View
17
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
İnsanoğlunun yeryüzünde radyasyondan kaçınması olanaklı değildir. Ço-ğunluğumuz yılda 1-2 mili Gray (mGy) radyasyona maruz kalmakta ve bu du-rum “bazal radyasyon” olarak adlandırılmaktadır. Radyasyon havada, toprak-ta ve suda olabilir. En sık maruz kalınan radyasyon kaynakları kozmik ışınlargibi doğal kaynaklar ve yerkabuğundaki radondur. Diğerleri ise insanlarınkendisinin neden olduğu nükleer reaktörlerden kaynaklanan atıklardan, tanı-sal amaçlı kullanılan röntgen, tomografi veya mamografi cihazları veya kansertedavisinde kullanılan radyoterapidir. Ayrıca daha ciddi radyasyon kaynaklarıise nükleer kazalar, nükleer silah kullanımı veya nükleer testlerdir.
Çok kısa sürede yüksek dozda iyonize edici radyasyona maruz kalan kişi-ler çok ağır olarak hastalanmaktadır. Bu durum akut radyasyon sendromu(ARS) olarak tanımlanmaktadır. Bu hastalık bazen radyasyon toksisitesi veyaradyasyon hastalığı olarak da tariflenebilir. Bu sendromun gelişimindeki temelneden belli dokularda immatür parankimal kök hücrelerin zedelenmesidir.Radyasyonun akut etkileri son 50 yıldır radyasyon kurbanlarının kaydının tu-tulması sayesinde oluşturulmuştur. Bu kuruluşlar; Atom Bombası KazazedeKomisyonu (the Atomic Bomb Casualty Commission; günümüzde RadyasyonEtkileri Araştırma Fonu= the Radiation Effects Research) ve Uluslarası AtomEnerjisi Radyasyon Kaza Kayıt Merkezi (the International Atomic Energy Ra-diation Accident Registry) ve ülkemizde ise Türkiye Atom Enerjisi Kuru-mu’dur. Son 25 yıldır radyasyon kazalarının bildirimi “the Radiation Emer-gency Assistance Center/Training Site (REAC/TS) Registry”ye yapılmaktadır
Akut Radyasyon Sendromunun Gelişimine Neden Olan Durumlar
ARS gelişmesi için gerekli radyasyon dozu büyük olmalı (> 0,7 Gy) ve dozgenellikle eksternal (dış) bir kaynaktan gelmelidir. Maruz kalınan radyasyo-nun penetrasyon etkisi olmalı, yani iç organlara kadar ulaşabilmelidir: Yüksekenerjili X-ışınları, gama ışınları ve nötronlar penetran radyasyon kaynaklarıdır.ARS gelişimi için tüm vücut veya büyük bir kısmı radyasyona maruz kalmalı-dır. Çoğu radyasyon zedelenmeleri lokaldir, sıklıkla elleri içerir ve bu lokal ze-delenmeler ARS klasik bulgularına nadiren neden olabilir. Bu sendromun ge-lişimine neden olan doza kısa zamanda, genellikle dakikalar içinde ulaşılmalı-dır. Porsiyonlar (fraksiyon) olarak verilen dozlar sıklıkla radyasyon tedavile-rinde kullanılırlar. Bu nedenle bu tür yaklaşımlar ARS’ye neden olmada aynıbüyüklükte tek bir dozdan daha az etkindirler.
Kontrolsüz radyasyona maruz kalma ufak kaynaklardan radyoaktivite salı-nımı (nükleer tıp, brakiterapi, endüstriyel sayaçlar, ufak kalibrasyon kaynak-ları vs.) ya da taşıma kazaları, nükleer reaktör kazaları, nükleer silahlar ve rad-yolojik dağıtım cihazları (RDC) sonucunda olabilir. Dünyada 50’den fazla ül-kede yaklaşık 10 milyon tecrit edilmiş kaynak vardır. Bu radyoaktif materyalkaynakları (Cs-137, Sr-90, Co-60, Pu-238, Pu-239 vs.) metal ile kaplanmıştır
33
Akut Radyasyon Sendromu
ve tıp, endüstri, tarım ve araştırmada kullanılırlar. 1995 yılından itibaren 621tecrit edilmiş kaynak kayıp veya çalınmıştır, 254’ü halen bulunamamıştır. Böy-le materyallerin RDC yapımı (ya da kirli bomba) için teröristler tarafındankullanılabileceği düşünülmektedir. Konvansiyonel patlayıcılar kullanıldığındaradyoaktif maddeler rölatif olarak sınırlı alana korku veya paniğe neden olmakiçin yayılır. Radyoaktif toz, solüsyon veya gaz ile birlikte hazırlanan RDC’lerdaha geniş alana yayılarak, geniş toplumları etkiler.
Yapılmış bir nükleer araç radyoaktif maddeyi patlama ile kullanır ve nük-leer bir reaksiyona yol açar. Nükeer patlama ile ortama enerjinin üç formu sa-lınır: ısı (toplam enerjinin %35’i), şok veya bomba patlaması (%50) ve radyas-yon (%15). Nükleer patlamadaki blast dalgası kırıklara, laserasyonlara, iç or-gan parçalanmalarına, pulmoner ödeme, kanamaya ve emboliye neden olur-ken termal enerji ani yanıklara, alev yanıklarına, ani körlüğe ve retinal yanık-lara neden olur. Salınan enerji tipleri, zedelenmeler ve ölüm oranları patlama-nın uzaklığına göre değişir. Radyoaktif maddeye dikkat edilmeksizin, çok sa-yıda zedelenmelerin bulunması (yani birleşik zedelenmeler) travma ve yanıkyeri enfeksiyonuna maruz kalma mortaliteye neden olabilir.
Kısaca, akut radyasyon sendromunda semptomlar teknik olarak yüksekdüzeyde, kısa sürede radyasyona maruz kalınmasını takiben birkaç ay içindegörülür. ARS gelişimi için gerekli doz genellikle 2 Gy ile 100 Gy arasındadır.Genellikle üç sistemi ilgilendiren semptomlar görülür: serebrovasküler sistem,gastrointestinal sistem ve hematopoietik sistem. Bu sistemlerin yanı sıra sonzamanlarda kutanöz radyasyon sendromu da tanımlanmaktadır. Bu sendrom-lar, semptomların tipi ve bu semptomlara neden olan radyasyon miktarına gö-re değişir.
Bu sendromların her birinin gelişiminde dört evre bulunur (Tablo 1):
1. Prodromal faz (bulantı-kusma-ishal evresi): Klasik semptom bulantı,kusma ve (yüksek dozlarda) ishaldir. Bu dönem radyasyona maruz kalınma-sından itibaren dakikalar ya da günler içinde gelişir. Semptomlar birkaç daki-kadan birkaç güne kadar sürebilir.
2. Latent faz: Hasta genellikle birkaç saat hatta birkaç hafta iyi görünür ya-da iyi hisseder.
3. Belirgin hastalık evresi: Bu evrede semptomlar spesifik sendroma bağlı-dır ve birkaç saatten birkaç aya kadar sürebilir.
4. İyileşme veya ölüm: Çoğu hasta radyasyona maruz kaldıktan sonra bir-kaç ay içinde ölür. İyileşme süreci birkaç haftadan iki yıla kadar uzayabilir.
Erken semptomlar prodromal fazı oluşturur. Semptomlar, bulguların süre-si ve mortalite oranı radyasyon dozunun büyüklüğüne ve travma ya da yanıkgibi ek zedelenme olup olmamasına bağlıdır. Gerçekte 10-20 Gy’den fazla mik-
34
Nükleer Kaza veya Terörist Atakta Hematopoietik Kök Hücre Transplantasyon Stratejisi
35
Akut Radyasyon Sendromu
Tab
lo 1
. A
kut
rad
yasy
on
sen
dro
mun
un e
vrel
eri
Sen
dro
mD
oz
Pro
dro
mal
faz
Late
nt
faz
Bel
irg
in h
asta
lık f
azı
İyile
şme/
Ölü
m
0,7-
10 G
y
(haf
if se
mp
tom
lar
(0,3
Gy’
dege
lişeb
ilir)
.
-Ano
reks
i, bu
lant
ı-ku
sma.
-1sa
at il
e 2
gün
için
de b
aşla
r.
-Dak
ikal
ar-
günl
ersü
rer
-Kem
ik il
iğin
deki
kök
hücr
eler
ölü
r,an
cak
hast
a ke
ndis
i-ni
iyi h
isse
der
ve iy
igö
rünü
r.
-1-6
haf
ta s
ürer
.
Birk
aç h
afta
için
detü
m k
anhü
crel
erin
de d
üşm
egö
rülü
r.
-Ano
reks
i, at
eş,
bitk
inlik
gör
ülür
.
-Ölü
mün
esa
sne
deni
enf
eksi
yon
ve k
anam
alar
dır.
-Çoğ
u öl
ümle
rm
aruz
iyet
ten
sonr
abi
rkaç
ay
için
dem
eyda
na g
elir.
-Çoğ
u va
kada
, Kİ
hücr
eler
i ilik
teye
nide
n dü
zelm
eye
başl
ar.
-Birk
aç h
afta
- 2
yıla
kada
r bü
yük
oran
dadü
zelir
.
-LD
50/5
0:2,
5-5G
y
Kemik iliği(Hematopoietik sistem)
-10-
100
Gy
(baz
ı sem
pto
mla
r 6
Gy
kada
r dü
şük
dozd
a ge
lişeb
ilir)
-Ano
reks
i, ci
ddi
bula
ntı,
kusm
a,kr
amp
lar
ve is
hal
-Birk
aç s
aat
için
dege
lişir.
-2 g
ün k
adar
sür
er.
- G
İ kan
alda
kihü
crel
er ö
lür,
anca
kha
sta
iyi g
örün
ür v
eiy
i his
sede
r.
-1 h
afta
dan
daha
kısa
sür
er.
-Bitk
inlik
, an
orek
si,
cidd
i ish
al,
ateş
,de
hidr
atas
yon,
ele
k-tr
olit
deng
esiz
liği,
enfe
ksiy
on v
e öl
üm.
- M
aruz
kal
dıkt
an 2
haft
a iç
inde
ölü
mm
eyda
na g
elir.
LD10
0:10
Gy.
Gastrointestinalsistem
36
Tab
lo 1
. A
kut
rad
yasy
on
sen
dro
mun
un e
vrel
eri (
dev
amı)
Sen
dro
mD
oz
Pro
dro
mal
faz
Late
nt
faz
Bel
irg
in h
asta
lık f
azı
İyile
şme/
Ölü
m
-50
Gy
(baz
ı sem
pto
mla
r20
Gy
kada
r dü
şük
dozd
a m
eyda
nage
lebi
lir)
-Old
ukça
sin
irlili
k,ko
nfüz
yon,
cid
dibu
lant
ı, ku
sma
veis
hal,
bilin
ç ka
ybı,
ciltt
e ya
nma
duyu
su
-Dak
ikal
ar iç
inde
geliş
ir.
-Dak
ikal
ar-
saat
ler
süre
r.
-Has
ta k
ısm
enfo
nksi
yone
l ola
rak
döne
r.
-Saa
tler
süre
bilir
,an
cak
daha
kıs
a da
süre
bilir
.
-İsh
al,
konv
ulzy
on,
kom
a
-Mar
uz k
aldı
ktan
sonr
a 5-
6 sa
atte
başl
ar.
-Mar
uz k
aldı
ktan
3gü
n iç
inde
ölü
mm
eyda
na g
elir.
İyile
şme
yok
LD:
Leth
al d
oz (
öldü
rücü
doz
); L
D50
/50:
50
günd
e %
50 ö
ldür
ücü
doz,
LD
100
Kayn
ak:
CD
C g
uide
line
2005
: A
cute
Rad
iatio
n Sy
ndro
me:
A F
act
Shee
t fo
r Ph
ysic
ians
(w
ww
.bt.
cdc.
gov)
Kardiyovasküler sistem/Santral sinir sistemi
Nükleer Kaza veya Terörist Atakta Hematopoietik Kök Hücre Transplantasyon Stratejisi
tarda radyasyon alan tüm bireylerde maruziyetten 1-72 saat içinde prodromalbulgu ve semptomlar gelişir. Bunlar anoreksi, bulantı, kusma, ishal, ateş, sıvıkaybı ve elektrolit dengesizliğidir. Bunların pek çoğu gastrointestinal semp-tomlar olmasına rağmen bulantı-kusma merkezi beyinde lokalizedir ve bu böl-ge çok küçük dozlarda bile elektroensefalografide (EEG) anormalliklerin oluş-tuğu bölgedir. Diğer organ sistemlerinin toksisitesi (gastrontestinal sistem vehematopoietik sistem gibi) gelişmeden önce bu semptomlar yavaş yavaş yeri-ni biliç kaybı, hipotansiyon ve ölüme bırakır (nörolojik yetmezlik ve kardiyo-vasküler kollaps ile karakterize serebrovasküler sendromun bileşenleri).Ölüm, 10-20 Gy’e maruz kalındıktan sonraki birkaç gün içinde meydana gelir.Hızlı ciddi prodromal yanıt, kanama, enfeksiyon ve ölüme yol açabilecek cid-di lökonötropeni, trombositopeni ve retikulositopeniyle birlikte oluşan anemikötü bir klinik sonucun habercisidir. Daha düşük dozlarda (2-10 Gy) prodro-mal sendromu esas alan bir prognozu oluşturmak zordur. Prodromal fazı çe-şitli organ sistemlerine özgü belirgin hastalık fazı takip eder. Sistemlere özgübulgu ve semptomları değerlendirmek kurbanın kurtarılması, tedavi seçimi veprognozu tanımlamak için gerekir.
Düşük dozlarda radyasyonun santral sinir sisteminde yol açtığı lokal-geçi-ci değişiklikler sonucu nörovasküler sendrom gelişir. Bu değişiklikler bozul-muş kapiller dolaşım, kan-beyin bariyerinde hasar, interstisyel ödem, akut inf-lamasyon, peteşial kanamalar, menenjit ve perivasküler astrositlerde hipertro-fiyi içerir. Paroksismal pik ve dalga değişiklikleri EEG’de bulunur ve bilgisa-yarlı beyin tomografisi ve magnetik rezonans incelemede beyinde ödem görü-lebilir. Geçici bulantı, anoreksi, kusma ve bitkinlik kısmi iyi prognozun gös-tergeleridir. Santral sinir sisteminde orta derecede hasar geçici ve çok ciddi bu-lantı-kusmaya neden olur ve sonrasında tabloya baş ağrısı, nörolojik bozuklukve bilinç değişiklikleri eşlik eder. Ciddi bulantı-kusma, ciddi baş ağrısı, uykuhali, ateş ve hipotansiyon kötü prognozun habercileridir.
Gastrointestinal sendrom 5-12 Gy arasında dozlarda meydana gelir. Hafifgastrointestinal semptomlar karın ağrısı ile birlikte 1-2 ishal atağıyla sınırlı isegerçekte belirgin iyileşmeye eşlik eder. Aralıklı ishal ve kanama epitel hücre ta-bakasında yoğun soyulmaya eşlik eder. Gastrointestinal sistemde daha ciddihasar kalıcı ishal, gastrointestinal sistem kanaması, kramp tarzı karın ağrısı, sı-vı kaybı-elektrolit bozukluğu, inflamasyon ve sepsise eşlik eder. Gastrointesti-nal sistemin bozulmuş bariyer fonksiyonu kan dolaşımına bağırsak duvarı ara-cılığı ile bakteriyel toksinlerin pasajı ile sonuçlanır. Ciddi komplikasyonlar ba-ğırsak duvarında ülserasyon ve nekrozu içerir. Son durumda, iyileşme müm-kün değildir, kriptlerdeki radyasyona duyarlı kök hücreler devamlı olarak ha-sara uğrar. Sonuçta, normal bağırsağın soyulması ve villusların yüzeyinde ka-yıplar sonucunda hücreler yeniden yerleşemez.
Hematopoietik Sendrom ayrı bir konu başlığı olarak ele alınmıştır.
37
Akut Radyasyon Sendromu
Kutanöz radyasyon sendromu ise son yıllarda tanımlanmış olup, ciltte,akut radyasyona maruz kalmayı takiben ortaya çıkan kompleks bir patolojiksendromdur. Akut radyasyon semptomları olmaksızın ciltte hasara neden olandozu almak özellikle beta ışınımı veya X ışınları ile olasıdır. Bazen radyoaktifmateryal bir hastanın cilt veya kıyafetine bulaştığında da kutanöz radyasyonsendromuna sebep olabilir. Cildin bazal hücre tabakası radyasyon ile hasarla-nır ve inflamasyon, eritem, kuruluk ve cillte soyulma gelişebilir. Işınlamadansonra birkaç saat içinde kaşıntının eşlik ettiği geçici eritem meydana gelebilir.Latent faz birkaç günden birkaç haftaya kadar uzayabilir. Yoğun kırmızılık, ve-ziküller ve ışınlanma bölgesinde ülserasyon gözlenebilir. Çoğu vakada iyileş-me rejeneratif anlamda meydana gelir. Çok yüksek cilt dozları ile; kalıcı saçkaybı, sebase ve ter bezlerinde hasar, atrofi, fibrozis, artmış ya da azalmış pig-mentasyon, ülserasyonlar ve nekroz ortaya çıkar.
Sonuç olarak, özellikle Chernobyl ve Tokai-mura nükleer kazalarından el-de edilen veriler, radyasyon kazalarının ortak etkilerinin doz-ilişkili olarakçoklu organ tutulumu ve çoklu organ yetmezliği gelişimi olduğunu göstermiş-tir. Bu tabloya yol açan olayların: 1- İyonize edici radyasyona maruziyeti taki-ben reaktif oksijen radikallerinin aşırı üretimi ve 2- İyonize edici radyasyonunhücrede apoptozis ve nekroza yol açması sonucu hücre debrilerinin (özelliklelipid peroksidazların) oluşumu olduğu bilinmektedir.
Reaktif oksijen radikallerinin aşırı üretimi genellikle 4 Gy üzerinde iyoni-ze edici radyasyon dozları sonrası gelişir. Çeşitli araştırmalar reaktif oksijen ra-dikallerinin bazı hücre tiplerinde, endotel hücreleri gibi, apoptozise veya nek-rotik hücre ölümüne neden olduğu göstermektedir. Endotel hücrelerdeki böy-le bir hasar mikrovaskuler kanama ve kapiller sızıntıyı başlatabilir. İyonize edi-ci radyasyon ayrıca normal hücrelerin fagositik yanıtını bozabilir ve apoptotikhücrelerin temizlenmesini önleyebilir. Reaktif oksijen radikallerinin neden ol-duğu hücre debrilerindeki artış mikrovaskuler hasara yol açabilir. Ayrıca, re-aktif oksijen radikalleri endoplazmik retikulumdan Ca++ iyonu salınımına, ta-kiben de nekroz ve apoptoziste artışa yol açabilir. Sonuçta çoklu organ yetmez-liği sendromu gelişir.
Klinik ve Fizik İnceleme:
ARS tek bir hastalık olmadığı için tanı koymak zor olabilir. Doza bağlı ola-rak, prodromal faz radyasyona maruz kalındıktan saatler veya günler içindegelişmeyebilir veya hasta latent fazda gelmiş olabilir. Bu nedenle tanıda sorun-lar olabilir ancak, akut radyasyon sendromunda hastaların muayenesindeamaç gelişen veya gelişmiş klinik değişikliklerin şiddetini değerlendirmektir(Tablo 2). İlk laboratuvar değerlendirme tam kan sayımı, rutin biyokimyasaltestler ile gelecekte yapılma ihtiyacı göz önünde tutularak sitogenetik incele-me için heparinli tüplere ekstra kan örneği alınmalıdır. İç kontaminasyondan
38
Nükleer Kaza veya Terörist Atakta Hematopoietik Kök Hücre Transplantasyon Stratejisi
39
Akut Radyasyon SendromuTa
blo
2.
Nö
rova
skül
er,
gas
tro
inte
stin
al v
e ku
tan
öz
sist
emi d
eğer
len
dir
me
sist
emi
Sem
pto
mG
rad
e 1
Gra
de
2G
rad
e 3
Gra
de
4N
öro
vask
uler
Sis
tem
Bula
ntı
Haf
ifO
rta
Yoğu
nD
ayan
ılmaz
Kusm
aBa
zen,
1/g
ünA
ralık
lı, 2
-5 d
efa/
gün
Dev
amlı,
6-1
0/gü
nD
irenç
li, g
ünde
10
def
adan
çok
Ano
reks
iYi
yebi
liyor
Alım
da a
zalm
aM
inim
al a
lımPa
rent
eral
des
tek
Hal
sizl
ik S
endr
omu
Çal
ışab
iliyo
rÇ
alış
mad
a bo
zulm
aG
ünlü
k ak
tivite
lerd
e G
ünlü
k ak
tivite
yard
ımya
pam
ama
Ate
ş38
°C’n
in a
ltı38
-40°
C a
rası
24 s
aatt
en k
ısa
süre
n,
24 s
aatt
en u
zun
süre
n,40
°C’n
in ü
stü
40°C
’nin
üst
üBa
ş ağ
rısı
Haf
ifO
rta
Yoğu
nD
ayan
ılmaz
Hip
otan
siyo
nKT
A:1
00’ü
n üs
tü;
KB:
100/
70 m
m/H
g’ni
nKB
: 90
/60
mm
/Hg’
nin
KB:
80/?
mm
/Hg’
nin
KB:1
00/7
0 m
m/H
g’ni
n al
tıal
tıal
tıüs
tüN
örol
ojik
etk
iler*
Zor
lukl
a sa
pta
nır
Kola
y sa
pta
nabi
lirG
eçic
i bel
irgin
D
evam
lı, y
aşam
ıbo
zulm
ate
hdit
edic
iKo
gniti
f bo
zukl
ukH
afif
kayı
pO
rta
dere
cede
kay
ıpBe
lirgi
n bo
zulm
aTa
m b
ilinç
kay
bıG
astr
oin
test
inal
Sis
tem
İsha
l Sıkl
ık2–
3 de
fa/g
ün4-
6 de
fa/g
ün7-
9 de
fa/g
ünG
ünde
10
defa
dan
çok,
Kıva
mH
acim
liH
afif
sulu
Haf
if su
lusu
lu,
deva
mlı,
Ka
nam
aG
izli
Ara
lıklı
Dev
amlı
fazl
a m
ikta
rda
Karın
da k
ram
pla
r/ağ
rıH
afif
Ort
aYo
ğun
Day
anılm
az
40
Nükleer Kaza veya Terörist Atakta Hematopoietik Kök Hücre Transplantasyon Stratejisi
Tab
lo 2
. N
öro
vask
üler
, g
astr
oin
test
inal
ve
kuta
nö
z si
stem
i değ
erle
nd
irm
e si
stem
i (d
evam
ı)
Sem
pto
mG
rad
e 1
Gra
de
2G
rad
e 3
Gra
de
4K
ütan
öz
Sist
em
Erite
mH
afif
ve g
eçic
iO
rta,
Belir
gin,
Cid
di,
VYA
: %
10’u
n al
tında
VYA
: %
10-4
0 ar
asın
daVY
A:
%40
’ın ü
zerin
de
Has
sasi
yet/
Kaşı
ntı
Kaşı
ntı
Haf
if-or
ta d
erec
ede
ağrı
Ort
a-de
vam
lı ağ
rıC
iddi
-dev
amlı
ağrı
Şişm
e/Ö
dem
Dev
amlı,
Se
mp
tom
atik
,Se
kond
er d
isfo
nksi
yon
Tota
l dis
fonk
siyo
nas
emp
tom
atik
cild
i ger
en
Vezi
kül
Nad
ir, s
teril
sıv
ıN
adir,
hem
oraj
iBü
l, st
eril
sıvı
Bül,
hem
oraj
i
Soyu
lma
Yok
Yam
alı k
uru
Yam
alı n
emli
Birle
şik
nem
li
Üls
er/n
ekro
zYa
lnız
ep
ider
mal
Der
mal
Cilt
altı
Kas/
kem
ik d
ahil
Saç
Kayb
ıİn
celm
eYa
mal
ı, gö
rüne
bilir
Tam
, ge
ri dö
nüşü
mlü
Tam
, ge
ri dö
nüşü
msü
z
Oni
koliz
isYo
kKı
smi
Kısm
iTa
m
*Nör
oloj
ik b
ozuk
lluk:
Ref
leks
dur
umu
(cor
neal
ref
leks
dah
il),
pap
il öd
em,
atak
si v
e di
ğer
mot
or/d
uysa
l bul
gula
r
Kısa
ltmal
ar:
KTA
: Ka
lp t
epe
atım
ı; KB
: Ka
n Ba
sınc
ı; VY
A:
Vücu
t yü
zey
alan
ı
Kayn
ak:
Dai
niak
N.
Acu
te r
adia
tion
Synd
rom
e. A
SH E
duca
tion
Book
200
3; 4
73-4
96
şüphenilen hastalar için, periferik kan, idrar, nazal sürüntü, kusma materya-linden ve dışkıdan radyolojik izlem için örnek alınmalıdır.
Sonuç:
Hiroşima ve Nagasaki’ye atom bombası atılmasından sonra, 1986 yılındayaşanan Chernobyl Nükleer Santrali Kazası başta olmak üzere, pek çok ülke-de bildirilen nükleer kazaların yanı sıra, artık günümüzde kullanımı yaygınla-şan kontrollü tanısal ve tedavi radyasyon kaynakları ve kontrolsüz olarak te-röristler ve savaşlarda kullanılan nükleer silahlar insanlar ve diğer tüm canlı-lar için tehlike oluşturmaya devam etmektedir. Bu nedenle ARS’nin bilinmesive radyasyona maruz kalan hastalara erkenden tanı konabilmesi, erken müda-hale ve tedavisine olanak sağlayacaktır. Ulusal strateji ve hazırlıklıkların ta-mamlanmaması halinde ülkemizin diğer doğal felaketlerde gösterdiği perfor-mansı göstermesi bile mümkün olamayabilecektir.
KAYNAKLAR
1. CDC guideline 2005: Acute Radiation Syndrome: A Fact Sheet for Physicians(www.bt.cdc.gov).
2. Dainiak N. Acute radiation Syndrome. ASH Education Book 2003; 473-496.
3. Waselenko JK, MacVittie TJ, Blakely WF, Pesik N, Wiley AL, Dickerson WE, Tsu H, ConferDL, Coleman CN, Seed T, Lowry P, Armitage JO, Dainiak N. Medical Management of theAcute Radiation Syndrome: Recommendations of the Strategic National Stockpile Radiati-on Working Group. Ann Intern Med. 2004;140:1037-1051.
4. Peter RU. Cutaneous radiation syndrome in multi-organ failure. Bri J Radiol. 2005; 27:180-184.
5. Boothman DA, Reicrath J. New basic science initiatives for improved understanding of radi-ation-induced multi-organ dysfunction syndrome (MODS). Bri J Radiol. 2005; 27: 157-160.
6. Monti P, Wysocki J, Van Der Meeren A, Griffiths NM. The contribution of radiation-indu-ced injury to the gastrointestinal tract in the development of multi-organ dysfunctionsyndrome or failure. Bri J Radiol. 2005; 27: 89-94
7. Gourmelon P, Marquette C, Agay D, Mathieu J, Clarenc D. Involvement of the central ner-vous system in radiationinduced multi-organ dysfunction and/or failure. Bri J Radiol. 2005;27: 62-68.
41
Akut Radyasyon Sendromu
Recommended