CREATIVE THINKING DEVELOPMENT Subject number 3400 - 1003 · 1....

CREATIVE THINKING DEVELOPMENT

By. Piyawut Panyapee

Subject number 3400 - 1003

2

เอกสารประกอบการเรยนรายวชา การพฒนาความคดสรางสรรค รหสวชา 3400-1003 เลมนจดท าขน

เพอใหสอดคลองกบหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง พทธศกราช 2556 ของส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ เพอใชในการจดการเรยนในรายวชาดงกลาว โดยแบงหนวยการเรยนรออกเปน 5 สวนประกอบดวย ความหมายและลกษณะของการพฒนาความคดสรางสรรค ทฤษฎและแนวคดของการพฒนาความคดสรางสรรค องคประกอบของความคดสรางสรรค เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรค และการน าเทคโนโลยมาใชในการพฒนาความคดสรางสรรค โดยมงเนนใหนกศกษามความรความเขาใจเกยวกบหนวยการเรยนรโดยใหผเรยนมความพอประมาณ มเหตผล มภมคมกน มวนย มความรบผดชอบ มความประหยดในการใชทรพยากร มความสนใจใฝร และมความคดรเรมสรางสรรค เพอน ามาพฒนาตนเองใหเปนก าลงของประเทศชาตทดตอไป

เอกสารประกอบการเรยนเลมนคงจะเปนประโยชนแกผทศกษา และผทสนใจในการศกษาคนควา เกยวกบการพฒนาความคดสรางสรรค ผเรยบเรยงหวงวาเอกสารเลมนคงเปนปะโยชนไมมากกนอย

ปยะวฒ ปญญาพ 2 กนยายน 2559

ค ำน ำ

3

หนำ ค ำน ำ ก ค ำอธบำยรำยวชำ ค หนวยท 1 ควำมหมำยและควำมส ำคญของกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค 1.1.ความหมาย 2

1.2 ระดบของความคดสรางสรรค 5 1.3 ประโยชนของความคดสรางสรรค 7 1.4 อปสรรคของการพฒนาความคดสรางสรรค 8

หนวยท 2 ทฤษฏและแนวคดของกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค 2.1 ทฤษฏความคดสรางสรรค 10

2.2 แนวคดของการพฒนาความคดสรางสรรค 12 2.3 บคคลทมความคดสรางสรรค 15

หนวยท 3 องคประกอบของควำมคดสรำงสรรค 3.1 องคประกอบของความคดสรางสรรค 19

3.2 ผลผลตสรางสรรค (Creative Product) 22 3.3 คณภาพของผลผลตทสรางสรรค 25

หนวยท 4 เทคนคกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค 4.1 เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรค 28

4.2 หลกเกณฑในการระดมสมองเพอสรางสรรคผลงาน 31 4.3 เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรคในการท างานเปนทม 36 4.4 วธการคดอปมาอปไมย 39

หนวยท 5 กำรน ำเทคโนโลยมำใชในกำรพฒนำสรำงสรรคผลงำน

5.1 ความหมายของเทคโนโลย 43 5.2 ววฒนาการเทคโนโลย 45 5.3 ความสมพนธระหวางเทคโนโลย กบ นวตกรรม 48

บรรณำนกรม

สำรบญ

4

จดประสงครำยวชำ เพอให

1.รและเขาใจความหมาย หลกการพฒนาความคดสรางสรรค 2.รและเขาใจเกยวกบองคประกอบของความคดสรางสรรค 3.มทกษะในการน าความคดสรางสรรคมาพฒนาและสรางผลงาน 4.มความคดรเรมสรางสรรคในการประยกตใชเทคโนโลยในการพฒนาสรางสรรคผลงานและมเจตคตทดตอ

งานอาชพ สมรรถนะรำยวชำ เพอให

1.แสดงความรเกยวกบความหมาย หลกการพฒนาความคดสรางสรรค 2.แสดงความรเกยวกบองคประกอบของความคดสรางสรรค 3.น าความคดสรางสรรคมาพฒนาและสรางผลงานไดตามหลกการ 4.ประยกตใชเทคโนโลยในการพฒนาสรางสรรคผลงานตามหลกการ

ค ำอธบำยรำยวชำ

ศกษาและปฏบตเกยวกบความหมาย หลกการพฒนาความคดสรางสรรค องคประกอบของความคดสรางสรรค น าความคดสรางสรรคมาพฒนาและสรางผลงาน การน าเทคโนโลยมาใชในการพฒนาสรางสรรคผลงาน

ค ำอธบำย รำยวชำกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

รหสวชำ 3400 - 1003

5

หนวยท ชอหนวย/รำยกำรสอน จ ำนวนสปดำห/

จ ำนวนชวโมงสอน

หนวยท 1 ควำมหมำยและควำมส ำคญของกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

1.1.ความหมาย สปดาหท 1-2

จ านวน 6 ชวโมง 1.2 ระดบของความคดสรางสรรค 1.3 ประโยชนของความคดสรางสรรค 1.4 อปสรรคของการพฒนาความคดสรางสรรค

หนวยท 2 ทฤษฏและแนวคดของกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

2.1 ทฤษฏความคดสรางสรรค สปดาหท 3-6

จ านวน 12 ชวโมง 2.2 แนวคดของการพฒนาความคดสรางสรรค 2.3 บคคลทมความคดสรางสรรค

หนวยท 3 องคประกอบของควำมคดสรำงสรรค

3.1 องคประกอบของความคดสรางสรรค สปดาหท 7-9

จ านวน 9 ชวโมง 3.2 ผลผลตสรางสรรค (Creative Product) 3.3 คณภาพของผลผลตทสรางสรรค

หนวยท 4 เทคนคกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

4.1 เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรค สปดาหท 10-12 จ านวน 9 ชวโมง

4.2 หลกเกณฑในการระดมสมองเพอสรางสรรคผลงาน 4.3 เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรคในการท างานเปนทม 4.4 วธการคดอปมาอปไมย

หนวยท 5 กำรน ำเทคโนโลยมำใชในกำรพฒนำสรำงสรรคผลงำน

5.1 ความหมายของเทคโนโลย สปดาหท 13-18 จ านวน 20 ชวโมง

5.2 ววฒนาการเทคโนโลย 5.3 ความสมพนธระหวางเทคโนโลย กบ นวตกรรม 5.4 การน าเสนอผลงานในการคดสรางสรรค

ก ำหนดกำรจดกำรเรยนรำยวชำกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

6

วชำ การพฒนาความคดสรางสรรค

หนวยท 1 ความหมายและความส าคญของการพฒนาความคดสรางสรรค

ตอนท 1.1 ความหมาย 1.2 ระดบของความคดสรางสรรค 1.3 ประโยชนของความคดสรางสรรค 1.4 อปสรรคของการพฒนาความคดสรางสรรค

แนวคด 1. ความคดสรางสรรคเปนกระบวนการทางสมองทมผลท าใหคดไดกวางไกลหลายแงมม มความคดแปลกใหมแตกตางไปจากเดม โดยเปนความสามารถของสมองในการเหนความสมพนธของสงตางๆ รอบตวเกดการเรยนรและเขาใจ จนเกดเปนปฏกรยาตอบสนองใหเกดความคดเชงจนตนาการ 2. ความคดสรางสรรคทดมการแบงระดบความคดตามขน และตามความเหมาะสมเพอกอใหเกดสงแปลกใหม เพอสงผลถงคณภาพทมประสทธภาพ 3. ความคดสรางสรรคเปนความสามารถในการคดทแปลกใหม โดยอาศยประสบการณทมอยในการดดแปลงสงตาง ๆ เพอน าไปใชแกปญหาไดอยางรอบคอบและมความถกตอง 4. การพฒนาความคดสรางสรรคจ าเปนตองมองคประกอบแวดลอมทชวยสงเสรม แตอย างไรกตาม ยงมอปสรรคทจะขดขวางการพฒนาความคดสรางสรรคหลายประการ

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 1 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายและความส าคญของการพฒนาความคดสรางสรรคได 2. บอกระดบของความคดสรางสรรคได 3. บอกประโยชนของความคดสรางสรรคได 4. ยกตวอยางอปสรรคของการพฒนาความคดสรางสรรคไดอยางถกตองและเหมาะสม

กจกรรมกำรเรยน 1. ท าแบบประเมนตนเองกอนเรยน 2. ศกษาเอกสารการสอนหนวยท 1 3. ท ากจกรรมตางๆ ตามทเสนอแนะไวในเอกสาร 4. ท าแบบประเมนตนเองหลงเรยน

สอกำรสอน 1. เอกสารการสอน 2. VDR การพฒนาความคดสรางสรรคของระบบสมอง

แบบประเมน 1.แบบประเมนตนเองกอนและหลงเรยน 2.ประเมนผลจากการสอบประจ าภาค

หนวยท 1 ควำมหมำยและควำมส ำคญของกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

7

ความคดสรางสรรค (Creative thinking) เปนกระบวนการทางสมองทมผลท าใหคดไดกวางไกลหลายแงมม หรอเรยกวา ความคดแบบอเนกนย ท าใหเกดความคดแปลกใหมแตกตางไปจากเดม เปนความสามารถของสมองในการเหนความสมพนธของสงตางๆ รอบตวเกดการเรยนรและเขาใจ จนเกดเปนปฏกรยาตอบสนองใหเกดความคดเชงจนตนาการ น าไปสการประดษฐคดคนสงแปลกใหม เพอตอบสนองความตองการหรอเพอแกปญหาทเกดขน ทงในชวตประจ าวน การเรยน และการท างาน โดยอาศยประสบการณและความรทสงสมมา

Davis (กรมวชาการ. 2544 : 6-7 ; อางองจาก Davis. 1973) ไดรวบรวมแนวคดเกยวกบความคดสรางสรรคของนกจตวทยาทไดกลาวถงทฤษฎของความคดสรางสรรค โดยแบงเปนกลมใหญๆ ได 4 กลม

1. ทฤษฎควำมคดสรำงสรรคเชงจตวเครำะห นกจตวทยาทางจตวเคราะหหลายคน เชน ฟรอยด และครส ไดเสนอแนวคดเกยวกบการเกดความคดสรางสรรควา ความคดสรางสรรคเปนผลมาจากความขดแยงภายในจตใตส านกระหวางแรงขบทางเพศ (Libido) กบความรสกรบผดชอบทางสงคม (Social conscience) สวน คไบ และรค ซงเปนนกจตวทยาแนวใหม กลาววา ความคดสรางสรรคนนเกดขนระหวางการรสตกบจตใตส านก ซงอยในขอบเขตของจตสวนทเรยกวา จตกอนส านก

2. ทฤษฎควำมคดสรำงสรรคเชงพฤตกรรมนยม นกจตวทยากลมนมแนวความคดเกยวกบเรองความคดสรางสรรควา เปนพฤตกรรมทเกดจากการเรยนร โดยเนนทความส าคญของการเสรมแรง การตอบสนองทถกตองกบสงเราเฉพาะหรอสถานการณ นอกจากนยงเนนความสมพนธทางปญญา คอการโยงความสมพนธจากสงเราหนงไปยงสงเราตางๆ ท าใหเกดความคดใหม หรอสงใหมเกดขน

3. ทฤษฎควำมคดสรำงสรรคเชงมนษยนยม นกจตวทยาในกลมนมแนวคดวาความคดสรางสรรคเปนสงทมนษยมตดตวมาตงแตเกด ผทสามารถน าความคดสรางสรรคออกมาใชไดคอผทมสจการแหงตน คอรจ กตนเอง พอใจตนเอง และใชตนเองเตมตามศกยภาพของตนมนษยจะสามารถแสดงความคดสรางสรรคของตนเองมาไดอยางเตมทนนขนอยกบการสรางสภาวะหรอบรรยากาศทเอออ านวย ไดกลาวถงบรรยากาศทส าคญในการสรางสรรควา ประกอบดวยความปลอดภยในเชงจตวทยา ความมนคงของจตใจ ความปรารถนาทจะเลนความคดและการเปดกวางทจะรบประสบการณใหม

4. ทฤษฎอตำ (AUTA) ทฤษฎนเปนรปแบบของการพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดขนในตวบคคล โดยมแนวคดวาความคดสรางสรรคนนมอยในมนษยทกคนและสามารถพฒนาใหสงขนได การพฒนาความคกสรางสรรคตามรปแบบอตาประกอบดวย 4.1 กำรตระหนก (Awareness) คอ ตระหนกถงความส าคญของความคดสรางสรรคทมตอตนเอง สงคม ทงในปจจบนและอนาคต และตระหนกถงความคดสรางสรรคทมอยในตนเองดวย 4.2 ควำมเขำใจ (Understanding) คอ มความร ความเขาใจอยางลกซงในเรองราวตางๆ ทเกยวของกบความคดสรางสรรค 4.3 เทคนควธ (Techniques) คอ การรเทคนคในการพฒนาความคดสรางสรรคทงทเปนเทคนคสวนบคคล และเทคนคทเปนมาตรฐาน 4.4 กำรตระหนกในควำมจรงของสงตำงๆ (Actualization) คอ การรจกหรอตระหนกในตนเอง พอใจในตนเอง และพยายามใชตนเองและพยายามใชตนเองเตมศกยภาพ รวมทงการเปดกวางรบ

ตอนท 1.1 ควำมหมำยของควำมคดสรำงสรรค

8

ประสบการณตางๆ โดยมการปรบตวไดอยางเหมาะสม การตระหนกถงเพอนมนษยดวยกน การผลตผลงานดวยตนเอง และมความคดทยดหยนเขากบทกรปแบบของชวต

องคประกอบทง 4 น จะผลกดนใหบคคลสามารถดงศกยภาพเชงสรางสรรคของตนเองออกมาใชไดจากทฤษฎความคดสรางสรรคทกลาวมาแลวทงหมด จะเหนวาความคดสรางสรรคเปนทกษะทมในตวบคคลทกคน และสามารถทจะพฒนาใหสงขนไดโดยอาศยการเรยนรและบรรยากาศทเอออ านวย

ควำมคดสรำงสรรค คอ ปรากฏการณทบคคลสรางสรรค”สงใหม” อาท ผลผลต การแกปญหา นวตกรรม หรองานศลปะ ฯลฯ ซงมคณคา การจะตความเกยวกบ”ความใหม” ขนอยกบผสรางสรรคหรอสงคม หรอแวดวงทสงใหมนนเกดขน การประเมนคณคากในท านองเดยวกน คณสมบตทมกใชในการตความ “ความใหม” ประกอบดวย

1.สงประดษฐทไมเคยปรากฏมากอน 2.สงประดษฐทอาจปรากฏอยทอน แตมผสรางสรรคขนใหมโดยอสระ 3.การคดวธด าเนนการใหม 4.ปรบกระบวนการผลผลตเขาสตลาดทแตกตางออกไป 5.คดวธการใหมในการแกไขปญหา 6.เปลยนแนวคดทแตกตางจากผอน

ควำมคดสรำงสรรค คอ ความคดใหม ๆ แนวทางใหม ๆ ทศนคตใหม ๆ ความเขาใจและการมองปญหาในรปแบบใหม ผลลพธของความคดสรางสรรคทชดเจน คอ ดนตร การแสดง วรรณกรรม ละคร สงประดษฐ นวตกรรมทางเทคนค แตบางครงความคดสรางสรรคกมองไมเหนชดเจน เชน การตงค าถามบางอยางทชวยขยายกรอบของแนวคดซงใหค าตอบบางอยาง หรอการมองโลกหรอปญหาในแนวนอกกรอบ

ควำมคดสรำงสรรค คอ ความคดเชอมโยงทพยายามหาทางออกหลายๆ ทาง ใชความคดทหลากหลาย แสวงหาความเปนไปไดใหมๆ และนอกกรอบ คดสรรคหาทางเลอกใหมๆ และพยายามปรบปรงใหดขนเรอย ๆ ซงมวธการอย 6 ขนตอน คอ

1.แสวงหาขอบกพรอง (Mess Finding) 2.รวบรวมขอมล (Data Finding) 3.มองปญหาทกดาน (Problem Finding) 4.แสวงหาความคดทหลากหลาย (Idea Finding) 5.หาค าตอบทรอบดาน (Solution Finding) 6.หาขอสรปทเหมาะสม (Acceptance Finding)

9

กระบวนกำรของควำมคดสรำงสรรค เกดขนโดยบงเอญหรอโดยความตงใจ ซงสามารถท าไดดวยการศกษา การอบรมฝกฝน การระดมสมอง (brain-storming) มากกวาครงหนงของการคนพบทยงใหญของโลก เกดจากการคนพบโดยบงเอญ (Serendity) หรอการคนพบสงหนงซงใหม ในขณะทก าลงตองการคนพบสงอนมากกวา

การคดเชงสรางสรรค (Creative thinking) หมายถง ความสามารถในการมองเหนความสมพนธของสง ตางๆ การขยายขอบเขตความคดออกไปจาก กรอบความคดเดมทมอยสความคดใหมๆ ทไมเคยมมากอน เพอ คนหาค าตอบทดทสดใหกบปญหาทเกดขน เปนการสรางสรรคสงใหมทแตกตางไปจากเดม เปนความคดท หลากหลาย ค ดไดกวางไกล หลายแงหลายมม เนนทงปรมาณและคณภาพ องคประกอบของความคด สรางสรรค ไดแก ความคดนนตองเปนสงใหมไมเคยมมากอน (New Original) ใชการได(Workable) และม ความเหมาะสม (Appropriate) การคดเชงสรางสรรคจงเปนการคดเพอการเปลยนแปลงจากสงเดมไปสสง ใหมทดกวา ซงจะไดผลลพธทตางไปโดยสนเชงหรอทเรยกวา "นวตกรรม" (Innovation)

ความคดสรางสรรค มความหมายแยกไดเปน 3 ประเดนหลก คอ 1. เปนความคดแงบวก หรอ Positive thinking 2. เปนการกระท าทไมท ารายใคร หรอ Constructive thinking 3. เปนการคดสรางสรรคสงใหมๆ หรอ Creative thinking

กจกรรม 1.1 อธบายความหมายและความส าคญของการพฒนาความคดสรางสรรค

แนวตอบกจกรรม 1.1 ความคดสรางสรรค หมายถง กระบวนการทางสมองทมผลท าใหคดไดกวางไกลหลายแงมมท าใหเกดความคดแปลกใหมแตกตางไปจากเดม ทเหนความสมพนธของสงตางๆ รอบตวเกดการเรยนรและเขาใจ จนเกดเปนปฏกรยาตอบสนองใหเกดความคดเชงจนตนาการ น าไปสการประดษฐคดคนสงแปลกใหม เพอตอบสนองความตองการหรอเพอแกปญหาทเกดขน ทงในชวตประจ าวน การเรยน และการท างาน โดยอาศยประสบการณและความรทสงสมมา

10

กระบวนการของความคดสรางสรรค อาจเกดขนโดยบงเอญหรอโดยความตงใจ ซงสามารถท าไดดวยการศกษา การอบรมฝกฝน การระดมสมอง (brain-storming) มากกวาครงหนงของการคนพบทยงใหญของโลก เกดจากการคนพบโดยบงเอญ (Serendity) หรอการคนพบสงหนงซงใหม ในขณะทก าลงตองการคนพบสงอนมากกวา

ระดบของความคดสรางสรรค แบงออกไดเปน 3 ระดบ คอ 1. ความคดสรางสรรคระดบตน เปนความคดทมอสระ แปลกใหม ยงไมค านงถงคณภาพและการน าไปประยกตใช 2. ความคดสรางสรรคระดบกลาง เปนความคดทเรมค านงถงผลผลตทางคณภาพ และสามารถน าไปประยกตใชงานได 3. ความคดสรางสรรคระดบสง เปนความคดทเกดจากการสรปสงทคนพบเปนรปธรรมน าไปใชในการสรางหลกการ ทฤษฎทเปนสากลเพอน าไปสการประกอบอาชพทหลากหลาย

ลกษณะควำมคดสรำงสรรค ความคดสรางสรรคเปนลกษณะความคดแบบอเนกนย(Divergent Thinking)คอการคดหลายๆแงหลายๆทาง

คดใหมากทสดเทาทจะนกได เปนการมองปญหาในแนวกวางเหมอนกบแสงอาทตยทแผรศมออกรอบดาน คนทมความคดสรางสรรคนนจะเปน

1. คนทมความคดรเรม (Originality) คอมความคดทแปลกใหมตางจากความคดธรรมดาของคนทวๆไป 2. มความคดยดหยน (Flexibility) คอมความสามารถในการคดหาค าตอบไดหลายทศทางหลายแงหลายมม 3. มความคดคลองแคลว (Fluency) คอสามารถคดหาค าตอบไดอยางคลองแคลววองไว รวดเรว และได

ค าตอบมากทสดในเวลาทจ ากด 4. มความคดละเอยดลออ (Elaboration) คอการคดไดในรายละเอยดเพอขยายหรอตกแตงความคดหลกให

ไดความหมายทสมบรณยงขน

ตอนท 1.2 ระดบของควำมคดสรำงสรรค

11

Hutchinson มความคดคลายๆกนวาความคดสรางสรรคนนเปนกระบวนการเชอมโยงความรทมอยเขาดวยกน

อนจะน าไปสการแกปญหาใหมทคดใชเวลาการคดเพยงสนๆอยางรวดเรวหรอยาวนานกอาจเปนไปได โดยมล าดบการคด ดงน

1. ขนเตรยมเปนการรวบรวมประสบการณ มการลองผดลองถกและตงสมมตฐานเพอแกปญหา 2. ขนครนคดขดของใจ เปนระยะทมอารมณเครยด อนสบเนองจากการครนคด แตยงคดไมออก 3. ขนของการเกดความคด เปนระยะทเกดความคดในสมองเปนการมองเหน วธแกปญหาหรอพบค าตอบ 4. ขนพสจน เปนระยะการตรวจสอบประเมนผลโดยใชเกณฑตางๆเพอดค าตอบทคดออกมานนเปนจรง

หรอไม

กจกรรม 1.2 บอกระดบของความคดสรางสรรค

แนวตอบกจกรรม 1.2 ระดบของความคดสรางสรรค แบงออกเปน 3 ระดบ คอ ความคดสรางสรรคระดบตน คอ ความคดทมอสระ แปลกใหม ความคดสรางสรรคระดบกลาง เปนความคดทเรมค านงถงผลผลตทางคณภาพ และสามารถน าไปประยกตใชงาน และความคดสรางสรรคระดบสง เปนความคดทเกดจากการสรปสงทคนพบเปนรปธรรมน าไปใชในการสรางหลกการ ทฤษฎทเปนสากลเพอน าไปสการประกอบอาชพทหลากหลาย

12

ความคดสรางสรรคเปนความสามารถในการคดทแปลกใหม โดยอาศยประสบการณทมอยในการดดแปลงสงตาง ๆ เพอน าไปใชแกปญหาไดอยางรอบคอบและมความถกตอง ดงนนความคดสรางสรรคจงมประโยชน ดงน

1.3.1.ชวยในกำรแกปญหำ โลกปจจบนมการเปลยนแปลงทรวดเรว และมความสลบซบซอมมากยงขน การแกปญหาดวยวธการเดม ๆ มกใชไมไดผล ความคดสรางสรรคจงเขามามบทบาทส าคญ ทงในระดบโลก ระดบชาต ระดบองคกร ระดบสถาบนการศกษา จนถงระดบปจเจกบคคลโลกปจจบนเปน ความคดสรางสรรคชวยใหแกปญหาเดม ดวยวธการใหมท าใหไดสงทดกวา เพราะในโลกความเปนจรงไมมรปแบบใดอยในสภาพตายตวตลอดเวลา ไมวาจะเปนมตของสถานทหรอเวลา แตมความแตกตางซอนอยเสมอ เพราะองคประกอบปลกยอยทผสมผสานแตกตางกน

ดงนน การเรยนรแบบเปน “สตร” จงไมสามารถใชไดผลทกครง ตองเรยนรวธการยดหยน เพอสามารถปรบตวเขากบบรบททแตกตางกน การเรยนรวธคดสรางสรรคจะสามารถชวยใหเราคดไดอยางเหมาะสม ส าหรบเรองหนง ๆ ในเวลาหนง ๆ

1.3.2.กอใหเกดนวตกรรมทไมหยดยง เทคโนโลยในปจจบนมการแขงขนกนในดานความสรางสรรค เพอผลตสงใหมๆ ออกสตลาด สนคารปแบบเดม แมดเหมอนตอบสนองความตองการของผบรโภคไดในปจจบน แตหากไมมการพฒนาเทากบเปนการเดนถอยหลงไปเรอย ๆ เพราะเมอมสนคาทดกวาใหมกวานาสนใจกวา ยอมดงดดใจผบรโภคไดมากกวา สนคารปแบบเดม ๆ อาจหายไปจากตลาดได บคคลทสามารถพฒนาความคดสรางสรรคเพอสรางนวตกรรมไดนน มกเปนบคคลท “ไมพงพอใจในสงทตนเองม” ซงความไมพงพอใจนเองทท าใหคดคนและพฒนาสงตาง ๆ ได

1.3.3. ชวยเรำไดสงใหมทดกวำสงเดม ๆ ความคดสรางสรรคจะชวยใหประสบความส าเรจในการด าเนนชวตได จากการพยายามพฒนาตนเองใหดขน พยายามมองปญหาทเกดขนในบรบททเปนอย เพอแกปญหาและพฒนาอาชพตนเองไดอยางตอเนอง ในปจจบนแทบทกอาชพตองพงพาคนทมความคดสรางสรรค เพราะทกองคกรตางตองพฒนาตนเองเพอกาวสอนาคต

นอกจากนความคดสรางสรรคยงชวยยกระดบความสามารถ ความอดทนและความคดรเรมของผน าใหเพมมากขนและยงเปนการพฒนาความสนใจในงาน พฒนาการใชเวลาวางใหเปนประโยชนและพฒนาชวตใหทนสมยมากขน

ตอนท 1.3 ประโยชนของควำมคดสรำงสรรค

กจกรรม 1.3 บอกประโยชนของความคดสรางสรรค

แนวตอบกจกรรม 1.3 ประโยชนของความคดสรางสรรค ความคดสรางสรรคจะชวยใหประสบความส าเรจในการด าเนนชวตได จากการพยายามพฒนาตนเองใหดขน พยายามมองปญหาทเกดขนในบรบททเปนอย เพอแกปญหาและพฒนาอาชพตนเองไดอยางตอเนอง ในปจจบนแทบทกอาชพตองพงพาคนทมความคดสรางสรรค เพราะทกองคกรตางตองพฒนาตนเองเพอกาวสอนาคต

13

การพฒนาความคดสรางสรรคจ าเปนตองมองคประกอบแวดลอมทชวยสงเสรม แตอยางไรกตาม ยงมอปสรรคทจะขดขวางการพฒนาความคดสรางสรรคหลายประการ ดงน

1. กำรมมโนทศน (Concept) เดม คอ การทบคคลมความคด หรอการรบร วาสงของ บคคล สภาพการณทพบเหนอยนน มมโนทศนเดมเปนอะไร มหนาทอะไร และฝงใจแคเพยงวาสงนนตองเปนแบบ เดม ตามทตนเองรบรเทานน ท าใหไมสามารถคดไดวาสงนนควรจะสามารถท าหนาทในลกษณะอนไดอก

2. กำรมแนวคดครอบง ำ (Dominant Idea) เมอตองการคดท าสงใหมหรอคดแกปญหา โดยทวไปจะมแนวคดครอบง าในการแกปญหานนอยแลว ท าใหคนทวไปถกแนวคดครอบง าน ชกจงใหคดแกปญหาไปในทศทางเดยวกนกบแนวคดดงกลาว เชน การทสมาชกในกลมทมความเดน จะสามารถจงใจใหกลมมแนวคดเหมอนกบตวเอง ท าใหขาดแนวคดในการมองปญหาในแงมมอน

3. กำรมควำมเชอเดม (Assumption) เปนการก าหนดขอบเขตของการแกปญหาวา แนวคดในการแกปญหาตองอยในขอบเขตท าใหคดอยในกรอบ ไมอาจสรางแนวคดอนๆ ได

1.4.1. ประเภทของอปสรรค สำมำรถแยกไดเปน 2 ประเภท คอ

1.4.1.1 อปสรรคภำยนอก เกดขนในลกษณะเชน ธรรมเนยมทไมเปดโอกาสใหเดกไดซกถามตามความอยากรอยากเหน ธรรมเนยมของการชอบคดตามอยางกนซงถาคดแปลกจากคนอนจะไมเปนทยอมรบของสงคม ธรรมเนยมทเนนบทบาทความแตกตางระหวางเพศอยางชดเจนในเรองหนาทของหญงและชาย วฒนธรรมสงคมใหคานยมกบความส าเรจและไมยอมรบความลมเหลวท าใหคนไมกลาทดลองท าสงใหมๆ การเนนระเบยบและกฏเกณฑมากเกนไปถาเปลยนแปลงเพยงเลกนอยกถอเปนความผดซงขาดความยดหยนท าใหไมกลาแสดงความคดสรางสรรคออกมา

1.4.1.2 อปสรรคภำยใน เกดขนจากตวเราเองกไดแก ความกลวทจะถกต าหนตเตยนและหาวาแปลก ความเคยชนการคดแบบเดมทเคยท าอยเปนประจ า การมอคตหรอมทศนะทคบแคบวาค าตอบทถกตองมเพยงค าตอบเดยว ความเฉอยชาและอดอาดในการเรมคดเรมท าท าใหขาดแรงกระตนทจะท าสงใหมๆ สรปวาถาเราตองการจะพฒนาความคดสรางสรรคของเราใหเกดมากขนกตองพยายามก าจดอปสรรคทงภายนอกและภายในทงไปใหไดมากทสด

ตอนท 1.4 อปสรรคของกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

กจกรรม 1.4 จงยกตวอยางอปสรรคของการพฒนาความคดสรางสรรคไดอยางถกตองและเหมาะสม

แนวตอบกจกรรม 1.4 อปสรรคของการพฒนาความคดสรางสรรค คอ อปสรรคจากภายนอกไดแก คานยมทแตกตางกนระหวางคานยมทางเพศ วฒการศกษา และอาชพกบความส าเรจและความลมเหลว สวนอปสรรคภายในเกดจากตวเราเองในการหวาดกลวถกต าหน และการมอคตหรอทศนคตทคบแคบ

14

วชำ การพฒนาความคดสรางสรรค

หนวยท 2 ทฤษฏและแนวคดของการพฒนาความคดสรางสรรค

ตอนท 2.1 ทฤษฏความคดสรางสรรค 2.2 แนวคดของการพฒนาความคดสรางสรรค 2.3 บคคลทมความคดสรางสรรค

แนวคด 1. ทฤษฏความคดสรางสรรคเปนกระบวนการของความรสกไวตอปญหา หรอสงทบกพรองขาดหายไปแลวรวบรวมความคดตงเปนสมมตฐานขน ตอจากนนกท าการรวบรวมขอมลตางๆ เพอทดสอบสมมตฐานนนกระบวนการเกดความคดสรางสรรค 2. ความคดสรางสรรคเปนความรสกทบงบอกถงความรสกไวตอปญหา ความคลองในการคด การคดรเรม และการคดแบบยดหยนในการคด และแรงจงใจ 3. บคคลแตละบคคลทมความคดทแตกตางกน เปนการแสดงความคดหรอความคดออกมาตามความรสก จนตนาการ และปญหาทเกดขนจากการคดซงถายทอดออกมาเปนอดมคตและทศนคตของบคคลนน

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายทฤษฏความคดสรางสรรคได 2. บอกแนวคดของการพฒนาความคดสรางสรรคได 3. ยกตวอยางบคคลทมความคดสรางสรรคได

กจกรรมกำรเรยน 1. ท าแบบประเมนตนเองกอนเรยน 2. ศกษาเอกสารการสอนหนวยท 2 3. ท ากจกรรมตางๆ ตามทเสนอแนะไวในเอกสาร 4. ท าแบบประเมนตนเองหลงเรยน

สอกำรสอน 1. เอกสารการสอน 2. VDR เปดต าราวชา “ความคดสรางสรรค”

แบบประเมน 1.แบบประเมนตนเองกอนและหลงเรยน 2.ประเมนผลจากการสอบประจ าภาค

หนวยท 2 ทฤษฎและแนวคดของกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

15

การพฒนาความคดสรางสรรคนนเปนทฤษฏความคดสรางสรรคเปนกระบวนการของความรสกไวตอปญหา หรอสงทบกพรองขาดหายไปแลวรวบรวมความคดตงเปนสมมตฐานขน ตอจากนนกท าการรวบรวมขอมลตางๆ เพอทดสอบสมมตฐานนนกระบวนการเกดความคดสรางสรรค

ทฤษฎควำมคดสรำงสรรค Davis (1983) ไดรวบรวมแนวคดเกยวกบความคดสรางสรรคของนกจตวทยาทไดกลาวถงทฤษฎของความคด

สรางสรรค โดยแบงเปนกลมใหญๆ ได 4 กลม คอ 1. ทฤษฎควำมคดสรำงสรรคเชงจตวเครำะห นกจตวทยาทางจตวเคราะหหลายคนเชน Freud และ Kris

ไดเสนอแนวคดเกยวกบการเกดความคดสรางสรรควา ความคดสรางสรรคเปนผลมาจากความขดแยงภายในจตใตส านกระหวางแรงขบทางเพศ (Libido) กบความรสกผดชอบทางสงคม (Social Conscience) สวน Kubie และ Rugg ซงเปนนกจตวเคราะหแนวใหมกลาววาความคดสรางสรรคนนเกดขนระหวางการรสตกบจตใตส านกซงอยในขอบเขตของจตสวนทเรยกวาจตกอนส านก

2. ทฤษฎควำมคดสรำงสรรคเชงพฤตกรรมนยม นกจตวทยากลมนมแนวความคดเกยวกบเรองความคดสรางสรรควาเปนพฤตกรรมทเกดการเรยนร โดยเนนทความส าคญของการเสรมแรงการตอบสนองทถกตองกบสงเราเฉพาะหรอสถานการณ นอกจากนยงไดเนนความสมพนธทางปญญา คอการโยงความสมพนธจากสงเราหนงไปยงสงตาง ๆท าใหเกดความคดใหมหรอสงใหมเกดขน

3. ทฤษฎควำมคดสรำงสรรคเชงมนษยนยม นกจตวทยาในกลมนมแนวคดวาความคดสรางสรรคเปนสงทมนษยมตดตวมาแตก าเนด ผทสามารถน าความคดสรางสรรคออกมาใชไดคอผทมสจจการแหงตน คอ รจกตนเอง พอใจตนเองและใชตนเองเตมตามศกยภาพของตน มนษยจะสามารถแสดงความคดสรางสรรคของตนออกมาไดอยางเตมทนนขนอยกบการสรางสภาวะหรอบรรยากาศทเอออ านวย ไดกลาวถงบรรยากาศทส าคญในการสรางสรรควาประกอบดวยความปลอดภยในเชงจตวทยา ความมนคงของจตใจ ความปราถนาทจะเลนกบความคดและการเปดกวางทจะรบประสบการณใหม

4. ทฤษฎ AUTA ทฤษฏนเปนรปแบบของการพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดขนในตวบคคล โดยมแนวคดวาความคดสรางสรรคนนมอยในมนษยทกคนและสามารถพฒนาใหสงขนไดการพฒนาความคดสรางสรรคตามรปแบบ AUTA ประกอบดวย

4.1 การตระหนก (Awareness) คอ ตระหนกถงความส าคญของความคดสรางสรรคทมตอตนเอง สงคม ทงในปจจบนและอนาคตและตระหนกถงความคดสรางสรรคทมอยในตนเองดวย

4.2 ความเขาใจ (Understanding) คอ มความรความเขาใจอยางลกซงในเรองราวตาง ๆ ทเกยวของกบความคดสรางสรรค

4.3 เทคนควธ (Techniques) คอ การรเทคนควธในการพฒนาความคดสรางสรรคทงทเปนเทคนคสวนบคคลและเทคนคทเปนมาตรฐาน

4.4 การตระหนกในความจรงของสงตาง ๆ (Actualization) คอ การรจกหรอตระหนกในตนเอง พอใจในตนเองและพยายามใชตนเองอยางเตมศกยภาพรวมทงการเปดกวางรบประสบการณต าง ๆโดยมการปรบตวไดอยางเหมาะสม การตระหนกถงเพอนมนษยดวยกน การผลตผลงานดวยตนเองและการมความคดทยดหยนเขากบทกรปแบบของชวต

ตอนท 2.1 ทฤษฎของกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

16

2.1.1.ทฤษฎควำมคดสรำงสรรคของ อ พอล ทอรแรนซ (E. Paul Torrance) นยามความคดสรางสรรควาเปนกระบวนการของความรสกไวตอปญหา หรอสงทบกพรองขาดหายไปแลวรวบรวมความคดตงเปนสมมตฐานขน ตอจากนนกท าการรวบรวมขอมลตางๆ เพอทดสอบสมมตฐานนนกระบวนการเกดความคดสรางสรรคตามทฤษฎของทอรแรนซ สามารถแบงออกเปน 5 ขน ดงน 1. การคนหาขอเทจจรง (Fact Finding) เรมจากการความรสกกงวล สบสนวนวาย แตยงไมสามารถหาปญหาไดวาเกดจากอะไร ตองคดวาสงทท าใหเกดความเครยดคออะไร 2. การคนพบปญหา (Problem – Finding) เมอคดจนเขาใจจะสามารถบอกไดวาปญหาตนตอคออะไร 3. กลาคนพบความคด (Ideal – Finding) คดและตงสมมตฐาน ตลอดจนรวบรวมขอมลตางๆ เพอทดสอบความคด 4. การคนพบค าตอบ (Solution – Finding) ทดสอบสมมตฐานจนพบค าตอบ 5. การยอมรบจากการคนพบ (Acceptance – Finding) ยอมรบค าตอบทคนพบและคดตอวาการคนพบจะน าไปสหนทางทจะท าใหเกดแนวความคดใหมตอไปทเรยกวา การทาทายในทศทางใหม (New Challenge)

2.1.2.ทฤษฎควำมคดสรำงสรรคของ ฟรอมม (Fromm, 1963) กลาวถงลกษณะของคนทมความคดสรางสรรคไวคอนขางละเอยดดงน

1. มความรสกทง ประหลายใจทพบเหนของใหมทนาทง (Capacity of be puzzled) หรอประหลาดใจ สนใจสงทเกดขนใหม หรอของใหมๆ

2. มสมาธสง (Ability to Concentrate) การทจะสรางสงใดกได คดอะไรออกกตองไตรตรองในเรองนนเปนเวลานาน ผทสรางสรรคจ าเปนจะตองมความสามารถท าจตใจใหเปนสมาธ

3. สามารถทจะยอมรบสงทไมแนนอนและเปนสงทเปนขอขดแยงและความตงเครยดได (Ability to accept conflict and tension)

4. มความเตมใจทจะท าสงตางๆ ทเกดขนใหมทกวน (Wllingness to be born everyday) คอ มความกลาหายและศรทธาทจะผจญตอสงแปลงใหมทกวน

กจกรรม 2.1 อธบายทฤษฏความคดสรางสรรค

แนวตอบกจกรรม 2.1 ทฤษฏความคดสรางสรรค หมายถง ทฤษฏความคดสรางสรรคเปนกระบวนการของความรสกไวตอปญหา หรอสงทบกพรองขาดหายไปแลวรวบรวมความคดตงเปนสมมตฐานขน ตอจากนนกท าการรวบรวมขอมลตางๆ เพอทดสอบสมมตฐานนนกระบวนการเกดความคดสรางสรรค

17

ความคดสรางสรรคเปนความรสกทบงบอกถงความรสกไวตอปญหา ความคลองในการคด การคดรเรม และการคดแบบยดหยนในการคด และแรงจงใจ

2.2.1.ควำมคดสรำงสรรค แนวคดของ ทอรแรนซ กลาววา “ความคดสรางสรรค หมายถง กระบวนการทบคคลไวตอปญหา ขอบกพรอง ชองวางในดานความร

สงทขาดหายไป หรอสงทไมประสานกนและไวตอการแยกแยะ สงตางๆ ไวตอการคนหาวธการแกไขปญหา ไวตอการเดาหรอการตงสมมตฐานเกยวกบขอบกพรอง ทดสอบและทดสอบอกครงเกยวกบสมมตฐาน จนในทสดสามารถน าเอาผลทไดไปแสดงใหปรากฏแกผอนได”

2.2.2.ควำมคดสรำงสรรค แนวคดของ กลฟอรด กลาววา “ความคดสรางสรรคเปนความสามารถทางสมองในการคดหลายทศทาง ซงมองคประกอบ

ความสามารถในการรเรม ความคลองในการคด ความยดหยนในการคด และความสามารถในการแตงเตมและใหค าอธบายใหมทเปนการตดตามหลกเหตผลเพอหาค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยง แตองคประกอบทส าคญทสดของความคดสรางสรรคคอความคดรเรม นอกจากน กลฟอรดเชอวา ความคดสรางสรรคไมใชพรสวรรคทบคคลม แตเปนคณสมบตทมอยในตวบคคลซงมมากนอยไมเทากน และบคคลแสดงออกมาในระดบตางกน”

นอกจากน กลฟอรด (Guilford, 1959 : 145 – 151, อางจาก กรรณการ สขม , 2533 ไดศกษาลกษณะพนฐานของผทมความคดสรางสรรค ซงมาทงหมด 5 ประการ ดงน

1. ควำมรสกไวตอปญหำ หมายถง บคคลทมความคดสรางสรรคจะมความสามารถในการจดจ าปญหาตางๆ รวมทงความสามารถในการเขาถงหรอการท าความเขาใจเกยวกบสงทเขาใจผด สงทขาดขอเทจจรง สงทเปนมโนทศนทผดหรออปสรรคตางๆ ทยงมดมนอย ซงพอจะสรปไดวา ความรสกไวตอปญหาของบคคลเปนสงทส าคญทสด เพราะบคคลจะไมสามารถแกปญหาจนกวาเขาจะไดรวาปญหานนคออะไร หรออยางนอยเขาจะตองรวาเขาก าลงประสบปญหาอย

ภำพท 2.1 การตอบโตระหวางเดกชาย 2 คนทมความรสกไวตอปญหาทรบร

ตอนท 2.2 แนวคดของกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

18

2. ควำมคลองในกำรคด หมายถง บคคลทมความคดสรางสรรคจะมความสามารถในการผลตแนวความคดจ านวนมากในเวลาอนรวดเรว แลวเลอกแนวความคดทดทสดมาใชแกปญหา สงทแสดงลกษณะพเศษของความคลองในการคด นอกจากการผลตแนวความคดทมากมายและรวดเรวแลว แนวความคดทผลตขนมาใหมนนควรจะเปนแนวความคดทแปลงใหม และดกวาแนวความคดทอยในปจจบน นอกจากนน บคคลทไดชอวามความคลองในการคด จะตองมความสามารถปรบเปลยนทศทางในการคดไดเปนอยางด

ภำพท 2.2 การผลตแนวคดจ านวนมากในเวลาอนรวดเรว และแสดงลกษณะพเศษออกมาทางผลงาน

3. ควำมคดรเรม หมายถง บคคลทมความคดสรางสรรคจะมความสามารถในการคนหาแนวทางใหมๆ หรอวธการแปลงๆ แตกตางกนออกไปมาใชในการแกปญหา ความคดรเรมเปนสงทจ าเปนอยางยงโดยเฉพาะในวงการธรกจ ผบรหารจ าเปนทจะตองแสวงหาแนวทางใหมๆ มาแกปญหาทเปลยนแปรไป นอกจากจะตองแสวงหาแนวทางใหมๆ แลว ยงจ าเปนจะตองปรบปรงแนวทางใหมๆ เหลานมาชวยแกไขปญหาทคดขนในสภาพการณใหมๆ ดงนน นกบรหารจ าเปนจะตองสราง “ความคดรเรม” ใหเกดขน ทกลาววาความคดรเรมเปนสงทจ าเปนส าหรบนกบรหารในวงการธรกจ กเนองมาจากวาการประกอบธรกจนนมการแขงขนกนมาก โดยเฉพาะในดานการผลตสนคาใหเปนทตองการของตลาด ใหมความแปลงกใหม คณภาพด และราคาถก ซงความคดรเรมจะชวยแกปญหาตางๆ เหลานไดมาก

ภำพท 2.3 การคดรเรมสรางสรรคและแสดงลกษณะพเศษออกมาทางผลงาน

19

4. ควำมยดหยนในกำรคด หมายถง บคคลทมความคดสรางสรรคจะมความสามารถในการหาวธการหลายๆ วธมาแกไขปญหา แทนทจะใชวธการใดวธการหนงเพยงวธเดยว บคคลทมความยดหยนในการคดจะจดจ าวธแกปญหาทเคยใชไมไดผลทงน เพอทจะไมน ามาใชซ าอก แลวพยายามเลอกหาวธก ารใหมทคดวาแกปญหาไดมาแทน ซงความยดหยนในการคดจะมความสมพนธอยางใกลชดกบความคลองในการคดนนคอ ความยดหยนในการคดและความคลองในการคดจะเปนความสามารถของบคคลในการหาวธการคดหลายๆ วธเพอใชในการแกปญหา เปนความจรงทวา บคคลสรางแนวความคดหรอวธการแกไขปญหาได 20 – 30 วธ เพอใชในการแกปญหาซงจะไดผลดกวาบคคลทหาวธการแกไขปญหาเพยง 2 – 3 วธและใชไมไดผล ดงนน ถาบคคลจะพฒนาหรอปรบปรงความยดหยนในการคด กจะกระท าไดโดยการพยายามหาวธการแกปญหาหลายๆ วธและวเคราะหปญหาในหลายมมมอง ซงจะชวยใหเขาพฒนาความยดหยนทางการคดไดเปนอยางด

5. แรงจงใจ หมายถง บคคลทมความคดสรางสรรคสงมกมแรงจงใจสง เพราะแรงจงใจเปนลกษณะส าคญของบคคลในการทจะแสงตนวาเปนผทมความคดสรางสรรค แรงจงใจนสามารถท าใหบคคลกลาวแสดงความพเศษทไมเหมอนใครออกมาอยางเตมท หรออาจจะมากกวาคนอนๆ บคคลทมแรงจงใจสงน จะใหความสนใจในการหาแนวทางแกปญหาดวยความกระตอรอรนและสงทผลกดนใหเกดความกระตอรอรน กคอ แรงจงใจ เนองจากแรงจงใจเปนสงทส าคญของการตระเตรยมปญหา เราพบวาความส าเรจในชวตสวนใหญจะขนอยกบแรงจงใจ เทเลอรและฮอลแลนด ชใหเหนวาคนทมความคดสรางสรรคมกจะมแรงจงใจสงในการทจะท าใหผลผลตดขนดวย

กจกรรม 2.2 บอกแนวคดของการพฒนาความคดสรางสรรค

แนวตอบกจกรรม 2.2 แนวคดของการพฒนาความคดสรางสรรคเปนความรสกทบงบอกถงความรสกไวตอปญหา ความคลองในการคด การคดรเรม และการคดแบบยดหยนในการคด และแรงจงใจ

20

บคคลทมควำมคดสรำงสรรค (Creative Person) หมายถง ลกษณะพฤตกรรมของบคคลทแสดงออกมา

แมคนนอน (Mackinnon, 1960) ไดศกษาคณลกษณะของผทมความคดสรางสรรค พบวาผทมความคดสรางสรรคจะเปนผทตนตวอยตลอดเวลา มความสามารถในการใชสมาธ มความสามารถในการพนจวเคราะห ความคดถถวนเพอใชในการแกปญหาและมความสามารถในการสอบสวน คนหารายละเอยดเกยวกบเรองใดเรองหนงอยางละเอยดกวางขวาง คณลกษณะอกประการหนงกคอ เปนผทเปดรบประสบการณตางๆ อยางไมหลกเลยง (Openness to Experience) ชอบแสดงออกมามากกวาทจะเกบกดไว และยงกลาวเพมเตมวา สถาปนกทมความคดสรางสรรคสงมกเปนคนทรบรสงตางๆ ไดดกวาสถาปนกทมความคดสรางสรรคต า กรสวอลด (Griswald, 1966) ยงพบวาบคคลดงกลาวจะมองเหนลทางทจะแกปญหาไดดกวา เนองจากมความตงใจจรง มการรบรเรวและงาย และมแรงจงใจสง

2.3.1.แนวคดควำมคดสรำงสรรคของ บารอนและเวลซ (Baron and Welsh, 1952) พบวา คนทมความคดสรางสรรคนนชอบคดอยางซบซอน และสนกตนเตนกบการคนควาสงตางๆ ตลอดเวลา

2.3.2.แนวคดควำมคดสรำงสรรคของ แกรสน (Garison, 1954) ไดอธบายถงลกษณะของผทมความคดสรางสรรคไวดงน 1. เปนคนทสนใจในปญหา ยอมรบความเปลยนแปลง ไมถอยหนปญหาทจะเกดขน แตกลาทจะเผชญปญหา กระตอรอรน ทจะแกไขปญหาตลอดจนหาทางปรบปรงเปลยนแปลงพฒนาตนและงานอยเสมอ 2. เปนคนมความสนใจกวางขวาง ทนตอเหตการณรอบดานตองการการเอาใจใสในการศกษาหาความรจากแหลงตางๆ เพมเตมอยเสมอ พรอมทงยอมรบขอคดเหนจากขอเขยนทมสาระประโยชน และน าขอมลเหลานนมาประกอบใชพจารณาปรบปรงพฒนางานของตน 3. เปนคนทชอบคดหาทางแกปญหาไดหลายๆ ทาง เตรยมทางเลอกส าหรบแกไขปญหาไวมากกวา 1 วธเสมอ ทงนเพอจะชวยใหมความคลองตวและประสบผลส าเรจมากขน เพราะการเตรยมทางแกไวหลายๆ ทางยอมสะดวกในการเลอกใชใหเหมาะสมกบสถานการณได และยงเปนการประหยดเวลาและเพมก าลงใจในการแกไขปญหาดวย 4. เปนคนทมสขภาพรางกายสมบรณทงรางกายและจตใจ หรอสขภาพกายดสขภาพจตกดนนเอง ทงนเพราะมการพกผอนหยอนใจอยางเพยงพอ และมความสนใจตอสงใหมทพบ และยงเปนชางซกถามและจดจ าไดด ท าใหสามารถน าขอมลทจดจ ามาใชประโยชนไดด จงท าใหงานด าเนนไปไดดวยด 5. เปนคนทยอมรบและเชอในบรรยากาศและสภาพแวดลอมวามผลกระทบตอความคดสรางสรรค ดงนน การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมวา มผลกระทบตอความคดสรางสรรคดงนน การจดบรรยากาศ สถานท สงแวดลอมทเหมาะสม จะสามารถขจดสงรบกวนและอปสรรค ท าใหการพฒนาการคดสรางสรรคเปนไปอยางมประสทธภาพ

ตอนท 2.3 บคคลทมควำมคดสรำงสรรค

21

ทอรแรนซ ไดสรปลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรคสง จากผลการศกษาของ สเตนนและเฮนซ (Stein and Heinze, 1690) ซงไดศกษาบคลกภาพของเดกทมความคดสรางสรรคสง โดยเปรยบเทยบกบเกณฑซงเปนแบบวดบคลกภาพ Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI), Thematic Apperceprtion (TAT), แบบวดบคลกภาพของรอรชาจ (Rorschach) และอนๆ ซงไดสรปบคลกภาพทส าคญๆ ของบคคลทมความคดสรางสรรคสงไว 46 ประการ ดงน

1. มความสามารถในการตดสนใจ 2. มความเปนอสระในดานการคด 3. มอารมณออนไหวและเปนคนออนโยน 4. มความกลาทจะคดในสงทแปลงใหม 5. มแนวคดคอนขางซบซอน 6. มความคดเหนรนแรง 7. มความเชอมนในตนเองสง 8. มความพยายามทจะท างานยากๆ หรองานทตองแกปญหา 9. มความจ าแมนย า 10. มความรสกไวตอสงสวยงาม 11. มความซอสตยและรกความเปนธรรม 12. มความเปนอสระในการตดสนใจ 13. มความตงใจจรง 14. มความสามารถในการหยงร 15. มกจะกลาหาญและชอบการผจญภย 16. มกจะใชเวลาใหเปนประโยชน 17. มกจะคาดคะเนหรอเดาเหตการณลวงหนา 18. มกจะชวยเหลอและใหความรแกผอน 19. มกจะตอตานในสงทไมเหนดวย 20. มกจะท าผดขอบงคบและกฎเกณฑ 21. มกจะวเคราะหวจารณสงทพบเหน 22. มกจะท างานผดพลาด 23. มกจะท าในสงแปลกๆ ใหมๆ 24. มกจะรกสนโดษ 25. มกจะเหนแกประโยชนของผอนมากกวาประโยชนของตนเอง 26. มกใหความสนใจกบทกสงทอยรอบตว 27. มกจะอยากรอยากเหน 28. มกจะยอมรบในสงทไมเปนระเบยบ 29. มกจะไมท าตามหรอเลยนแบบผอน 30. มกจะหมกมนในปญหา 31. มกจะดอดงและหวแขง 32. มกจะชางซกถาม 33. มกจะไมสนใจในสงเลกๆ นอยๆ 34. มกจะไมยอมรบความคดของผอนโดยงาย 35. มกจะกลาแสดงความคดเหนทไมตรงกบผอน 36. มกจะรกและเตมใจเสยง

22

37. มกจะไมเบอทจะท ากจกรรม 38. มกจะไมชอบท าตวเดน 39. มกจะมความสามารถในการหยงร 40. มกจะพอใจในผลงานททาทาย 41. มกจะไมเคยเปนศตรของใคร 42. มกจะตอตานกฎระเบยบตางๆ ทไมถกตอง 43. มกจะวางเปาหมายใหกบชวตตนเอง 44. มกจะตอตานการกระท าทรนแรงตางๆ 45. มกจะจรงใจกบทกๆ คน 46. มกจะเลยงตนเองไดโดยทไมตองพงพาผอน

กจกรรม 2.3 ยกตวอยางบคคลทมความคดสรางสรรค

แนวตอบกจกรรม 2.3 บคคลทมความคดสรางสรรค คอ บารอนและเวลซ (Baron and Welsh, 1952) พบวา คนทมความคดสรางสรรคนนชอบคดอยางซบซอน และสนกตนเตนกบการคนควาสงตางๆ ตลอดเวลา

23

วชำ การพฒนาความคดสรางสรรค

หนวยท 3 องคประกอบของความคดสรางสรรค

ตอนท 3.1 องคประกอบของความคดสรางสรรค 3.2 ผลผลตสรางสรรค (Creative Product) 3.3 คณภาพของผลผลตทสรางสรรค

แนวคด 1. ความคดสรางสรรคเปนการคดอเนกนย ทประกอบดวยความคดรเรม ความคลองแคลวในการคด ความยดหยนในการคด และความคดละเอยดลออ ส าหรบองคประกอบของความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรมสวนส าคญ เชนเดยวกบความคดสรางสรรคทวไป 2. ผลผลตการสรางสรรค คอ สงทไดมาจากการคดอยางสรางสรรคตามกระบวนการคดทถกตองตามวธการ และหลกการคดในนามประธรรม และรปธรรม 3. ความคดสรางสรรคของคนวาไมจ าเปนตองเปนขนสงสดยอดหรอการคนควาประดษฐของใหมขนมาเสมอไป แตผลของความคดสรางสรรคอาจจะอยในขนใดขนหนงตอไปน โดยแบงผลผลตสรางสรรคไวเปนขนๆ

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 3 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายองคประกอบของความคดสรางสรรคได 2. บอกแนวคดของการสรางผลผลตอยางสรางสรรคได 3. บอกคณภาพของผลผลตทสรางสรรคไดอยางถกตองตามหลกการ

กจกรรมกำรเรยน 1. ท าแบบประเมนตนเองกอนเรยน 2. ศกษาเอกสารการสอนหนวยท 3 3. ท ากจกรรมตางๆ ตามทเสนอแนะไวในเอกสาร 4. ท าแบบประเมนตนเองหลงเรยน

สอกำรสอน 1. เอกสารการสอน 2. VDR สาธตการสรางสรรคผลงาน ดวยปากกา 3D Pen by ido4idea

แบบประเมน 1.แบบประเมนตนเองกอนและหลงเรยน 2.ประเมนผลจากการสอบประจ าภาค

หนวยท 3 องคประกอบของควำมคดสรำงสรรค

24

ความคดสรางสรรคเปนการคดอเนกนย ทประกอบดวยความคดรเรม ความคลองแคลวในการคด ความยดหยนในการคด และความคดละเอยดลออ ส าหรบองคประกอบของความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรมสวนส าคญ เชนเดยวกบความคดสรางสรรคทวไป

ดำลตน (Dalton. 1988: 5-6) กลาววา ความคดสรางสรรคมองคประกอบ 8 ประการ โดย 4 องคประกอบแรกเปนความสามารถทางสตปญญาและ 4 องคประกอบหลงเปนความสามารถทางดานจตใจและความรสก ดงน

1. ความคดรเรม (Originality) 2. ความคดคลองแคลว (Fluency) 3. ความคดยดหยน (Flexibility) 4. ความประณตหรอความละเอยดลออ (Elaboration) 5. ความอยากรอยากเหน (Curiosity) 6. ความสลบซบซอน (Complexity) 7. ความกลาเสยง (Risk - taking) 8. ความคดค านงหรอจตนาการ (Imagination

Guilford (1967 : 145-151) ไดใหรายละเอยดเกยวกบองคประกอบของความคดสรางสรรคไวดงน 1. ควำมคดรเรม (Originality) หมายถง ความคดแปลกใหมไมซ ากนกบความคดของคนอน และแตกตางจากความคดธรรมดา ความคดรเรมอาจเกดจากการคดจากเดมทมอยแลวใหแปลกแตกตางจากทเคยเหน หรอสามารถพลกแพลงใหกลายเปนสงทไมเคยคาดคด ความคดรเรมอาจเปนการน าเอาความคดเกามาปรงแตงผสมผสานจนเกดเปนของใหม ความคดรเรมมหลายระดบซงอาจเปนความคดครงแรกท เกดขนโดยไมมใครสอนแมความคดนนจะมผอนคดไวกอนแลวกตาม

2. ควำมคดคลองแคลว (Fluency) หมายถง ปรมาณความคดทไมซ ากนในเรองเดยวกน โดยแบงออกเปน 4 ประเภท ดงน

2.1 ความคลองแคลวทางดานถอยค า (Word Fluency) เปนความสามารถในการใชถอยค าอยางคลองแคลว

2.2 ความคดคลองแคลวทางดานการโยงสมพนธ (Associational Fluency) เปนความสามารถทจะคดหาถอยค าทเหมอนกนไดมากทสดเทาทจะมากไดภายในเวลาทก าหนด

2.3 ความคลองแคลวทางดานการแสดงออก (Expression Fluency) เปนความสามารถในการใชวลหรอประโยค กลาวคอ สามารถทจะน าค ามาเรยงกนอยางรวดเรวเพอใหไดประโยคทตองการ

2.4 ความคลองแคลวในการคด (Ideational Fluency) เปนความสามารถทจะคดคนสงทตองการภายในเวลาทก าหนด เชน ใชคดหาประโยชนของกอนอฐใหไดมากทสดภายในเวลาทก าหนดซงอาจเปน 5 นาท หรอ 10 นาท

ตอนท 3.1 องคประกอบของควำมคดสรำงสรรค

25

3. ควำมคดยดหยน (Flexibility) หมายถง ประเภทหรอแบบของการคดแบงออกเปน 3.1 ความคดยดหยนทเกดขนทนท (Spontaneous Flexibility) เปนความสามารถทจะพยายามคด

ไดหลายทางอยางอสระ ตวอยางของคนทมความคดยดหยนในดานนจะคดไดวาประโยชนของหนงสอพมพมอะไรบาง ความคดของผทยดหยนสามารถจดกลมไดหลายทศทางหรอหลายดาน เชน เพอรขาวสาร เพอโฆษณาสนคา เพอธรกจ ฯลฯ ในขณะทคนทไมมความคดสรางสรรคจะคดไดเพยงทศทางเดยว คอ เพอรขาวสาร เทานน

3.2 ความคดยดหยนทางดานการดดแปลง (Adaptive Flexibility) หมายถง ความสามารถในการดดแปลงความร หรอประสบการณใหเกดประโยชนหลายๆ ดาน ซงมประโยชนตอการแกปญหา ผทมความยดหยนจะคดดดแปลงไดไมซ ากน

4. ควำมคดละเอยดละออ (Elaboration) หมายถง ความคดในรายละเอยดเปนขนตอน สามารถอธบายใหเหนภาพชดเจน หรอเปนแผนงานทสมบรณขน ความคดละเอยดละออจดเปนรายละเอยดทน ามาตกแตง ขยายความคดครงแรกใหสมบรณขน

จากทกลาวมาขางตนสรปไดวา ความคดสรางสรรคเปนการคดอเนกนย ทประกอบดวยความคดรเรม ความคลองแคลวในการคด ความยดหยนในการคด และความคดละเอยดลออ ส าหรบองคประกอบของความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรมสวนส าคญ เชนเดยวกบความคดสรางสรรคทวไป

อำร รงสนนท (2527 : 24-34) อธบายองคประกอบของความคดสรางสรรคไวโดยสรป ดงน 1. ควำมคดรเรม หมายถง ลกษณะความคดแปลกใหมแตกตางความคดธรรมดาหรอความคดงายๆ ความคดรเรมทเรยกวา Wild Idia เปนความคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม ความคดรเรมเปนลกษณะความคดทเกดขนเปนครงแรก เปนความคดทจ าเปนตองอาศยจนตนาการผสมกบเหตผลแลวหาทางท าใหเกดผลงาน ผทมความคดรเรมเปนคนกลาคด กลาแสดงออก พรอมทงกบทดลอง ทดสอบความคดนนอยเสมอ

2. ควำมคลองตว หมายถง ปรมาณความคดทไมซ ากนเมอตอบปญหาเรองเดยวกนความคลองในการคดนมความส าคญตอการแกปญหาหลายๆ วธ และตองการน าวธการเหลานนมาทดลองจนกวาจะพบวธการทถกตอง

3. ควำมคดยดหยน หมายถง ประเภท หรอแบบของความคด แบงออกเปน 3.1 ความคดยดหยน ทเกดขนทนท เปนความสามารถในการคดอยางอสระใหไดค าตอบหลาย

แนวทางในขณะทคนทวไปจะคดไดแนวทางเดยว 3.2 ความคดยดหยนทางการดดแปลง เปนความสามารถในการดดแปลง ของสงเดยวใหเกด

ประโยชนหลายดาน

4. ควำมคดละเอยดลออ เปนลกษณะของความพยายามในการใชความคด และประสานความคดตางๆ เขาดวยกนเพอใหเกดความส าเรจ

ดงนนองคประกอบของความคดสรางสรรคประกอบดวยทฤษฎเกยวกบสตปญญาและความคด แตทจะใชเปนแนวคดในการศกษาเกยวกบความคดสรางสรรคม 3 ทฤษฎ คอ ทฤษฎโครงสรางทางสตปญญาของกลฟอรด ทฤษฎความคดสองลกษณะ และทฤษฎโมเดล ทฤษฎทมสวนเกยวของกบองคประกอบของความคดสรางสรรคดงกลาวมาแลว คอ

26

ทฤษฎโครงสรำงทำงสตปญญำของกลฟอรด (Guilford. 1956 : 53) ไดแบงสมรรถภาพทางสมองออกเปน 3 มต คอ 1. เนอหำทคด (Content) หมายถง สงเราหรอขอมลตางๆ ทสมองรบเขาไปคดม 4 ประเภท ไดแก ภาพ สญลกษณ ภาษา และพฤตกรรม 2. วธกำรคด (Operation) หมายถง ลกษณะกระบวนการท างานของสมองแบบตางๆ ม 5 แบบ ไดแก ความรความเขาใจ ความจ า การคดแบบเอกนย (Convergent Thinking) การคดแบบอเนกนย และการประเมนผล 3. ผลของกำรคด (Product) เปนผลของกระบวนการจดกระท าของความคดกบขอมลเนอหา ผลตผลของความคดออกมาเปนรปแบบตางๆ การแปลงรป และการประยกตจากแบบทฤษฎโครงสรางทางสตปญญาของกลฟอรดน

จะเหนวาองคประกอบสวนหนงในมตทวาดวยการคดแบบอเนกนยมความสมพนธโดยตรงกบความคดสรางสรรค และองคประกอบสวนหนงในมตทวาดวยผลของคดทเรยกวา การแปลงรปเปนสวนทแสดงถงความคด

กจกรรม 3.1 อธบายองคประกอบของความคดสรางสรรค

แนวตอบกจกรรม 3.1 ความคดสรางสรรคเปนการคดอเนกนย ทประกอบดวยความคดรเรม ความคลองแคลวในการคด ความยดหยนในการคด และความคดละเอยดลออ ส าหรบองคประกอบของความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรมสวนส าคญ เชนเดยวกบความคดสรางสรรคทวไป

27

การสรางสรรค คอ สงทไดมาจากการคดอยางสรางสรรคตามกระบวนการคดทถกตองตามวธการ และหลกการคดในนามประธรรม และรปธรรม

3.2.1 ควำมคดแปลกใหมกบกำรสรำงสรรคผลงำน ความคดแปลใหมถอวาเปนองคประกอบทส าคญของความคดสรางสรรค ในการทจะผลตสงตางๆ ออกจาก

ความคด ซงผลผลตทออกจากการคดสรางสรรคจะเปนผลผลตทมคณภาพทสด มความแปลกใหม และสามารถน าไปใชได เราเรยกผลผลตทออกมาจากความคดวา นวตกรรม ซงนวตกรรมนเองจะเปนผลผลตทมนษยสามารถน าเอาไปใชใหเกดประโยชนไดจรง (Value Creation)

ดงนนผลผลตทสรางสรรค หรอนวตกรรมทผลตขนจะตองมคณลกษณะทส าคญ ดงน 1. เปนผลผลตทคดขนมาใหม 2. เปนผลผลตทไมไดลอกเลยนรปแบบของคนอน 3. เปนผลผลตทน าไปใชได และเกดประโยชน 4. เปนผลผลตทสรางสรรคแสดงถงความคดใหม

ผลผลตทสรำงสรรค จงเปนลกษณะในการสรางสงแปลกใหม โดยเปนตนแบบทไมเคยมหรอปรากฏมากอน มนษยทกคนตางกเปนผทสรางสรรคได สามารถท าความคด ความฝน หรอจนตนาการมาประดษฐคดคนจนออกมาเปนนวตกรรม หรอผลผลตทสรางสรรคได

ผลตภณฑสรำงสรรค (Creative product) เปนผลมาจากความคดสรางสรรคและเกดมลคา เนองจากผลตภณฑสรางสรรคเหลานตางมคณสมบตเปนทรพยสนทางปญญา แตทรพยสนทางปญญาเปนสงทเปนนามธรรม ดงนนจงตองมกฎหมายบอกใหรวามอยจรง โดยการบนทกเปนลายลกษณอกษร ผลผลตทสรางสรรคทไมเคยมใครผลตมากอนนนสามารถน าไปสกระบวนการกฎหมาย เพอแสดงความเปนเจาของผลงานผลตภณฑทสรางสรรคได

นวตกรรมหรอผลตภณฑสรางสรรค เปนสงทมคณคาควรหวงแหน จะตองรกษาสทธของตนเองตามกฎหมาย หามไมใหใครลอกเลยนแบบหรอน าไปท าขนใหม จงควรปองกนโดยน าเอาผลตภณฑดงกลาวไปจดสทธบตร (Patent) เพอคมครองสงประดษฐคดคนของบคคล ซงถอวาเปนสทธตามกฎหมายทรฐบาลออกสทธบตร ถอวาเปนทรพยสนทางปญญา เปนสทธทกฎหมายคมครอง

ตอนท 3.2 ผลผลตของกำรคดสรำงสรรค

28

นวตกรรม (Innovation) เปนการท าสงตางๆ ดวยวธการ ความคด กระบวนการผลตใหมๆ หรออาจเรยกไดวาเปนการพฒนาตอยอดจากผลตภณฑหรอแนวคดเดม ในปจจบนมการน านวตกรรมมาประยกตใชในสาขาตางๆ ท าใหเกดผลตภณฑทสรางสรรคมากมาย โดยเฉพาะผลตภณฑภมปญญาเชงสรางสรรคทน าวตถดบทหาไดงายในทองถนกบภมปญญาทองถน มาปรบเปลยนเปนผลตภณฑแปลกใหมไมซ าใคร ดงตวอยางตอไปน

ตวอยำงผลตภณฑสรำงสรรค 1. สมต าอบแหงของนายเกษคง พรทวทรพย 2. ครมหมกผมคณยาย ของกลมแมบานเกษตรพฒนา เมองประจวบฯ กลมสตรเรอนสมนไพรอาว

นอย 3. น าสมควนไม ไดจากการหมกไมชนดตางๆ มความ เปนกรดสง น ามาใชเปนตวเรงปฏกรยา

น าไปใชใน ทางเกษตร และเปนตวเสรมประสทธภาพใหกบพช 4. ไมแกะสลก ของกลมผผลตไมแกะสลกบานถวาย จงหวดเชยงใหม 5. ผาททอดวยเสนใยจากกานดอกบวหรอเสนใยตนกลวย 6. จานทผลตจากกาบปาลม กาบชานออย หรอมนส าปะหลง 7. ซเมนตโปรงแสง 8. หมกทท าจากถวเหลอง 9. ผลตถงกระดาษจากแรธาต 10. แผงโซลารเซลลบนหลงคารถเขนแผง 11. การประดษฐดอกไมจากเปลอกขาวโพด 12. กระเบองยางหลงคาจากเศษพลาสตกและเศษ ยางรถยนต ของ นางสาวเสสาวาต เจะมามะ

จาก ภาควชาเทคโนโลยยางและพอลเมอร คณะวทยาศาสตร และเทคโนโลยมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

13. การออกแบบฉนวนทรงกระบอกเพอลดการใชกาซปโตรเลยมหลอมเหลวในหมอตมกวยเตยว ของ ปยะนช สดาเดช, สรยา ภนาสอน นสตภาควชาวศวกรรมเครองกล คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก

14. บอรดพลาสตกรไซเคล ลดภาวะโลกรอน ของนกเรยนโรงเรยนชมพลโพนพสย จงหวด หนองคาย

15. ถวยโฟมจากเศษวสดธรรมชาต ของนกเรยนโรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย จงหวดพษณโลก 16. อฐบลอกประสานจากขยะ โรงเรยนเวยงแหงวทยา จงหวดเชยงใหม 17. กระถางโอเอซสจากขวดพลาสตกใชแลว โรงเรยนสามพรานวทยา จงหวดนครปฐม 18. ไฟฟากงหนทอ PVC โรงเรยนยอเซฟอปถมภ จงหวดนครปฐม 19. แทงไมพลาสตกโดยใชเศษพอลเมอรรไซเคล ของคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลย

ราชมงคลธญบร จงหวดปทมธาน 20. หมอกวยเตยวประหยดพลงงานไรสารตะกว ของแผนกวชาชางกล วทยาลยเทคนคอบลราชธาน

ในปจจบนนเยาวชนไดใหความส าคญตอการผลตผลงานสรางสรรคจากวสดเหลอใช นอกจากจะเปนการเพมมลคาผลตภณฑแลว ยงชวยลดมลพษตอสงแวดลอมดวย ซงหากนกเรยนมความสนใจใฝร และหาความรเพมเตมจากแหลงตางๆ จะชวยใหเปนผมความคดสรางสรรคแปลกใหม สามารถผลตงานประดษฐทมคณคาดวยตวเอง

29

3.2.2. กำรตอยอดพฒนำนวตกรรม มนษยมความคดสรางสรรค ความคดแปลกใหม ท าใหสามารถพฒนาตอยอดผลผลตไดอยางไมหยดยง

ผลตภณฑ สงประดษฐ หรอวธการตางๆ ทมผคดไวสามารถน ามาปฏบตแลวกปรบปรงใหดขนไดเรอยๆ เราเรยกวา การพฒนาตอยอดผลตภณฑหรอนวตกรรม ซงเปนการพฒนาปรบปรงสงทมผคดไวใหดขน เพม ประสทธสงขน และเกดประโยชนแกมนษยมากทสด

ตวอยำงกำรพฒนำ “สาหรายมกหยก” ไขปลาคารเวยรมงสวรต เปนนวตกรรมตอยอดจากงานวจย สาหรายมกหยกเปน

ผลตภณฑอาหารเพอสขภาพ ไดจากการพฒนาสายพนธสาหรายน าจดสน าเงนแกมเขยว โดยปรบปรง สายพนธใหมลกษณะรปกลมเพอใหเหมาะแกการขายเชงพาณชย

เดมทคนไทยนยมรบประทานสาหรายสน าเงน แตสาหรายทไดรบการตอยอดสายพนธใหมน มลกษณะรปรางกลม เนอแนน มสเขยวแกมน าเงน มประกายคลายไขปลาคารเวยร เหมาะส าหรบการน าไปผลตเปนผลตภณฑตางๆ

3.2.3. ผลตสรำงสรรค (Creative Product) ลกษณะของผลผลตนน โดยเนอแทเปนโครงสรางหรอรปแบบของความคดทไดแสดงกลมความหมายใหมออกมาเปนอสระตอความคดหรอสงของทผลตขน ซงเปนไปไดทงรปธรรมและนามธรรม นวเวลล ชอว และซมปสน (Newell, show and Simpson, 1963) ไดพจารณาผลผลตอนใดอนหนงทจดเปนผลผลตของความคดสรางสรรค โดยอาศยหลกเกณฑตอไปน 1. เปนผลผลตทแปลงใหมและมคาตอผคดสงคมและวฒนธรรม 2. เปนผลผลตทไมเปนไปตามปรากฎการณนยมในเชงทวามการคดดดแปลงหรอยกเลกผลผลต หรอความคดทเคยยอมรบกนมากอน 3. เปนผลผลตซงไดรบจากการกระตนอยาสงและมนคง ดวยระยะยาวหรอความพยายามอยางสง 4. เปนผลผลตทไดจากการประมวลปญหา ซงคอนขางจะคลมเครอและไมแจมชด

กจกรรม 3.2 บอกแนวคดของการสรางผลผลตอยางสรางสรรค

แนวตอบกจกรรม 3.2 ผลผลตการสรางสรรค คอ สงทไดมาจากการคดอยางสรางสรรคตามกระบวนการคดทถกตองตามวธการ และหลกการคดในนามประธรรม และรปธรรม

30

3.3.1. คณภำพของผลผลตสรำงสรรค เทเลอร (Tayler, 1964)

ไดใหขอคดเกยวกบความคดสรางสรรคของคนวาไมจ าเปนตองเปนขนสงสดยอดหรอการคนควาประดษฐของใหมขนมาเสมอไป แตผลของความคดสรางสรรคอาจจะอยในขนใดขนหนงตอไปน โดยแบงผลผลตสรางสรรคไวเปนขนๆ ดงน 1. การแสดงออกอยางอสระ ในขนนไมจ าเปนตองอาศยความคดรเรมและทกษะขนสงแตอยางใด เปนเพยงแตกลาแสดงออกอยางอสระ 2. ผลตงานออกมาโดยทงานนนอาศยบางประการ แตไมจ าเปนตองเปนสงใหม 3. ขนสรางสรรคเปนขนทแสดงถงความคดใหมของบคคลไมไดลอกเลยนมาจากใคร แมวางานนนอาจจะมคนอนคดเอาไวแลวกตาม 4. ขนคดประดษฐอยางสรางสรรค เปนขนทสามารถคดประดษฐสงใหมขน โดยไมซ าแบบใคร 5. เปนขนการพฒนาผลงานในขนท 4 ใหมประสทธภาพมากขน 6. เปนขนความคดสรางสรรคสงสด สามารถคดสงทเปนนามธรรมขนสงได เชน ชารลส ดารวน คดคนทฤษฎววฒนาการ ไอสไตน คดทฤษฎสมพนธภาพขน เปนตน

3.3.2. ผลผลตสรำงสรรค (Creative Product) ลกษณะของผลผลตนน โดยเนอแทเปนโครงสรางหรอรปแบบของความคดทไดแสดงกลมความหมายใหม

ออกมาเปนอสระตอความคดหรอสงของทผลตขน ซงเปนไปไดทงรปธรรมและนามธรรม นวเวลล ชอว และซมปสน (Newell, show and Simpson, 1963) ไดพจารณาผลผลตอนใดอนหนงทจดเปนผลผลตของความคดสรางสรรค โดยอาศยหลกเกณฑตอไปน 1. เปนผลผลตทแปลงใหมและมคาตอผคดสงคมและวฒนธรรม 2. เปนผลผลตทไมเปนไปตามปรากฎการณนยมในเชงทวามการคดดดแปลงหรอยกเลกผลผลต หรอความคดทเคยยอมรบกนมากอน 3. เปนผลผลตซงไดรบจากการกระตนอยาสงและมนคง ดวยระยะยาวหรอความพยายามอยางสง 4. เปนผลผลตทไดจากการประมวลปญหา ซงคอนขางจะคลมเครอและไมแจมชด

ตอนท 3.3 คณภำพของผลผลตสรำงสรรค

กจกรรม 3.3 บอกคณภาพของผลผลตทสรางสรรคไดอยางถกตองตามหลกการ

แนวตอบกจกรรม 3.3 ความคดสรางสรรคของคนวาไมจ าเปนตองเปนขนสงสดยอดหรอการคนควาประดษฐของใหมขนมาเสมอไป แตผลของความคดสรางสรรคอาจจะอยในขนใดขนหนงตอไปน โดยแบงผลผลตสรางสรรคไวเปนขนๆ

31

วชำ การพฒนาความคดสรางสรรค

หนวยท 4 เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรค

ตอนท 4.1 เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรค 4.2 หลกเกณฑในการระดมสมองเพอสรางสรรคผลงาน 4.3 เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรคในการท างานเปนทม 4.4 วธการคดอปมาอปไมย

แนวคด 1. เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรคเรมจากความกลา ความคดสรางสรรคต า สามารถปลกฝงและสงเสรมใหเกดความคดสรางสรรคสงขนได ดวยการถามค าถาม และใหโอกาสไดคดค าตอบในสภาพแวดลอมทปลอดภย เปนทยอมรบของผอน สามารถพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดขนได แมบคคลทมความคดวาตนเองไมมความคดสรางสรรคกสามารถสรางความคดสรางสรรคใหเกดขนดวยการฝกฝน 2. เมอบคคลเสนอความคดขนมา จะไมมการวพากษ วจารณ หรอตดสนความคดใดๆ ทงสน ไมวาจะเปนความคดทเหนวาด มคณภาพ หรออาจมประโยชนนอยกตาม การตดสนใจยงไมกระท าในตอนเรมตนคดอยางอสระทางความคด ทจะคดหาค าตอบ หรอเสนอความคด ความคดยงแปลงแตกตางจากผอนยงเปนความคดทด เพราะความคดแปลกแยกอาจน าไปสความคดรเรมซงทตองการสงเสรมและกระตนใหบคคลคดมากๆ ไดยงด 3.การทบคคลสามารถลดทศนคตเชงลบ และเพมทศนคตในเชงบวกไดแลว จะท าใหกลายเปนคนทมความคดสรางสรรคทดคนหนงเลยทเดยว แมวาแนวความคดทน าเสนอหลายครงอาจแปลกประหลาด หรออาจถกถกหวเราะเยาะ แตหลาย ๆ ความคดประหลาดนนอาจน าไปสความคดทไดรบการยอมรบและน าไปปฏบตไดจรง หลายครงทความคดใหม ๆ สามารถน ามาแกไขปญหาตาง ๆ และน าไปสการประสบความส าเรจในหนาทการงานได 4.การคดแบบอปมาอปไมย เปนการมองปญหาใหครองคลม คดถงผลทจะเกดตามมา ยดจดประสงคปลายทางไวใหมน วาอะไรเปนสงทส าคญอนดบหนง คดถงทางเลอกทจะเปนไปได อะไรทคนอนเขาคด แล วคงชวยในการคดมประสทธภาพและเกดความคดสรางสรรค

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 4 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายเทคนคการพฒนาความคดสรางสรรคได 2. บอกหลกเกณฑในการระดมสมองเพอสรางสรรคผลงาน 3. บอกเทคนคการพฒนาความคดสรางสรรคในการท างานเปนทม 4. ยกตวอยางวธการคดอปมาอปไมย

หนวยท 4 เทคนคกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

32

กจกรรมกำรเรยน 1. ท าแบบประเมนตนเองกอนเรยน 2. ศกษาเอกสารการสอนหนวยท 4 3. ท ากจกรรมตางๆ ตามทเสนอแนะไวในเอกสาร 4. ท าแบบประเมนตนเองหลงเรยน

สอกำรสอน 1. เอกสารการสอน 2. VDR เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรคจนประสบความส าเรจ

แบบประเมน 1.แบบประเมนตนเองกอนและหลงเรยน 2.ประเมนผลจากการสอบประจ าภาค

33

4.1.1. เทคนคกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค 1. เทคนคความกลาทจะรเรม จากการวจยพบวา ความคดสรางสรรคต า สามารถปลกฝงและสงเสรมใหเกดความคดสรางสรรคสงขนได ดวยการถามค าถาม และใหโอกาสไดคดค าตอบในสภาพแวดลอมทปลอดภย เปนทยอมรบของผ อน สามารถพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดขนได แมบคคลทมความคดวาตนเองไมมความคดสรางสรรคกสามารถสรางความคดสรางสรรคใหเกดขนดวยการฝกฝน 2. เทคนคการสรางความคดใหม เปนวธการหนงทใชการแกไขปญหา สมท (Smith, 1958) ไดเสนอวธการสรางความคดใหม โดยการใหบคคลแจกแจงแนวทางทสามารถใชในการแกปญหาใดปญหาหนงมา 10 แนวทาง จากนนจงแบงแนวทางเหลานนออกเปนแนวทางยอยๆ ลงไปอก โดยเหตผลทวาบคคลมกจะปฏเสธไมยอมรบความคดแรกหรอสงแรกผานเขามาในจตใจ แตจะพยายามบงคบใหจตใจแสดงทางเลอกอนๆ อก หลกการของสมธ มลกษณะเปนผสมผสานหรอการคดเลอกค าตอบ หรอทางเลอกตางๆ แลวสรางขนเปนค าตอบหรอทางเลอกทดทสดในการแกปญหา 3. เทคนคการระดมพลงสมอง เปนเทคนควธหนงในการแกปญหาของออสบอรน (Alex Osborn) จดมงหมายเพอสงเสรมใหบคคลมความคดหลายทาง คดไดคลองในชวงเวลาจ ากด โดยการใหบคคลเปนกลมหรอรายบคคลกได จดรายการความคดตางๆ ทคดไดโดยๆ ไมค านงถงการประเมนความคด แตเนนปรมาณความคด คดใหไดมาก คดใหแปลง หลงจากไดรวบรวมความคดตางๆ แลว จงคอยประเมนเลอกเอาความคดทดทสดมาใชในการแกปญหาและจดล าดบทางเลอกหรอทางแกปญหารองๆ ไวดวย 15 เทคนคของกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

1. ตงเปำหมำย ขนตอนแรกคอ มความตงใจทจะพฒนาความคดสรางสรรค ไมผดวนประกนพรง มเปาหมายทแนวแน พรอมขอความชวยเหลอจากผอน และแบงเวลาในแตละวนเพอพฒนาทกษะและทมเทใหกบงานสรางสรรคทคณสนใจ เพราะคณไมสามารถพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดขนได ถาไมมเวลาใหกบมน

2. ใหรำงวลควำมอยำกรอยำกเหน อปสรรคอยางหนงทพบไดบอยในการพฒนาความคดสรางสรรค คอ การเขาใจวา ความอยากรอยากเหนเปนเรองการท าตามใจตวเอง แตแทนทจะต าหนตวเองเมอคณอยากรอยากเหนในบางเรอง คณควรใหรางวลตวเองมากกวา ลองใหโอกาสตวคณเองในการแสวงหาความคดเหนใหมๆ

3. เตมใจรบควำมเสยง ในการเสรมสรางทกษะความคดสรางสรรค คณตองยอมรบความเสยงใหได เพอพฒนาความสามารถใหกาวหนา แมวาไมอาจท าส าเรจไดทกครง แตอยางนอย กชวยพฒนาและเสรมสรางทกษะทจะน าไปใชไดในอนาคต

4. สรำงควำมมนใจใหตวเอง ความไมเชอมนในความสามารถของตวเอง อาจท าลายความคดรเรมสรางสรรคได นนคอเหตผลทวา ท าไมการสรางความมนใจใหตนเองจงเปนเรองส าคญ จงชนชมความเพยรพยายาม และอยาลมใหรางวลตนเองเมอท าส าเรจ เพราะการใหรางวลตวเองเปนเรองส าคญ มนเปนการพฒนาแรงจงใจภายในตวเอง

ตอนท 4.1 เทคนคกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

34

5. ขจดทศนคตดำนลบ มการวจยทระบวา ความรสกนกคดดานบวกสามารถ เพมพลงความคดสรางสรรคได ถาคณก าลงท างานทตองอาศยความคดรเรมหรอระดมความคดละก ตองสรางบรรยากาศโดยรอบใหรนรมย เนนการขจดความคดดานลบหรอการต าหนตวเอง ซงอาจท าใหความสามารถทจะพฒนาทกษะความคดสรางสรรคใหแขงแกรงนน ลดนอยถอยลง

6. สกบควำมกลวกำรลมเหลว ความกลววาจะท าผดหรอลมเหลว อาจท าใหการพฒนาทกษะหยดชะงกได เมอใดกตามทคณตกอยในหวงความรสกเชนน ใหเตอนตวเองวา ความผดพลาดทงหลายเปนเรองปกตทเกดขนไดในทางปฏบต แมวาจะเจออปสรรคเปนครงคราว แตในทสด.. คณกจะไปถงจดหมายทวางไว

7. หำวธแกปญหำทหลำกหลำย ครงตอไปเมอตองเผชญกบปญหา ตองมองปญหาอยางทะลปรโปรง และลองมองหาวธแกไขทหลากหลาย แทนทจะท าตามความคดแรกทผดขนในสมอง จงใชเวลาคดถงหนทางอนๆทอาจแกปญหาได การท าเชนนจะชวยสรางทกษะการแกไขปญหาและความคดสรางสรรค

8. ระดมสมอง การระดมสมอง เปนเทคนคทวไปทใชในแวดวงวชาการและอาชพ และยงเปนเครองมอททรงพลงในการพฒนาความคดสรางสรรคอกดวย จงเรมดวยการหยดตดสนและวพากษวจารณตนเอง จดบนทกขอคดและวธแกปญหาตางๆ โดยมเปาหมายทจะระดมความคดใหมาก ทสดเทาทจะท าไดในชวงเวลาสนๆ แลวกลนกรองเพอใหไดแนวคดทดทสด

9. จดบนทก จดบนทกเพอดความคบหนาของสงทท าและตดตามผล การจดบนทกเปนหนทางทดทชวยสะทอนสงทคณท าไดส าเรจ และยงเปนการมองหาลทางทเปนไปไดเพอใชแกปญหา นอกจากน สมดบนทกยงเปนแหลงเกบรวบ รวมแนวคดตางๆ ทอาจเปนแรงจงใจไดในอนาคต

10. สะสมควำมคด เคยสงเกตมยวา ไอเดยดๆอยางหนงมกน าไปสไอเดย อกอยางหนงได ดงนน การคอยๆสะสมความคดทละเลก ทละนอย มาใชในงานทก าลงท าอย จงเปนสงทควรท า แตถาแนวคดทเลอกมาใช ยงไมเหมาะสมส าหรบงานปจจบน กสามารถน าไปใชกบงานอยางอนไดในอนาคต

11. สรำงแผนทควำมคด แผนทความคดเปนวธทดทชวยปะตดปะตอแนวความ คดตางๆเขาดวยกน เพอหาค าตอบใหกบค าถาม วธการกคอเรมดวยการเขยนหวขอเรองลงบนกระดาษ แลวเชอมโยงขอความหรอไอเดยทเกยวของกบหวขอเรอง คลายกบการระดมมนสมอง แตวธนจะชวยแตกแนวคดเปนขอๆ เพอใหเหนภาพการเชอมโยงกนชดเจนขน

12. ทำทำยตนเอง เมอคณไดพฒนาทกษะเบองตนในการสรางความคดสรางสรรคแลว จ าเปนตองกระตนตวเองไปเรอยๆ เพอใหเกดผลดยงขน ไมวาจะเปนการท างานในโครงการใหม หรอคนหาวธใหมๆเพอใชในงานทก าลงท าอย มองหาแนว ทางทยากมากขน และหลกเลยงการใชวธแกปญหาเดมๆทเคยใชในอดต

13. มองหำแหลงสรำงแรงบนดำลใจ อยานกวาความคดสรางสรรคเกดขนเองไดงายๆเสมอไป แตคณจ าเปนตองแสวงหาแหลงทจะกระตนใหเกดความคดใหมๆ อนจะจงใจใหคนหาค าตอบใหกบค าถาม อาจเรมจากการอานหนงสอ ไปเทยว ฟงเพลงโปรด หรอ คยถกเถยงกบเพอนฝง แลวน ากลยทธหรอเทคนคทดทสดมาใช

14. เตรยมแผนส ำรอง เมอตองเผชญกบปญหา ใหตงค าถามประเภท “แลวถา....” เพอเปนทางเลอกในการแกไขปญหา หรอถาเลอกวธใดวธหนงแกปญหา ผลจะออกมาอยางไร? จะเหนวา การมองหาทางเลอกอนๆไวลวงหนา จะชวยพฒนาทกษะการแกไขปญหาของคณไดอยางสรางสรรค

35

15. สรำงแผนผงกำรด ำเนนงำน เมอคณตองท างานชนใหม จงเรมดวยการวางแผนผงการด าเนนงานตงแตเรมตนจนจบ ระบอปสรรคตางๆทอาจเกดขนได แผนผงนจะชวยใหคณมองเหนผลลพธในตอนทายสด ซงจะชวยลดปญหาทอาจเกดขนได และเปน วธแกปญหาทมเอกลกษณ

กจกรรม 4.1 อธบายเทคนคการพฒนาความคดสรางสรรค

แนวตอบกจกรรม 4.1 เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรคเรมจากความกลา ความคดสรางสรรคต า สามารถปลกฝงและสงเสรมใหเกดความคดสรางสรรคสงขนได ดวยการถามค าถาม และใหโอกาสไดคดค าตอบในสภาพแวดลอมทปลอดภย เปนทยอมรบของผอน สามารถพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดขนได แมบคคลทมความคดวาตนเองไมมความคดสรางสรรคกสามารถสรางความคดสรางสรรคใหเกดขนดวยการฝกฝน

36

การระดมสมอง มาจากค าในภาษาองกฤษ คอ Brain Storming โดยท ค าแรก คอ Brain หมายถงสมอง สวนค าหลง Storming หมายถงพายทโหมกระหน า หากจะแปลตรง ๆ กคงหมายถงการมงใชพลงความสามารถทางการคดของสมองของมวลสมาชกในกลม เพอคดในเรองใดเรองหนง เพอน าไปใชประโยชนตอไป คนทไมชอบคด หรอคนทชอบคดเงยบ ๆ ไมชอบแสดงใหคนอนรวาตนเองคดอาจไมเหมาะทจะรวมกลมเพอระดมสมอง การระดมสมอง ถอเปนเทคนคทใชกบกลม (Group Technique) ไมใชใชกบคนเพยงคนเดยวในทางการบรหารมกใชเปนเครองมอในการแสวงหาทางเลอกในการตดสนใจและใชในการการวางแผน Brain Storming เปนค าทคนไทยคอนขางคนเคยและเปนทรจกกนมากในทกวงการ มผบญญตเปนภาษาไทยไว ทพบมากม 2 ค า คอ การระดมสมอง กบ การระดมความคดปจจบนพบวามการพยายามใชค าวา การระดมความรและประสบการณ โดยทวไปแลว การระดมสมองหมายถงการแสวงหาความคดตอเรองใดเรองหนงใหไดมากทสดภายในเวลาทก าหนด ดงนนการใหคดโดยไมก าหนดเวลาทจ ากดแนนอนกไมเรยกวาการระดมสมอง การระดมสมองจะมประสทธภาพมากทสดเมอใชกบกลมทไมรจกกน ไมเกรงใจกนหรอสนทสนมกนมากเกนไปและจ านวนสมาชกทรวมระดมสมองถาจะใหมประสทธภาพมากทสดควรอยระหวาง 4 ถง 9 คน

ส าหรบนกวชาการทเปนผใหก าเนดของเทคนคนยงมความเหนทแตกตางกนอย โดย มซโน (Mizuno) ไมไดบอกวาใครเปนผตนคดแตระบวาไดมการใชเทคนคระดมสมองในญปนตงแตป 2952 ในขณะท ฟอรซท (Donelson Forsyth) กลบระบชดเจนวาเทคนคการระดมสมองเกดจากแนวคดของ ออสบอรน (Alex F. Osborne) ซงเปนผบรหารบรษทโฆษณาแหงหนงตงแตป 1957 จดเนนของกำรระดมสมอง ออสบอรน ไดก าหนดจดเนนของการระดมสมองไว 4 ประการ ไดแก 1. เนนใหมการแสดงความคดออกมา (Expressiveness) สมาชกทกคนตองมเสรภาพอยางสมบรณในการทจะแสดงความคดเหนใด ๆ ออกมาจากจตใจโดยไมตองค านงวาจะเปนความคดทแปลกประหลาด กวางขวาง ลาสมย หรอเพอฝนเพยงใด 2. เนนการไมประเมนความคดในขณะทก าลงระดมสมอง (Non – evaluative) ความคดทสมาชกแสดงออกตองไมถกประเมนไมวากรณใดๆ เพราะถอวาทกความคดมความส าคญหามวพากษวจารณความคดผอนการแสดงความเหนหกลางหรอครอบง าผอนจะท าลายพลงความคดสรางสรรคของกลม ซงสงผลท าใหการระดมสมองครงนนเปลาประโยชน

3. เนนปรมาณของความคด (Quautity) เปาหมายของการระดมสมองคอตองการใหไดความคดในปรมาณมากทสดเทาทจะมากไดแมความคดทไมมทางเปนจรงกตามเพราะอาจใชประโยชนไดในแงการเสรมแรง หรอการเปนพนฐานใหความคดอนทใหมและมคณคา ยงมความคดใหมๆ เกดขนมากเพยงใดกยงมโอกาสคนพบวธการแกปญหาทด 4. เนนการสรางความคด(Building) การระดมสมองเกดขนในกลม ดงนน สมาชกสามารถสรางความคดขนเองโดยเชอมโยงความคดของเพอนในกลม โดยใชความคดของผอนเปนฐานแลวขยายความเพมเตมเพอเปนความคดใหมของตนเอง

ตอนท 4.2 หลกเกณฑในกำรระดมสมองเพอสรำงสรรคผลงำน

37

กฎกำรระดมสมอง 1. เปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหนอยางอสระ 2. ฟงความคดเหนของผอน 3. ปรมาณยงมากยงด ยงไมจ าเปนตองดขอเทจจรงและเหตผล (Free Thinking) 4. อนญาตใหออกนอกลนอกทางได 5. หามวจารณในระหวางทมการแสดงความคดเหน 6. หลกเลยงการปะทะคารม 7. เมอไดผลแลวควรท าการรวบรวมแลวน าไปปรบปรง

วธกำรเตรยมกำรระดมสมอง

ในขนการเตรยมการนน สงทตองค านงมากทสดคอ 1.ทม ควรมสมาชก 8-10 คน ประกอบดวย

O ประธาน เปนผรกษากระบวนการและวธ การระดมสมอง O เจาของปญหา ซงเปนผเขาใจภารกจอยางชดเจน O กลมนกคด ซงควรประกอบดวย O ผคด O นกปฏบต ทมทกษะในการวางแผน การก ากบดแล การแปลแผนไปสแนวทาง ปฏบต O ผจดการ ทมทกษะทางดาน การกลนกรอง การวเคราะห ตรวจสอบรายละเอยด O ผประสานงาน

2.ภำรกจ O ตองก าหนดใหชดเจนวา ใครเปนผรบผดชอบภารกจน O ปญหานน เปนปญหาท “เกดขนแลว” หรอ “สมมตวา มนเกดขน” O การตงค าถาม “อยางไร (Why?)” เพอ ส ารวจ และ ไขโครงสรางของ ปญหา โดยใหอยใน

ขอบเขตในลกษณะของ ปจจบนนเปนอยางไร ในอนาคตตองการใหเปนอยางไร มแนวทางอยางไร ทจะไปใหถงอนาคต

3.ตำรำงเวลำ (Time Plan)

38

ขนเตรยมกำร รำยละเอยดวธกำรท ำ

1. ก ำหนดประเดน ก าหนดประเดนในการระดมสมอง ท าความเขาใจใหชดเจน เขยนหวขอบน Flipchart ควรก าหนด

ประเดนดวยการตงค าถาม “ท าไม” “อยางไร” หรอ “อะไร”

2. ก ำหนดเวลำและวธกำร ควรก าหนดเวลาทจะใหสมาชกแตละคนคดโดยอสระ เชน 2 -5 นาท และเวลาทจะใชน าเสนอ

ความคด เชน 15-20 นาท วธระดมสมองอาจจะใชวธฟรรอบวง (freewheeling) คอ สมาชกสามารถเสนอเมอไรกไดเมอตองการ หรอเรยงตามคว (round robin) คอ ใหเสนอความเหนทละคนเรยงล าดบ ถาไมมความเหนกสามารถเคาะผานได

3. ก ำหนดผรบผดชอบ ก าหนดผท าหนาท facilitator /ผบนทก (note taker) ท าหนาทบนทกความคดทงหมดลงบน flip

chart หรอแผนใส เพอใหทกคนสามารถมองเหนได และกระตนใหสมาชกมสวนรวมในการแสดงความคดเหนภายใตกฎกตกาทวางไว ในกรณทใหสมาชกเขยนความคดลงในบตรความคดดวยตนเอง facilitator จะท าหนาทหลกในการกระตนสมาชกและควบคมใหเปนไปตามกฎกตกา มารยาท

4. ทบทวนกฎกตกำมำรยำท ในกำรระดมสมอง • เสนอไดครงละ 1 ความเหน • เขยนลงบตรความคด บตรละ 1 ความเหน • ไมมการวพากษวจารณความเหนของผอนๆ (ทงดานวาจาและทาทาง) • ไมมการอภปรายความเหน • เสนอความเหนใหสน กระชบ ซงผบนทกสามารถบนทกไดใน 1 บรรทด หรอใหผเสนอเขยนลงบตร

ความคดดวยตนเองดวยขนาดทสมาชกสามารถมองเหนไดจากระยะ 1-2 เมตร • ไมมการแกไขถอยค าในการบนทก ใหใชถอยค าของผเสนอ • สามารถพฒนาความคด หรอตอยอดจากสงทผอนเสนอมาได • เนนใหไดจ านวนมากทสด โดยไมตองกงวลเรองคณภาพของความคด • ใชความคดสรางสรรค และอารมณขน

กำรด ำเนนกำรระดมสมอง

กอนการด าเนนการระดมสมองนน จะตองเตรยมการ 3 ขนตอน ดงน 1. ขนก าหนดเปาหมาย ตองก าหนดใหกระชบ เฉพาะเจาะจง และชดเจนทสดวาจะระดมสมองเรองอะไร

เพออะไรและตองท าใหสมาชกเขาใจ และเหนดวยกบเปาหมายนน 2. ขนก าหนดกลม จะมจ านวนเทาไร ใครบาง ใครจะท าหนาทเขยนความคดของสมาชก และสถานททจะน าแผนการดความคดไปตดตองใหมองเหนไดชดเจน และในบางครงผน ากลมตองเดดขาดหากมสมาชกบางคนเรมครอบง าหรอขมผอน 3. ขนก าหนดเวลา ตองแนชดและเหมาะสม จะเรมและจะตองยตเมอใดการมเวลาจ ากดจะสรางความกดดนใหสมองเรงท างานอยางเตมท สมองซกขวาจะคดสวนสมองซกซายจะประเมนความคดของตนเองวาเหมาะสมหรอไม แลวรบแสดงออกมาโดยเรว

39

แนวทำงกำรใชกำรระดมควำมคดเพอแกปญหำ

แนวทางการใชการระดมความคด เพอน ามาประยกตใชในการแกปญหา มขนตอนดงตอไปน 1. เปดประเดนปญหา 2. ระดมความคดเพอสรางประเดนปญหาใหม ๆ ใหมากทสด 3. การยอมรบประเดนปญหา 4. ระดมความคดเพอหาวธขจดปญหา 5. คดเลอกความคด เพอใชแกไขปญหา 6. ประเมนแนวทางขจดปญหา 7. ก าหนดรายละเอยดของทางแกปญหา 8 .เขยนแผนปฏบตการ 9. น าไปปฏบต

ควำมลมเหลวของกำรระดมควำมคด

มปจจย 3 ประการทท าใหการระดมความคดลมเหลว

1.แกไมถกจด O จดมงหมายหลกของการระดมความคด คอ เพอใหไดมาซงความคดใหม ดงนน ปญหาทตองการ

ใชหลกการของการระดมความคดจงมไมมากนก หรอ กลาวกลบกนไดวา การระดมความคดไมสามารถแกปญหาไดทกเรอง

O การระดมความคดไมเหมาะกบงานเชงปฏบต งานซงตองไดรบการแกไขใน เชงปฏบต เชน ปญหาดานเทคนค ดานเครองกล เปนตน ปญหาประเภทน ไม ตองใชการระดมความคด เมอรวามนเสยกไปซอมมนเทานนเอง เพราะปญหา เหลาน มแนวทางการแกไขเปนตรรกะทชดเจนดวยตวของมนเองอยแลว รอเพยงแตลงมอท าเทานนเอง

O ปญหาทเหมาะกบการระดมความคดคอปญหาทไมใชเชงปฏบตการ เชน ปญหาแบบเปด งานทมรายละเอยดหรอเปนภาพรวม หรอ การคดในเชงของ ความเปนไปได เปนตน

2.ปญหำจำกพฤตกรรมของบคคล O ผทระดมความคดมกน าเอาวธคดในเชงปฏบตมาใช ซงมงเนนไปยงผลลพธ สดทาย มากกวาความ

เปนไปได จงท าใหผลตแนวความคดออกมาไดนอย หรอ ไมมแนวความคดใหม ๆ ออกมาเลย แนวความคดทไดมกจะซ า ๆ กบทเคยท า

O การมงเนนไปยงผลลพธสดทาย หมายถง การทเราตดสนใจแนวความคดในเชง คณประโยชน (Usefulness) และ ความเปนไปได (Feasibility) มากกวาทจะ เปนในเชงความแปลกใหม (Novelty) หรอ มแนวโนม (Potential) เปนหลก

O การมงเนนไปยงผลลพธสดทาย จะท าใหเราสงใจไปตดสนใจสงใด ๆ ทเกดขน และจะเปนไปในเชงจบผดเสยมากกวา และมกจะเกดค าถามเหลานตามมา เชน

ฟงดแลวไมมเหตผล เคยลองมาแลว ใชไมไดหรอก มนยงยากเกนไป

40

3. ขำดกำรเอำใจใสตอกระบวนกำร O หลกการระดมความคดนน จะมลกษณะแบบอสระ (Free Form) หรอ ไมมการเตรยมตวลวงหนา

ซงอาจน ามาซงประโยชนและความเสยหายพอ ๆ กน ดงนน การระดมความคดทปราศจากโครงสรางหรอแบบแผนทด อาจท าใหเราไดแนว ความคดไมกแบบและไมคมเวลาทเสยไป

O ดงนน การระดมความคดตองประกอบดวย กฏ กตกา และ มารยาท และ การ เตรยมการทถกตอง เชน การคดเลอกคนทเหมาะสมและแตกตางกนออกไป การก าหนดภารกจทชดเจนภายในชวงเวลาทเหมาะสม เปนตน ตรงนมนจะ แตกตางจากการชวยกนคดในความหมายของเราอยางชดเจน สรป

การระดมความคดนนสามารถน ามาใชไดตงแต การขยายขอบเขตของปญหาทเกดขน การคดเลอกปญหา การหาแนวทางแกไขทหลากหลาย การคดเลอกแนวทางการแกปญหาทเหมาะสม การจดท าแผนและรายละเอยดเพอด าเนนการ

กจกรรม 4.2 บอกหลกเกณฑในการระดมสมองเพอสรางสรรคผลงาน

แนวตอบกจกรรม 4.2 เมอบคคลเสนอความคดขนมา จะไมมการวพากษ วจารณ หรอตดสนความคดใดๆ ทงสน ไมวาจะเปนความคดทเหนวาด มคณภาพ หรออาจมประโยชนนอยกตาม การตดสนใจยงไมกระท าในตอนเรมตนคดอยางอสระทางความคด ทจะคดหาค าตอบ หรอเสนอความคด ความคดยงแปลงแตกตางจากผอนยงเปนความคดทด เพราะความคดแปลกแยกอาจน าไปสความคดรเรมซงทตองการสงเสรมและกระตนใหบคคลคดมากๆ ไดยงด

41

เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรคในการท างานเปนทม (Team) หมายถง บคคลทท างานรวมกนอยางประสานงานภายในกลม กลาวคอ เปนการรวมตวของกลมคนทตองพงพาอาศยกนและกน ในการท างานเพอใหเกดผลส าเรจ

ทมงาน (Team Work) หมายถง กลมคนทมความสมพนธกนคอนขางจะใกลชด และคงความสมพนธอยคอนขางจะถาวรซงประกอบดวยหวหนางานและเพอนรวมงาน โดยรวมกนท างานใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายของทมงาน

“การท างานเปนทม” เปนความรวมมอรวมใจของบคคล เพอทจะบรรลเปาหมายรวมกน โดยตองมองคประกอบส าคญ 3 ประการ (3P) ไดแก

1. มวตถประสงค (Purpose) ตองชดเจน 2. มการจดล าดบความส าคญ (Priority) ในการท างาน 3. มผลการท างาน (Performance)

4.3.1 ควำมแตกตำงระหวำงกำรท ำงำนแบบทมและกลม (Teams vs Groups ) การท างานแบบกลม (Work group) คอ การรวมกลมทมกจกรรมรวมเพอใชขอมลรวมกน และชวยในการตด

สนใจใหแกสมาชกในกลมทจะท างานภายในขอบขายทรบผดชอบของ แตละคนนน ในการท างานของกลมไมจ าเปนทจะตองสงเสรมซงกนและกน ดงนนจงไมมการเชอมโยงทรพยากรและใชรวมกนอยางมประสทธผลในทางบวก

4.3.2. กำรแบงทมในองคกรสำมำรถทจะแบงประเภท ตำมวตถประสงคได 4 รปแบบ คอ

1. ทมแกปญหำ (Problem - Solving Teams) ประกอบดวยกลมของพนกงาน และผบรหารซงเขามารวมกลมดวยความสมครใจ และประชมรวมกนอยางสม าเสมอ เพออภปรายหาวธการส าหรบการแกปญหา โดยทวไปทมแกปญหาท าหนาทเพยงใหค าแนะน าเทานน แตจะไมมอ านาจทจะท าใหเกดการกระท า ตามค าแนะน า ตวอยางของทมแกปญหาทนยมท ากน คอ ทม QC (Quality Circles)

2. ทมบรหำรตนเอง (Self - Managed Teams) หมายถง ทมทสมาชกทกคนลวนรบผดชอบตอลกษณะทงหมดของการปฏบตงานอยางแทจรง โดยเปนอสระจากฝายบรหาร ซงสมาชกจะปฏบตงานโดยทวไป มการแบงหนาทความรบผดชอบส าหรบงาน ทมบรหารตนเองสามารถทจะเลอกสมาชกผรวมทม และสามารถใหสมาชกมการตรวจสอบซงกนและกน

3. ทมทท ำงำนขำมหนำทกน (Cross - Function Teams) เปนการประสมประสานขามหนาทงาน ความสามารถในการดงทรพยากรบคคลผนวกเขาดวยกนจากหนาททางธรกจทแตกตางกน เพอสรางสมรรถภาพในดานความแตกตาง โดยเปนการใชก าลงแรงงาน ตงเปนทมขามหนาทชวคราวซงมลกษณะคลายกบคณะกรรมการ (Committees) เขามาเพอแลกเปลยนขอมลกน, พฒนาความคดใหมๆ รวมมอกนแกปญหา และท าโครงการทซบซอน ทมขามหนาท ตองการเวลามากเพอสมาชกจะตองเรยนรงานทแตกตาง ซบซอน และตองใชเวลา ในการสรางความไวใจ และสรางการท างานเปนทม เนองจาก แตละคนมาจากภมหลงทแตกตางกน

4. ทมเสมอนจรง (Virtual Teams) ลกษณะการท างานจะเปนทม แตสภาพการท างานจะแยกกนอย ดงนนจงตองการระบบในการตดตอสอสารระหวางกนทมประสทธภาพ ซงอาศยความกาวหนาทางเทคโนโลย ทมจะมงเนนความส าเรจของงานเพอใหบรรลเปาหมายของงานรวมกน แตจะมการแลกเปลยนความสมพนธดาน

ตอนท 4.3 เทคนคกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรคในกำรท ำงำนเปนทม

42

ความรสกทางสงคมในระดบต า ขอควรระวง : การท างานเปนทมไมไดเปนค าตอบในการแกไขปญหาเสมอไป เนองจากการท างานเปนทมตองใชเวลาและทรพยากรมากกวาการท างานคนเดยว

4.3.3. กำรท ำงำนเปนทมทมประสทธภำพ

1. วตถประสงคทชดเจนและเปำหมำยทเหนพองตองกน เพอใชเปนแนวทางการปฏบตงาน ทตองการท าใหองคการบรรลผลส าเรจทคาดหวงไวในการด าเนนงานใหเปนไปตามภารกจขององคการ

- การก าหนดวตถประสงคทด โดยใหผน าและสมาชกภายในทม มสวนรวมในการก าหนดหนาทความรบผดชอบและวตถประสงครวมกน ควรก าหนดจดมงหมายไวใหชดเจนทผลงานมากกวาการกระท า

- ประโยชนของการก าหนดวตถประสงค เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน ใชเปนเครองมอในการรวมพลงในการท างาน และใชเปนเครองมอวดความส าเรจหรอความลมเหลวในงาน

- คณลกษณะของวตถประสงคทด คอ เขยนเปนลายลกษณอกษร เขาใจไดงายสามารถปฏบตไดจรง ไมขดตอขอบงคบและนโยบายอนๆในหนวยงาน

2. ควำมเปดเผยตอกนและกำรเผชญหนำเพอแกปญหำ เปนสงส าคญตอการท างานเปนทมทมประสทธภาพ สมาชกในทมจะตองการแสดงความคดเหนอยางเปดเผยตรงไปตรงมา แกปญหาอยางเตมใจและจรงใจ การแสดงความเปดเผยของสมาชกในทมจะตองปลอดภย พดคยถงปญหาอยางสบายใจ เพอใหสามารถอยรวมกนและท างานรวมกนเปนอยางด โดยมการเรยนรเกยวกบบคคลอนในดานความตองการ ความคาดหวงความชอบหรอไมชอบ ความรความสามารถ ความสนใจ ความถนด จดเดนจดดอยและอารมณ รวมทงความรสก ความสนใจนสยใจคอ

3. กำรสนบสนนและควำมไววำงใจตอกน สมาชกในทมจะตองไววางใจซงกนและกน โดยทละคนมเสรภาพในการแสดงความคดเหนอยางตรงไปตรงมา โดยไมตองกลววาไดรบผลรายทจะมตอเนองมาภายหลง สามารถท าใหเกดการเปดเผยตอกน และกลาทจะเผชญหนาเพอแกปญหาตางๆไดเปนอยางด

4. ควำมรวมมอและกำรใหควำมขดแยงในทำงสรำงสรรค ผน ากลมหรอทมจะตองท างานอยางหนกในอนทจะท าใหเกดความรวมมอดงน

4.1 การสรางความรวมมอกบบคคลอน ในการสรางความรวมมอเพอความเขาใจซงกนและกนและมบคคลอยสองฝายคอ ผขอความรวมมอ และผใหความรวมมอความร วมมอจะเกดขนไดเมอฝายผใหเตมใจและยนดจะใหความรวมมอ เหตผลทท าใหขาดความรวมมอไมชวยเหลอกน คอ การขดผลประโยชน ไมอยากใหคนอนไดดกวา สมพนธภาพไมด วตถประสงคของทงสองฝายไมตรงกน ไมเหนดวยกบวธท างาน ขาดความพรอมทจะรวมมอ หรองานทขอความรวมมอนน เลยงภยมากเกนไป หรอเพราะความไมรบผดชอบตอผลงานสวนรวม

4.2 การขดแยง หมายถง ความไมลงรอยกนตามความคด หรอ การกระท าทเกดขนระหวางสองคนขนไป หรอระหวางกลม โดยมลกษณะทไมสอดคลอง ขดแยง ขดขวาง ไมถกกน จงท าให ความคดหรอการท ากจกรรมรวมกนนน เสยหาย หรอด าเนนไปไดยากไมราบรน ท าใหการท างานเปนทมลดลง นบเปนปญหา อปสรรคทส าคญยง

- สาเหตของความขดแยง ผลประโยชนขดกน - ความคดไมตรงกน หรอ องคกรขดแยงกน - ความรความสามารถตางกน ท าใหมลกษณะการท างานตางกน - การเรยนรตางกน ประสบการณทมมาไมเหมอนกน - เปาหมายตางกน

43

4.3 วธแกความขดแยง การแกความขดแยงเปนเรองของทกษะเฉพาะบคคล การแกปญหาความขดแยงในการท างานเปนทม ควรใชวธการแกปญหารวมกน ไมพดในลกษณะทแปลความหรอมงตดสนความ ไมพดในเชงวเคราะห ไมพดในลกษณะทแสดงตนเหนอกวาผอน หรอไมพดในลกษณะทท าใหผอนเจบปวด เสยหนา อบอาย เจบใจ หรอการพยายามพดหาประเดนของความขดแยง ไมกลาวโจมตวาใครผดใครถก

5. กระบวนกำรกำรท ำงำน และการตดสนใจทถกตองและเหมาะสม งานทมประสทธภาพนนทกคนควรจะคดถงงานหรอคดถงผลงานเปนอนดบแรก ตอมาควรวางแผนวาท าอยางไรงานจงจะออกมาดไดดงทเราตองการ อยางไรกตามกอนทจะตดสนใจนนจดมงหมาย ควรจะมความชดเจนและสมาชกทกคน ควรมความเข าใจในจดมงหมายของการท างานเปนอยางด

จดมงหมายทชดเจนถอเปนหวใจส าคญดวยเหตนจดมงหมายควรตองมความชดเจน และสมาชกทกคนมความเขาใจอยางด เพราะจะน าไปสแนวทางแนวทางในการท างานวาตองท าอยางไร จงจะบรรลตามเปาหมายของงาน ใหไดผลของงานออกมาไดอยางดทสดการตดสนใจสงการเปนกระบวนการขนพนฐานของการบรหารงาน ผบรหารหรอผน าทมเปนบคคลส าคญในการทจะมสวนในการตดสนใจ วธการทผบรหารใชในการตดสนใจหลายวธคอ ผบรหารตดสนใจเพอแกปญหา โดยไมตองซกถามคนอนหรอผบรหารจะรบฟงความคดเหนกอนตดสนใจ กลาวคอ ผบรหารยงคงตดสนใจดวยตนเองแตขนอยกบความคดเหนและขอมลอนๆ ทผบรหารไดรบมาจากสมาชกของทม บางครงผบรหารอาจจะตดสนใจรวมกบทมงานทคดเลอกมาโดยทผบรหารน าเอาปญหามาใหทมงานอภปราย แลวใหทมงานตดสนใจหรอทมงาน อาจจะมอบหมายการตดสนใจใหคนใดคนหนงหรอกลมยอยทเหนวาเหมาะสมกได

กจกรรม 4.3 บอกเทคนคการพฒนาความคดสรางสรรคในการท างานเปนทม

แนวตอบกจกรรม 4.3 การทบคคลสามารถลดทศนคตเชงลบ และเพมทศนคตในเชงบวกไดแลว จะท าใหกลายเปนคนทมความคดสรางสรรคทดคนหนงเลยทเดยว แมวาแนวความคดทน าเสนอหลายครงอาจแปลกประหลาด หรออาจถกถกหวเราะเยาะ แตหลาย ๆ ความคดประหลาดนนอาจน าไปสความคดทไดรบการยอมรบและน าไปปฏบตไดจรง หลายครงทความคดใหม ๆ สามารถน ามาแกไขปญหาตาง ๆ และน าไปสการประสบความส าเรจในหนาทการงานได

44

การคดวธอปมาอปไมย เปนการเปรยบเทยบความเหมอนโดยตรงในรปลกษณะทเปนจรงทงความรและเทคโนโลยในสงทน ามาพจารณาโดยการเปรยบเทยบความรสกของตนเอง เปรยบเทยบกบสญลกษณ เปรยบเทยบโดยใชความคดฝน และการใชกระบวนการอปมาอปไมย เพอเสรมสรางพลงทางความคดสรางสรรคจ าเปนจะตองมการฝกเปรยบเทยบความคดเปรยบเทยบ เพอน าสงทแปลงใหมเขาสแนวความคดในการแกไขปญหา หรอสรางสรรคผลงานทมนษยตองการเพอการด ารงชวตทดขน

4.4.1. วธกำรคดอปมำอปไมย จากลกษณะความเหมอนมดงน 1. เปรยบเทยบความเหมอนโดยตรง (Direct Analog) เปนเปรยบเทยบในรปลกษณะทเปนจรงทงความรและเทคโนโลยในสงทน ามาพจารณา ตวอยางเชน Sir March Isumbard Brunel สงเกตหนอนชนดหนงทขดรอยเปนทางยาวคลายๆ ทอตามตนไม ตวเขาเองก าลงคดสรางทอน าใตดนอย จงคดเปรยบเทยบทอน าใหญ และรงของหนอนมลกษณะคลายกน แตมวธการสรางรงของหนอนเปนทนาสงเกต เพราะมนมอวยวะทใชขดไชเขาไปในเนอเปนรปยาวคลายรงหนอนไดเหมอนกน การเปรยบเทยบลกษณะนท าใหเขาประดษฐเครองขดทอใตดนไดส าเรจ 2. การเปรยบเทยบความรสกของตนเอง (Personal Analog) การน าเอาสงของสถานการณเขามาเปนความรสกของตนเอง โดยท าใหตนเองเขามามบทบาทไปตามสถานการณนน อาจจะท าใหตวเราสามารถหาทางแกปญหาได เชน นกเคม อาจคดเทยบตวเองเปนเหมอนโมเลกลของธาตชนดหนงทพยายามท าปฎกรยาของธาตอน ฟาราเดยไดพยายามท าความเหมอนของตนเองใหเขาไปอยในใจกลางของสารน าไฟฟา เพอทจะท าใหเหนลกษณะของอะตอมไดโดยสรางภาพความคด หรอเคคคล (Kekule) พยายามคดวาตนเองมความรสกเหมอนงทก าลงกนหางตนเอง ขณะทเขาก าลงคดถงลกษณะโมเลกลของเบนซงรง ซงมความนาจะเปนมากกวาโมเลกลของคารบอนทมอะตอมจบกนเปนลกโซเปนตน 3. การเปรยบเทยบกบสญลกษณ (Symbolic Analog) เปนการเปรยบเทยบสงตางๆ หรอปญหาหรอสถานการณใหเปนไปในลกษณะของสญลกษณ ซงอาจเปนการใชภาษาแตงเปนโคลง ฉนทกาพยกลอน หรอ ขอความบรรยายแสดงออกซงความมสนทรยภาพ การใชสญลกษณในการเปรยบเทยบมกจะไดความคดทฉบพลนทนท และไดภาพพจนชดเจน 4. การเปรยบเทยบโดยใชความคดฝน (Fantastic Analog) ทกคนมความปรารถนาหรอความใฝฝนในบางสงบางอยางซอนเรนอยภายในใจเสมอ บางครงความคดฝนนนอาจถายทอดออกมาเปนสงประดษฐทมคณคา ในบางครงความคดฝนอาจน าไปสวธการแกปญหาทแทจรงได โดยเราไมพะวงวาความคดนนจะตองเปนจรงเสมอไป การใชกระบวนการอปมาอปไมย เพอเสรมสรางพลงทางความคดสรางสรรคจ าเปนจะตองมการฝกเปรยบเทยบความคดเปรยบเทยบ เพอน าสงทแปลงใหมเขาสแนวความคดในการแกไขปญหา หรอสรางสรรคผลงานทมนษยตองการเพอการด ารงชวตทดขน

ขนตอนกำรฝกกำรคดเปรยบเทยบอปมำอปไมย ขนท 1 น าเขาสแนวคด เปรยบเทยบสงทก าหนดใหวาเหมอนอะไร เชน

ค าถาม ทเหลาดนสอเหมอนกบอะไร ขนท 2 เปรยบเทยบโดยตรงเปรยบเทยบ ไดวาเหมอนอยางไร เชน

รถตดหญาเหมอนทเหลาดนสออยางไร ขนท 3 เปรยบเทยบกบความรสกของตนเองใชความรสกตนเอง เชน

ตอนท 4.4 วธกำรคดอปมำอปไมย

45

ถาเปนตนหญาทานจะรสกอยางไร ขนท 4 เปรยบเทยบวาเหมอนอยางหนง แตไมเหมอนกบอกสงหนง เชน

หยดน าฝนเหมอนน าตา แตไมเหมอนเมฆ เปนตน 5. เทคนคการคดอยางมประสทธภาพ การคดอยางมประสทธภาพเพอสการพฒนาความคดสรางสรรคเปนความคดของ เอดเวด เดอ โบโน (Edward De Bono) นกจตวทยาและศาสตราจารยทางเภสชแหงมหาวทยาลยแคมบรดจ ประเทศองกฤษ ไดเสนอกระบวนการคดไว 7 ขนตอน ปรากฎวา เปนทนยมใชแพรหลายและใหไดผลด เดอโบโน ยงไดกลาวไววา การคดอยางสรางสรรคนนเกดจากการคดแกปญหาในชวตประจ าวน โดยใชเครองฝกคด 7 ขน กจะเพมประสทธภาพการคดอยางสรางสรรคของบคคลได และเดอ โบโน ยงไดจดใหมการคดอยางสราง ขนท 1 ใหสนใจทงดานบวกและดานลบ หรอเรยกยอๆ วา PMI ขนแรกนใหเรมคด มองสงตางๆ ใหกวางขวาง โดยไมจ ากดเฉพาะสงใดสงหนงกอน ตวอยางเชน ใหทานมองดรอบๆ หองทนงอยแลวบอกวา มอะไรบางทมสแดง เสรจแลวใหหลบตาแลวถามตนเองวา มอะไรบางทเปนสเขยว แลวลมมองดรอบๆ อกครงหนง จะพบวาบคคลจะตอบสงทเปนสเขยวไดนอยมาก ทงนเพราะบคคลไดรบค าสงแรกใหดสแดงจงไมสนใจสงเกตสอนๆ ซงเขากลาววาเปนการคดทไมรอบคอบ และไมกวางขวาง จงไดเสนอเทคนค PMI โดยการตงเปนปญหาหรอค าถามขนมา ตวอยางเชน ในการอภปรายถกเถยงเรองของการออกแบบสรางรถประจ าทางขนใหม โดยมผเสนอวาควรออกแบบชนดทไมตองมทนงเลย โดยผโดยสารไหนกได ทานมความคดเหนตอขอเสนอดงกลาวอยางไรและท าไม การฝกความคดแบบ PMI คอ พยายามคดและเขยนรายการทเปนรายการทเปนทงสวนทด และสวนทไมดของขอเสนอใหมากทสดเทาทจะมากได รวมทงขอคดทเปนกลางๆ แตนาสนใจจะพบวาจะไดทงขอดและขอไมดหลายขออยางนอยอาจคดได 8 – 10 ขอ ในชอง 3- 4 นาท จดมงหมายของการฝกคด PMI กเพอใหบคคลเปนคนใจกวางในการคด มากกวาทจะคดแบบเฉพาะเจาะจง หรอตดอยกบแนวคดทเปนอคตขงตน หรอกลาวอกอยางหนงวา การฝก PMI เปนการขยายความตงใจ ความสนใจใหกวางขวางยงขน ปองกนไมใหบคคลยดมนในสงหนงสงใด โดยไมคดถงสงอนๆ ขนท 2 ใหพจารณาองคประกอบทงหมด (Considering all factors) หรอเรยกยอเรยกวา CAF ในขนนมจดมงหมายใหแนใจวาไดคดถงทกๆ สง คดถงทกๆ ดานทเหนวา ส าคญทจะชวยในการตดสนใจ ตวอยาง เชน ถา จะซอบานใหมสกหลงหนง การคด CAF กดวยการตงค าถามกบองคประกอบทเกยวของกบบาน เปนตนวา ขนาดของบาน ราคาทศทาง บรเวณท าเลทตง การระบายน า เปนตน ซงคงไมมองเฉพาะความสวยงามมหลายหองสสนถกใจเพยงเทานน ขนท 3 การพจารณาถงสงทจะเกดขนตามมา และล าดบทจะเกดขน (Consequences and sequel) หรอเรยกวา C&S ท าใหเหนแนวทางความเปนไปไดหลายๆ ทาง หรอหลายแงมม กระบวนการนจะชวยในการตดสนใจวาทางใดดทสดเทคนคทเดอ โบโน ใชนนกคอ จนตนาการถงผลทจะเกดขนในอนาคต 4 ระยะ คอ ระยะทนททนใดหลงกระท า ระยะสน ระยะยาว คอตงแต 25 ปขนไป ตวอยางเชน ค าถามวา “อะไรจะเกดขนถาเราใชน ามนหมดแลว” อะไรจะเกดขน ถาเราใชเครองจกรแทน แรงงานมนษยในโรงงานทงหมด จงจนตนาการถงสงทเกดมาตามล าดบ การฝก C&S จะเกดทกษณะน าไปประยกตวธการตดสนใจในชวตได ขนท 4 คดถงจดมงหมาย จดมงหมายปลายทาง หรอวตถประสงค เรยกยอๆ วา AGO คอวธการทจะใหคดดขน คอ การฝกปฏบตเขยนรายการเหตผลใหมากกวาการกระท าสงใดสงหนงโดยเฉพาะ ตว อยางเชน ในการเลนเทนนส ชายผหนงมกแพเสมอ เพราะเขาพยายาทตลกตบอยเสมอ ท าใหลกตดตาขายประจ า แมวาเขาจะคดถง “การชนะ” เปนจดมงหมายปลายทางกตาม แตเขากลบท าใจในจดหมายหนง คอ ปรารถนาทจะตลกอยางวเศษหรอใหมองดวา “เกง” ในการตลกตบเปนตน การทจดมงหมายอนเขามาแทรก จงไมสามารถถงจดมงหมายเดม คอ การชนะในการเลนเทนนสได เปนตน

46

ขนท 5 สงส าคญเปนอนดบแรก (First important priority) หรอเรยกยอๆ วา PIP เปนการชวยใหบคคลประเมนทางเลอกทมอยหลายทาง แลวตดสนใจเลอกทางทดทสด เชน การตดสนใจซอของบางอยาง เรากคงค านงถงความจ าเปนทสดเปนอนดบแรกจงตดสนใจเปนตน สวนใหญคนเรามกจะตดสนใจท าอะไรจากความรสก ซงไมใชความคด ขนท 6 ทางเลอก ทางทอาจเปนไปได หรอการเลอก เรยกยอวา APC ชวยคนหาทางเลอกทเปนไปได เชน ในการคดคนการท าหลอดไฟฟาของเอดสน แสดงใหเหนทางเลอกหลายๆ ทาง คอ เขาพยายามใชวสด แปลกๆ ไปกวาทคนอนเคยคดวาสามารถท าไสหลอดไฟฟาไดนบพนๆ ชนด รวมทงจกไมคอรก เชอกสายเบด จนในทสดประสบความส าเรจจากเสนใยคารบอน เปนตน ขนท 7 ความคดเหนจากดานอนๆ หรอเรยกวา OPV เปนการมองความคดจากภายนอก หรอท าเสมอนวาคนภายนอกคดอยางไรตอนนๆ หรอมองปญหาในแงของคนอน หรอเปนการมองปญหาโดย “เอาใจเขามาใสใจเรา” ซงจะชวยใหมองปญหาและแกปญหาตางๆ ไดดขน ตวอยางเชน เจาของรถยนตไปซอวทยตดรถยนตเครองใหม ซงผขายแนะน าวาดทสด เหมาะสมทสด แตเมอน ามาตดตงจรงๆ แลว มไดมคณภาพดกวาเดม เจาของรถยนตโมโหแลวและไปทวงเงนคน แตเขาลองสมมตวา ถาเขาเปนคนขายวทย เขาจะพบวา ในวนหนงๆ ของคนขายตองปญหาเกยวกบคณภาพของวทยเปนจ านวนมากราย ซงอาจผดพลาดได ดงนนเขาจงเปลยนใจ โดยน าเครองไปแลกเครองใหมทมคณภาพดกวาซงผขายกไมไดคดเงนเพม กเปนการแกปญหาทด หากไดลองคดอยางมประสทธภาพ 7 ขน คดถงทกๆ ดาน มองปญหาใหครองคลม คดถงผลทจะเกดตามมา ยดจดประสงคปลายทางไวใหมน วาอะไรเปนสงทส าคญอนดบหนง คดถงทางเลอกทจะเปนไปได อะไรทคนอนเขาคด แลวคงชวยในการคดมประสทธภาพและเกดความคดสรางสรรคได

กจกรรม 4.4 ยกตวอยางวธการคดอปมาอปไมย

แนวตอบกจกรรม 4.4 ขนตอนกำรฝกกำรคดเปรยบเทยบอปมำอปไมย

ขนท 1 น าเขาสแนวคด เปรยบเทยบสงทก าหนดใหวาเหมอนอะไร เชน ค าถาม ทเหลาดนสอเหมอนกบอะไร

ขนท 2 เปรยบเทยบโดยตรงเปรยบเทยบ ไดวาเหมอนอยางไร เชน รถตดหญาเหมอนทเหลาดนสออยางไร

ขนท 3 เปรยบเทยบกบความรสกของตนเองใชความรสกตนเอง เชน ถาเปนตนหญาทานจะรสกอยางไร

ขนท 4 เปรยบเทยบวาเหมอนอยางหนง แตไมเหมอนกบอกสงหนง เชน หยดน าฝนเหมอนน าตา แตไมเหมอนเมฆ เปนตน

47

วชำ การพฒนาความคดสรางสรรค

หนวยท 5 การน าเทคโนโลยมาใชในการพฒนาสรางสรรคผลงาน

ตอนท 5.1 ความหมายของเทคโนโลย 5.2 ววฒนาการเทคโนโลย 5.3 ความสมพนธระหวางเทคโนโลย กบ นวตกรรม แนวคด

1. เทคโนโลย หมายถง การประยกตเอาความรทางดานวทยาศาสตร มาใชใหเกดประโยชน และเปนหวใจของการสรางมลคาเพมใหกบสนคาและผลตภณฑ เชน การน าทรายซงเปนสารประกอบของซลกอนทมราคาต า มาสกดเอาสารซลกอนใหบรสทธ และเจอสารบางอยางใหเกดเปนสงทเรยกวาสารกงตวน า น ามาผลตเปนทรานซสเตอรและไอซ 2. เทคโนโลย มการเปลยนแปลงหรอพฒนาเมอเวลาผานไปขนตอนการเปลยนแปลงขนอยกบกระบวนการทางววฒนาการ (Evolution) ของระบบหรอเครองมอนนๆ ดงนนค าวาววฒนาการของเทคโนโลย (Evolution of Technology) จงหมายถง ความเปลยนแปลงทเกดขนในระบบหรอเครองมอทเกดขนอยางซบซอนและมการเปลยนแปลงตามล าดบอยางตอเนองอนมสาเหตมาจากปจจยตางๆ 3.ค าวา นวตกรรม เปนค าทใชควบคกบ เทคโนโลย เสมอๆ ในภาษาองกฤษใชค าวา Innotech ความจรงแลว นวตกรรมและเทคโนโลยนนมความสมพนธกนอยางใกลชดเนองจากนวตกรรมเปนเรองของการคดคนหรอการกระท าใหม ๆเพอใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดขนซงอาจจะอยในขนของการเสนอความคดหรอในขนของการทดลองอยกได ยงไมเปนทคนเคยของสงคม

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 5 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายของเทคโนโลยได 2. บอกววฒนาการเทคโนโลย 3. บอกความสมพนธระหวางเทคโนโลย กบ นวตกรรม

กจกรรมกำรเรยน 1. ท าแบบประเมนตนเองกอนเรยน 2. ศกษาเอกสารการสอนหนวยท 5 3. ท ากจกรรมตางๆ ตามทเสนอแนะไวในเอกสาร 4. ท าแบบประเมนตนเองหลงเรยน

สอกำรสอน 1. เอกสารการสอน 2. VDR วธการใช ICT ในการพฒนางานอยางสรางสรรค

แบบประเมน 1.แบบประเมนตนเองกอนและหลงเรยน 2.ประเมนผลจากการสอบประจ าภาค

หนวยท 5 กำรน ำเทคโนโลยมำใชในกำรพฒนำควำมคดสรำงสรรค

48

เทคโนโลย หมายถง การประยกตเอาความรทางดานวทยาศาสตร มาใชใหเกดประโยชนและเปนหวใจของ

การสรางมลคาเพมใหกบสนคาและผลตภณฑ เชน การน าทรายซงเปนสารประกอบของซลกอนทมราคาต า มาสกดเอาสารซลกอนใหบรสทธ และเจอสารบางอยางใหเกดเปนสงทเรยกวาสารกงตวน า น ามาผลตเปนทรานซสเตอรและไอซ ซงไอซนเปนอปกรณทรวมวงจรอเลกทรอนกสจ านวนมากไวดวยกน ใชท าชพ ซงเปนสวนส าคญของคอมพวเตอร ท าใหมราคาสงเทคโนโลยจงเปนหนทางทจะชวยพฒนาใหสนคาและบรการตางๆ มมลคาเพมขน

5.1.1. เทคโนโลย คอ อะไร

เทคโนโลย (Technology) คอ การใชความร เครองมอ ความคด หลกการ เทคนค ความร ระเบยบวธ กระบวนการตลอดจน ผลงานทางวทยาศาสตรทงสงประดษฐและวธการ มาประยกตใชในระบบงานเพอชวยใหเกดการเปลยนแปลงในการท างานใหดยง ขนและเพอเพมประสทธภาพและประสทธผลของงานใหมมากยงขน Technology

5.1.2. กำรน ำเทคโนโลยมำใชกบงำนในสำขำใดสำขำหนงนนเทคโนโลย มความส าคญ 3 ประการ คอ 1.ประสทธภาพ (Efficiency) เทคโนโลยจะชวยใหการท างานบรรลผลตามเปาหมายได เทยงตรงและ

รวดเรว 2.ประสทธผล (Productivity) เกดผลผลตเตมท ไดประสทธผลสงสด 3.ประหยด (Economy) ประหยดทงเวลาและแรงงาน ลงทนนอยแตไดผลมาก

5.1.3. ควำมส ำคญของเทคโนโลย 1.เปนพนฐานปจจยจ าเปนในการด าเนนชวตของมนษย 2.เปนปจจยหลกทจะมสวนรวมในการพฒนา 3.เปนเรองราวของมนษย และธรรมชาต

ในชวงสองทศวรรษทผานมา วทยาศาสตร และ เทคโนโลย ไดมบทบาทส าคญเพมขนจนสามารถสรางนวตกรรม (Innovation) ซงกคอ การเรยนร การผลตและ การใชประโยชนจากความคดใหม ใหเกดผลทงทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง สงแวดลอม และวฒนธรรม เทคโนโลยท าใหสงคมโลกทเ รยบงาย กลายเปนสงคมทมการด ารงชวตท สลบซบซอนมากขน กอใหเกดกระแสแหงความไรพรมแดน หรอกระแสโลกาภวฒน ทเขามาสทกประเทศอยาง รวดเรว จากความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศ อนเปนการผสมผสาน 4 ศาสตร เขาดวยกนไดแก อเลอทรอ นกส โทรคมนาคม และขาวสาร (Electronics , Computer ,Telecomunication and Information หรอเรยกยอๆ วา ECTI ) ท าใหสงคมโลกสามารถสอสารกนไดทกแหงทวโลกอยางรวดเรว สามารถรบรขาวสาร ความเคล อนไหวตางๆ ไดพรอมกน สามารถบรหารจดการและตดสนใจไดทกขณะเวลา การลงทนคาขาย และธรกรรมการเงนทไดอยางรวดเรว ดงนน เทคโนโลย ก าลงท าใหโลกใบน “เลกลง” ทกขณะ

ตอนท 5.1 ควำมหมำยของเทคโนโลย

49

กจกรรม 5.1 อธบายความหมายของเทคโนโลย

แนวตอบกจกรรม 5.1 เทคโนโลย หมายถง การประยกตเอาความรทางดานวทยาศาสตร มาใชใหเกดประโยชนและเปนหวใจของการสรางมลคาเพมใหกบสนคาและผลตภณฑ เชน การน าทรายซงเปนสารประกอบของซลกอนทมราคาต า มาสกดเอาสารซลกอนใหบรสทธ และเจอสารบางอยางใหเกดเปนสงท เรยกวาสารกงตวน า น ามาผลตเปนทรานซสเตอรและไอซ

50

ววฒนาการของเทคโนโลย หมายถง การพฒนาวธการ สงของเครองใช หรอผลตภณฑใหม ๆ เพอแกปญหา

สนองความตองการ หรอเพมความสามารถในการท างานของมนษยโดยมการปรบปรงกระบวนการผลตลกษณะทางกายภาพ วสด หนาทใชสอย การใชงาน รวมถงประสทธภาพของวธการ สงของเครองใชหรอผลตภณฑนนอยางตอเนอง

5.2.1 ววฒนำกำรของเทคโนโลยอำจจะสรปเกณฑทใชแบงได ดงน 1. ระยะเวลา 2. ความจ าเปนในการใชเทคโนโลย 3. ลกษณะของเทคโนโลย

1.ววฒนำกำรของเทคโนโลยทแบงตำมระยะเวลา แบงได 4 ยค คอ

1.1 ยคโบราณ ยคแรก ๆ ประมาณ 10,000 ป กอนครสตศกราช มนษยอยรวมกนเปนกลมเลก ๆตองดนรนหาอาหารดวยการลาสตว เพอใหชวตอยรอด มนษยใชสงทมอยในธรรมชาต เชน ไม กระดก ขนสตว ใบไม หญา เพอการด ารงชวต

1.2 ยคกลาง เปนยคทเกยวของกบการควบคมเครองกลไกตาง ๆ เชน ในประเทศจน ใชระบบแมแรงยกสงของ (Hydraulic Engineering) เพอใชกบสงกอสราง

1.3 ยคปฏวตอตสาหกรรม ยคนเทคโนโลยเจรญกาวหนามากขน เปนยคของเทคโนโลยพลงงาน (Energy Technology)มการสรางกงหนลมและใชพลงไอน า ส าหรบการท างานของเครองจกรกล และการคนพบความรเรองไฟฟาและเกดการคดคนการสรางเครองก าเนดไฟฟา

1.4 ยคศตวรรษท 20 เปนยคของการบน การสงจรวด ความรทางอเลกทรอนกสและระเบดปรมาณ การประดษฐ คด คนวสดใหม ๆ

2. ววฒนำกำรของเทคโนโลยแบงตำมควำมจ ำเปนในกำรใชเทคโนโลย แบงได 2 ยค คอ 2.1 ยคแรก เทคโนโลยเกดขนพรอมกบการมมนษยชาต เปนการสรางอปกรณหรอ

เครองมอเพอการยงชพ โดยใชวสดธรรมชาตใกลตว 2.2 ยคปฏวตอตสาหกรรม เทคโนโลยยคปฏวตอตสาหกรรม มการพฒนาและเปลยนแปลง

รวดเรวมากมการประดษฐเครองจกรกลเพอใชแทนแรงงานคนและพลงน าไหลตามธรรมชาตไปสตนก าลงการผลตในโรงงานอตสาหกรรม

3. ววฒนำกำรของเทคโนโลยแบงตำมลกษณะของเทคโนโลย แบงได 5 ขน คอ 1. ชางฝมอ (Handcraft) 2. ชางกล (Mechanization) 3. ระบบเครองจกรโรงงาน (Mass production) 4. เครองจกรอตโนมต (Automation) 5. สมองกล (Cybermation)

ตอนท 5.2 ววฒนำกำรของเทคโนโลย (Evolution of Technology)

51

5.2.2. ระดบของเทคโนโลย เทคโนโลยทใชในสงคมสำมำรถแบงได 3 ระดบ คอ 1. เทคโนโลยระดบพนบานหรอระดบพนฐาน (Low Technology) 2. เทคโนโลยระดบกลาง (Intermediate Technology) 3. เทคโนโลยระดบพนสง (High Technology

เทคโนโลยระดบพนบำน สวนมากเปนเทคโนโลยทมอยแตเดมตงแตยคโบราณเกดขนจากความจ าเปนในการยงชพของชาวชนบทในทองถนมการประยกตใชวสดอปกรณทไดจากธรรมชาตโดยตรงตลอดจนใชแรงงานในทองถน มการสบทอดเทคโนโลยตอ ๆ กนมาพรอมกบขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมทองถน ดงนนอาจเรยกเทคโนโลยระดบต าวาเปนเทคโนโลยทองถน (Traditional technology ) อนจดเปนเทคโนโลยอยางงายๆ ซงผทมความสามารถในระดบต าจ าเปนตองมความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยนน ๆ อยางถกตอง เนองจากมความจ าเปนตองใชเพอการด ารงชวต แตกไมจ าเปนตองมเขาใจอยางลกซงจนถงระดบแกไข ดดแปลง เพยงแตรหลก

เทคโนโลยระดบกลำง (Intermediate Technology) เกดจากการปรบปรงพฒนาเทคโนโลยระดบต าหรอเทคโนโลยพนบานมาเพอใหไดรบประโยชนจากเทคโนโลยนนมากยงขน ผพฒนาเทคโนโลยเหลานจะเปนผมความรลกซง เขาใจระบบการท างานและกลไก ตาง ๆ ตลอดจนสามารถแกไขซอมแซมอปกรณ เครองมอใหกลบสภาพดดงเดมได นอกจากนจะตองมประสบการณเขาใจความเปนไปของธรรมชาตและสงแวดลอมตามสมควร นกพฒนามบทบาทอยางมากในการใชเทคโนโลยระดบกลางในการเสรมความรและประสบการณใหกบผคนในทองถน ตวอยางเชน การผลตอาหารโดยใชผลตผลเหลอใชจากการเกษตร การปลกพชหมนเวยนเพอแกปญหาดนเสอม การถนอมอาหาร การสรางอางเกบน า และเครองขดมะพราวเปนตน

เทคโนโลยระดบสง (High Technology) เปนเทคโนโลยทไดจากประสบการณอนยาวนาน มความสลบซบซอน เพราะเปนความสามารถใน

การปรบปรงแกไข ซงนบเปนความสามารถในระดบสงกวาการแกปญหาหรอแกขอขดของของเทคโนโลยตองร จกดดแปลงเทคโนโลยเดมใหมคณภาพดขนจนกอใหเกดประโยชนสงสด เทคโนโลยระดบสงนนอาจจ าเปนตองอาศยการศกษาเรยนรในสถาบนการศกษาชนสงมการวจยทดลองอยางสม าเสมอและมการประดษฐคดคนเครองมอ เครองจกรกลตาง ๆ ทมประสทธภาพสง ตวอยางเชน การผลตอาหารกระปอง การคดเลอกพนธสตวโดยใชเทคโนโลยชวภาพ กะทส าเรจรป ย เอช ท และกะทผง เปนตน

5.2.3. เทคโนโลย มการเปลยนแปลงหรอพฒนาเมอเวลาผานไปขนตอนการเปลยนแปลงขนอยกบกระบวนการทางววฒนาการ (Evolution) ของระบบหรอเครองมอนนๆ ดงนนค าวาววฒนาการของเทคโนโลย (Evolution of Technology) จงหมายถง ความเปลยนแปลงทเกดขนในระบบหรอเครองมอทเกดขนอยางซบซอนและมการเปลยนแปลงตามล าดบอยางตอเนองอนมสาเหตมาจากปจจยตางๆ ววฒนาการสามารถแบงไดเปน 5 ยค

– ยคหน (Stone age) – ยคทองสมฤทธ ( Bronze age) – ยคเหลก (Iron age) – ยคการปฏวตอตสาหกรรม (Industrial Revolution) – ยคศตวรรษท 20 (The 20th Century)

52

กจกรรม 5.2 บอกววฒนาการของเทคโนโลย

แนวตอบกจกรรม 5.2 เทคโนโลย มการเปลยนแปลงหรอพฒนาเมอเวลาผานไปขนตอนการเปลยนแปลงขนอยกบกระบวนการทางววฒนาการ (Evolution) ของระบบหรอเครองมอนนๆ ดงนนค าวาววฒนาการของเทคโนโลย (Evolution of Technology) จงหมายถง ความเปลยนแปลงทเกดขนในระบบหรอเครองมอทเกดขนอยางซบซอนและมการเปลยนแปลงตามล าดบอยางตอเนองอนมสาเหตมาจากปจจยตางๆ

53

5.3.1. ทมำของนวตกรรม การเปลยนแปลงกอใหเกดการสรางนวตกรรมใหมขนมา นวตกรรมทเกดขนบางครงไมไดเกดจากความตงใจใหเกด เปนเรองทสอนกนไมได เรยนรกนไมได เชนเดยวกบคนทเปนอจฉรยะ ในบางเรองไมสามารถบอกใคร ๆ ไดวาเหตใด ตนเองจงมความเชยวชาญในเรองนน ๆ ไมจ าเปนทคนทเปนอจฉรยะจะเปนผสรางนวตกรรมขนมาในโลกนเทานน คนธรรมดากสามารถสรางได เพราะความคดของแตละคนจะมภมปญญาทมแนวคดแตกตางกนไป ดงนนนวตกรรมของแตละคนจงไมเหมอนกน และแตกตางกนไป

5.3.2. ควำมส ำคญของนวตกรรม นวตกรรมมความส าคญตอการศกษาหลายประการ ทงน เนองจากในโลกยคโลกาภวตตโลกมการ

เปลยนแปลงในทกดานอยางรวดเรว โดยเฉพาะอยางยง ความกาวหนาทงดานเทคโนโลยและสารสนเทศ การศกษาจงจ าเปนตองมการพฒนาเปลยนแปลงจากระบบการศกษาทมอยเดม เพอใหทนสมยตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลย และสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป อกทงเพอแกไขปญหาทางดานศกษาบางอยางทเกดขนอยางมประสทธภาพเชนเดยวกน การเปลยนแปลงทางดานการศกษาจงจ าเปนตองมการศกษาเกยวกบนวตกรรมการศกษาทจะน ามาใชเพอแกไขปญหาทางการศกษาในบางเรอง เชน ปญหาทเกยวเนองกน จ านวนผเรยนทมากขน การพฒนาหลกสตรใหทนสมย การผลตและพฒนาสอใหม ๆ ขนมาเพอตอบสนองการเรยนรของมนษยใหเพมมากขนดวยระยะเวลาทสนลง การใชนวตกรรมมาประยกตในระบบการบรหารจดการดานการศกษากมสวนชวยใหการใชทรพยากรการเรยนรเปนไปอยางมประสทธภาพ เชน เกดการเรยนรดวยตนเอง

ค าวา นวตกรรม เปนค าทใชควบคกบ เทคโนโลย เสมอๆ ในภาษาองกฤษใชค าวา Infotech ความจรงแลว นวตกรรมและเทคโนโลยนนมความสมพนธกนอยางใกลชดเนองจากนวตกรรมเปนเรองของการคดคนหรอการกระท าใหม ๆเพอใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดขนซงอาจจะอยในขนของการเสนอความคดหรอในขนของการทดลองอยกได ยงไมเปนทคนเคยของสงคม สวนเทคโนโลยนนมงไปทการน าสงตาง ๆรวมท งวธการเขามาประยกตใชกบการท างาน หรอแกปญหาใหมประสทธภาพมากทสดถาหากพจารณาวานวตกรรมหรอสงทเกดขนใหมนนาจะน ามาใช การน าเอานวตกรรมเขามาใชน กจดไดวาเปนเทคโนโลยดวย และในการใชเทคโนโลยนถาเราท าใหเกดวธการหรอสงใหมๆ ขน สงนนกเรยกวาเปนนวตกรรม เราจงมกเหนค า นวตกรรม และ เทคโนโลย อยควบคกนเสมอ

ดร.เศรษฐชย ชยสนท (2553) ไดใหความหมายของค าวา นวตกรรม (Innovation) หมายถงการท าสงตางๆ ดวยวธการใหมๆ และยงอาจหมายถงการเปลยนแปลงทางความคด การผลต กระบวนการ หรอองคกร ไมวาการเปลยนเปนจะเกดขนจากการการพฒนาตอยอด การเปลยนแปลง การประยกตหรอกระบวนการ และในหลายสาขาการทสงใดสงหนงจะเปนนวตกรรมไดเนน จะตองมความใหมและจะตองเพมมลคาสงตาง ๆ ไดอกดวย โดยเปาหมายของนวตกรรม คอ การเปลยนแปลงในเชงบวก เพอทา ใหสงตางๆเกดเปลยนแปลงในทางทดขน นวตกรรมกอใหไดผลตผลเพมขน และเปนทมาของความส าคญของความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมของชาต

อจฉรา สมเขยวหวาน (2549) ใหความหมายของนวตกรรม คอ ความคดหรอการปฏบตใหมๆ ทผดแปลกไปจากสงทเคยปฏบตมาทงหมดหรอการ เปลยนแปลงบางสวนจากสงทเคยปฏบตมากอนทเกดจากกระบวนการวจยท ยงไมเปนสวนหนงของระบบงานในปจจบน เพอจะน า มาใชในการปรบปรงเปลยนแปลงการด าเนนงานตางๆใหมประสทธภาพสงยง

ตอนท 5.3 ควำมสมพนธระหวำงเทคโนโลย และ นวตกรรม

54

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (2546) ใหความหมายของนวตกรรมวา วธการใหมๆ ทน ามาใช ซงไมเคยใชในหนวยงานนนมากอนอาจเปนวธการใหมทใชเปนครงแรก หรออาจเปนวธการใหมทเคยใชในหนวยงานอนมากอน

อ านวย เดชชยศร (2544) ใหความหมายของนวตกรรม ไววา นวตกรรมคอ ความใหมและทนสมยซงถกคนพบโดยสงนนไมเคยมมากอนในโลกนเพงจะมเปนครงแรก อกประการหนงสงทถกคน พบถกเกบซอนไวโดยยงไมผานกระบวนการทางวทยาศาสตร เมอนา มาทดสอบหรอทดลองกเปนนวตกรรม

5.3.3. ควำมแตกตำงระหวำงนวตกรรมและเทคโนโลย นวตกรรม เปนการผสมผสานระหวางเครองมอและเทคนคตางๆ ทมลกษณะประกอบกนไดแก 1. จะตอง เปนการสรางสรรคขนใหม และเปนความคดทสามารถปฏบตได 2. จะตอง สามารถน าไปใชไดผลจรง 3. มการเผย แพรออกสชมชน สวนเทคโนโลย หมายถง การน าความรทางวทยาศาสตร มาเปน

วธการปฏบตและประยกตใชเพอชวยในการท างานหรอแกปญหาตาง ๆ อนกอใหเกดวสด อปกรณ เครองมอ เครองจกร แมกระทงองคความรเชน ระบบหรอกระบวนการตาง ๆ เพอใหการด ารงชวตของมนษยงายและสะดวกยงขน

กจกรรม 5.3 บอกความสมพนธระหวางเทคโนโลย กบ นวตกรรม แนวตอบกจกรรม 5.3 ค าวา นวตกรรม เปนค าทใชควบคกบ เทคโนโลย เสมอๆ ในภาษาองกฤษใชค าวา Innotech ความจรงแลว นวตกรรมและเทคโนโลยนนมความสมพนธกนอยางใกลชดเนองจากนวตกรรมเปนเรองของการคดคนหรอการกระท าใหม ๆเพอใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดขนซงอาจจะอยในขนของการเสนอความคดหรอในขนของการทดลองอยกได ยงไมเปนทคนเคยของสงคม

55

บรรณำนกรม

เกรยงศกด เจรญวงศศกด .การคดเชงสรางสรรค (Craative Thinking) . กรงเทพฯ . ม.ป.ท. แคทซ, ราลฟ. การบรหารจดการนวตกรรม . 2554 . กรงเทพฯ เอกซเปรเนท. นพาดา เทวกล. เอกสารการพฒนาความคดสรางสรรค. กรงเทพฯ : ม.ป.ท เพญนดา ไชยสายณห . นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ ศนยอนามยท 6 ขอนแกน อภญญา คงกตต .บนทก การศกษา การสอน การคดเชงสรางสรรค , 2553 อาร พนธมณ . คดอยางสรางสรรค . 2540 , ตนออ แกรมม จ ากด : กรงเทพฯ อาร พนธมณ . เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรค : Thinking for success อาร รงสนนท. (2527). ความคดสรางสรรค. กรงเทพฯ : ธนกจการพมพ. เอกรนทร สมหาศาล และคณะ. การออกแบบงานประดษฐ .พมพครงท 2 .กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน Guilford, J.P.(1967). The Nature of Human Intelligence. New York : McGraw-Hill Book Co. http://www.baanjomyut.com/library/creative_thinking/index.html https://sites.google.com/site/krunoinetwork/khwam-khid-srangsrrkh-kab-kar-reiyn-ru http://www.creativitycenter.co.th/about.htm http://www.eclassnet.kku.ac.th/etraining/file/1199986548-act1-ICTmeanning%20before16-11-50.doc http://manusrin22.blogspot.com/2010/12/3.html http://loveaaaaa.blogspot.com/2012/09/blog-post.html .http://kagonsak02.blogspot.com