01. Konzervacija i Restavracija - Voved (2015)

ИСТОРИЈА ЗАШТИТА НАГРАДИТЕЛСКОНАСЛЕДСТВО

• ИСТОРИЈА НА АРХИТЕКТУРА ИУМЕТНОСТ 1 /СТАР ВЕК/

• ИСТОРИЈА НА АРХИТЕКТУРА ИУМЕТНОСТ 2 /СРЕДЕН ВЕК/

• ИСТОРИЈА НА АРХИТЕКТУРА ИУМЕТНОСТ 3 /НОВ ВЕК/

• ИСТОРИЈА НА АРХИТЕКТУРА ИУМЕТНОСТ 4 /МОДЕРНА/

• АРХИТЕКТУРА И УМЕТНОСТ ВОМАКЕДОНИЈА

• ДОКУМЕНТИРАЊЕ ИИСТРАЖУВАЊЕ НАГРАДИТЕЛСКОТО НАСЛЕДСТВО

• КОНЗЕРВАЦИЈА И РЕСТАВРАЦИЈАНА ГРАДИТЕЛСКОТО НАСЛЕДСТВО

• РЕВИТАЛИЗАЦИЈА НАГРАДИТЕЛСКОТО НАСЛЕДСТВО

Основни фази во процесот на заштита:

1.ПОПИСНО – РЕГИСТРАЦИСКА ОБРАБОТКА

2.АНАЛИТИЧКА И ПЛАНСКО – ПРОЕКТНАОБРАБОТКА

3.ИЗВЕДУВАЊЕ НА РАБОТИТЕ ВРЗГРАДИТЕЛСКОТО НАСЛЕДСТВО

4.ПОСТОЈАНО ОДРЖУВАЊЕ И ИНСПЕКЦИЈА

1. ПОПИСНО - РЕГИСТРАЦИСКА ОБРАБОТКА

1.1. Инвентаризација /заштитен попис/1.2. Валоризација /прелиминарна/1.3. Категоризација /прелиминарна/1.4. Режим на заштита /превентивен/1.5. Прогласување на заштитата и1.6. Pегистрација

2. АНАЛИТИЧКА И ПЛАНСКО - ПРОЕКТНАОБРАБОТКА

2.1. Анализа и документација на постојнатасостојба

2.2. Истражување и обработка на првобитнатасостојба и развојот на историската градбаили целина

2.3. Проучување на причините за деградација2.4. Научна валоризација и јавна верификација2.5. Планови и проекти

3. ИЗВЕДУВАЊЕ НА РАБОТИТЕ ВРЗГРАДИТЕЛСКОТО НАСЛЕДСТВО

4. ПОСТОЈАНО ОДРЖУВАЊЕ И ИНСПЕКЦИЈА

КОНЗЕРВАЦИЈА ИРЕСТАВРАЦИЈА НАГРАДИТЕЛСКОТОНАСЛЕДСТВО

вовед

КУЛТУРНО НАСЛЕДСТВО

... материјални и нематеријални добра кои што, како изразили сведоштво на човековото творештво во минатото исегашноста или како заеднички дела на човекот иприродата, поради своите археолошки, етнолошки, историски, уметнички, архитектонски, урбанистички, амбиентални, технички, социолошки и други научни иликултурни вредности, својства, содржини или функцииимаат културно и историско значење ...

Културното наследство може да биде: недвижно, движно идуховно.

Закон за заштита на културното наследство на Р. М.

КУЛТУРНО НАСЛЕДСТВО

Културното наследство е општ термин којсе употребува за сите видови материјалниобјекти (предмети), структури, архитектура, архитектонски целини, археолошки локалитети кои се создадениод човековата културна традиција.

Б. Фелден, Вовед во конзервација на културното наследство, 1979

Палеолитско сликарство во пештерата Ласко, Франција (14000-10000 г. пр.н.е.)

Пирамиди во Гиза, Египет (2680-2565 г.пр.н.е.)

Партенон – Атина, Грција (447-432 г.пр.н.е.)

Кинески ѕид (~ 300 г. пр.н.е.)

Таџ Махал во Агра, Индија (1654 г.)

Исликан “tepee” на Сијуксите во Северна Америка (XIX век)

Grimeton VLF transmitter, Шведска (1922-24)2.7.2007 прогласен е за културно наследствона UNESCO

В. Гропиус – Школата Баухаус во Десау (1925-6 г.)

КУЛТУРНО НАСЛЕДСТВО

Огромната материјална продукција седели на две категории:

• движно и• недвижно културно наследство

ДВИЖНО КУЛТУРНОНАСЛЕДСТВО

Сите уметнички дела иартефакти кои не сеповрзани со структури, архитектури и места.

– Археолошки предмети– Етнолошки предмети– Историски предмети– Уметнички предмети– Технички предмети– Архивска граѓа– Библиотечни добра– Аудиовизуелни добра– Фонотечни добра

Грнчарија од Пуебло индијанци (од 700 г. наваму) Дизајн на конзерва за супа – Е. Ворхол (1966 г.)

Лов со бумеранг – Абориџини, Австралија Грамофон, Полска

НЕДВИЖНО КУЛТУРНОНАСЛЕДСТВО

Историските места исите дела наархитектурата кои сенераскинливо врзани засвоето место и заоколината која гиопкружува.

– Споменици– Споменички целини– Културни предели– Ѕидните слики, мозаиците и

архитектонската пластикаврзани за структурата

Мачу Пикчу, Перу (~1450 г.)

5-катна пагода во Нара, Јапонија (669 г.) А. Гауди - Саграда фамилија, Барцелона (1884-...

Споменици:

Мис ван дер Рое – вила Тугендхат, Брно (1928-30 г.)

Лизикратов споменик, Атина (335/34 г.пр.н.е.) Ајфелова кула, Париз (1889 г.)

Дубровник, Хрватска

Споменички целини:

Тринидад, Куба

Алберобело, Италија

Акропол, Атина

Музеј на Македонија, Скопје Куршумли ан, Скопје

Музејот на Дали, Фигерас, Шпанија

Бриген (Bryggen) кај Берген, Норвешка

Rhondda Heritage Park – Јужен Велс, Англија, индустриско наследство

Кокино, Македонија

Културни предели:

Палатата во Кносос, Крит

Ѕидните слики:

Хераклеја, Македонија

Мозаици:

Катедралата во Ремс, Франција

Архитектонска пластика:

ЗАШТИТАПостојана промена на фокусот назаштитата (конзервацијата)/може да се проследи и низ физичкатазаштита и низ пишаните документи/:

• промена на перцепцијата за вредностана културното наследство >>>

• хронолошко поместување на прагот назаштитата >>>

• поместување на фокусот во начините,методите и техниките на заштита >>>

монументални/уникатни објекти >> пошироки градски зони >> руралнисредини >> културни предели >> вернакуларно наследство >> објекти од20. век >> индустриско наследство >> технолошко наследство …

археологија >> објекти од 19. и 20. век

радикални реконструкции >> тековноодржување

The concept of historic monumentembraces not only single architect work but also the urban or rural setting in which is found the evidence of a particular civilization, a significant development or a historic event. This applies not only to the great works of art but also to more modest works of the past which have acquired cultural significance with the passing of time.

ICOMOS, The Venice Charter, 1964

Поимот историски споменикопфаќа не само изолираноархитектонско остварување тукуи урбан или рурален предел вокој се содржи сведоштво на еднапосебна цивилизација, значаенразвој или историски настан. Оване се однесува само на големитеостварувања туку и на скромнитедела кои со текот на времетостекнале културно значење.

ICOMOS, Венецијанска повелба,1964

Кинески ѕид (~ 300 г. пр.н.е.) Западен ѕид - Ерусалим (~X в. пр.н.е.)

Куќата на Јулија - Верона (XIII в.)

Placemeans site, area, land, landscape, building or other work, group of buildings or other works, and may include components, contents, spaces and views.

Cultural significancemeans aesthetic, historic, scientific, social or spiritual value for past, present or future generations.

Cultural significance is embodied in the place itself, its fabric, setting, use, associations, meanings, records, related places and related objects.

ICOMOS, The Burra Charter, 1999

Место значи простор, област,земјиште, пејсаж, зграда или другодело, група на згради или другидела и може да вклучува компоненти, содржини, простори и визури.

Културно значење значи естетска,историска, научна, социјалнаили духовна вредност за минатите, сегашните или идните генерации.

Културното значење е отелотвореново самото место, во неговатаструктура (ткиво), поставеност,намена, асоцијации, значења, записии поврзани места и предмети.

ICOMOS, Бура повелба, 1999

Conservationmeans all the processes of looking after a place so as to retain its cultural significance.

Maintenancemeans the continuous protective care of the fabric and setting of a place, and is to be distinguished from repair. Repair involves restoration or reconstruction....

ICOMOS, The Burra Charter, 1999

Конзервацијата ги подразбирасите процеси на грижа за местотосо цел да го задржи своетокултурно значење.

Одржување значи континуираназаштитна грижа врз структурата ипоставеноста на местото итреба да се разликува од поправка.Поправка вклучува реставрација илиреконструкција....

ICOMOS, Бура повелба, 1999

ШТО Е КОНЗЕРВАЦИЈА?

• Конзервација = чување, одржување

• Заштита од оштетување, распаѓањеитн. најчесто по обнова (на старо) илиза употреба во иднина (за ново)

• Зачувување на битните својства, заштита од штетни дејства

Зошто е потребнаконзервација

(заштита)?

Затоа што секоематеријално добро, особено историскитеобјекти се подложни напропаѓање, уништување!

"Buildings are mortal." (Donald Insall)

Причини запропаѓање

Природни фактори:• Природно стареење наматеријалот иконструкцијата

• Неизбежни катастрофи -земјотреси, вулкани, поплави, урагани, свлечишта, громови ...

• Клима - сончева светлинаи радијација, температура, влага, ветер, прашина, чад ...

• Растителни, биолошки имикробиолошки причини

Причини запропаѓање

Човекот како фактор:•Намерно уништување(стопански развој, промена нафункција, идеологија, промена навкусови, недоволно одржување, вандализам...)

•Ненамерно уништување(војни, запуштеност, слаба изведбаи техника на работа, неправилниинтервенции, неспособност, масовна култура и туризам, модерен индустриски живот -загадување, вибрации...)

КОНЗЕРВАЦИЈА

Конзервацијата е акција која се презема за дасе запре пропаѓањето, уништувањето. Ја опфаќа борбата против сите видовиуништувања.

Основната задача на конзерваторот се состоиво одложување на пропаѓањето. Пропаѓањето како природен закон неможеапсолутно да се стопира, единствено може дасе намали неговата брзина.

КОНЗЕРВАЦИЈАНеопходно е научно да се познаваат:• својствата на различниот материјал - како сесоздава, како се распаѓа, како може да се зачувасо одржување, поправки и консолидирање прекуупотреба на научни постапки и техники.

• својствата на конструкциите - какофункционираат одделните структурни елементиод темелот до кровот на објектот (темели, ѕидови, столбови, греди, лаци, куполи, покриви...)

• природните влијанија врз уништувањето• човечките влијанија врз уништувањето

КОНЗЕРВАЦИЈАВо пракса тоа е мултидисциплинарна имеѓупрофесионална постапка. Еден проектможе да вклучува различни профили настручњаци: администратори, архивисти, антрополози, антиквари, археолози, архитекти, историчари на уметноста, биолози, градежници, конзерватори, занаетчии, ентомолози, инженериод разни специјалности, економисти, геолози, пејсажни архитекти, правници, минеролози, музејски работници, петрографи, геометри, сеизмолози, социолози, урбанисти, проценители, хемичари, еколози, етнолози, географи, хидролози, кустоси, вулканолози...

КОНЗЕРВАЦИЈА

Заради мултидисциплинарноста, потребна ејасна концепција на работата во пракса. Покрајпотребните човечки вештини и знаења заедносо уметничка и историска осетливост, постојатодредени принципи и методологија наконзервацијата кои можат да се применат насите дисциплини.Конзервацијата е уметнички, научен, професионален, социјален, политички ихуман процес кој го забавува пропаѓањетово сите негови облици и го спречувауништувањето на културното наследство.

ИСТОРИЈА НА КОНЗЕРВАЦИЈАТА

• Ренесанса и барок - интересот за старините (антиката) предизвикал да се назначуваат луѓе-уметницизадолжени за заштита на изгледот на објектите. Притоауметникот одлучувал што ќе направи и така честонесоодветно дејствувал (според вкусот на времето)...

• Втора половина на 18 век - антикварите и археолозитезапочнале научно да го истражуваат минатото, правелецртежи - Стјуарт и Ривет на Атина во 1764 г., браќатаАдамс на Диоклецијанова палата во 1777 г., Наполеонво 1798 г. повел голем број научници и археолози кои годокументирале Египет и извршиле влијание врзуметноста во Европа. Се започнува со реставрација наслики (особено во Венеција)...

ИСТОРИЈА НА КОНЗЕРВАЦИЈАТА• Почеток на 19 век - се почитува културното наследствокако национално богатство; масовно реновирање нацркви и манастири; романтизам=анастилоза на грчкитехрамови;...

• Виоле-лe-Дик (1814-1879) прв се занимавал сореставрација на историските споменици, но честокомпромитирачки, со преправки и фалсификување наструктурата и стилот (Нотр дам, Париз),...

• Вилијам Морис (1834-1896) прв ги обликувалпринципите на модерното конзерваторство. Во 1877 г. оснивал Друштво за заштита на стари градби (Society for the Protection of Ancient Buildings), предвесник наденешните бројни локални групи, национални имеѓународни организации и институции (UNESCO, ICOM, ICCROM, ICOMOS, DOCOMOMO).

„…those who repair can just be as dangerous as those who destroy…“

Институционализација на заштитата– формирање на:

UNESCO (1945)

ICOM (1946)

ICCROM (1959)

ICOMOS (1965) ‐ центар задокументација

DOCOMOMO (1988)

СОВЕТ НА ЕВРОПА (1949)

ИНСТИТУЦИИ ВО РЕПУБЛИКАМАКЕДОНИЈА КОИ СЕЗАНИМАВААТ СО ЗАШТИТА НАКУЛТУРНОТО НАСЛЕДСТВО:

• УПРАВА ЗА ЗАШТИТА НАКУЛТУРНОТО НАСЛЕДСТВО

• НАЦИОНАЛЕНКОНЗЕРВАТОРСКИ ЦЕНТАР

• ЗАВОДИ ЗА ЗАШТИТА НАСПОМЕНИЦИТЕ НА КУЛТУРАТА(Скопје, Штип, Струмица, Прилеп,Битола, Охрид)

Светското културнонаследство енеобновлив извор,секој објект, градбаноси посебна пораказа својот творец изатоа нејзинатаоригинална структураи изглед не смеат дасе менуваат илифалсификуваат, секојпоединец е должен дапомага во заштитатана зедничкотокултурно наследство.