View
129
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 1/25
Cultuurwetenschappen:
Marxisme(-leninisme)
Simon Van Puyvelde
3ASO Humane Wetenschappen
1ste zittijd maart-april 2012
Examennummer: A3/112/183
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 2/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 2
Voorwoord:
Graag wil ik iedereen die deelgenomen heeft aan mijn enquête bedanken voor hun mening
en ook mijn oprechte dankbaarheid voor Dhr. Peter Van Den Biest, voor zijn werk “Marxisme
in 160vragen en antwoorden”, ik heb nog nooit zo’n compleet, overzichtelijk en grondigwerk gezien over een ideologie en dit heeft me enorm op weg geholpen met mijn werkje
voor Cultuurwetenschappen.
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 3/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 3
Inleiding:
Bij iedereen klinkt de term Communisme wel bekend in de oren, en met een beetje geluk
herinner je je wel nog wie Lenin en Marx zijn uit je schooltijd, de vroegere Sovjet-Unie heeft
immers bij iedereen in het Westen een duidelijk en meestal negatief beeld over eencommunistische staat nagelaten. Maar, weinigen kennen echter de echte ideologie van Marx
en later deels Lenin, waaruit de Sovjet-Unie ooit ontstond, maar later met dramatische
gevolgen een communistisch beleid handhaafde.
Mijn doel met dit werkje is de ideologie van Marx wat verduidelijken en de grote vraag
stellen: Is deze ideologie politiek en sociaal realiseerbaar als bestuursvorm van een land? En
welke mening deelt de meerderheid van de Belgische bevolking hierin? Mijn doel is ook om
hiermee te onderzoeken in welke mate deze ideologie ons politiek en overwegend
kapitalistisch systeem, dat de dag van vandaag onder steeds grotere druk staat, kan
verrijken, wat in de toekomst misschien wel nodig kan zijn.
Aan de andere kant heeft de filosofie van Marx als geen andere de cultuurwetenschappen
beïnvloedt met zijn specifieke kijk op de maatschappij, verschillende culturen, de economie
en de geschiedenis, wat mij er direct van overtuigde mijn werkje voor
cultuurwetenschappen eraan te wijden.
Veel leesplezier gewenst en hopelijk hebt u aan het eind van dit werk een duidelijker idee
van de ideologie van Marx.
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 4/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 4
Inhoudstafel
1. Marxisme voor dummies: een “relatief korte” samenvatting van de ideologie......p.5
2. Wanneer wordt iemand beschouwd als een Marxist?..........................................p.7
3. Wat is het verschil tussen marxisme en communisme?........................................p.84. Is de ideologie in de praktijk realiseerbaar in België of enig ander Westers land? P.11
5. Wat is nu precies historisch materialisme?........................................................... p.14
6. Persoonlijke inbreng..............................................................................................p.21
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 5/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 5
1. Marxisme voor dummies: Een “relatief korte” samenvatting van deideologie...
Marxisme is een economisch en sociopolitiek wereldbeeld
en een methode van socio-economisch onderzoek met een
materialistische interpretatie van de geschiedenis als
centraal uitgangspunt en voornamelijk een analyse en
tegenhanger van de ontwikkeling van het kapitalisme in de
19de
-20ste
eeuw. De ideologie van het Marxisme werd voor
het eerst beschreven van begin tot midden 19de
eeuw door2 Duitse filosofen; Karl Marx en Friedrich Engels. De
ideologie bestaat in feite uit 3 delen, een economische
theorie, een sociologische theorie, en een revolutionaire
opvatting van de sociale veranderingen die politieke
bewegingen tevens over heel de wereld hebben
beïnvloedt, wat in marxistische kringen “historisch
materialisme” genoemd wordt.
De Marxistische ideologie begint met een analyse van de materïele omstandigheden, waarbij
uitgegaan wordt van de noodzakelijke economische activiteiten die nodig zijn om de
menselijke samenleving the voorzien in zijn materiële behoeften. De vorm van economische
organisatie of de wijze waarop de behoeftige voorwerpen geproduceerd worden wordt
verstaan als de basis waaruit de meerderheid van andere sociale fenomenen (zoals onder
andere sociale verhoudingen(klasses, kastes enz...), het politieke en wettelijke systeem van
een land, moraal en ideologie) hun opgang kennen of er op zen minst grotendeels door
beïnvloedt zijn. Deze sociale relaties vormen de zogenaamde “superstructuur” van een land,
waarvoor het economisch systeem de basis is. Deze sociale organisatie in een cultuur kan
zich echter ook tegen deze cultuur keren als het economisch systeem verandert of evolueert, in de marxistische ideologie is het dus belangrijk dat alles voortvloeit en
aangepast wordt aan het economisch systeem abstract en theoretisch gezien. Als dit niet het
geval is en de sociale structuur het economisch model tegenspreekt dan uit zich dat volgens
de ideologie in het kapitalisme in de botsingen tussen de kleine rijke minderheid(de
bourgeoisie) die de mogelijkheden tot productie bezit en de grote arme meerderheid (het
proletariaat). M.a.w. de marxistische theorie leidt tot de conclusie dat binnen het
kapitalisme er een onderdrukking van het proletariaat plaatsvind die na een tijdje
onvermijdelijk resulteerd in een opstand van de armen; een voordeel in de praktijk daarvan
was de Russische revolutie van 1917 (eigenlijk duurde deze van 1905 tot 1922 maar dekantelmomenten van deze revolutie vonden plaats in 1917; de Februari en
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 6/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 6
Oktoberrevolutie,)waarbij de laatste tsaar die vooral de rechten van de Bourgeoisie
verdedigde en het proletariaat verwaarloosde, werd afgezet.
Marx zag zijn socialistisch systeem als een goed alternatief voor alle negatieve kenmerken
van het kapitalisme, volgens Marx kon het kapitalisme de behoeftes van de bevolking niet
meer vervullen omdat dat systeem enkel werkte op winsten en expansies, volgens hem was
het onvermijdelijk dat een menselijker en socialistischer systeem het kapitalisme zou
opvolgen, Socialisme is volgens hem een historische noodzakelijkheid; want een
socialistische economie zou niet produceren met winst als prioriteit maar het bevredigen
van noodzakelijke behoeftes, dit systeem is veel menselijker en volgens de ideologie veel
meer “built to last” en dit zou uiteindelijk de weg vrijmaken voor marx zijn ideaal: Het
communisme: een klassenloos en statenloos systeem gebaseerd op gemeenschappelijk
bezit, vrije toegang tot voorzieningen en een maximale vrijheid voor individuen om uw
talenten en capaciteiten te ontwikkelen. Dit laatste was dus sterk in tegenspraak met deidealen van de Sovjet-Unie, waarmee ik nog maar eens wil benadrukken dat De Sovjet-Unie
wel gesticht was op de ideologie van Marx, maar deze zeker niet volledig in de praktijk
omzette; de “bourgeoisie” bleef aan de macht en bleef het “proletariaat” onderdrukken net
als in het kapitalisme.
Ten slotte wil ik er nog op duiden dat een Marxistische reflectie op de geschiedenis en de
maatschappij door vele geleerden in vele discipline toegepast werd, de belangrijkste zijnde:
onderwijs, economie, menswetenschappen, psychologie, filosofie, enz...
Friedrich Engels (1820-1895) & Karl Marx (1818-1883)
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 7/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 7
2. Wanneer wordt iemand beschouwt als een Marxist?
“Een communist wil via een revolutie het gemeenschappelijk bezit van
productiemiddelen bekomen. Via deze weg willen ze het lot van de arbeiders en
boeren verbeteren.”
Katleen Fremout, woordenlijst. In Geschiedenis 6 ASO, 2010-2011
Deze ideeën komen voor een deel terug in de oorspronkelijke ideeën van Karl Marx.
Maar toch is het communisme niet helemaal vergelijkbaar en zijn er wel effectief
verschillen tussen beide.
Deze ideologie vooral bekend van de Sovjet-Unie week op een aantal toch wel
belangrijke punten af van het echte Marxisme,
De leiders van de Sovjet-Unie waren op bepaalde punten veel strenger. Andere
partijen dan de communistische partij waren streng verboden, je kon zeer snel
opgepakt worden door de politieke politie, Christendom en andere godsdiensten
werden totaal verboden. Een heel groot verschil met het Marxisme was dat de
eigenaren bij Lenin hun eigendommen en macht terugkregen, terwijl ze het bij Marx
moesten afstaan.
Uiteindelijk is het communisme in theorie een zeer aantrekkelijke ideologie. Maar in
praktijk is dit zeer moeilijk uitvoerbaar, omdat de meeste leiders het communisme
hebben aangepast naar hun eigen theorieën en belangen. Bijvoorbeeld: het
Leninisme, Stalinisme, Maoïsme,…
-Spotprent over
de
Communistische
partijpolitiek-
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 8/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 8
3. Wat is het verschil tussen marxisme en communisme?
Alle gequoteerde antwoorden in deze en de volgende hoofdvragen zijn beantwoord door
Peter Van Den Biest van LSP(Linkse Socialistische Partij België) in de brochure: “Marxisme
in 160 vragen en antwoorden”, De enigste veranderingen zijn dat ik zijn antwoorden in een
vloeiendere tekst heb gegoten en langdradige stukken heb weggelaten om een
overzichtelijke en “relatief” gemakkelijke uitleg te kunnen geven.
“Communisme is de meest wetenschappelijke benaming voor onze opvattingen.(ergo de
opvattingen van Peter van Den Biest en andere socialisten/marxisten/communisten) Maar
we zullen onszelf in onze propaganda eerder "marxisten" of "revolutionaire socialisten"
noemen. De meeste mensen brengen het woord "communisme" vooral in verband met de
ondemocratische en totalitaire regimes die decennialang de plak hebben gezwaaid over een
derde van de mensheid. Als we dit woord te lichtvaardig in de mond zouden nemen, dan
zouden de meesten denken dat we stalinisten zijn, ondemocratische, dictatoriale
socialisten.”
-Zijn er dan nog andere marxisten dan voormalig Sovjet-Unie-communisten?
“Het Communisme van de Sovjet-Unie ofwel Stalinisme is eigenlijk geen marxisme. Het is
een ontaarding van de oorspronkelijke leer, net zoals de Sovjetunie vanaf ca. 1924 een
ontaarde vorm was van de oorspronkelijke arbeidersdemocratie uit de dagen van de
Oktoberrevolutie in 1917. Het gebrek aan kritische discussie, de genadeloze vervolging van
andersdenkenden, het geloof in de onfeilbaarheid van één partij en één leider, dat alles ishet marxisme volstrekt vreemd... Het marxisme is geen gesloten kerkgeleerdheid waarin
een handvol filosofen of partijleiders alles voor eens en voor altijd vastgelegd, becijferd en
voorspeld hebben.”
-Wat is het dan wel precies?
“Het is een kritische methode, een manier om naar de wereld te kijken. Wat Marx 120 jaar
geleden gezegd heeft, kan vandaag voorbijgestreefd zijn. Zelfs indien alles wat Marx gezegd
heeft, niet meer zou opgaan (wat bij nader inzien hoegenaamd niet waar is) dan zou het nog
mogelijk zijn om zich marxist te noemen...”
-Is de Sovjetunie, toch wel het gangbare voorbeeld bij de bevolking voor een
marxistische/communistische staat ooit iets anders geweest dan een dictatuur?
“Jazeker;
"Sovjet" betekent "raad" in het Russisch. De Sovjetunie is ontstaan uit basisdemocratische
vergaderingen van de bevolking. De sovjets waren niets anders dan uit hun voegen gerezen
stakerscomités ontstaan uit spontane acties van de loonarbeiders en de meest bewuste
boeren. De Oktoberrevolutie was op haar beurt niets anders dan de politieke
machtsovername door deze raden: dan zijn de raden de staatsmacht geworden.”
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 9/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 9
-Aanvankelijk was de Sovjetunie dus een arbeidersdemocratie. Wat zijn de kenmerken van
een arbeiders-democratie in het kort?
“1. In de parlementaire democratie hebben de verkozenen vier, vijf of meer jaren tijd om de
mensen te laten vergeten dat ze hun verkiezingsbeloften hebben gebroken. Ze hebben al die
jaren de tijd om hun fouten en misstappen te camoufleren... Dat kan niet onder de
arbeidersdemocratie. Hier moet iedere verkozene permanent afzetbaar zijn door hetzelfde
kiescollege dat hem/haar heeft aangeduid. Dat is het beste middel tegen valse manoeuvres,
onbekwaamheid en corruptie.
2. In de hedendaagse staatsvormen verdienen de politici hopen geld (en dat maakt hen niet
minder corrupt). Onder de arbeidersdemocratie verdient iedere verkozene niet meer (maar
ook niet minder) dan de gemiddelde geschoolde arbeider. De mensen hebben geen
behoefte aan leiders die op de duur niet meer weten wat de prijs van een brood is; ze
moeten leiders hebben die weten wat het alledaagse leven van de arbeiders en jongeren is.
3. Het beroepsleger is een broeihaard van militaire kastevorming, van rechtse
samenzweringen en van autoritaire, ondemocratische omgangs-vormen. Onder de
arbeidersdemocratie heerst het gewapende volk, een goed georganiseerde volksmilitie met
verkozen en permanent afzetbare officieren: het beste middel tegen staatsgrepen,
nationalistisch extremisme en de chaos van de burgeroorlog. De toegang tot een wapen om
jezelf en de verworvenheden van je klasse te verdedigen wordt dan een recht. Het wordt
dan ook mogelijk om alle wapens centraal op te slaan, te registreren en de omloop ervan te
controleren zonder dat de burgers zich aangetast voelen in hun recht om een wapen tedragen. Het is dus nog een goed middel tegen de gewapende misdaad ook. Militaire training
wordt in zo'n volksleger i.p.v. een hersenspoeling en de onderwerping van je individuele
persoonlijkheid gewoon een plezierige en avontuurlijke vorm van vrijetijdsbesteding;
landsverdediging wordt i.p.v. een peperdure aangelegenheid relatief goedkoop, want je
moet geen onproductieve beroepslegers onderhouden; de arbeiders worden ook de best
getrainde soldaten ter wereld, want hun training is een doordeweekse activiteit. Het is een
beetje zoals bij de vrije Atheense staatsburgers uit de Oudheid, die tijdens hun militaire
oefeningen ook discussieerden over politiek, kunst en filosofie en ondertussen ook nog hun
conditie onderhielden. En zoals je weet: de Grieken waren betere soldaten dan de
ongemotiveerde huurlingen en miliciens van de Aziatische tirannieën.
4. Tenslotte moet in de arbeidersdemocratie iedere arbeider of wie dan ook die daar door
de bevolking bekwaam wordt toe geacht, kunnen verkozen worden in iedere functie. De
politiek geschoolde arbeider is een bekwamere leider dan de professor, omdat de arbeider
ook nog de werkelijke behoeften van de mensen kent. Indien nodig kan hij dan nog beroep
doen op de vakkennis van specialisten. En zeg niet dat al onze huidige leiders slimme en
bekwame mensen zijn. President Bush is te dom om voor de duivel te dansen, dat weet
iedereen; maar hij is wel de leider van de machtigste natie ter wereld, omdat zijn familie totde twintig rijkste families in de V.S. behoort. Stel jezelf eens de vraag: wie is de bekwaamste,
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 10/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 10
meest verantwoordelijke en toegewijde leider van mensen? Roberto D'Orazio of president
Bush?”
3.1. Besluit:
Communisme is in theorie slechts een andere wetenschappelijke benaming voor deideologie van aanhangers van de marxistische vorm van socialisme, en is inderdaad de
juiste beschrijving voor de oorspronkelijke bestuursvorm van de Sovjet-Unie, maar
jammer genoeg heeft het woord in de volksmond eerder een negatieve bijklank
gekregen waarbij men vooral de term associeert met het corrupte, dictatoriale en
misdadige bewind dat voornamelijk vanaf Stalin in de Sovjet-Unie gevoerd werd,
wetenschappelijk gezien is dit echter het zogenaamde “Stalinisme”, en had dit in de
praktijk weinig meer te maken met de oorspronkelijke communistische idealen van Lenin
(ofwel “Leninisme” genoemd naar analogie met het stalinisme). Peter Van Den Biest legt
ook uit wat een arbeidersdemocratie inhoudt, wat volgens hem de basis vormt tot een
marxistische samenleving en bewind; de grootste verschillen met de huidige democratie
(ofwel parlementaire democratie) zijn:
- De volksvertegenwoordigers op elk moment kunnen weggestemd of aangesteld worden en
dit om corruptie en het meer dan courante breken van verkiezingsbeloftes te kunnen
vermijden.
- De parlementairen, volksvertegenwoordigers en ministers verdienen niet meer dan de
gemiddelde arbeider ongeacht het zware werk dat zij als ze hun werk goed doen verrichten,
en dit om de bestuurders van een land dicht bij de gemiddelde mens te houden.
- Het afschaffen van het beroepsleger; om te vermijden dat enkelen hun wil kunnen
opleggen aan de meerderheid met behulp van het staatsleger, wat in de geschiedenis vaak
gebeurt is hoewel niet in België, Peter Van Den Biest stelt dat een vrijwillige volksmilitie hun
gewapende macht rechtvaardiger gebruikt en enkel in het voordeel van het volk en enkel in
tijden van nood. Een prachtig voorbeeld hiervan waren de Grieks-Perzische oorlogen in het
oude Griekenland, waarbij duidelijk bleek dat de Grieken veel sterker en gemotiveerder
waren om vrijwillig hun volk en land te verdedigen, dan de Perzische huurlingen die niet
meer motivatie hadden dan het geld dat ze uitbetaald kregen door de Perzische vorst, het
spreekt voor zich dat die oorlogen in het voordeel van de Grieken uitgedraaid zijn.
- Tenslotte moet iedere volwassen en gezonde mens elke politieke functie op zich kunnen
nemen indien hij bekwaam genoeg is, in tegenstelling tot het systeem van de dag van
vandaag waarin dat grotendeels beslist wordt op afkomst, familie in de politiek en geld. Bvb:
Heb je ooit al een arbeider in de politiek gezien? Nee ik dacht het niet, maar wil dat ook
zeggen dat geen enkele (op vlak van schoolopleiding, niet intelligentie of politieke kennis)
laaggeschoolde arbeider zonder hoge afkomst of geld, bekwaam is om in de politiek te gaan?
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 11/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 11
4. Is de ideologie van het marxisme in de praktijk realiseerbaar in België
of enig ander Westers (kapitalistisch)
land?
-In het Rusland van de vroege twintigste eeuw had zo'nbasisdemocratische beweging misschien kans op
slagen... Maar het Rusland van toen is het België van nu
niet.
“In iedere staking die een zekere tijd duurt, zie je dat de
arbeiders zich gedwongen zien om de strijd beter te
organiseren. Dan roepen ze een stakerscomité in het
leven. In een algemene staking, een staking die alle
sectoren van het openbare leven treft, zie je na een zekere tijd een volledige verlammingvan de maatschappij. Tegen wil en dank zien de arbeiders zich dan verplicht om het
voortbestaan van de samenleving te verzekeren: het vuilnis moet worden opgehaald;
bepaalde poststukken moeten toch bezorgd worden; de orde moet worden gehandhaafd; er
moet medische verzorging zijn etc., etc. Aangezien de gevestigde staatsmacht door de acties
grotendeels verlamd en gedesorganiseerd is, zie je dat het na verloop van tijd de comités
van de arbeiders en buurtbewoners zijn die deze taken op zich nemen. Dan verandert het
comité van een zuiver sociaal en politiek strijdorgaan, in een orgaan van politieke macht. Dat
is eigenlijk logisch. Op de duur zijn de basiscomités, de raden, immers nog het enige wat in
de maatschappij nog een beetje functioneert. Het is daarom dat de vakbondsleidingenaansturen op een zo vlug mogelijke beëindiging van een algemene staking, omdat ze na
verloop van tijd, door de zelforganisatie van de arbeiders, de controle over de beweging
kwijtraken.”
-Maar de Russische arbeidersdemocratie is toch ontaard in de totalitaire dictatuur... is dat
niet het bewijs dat jouw staatsvorm indruist tegen de natuur van de mens?
“Alles verklaren aan de hand van de "menselijke natuur" is een gemakkelijke manier om je te
ontslaan van de studie van de geschiedenis. Het enige wat we van de natuur van de mens
kunnen zeggen is dat hij een sociaal, maatschappelijk wezen is. Maar de maatschappij heeft
al ontelbare veranderingen ondergaan. Dus ook "de natuur van de mens" is al verschillende
keren veranderd. De psychologie van de mensen uit de Oudheid (zo leren ons recente
ontwikkelingen in de geschiedschrijving, zie bvb. Norbert Elias 'Het Civilisatieproces')
verschilt hemelsbreed van deze uit de Middeleeuwen; en deze is dan weer totaal anders dan
de basispersoonlijkheid onder de moderne kapitalistische maatschappij. De psychologie van
de mens wordt voor een deel gevormd door erfelijkheid, maar vooral door de maatschappij,
de sociale omgeving, waarin hij/zij opgroeit. In de oermaatschappij had niemand er
materieel belang bij om zich veel meer dan een ander toe te eigenen. Het individueel belang
werd maar gescheiden van het algemene belang vanaf het ogenblik dat de privé-eigendom
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 12/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 12
van de grote productiemiddelen (grond, de veestapel) ontstond. De privé-eigendom bestaat
niet omdat de mens egoïstisch is; het egoïsme bestaat omdat de privé-eigendom bestaat.
Dictaturen bestaan niet omdat de mens heerszuchtig is; heerszucht bestaat omdat het nog
mogelijk is om een alleenheerser te worden.
Trotski legt het zo uit: in een situatie van algemene schaarste begint de staat zich tegenover
de bevolking te gedragen als de politieagent tegenover de wachtrij voor de
rantsoenbedeling. Deze bewaker heeft ook behoeften. Hij zal dus beginnen stelen en via
allerlei oneerlijke praktijken zichzelf bevoordelen. En hij zal niet alleen stelen voor zichzelf en
zijn gezin. Hij zal genoeg scheefslaan om ook de ambtenaar om te kopen die achter hem
toezicht staat te houden. Deze ambtenaar zal op zijn beurt genoeg steekpenningen eisen om
ook zijn toezichthouders om te kopen. Zo ontstaat een ganse piramide van corruptie en
vriendjespolitiek. En voor je 't weet zit de corruptie tot in de hoogste regionen van het
staatsapparaat. Dat was een eerste soort bureaucraten.
Vervolgens waren de bolsjewieken, doordat hun beste en meest opofferingsgezinde kaders
waren omgekomen in de burgeroorlog, verplicht om deze laatsten te vervangen door
mensen uit het oude (uit zichzelf al corrupte en autoritaire) ambtenarenkader uit de tijd van
de tsaren.
Daarnaast ontstonden (door de beperkte herinvoering van het kapitalisme vanaf 1921 om
het land herop te bouwen, de Nieuwe Economische politiek) er in korte tijd allerlei op winst
beluste middelgrote ondernemers en rijke boeren die op hun beurt het staatsapparaat
begonnen te infiltreren. En nu was het moeilijk om slechte politici af te zetten, want, zoalsgezegd, tijdens de burgeroorlog was de arbeidersdemocratie afgeschaft en vervangen door
het oorlogscommunisme.
Tenslotte leidde de demobilisatie van miljoenen soldaten na de oorlog tot het overspoelen
van de arbeidsmarkt met werkloze elementen die wel iets zagen in een goed opbrengende
politieke carrière.
Vanaf 1922-1923 begonnen deze nieuwe lagen steun en leiding te zoeken in de minst
standvastige elementen van de bolsjewistische leiding: mensen zoals Jozef Stalin (1879-
1953). Behoedzaam en uiterst opportunistisch schipperend tussen de verschillende lagen en
klassen van de Sovjet-maatschappij en vooral steunend op de naïeve aanbidding van leiders
door de achterlijkste lagen van de plattelandsbevolking, wist Jozef Stalin zichzelf en zijn
vertrouwelingen op te werken tot een alleenheerschappij die haar gelijke in de geschiedenis
niet kent. Vanaf het eind van de jaren twintig begon de ongenadige vervolging van
andersdenkenden en oppositievoerders tegen de bureaucratie. In 1926 werd Leon Trotski,
die met zijn Linkse Oppositie vanaf 1923 campagne had gevoerd tegen de tirannieke
ontaarding van de Revolutie, uit al zijn functies ontheven. In 1927 werd hij in binnenlandse
ballingschap gevoerd (In Alma Ata, de meest van de beschaving geïsoleerde plek ter wereld).
In 1929 werd hij het land uitgezet. Deels om zich te ontdoen van mogelijke oppositie, deels
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 13/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 13
om de vreselijke blunders en verraderlijke manoeuvres in zijn buitenlandse politiek te
verdonkeremanen, maar vooral om de basisdemocratische traditie van de Oktoberrevolutie
uit te wissen, schakelde Stalin in de jaren 1936-1939 zowat de ganse oude leiding (en bij
nader toezien eigenlijk de ganse oude partij) van Lenin uit d.m.v. showprocessen, massa-
executies, folteringen en andere terreurmethodes. Soortgelijke methodes werden ookgehanteerd in de Communistische Internationale en andere linkse stromingen buiten
Rusland. In 1940 werd Leon Trotski zelf in zijn verblijf te Coyoacan met een ijshouweel het
hoofd ingeslagen door een afgezant van Stalin, Ramon Mercader.
De overwinning van het Rode Leger in W.O. II zorgde ervoor dat revoluties in de rest van de
wereld konden worden afgeleid naar het installeren van stalinistische regimes. Door de
overwinningen van het stalinisme hebben miljoenen arbeiders en jongeren gedurende
tientallen jaren gedacht dat marxisme gelijk aan stalinisme is. Maar dat is niet waar. Nu het
stalinisme is weggevallen, komt er opnieuw ruimte voor het échte marxisme.”
-Wie of wat garandeert dat de komende revoluties niet op het zelfde zullen uitdraaien, op
de meest beestachtige dictaturen, die misschien aanvankelijk wel een aantal goede
hervormingen doorvoeren maar uiteindelijk een economische mesthoop nalaten?
“De hedendaagse arbeiders (ook een groot deel van de arbeiders in de zgn. Derde Wereld)
hebben een oneindig veel hoger beschavingspeil dan de Russische arbeiders en boeren in de
eerste helft van de twintigste eeuw. Je moet begrijpen dat er in het Rusland van die tijd nog
heksen verbrand werden.
De moderne revoluties zullen geen of veel minder beroep moeten doen op volksvijandige
kaders uit de oude samenleving. De meeste arbeiders kunnen lezen, schrijven en rekenen.
Ze kunnen een elementaire boekhouding en administratie bijhouden. Velen onder hen
beheersen de modernste computermedia en snelle communicatiemiddelen. De meerderheid
van de hedendaagse ambtenaren zijn overal in levenswijze grotendeels gelijkgeschakeld met
de industriearbeiders. Vroeger was de postbode een notabele die op gelijke hoogte stond
met de veldwachter en de schoolmeester. Nu zijn de postbodes, de onderwijzers, de kleine
beambten van het ministerie van financiën, enz. ei zo na nog proletarischer dan de best
betaalde lagen van het proletariaat zelf. Zelfs de politieagenten en militairen hebben naW.O.II de strijdmethoden en organisatievormen van de arbeiders overgenomen:
vakbondsacties, politieke meetings enz. ...
Voorts hebben de arbeiders en jongeren geleerd uit de ervaring van het stalinisme en van
alle dictaturen uit de twintigste eeuw. Juist o.a. het stalinisme heeft hen geleerd wat de
waarde van democratische vrijheden is. Eens aan de macht, zullen ze hun democratische
rechten niet zo vlug meer laten vernietigen.
Door de moderne communicatiemiddelen zullen revoluties zich trouwens veel sneller
kunnen voortplanten in het buitenland dan vroeger. Het is heel goed mogelijk dat één
geslaagde machtsovername in een klein land als België in de periode van één jaar zowel het
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 14/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 14
doodsvonnis ondertekent van de meeste kapitalistische systemen als van de overblijvende
stalinistische staten. De snelle voortwoekering van de democratische revoluties in de jaren
1989-1991 (die overigens met uitzondering van Roemenië vrij vreedzaam verliepen) tegen
het stalinisme bewijst dat dit de grootste waarschijnlijkheid is.
5. Wat is nu precies het historisch materialisme? De zogenaamde
Marxistische kijk op de geschiedenis.
"De geschiedenis van de tot nu toe bestaande samenleving is de geschiedenis van de
klassenstrijd. Vrije burger en slaaf, patriciër en plebejer, landheer en lijfeigene,
ambachtsman en knecht, in één woord, onderdrukker en onderdrukte stonden in
constante tegenstelling met elkaar, zetten een ononderbroken, nu eens verborgen, dan
weer openlijke strijd verder, een strijd die telkens eindigde, ofwel in een een
revolutionaire herinrichting van de samenleving in het algemeen, ofwel in de
wederkerige ondergang van de strijdende klassen."
Karl Marx en Friedrich Engels: Het Communistisch Manifest
µ
Een oudere en recentere versie van het Communistisch manifest, het bijna 200jaar
oude werk van Marx en Engels is nog steeds zeer actueel.
5.1. Historisch materialisme: leren tussen de lijnen in te lezen.
“History is written by the victors”
Toegeschreven aan Winston Churchill.
In de geschiedenislessen wordt alles voorgesteld als een aantal daden of feiten van
"belangrijke mensen": de rol van koningen en koninginnen, data van oorlogen en andere
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 15/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 15
"belangrijke evenementen". Geschiedenis in schoolboeken is als een verhaaltje - een
opéénvolging van gebeurtenissen zonder een algemeen patroon.
Marxisten zeggen dat als je het verhaal van de geschiedenis een betekenis wil geven (los
van wat mensen, beroemd of niet, deden of niet deden), je moet gaan kijken naar de
algemene economische en sociale situatie. Die situatie bepaalt namelijk waarom er op
bepaalde manieren gereageerd wordt.
“Voorbeeld 1: de Amerikaanse Burgeroorlog van 1861-1865
Wat wordt hierover verteld op school? Het feit dat Noordamerikanen, vochten tegen de
Zuidelijke staten. Waarom ontstond deze oorlog? De meeste mensen zouden
antwoorden dat het allemaal te maken had met de slavernij. De president van het
Noorden, Abraham Lincoln, was tegen de slavernij, terwijl de zuiderlijken voorstander
waren. Dat is dus de mythe: de noorderlijken vochten tegen de slavernij omdat ze datslecht zouden vinden.
Marxisten echter zeggen dat er meer aan de hand was dan dat. In feite was er een groot
conflict tussen de industriëlen uit het noorden, en de grote boeren uit het zuiden die de
slaven bezaten. De meerderheid van die industriëlen waren racisten en niet erg
sympathiek t.o.v. de slaven. De echte oorzaken van de oorlog lagen in dit economisch
conflict tussen de twee verschillende delen van de Amerikaanse heersende klasse.
Deze methode van het bekijken van gebeurtenissen, de echte klasse- en sociale belangen
trachten te achterhalen, is natuurlijk ook van toepassing op meer hedendaagse
gebeurtenissen.”
Voorbeeld 2: De Golfoorlog
“Waarom startte de Amerikaanse president George Bush de Golfoorlog tegen Irak? Om
het dappere kleine Koeweit te verdedigen tegen het monster Saddam? Volgens ons is dit
niet het geval. Bush startte de oorlog om de economische en sociale belangen van de VS
te verdedigen, inclusief de olie-aanvoer vanuit de regio. Dit is een ander voorbeeld van
hoe we proberen de ware realiteit te vinden achter de oppervlakkige gebeurtenissen.
Dit is dus het eerste idee: Historisch materialisme gaat over het ontdekken van de
klassebelangen die bepalen hoe mensen handelen in de geschiedenis.
Lees nu de volgende passage over de Engelse Burgeroorlog van 1641-1649, geschreven
door iemand die erin meevocht, en denk over wat hierboven geschreven staat:
"Een heel groot deel van de ridders en heren van Engeland ... blijven de koning
aanhangen. Het grootste deel van de pachters van deze heren, en ook de meeste armen,
die de anderen gepeupel noemen, volgden de burgerij en waren voor de koning. Aan de
parlementaire zijde waren (naast henzelf) ook het kleiner deel van de burgerij uit de
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 16/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 16
graafschappen, en het grootste deel van de vakmannen en bezitters en de middensoort
van de bevolking, vooral deze in corporaties en graafschappen die afhankelijk waren van
zo’n fabrieken." (Kolonel Baxter: Autobiografie)
Wat Baxter wil zeggen, is dat het conflict ging tussen de koning en de aristocratie
(gesteund door degenen die het meest van hen afhankelijk waren) aan de ene kant, en
de groeiende middenklasse aan de andere kant. Dat is de marxistische analyse van de
Engelse Burgeroorlog. “
5.1.1. Verschillende types van samenleving
Het type samenleving dat we nu hebben - kapitalisme - begon zich te ontwikkelen zo’n
400 tot 500 jaar geleden, eerst in de Nederlanden en Engeland. Maar de menselijke
samenleving bestond reeds honderdduizenden jaren eerder. In de samenleving voor het
kapitalisme, was de manier waarop mensen leefden anders dan nu.
Voor het kapitalisme was het systeem dat bestond in West-Europa het feodalisme. In de
plaats van de hedendaagse kapitalisten die fabrieken bezitten en arbeiders te werk
stellen tegen een loon, was de heersende klasse onder het feodalisme de aristocratische
stand die grote bezittingen hadden op het platteland. Die stonden bekend als de
"adelheren". De onderdrukte klasse bestond uit boeren die werkten op de grond van de
heer. Ze hadden hun eigen stukje grond, maar ze moesten een aantal dagen per week
voor de heer werken of hem een deel van hun eigen produktie afstaan.
In Europa was de dominante vorm van samenleving voor het feodalisme de slavernij -
het type van samenleving van het klassieke Rome en Griekenland. Een groot deel van de
bevolking was letterlijk bezit van de heersende edelen. Slaven deden hoofdzakelijk
handenarbeid op het land (alhoewel sommige slaven in de steden werkten). Ze hadden
geen persoonlijke rechten.
Met deze voorbeelden kunnen we zien dat naar mate de samenleving evolueert, naar
mate ze rijker wordt, de manier verandert waarop ze wordt georganiseerd. Niettemin
bestonden er voor de slavernij vormen van samenlevingen waar er geen heersende
klasse was - dit is iets waar de kapitalisten van vandaag niet graag aan denken!
Het marxisme tracht iedere samenleving te analyseren in termen van hoe ze zich
ontwikkelde begon, hoe ze functioneerde en hoe ze werd vervangen door een ander
type maatschappij. De basis voor het organiseren van iedere samenleving, de manier
waarop de economie werkt, noemen marxisten de productiewijze. Hierna zullen we dit
verder uitwerken.
5.1.2. De productiewijze in de samenleving van het verlaten eiland
Tot dusver hebben we gezien dat Marxisten de volgende dingen zeggen:
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 17/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 17
De geschiedenis moet geanalyseerd naar gelang van de verschillende sociale- en
klassebelangen. Er bestaan verschillende types samenlevingen, en de samenleving
verandert doorheen de tijd. De basis waarop de samenleving georganiseerd wordt, is de
productiewijze.
Laat ons op dat derde punt meer in detail ingaan.
Marx zegt dat mensen om in hun levensonderhoud te voorzien, in duidelijke relaties
treden, en dat deze relaties "onafhankelijk zijn van hun wil". Doorheen heel de
geschiedenis hebben alle mensen in samenlevingsvormen geleefd en samengewerkt om
voedsel, kledij en behuizing te bekomen. Zelfs wanneer de eerste mensen in stammen op
de Afrikaanse vlaktes rondzwierven op zoek naar voedsel, hadden ze nog steeds een
vorm van sociale organisatie en werkten ze samen.
Stel je nu voor dat tien mensen terecht komen op een verlaten eiland.
Ze werken samen om te jagen, hutten te bouwen en om voedsel te verbouwen. Eerst
produceren ze juist genoeg om te overleven- ze zijn immers niet gewoon om op een
verlaten eiland te leven! Maar geleidelijk aan worden ze betere jagers en boeren. Ze
produceren een "meerproduct" (of "surplus") bovenop hun directe behoeften.
Veronderstel dat er beslist wordt dat twee van de tien mensen niet langer zullen werken
maar zich zullen toeleggen op de organisatie en administratie van het werk. In plaats van
een tiende van de productie te krijgen, krijgen ze meer- namelijk het surplus boven de
directe behoefte.
Onze tien mensen op het verlaten eiland hebben een mini-samenleving gevormd. Ze
hebben een productiewijze en er is een duidelijke sociale relatie. In plaats van een
samenleving waarin iedereen gelijk is, hebben we het begin van een mini-
klassensamenleving.
Stel je nu voor dat een burgerlijke socioloog naar het eiland komt om hun samenleving te
analyseren. Hij kan ze bekijken vanuit verschillende standpunten- het type hutten dat ze
bouwen, het feit dat ze regelmatig ceremonies houden om het schip dat hen bracht te
aanbidden, hoe ze hun gezicht schilderen, ... Marxisten zouden zeggen: OK, al deze zaken
zijn relevant maar het sleutelelement is de basisvorm van sociale organisatie, is de
productie in het belang van de twee mensen die erin geslaagd zijn om zichzelf als leiders
van het eiland te vestigen.
Stel je nu voor dat tien marxisten op een verlaten eiland terecht komen...
Ze werken samen in de productie en delen alles op gelijke wijze. Ze kennen geen
heersers. Ze discussiëren en stemmen over moeilijke problemen en prioriteiten. Deze
voorbeeldige groep heeft een primitief-communistische samenleving gevormd. Hun
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 18/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 18
sociale relaties in de productie, de wijze waarop ze zichzelf organiseren om in hun
levensonderhoud te voorzien, zijn helemaal anders.
Er moet hierbij één iets opgemerkt worden: een samenleving op een verlaten eiland kan
zichzelf organiseren als een primitieve clan of als een primitief communistisch systeem,
maar ze kan zich niet organiseren als een kapitalistische samenleving. De fundamentele
rijkdom van de samenleving, de productietechnieken, staan niet ver genoeg. Met tien
mensen en eenvoudig jagen en handwerk kun je geen banken, bedrijven,
aandeelhouders, kapitaal of kapitalisme hebben.
5.1.3. Klassen en uitbuiting: de Neolithische Revolutie
Hiervoor is er al ingegaan op drie verschillende types samenleving die in West-Europa
bestaan hebben gedurende de laatste 5000 jaar: de slavenmaatschappij, het feodalisme
en het kapitalisme.
In andere delen van de wereld hebben er eigenlijk heel verschillende types van
klassenmaatschappijen bestaan gedurende die periode. Slavernij, feodalisme en
kapitalisme worden allemaal gekenmerkt door het feit dat er een heersende klasse is die
bezitter is van het productieproces of het controleert. Marxisten noemen dit de
productiemiddelen. Door het feit dat zij de productiemiddelen bezitten of controleren
kan de heersende klasse de arbeid van de onderdrukte klasse uitbuiten, of ze nu slaven
zijn, lijfeigenen of arbeiders onder het kapitalisme.
Voor de slavenmaatschappij echter, honderdduizenden jaren geleden, heeft de mens
zichzelf georganiseerd in stammen die geen heersende klasse hadden die de anderen
uitbuitten. Natuurlijk hadden vele van deze stammen leiders en ouderen met autoriteit:
maar dat was geen economisch bevoordeelde sociale groep, geen klasse. Stabiele sociale
klassen, waaronder, uitbuiters en uitgebuitenen, zijn een gevolg van de grote
verandering die plaatsgreep in de menselijke samenleving ongeveer 6000 jaar geleden.
Dit was de meest fundamentele verandering in de menselijke geschiedenis, de
"Neolitische Revolutie".
Wat was er gebeurd?
Om een lang verhaal kort te maken: in de regio die we nu kennen als Irak (Mesopotamië)
werd overgeschakeld van rondtrekken om dieren te doden en bessen te plukken naar
een levensvorm waarbij men zich ergens vestigde. De vroegere jagers-verzamelaars
leerden op die manier dieren tam maken en gewassen telen. Het werd een primitieve
vorm van veeteelt, land- en tuinbouw. Natuurlijk was dit in het begin een harde strijd.
Maar na een tijd leerde men dat dit economisch veel productiever was. In plaats van
voortdurend in strijd te zijn om genoeg te produceren om in leven te blijven, begon men
nu zelfs overschot te produceren. Men begon in vaste nederzettingen te wonen, diealsmaar groter werden en tenslotte kwamen er zelfs steden.
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 19/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 19
De overschot die de mensen van toen produceerden was niet genoeg om voor iedereen
de hoeveelheid consumptie te verdubbelen of te verdriedubbelen. Er groeide echter een
groep priesters die begonnen de leiding te nemen van de organisatie van die nieuwe
vestigingen en de controle verkregen over en het gebruik van het economische
overschot. Die priesters waren de kern van de eerste heersende klasse. Door hetorganiseren van de samenleving konden ze het economisch surplus beheersen en in
toom houden.
Iets anders wat we moeten vermelden over de Neolitische Revolutie is dat wanneer een
samenleving rijker wordt, wanneer de eerste dorpen en steden gebouwd werden, de
productie ook gecompliceerder wordt. Wanneer de landbouw efficiënter wordt, moeten
minder mensen werken op het land. Anderen zijn nu in staat om een ambacht uit te
oefenen, om dingen als potten en juwelen te produceren. Met andere woorden:
verschillende types van arbeid komen naar voor.
Nu een ander citaat van Geoffrey de Ste. Croix, iemand die schreef over de klassenstrijd
in de Oud-Griekse wereld.
"Klasse (eigenlijk een relatie) is de manier waarop uitbuiting wordt belichaamd in de
sociale structuur. Met uitbuiting bedoel ik de toeëigening van een deel van het product
van de arbeid van anderen ... Een klasse is een groep mensen die in de samenleving
geïdentificeerd worden door hun positie in het hele systeem van sociale productie,
gekenmerkt boven alles door hun relatie (in eerste instantie in termen van de graad van
bezit of controle) tot de voorwaarden van productie (d.w.z. de middelen en arbeid vande productie) en tot andere sociale klassen... De individuen die een een gegeven klasse
vormen kunnen of kunnen niet zich gedeeltelijk of volledig bewust zijn van hun identiteit
en gelijke belangen als een klasse, en ze kunnen wel of niet strijd voeren tegen de leden
van de andere sociale klasse."
Wat Ste. Croix wil zeggen is dat je klassen niet kan scheiden van uitbuiting: als je een
hoge en lage klasse hebt, dan wordt de één uitgebuit door de ander. En die uitbuiting
gebeurt via de controle over of het bezit van de productiemiddelen.
5.2.1. Hoe de verschillende delen van de samenleving samen passen.
Marxisten wordt dikwijls verweten dat ze teveel de nadruk te leggen op de rol van de
economische factoren. Om dit punt grondig te onderzoeken moeten we enkele concrete
voorbeelden nemen.
Voorbeeld:
Een goed uitgangspunt is het huidig rechtssysteem. Wanneer je iets op afbetaling koopt
en je houdt je niet aan de maandelijkse aflossingen, dan zal ofwel het goed
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 20/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 20
teruggevorderd worden door de verkoper, of zal je voor het gerecht verschijnen (of
beide). Wanneer je voor het gerecht verschijnt, zal de rechter tegen jou beslissen.
Waarom? Waarom zal de rechter niet zeggen dat je het recht hebt de goederen te
houden en er niet voor te betalen? Het antwoord is natuurlijk dat het volledige
rechtssysteem gebaseerd is op het beschermen van privé-bezit, en dat komt overeen
met het type samenleving waarin we leven - het kapitalisme. Wanneer we een
rechtssysteem hadden dat vijandig zou staan tegenover privé-bezit, dan zou het hele
systeem in elkaar vallen. Niemand zou nog in staat zijn een contract te sluiten of een
lening aan te gaan. Winkeldiefstal zou dan wettelijk zijn. Banken en bedrijven zouden in
elkaar vallen. Dit maakt alles duidelijker:
Het rechtsysteem moet aangepast zijn aan het systeem van bezit, het bestaande
systeem.
Dit wordt herkend in de bekende zin die zegt "er is een wet voor de rijken, een ander
voor de armen": natuurlijk, daarvoor zijn wetten gemaakt!
Laat ons eens zien naar het politieke systeem. Kijk naar elk belangrijk kapitalistisch land -
de VS, Frankrijk, Duitsland. Alle regeringspartijen in deze landen zijn pro-kapitalistische
partijen. De volledige politieke cultuur (met uitzondering van enkele kleine partijen zoals
de onze die tegen het systeem zijn) is er voorstander van het kapitalisme:
Het politieke systeem is aangepast aan het economische.
Dat is wat Marx bedoelt met "de politieke en rechterlijke bovenbouw" die groeit op de
economische basis.
De rechterlijke en politieke systemen zijn rechtstreekse producten van het economisch
systeem, waar het gemakkelijk is om op te sporen wat de belangen zijn van de
heersende klasse. We kunnen teruggaan en kijken naar het rechtssysteem onder het
feodalisme en de vorm van politiek die er toen was.
5.3. Besluit
In het historisch materialisme wordt de wereldgeschiedenis in grote mate bepaald door
materiële, economische, omstandigheden; deze worden beschouwd als de oorzaak voor
de sociale verhoudingen en de verdeling van maatschappijen in klassen, die voortdurend
strijd met elkaar leveren.
De Nederlandse marxist Anton Pannekoek had daarover het volgende te zeggen:
“Het materialisme van Marx' geschiedenisverklaring betekent niet een ontkenning van
deze geestelijke motieven, maar het terugbrengen van deze motieven tot materiëleoorzaken, tot de werkelijke verhoudingen van de mensenwereld. Wij noemen deze
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 21/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 21
werkelijke verhoudingen materieel in de zin van objectief te constateren,
waarneembaar, in tegenstelling tot subjectieve voorstellingen, niet in de zin van stoffelijk
tegenover geestelijk.”
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 22/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 22
6. Persoonlijke inbreng
6.1. Enquête
Hoewel het interview met Dhr. Van Der Biest in zijn brochure “Marxisme in 160 vragen en
antwoorden” een volwaardig interview is en ik er werkelijk niets aan toe te voegen heb, is
het toch niet echt mijn persoonlijke inbreng, wat ook essentieel is in de Mens- en
Cultuurwetenschappen. Daarom heb ik nog een kleine enquête gehouden in mijn familie,
die overigens op geen enkele manier politiek actief is, en dus vrij representatief is voor de
gemiddelde bevolking in Vlaanderen.
Ik heb aan 20 leden uit mijn familie de vraag gesteld: Is de ideologie van het Marxisme de
dag van vandaag in de praktijk realiseerbaar in een gangbaar Westers (en dus uiteraard
ook kapitalistisch) land?
De antwoorden waren in 3categorieën onder te brengen namelijk:
JA, en het zou inderdaad een beter
oplossing zijn voor het kapitalistisch
systeem dat de dag van vandaag onder
zware druk staat.
5
JA, maar ik ben er niet van overtuigd dat
dat een positieve verandering zou zijn
tegenover het huidige economisch enmaatschappelijk systeem.
9
NEE, ik geloof niet dat zo’n ommezwaai de
dag van vandaag mogelijk zou zijn zonder al
te grote nadelen, het Rusland van begin
20ste
eeuw is niet de Westerse maatschappij
van vandaag.
3
Ik heb hier geen mening over 3
Hieruit kan ik dus voorzichtig het besluit trekken dat de meerderheid van de bevolking
wel gelooft dat een marxistische samenleving en economie mogelijk is, maar men is er in
de meeste gevallen niet van overtuigd dat dit een verbetering zou zijn tegenover het
huidige systeem de dag van vandaag.
6.2. Mijn opinie
Gebruikmakend van alle meningen, argumenten en kennis over het marxisme die ik
totnutoe heb vergaard ben ik er, net zoals de LSP, zeker en vast van overtuigd dat het
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 23/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 23
inderdaad realiseerbaar is om een marxistische samenleving te installeren in onze huidige
maatschappij, maar ik twijfel toch sterk of dat niet op eenzelfde scenario als in de Sovjet-
Unie zou uitdraaien, namelijk; corruptie, nog steeds overheersende “bourgeoisie” en
misdadigheid tegenover tegenstanders van het bewind en in lichtere mate een censuur
op de vrijheid van meningsuiting. Een communistische samenleving voor mij? Neebedankt! Alle grondige argumenten en de theoretische prachtigheid van de marxistische
ideologie ten spijt ben ik er nog steeds ten volle van overtuigd dat dit in de praktijk in de
huidige wereld jammer genoeg meer negatieve dan positieve gevolgen zou hebben.
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 24/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 24
Bronnen
Boeken:
-Geschiedenis van het marxisme, door Leszek Kolakowski
-De economische theorie van het marxisme, door Ernest Mandel
Internetbronnen:
-http://www.marxisme.be
-http://humane.wikkii.com/wiki/Marxisme_%26_Communisme
-http://www.socialisme.be/lsp/
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Historisch_materialisme
- http://www.athene.antenna.nl/ARCHIEF/NR07-Marx/Hunt-
ARBEIDERSDEMOCRATIE.html
- http://socialism.in/?p=2276
Artikels:
- http://www.marxisme.be/nl/index.php/europa/872-griekenland-failliet-
het-einde-van-de-eurozone
- Elsevier: Speciale editie, Revolutiejaar 1989
5/16/2018 Cultuurwetenschappen definitief - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/cultuurwetenschappen-definitief 25/25
Simon Van Puyvelde 3ASO Cultuurwetenschappen eindwerk 25
Logboek:
2januari van 9u20-11u15:
-Wat ik wou doen: Onderwerp kiezen en opzoeken artikels over marxisme in elsevier en
andere tijdschriften
- Wat ik gedaan heb: onderwerp gekozen en enkele artikels gevonden en de informatie ervan
in mijn werkje verwerkt.
12 januari : 14u30-16u
- het internet doorzoeken op artikels.
- 2 Artikels gevonden op marxisme.be
17 januari: 20u30-21u30
- Marxisme brochure van Peter van den biest doorlezen
8 februari 15u30-16u20
- Internetbronnen doorzoeken
15 februari namiddag
- Brochure Peter van den Biest verwerken in mijn werkje
22 februari namiddag
- Enquête afnemen
23 februari namiddag:
Enquete verwerken in mijn werkje + beantwoorden hoofdvragen
25februari namiddag:
Eigen besluiten formuleren en aanvullen wat nog ontbreekt
4maart hele dag:
- Complete review van mijn werkje en inhoudstafel, nummering opmaak etc... in
orde gemaakt
Recommended