Alnus (Kızılağaç)

Alem: Plantae (Bitkiler)Bölüm: MagnoliophytaSınıf: MagnoliopsidaTakım: FagalesFamilya: BetulaceaeCins: Alnus

Türkiye'de doğal olarak; Adi

Kızılağaç (Alnus glutinosa) ve Doğu kızılağacı (Alnus orientalis) olmak üzere 2 tür; ve adi kızılağacın da 4 alt türü bulunmaktadır.

Türkiye’de Trakya, Marmara çevresi, Batı Karadeniz ve Doğu Karadeniz’de saf ve karışık olarak yayılış gösterir.

Boyu 20 metreyi aşabilen, esmer kabuklu, seyrek dallı bir ağaçtır. Daha çok serin bölgelerde ve nemli dere yataklarının bulunduğu yerlerde görülür. Ülkemizde 66.357 hektar koru, 297 hektar baltalık kızılağaç ormanı bulunmaktadır. Uzunluğu 4-9 cm genişliği 3-7 cm arasında değişen ters yumurta biçimli ve testere dişli yaprakları vardır. Köklerinde bulunan, havanın serbest azotunu bağlayan yumrular nedeniyle toprakları azotça zenginleştirir.

Alnus Glutinosa

Alnus glutinosa - Adi kızılağaç'ın 4 alt tür'ü vardır;

Alnus glutinosa ssp.barbata- Sakallı kızılağaç. Rize ve çevresi

Alnus glutinosa ssp.glutinosa- Yapışkan kızılağaç. Batı karadeniz

Alnus glutinosa ssp.antitaurica- Toros kızılağacı. Toroslar

Alnus glutinosa ssp.betuloides- Huş yapraklı kızılağaç. Doğu Anadolu

Alnus orientalis - Doğu kızılağacı. Güney Türkiye, Kıbrıs.

Alnus glutinosa subsp. barbata, huşgiller (Betulaceae) familyasından adi kızalağacın Türkiye'de Doğu Karadeniz bölümünde yaygın görülen bir alt türüdür.

Geniş yumurta veya elips biçiminde yaprakları vardır.Yaprakları taze iken yapışkan değildir. 6-18 x 4-9 cm

boyutlarındaki ayanın kenarı basit veya çift dişlidir; önceleri her iki yüzü de yumuşak tüylüdür, sonraları üst yüzündekiler dökülür, çıplaklaşır; alt yüzünde damarların birleştiği yerde kirli sarı kırmızı tüy demetleri vardır. Bu nedenle sakallı kızılağaç adı verilmiştir.

Meyve kurulu 1-1,8 x 0,6-1,1 cm boyutlarındadır Nus yuvarlakça, ucu sivri, çok dar kanatlıdır.Yayvan köklüdür. Verimli derin topraklarda köklerini derine indirir.

Erkek Çiçek

Sürgün

Kabuk

Yapışkan kızılağaç, (Alnus glutinosa subsp. Glutinosa) huşgiller (Betulaceae) familyasından, adi kızılağacın bir alt türüdür.MorfoloJik Özellikleri

20-30 'ye kadar boylanabilirDüzgün gövdeli bir ağaçtır. Kabuğu yeşildir. İleri

yaşlarda esmer ve çatlaklı olur. Sürgünler kırmızımsı yeşil ve üzerleri yapışkandır.

Sürgün özleri 3 kollu yıldız şeklindedir.Yaprakların sürgün üzerinde bıraktığı iz yarım

daire şeklindedir. Yapraklar ilk yıllarda yapışkandır. Büyük yuvarlak yumurtamsı yapraklar 4-8 paralel damarlıdır ve ucu sivri değildir.

Alnus glutinosa subsp. glutinosa

6-7 m boy yapabilir.Sürgünler boz renkte tüylerle örtülüdür Yaprakların her iki yizi tüylü olup, ucu

çoğunlukla yuvarlak, bazen küt ve kesiktir olgun yaprakların alt yüzü özellikle damarlar boyunca boyunca tüylüdür 

Toros'larda yerel bir yayılışı vardır Özellikle kahramanmaraş, göksu, andırın ve feke yörelerinde bulunur endemik bir taksondur. 

7-8 m boy yapabilir. 

Genel olarak  Alnus glutinosa ssp. Antitaurica’ ya benzer.

Türkiye’nin kuzeydoğusunda yerel bir yayılışı vardır Özellikle Erzurum, Bingöl, Bitlis illerinde bulunur endemik bir taksondur. 

Doğu kızılağacı (Alnus orientalis) huşgiller (Betulaceae) familyasının 5-6 metre boya sahip olabilen ağaççık görünümlü bir türüdür.

Kökü zengin bir dallanma gösterir, ana kök bir kazık kök şeklindedir. Sığ bir kök sistemine sahip ve toprağıda ıslah eder.. Kökleri oksijen yetersizliğine oldukça dayanıklıdır.

8-10 m boy yuvarlak tepe ve kalın dallanma yapar. Sürgünleri kızıl kahve renginde, az köşeli üzerinde

portakal renginde lentiseller bulunur. Esmer renkli kabuğu vardır.

Yaprakları uzunca oval ya da yürek şeklinde, kenarları düzensiz dişli, 7-15 cm uzun ve 4-6 cm geniş, üstü; koyu yeşil, tüysüz, altı; açık yeşil renktedir.

Kozalakçıklar 2-2.5 cm uzun ve 1.5-2 cm geniş (fıçımsı) şekildedir. 

Tohumları kalın kanatsızdır.

Alnus cordata - İtalyan kızılağacıAlnus incana - Avrupa kızılağacıAlnus oblongifolia (Alnus

incana subsp. oblongifolia) - Arizona kızılağacıAlnus rugosa (Alnus incana ssp. rugosa) - Çizgili

kızılağaç.Alnus japonica - Japon kızılağacı. Japonya.Alnus rubra - Kırmızı kızılağaç.Alnus subcordata - Kafkas kızılağacı.

Kafkasya,İran.

Kızılağaçların hafif, hava ile temasta kırmızıya yakın bir renk alan odunları özellikle kontrplak yapımında kullanılır. 

Çabuk çürümesi nedeni ile kullanım alanı sınırlı olup, oy macılık, kurşun kalem, kaplama ve kontrplak üretiminde % 0,04 kullanılır. 

Google.com görsellerPhotobucket.com Wikipedia.com