนาผกหอกต.กลางใหญ

อ.บานผอจ.อดรธาน

๔๒๘,๒๔๘.๒๐

๒๕๓๒ "ศาลานโรธรงสอนสรณพ.ศ.๒๕๓๒"

ศาลาการเปรยญคอนกรตเสรมเหลก

ทรงไทยสองชนพรอมถงเกบนำฝน

สองถง

วดปาบานผกบงต.กลางใหญ

อ.บานผอจ.อดรธาน

๒,๓๗๑,๕๙๙.๗๔

รวมยอดยกไป ๑๖,๖๓๑,๑๗๖.๕๔

194

วนเดอนป รายการ สถานท ทนทรพย

ยอดยกมา ๑๖,๖๓๑,๑๗๖.๕๔

๒๕๓๒ "ศาลานโรธรงสอนสรณพ.ศ.๒๕๓๒"

ศาลาการเปรยญคอนกรตเสรมเหลก

ทรงไทย สองชนครง พรอมถงเกบ

นำฝน๒ถงหองสขา๓หอง

วดพระพทธบาทบวบกต.เมองพาน

อ.บานผอจ.อดรธาน

๓,๕๖๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๒ บรจาคสรางศาลาบำเพญกศลศพ

”ศาลาสามพระอาจารย”

วดโพธสมภรณอ.เมองจ.อดรธาน

*(๓)

๑,๐๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๒ บรจาคปรบปรงซอมแซมศาลาการ

เปรยญ

วดปาสามคคธรรมาวาส อ.โพนทอง

อ.ศรเชยงใหมจ.หนองคาย

๑๕๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๓ "ศาลาราชนโรธรงสอนสรณ พ.ศ.

๒๕๓๓” ศาลาการเปรยญคอนกรต

เสรมเหลกทรงไทยสองชน

วดเทสรงส(วงนำมอก)ต.พระพทธ

บาทอ.ศรเชยงใหมจ.หนองคาย

*(๔)

๒,๖๔๕,๔๓๓.๐๓

๒๕๓๔ สมทบทนสรางสะพานไปอโบสถ วดปาสาระวารบานคอใหญอ.บาน

ผอจ.อดรธาน

๑๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๔ สมทบทนสรางศาลาการเปรยญ วดถำผาขามอ.นาดวงจ.เลย ๖๕,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๔ ตอเตมศาลาการเปรยญวดดอนขนน วดดอนขนน (ถำฮาน) บานดอนขนน

อ.ศรเชยงใหมจ.หนองคาย

๙๐,๔๗๔.๐๐

๒๕๓๔ สมทบทนสรางอโบสถและฉลอง วดโพธศรวนาราม ต.หนองปลาปาก

อ.ศรเชยงใหมจ.หนองคาย

๒๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๔-๒๕๓๕ สมทบทนสรางศาลาปฏบตธรรม วดปาสำราญนเวศ อ.อำนาจเจรญ

จ.อบลราชธาน*(๕)

๕๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ ศาลาการเปรยญทรงไทย คอนกรต

เสรมเหลกสองชน

วดถำพระนาผกหอก ต.กลางใหญ

อ.บานผอจ.อดรธาน*(๖)

๑,๖๗๙,๖๕๕.๐๐

๒๕๓๕ กฏคอนกรตเสรมเหลกสองชน วดสทศนาราม อ.เมอง จ.

อบลราชธาน*(๗)

๕๕๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ สมทบทนสรางศาลาการเปรยญวด

บานโพธตาก

วดบานโพธตาก ต.โพธตาก อ.ศร

เชยงใหมจ.หนองคาย

๑๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ สมทบทนสรางศาลาการเปรยญ

จนทราราม

วดหนองแวงจนทราราม ต.ยางคำ

อ.ศรเชยงใหมจ.หนองคาย

๑๐๐,๐๐๐.๐๐

รวมยอดยกไป๒๗,๔๓๗,๖๖๐.๓๒

195

วนเดอนป รายการ สถานท ทนทรพย

ยอดยกมา ๒๗,๔๓๗,๖๖๐.๓๒

๒๕๓๕ สมทบทนสรางศาลาการเปรยญ

วดโพธการาม

วดโพธการาม บานกดบง อ.โพน

พสยจ.หนองคาย

๓๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕-๒๕๓๖ สมทบทนซอมอโบสถวดศรเมอง อ.เมองจ.หนองคาย*(๘) ๑,๓๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ บรจาคทอดกฐนนครเวยงจนทร สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว

๑๑๘,๗๒๐.๐๐

๒๕๓๖ อนโมทนาในการบำเพญกศลศพ

พระครปญญาวสทธ(หลวงปบวพา)

วดปาพระสถตยอ.ศรเชยงใหม ๒๓๒,๔๗๓.๕๐

๒๕๓๖ สมทบทนซอมหลงคาอโบสถ

วดหนองบวทอง

นครเวยงจนทรสาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว

๑๖๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๖ สรางอโบสถคอนกรตเสรมเหลก

กวาง๗เมตรยาว๒๑เมตร

วดปาบานนาสดาต.กลางใหญ

อ.บานผอจ.อดรธาน*(๙)

๘,๖๓๑,๕๙๐.๐๐

๒๕๓๕-๒๕๓๖ สมทบทนสรางศาลาการเปรยญ

และวหาร

วดประชานยมอ.เมองจ.กาฬสนธ

*(๑๐)

๔,๓๕๓,๘๐๖.๔๖

๒๕๓๖ อาคารรบรองพระเถระอนสรณ

ครบรอบ๑๐๐ปเมองอดรธาน

วดโพธสมภรณอ.เมองจ.อดรธาน

*(๑๑)

๘,๕๐๐,๐๐๐.๐๐

รวมทงสนเพยงวนท๓๑ธนวาคม๒๕๓๖ ๕๑,๐๓๔,๒๕๐.๒๘

หมายเหต

(๑)นายเทยมเผานางซกเองตณสวสดบรจาคสมทบ๓๐๐,๐๐๐.๐๐บาท

(๒)มอบทนทรพยเรมแรกในการกอสรางมณฑปครอบรายพระพทธบาทในสมยพระครสถต-

(๓)มลนธเทสกเทสรงสบรจาคสมทบ๔๐๐,๐๐๐.๐๐บาท

(๔)คณนพลกษณองศกรานตบรจาคสมทบ๑,๐๐๐,๐๐๐.๐๐บาท

(๕)มลนธเทสกเทสรงสบรจาคสมทบ๑๐๐,๐๐๐.๐๐บาท

(๖)มลนธเทสกเทสรงสบรจาคสมทบ๒๐๐,๐๐๐.๐๐บาท

(๗)มลนธเทสกเทสรงสบรจาคสมทบ๒๐๐.๐๐๐.๐๐บาท

(๘)มลนธเทสกเทสรงสบรจาคสมทบ๓๐๐,๐๐๐.๐๐บาท

(๙)มลนธเทสกเทสรงสบรจาคสมทบ๒๐๐,๐๐๐.๐๐บาท

(๑๐)มลนธเทสกเทสรงสบรจาคสมทบ๔๙๐,๐๐๐.๐๐บาท

(๑๑)อยระหวางดำเนนการ

196

๓. การสนบสนนชวยเหลอสาธารณประโยชน

วนเดอนป รายการ สถานท ทนทรพย

๒๒ต.ค.๒๕๒๕ บรจาคเงนทนและสงของ โรงพยาบาลสงคมอ.สงคมจ.หนองคาย ๕๓,๔๐๐.๐๐

๓๐เม.ย.๒๕๒๖ บรจาคซอทดน โรงพยาบาลสงคมอ.สงคมจ.หนองคาย ๕๓,๙๑๕.๐๐

๒๕๒๙ บรจาคสรางวหารพระพทธรป

“พระพทธมงคลสารประภากรมน”

โรงพยาบาลสงคมอ.สงคม

จ.หนองคาย

๒๕๐,๐๐๐.๐๐

๕ม.ย.๒๕๓๐ บรจาคเงนปรบปรงพฒนา

โรงพยาบาล

โรงพยาบาลสงคมอ.สงคม

จ.หนองคาย

๑๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๗ม.ค.๒๕๓๐ บรจาคเงนปรบปรงพฒนา

โรงพยาบาล

โรงพยาบาลบงกาฬอ.บงกาฬ

จ.หนองคาย

๕๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๒๗ บรจาคสรางหองสมดประชาชน อำเภอศรเชยงใหมจ.หนองคาย ๑๓๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๒๗ บรจาคสรางตกสงฆอาพาธ โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชทาบอ

อ.ทาบอจ.หนองคาย

๑,๐๐๐,๐๐๐.

๐๐

๒๕๓๒ สมทบทนซอเครองชวยหายใจ โรงพยาบาลหนองคายจ.หนองคาย ๒๐,๐๐๐.๐๐

๑๙ก.พ.๒๕๓๑ สมทบทนสรางทวาการอำเภอทาบอ อ.ทาบอจ.หนองคาย ๒๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๒๙ สรางเมรเผาศพ วดบานนาสดาต.กลางใหญ

อ.บานผอจ.อดรธาน

๒๕๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๒๙ สรางเมรเผาศพ ฌาปนสถานบานกลางใหญต.กลาง

ใหญอ.บานผอจ.อดรธาน

๖๕๐,๐๐๐.๐๐

๒๖พ.ค.๒๕๓๐ อาคารเรยนตามแบบมาตรฐานของ

สำนกงานคณะกรรมการประถม

ศกษาแหงชาต๔หองเรยน๑

หองสมด

โรงเรยนพระพทธบาทเทสรงสวทยา

ต.พทธบาทอ.ศรเชยงใหมจ.หนองคาย

๑,๐๗๓,๐๐๐.

๐๐

๒๖ก.ค.๒๕๓๑ อาคารเรยนตามแบบมาตรฐานของ

สำนกงานคณะกรรมการประถม

ศกษาแหงชาตจำนวน๒หลง๑๖

หองเรยนพรอมถงนำฝน๒ถง

โรงเรยนกลางใหญนโรธรงสอปถมภต

.กลางใหญอ.บานผอจ.อดรธาน

๒,๕๓๐,๐๐๐.

๐๐

๒๑ก.ค.๒๕๓๒ อาคารเรยนตามแบบมาตรฐานของ

สำนกงานคณะกรรมการประถม

ศกษาแหงชาต(สปช.๑๐๕/๒๕๒๙)

พรอมถงนำฝนจำนวน๒ถง

โรงเรยนพระพทธบาทเทสรงสวทยา

ต.พทธบาทอ.ศรเชยงใหมจ.หนองคาย

๑,๑๗๐,๐๐๐.

๐๐

รวมยอดยกไป๗,๓๕๐,๓๑๕.๐๐

197

วนเดอนป รายการ สถานท ทนทรพย

ยอดยกมา ๗,๓๕๐,๓๑๕.๐๐

๒๕๓๓ สรางอาคารโรงอาหาร โรงเรยนกลางใหญนโรธรงสอปถมภ ๓๗,๓๒๗.๐๐

๑๕ก.พ.๒๕๓๖ อาคารเรยนมธยมตามแบบกรม

สามญศกษา(แบบก.)

โรงเรยนกลางใหญนโรธรงสอปถมภ

ต.กลางใหญอ.บานผอจ.อดรธาน

๕,๘๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๑ ถนนลกรงจากบานกลางใหญไปวด

ถำพระระยะทางประมาณ

๖.๕กโลเมตร

ต.กลางใหญอ.บานผอจ.อดรธาน ๒๑๒,๙๔๓.๐๐

๒๕๓๓ บรจาคศนยผนำเยาวชนอาสา

พฒนาทองถน

วดโพธสมภรณอ.เมองจ.อดรธาน ๕๑,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๔ บรจาคสรางสะพานขามหวยซวก บานโคกซวกต.พระพทธบาทอ.ศร

เชยงใหมจ.หนองคาย

๔๒,๘๕๕.๐๐

๒๕๓๔ อาคารผปวย"ตกอนสรณ๘๘ป

หลวงปเทสกเทสรงส”

โรงพยาบาลปะทวอ.ปะทวจ.ชมพร

*(๑)

๓,๐๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ บรจาคตงมลนธดอกพนผล วดปาหนองนาโทอ.โพธชยรอยเอด ๓๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ บรจาคสมทบทนมลนธวดอรญญ

วาส

วดอรญญวาสอ.ทาบอจ.หนองคาย ๑๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ สรางอาคารเรยนจรยศกษา โรงเรยนประจกษศลปากรอ.เมอง

จ.อดรธาน

๙๘๗,๖๒๘.๐๐

๒๕๓๕ สรางศาลาประชาคมบานไทยเจรญ บานไทยเจรญต.พระพทธบาท

อ.ศรเชยงใหมจ.หนองคาย

๑,๑๕๔,๘๙๗.๐๐

๒๕๓๖ สมทบทนสรางหอสงฆอาพาธ โรงพยาบาลศรนครนทร

มหาวทยาลยขอนแกนจ.ขอนแกน

๕,๐๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๖ อาคารศนยพฒนาการศกษา

การศาสนาการวฒนธรรมและการ

ศกษา

อำเภอศรเชยงใหมจ.หนองคาย

*(๒)

๘๘๖,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๖ อาคารเรยนมธยมศกษา โรงเรยนกลางใหญนโรธรงสอปถมภ

ต.กลางใหญอ.บานผอจ.อดรธาน

๕๘,๐๐๐,๐๐๐.๐๐

ยอดรวมทงสนเพยงวนท๓๑ธนวาคม๒๕๓๖๓๐,๗๒๒,๙๖๕.๐๐

198

วนเดอนป รายการ สถานท ทนทรพย

ยอดยกมา ๑๓,๑๘๗,๖๔๒.๐๐

๒๕๓๑ ถนนลกรงจากบานกลางใหญ ไป

วดถำพระระยะทางประมาณ

๖.๕กโลเมตร

ต.กลางใหญอ.บานผอจ.อดรธาน ๒๑๒,๙๔๓.๐๐

๒๕๓๓ บรจาคศนยผนำเยาวชนอาสา

พฒนาทองถน

วดโพธสมภรณอ.เมองจ.อดรธาน ๕๑,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๔ บรจาคสรางสะพานขามหวยซวก บานโคกซวกต.พระพทธบาท

อ.ศรเชยงใหมจ.หนองคาย

๔๒,๘๕๕.๐๐

๒๕๓๔ อาคารผปวย"ตกอนสรณ๘๘ป

หลวงปเทสกเทสรงส”

โรงพยาบาลปะทวอ.ปะทวจ.ชมพร

*(๑)

๓,๐๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ บรจาคตงมลนธดอกพนผล วดปาหนองนาโทอ.โพธชยรอยเอด ๓๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ บรจาคสมทบทนมลนธวดอรญญ

วาส

วดอรญญวาสอ.ทาบอจ.หนองคาย ๑๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๕ สรางอาคารเรยนจรยศกษา โรงเรยนประจกษศลปากรอ.เมอง

จ.อดรธาน

๙๘๗,๖๒๘.๐๐

๒๕๓๕ สรางศาลาประชาคมบานไทยเจรญ บานไทยเจรญต.พระพทธบาทอ.

ศรเชยงใหมจ.หนองคาย

๑,๑๕๔,๘๙๗.๐๐

๒๕๓๖ สมทบทนสรางหอสงฆอาพาธ โรงพยาบาลศรนครนทร

มหาวทยาลยขอนแกนจ.ขอนแกน

๕,๐๐๐,๐๐๐.๐๐

๒๕๓๖ อาคารศนยพฒนาการศกษาการ อำเภอศรเชยงใหมจ.หนองคาย ๘๘๖,๐๐๐.๐๐

ศาสนาการวฒนธรรมและการ

ศกษา

*(๒)

๒๕๓๖ อาคารเรยนมธยมศกษา โรงเรยนกลางใหญนโรธรงสอปถมภ

ต.กลางใหญอ.บานผอจ.อดรธาน

๕๘,๐๐๐,๐๐๐.๐๐

ยอดรวมทงสนเพยงวนท๓๑ธนวาคม๒๕๓๖ ๓๐,๗๒๒,๙๖๕.๐๐

หมายเหต *(๑)คณสายพณปตะสงหบรจาค๒,๐๐๐,๐๐๐.๐๐บาท

คณสนธยาเกยรตวรางกรพรอมดวยบรษทพบลทรายและญาตมตร

*(๒)มลนธเทสกเทสรงสบรจาคสมทบ๑๕๐,๐๐๐.๐๐บาท