View
218
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Büyümeyi Sürdürmek:
Yurtiçi Tasarrufların Önemi
03.11.2014 1
Eser Pirgan Matur
Ekonomik Modeller ve Stratejik Araştırmalar Dairesi
Kalkınma Bakanlığı
24 Ekim 2014
Sunum Planı
• Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
• Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi
• Uluslararası Karşılaştırma
• Yurtiçi Tasarruflardaki Gerilemenin Nedenleri
• Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
• Onuncu Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
03.11.2014 FSGR 2
Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
03.11.2014 3
Büyümenin Finansmanı:
Kapalı Ekonomi Koşullarında
Yurtiçi Tasarruflar
Resmi kreditörlerden sağlanan finansman*
Açık Ekonomi Koşullarında
Yurtiçi Tasarruflar
Dış Tasarruflar
Resmi kreditörlerden sağlanan kaynaklar
Bankacılık kesiminin yurtdışı borçlanması
Finans-dışı özel kesimin yurtdışı borçlanması
* Türel
03.11.2014 4
İktisat teorisi açık ekonomi koşullarında yatırım
finansmanı için ne diyor?
Sermaye hareketlerinin serbest olduğu koşullarda
tasarruflar en üretken yatırım olanaklarının bulunduğu
ülkelere akar.
Bu durumda bir ülkedeki yatırımlarla o ülkenin yurtiçi
tasarrufları arasında bir ilişkinin olması beklenmez.
Yatırımlar yalnızca yatırım olanaklarına (yatırımın
beklenen getirisine) bağlıdır.
Bir ülkedeki yatırımlarla o ülkenin yurtiçi tasarrufları
arasında kuvvetli bir ilişkinin olması durumu Feldstein-
Horioka bilmecesi olarak adlandırılmıştır.
Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
03.11.2014 FSGR 5
-0.50
-0.25
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
1.25
19
80
19
82
19
84
19
86
19
88
19
90
19
92
19
94
19
96
19
98
20
00
20
02
20
04
20
06
Yüksek Gelir Grubundaki Ülkeler
TY Regresyon Katsayısı %95 Güven Aralığı
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
19
80
19
82
19
84
19
86
19
88
19
90
19
92
19
94
19
96
19
98
20
00
20
02
20
04
20
06
Düşük ve Orta Gelir Grubundaki Ülkeler
TY Regresyon Katsayısı %95 Güven Aralığı
Yatırım-Tasarruf İlişkisi
Kaynak: Hevia (2010), “Saving in Turkey: An International Comparison”, Background study for the
CEM. Ankara: World Bank.
Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
03.11.2014 6
Yüksek ve İstikrarlı Büyüme
Yüksek Yatırım Gereği
Yüksek Finansman İhtiyacı
Dış Tasarruflar İç Tasarruflar
Uzun Dönemli Kalkınma Hedefleri
Cari Açık
Kamu Tasarrufları
Özel Tasarruflar
03.11.2014 7
Kaynak: 2013 Türkiye Ülke Ekonomik Raporu, DB-KB
Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
Sunum Planı
• Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
• Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi
• Uluslararası Karşılaştırma
• Yurtiçi Tasarruflardaki Gerilemenin Nedenleri
• Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
• Onuncu Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
03.11.2014 FSGR 8
Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi
2000’li yıllarda yurtiçi tasarruf oranları önemli ölçüde gerilemiştir.
Tasarruflardaki gerilemede özel kesim tasarruflarının azalması
belirleyici olmuştur.
03.11.2014 9
24,3
20,1 18,4 18,4 18,6
15,5 16,0 16,0 16,6 15,5
16,8
13,2 13,5 14,4 14,5
13,4 15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,01
99
8
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
(T)
Tasarruf Oranları (%)
TOPLAM KAMU ÖZEL
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı
Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi
Özel kesim tasarruflarındaki gerileme (farklı veri kaynağına dayalı
olarak hesaplanan) hanehalkı tasarruflarında da gözlenmektedir.
03.11.2014 10
17,6
15,7
9,9 10,7
12,5
8,1 8,8
7,3 7,5
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Hanehalkı Tasarrufları (%)
Hanehalkı Tasarrufları Özel Tasarruflar
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, TÜİK Hanehalkı Bütçe Anketi
Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi
İlk üç yüzde yirmilik gelir grubunda tasarrufların negatif olduğu
görülmektedir.
En üst yüzde yirmilik gelir grubundaki tasarruf oranının da oldukça
düşük olduğu dikkat çekmektedir.
03.11.2014 11
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, TÜİK Hanehalkı Bütçe Anketi
-32,0
-14,5
-3,8
4,6
24,3
7,5
-40,0
-30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
q1 q2 q3 q4 q5 yıllık
Gelir Gruplarına Göre Tasarruf Oranları - 2011 (%)
Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi
Tasarruf oranının tüm gelir gruplarında gerilediği görülmektedir.
03.11.2014 12
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, TÜİK Hanehalkı Bütçe Anketi
-50,0
-40,0
-30,0
-20,0
-10,0
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Gelir Gruplarına Göre Tasarruf Oranları (%)
q1 q2 q3 q4 q5
Sunum Planı
• Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
• Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi
• Uluslararası Karşılaştırma
• Yurtiçi Tasarruflardaki Gerilemenin Nedenleri
• Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
• Onuncu Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
03.11.2014 FSGR 13
Bölgeler bazında yapılan uluslararası karşılaştırma tasarruf
oranlarımızın düşüklüğüne işaret etmektedir.
03.11.2014 14
Kaynak: Dünya Bankası WDI Veritabanı
0
5
10
15
20
25
30
35
Türkiye Dünya G. Asya Sahraaltı Afr. Avr.-O. Asya L. Amerika-Kry D. Asya-Pasifik
Bölgelere Göre Tasarruf Oranları (%)
1980-89 1990-99 2000-12
Uluslararası Karşılaştırma
Gelir grupları bazında yapılan uluslararası karşılaştırma, tasarruf
oranlarımızın düşük gelir grubu ülkeler haricindeki tüm gelir gruplarına
göre daha düşük olduğunu göstermektedir.
03.11.2014 15
Kaynak: Dünya Bankası WDI Veritabanı
Uluslararası Karşılaştırma
Sunum Planı
• Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
• Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi
• Uluslararası Karşılaştırma
• Yurtiçi Tasarruflardaki Gerilemenin Nedenleri
• Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
• Onuncu Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
03.11.2014 FSGR 16
Son yıllarda makro ekonomik ortamda yaşanan dönüşüm
özel sektör tasarruflarında gerilemeye neden olmuştur.
03.11.2014 17
Enflasyonda düşüş => İhtiyati tasarruf eğilimini azaltmıştır
Reel faiz oranlarında düşüş => Tasarrufların getirisini azaltmıştır
Kredi genişlemesi => Likidite/borçlanma kısıtlarını gevşetmiştir
Sermaye girişleri/TL’nin değerlenmesi => İthal ürünlerin
cazibesini artırmıştır
⇨ bugünün tüketiminde artış
⇨ tasarruflarda azalma
⇨ cari açıkta artış
Yurtiçi Tasarruflardaki Gerilemenin Nedenleri
Sunum Planı
• Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
• Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi
• Uluslararası Karşılaştırma
• Yurtiçi Tasarruflardaki Gerilemenin Nedenleri
• Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
• Onuncu Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
03.11.2014 FSGR 18
03.11.2014 FSGR 19
03.11.2014 20
Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
-12,0
-10,0
-8,0
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014(T)
Tasarruf-Yatırım Dengesi vs. Cari İşlemler Dengesi (%)
Tasarruf-Yatırım Dengesi/GSYH Cari Denge/GSYH
Cari işlemler açığı tasarruf-yatırım açığını yansıtmaktadır.
03.11.2014 21
Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
14,0
16,0
18,0
20,0
22,0
24,01
99
8
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
(T)
Sabit Sermaye Yatırımlarının GSYH İçindeki Payı (%)
Sabit Sermaye Yatırımı/GSYH
Ancak yatırımların GSYH içindeki payı (geniş marjlarla
dalgalanmakla birlikte) durağandır ve seviye olarak yüksek değildir.
03.11.2014 22
Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
-10,0
-8,0
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,01
99
8
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
(T)
Özel Tasarruflar ve Cari İşlemeler Dengesi (%)
Cari Denge/GSYH Özel Tasarruf/GSYH
Cari açıktaki hareketleri esas olarak özel tasarruflardaki
hareketin sürüklediği görülmektedir.
Özel tasarruflardaki düşüş potansiyel kırılganlık kaynağı olarak
ortaya çıkmaktadır.
03.11.2014 23
Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
Hanehalkı Finansal Yükümlülükleri
THFY/GSYH Konut hariç HFY/GSYH
03.11.2014 24
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı
Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014(T)
Kamu Tasarrufu/GSYH Özel Tasarruf/GSYH Dış Tasarruflar/GSYH Cari Denge/GSYH
Yatırımların Finansmanı
Sunum Planı
• Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi
• Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi
• Uluslararası Karşılaştırma
• Yurtiçi Tasarruflardaki Gerilemenin Nedenleri
• Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar
• Onuncu Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
03.11.2014 25
Tasarrufların artırılması politika gündemine alınması
gereken bir başlık olarak öne çıkmaktadır.
Tasarrufların önemine ilişkin farkındalığın artırılması
Hem politika düzeyinde
Hem de kamuoyunda
Aşırı tüketimi kontrol altına alma
Kalkınma politikası gündeminin bir parçası olarak
tasarrufların teşviki
26 03.11.2014
10. Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
Tasarrufların üretken alanlara yönlendirilmesi, en az
tasarrufların artırılması kadar önemlidir.
Türkiye’de sanayi yatırımlarının oranı oldukça düşük
seyretmektedir.
Ticarete konu olmayan sektörlerin ekonomideki ağırlığı önemli
ölçüde artmıştır.
Gayrimenkulün bir yatırım aracı olarak algılanmasının zarar
verici olduğu küresel krizde kanıtlanmıştır.
Ticarete konu olan sektörlerde verimliliği artırma ihtiyacı
devam etmektedir.
27 03.11.2014
10. Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
03.11.2014 28
10. Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
9,0
10,0
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Sanayi Yatırımları/GSYH (%)
03.11.2014 29
10. Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
Kaynak: Erol Taymaz, 5. İzmir İktisat Kongresi Sunumu
03.11.2014 30
Türkiye ekonomisinde ticarete
konu olmayan sektörlerdeki
üretimin toplam hasıla içindeki
payı artış eğilimi
göstermektedir.
Son yaşanan küresel krizden
itibaren artış eğilimi
yavaşlamaktadır.
Önümüzdeki dönemde üretim
yapısının ticarete konu olan
(imalat sanayi gibi) sektörler
lehine dönüşümün sağlanması
yüksek büyüme oranlarının
sağlanması ve sürdürülmesi
açısından önem arz etmektedir.
50
55
60
65
70
75
Yü
zde
Ticarete Konu Olmayan
Sektörlerin GSYİH İçindeki Payı
Kaynak: TÜİK
10. Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
03.11.2014 31
10. Kalkınma Planında bir yandan yurt içi tasarrufların
artırılarak Türkiye ekonomisindeki kırılganlığın azaltılması
amaçlanırken diğer taraftan kaynakların üretken alanlara
yönlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Bu çerçevede 10. Kalkınma Planında yurt içi tasarrufları
artırmaya yönelik bir program yer almaktadır.
Onuncu Plan bünyesinde yer alan bir dizi program da Yurtiçi
Tasarrufların Artırılması ve İsrafın Önlenmesi Programını
tamamlayıcı niteliktedir.
10. Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
03.11.2014 32
Yurtiçi Tasarrufların Artırılması ve İsrafın
Önlenmesi Programı
Mali Piyasa Araçlarıyla Tasarrufların Özendirilmesi
İsrafın Azaltılması ve Mükerrer Tüketimin Önlenmesi
Kredi Düzenlemeleriyle Tasarrufların Özendirilmesi ve
Üretken Yatırımlara Yönlendirilmesi
Tamamlayıcı Sigortacılığın Geliştirilmesi
Vergisel Araçlarla Tasarrufların Özendirilmesi ve Üretken
Yatırımlara Yönlendirilmesi
10. Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
03.11.2014 33
Kamu Maliyesi Tedbirleri:
Vergi sisteminin tasarrufları özendirme derecesi bakımından
gözden geçirilmesi
Dolaylı vergiler/Dolaysız vergiler (Gelir vergisi)
Lüks ve/veya ithal karakterli tüketim mallarının tüketimini
caydırıcı vergilendirme
Emlak vergisi sistemi ve uygulamalarının etkinleştirilmesi
Gayrimenkullerin elden çıkarılmasında değer artış
kazançlarının vergilendirilmesi
İmar Planı değişiklikleri sonucunda ortaya çıkan değer
artışlarının etkin bir şekilde vergilendirilmesi
Üretken yatırımların artırılmasını teşvik edici düzenlemeler
Uzun vadeli tasarrufu teşvik edecek özel amaçlı tasarruf
mekanizmaları
10. Kalkınma Planında Tasarruf Politikası
Teşekkürler!
03.11.2014 35
Recommended