อภิปรัชญาคืออะไร? · 2020-06-10 · 6อภิปรัชญา...

อภปรชญาคออะไร?

เรมตนตงแตสมยกรกโบราณ ซงมความสงสยเกยวกบปฐมธาตของโลก ตางคนตางพยายามหาค าตอบเกยวกบค าถามทวา อะไรเปนปฐมธาตของโลก หรออะไรเปนบอเกดของโลก บางคนบอกวา น า เปนปฐมธาตของโลก บางคนบอกวา ดน เปนปฐมธาตของโลก เหลานเปนตน การยดถอแนวความคดอยางนลวนแลวแตเกดขนมาจากความสงสยเพอตองการคนหา หรอสบคนความแทจรงของโลก

ลกษณะการคดเชนน เปนการคดเกยวกบสาขาของปรชญาสาขาหนง ซงเรยกวา “อภปรชญา” (Metaphysics)

ความหมายของอภปรชญา

พระเจาวรวงศเธอ กรมหมนนราธปพงศประพนธ ทรงบญญตขนเพอใชคกบค าวา“Metaphysics” เปนค ามาจากภาษาสนสกฤต อภ : ยง,ปร : ประเสรฐ ชญา : ความร ร เขาใจ เมอรวมกนแลว จงแปลวา ความรอนประเสรฐทยงใหญ เปนวชาทวาดวยความแทจรงของสรรพสง

“อภปรชญา” ตรงกบค าภาษาบาลวา “ปรมตถ” ซงมรากศพทมาจาก ปรม (อยางยง, ลกซง) + อตถ (เนอความ) เมอรวมกนแลว แปลวา ความรทมเนอความทลกซง

อภปรชญา เปนปรชญาบรสทธสาขาหนง มลกษณะเปนการศกษาคนหาความจรงทสนสด เดมทเรยกวา “ปฐมปรชญา” หรอปรชญาเรมแรก ซงเปนชอเรยกผลงานของ อรสโตเตล (Aristotle) อกอยางหนง

ดงนน อภปรชญา เปนวชาทเกยวกบพนฐานทแทจรงของจกรวาล เปนศาสตรเบองตนแหงศาสตรทงปวง เพราะศาสตรหรอวชาการตาง ๆ ไดรวมอยในปฐมปรชญาหรออภปรชญานทงนน เราจงสามารถน าหลกการของปฐมปรชญาไปอธบายสาขาของปรชญาไดทกสาขา

ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดนยามความหมายของค าวา “อภปรชญา” เอาไววา “สาขาหนงของปรชญา วาดวยความแทจรง ซงเปนเนอหาส าคญของปรชญา”

อภปรชญา ปรชญาบรสทธ เปนเนอหาของวชาปรชญาแท ๆ เพราะเปนแนวความคด หรอเปนทฤษฎลวน ๆ

ปรชญาแบบเกา หรอทเรยกวา “ปรชญาสมยโบราณ”

เปนสาขาทรวมศาสตรทวาดวยความมอยของจกรวาล เปนสาขาทคนหาเรองสภาวะแหงความเปนจรง อะไรเปนสงทเปนจรง และอะไรเปนสงทไดจากสงทเปนจรง

อภปรชญา จงเปนสาขาของปรชญาทศกษาถงความเชอเกยวกบความเปนจรง ซงพยายามจะหาค าตอบจากสงตาง ๆ มากมาย เชน อะไรคอจต จตมจรงหรอไม อะไรคอพระเจา พระเจามจรงหรอไม จตกบพระเจามความสมพนธซงกนและกนอยางไรหรอไม อะไรแนทเปนความแทจรง

บอเกดแนวความคดทางอภปรชญา

นกปราชญทงหลายไดกลาวถงเหตทท าใหเกดความคดทางอภปรชญาไวตาง ๆ กน แตเมอสรปแลว มอย 5 ประการ ดงตอไปน

1. ความอยากรอยากเหนในความเปนไปของธรรมชาต

สงใดกตามทเปนสงลลบ เขาใจยาก เปนสงเหนอธรรมชาต มนษยยอมจะตองการอยากรอยากเหนในสงนน ๆ เมอมปรากฏการณทางธรรมชาตเกดขน จงพยายามคนควาเพอใหร เขาใจในปรากฏการณเหลานน

4. ความตองการกฎเกณฑทแนนอนในการปกครอง

การเมอง หรอการปกครองจะตองมกฎเกณฑ ซงก าหนดขนเพอความสงบเรยบรอยทางบานเมอง ประชาชนจะรสกผดหวง ถาบานเมองขาดหลกการปกครองทด มคณธรรม จงตองมการคดคนหาวธการใหม ๆ ขนเปนก าหนดกฎเกณฑของสงคม

5. อ านาจของพระเจามมากเกนไป

ศาสนาโดยเฉพาะศาสนาเทวนยม สอนใหเชอในเรอง พระเจา ซงมอ านาจมากมาย ไมมขอบเขตจ ากด จงทายทายผมสตปญญาใหมการคนควาหาขอเทจจรงเกยวกบพระผเปนเจาวา มจรงหรอไม หรอมอ านาจอยางไร มอ านาจจรงหรอไม เปนตน

แตการสบคนหรอการแสวงหาความจรงดงกลาวนน จะตองประกอบดวยเหตผล เพราะจดมงหมายของการศกษาอภปรชญาทส าคญ กคอเพอใหมนษยเปนตวของตวเอง มความคดเปนอสระ รจกวพากษวจารณปญหาปรชญาตามหลกของเหตผล

ในการศกษาเกยวกบอภปรชญาดงกลาว จงเกดมทฤษฎอภปรชญาขนมากมาย แตกอยในลกษณะของ 3 ทฤษฎหลกคอ

*ทฤษฎสสารนยม (Materialism)ทฤษฎนพยายามศกษาคนควาเกยวกบสงทสามารถรบรไดดวยประสาทสมผส เพราะยอมรบเรองของวตถ หรอสสารเปนสงทมอยจรง จงพยายามหาความจรงเกยวกบสสาร

*ทฤษฎจตนยม (Idealism) ทฤษฎนพยายามศกษาคนควาเกยวกบอะไรคอธาตแทของมนษย โดยเนนไปทเรองของจต เพราะยอมรบวา จต เทานนเปนสงทมอยจรง

ประเดนส าคญเกยวกบอภปรชญา

1. อภปรชญาวาดวย เนอแทของโลก

2. อภปรชญาวาดวยการเปลยนแปลงของโลก

3. อภปรชญาวาดวยสารตถะของมนษย

4. อภปรชญาวาดวยเจตจ านงเสร(Free Will)

1. อภปรชญาวาดวยเนอแทของโลก

กลาวคอ “อะไรคอความเปนจรงของโลก” “อะไรเปนตนก าเนดของจกรวาล” “อะไรคอเนอแทของจกรวาล” และ “โลกแหงความเปนจรงประกอบดวยอะไรบาง”

ความแทของโลกทส าคญมอย 3 ทศนะ

จตนยม (Idealism)

สสารนยม (Materialism)

ธรรมชาตนยม (Naturalism)

2.ทศนคตแทจรงของโลกเชงสสารนยม

สงและเหตการณทงมวล รวมทงชวต วชาน (Consciousness) และจต (Mind) เปนผลระดบตาง ๆ ของภาวะเชงซอน และพฤตกรรมของวตถกายภาพ หรอพลงงานเทานน

หลกส าคญ

สงทเกดขนใด ๆ ซงรวมถงสงทงมวล ทงทมชวต และไมมชวต ลวนเปนการปฏบตการแบบรวมแหงกฎทางวตถ

ไมมพระเจา หรอภาวะเหนอธรรมชาตใด ๆ อน จะน ามาใชอธบายถงความมอยของโลกหรอสภาพของโลก

1. สสารนยมเปนเอกนยม โดยถอวาปรากฏการณของสสารเทานนเปนจรง กลาวคอแผไปในทวาง เปนสงทมอยและเกดขนในทวาง นนคอวตถอยางหนงกนท ณ ทหนงแลว วตถอกอยางหนงจะกนทนนอกในเวลานน ในเวลาเดยวกนไมได

2. สสารเปนสงทกนเวลา (Time) กลาวคอจะตองมอยในเวลาใดเวลาหนง จะมอยตลอดเวลาไมได แสดงใหเหนวา โลกหรอจกรวาลมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ไมมอะไรอยคงท

3. สสารนยม ยอมรบทฤษฎหนวยยอย หรอทฤษฎอะตอม โดยถอวา สงตางๆ ประกอบดวยหนวยยอยหลายหนวย และหนวยยอยนนอาจจะประกอบดวยหนวยยอยลงไปอก จนกระทงไมสามารถยอยหรอแยกลงไปอกได

4. สสารนยม ยอมรบแนวความคดเรองการทอนลง (Reductionism) กลาวคอสงๆ หนงสามารถแยกไดเปนหนวยยอย จนถงอนภาคทเลกทสด เชน สงคม กยอยลงเปนกลมคนหลายคน หรอคน ๆ หนง กยอยลงเปนเซลลตาง ๆ มากมาย เปนตน

5. สสารเปนสงทเราสามารถรไดดวยประสาทสมผสทง 5 นอกจากนเปนสงทไมมอยจรง

6. สสารนยมถอวา คณคา (Value) เปนเพยงสงสมมตขนเทานน ไมมอยจรงเหมอนสสาร เชน ด, ชว, งาม, ไมงาม, ถก, ผด เปนตน

7.สสารนยม เชอวาระบบจกรวาลเปนระบบจกรกล เพราะสสารเคลอนไหว เปลยนแปลง ววฒนาการเองตามกฎกลศาสตร ไมใชเปนการดลบนดาลของสงเหนอธรรมชาต ไมมสงเหนอธรรมชาต มแตธรรมชาตเทานนทเปนจรง

1.ทศนคตแทจรงของโลกเชงจตนยม (Idealism)

1. ชาวจตนยม เชอวา จตเปนความแทจรงเพยงสงเดยว สสารเปนเพยงปรากฏการณของจตเทานน กลาวคอเนอแทของโลกเปนอสสาร

2. ชาวจตนยม เชอเรองพระเจา ความเปนอมตะของวญญาณ พระเจาสรางและบนดาลความเปนไป ตลอดถงความสนสดของสรรพสง

3. ชาวจตนยม ถอวาคณคา เปนสงทมอยจรง เชน ความด ความงาม ความถก ความผด เปนตน จะตองมอยจรงๆ ไมใชสงทสมมตขน ไมใชขนอยกบความพอใจของผตดสน

4. อสสารหรอจตมลกษณะเปนนรนดร (Eternal) และไมมการเปลยนแปลง ไมวาโลกของสสารจะเปลยนแปลงไปอยางไรกตาม เพราะจตมลกษณะสมบรณ

ลกษณะ

3.ทศนคตแทจรงของโลกเชงธรรมชาต

นกธรรมชาตนยม 2 กลม

1. กลมขวา คอกลมคนใจออน (tender - minded) จะเหนใจศาสนาคอ โดยปกตกลมนปฏเสธรปแบบของศาสนาตามทางราชการ หรอตามประเพณ แตเขาเชอวา คานยมทางศาสนา มความส าคญและสามารถรวมไวในปรชญาธรรมชาตนยมได

2. กลมซาย คอกลมคนใจแขง (tough - minded) มเจตนารมณใกลเคยงกนมากกบนกปรชญาสสารนยมรนเกาคอ พวกทมทศนะไมแตกตางกนในเรองคานยมทางศาสนา หรอไมเหนดวยกบผทพยายามดงศาสนาเขาไปรวมไวในโลกทศนของธรรมชาตนยม

1.จะตองเปนสงทด ารงอยในระบบอวกาศ และเวลา

2.จะตองเปนสงทเกดขนและดบลง โดยมสาเหต และสาเหตนนกคอสงธรรมชาตดวยกนนนเอง

ปรชญาธรรมชาตนยมน บางทเรยกวา “ปรชญาสจนยม” (Realism) ซงถอวาความจรงคอสสารและพลงของสสาร ชวตคอพลงงานระดบสงของสสาร จตกคอพฤตกรรมของสงมชวต ธรรมชาตนยมถอวาธรรมชาตเปนศนยกลางของสรรพสง

ปรชญาธรรมชาตนยม จงเปนปรชญาทอยกงกลางระหวางปรชญาจตนยมและสสารนยม กลาวคอปรชญาธรรมชาตนยม มองวาจตนยมและสสารนยมมองโลกในแงเดยว ธรรมชาตนยมจงพยายามประนประนอมทงสองทศนะเขาดวยกน เพราะธรรมชาตนยมมองวามนษยจะตองมทงรางกายและจตวญญาณ ซงมความส าคญเทา ๆ กน

2. อภปรชญาวาดวยการเปลยนแปลงของโลก

อนตนยม (Finalism) อธบายความเปนจรง วาเปนจต/อดมคต (จตนยม/อดมการนยม) มหลกการพนฐานวาทกสงมจดหมายปลายทาง การเปลยนแปลง เปนปรากฎการทพฒนาสจดหมายปลายทาง นกปรชญา ทเสนอแนวคดเชนน ไดแก Plato,Aristotle,Plotinus

จกรกลนยม (Mechanism) ทกสงเปนไปตามกฎเกณฑทแนนอนตายตว นกปรชญาทอธบายตามแนวทางน ไดแก Thomas Hobbes Isaac Newton

แนวคด

นวนยม การเปลยนแปลงเปนผลมาจากการททกสงกาวไปสสงใหม นกปรชญา ทอธบายตามแนวทางน ไดแก เฟรดรช เฮเกล,ซามเอล อเลกซานเดอร

ทฤษฎการสรางโลก (Cosmogony)

ทฤษฎการสรางโลก หรอทฤษฎการก าเนดจกรวาล เปนการพยายามใหค าตอบเกยวกบการก าเนดของโลกหรอจกรวาลวา โลกหรอจกรวาลเกดขนมาไดอยางไร ?

ทฤษฎนถอวา พระเจาเปนผสรางโลกขนโดยฉบพลน พรอมดวยบรวารของโลกและสงทอาศยโลกไดแก ดาวพระเคราะห ดาวบรวาร พชและสตว สงเหลานคงรปอยอยางเดมเหมอนเมอแรกสราง และจะด าเนนตอไปในรปเดม

ทฤษฎการสรางโลกม 2 แบบคอ • 1. การสรางโลกแบบสมบรณ การสรางโลกแบบสมบรณ หมายความวา พระเจาสรางโลกขนอยางฉบพลน จากความไมมอะไรหรอจากความวางเปลา ในลกษณะการเนรมตวา ขอใหโลกเกดขน แลวโลกเกดขน ซงในขณะนนไมมอะไรเลยนอกจากพระเจา พระเจาเปนผสมบรณทกอยาง จะไมสรางโลกขนเลยกได แตพระองคสรางโลกขนเพอถายทอดความดงามทงปวงใหแกสงทจ ากด • 2. การสรางโลกแบบมเงอนไข การสรางโลกแบบมเงอนไข หมายความวา พระเจาสรางโลกจากสสารทมอยแลว พระเจากบสสารเปนสงนรนดรดวยกน แตสสารด ารงอยอยางไรระเบยบ พระเจาจงใชสสารอนไรระเบยบสรางขนเปนโลกอนมระเบยบ

3.อภปรชญาวาดวยสารตถะของมนษย

สงอนเปนสารตถะ คอธาตแทหรอแกนแทของมนษยเปนแสวงหาค าตอบเกยวกบสารตถะของมนษยคออะไร ท าไมมนษยจงแตกตางกบสตว ทงๆมนษยกบสตวเปนสงมชวตเดยวกน ดงนนอะไรคอสารตถะแทของมนษย

สารตถะมนษยคอจตวญญาณ กลมปรชญากลมนเปนกลมจตนยม ใหทศนะวาสารตถะของมนษยคอวญญาณ มนษยประกอบดวย 2 สวน คอ รางกายและจตใจ >> เพลโตไดแบงจตมนษยออกเปน 3 ภาค คอ ภาคตณหา หมายถง เมอมนษยเกดมายอมมความตองการความสขทางกาย ภาคน าใจ หมายถง มนษยมความตองการความสขทางใจ ภาคปญญา หมายถง มนษยมความแตกตางจากสตวและสงทงปวงในโลก

กลม 1

อภปรชญาเกยวกบมนษย

ปญหาเกยวกบมนษย

อะไรคอธาตของมนษย

ชวตมนษยประกอบดวยดวยอะไร

ชวตมนษยมอยอยางไร

สารตถะมนษยคอสสารเครองจกร

กลมปรชญานมทศนะวา มนษยคอ เครองจกร มนษยมใชจตหรอวญญาณ ธรรมชาตแทจรงของมนษยมเพยงสสารหรอรางกายเทานน

สารตถะมนษยคอธรรมชาตของตวตน

กลมธรรมชาตนยมใหทศนะวา มนษยคอตวเองกลาวคอมนษยเปนผลตผลของววฒนาการอนเปนกระบวนการทกอนใหเกดสงใหมๆ ขนในจกรวาล

กลม 2 กลม 3

4.อภปรชญาวาดวยเจตจ านงเสร (Free Will)

“เจตจ านงเสร” (Free Will) หมายถงการก าหนดการเลอกตดสนใจในการกระท าสงใดสงหนงทเหนวาเปนความด และจงใจกระท าเพอบรรลถงความดของตวเองนน การเลอกและเจตนาเกดจากตนเอง ไมมใครหรอสงใดมาบงคบหรอก าหนด

กลมนกปรชญาทไดแสดงความเหนเอาไวแตกตางกน 3 กลม

1. กลมเหตวสย (Determinism)

2. กลมอสระวสย (Indeterminism)

3.กลมลทธธรรมชาตนยม (Naturalism)

กลมเหตวสย (Determinism) มความเหนวา มนษยไมมเจตจ านงเสรในการตดสนใจเลอกกระท าสงตาง ๆ เพราะวาการตดสนใจเลอกกระท าสงตาง ๆ ของเรานนเกดขนจากการไดรบอทธพลจากสงตาง ๆ รอบตวเรามาเปนตวก าหนด

กลมอสระวสย (Indeterminism)

นกปรชญากลมนมแนวความคดวา การเลอกตดสนใจกระท าสงตาง ๆ แมวาจะมบางครงหรอหลายครงทไดรบอทธพลจากสงแวดลอม แตกไมใชวาจะทกครงไป

กลมลทธธรรมชาตนยม แยกออกเปน2ทศนะ ดงน กลมท 1 พฤตกรรมอสระ : มนษยจะมพฤตกรรมอสระ ไมถกบงคบ กลมท 2 สตปญญา : มนษยจะมพฤตกรรมสตปญญาและเหตผล

ทศนะอภปรชญาตะวนออก

ทศนะอภปรชญาอนเดย 1.ทฤษฎเรองปรมณ ปรชญาไวเศษกะ ถอวา โลกและสงตาง ๆ ในโลกประกอบดวยสวนสดตาง ๆ โดยททกสงทกอยางมการเรมตนและทสด 2. ทฤษฎพรหมน ปรพรหม มนษยไมสามารถรบรได อปรพรหมนหรออศวร มนษยสามารถ

มองเหนได

ทศนะปรชญาจน เรมมาจากการนบถอธรรมชาต ดวงวญญาณของธรรมชาตทมนษยนบถอ ดวงวญาณสวรรค ความเชอทางอภปรชญาดงเดม

ความสมพนธระหวางอภปรชญา

อภปรชญากบศาสนา

อภปรชญากบวทยาศาสตร

อภปรชญาและศาสนา มวตถประสงคขนตนเหมอนกน นนคอเพอศกษาเบองหลงของ

โลกหรอจกรวาล

ทงอภปรชญาและศาสนา พยายามทจะกาวไปใหพน

ปรากฏการณในปจจบน เพอใหมองเหนความแทจรง

ทงอภปรชญาและศาสนาเนนการฝกจตวา เปนวธทเขาถง

ความแทจรงได ยกเวนอภปรชญาฝายสสารนยม

ทงอภปรชญาและศาสนา เชอในความสามารถของจตมนษยวาสามารถสมผสความแทจรงได ยกเวนอภปรชญาฝายสสารนยม

อภปรชญา คอการคาดคะเนความจรงกอนวทยาศาสตร แนวความคดทางอภปรชญา เชน ธาเลส (Thales) บอกวา “น า เปนปฐมธาตของโลก หรอสรรพสงมาจากน า” หรอ เฮราคลตส (Heraclitus) บอกวา “ไฟ เปนปฐมธาตของโลก หรอสรรพสงมาจากไฟ” เหลานเปนตน ถอวาเปนการคาดคะเน การคาดคะเนเชนนถอวาเปนเรองของอภปรชญา ตอมา เรองโครงสรางของเอกภพกายภาพกด เรองของสวนประกอบของสงทงหลายกด เปนหนาทของศาสตรเชน ฟสกส ดาราศาสตร เปนตนทจะตองใหค าตอบโดยใชวธการทดสอบ ทดลอง ซงเปนเรองของวทยาศาสตร

จบการน าเสนอ