View
14
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
CZY WARTO PIĆ WODĘ BUTELKOWANĄ? ANALIZA PORÓWNAWCZA JAKOŚCI WODY
Z GDAŃSKICH UJĘĆ PODZIEMNYCH I WODY BUTELKOWANEJ
P A W L A K K A TA R ZY N A S W I N AR SK I M A R E K G A J E W SK A M A G D A L E N A
GDAŃSK 2016
SERIA OCHRONA I INŻYNIERIA ŚRODOWISKA
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
1
Redakcja:
Katedra Technologii Wody i Ścieków, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Politechnika Gdańska
Redaktor prowadzący serii OCHRONA I INŻYNIERIA ŚRODOWISKA:
dr hab. inż. Magdalena Gajewska
Redakcja techniczna monografii:
mgr inż. Karolina Matej-Łukowicz
Rysunek z okładki:
http://pl.depositphotos.com/9598646/stock-photo-running-man-liquid-artwork-athlete.html
Wydawca:
Politechnika Gdańska, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska
Ul. Narutowicza 11/12, 80-233 Gdańsk
tel.: 58 347 15 09
Afiliacja autorów:
Katarzyna Pawlak 1, Marek Swinarski 2, Magdalena Gajewska 3
1 mgr inż. Katarzyna Pawlak,
Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna Sp. z o.o. 2 mgr inż. Marek Swinarski,
Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna Sp. z o.o. 3 dr hab. Inż. Magdalena Gajewska,
Politechnika Gdańska, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Katedra Technologii Wody i Ścieków
Monografia / Praca Naukowa: recenzowana w ramach procedury wydawniczej.
WYDANIE I
978-83-60261-52-1
Wydanie: e-book.
Dostępny on-line w serwisie www.GEOMATYKA.eu
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
2
OD AUTORÓW
Niniejsza praca powstała w odpowiedzi na szereg prowadzonych ostatnio kampanii zarówno przez producentów
wód butelkowanych jak i wodociągi miejskie. Obie strony przekonuje odbiorców, o zaletach swojej wody i zachęcają
do picia tylko ich produktu.
Konsument w tym przypadku jest pozostawiony w trudnej sytuacji bowiem argumenty obu stron wydają się słuszne
i logiczne. Często konsumenci w dobrej wierze, aby pić „bezpiecznie” wodą dostarczaną do sieci instalacji
wodociągowej, zakupują urządzenia do domowego uzdatniania wody. Ale czy słusznie ? Na te i inne pytania
Autorzy monografii starali się udzielić odpowiedzi analizując potrzeby organizmu ludzkiego, wymogi i standardy
stawiane zarówno wodzie butelkowanej jak i wodociągowej, w aspekcie zdrowia konsumenta. Dokonano analizy
jakościowej (składu mineralnego) wód z ujęć Gdańskich i porównano ich jakość (skład mineralny) z wodami
butelkowanymi pogrupowanymi wg zawartości składników mineralnych.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
3
SPIS TREŚCI
1. Wstęp................................................................................................................................................ 6
2. Podstawa teoretyczna ................................................................................................................... 7
Wymagania dotyczące wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi ..................................................... 7
2.1.1. Wymagania regulowane prawem unijnym ....................................................................................................... 7
2.1.2. Wymagania regulowane prawem polskim ........................................................................................................ 8
Podstawowe wymagania mikrobiologiczne ................................................................................................................... 8
Podstawowe wymagania chemiczne, jakim powinna odpowiadać woda ...................................................................... 9
Dodatkowe wymagania mikrobiologiczne, organoleptyczne, fizykochemiczne oraz radiologiczne, jakim powinna
odpowiadać woda......................................................................................................................................................... 11
Dodatkowe wymagania chemiczne, jakim powinna odpowiadać woda ...................................................................... 12
Zakres parametrów objętych monitoringiem kontrolnym i przeglądowym ................................................................... 13
Minimalna częstotliwość pobierania próbek wody do badań....................................................................................... 14
Minimalna częstotliwość pobierania próbek ciepłej wody oraz procedury postępowania w zależności od wyników
badania bakteriologicznego1) ...................................................................................................................................... 14
Minimalna częstotliwość pobierania próbek wody wprowadzanej do jednostkowych opakowań ................................ 15
Charakterystyki metod badań...................................................................................................................................... 15
Składniki potencjalnie toksyczne naturalnego pochodzenia występujące w naturalnych wodach mineralnych w
opakowaniach oraz ich maksymalne poziomy, których przekroczenie może stanowić ryzyko dla zdrowia ................ 21
Wymagania dotyczące metod oznaczania składników potencjalnie toksycznych naturalnego pochodzenia
występujące w naturalnych wodach mineralnych w opakowaniach ............................................................................ 22
Wzorcowy zakres badań naturalnych wód mineralnych .............................................................................................. 23
Kryteria klasyfikacji chemicznej stosowane w znakowaniu naturalnych wód mineralnych ......................................... 24
Maksymalne dopuszczalne zawartości składników pozostałych lub powstałych podczas napowietrzania naturalnej
wody mineralnej lub wody źródlanej powietrzem wzbogaconym w ozon .................................................................... 24
2.1.3. Wytyczne sugerowane przez Światową Organizację Zdrowia ....................................................................... 24
3. Znaczenie składu chemicznego wody dla zdrowia człowieka ..................................................... 27
Zapotrzebowanie organizmu na wodę ................................................................................................... 27
Skład wody ............................................................................................................................................ 28
Zapotrzebowanie organizmu na składniki mineralne ............................................................................. 29
Znaczenie wybranych jonów dla zdrowia człowieka .............................................................................. 31
Skutki niedoboru wybranych jonów dla zdrowia człowieka .................................................................... 32
4. Metodyka..................................................................................................................................... 34
Charakterystyka gdańskich ujęć wody ................................................................................................... 34
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
4
4.1.1. Ujęcie Straszyn .............................................................................................................................................. 36
4.1.2. Ujęcie Pręgowo .............................................................................................................................................. 36
4.1.3. Ujęcie Czarny Dwór ....................................................................................................................................... 37
4.1.4. Ujęcie Lipce .................................................................................................................................................... 37
4.1.5. Ujęcie Osowa ................................................................................................................................................. 37
4.1.6. Ujęcie Zaspa Wodna ...................................................................................................................................... 37
4.1.7. Ujęcie Dolina Radości .................................................................................................................................... 38
4.1.8. Ujęcie Zakoniczyn .......................................................................................................................................... 38
4.1.9. Ujęcie Krakowiec ............................................................................................................................................ 38
Jakość wody wodociągowej w Gdańsku ................................................................................................ 39
Zakres analiz i obliczenia ....................................................................................................................... 44
5. Bilanse jonowe ............................................................................................................................ 47
Ujęcie Pręgowo...................................................................................................................................... 48
Ujęcie Czarny Dwór ............................................................................................................................... 49
Ujęcie Lipce ........................................................................................................................................... 50
Ujęcie Osowa ........................................................................................................................................ 51
Ujęcie Zaspa Wodna ............................................................................................................................. 52
Ujęcie Dolina Radości ............................................................................................................................ 53
Ujęcie Zakoniczyn.................................................................................................................................. 54
Ujęcie Krakowiec ................................................................................................................................... 55
Zestawienie wartości średnich wyników dla całego miasta Gdańska .................................................... 56
6. Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej .......... 59
7. Podsumowanie ............................................................................................................................ 67
Wykaz literatury ...................................................................................................................................... 69
Wykaz rysunków .................................................................................................................................. 147
Wykaz tabel ......................................................................................................................................... 148
Streszczenie ........................................................................................................................................ 148
Abstract ................................................................................................................................................ 151
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
5
WYKAZ WAŻNIEJSZYCH OZNACZEŃ I SKRÓTÓW
GIWK – Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna
SNG – Saur Neptun Gdańsk
WHO – World Health Organization
FAO – Food and Agriculture Organization of the United Nations
UNU – United Nations University
EFSA – European Food Safety Authority
IOM – Institute of Medicine, National Academy of Sciences
EAR – poziom średniego zapotrzebowania spożycia substancji
RDA – poziom zalecanego spożycia substancji
SD – odchylenie standardowe
Al – poziom wystarczającego spożycia substancji
PIG-PIB – Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
GIOŚ – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
mval/l – jednostka stężenia, miligramorównoważniki jonu w objętości 1 litra wody
mg/l – jednostka stężenia, miligramy jonu w objętości 1 litra wody
%mval - stosunek stężenia danego jonu do sumy kationów lub anionów
%makroskładników – stosunek stężenia danego jonu do sumy kationów i anionów
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
6
1. WSTĘP
Właścicielem systemu wodociągowo-kanalizacyjnego miasta Gdańska od 2004 r. jest GIWK – Gdańska
Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna, która jest w 100% spółką Miasta Gdańska. Spółka realizuje inwestycje
na rzecz poprawy jakości wody, powszechności dostępu do kanalizacji sanitarnej, przy jednoczesnym dbaniu o
ochronę środowiska naturalnego. Do GIWK należy budowa nowych oraz modernizacja istniejących sieci
wodociągowo-kanalizacyjnych. Za prawidłową eksploatację sieci i urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych,
odprowadzenie ścieków, a także o jakość wody pitnej w systemie wodociągowym miasta Gdańska odpowiedzialna
jest spółka Saur Neptun Gdańsk (SNG). Akcjonariat Miasta Gdańska we francuskiej spółce SNG wynosi 49%,
pozostałe 51% należy do Grupy Saur. Relacje SNG, GIWK i Urzędu Miasta Gdańska opierają się na modelu
trójstronnym [1].
Celem prowadzanych prac było dokonanie analizy porównawczej jakości wody podziemnej, pochodzącej
z ujęć Gdańska w celu zaopatrzenia ludności w wodę, oraz dostępnych na rynku butelkowanych wód źródlanych i
naturalnych wód mineralnych. Przeanalizowano wymagania, jakie musi spełniać woda przeznaczona do spożycia
przez ludzi, zarówno ta podawana do sieci wodociągowej, jak i ta sprzedawana w opakowaniach. Porównano
pożądane i dopuszczalne właściwości fizykochemiczne, chemiczne i mikrobiologiczne wód w świetle przepisów
unijnych i polskich, a także ogólnoświatowych zaleceń. Ze względu na przeznaczenie spożywcze tych wód,
postanowiono skupić się na walorach odżywczych. Poddano rozważaniu stopień zmineralizowania wody
podziemnej z ujęć miejskich i popularnych wód butelkowanych, a także kompozycję jonów. Analizę porównawczą
wykonano na podstawie składu mineralnego, deklarowanego przez producentów na etykietach butelek, oraz
wynikach wieloletnich badań wody ujmowanej na potrzeby Gdańska (w tym monitoring wód podziemnych, zlecony
przez spółkę GIWK). Wzięto pod uwagę przede wszystkim jony o znaczeniu fizjologicznym lub zdrowotnym oraz
przeanalizowano ich wpływ na organizm człowieka.
Analiza porównawcza pozwoliła ocenić jakość wody podawanej do systemu wodociągowego miasta
Gdańska oraz jakość powszechnie dostępnej wody sprzedawanej w opakowaniach, umożliwiając spojrzenie na
wody butelkowane i wodę wodociągową z innej perspektywy.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
7
2. PODSTAWA TEORETYCZNA
Woda daje początek życiu, stanowi 60-70% masy ciała dorosłego człowieka. Według wskazań Światowej
Organizacji Zdrowia człowiek powinien wypijać około 2 litrów wody dziennie, aby prawidłowo funkcjonować [2].
Dostęp do świeżej, czystej i bezpiecznej wody ma zatem ogromne znaczenie dla zdrowia ludzkiego.
Wymagania dotyczące wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi podlega szczególnej kontroli ze względu na zagrożenie, jakie
może stanowić dla zdrowia i życia człowieka. Woda pochodząca z ujęć może zawierać zanieczyszczenia
pochodzenia naturalnego oraz antropogenicznego. Za bezpieczną można uznać wodę wolną od mikroorganizmów
chorobotwórczych, pasożytów oraz substancji chemicznych, których liczba mogłaby stanowić zagrożenie dla
zdrowia ludzkiego. Bezpieczna woda przeznaczona do spożycia przez ludzi nie posiada agresywnych właściwości
korozyjnych, spełnia wymagania mikrobiologiczne, fizykochemiczne, radiologiczne, a także organoleptyczne,
określone przez liczne regulacje. Przepisom prawnym podlega nie tylko woda wodociągowa, ale również naturalne
wody mineralne, wody źródlane i stołowe.
Zgodnie z Ustawą z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu
ścieków (Dz. U. Nr 123 z 11 lipca 2006 r., poz. 858, z późniejszymi zmianami) [3], dostarczana konsumentom przez
Saur Neptun Gdańsk S.A. woda jest wodą „przeznaczoną do spożycia przez ludzi”. Termin ten oznacza wodę w
pierwotnym stanie lub po uzdatnieniu, przeznaczoną do picia, przygotowania żywności lub innych celów
domowych, niezależnie od jej pochodzenia oraz od tego, czy jest dostarczana z sieci dystrybucyjnej, cystern, w
butelkach lub pojemnikach. Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi to także woda wykorzystywana przez
przedsiębiorstwa do produkcji żywności, wytworzenia, przetworzenia, konserwowania lub wprowadzania do obrotu
produktów albo substancji przeznaczonych do spożycia przez ludzi [4].
2.1.1. Wymagania regulowane prawem unijnym
Na podstawie artykułu 130s Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Dz.U. C 321E z
29.12.2006) [5] została wydana Dyrektywa Rady 98/83/WE z dnia 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. L 330 z 5.12.1998) [6]. Dyrektywa ta, zmieniona poprzez
Rozporządzenie (WE) nr 1882/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 września 2003 r. (Dz.U. L 284 z
31.10.2003) [7] oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 596/2009 z dnia 18 czerwca 2009
r. (Dz.U. L 188 z 18.7.2009) [8], obowiązuje w krajach należących do Unii Europejskiej, w tym Polski. W przyjętej
przez Radę Unii Europejskiej Dyrektywie określono ramy przepisów ustawowych, wykonawczych
i administracyjnych w sprawie monitorowania, analiz oraz środków, które należy podjąć w celu poprawy jakości
wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w całej Wspólnocie Europejskiej.
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Artykuł 95) dał również podstawę prawną do wydania
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/54/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie wydobywania i
wprowadzania do obrotu naturalnych wód mineralnych
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
8
(Dz.U. L 164 z 26.6.2009) [9]. Innym dokumentem związanym z naturalnymi wodami mineralnymi jest
Dyrektywa Rady z dnia 15 lipca 1980 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w zakresie
wydobywania i wprowadzania do obrotu naturalnych wód mineralnych (Dz.U. L 229 z 30.8.1980) [10]. Stanowi ona
podstawę prawną Dyrektywy Komisji 2003/40/WE z dnia 16 maja 2003 r., ustanawiającej wykaz, stężenia
graniczne i wymogi w zakresie etykietowania dla składników wód mineralnych oraz warunki zastosowania
powietrza wzbogaconego w ozon do oczyszczania naturalnych wód mineralnych i wód źródlanych (Dz.U. L 126 z
22.5.2003) [11]. Powyższe Dyrektywy ujednolicają warunki klasyfikacji wód mineralnych, regulują warunki
wydobywania wód ze źródeł, a także zasady obrotu tymi wodami.
2.1.2. Wymagania regulowane prawem polskim
Prawo polskie reguluje kwestie jakości wody w drodze rozporządzeń. Na podstawie artykułu 13 Ustawy z
dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2006 r. Nr
123, poz. 858 z późniejszymi zmianami) [3], wydane zostały:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej
do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 67, poz. 417) [12],
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 72, poz. 466) [13].
Wyżej wymienione rozporządzenia szczegółowo określają wymagania dla wody pitnej, biorąc pod uwagę
zdrowie i bezpieczeństwo ludzi. W rozporządzeniach określone zostały wymagania bakteriologiczne,
fizykochemiczne oraz organoleptyczne. Wskazują sposób oceny przydatności wody, zakres badania wody, a także
minimalną częstotliwość badań i miejsca pobierania próbek wody do tych badań. Rozporządzenia określają
program monitoringu jakości, sposób nadzoru nad laboratoriami wykonującymi badania jakości wody, sposób
nadzoru nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesach uzdatniania i dystrybucji wody. Uregulowany został
również sposób informowania konsumentów o jakości wody oraz sposób postępowania przed organami
Państwowej Inspekcji Sanitarnej w przypadku, gdy woda nie spełnia wymagań jakościowych [3,12,13]. Obecnie
obowiązujące wymagania przedstawione zostały w Tab. 1-Tab. 15.
Podstawowe wymagania mikrobiologiczne
W poniższych tabelach zestawiono wymagania mikrobiologiczne jakie musi spełniać woda przeznaczona
do konsumpcji przez ludzi wg Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. (z poprawką z dnia 20
kwietnia 2010 r )w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
9
Tab. 1 Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać woda [12,13]
Lp. Parametr
Najwyższa dopuszczalna wartość
liczba objętość próbki
mikroorganizmów [jtk] [ml]
1 Escherichia coli 0 100
2 Enterokoki 0 100
Tab. 2 Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać woda wprowadzana do jednostkowych opakowań [12,13]
Lp. Parametr
Najwyższa dopuszczalna wartość
liczba mikroorganizmów [jtk]
objętość próbki [ml]
1 Escherichia coli 0 250
2 Enterokoki 0 250
3 Pseudomonas aeruginosa 0 250
4 Ogólna liczba mikroorganizmów w 36±2°C 20 1
po 48 h
5 Ogólna liczba mikroorganizmów w 22±2°C po 72 h 100 1
Tab. 3 Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać woda w cysternach, zbiornikach magazynujących wodę w środkach transportu lądowego, powietrznego lub wodnego [12,13]
Tab. 4 Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać ciepła woda [12,13]
Objaśnienia: 1) Należy badać w ciepłej wodzie w budynkach zamieszkania zbiorowego i zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej (od dnia 1 stycznia 2008 r.). Uwaga: W zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej na oddziałach, w których przebywają pacjenci o obniżonej odporności, w tym objęci leczeniem immunosupresyjnym, pałeczki Legionella sp. powinny być nieobecne w próbce wody o objętości 1 000 ml.
Podstawowe wymagania chemiczne, jakim powinna odpowiadać woda
Natomiast w poniższych tabelach zestawiono wymagania chemiczne jakie musi spełniać woda
przeznaczona do konsumpcji przez ludzi zamieszczone w tym samym Rozporządzeniu ( Rozporządzenie Ministra Zdrowia
Lp. Parametr
Najwyższa dopuszczalna wartość parametru w próbce wody pobranej
liczba mikroorganizmów [jtk] objętość próbki [ml]
1 Escherichia coli 0 100
2 Enterokoki 0 100
3 Pseudomonas aeruginosa 0 100
4 Ogólna liczba mikroorganizmów w
36±2°C po 48 h 100 1
Lp. Parametr Liczba
mikroorganizmów [jtk]
Objętość próbki [ml]
1 Legionella sp.1) <100 100
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
10
z dnia 29 marca 2007 r. (z poprawką z dnia 20 kwietnia 2010 r )w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi).
Tab. 5 Podstawowe wymagania chemiczne, jakim powinna odpowiadać woda [12,13]
Lp. Parametry Najwyższe dopuszczalne stężenie Jednostka
1 Akryloamid 0,10 1) μg/l
2 Antymon 5 μg/l
3 Arsen 10 μg/l
4 Azotany 50 2) mg/l
5 Azotyny 0,50 2) mg/l
6 Benzen 1,0 μg/l
7 Benzo(a)piren 0,010 μg/l
8 Bor 1,0 mg/l
9 Bromiany 10 3) μg/l
10 Chlorek winylu 0,50 1)4) μg/l
11 Chrom 50 μg/l
12 Cyjanki 50 μg/l
13 1,2-dichloroetan 3,0 μg/l
14 Epichlorohydryna 0,10 1) μg/l
15 Fluorki 1,5 mg/l
16 Kadm 5 μg/l
17 Miedź 2,0 5) mg/l
18 Nikiel 20 μg/l
19 Ołów 25 6) μg/l
20 Ołów 10 7) μg/l
21 Pestycydy 0,10 8) μg/l
22 Σ pestycydów 0,50 9) μg/l
23 Rtęć 1 μg/l
24 Selen 10 μg/l
25 Σ trichloroetenu i tetrachloroetenu 10 μg/l
26 Σ Wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych 0,10 10) μg/l
27 Σ THM 100 3)11) μg/l
Objaśnienia: 1) Wartość odnosi się do stężenia pozostałości monomeru w wodzie, obliczonego zgodnie ze specyfikacjami maksymalne¬go uwalniania z odpowiedniego polimeru w kontakcie z wodą.
2) Warunek: [azotany]/50+[azotyny]/3≤1, gzie wartości w nawiasach kwadratowych oznaczają: stężenie azotanów (NO3) i azotynów
(NO2) w mg/l. Stężenie azotynów w wodzie uzdatnionej wprowadzonej do sieci wodociągowej lub innych urządzeń dystrybucji nie może przekraczać wartości 0,10 mg/l. 3) W miarę możliwości bez ujemnego wpływu na dezynfekcję, powinno dążyć się do osiągnięcia niższej wartości. 4) Oznaczać w wodzie przesyłanej instalacjami z polichlorku winylu. 5) Wartość dopuszczalna, jeżeli nie powoduje zmiany barwy wody spowodowanej agresywnością korozyjną wody dla rur miedzianych. 6) Stosuje się do dnia 31 grudnia 2012 r. Nie dotyczy wody w butelkach lub pojemnikach. 7) Stosuje się od dnia 1 stycznia 2013 r.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
11
8) Termin „pestycydy" obejmuje organiczne: insektycydy, herbicydy, fungicydy, nematocydy, akarycydy, algicydy, roden¬tycydy, slimicydy, a także produkty pochodne (m.in. regulatory wzrostu) oraz ich pochodne metabolity, a także produkty ich rozkładu i reakcji. Oznaczać jedynie te pestycydy, których występowania w wodzie można oczekiwać. Wartość stosuje się do każdego poszczególnego pestycydu. W przypadku aldryny, dieldryny, heptachloru i epoksydu heptachloru NDS wynosi 0,030 μg/l. 9) Σ pestycydów oznacza sumę poszczególnych pestycydów wykrytych i oznaczonych ilościowo w ramach monitoringu. 10) Wartość oznacza sumę stężeń wyszczególnionych związków:
benzeno(b)fluoranten,
benzeno(k)fluoranten,
benzeno(gih)perylen,
indeno(1,2,3,-c,d)piren. 11) Σ THM — wartość oznacza sumę stężeń związków:
trichlorometan,
dichlorobromometan,
dibromochlorometan,
tribromometan.
Dodatkowe wymagania mikrobiologiczne, organoleptyczne, fizykochemiczne oraz radiologiczne, jakim
powinna odpowiadać woda
W tych samych rozporządzeniach zawarte są dodatkowe wymagania które musi spełniać woda
przeznaczona do picia przez ludzi. Wymagania te zastawiono w postacie tabelarycznej poniżej zgodnie z tym co
zawarto w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. (z poprawką z dnia 20 kwietnia 2010 r) w
sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Tab. 6 Dodatkowe wymagania mikrobiologiczne [12,13]
Lp.
Parametr
Najwyższa dopuszczalna wartość parametru w próbce wody
liczba mikroorganizmów [jtk] objętość próbki [ml]
1 Bakterie grupy coli 0 100
2 Ogólna liczba mikroorganizmów w 36±2°C
po 48 h uchylony
3 Ogólna liczba mikroorganizmów w 22±2°C
po 72 h Bez nieprawidłowych zmian
4 Clostridium perfringens (łącznie ze
sporami)2) 0 100
Tab. 7 Dodatkowe wymagania organoleptyczne i fizykochemiczne [12,13]
Lp. Parametr Dopuszczalne zakresy wartości3) Jednostka
1 Amonowy jon 0,50 mg/l
2 Barwa 4)
3 Chlorki 2505) mg/l
4 Glin 200 μg/l
5 Mangan 50 μg/l
6 Mętność 4) 1 NTU
7 Ogólny węgiel organiczny (OWO) Bez nieprawidłowych zmian 6)
8 Stężenie jonów wodoru (pH) 6,5 - 9,5 5)
9 Przewodność 7) 25005) μS/cm
10 Siarczany 2505) mg/l
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
12
Lp. Parametr Dopuszczalne zakresy wartości3) Jednostka
11 Smak 4) 2)
12 Sód 200 mg/l
13 Utlenialność z KMnO4 5,0 8)9) mg/l
14 Zapach4) 3)
15 Żelazo 200 μg/l
Tab. 8 Dodatkowe wymagania radiologiczne [12,13]
Lp. Parametr Dopuszczalne zakresy wartości3)
Jednostka
1 Tryt 10010) Bq/1
2 Całkowita dopuszczalna dawka 0,10 10)11) mSv/rok
Objaśnienia: 1) Dopuszcza się pojedyncze bakterie wykrywane sporadycznie, nie w kolejnych próbkach, do 5% próbek w ciągu roku. 2) Należy badać w wodzie pochodzącej z ujęć powierzchniowych i mieszanych, a w przypadku przekroczenia dopuszczal¬nych wartości, należy zbadać, czy nie ma zagrożenia dla zdrowia ludzkiego wynikającego z obecności innych mikroor¬ganizmów chorobotwórczych, np.: Cryptosporidium. 3) W przypadku podania jednej wartości dolna wartość zakresu wynosi zero. 4) Akceptowalny przez konsumentów i bez nieprawidłowych zmian. 5) Parametr powinien być uwzględniony przy ocenie agresywnych właściwości korozyjnych wody. 6) Nie musi być oznaczany dla produkcji wody mniejszych niż 10 000 m3 dziennie. 7) Oznaczana w temperaturze 25 °C. 8) Nie musi być oznaczany, jeśli badane jest OWO. 9) Indeks nadmanganianowy — utlenianie powinno być przeprowadzone w ciągu 10 min. w temperaturze 100 °C w środo¬wisku kwaśnym z wykorzystaniem nadmanganianu. 10) Częstotliwość i metody monitorowania zostaną określone w terminie późniejszym 11) Wyłączając tryt, potas-40, radon i produkty rozkładu radonu.
Dodatkowe wymagania chemiczne, jakim powinna odpowiadać woda
Tab. 9 Dodatkowe wymagania chemiczne, jakim powinna odpowiadać woda [12,13]
Lp. Parametry Dopuszczalne
zakresy wartości1) Jednostka
1 Bromodichlorometan 0,015 mg/l
2 Chlor wolny2) 0,33) mg/l
3 Chloraminy 0,5 mg/l
4 Z chloranów i chlorynów4) 0,7 mg/l
5 Ozon5) 0,05 mg/l
6 Formaldehyd 0,050 mg/l
7 Ftalan dibutylu 0,020 mg/l
8 Magnez 30-1256) mg/l
9 Srebro 0,010 mg/l
10 Tetrachlorometan (czterochlorek węgla) 0,002 mg/l
11 Z trichlorobenzenów 0,020 mg/l
12 2,4,6-trichlorofenol 0,200 mg/l
13 Trichlorometan (chloroform) 0,030 mg/l
14 Twardość 60-5007) mg/l
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
13
Objaśnienia:
1) W przypadku podania jednej wartości dolna wartość zakresu wynosi zero. 2) W punkcie czerpalnym u konsumenta, jeżeli woda jest dezynfekowana chlorem lub jego związkami. 3) Dopuszczalne stężenie wolnego chloru w zbiorniku magazynującym wodę w środkach transportu lądowego, powietrznego lub wodnego wynosi 0,3—0,5 mg/l. 4) W punkcie czerpalnym u konsumenta, jeżeli woda jest dezynfekowana dwutlenkiem chloru. 5) W punkcie czerpalnym u konsumenta, jeżeli ozon jest stosowany w procesie uzdatniania wody. 6) Nie więcej niż 30 mg/l magnezu, jeżeli stężenie siarczanów jest równe lub większe od 250 mg/l. Przy niższej zawartości siarczanów dopuszczalne stężenie magnezu wynosi 125 mg/l; wartość zalecana ze względów zdrowotnych — oznacza, że jest pożądana dla zdrowia ludzkiego, ale nie nakłada obowiązku uzupełniania minimalnej zawartości podanej w załączniku przez przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne. 7) W przeliczeniu na węglan wapnia; wartość zalecana ze względów zdrowotnych — oznacza, że jest to wartość pożądana dla zdrowia ludzkiego, ale nie nakłada obowiązku uzupełniania minimalnej zawartości podanej w załączniku przez przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne.
Zakres parametrów objętych monitoringiem kontrolnym i przeglądowym
Tab. 10 Zakres parametrów objętych monitoringiem kontrolnym i przeglądowym [12,13]
Parametry objęte monitoringiem kontrolnym Uwagi
Glin 1)
Jon amonowy
Barwa
Przewodność
Clostridium perfringens (łącznie z przetrwalnikami) 2)
Escherichia coli (E.coli)
Stężenie jonów wodoru (pH)
Żelazo 1)
Azotyny 1)
Zapach
Pseudomonas aeruginosa 4)
Smak
Ogólna liczna mikroorganizmów w temperaturze 22 st. C i w 36 st. C
4)
Bakterie typu coli
Mętność
Objaśnienia: 1) Niezbędne jedynie wtedy, gdy parametr jest stosowany jako flokulant (we wszystkich innych przypadkach parametry są umieszczone w wykazie wskaźników do monitorowania przeglądowego) 2) Niezbędny jedynie wtedy, gdy woda pochodzi z wód powierzchniowych lub mieszanych (we wszystkich innych przypadkach parametry umieszczone są w wykazie wskaźników do monitorowania przeglądowego) 3) Niezbędne jedynie wtedy, gdy chloraminowanie jest stosowane jako metoda dezynfekcji (we wszystkich innych przypadkach parametry umieszczone są w wykazie wskaźników do monitorowania przeglądowego) 4) Niezbędne jedynie wtedy, gdy woda jest dystrybuowana w butelkach lub pojemnikach.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
14
Minimalna częstotliwość pobierania próbek wody do badań
Jakość wody przeznaczonej do spożycia podlega restrykcyjnemu monitorowaniu w zależności o wielkości
produkcji wody wyrażonej w m3 /dobę. Co zestawiono w poniższych tabelach.
Tab. 11 Minimalna częstotliwość pobierania próbek wody do badań [12,13]
Objętość rozprowadzanej lub
produkowanej wody w strefie zaopatrzenia 1)2)
[m3/24 h]
Monitoring kontrolny [liczba próbek/rok]
Monitoring przeglądowy [liczba próbek/rok]
< 100 3) 3)
>100 <1000 4 1
> 1000 < 10 000 4+ 3 na każde 1000 m3/24 h i część tej
wartości stanowiącej uzupełnienie do całości
1+1 na każde 3300 m3/24 h i część tej wartości stanowiącej uzupełnienie do całości
> 10 000 < 100 000 3+1 na każde 10 000 m3/24 h i część tej wartości
stanowiącej uzupełnienie do całości
> 100 000 10+1 na każde 25 000 m3/24 h i część tej wartości
stanowiącej uzupełnienie do całości
Objaśnienia: 1) Strefa zaopatrzenia jest geograficznie określonym obszarem, do którego woda przeznaczona do spożycia przez ludzi dochodzi
z jednego lub więcej źródeł i na którym jakość wody może być traktowana w przybliżeniu jako jednolita. 2) Objętości wody obliczane jako średnie w ciągu roku. Do określenia minimalnej częstotliwości można też stosować liczbę
mieszkańców w zaopatrywanej strefie, przyjmując wielkość zużycia wody równą 200 l/dobę na 1 osobę. 3) Ustalenie częstotliwości zależy od właściwego państwowego powiatowego lub granicznego inspektora sanitarnego, jednak nie
rzadziej niż 2 próbki na rok dla monitoringu kontrolnego; 1 próbkę na 2 lata dla monitoringu przeglądowego.
Minimalna częstotliwość pobierania próbek ciepłej wody oraz procedury postępowania w zależności od
wyników badania bakteriologicznego1)
Tab. 12 Minimalna częstotliwość pobierania próbek ciepłej wody oraz procedury postępowania w zależności od wyników badania bakteriologicznego [12,13]
Liczba Legionella sp. w 100
ml
Ocena skażenia
Postępowanie Badanie
< 100 <102
brak/ znikome
System pod kontrolą - nie wymaga podjęcia specjalnych działań.
Po 1 roku lub po 3 latach 2)
>100 102-103
średnie
Jeżeli większość próbek jest pozytywna, należy sieć wodną uznać za skolonizowaną przez
pałeczki Legionella, znaleźć przyczynę (dokonać przeglądu technicznego sieci, sprawdzić
temperaturę wody) i podjąć działania zmierzające do redukcji liczby bakterii. Dalsze
działania (czyszczenie i dezynfekcja) zależą od wyniku następnego badania.
Po 4 tygodniach, jeżeli wynik badania nie ulegnie zmianie,
należy przeprowadzić czyszczenie i dezynfekcję,
powtórzyć badanie po 1 tygodniu, następnie po 1 roku.
>1000 103-104
wysokie Przystąpić do działań interwencyjnych jw.,
włącznie z czyszczeniem i dezynfekcją systemu - woda nie nadaje się do pryszniców.
Po 1 tygodniu od czyszczenia i dezynfekcji, następnie co 3
miesiące 3)
>10 000 >104
bardzo wysokie
Natychmiast wyłączyć z eksploatacji urządzenia i instalacje wody ciepłej oraz przeprowadzić
zabiegi ich czyszczenia i dezynfekcji.
Po 1 tygodniu od czyszczenia i dezynfekcji, następnie co 3
miesiące 3)
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
15
Objaśnienia: 1) Jeżeli jest to wynik badania 1—2 próbek, w celu wykluczenia skażenia punktowego powinno być pobranych i zbadanych więcej
próbek. 2) Jeżeli w kolejnych badaniach w odstępach rocznych stwierdzono < 100 jtk/100 ml. 3) Jeżeli w kolejnych dwóch badaniach wykonanych w odstępach trzech miesięcy stwierdzono < 100 jtk/100 ml, to następne badanie
można wykonać za rok. Uwaga: Postępowanie dezynfekcyjne (dezynfekcja termiczna lub chemiczna) powinno zostać ponadto podjęte zawsze:
1) w przypadku wyłączenia instalacji wodociągowej na dłużej niż 1 miesiąc; 2) jeśli instalacja lub jej część została wymieniona lub zabiegi konserwacyjne mogły prowadzić do jej zanieczyszczenia; 3) w instalacji wodociągowej w miejscu przebywania osób, u których wystąpiło podejrzenie lub stwierdzono zachorowanie na
legionellozę.
Minimalna częstotliwość pobierania próbek wody wprowadzanej do jednostkowych opakowań
Tab. 13 Minimalna częstotliwość pobierania próbek wody wprowadzanej do jednostkowych opakowań [12,13]
Objaśnienie: 1) Zakres badań mikrobiologicznych zgodny z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia, część B.
Charakterystyki metod badań
Dla podanych w Tab. 14 parametrów określono, że stosowana metoda analizy musi co najmniej
umożliwiać oznaczanie wartości dopuszczalnej z podaną poprawnością, precyzją i granicą wykrywalności.
Niezależnie od czułości zastosowanej metody analizy, wyniki należy wyrażać z co najmniej taką samą liczbą miejsc
po przecinku, jaką podano w wartościach dopuszczalnych w załącznikach nr 2 i 3 do wyżej wymienianego
Rozporządzenia. Natomiast brak jest metod badań dla smaku, zapachu i całkowitego węgla organicznego.
Tab. 14 Parametry chemiczne, dla których określono charakterystykę metod badawczych [12,13]
Lp. Parametry
Poprawność
[% wartości
parametrów]1)
Precyzja
[% wartości
parametrów]2)
Granica
wykrywalności
[% wartości
parametrów]3)
Warunki
1 Akryloamid — — — 4)
2 Amonowy jon 10 10 10
3 Antymon 25 25 25
4 Arsen 10 10 10
Objętość wody produkowanej
i dostarczanej do sprzedaży w
butelkach i pojemnikach w
ciągu doby m3
Monitoring kontrolny liczba próbek 1) Monitoring przeglądowy
liczba próbek 1)
< 10 1 1
> 10 <60 12 1
>60 1 na każde 5 m3 i na część tej wartości
stanowiącą uzupełnienie do całości
1 na każde 100 m3 i na część
tej wartości, stanowiącą
uzupełnienie do całości
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
16
Lp. Parametry
Poprawność
[% wartości
parametrów]1)
Precyzja
[% wartości
parametrów]2)
Granica
wykrywalności
[% wartości
parametrów]3)
Warunki
5 Azotany 10 10 10
6 Azotyny 10 10 10
7 Barwa 10 10 10
8 Benzen 25 25 25
9 Benzo(a)piren 25 25 25
10 Bor 10 10 10
11 Bromiany 25 25 25
12 Bromodichlorometan 25 25 25
13 Chlor wolny 10 10 10
14 Chloraminy 10 10 10
15 Chlorany 25 25 25
16 Chloryny 25 25 25
17 Chlorki 10 10 10
18 Chrom 10 10 10
19 Chlorek winylu 25 25 25 4)
20 Cyjanki 10 10 10 5)
21 1,2-dichloroetan 25 25 10
22 Epichlorohydryna 25 25 25 4)
23 Fluorki 10 10 10
24 Formaldehyd 25 25 25
25 Ftalan dibutylu 25 25 10
26 Glin 10 10 10
27 Kadm 10 10 10
28 Magnez 10 10 10
29 Mangan 10 10 10
30 Mętność 25 25 25
31 Miedź 10 10 10
32 Nikiel 10 10 10
33 Ołów 10 10 10
34 Pestycydy 25 25 25 6)
35 Przewodność elektryczna 10 10 10
36 Rtęć 20 10 20
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
17
Lp. Parametry
Poprawność
[% wartości
parametrów]1)
Precyzja
[% wartości
parametrów]2)
Granica
wykrywalności
[% wartości
parametrów]3)
Warunki
37 Selen 10 10 10
38 Siarczany 10 10 10
39 Srebro 10 10 10
40 Sód 10 10 10
41 Σ trichlorobenzeny 25 25 25
42 trichloetenu 25 25 10
43 tetrachloetenu 25 25 10
44 Σ THM 25 25 10
45 Tetrachlorometan 25 25 25
46 2,4,6-trichlorofenol 25 25 25
47 Trichlorometan 25 25 25
48 Twardość 10 10 10
49 Utlenialność 10 10 10 8)
50 WWA 25 25 25 7)
51 Żelazo 10 10 10
Objaśnienia: 1) Poprawność jest błędem systematycznym i jest to stopień zgodności między średnim wynikiem uzyskanym w szeregu powtórzeń
a wartością prawdziwą mierzonej wartości. 2) Precyzja jest błędem przypadkowym i zwykle wyrażona jest jako odchylenie standardowe (wewnątrz i między partiami) rozkładu
wyników od średniej; aprobowana dokładność stanowi dwukrotność względnego odchylenia standardowego. 3) Granica wykrywalności jest to wartość trzykrotnego odchylenia standardowego wyznaczonego dla serii analiz próbek o niskim
stężeniu badanego parametru lub pięciokrotnego odchylenia standardowego wyznaczonego dla serii analiz prób ślepych. 4) Ma być kontrolowane przez specyfikację produktu. 5) Metoda powinna określać całkowitą ilość cyjanków we wszystkich formach. 6) Charakterystyka poprawności metody powinna być stosowana do każdego pestycydu z osobna i jej wartość zależy od
rozpatrywanego pestycydu. 7) Charakterystyki poprawności stosuje się do poszczególnych substancji na poziomie 25 % wartości dopuszczalnych. 8) Indeks nadmanganianowy — utlenianie powinno być przeprowadzone w ciągu 10 min. w temperaturze 100 °C w środowisku
kwaśnym z wykorzystaniem nadmanganianu.
W Tab. 15 przedstawiano metody referencyjne wyznaczania parametrów mikrobiologicznych
Tab. 15 Parametry mikrobiologiczne, dla których określono metody badań [12,13]
Lp. Parametr Zalecane normy 1)
1 Ogólna liczba
mikroorganizmów w
36°C i w 22 °C
PN-EN ISO 6222
2 Bakterie grupy coli,
Escherichia coli
PN-EN ISO 9308-1
3 Enterokoki PN-EN ISO 7899-2
4 Clostridium
perfringens (łącznie z
Inkubacja filtru membranowego poprzedzona filtracją membranową.
Po przefiltrowaniu próbki wody, filtr umieścić na podłożu m-CP
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
18
Lp. Parametr Zalecane normy 1)
przetrwalnikami) (uwaga 1). Inkubację prowadzić w warunkach beztlenowych w
temperaturze 44 ± 1 °C przez 21 ± 3 godz. Po okresie inkubacji
policzyć wszystkie żółte matowe kolonie jako domnienane Clostridium
perfringens. Kolonie, które zmieniają barwę z żółtej na różową pod
wpływem par wodorotlenku amonu (w czasie 20-30 sekund), uznać
za potwierdzone Clostridium perfringens.
Uwaga 1: skłąd podłoża agarowego m-CP:
Podłoże podstawowe
Pepton tryptozowy 30 g
Ekstrakt drożdżowy 20 g
Sacharoza 5 g
Chlorowodorek L-cysteiny 1 g
Siarczan magnezu (MgSo4 x 7H2O) 0,1 g
Purpura bromokrezolowa 40 mg
Agar 15 g
Woda 1000 ml
Składniki rozpuścić w wodzie, doprowadzić pH do 7,6 i sterylizować
w autoklawie w temperaturze 121 °C przez 15 minut. Podłoże
ostudzić i dodać:
D-cykloserynę 400 mg
Siarczan polimyksyny-B 25 mg
Β-D glukozyd indoksylu (przed dodaniem rozpuszczony w 8 ml
sterylnej wody) 60 mg
0,5% roztwór difosforan fenoloftaleiny (sterylizowany metodą filtracji)
20 ml
4,5% roztwór FeCl3 x 6H2O (sterylizowany metodą filtracji) 2ml
5 Pseudomonas
aeruginosa
PN-EN 16266
6 Legionella sp. PN-ISO 11731-2
Objaśnienie: 1) Dopuszcza się możliwość stosowania metod alternatywnych pod warunkiem udokumentowania, że dana metoda jest
równoważna lub lepsza od zalecanej i zgłoszona właściwym organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Komisji Europejskiej.
Artykuł 39 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. 2010 Nr 136
poz. 914) [14] stanowi podstawę prawną dla Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie
naturalnych wód mineralnych, źródlanych i wód stołowych (Dz.U. 2011 Nr 85, poz. 466) [15]. Zgodnie z
Rozporządzeniem można rozróżnić następujące rodzaje wód dystrybuowanych w opakowaniach:
naturalne wody mineralne,
wody źródlane,
wody stołowe.
Kwalifikacja wody, pochodzącej z danego ujęcia, do naturalnych wód mineralnych może nastąpić po
przeprowadzeniu:
oceny hydrogeologicznej i geologicznej,
badań właściwości fizycznych, fizykochemicznych i chemicznych,
oceny mikrobiologicznej, szczególnie w celu wykluczenia obecności bakterii chorobotwórczych,
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
19
analizy farmakologicznej, fizjologicznej i klinicznej, jeśli konieczne jest potwierdzenie
szczególnych właściwości wody na takie funkcje organizmu jak: diureza, funkcje żołądkowe lub
jelitowe, wyrównanie niedoboru substancji mineralnych.
Podstawy oceny i kwalifikacji rodzajowej zostały szczegółowo określone w przepisach, są to m.in.:
dokumentacja hydrogeologiczna otworu czerpalnego, zatwierdzone zasoby eksploatacyjne ujęcia, temperatura
wody pobranej z ujęcia i otoczenia w czasie pobierania próbek do badań. Należy przedstawić także wyniki analiz
chemicznych oraz pomiarów fizykochemicznych, określonych w paragrafie 4 ust. 2 Rozporządzenia [15].
Naturalne wody mineralne nie muszą charakteryzować się bogactwem składników mineralnych w
stężeniach mogących mieć znaczenie fizjologiczne i profilaktyczno-zdrowotne dla organizmu człowieka.
Warunkiem zakwalifikowania wody do klasy naturalnej wody mineralnej jest stabilność składu chemicznego i innych
właściwości podczas właściwego eksploatowania danego ujęcia – nie powinny ulegać ponadnormatywnym
wahaniom. Dopuszczalne odchylenie to ± 20%. Naturalne wody mineralne nie mogą zawierać potencjalnie
toksycznych dla zdrowia składników pochodzenia naturalnego w stężeniach uznanych za szkodliwe. Wartość
maksymalnych dopuszczalnych wartości określa Tab. 16. Składniki potencjalnie toksyczne naturalnego
pochodzenia występujące w naturalnych wodach mineralnych w opakowaniach oraz ich maksymalne poziomy,
których przekroczenie może stanowić ryzyko dla zdrowia. Rozporządzenie narzuca metody oznaczania
potencjalnie toksycznych substancji, mogących występować w wodach podziemnych z przyczyn naturalnych (Tab.
17). Wymagania dotyczące metod oznaczania składników potencjalnie toksycznych naturalnego pochodzenia
występujące w naturalnych wodach mineralnych w opakowaniach). Badania wody mineralnej podlegają
ustalonemu zakresowi (Tab. 18). Wzorcowy zakres badań naturalnych wód mineralnych). Woda musi być „czysta”
bakteriologicznie, tzn. nie może zawierać mikroorganizmów chorobotwórczych. Liczba bakterii oryginalnie
występujących w badanej próbie, wyhodowanych w odpowiednich warunkach z 1 ml wody, nie może być większa
niż dopuszcza Rozporządzenie. Ogólna liczba bakterii namnażających się w naturalnej wodzie mineralnej,
wprowadzanej do obrotu w opakowaniach, nie może wynikać w żadnym wypadku z zanieczyszczenia przy
produkcji – może być jedynie wynikiem naturalnego wzrostu ilości autochtonicznych bakterii. Naturalne wody
mineralne podlegają również ograniczeniom sposobów uzdatniania – dopuszczone procesy technologiczne
określone są w paragrafie 21 ust. 1 Rozporządzenia. Procesy te mogą być stosowane, jeżeli nie spowodują
pogorszenia jakości wody pod względem mikrobiologicznym oraz zmian składu charakterystycznego wody.
Dopuszczalne wartości składników ubocznych napowietrzania naturalnej wody mineralnej lub wody źródlanej
powietrzem wzbogaconym w ozon przedstawia Tab. 20. Maksymalne dopuszczalne zawartości składników
pozostałych lub powstałych podczas napowietrzania naturalnej wody mineralnej lub wody źródlanej powietrzem
wzbogaconym w ozon [15].
Wody źródlane podlegają takim samym warunkom klasyfikacji rodzajowej, jak wody mineralne, z
wyłączeniem badania właściwości leczniczych, których im się nie przypisuje. Zakres badań wód źródlanych stanowi
wzorcowy zakres badań naturalnych wód mineralnych. W odróżnieniu od naturalnej wody mineralnej, skład wody
źródlanej nie musi spełniać tak rygorystycznych wymogów stałości składu chemicznego w czasie czerpania wody
z ujęcia. Woda źródlana musi spełniać zatem normy jak dla naturalnej wody mineralnej (poza właściwościami,
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
20
o których mowa powyżej) oraz rygorystyczne normy określone dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
[15].
Wody stołowe to mieszanina wody źródlanej z naturalną wodą mineralną lub solami mineralnymi w celu
polepszenia ich właściwości zdrowotnych. Składniki mineralne używane przy produkcji muszą spełniać wymagania
przewidziane odrębnymi przepisami dla środków spożywczych (chlorek wapnia, chlorek lub siarczan magnezu,
chlorki, siarczany lub wodorowęglany sodu i potasu). Stężenie poszczególnych składników mineralnych powinno
przewyższać wartości podane w Tab. 19. Kryteria klasyfikacji chemicznej stosowane w znakowaniu naturalnych
wód mineralnych. Wody stołowe muszą spełniać warunek czystości mikrobiologicznej – należy wykluczyć
obecność chorobotwórczych drobnoustrojów, a wzrost ogólnej liczby bakterii nie może wynikać z zanieczyszczenia
na etapie produkcji i nie może przekraczać wartości podanych w rozporządzeniu dla wód mineralnych.
Dopuszczalne stężenie składników chemicznych, których przekroczenie może stanowić ryzyko dla zdrowia jest
zgodne z wymaganiami dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Ocena i kwalifikacja rodzajowa
dokonywana jest na takiej samej podstawie, co kwalifikacja wód źródlanych [15].
Specjalnym wymogom poddane jest także znakowanie etykiet wód wprowadzanych do obrotu w
opakowaniach. Znakowanie naturalnych wód mineralnych powinno zawierać:
nazwę: „naturalna woda mineralna”,
określenie stopnia nasycenia i pochodzenia dwutlenku węgla oraz informację o ewentualnym
usunięciu dwutlenku węgla z wody,
zawartość charakterystycznych składników mineralnych w litrze wody i ogólną zawartość
rozpuszczonych składników mineralnych,
nazwę otworu lub zespołu otworów składających się na ujęcie oraz lokalizację,
nazwę handlową wody w opakowaniu,
nazwę producenta i miejsca produkcji wraz z adresami,
informację o ewentualnym zastosowaniu powietrza wzbogaconego w ozon,
informację o ewentualnym zastosowaniu dopuszczonych rozporządzeniem procesów
uzdatniania wody,
informację o stężeniu fluorków nieodpowiednim do spożycia przez niemowlęta i dzieci poniżej 7
roku życia.
W przypadku wód mineralnych o właściwościach leczniczych należy podać:
stopień nasycenia dwutlenkiem węgla i jego pochodzenie,
zalecaną dawkę wody do spożycia.
Jeśli skład chemiczny wody spełnia wymagania określone w Tab. 19. Kryteria klasyfikacji chemicznej
stosowane w znakowaniu naturalnych wód mineralnych, należy także oznaczyć etykietę odpowiednimi
określeniami dotyczącymi ich klasyfikacji chemicznej. Należy podkreślić zapis, że producenci wody nie powinni w
oznaczeniach etykiet i reklamach wód sugerować, że dana woda posiada szczególne właściwości lecznicze czy
profilaktyczne, które w rzeczywistości nie są potwierdzone odpowiednimi badaniami i obserwacjami, o których
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
21
mowa w art. 5 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych,
źródlanych i wód stołowych [15].
Do znakowania etykiet wód źródlanych stosuje się przepisy jak dla wód mineralnych, w tym przepisy
dotyczące reklam. Nie trzeba podawać składu mineralnego i informacji o ewentualnym usunięciu dwutlenku węgla.
Wód źródlanych nie dotyczy także zapis nakazujący podanie informacji o przeciwwskazaniu spożywania wody
przez dzieci do lat 7 i niemowlęta ze względu na stężenie fluorków [15].
Znakując wodę stołową, trzeba podać wyraźną informację, że konsument sięga po wodę mineralizowaną.
Należy zamieścić także skład danej wody – zawartość naturalnej wody mineralnej, zawartość wody źródlanej oraz
soli mineralnych [15].
Składniki potencjalnie toksyczne naturalnego pochodzenia występujące w naturalnych wodach
mineralnych w opakowaniach oraz ich maksymalne poziomy, których przekroczenie może stanowić ryzyko
dla zdrowia
Tab. 16 Składniki potencjalnie toksyczne naturalnego pochodzenia występujące w naturalnych wodach mineralnych w opakowaniach oraz ich maksymalne poziomy, których przekroczenie może stanowić ryzyko dla zdrowia [15]
Lp. Składniki Maksymalne poziomy (mg/l)
1 Antymon 0,0050
2 Arsen ogólny 0,010 (łącznie)
3 Bar 1,0
4 Bor 5,0
5 Kadm 0,003
6 Chrom 0,050
7 Miedź 1,0
8 Cyjanki 0,070
9 Fluorki 5,0
10 Ołów 0,010
11 Mangan 0,50
12 Rtęć 0,0010
13 Nikiel 0,020
14 Azotany 50,0/10,011)
15 Azotyny 0,1
16 Selen 0,010
1) Poziom 10,0 (mg/l) odnosi się do naturalnych wód mineralnych wydobywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
22
Wymagania dotyczące metod oznaczania składników potencjalnie toksycznych naturalnego pochodzenia
występujące w naturalnych wodach mineralnych w opakowaniach
Tab. 17 Wymagania dotyczące metod oznaczania składników potencjalnie toksycznych naturalnego pochodzenia występujące w naturalnych wodach mineralnych w opakowaniach [15]
Lp. Składniki Dokładność wartości parametrycznej w %
(uwaga 1)
Precyzja wartości parametrycznej w %
(uwaga 2)
Granica wykrywania w % wartości parametrycznej
(uwaga 3) Uwagi
1 Antymon 25 25 25
2 Arsen 10 10 10
3 Bar 25 25 25
4 Bor patrz Tab. 16
5 Kadm 10 10 10
6 Chrom 10 10 10
7 Miedź 10 10 10
8 Cyjanki 10 10 10 uwaga
4
9 Fluorki 10 10 10
10 Ołów 10 10 10
11 Mangan 10 10 10
12 Rtęć 20 10 20
13 Nikiel 10 10 10
14 Azotany 10 10 10
15 Azotyny 10 10 10
16 Selen 10 10 10
Objaśnienia: *) Wymagane jest, aby analityczne metody ilościowego oznaczania składników wymienionych w załączniku nr 1 do rozporządzenia umożliwiały co najmniej pomiar stężenia odpowiadający wartości parametrycznej z określoną dokładnością, precyzją i granicą wykrywania. Niezależnie od czułości zastosowanej metody analitycznej, wynik wyraża się, przynajmniej tą samą liczbą miejsc dziesiętnych, jaka została podana dla maksymalnych stężeń ustanowionych w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Uwaga 1: Dokładność jest błędem systematycznym i stanowi różnicę między wartością średnią dużej liczby powtórzonych pomiarów a wartością rzeczywistą. Uwaga 2: Precyzja jest błędem przypadkowym i jest na ogół wyrażana jako odchylenie standardowe (w serii i między seriami) dla próbki wyników ze średniej. Dopuszczalna precyzja jest dwukrotnością względnego odchylenia standardowego. Uwaga 3: Granicą wykrywania jest stężenie badanego składnika:
równe trzykrotności względnego odchylenia standardowego w serii próbek o niskich stężeniach oznaczanego składnika,
albo pięciokrotności względnego odchylenia standardowego w serii próbek wzorcowych. Uwaga 4: Metoda musi umożliwić oznaczenie łącznej zawartości cyjanków we wszystkich postaciach.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
23
Wzorcowy zakres badań naturalnych wód mineralnych
Tab. 18 Wzorcowy zakres badań naturalnych wód mineralnych [15]
Wskaźniki jakości wody
Rodzaj i zakres badań
Badania wstępne1) Badania pełne w związku z oceną i
kwalifikacją wody2) Monitoring3)
Sytuacje wyjątkowe — awaryjne4)
1 2 3 4 5
Wskaźniki organoleptyczne
zapach, smak zapach, smak, mętność, barwa
zapach, smak, mętność, barwa
zgodnie z zaleceniem organów urzędowej kontroli żywności
Wskaźniki fizyczno- -chemiczne
przewodność elektryczna, temperatura
przewodność elektryczna, temperatura, pH, radionuklidy
przewodność elektryczna, PH
Składniki niepożądane i toksyczne w nadmiernych stężeniach
azotyny, azotany, amon, ChZT
wszystkie składniki wymienione w załączniku nr 1 do rozporządzenia oraz pestycydy, detergenty, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), polichlorowane bifenyle (PCB)
azotyny, azotany, amon, żelazo, ChZT
zgodnie z zaleceniem organów urzędowej kontroli żywności
Składniki podstawowe
sód, wapń, magnez, żelazo, mangan, chlorki, wodorowęglany, siarczany
amon, lit, sód, potas, stront, żelazo, chlorki, fluorki, bromki, siarczany, wodorowęglany, kwas meta krzemowy, dwutlenek węgla
składniki charakterystyczne wymienione w znakowaniu wody zgodnie z zaleceniem
organów urzędowej kontroli żywności
Wskaźniki mikrobiologiczne
bakterie grupy coli, Escherichia coli, ogólna liczba bakterii w temp. 20—22°C i 37°C
w zakresie określonym w § 4 ust 3—5 rozporządzenia
Objaśnienia: 1) Badania pozwalające na wstępna charakterystykę wody z ujęcia. 2) Badania niezbędne do oceny jakości wody z ujęcia, która ma być wykorzystywana do produkcji wody opakowanej oraz wody w
opakowaniu przeznaczonej do obrotu. 3) Badania kontrolne — systematyczne — wody ujmowanej oraz pobranej w krytycznych punktach kontroli określonych w ramach
systemu HACCP wdrożonego w zakładzie. 4) Badania zalecane w przypadku zmian jakości wody czerpanej z ujęcia.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
24
Kryteria klasyfikacji chemicznej stosowane w znakowaniu naturalnych wód mineralnych
Tab. 19 Kryteria klasyfikacji chemicznej stosowane w znakowaniu naturalnych wód mineralnych [15]
Lp. Określenia Kryteria
1 Bardzo niskozmineralizowana Ogólna zawartość soli mineralnych nie jest większa od 50 mg/l
2 Niskozmineralizowana Ogólna zawartość soli mineralnych nie jest większa od 500 mg/l
3 Średniozmineralizowana Ogólna zawartość soli mineralnych w zakresie 500-1500 mg/l
4 Wysokozmineralizowana Ogólna zawartość soli mineralnych jest większa od 1500 mg/l
5 Zawiera wodorowęglany Zawartość wodorowęglanów jest wyższa od 600 mg/l
6 Zawiera siarczany Zawartość siarczanów jest wyższa od 200 mg/l
7 Zawiera chlorki Zawartość chlorków jest wyższa od 200 mg/l
8 Zawiera wapń Zawartość wapnia jest wyższa od 150 mg/l
9 Zawiera magnez Zawartość magnezu jest wyższa od 50 mg/l
10 Zawiera fluorki Zawartość fluorków jest wyższa od 1 mg/l
11 Zawiera żelazo Zawartość żelaza dwuwartościowego jest wyższa od 1 mg/l
12 Kwa sowęg Iowa Zawartość naturalnego dwutlenku węgla w wodzie przy ujęciu jest wyższa od 250 mg/l
13 Zawiera sód Zawartość sodu jest wyższa od 200 mg/l
14 Odpowiednia dla przygotowania żywności dla niemowląt
Zawartość: — sodu lub chlorków nie jest wyższa od 20 mg/l — fluorków nie jest wyższa od 0,7 mg/l — azotynów nie jest wyższa od 0,02 mg/l — azotanów nie jest wyższa od 10 mg/l
15 Odpowiednia dla diety ubogiej w sód Zawartość sodu jest niższa od 20 mg/I
16 Może działać przeczyszczająco Dla wód ocenionych klinicznie zgodnie z § 5 ust 1 pkt 2 rozporządzenia
17 Może działać moczopędnie Dla wód ocenionych klinicznie zgodnie z § 5 ust 1 pkt 1 rozporządzenia
Maksymalne dopuszczalne zawartości składników pozostałych lub powstałych podczas napowietrzania
naturalnej wody mineralnej lub wody źródlanej powietrzem wzbogaconym w ozon
Tab. 20 Maksymalne dopuszczalne zawartości składników pozostałych lub powstałych podczas napowietrzania naturalnej wody mineralnej lub wody źródlanej powietrzem wzbogaconym w ozon [15]
Lp. Rodzaj składnika Maksymalne limity1) (pg/l)
1 Ozon rozpuszczony 50
2 Bromiany 3
3 Bromopochodne metanu 1
Objaśnienia: 1) Zgodność z maksymalnymi limitami jest monitorowana przez organy urzędowej kontroli żywności podczas butelkowania lub
stosowania innej formy pakowania z przeznaczeniem bezpośrednio dla konsumenta finalnego.
2.1.3. Wytyczne sugerowane przez Światową Organizację Zdrowia
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zajmuje się koordynowaniem międzynarodowego zdrowia w
krajach należących do WHO, w tym Polski. Organizacja jest autorem obszernych publikacji, zawierających
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
25
określone standardy dla wody wodociągowej oraz wody w opakowaniach. Celem wytycznych WHO jest stworzenie
podstawy gwarantującej ustalenie norm w poszczególnych krajach, które zagwarantują dostarczanie do
konsumentów wody bezpiecznej dla zdrowia.
Ostatnia, czwarta edycja „Guidelines for Drinking-water Quality” [2], została wydana w 2011 r. Światowa
Organizacja Zdrowia określa m.in. wymagania fizykochemiczne, mikrobiologiczne oraz organoleptyczne, jakie
powinna spełniać woda przeznaczona do spożycia przez ludzi, a także zalecenia dotyczące monitoringu jakości
wody, opracowane na podstawie 50 lat doświadczenia i poradnictwa w tym zakresie. Wytyczne WHO są uznawane
na całym świecie za najbardziej wiarygodne informacje odnośnie jakości wody pitnej i stanowią podstawę do
tworzenia krajowych przepisów ustawowych i wykonawczych. Zawierają one zalecenia dotyczące zasad ich
stosowania, a także zagrożeń mikrobiologicznych, które nadal są głównym problemem w krajach rozwijających się.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opracowała normy jakości wody, które zostały przedstawione w formie
zaleceń, zaakceptowanych przez państwa członkowskie i uwzględnionych przy ustalaniu przepisów wewnętrznych.
Według ostatnich zaleceń WHO z 2011 woda do picia powinna spełniać nie tylko kryteria bezpieczeństwa dla
zdrowia, ale również powinna mieć odpowiednią klarowność, smak i zapach. W ostatnich zaleceniach WHO
wyszczególniła następujące kategorie wskaźników zanieczyszczeń w wodach :
• bakteriologiczne,
• substancje chemiczne (organiczne i nieorganiczne) o znaczeniu zdrowotnym,
• pestycydy,
• środki dezynfekujące,
• radioaktywne składniki wody,
• substancje i wskaźniki, które nie mają znaczenia zdrowotnego, ale mogą powodować skargi ze
strony użytkowników (barwa, mętność, żelazo, itd.).
Dla każdej z tych kategorii wyszczególniono zanieczyszczania i ustalono maksymalne stężenie
dopuszczalne w wodzie do spożycia. Przykładem jest poniższa Tab. 21. zawiera zestawienie substancji
chemicznych występujących w wodzie przeznaczonej do spożycia, mających znaczenie dla zdrowia wraz z
zaleceniami dotyczącymi ich maksymalnego dopuszczalnego stężenia. W poniższej tabeli podana została
maksymalne dopuszczalne stężenie wraz z uwagami dodatkowymi.
Tab. 21 Maksymalne dopuszczalne przez WHO stężenie substancji chemicznych w wodzie przeznaczonej do spożycia [2]
Parametr
Wartość maksymalna
mg/dm3 µg/dm3 Uwagi
Akrylamid 0,0005 0,5
Alachlor 0,02 20
Aldicarb 0,01 10 Ma zastosowanie do Sulfotleneku aldikarbu i Aldikarbosulfonu
Aldrin i dialdrin 0,00003 0,03
Antymon 0,02 20
Arsen 0,01 10
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
26
Parametr
Wartość maksymalna
mg/dm3 µg/dm3 Uwagi
Atrazyna i jej metabolity chlora-s-triazyna
0,1 100
Bar 0,7 700
Benzen 0,01 10
Benzo(a)piren 0,0007 0,7
Bor 2,4 2400
Bromki 0,01 10
Bromodichlorometan 0,06 60
Bromoform 0,1 100
Kadm 0,003 3
Carbofuran 0,007 7
Tetrachlorek węgla 0,004 4
Wytyczne WHO stanowią podstawę ustanowienia przepisów i norm, gwarantujących dostęp do
bezpiecznej i zdrowej wody w wielu krajach
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
27
3. ZNACZENIE SKŁADU CHEMICZNEGO WODY DLA ZDROWIA CZŁOWIEKA
Woda to nieorganiczny związek chemiczny. Jak wspomniano w poprzednim rozdziale, woda stanowi
średnio 60% masy ciała dorosłego człowieka. Jest strukturalną częścią wszystkich komórek i tkanek. Zawartość
wody w organizmie jest zmienna wraz z wiekiem i ma tendencję malejącą ze względu na utratę beztłuszczowej
masy ciała. Ciało noworodka składa się w około 75% z wody, organizm osoby w wieku podeszłym to woda w
zaledwie 50% [16].
Życiodajna cząsteczka wody dostarcza organizmowi składników mineralnych, jest również nośnikiem
składników odżywczych z pożywienia do komórek organizmu oraz bierze udział w wydalaniu produktów przemiany
materii, często toksycznych. Spełnia ważne funkcje w gospodarce hormonalnej, zapewnia prawidłową ruchliwość
stawów, zwilża jamy ciała, amortyzuje oddziaływanie czynników zewnętrznych na organy wewnętrzne i reguluje
temperaturę ciała [17,18].
Zapotrzebowanie organizmu na wodę
Organizm ludzki nie potrafi magazynować zapasów wody w razie zmniejszonej podaży, dlatego tak ważne
jest jej regularne dostarczanie organizmowi. Zapotrzebowanie na wodę jest zmienne w zależności stanu
fizjologicznego, wieku organizmu, jakości spożywanych pokarmów. Istotne znaczenie ma też aktywność organizmu
czy klimat, w jakim dany organizm przebywa. Podczas wysokiej temperatury otoczenia i niskiej wilgotności
powietrza zapotrzebowanie na płyny rośnie. Im mniejsza zawartość wody w organizmie (im organizm starszy), tym
zapotrzebowanie na uzupełnianie niedoborów wody maleje [18].
Minimalna dobowa dawka wody dostarczana organizmowi w celu zachowania prawidłowego
funkcjonowania powinna być co najmniej równa ilości wody utraconej podczas procesów biochemicznych. U
dorosłego człowieka dawka ta wynosi około 2-4% masy ciała, u dziecka to 10-15% masy ciała. Według zaleceń
Instytutu Żywności i Żywienia, niemowlęta do 6 miesiąca życia powinny spożywać 100-190 ml wody na dobę w
przeliczeniu na 1 kilogram masy ciała. Dzieci w wieku 7-9 lat powinny przyjmować łączną ilość wody w ilości 1750
ml/dobę. Dojrzewający chłopcy w wieku 16-18 lat potrzebują wody w ilości równej, co dorośli mężczyźni – 2500
ml/dobę. Płeć żeńska wykazuje mniejsze zapotrzebowanie na wodę – przyjmuje się, że od 16 roku życia kobiety
powinny spożywać 2000 ml wody dziennie. Zwiększone zapotrzebowanie na wodę występuje w czasie ciąży (2300
ml/dobę) oraz w okresie laktacji (2700 ml/dobę). Szczegółowe zestawienie wystarczającego spożycia wody
pochodzącej z napojów i produktów spożywczych dla organizmu człowieka przedstawia Tab. 22. Zapotrzebowanie
organizmu człowieka na spożycie wody (ustalone na poziomie wystarczającego spożycia) [18].
Już niewielka utrata wody w organizmie, bo zaledwie 3% masy ciała, powoduje osłabienie organizmu i
uczucie zmęczenia. Człowiek może funkcjonować bez pokarmu przez pewien okres, jednak niedobór wody przez
zaledwie kilka dni może spowodować śmierć. Utrata 5% zasobów wody organizmu wywołuje zaburzenia układu
krążeniowo-oddechowego oraz mięśniowego. Objawy takiego odwodnienia to między innymi suchość w jamie
ustnej, uczucie pragnienia, bezsenność, rozdrażnienie, osłabienie fizyczne, zaburzenia oddawania moczu,
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
28
powolne zatruwanie organizmu przez ograniczone wydalanie produktów przemiany materii, zaburzenia mowy i
funkcji poznawczych. Odwodnienie organizmu na poziomie 20% jest stanem zagrożenia życia człowieka [19].
Nadmiar spożycia wody także może być szkodliwy dla organizmu ludzkiego. Szczególnie, jeśli podawane
płyny są ubogie w minerały. Zbytnie nawodnienie organizmu wodą o niskim stężeniu składników odżywczych
powoduje zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej. Objawia się osłabieniem, nudnościami, wymiotami, brakiem
apetytu, spadkiem ciśnienia krwi, a nawet drgawkami. Wbrew pozorom, również spożycie nadmiernej ilości płynów
o dużej zawartości elektrolitów może przyczynić się do odwodnienia organizmu. Nadmiar elektrolitów powoduje
odpływ wody z krwiobiegu do układu pokarmowego [18].
U osób cieszących się dobrym zdrowiem objawy nadmiernego spożycia wody występują niezwykle
rzadko. Największe zagrożenie może stanowić jednorazowe dostarczenie zbyt dużej ilości płynów, przekraczającej
maksymalne możliwości wydalania wody przez nerki [18].
Tab. 22 Zapotrzebowanie organizmu człowieka na spożycie wody (ustalone na poziomie wystarczającego spożycia) [18]
Grupa Woda [ml/doba]
Niemowlęta 0-0,5 100-1901
0,5-1 800-1000
Dzieci
1-3 1250
4-6 1600
7-9 1750
Chłopcy
10-12 2100
13-15 2350
16-18 2500
Dziewczęta
10-12 1900
13-15 1950
16-18 2000
Mężczyźni >19 2500
Kobiety >19 2000
Ciąża 2300
Laktacja 2700
Skład wody
Woda jest nieodłącznym elementem diety każdego człowieka, począwszy od pierwszych dni życia. Warto
zatem, aby spożywana na co dzień, była bogata w składniki odżywcze, a niekiedy pełniła funkcje profilaktyczno-
zdrowotne. Woda przeznaczona do spożycia może pochodzić z ujęć powierzchniowych i podziemnych, jednak to
woda podziemna najczęściej charakteryzuje się pierwotną czystością oraz bogactwem minerałów.
Wodę z ujęć podziemnych poddaje się badaniom analizy składu. Znajomość składu ujmowanej wody
podziemnej ma ogromne znaczenie dla ustalenia konieczności i sposobu uzdatniania oraz możliwości jej
1 w przeliczeniu na 1 kg masy ciała
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
29
wykorzystania. Skład wody podziemnej zależy od rodzaju podłoża geologicznego, głębokości, z jakiej woda jest
wydobywana, warunków atmosferycznych oraz ukształtowania terenu. Dzieje się tak, ponieważ woda jest bardzo
dobrym rozpuszczalnikiem, łatwo wiąże się z cząsteczkami innych substancji, tworząc roztwór. Naturalnie
występująca w przyrodzie woda jest mieszaniną czystej chemicznie postaci związku tlenu i wodoru – H2O – oraz
substancji mineralnych w niej rozpuszczonych, pochodzących z najbliższego środowiska, z którym styka się
podczas swego obiegu. Oznacza to, że w skład chemiczny wody podziemnej mogą wchodzić wszystkie naturalnie
występujące w przyrodzie pierwiastki [20].
Skład chemiczny determinuje charakterystyczne właściwości ujmowanej wody podziemnej. W zależności
od potrzeby wykonuje się analizy hydrogeochemiczne, balneologiczne oraz techniczne. Aby dokonać oceny jakości
zasobów wód podziemnych, ujmowanych na cele spożywcze dla ludzi lub potrzeby gospodarcze, należy wykonać
analizę techniczną [20].
Zapotrzebowanie organizmu na składniki mineralne
Składniki mineralne są podstawowym czynnikiem prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka.
Zarówno niedobór jak i nadmiar kluczowych minerałów, utrzymujący się przez dłuższy czas, może być podłożem
do powstawania niektórych metabolicznych chorób cywilizacyjnych. Długotrwała nieprawidłowa podaż składników
mineralnych w codziennej diecie, najczęściej wapnia, magnezu, fosforu, żelaza, miedzi i cynku, ma udział w etiologii
chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy, niektórych postaci nowotworów [21].
Zapotrzebowanie na priorytetowe substancje mineralne oraz ich maksymalne dopuszczalne dawki
dobowe, podobnie jak zapotrzebowanie na wodę, różnią się w zależności od stanu fizjologicznego, wieku coraz
płci człowieka. Inny popyt na składniki odżywcze ma dziecko na etapie intensywnego wzrostu, inny zaś kobieta w
okresie laktacji czy osoby starsze [22]. Przykładem może być zapotrzebowanie na wapń: dawka wapnia spożywana
przez niemowlę do 6 miesiąca życia, wystarczająca dla prawidłowego rozwoju, powinna wynosić 200 mg/dobę,
podczas gdy zapotrzebowanie nastolatka w wieku dojrzewania między 16 a 18 rokiem życia wynosi już 1300
mg/dobę. Z kolei zalecana dawka wapnia w codziennej diecie kobiety w okresie ciąży w wieku powyżej 19 roku
życia to 1000 mg/dobę [18]. Wartości zapotrzebowania na kluczowe jony dla zdrowej dorosłej osoby w wieku 19-
50 lat, na podstawie zaleceń ekspertów FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations) [23], WHO
(World Health Organization) [24] i UNU (United Nations University) [25] z lat 2007–2012 i wybranych propozycji
EFSA (European Food Safety Authority) [26] oraz wskazań norm wydanych w USA i Kanadzie (1997–2011), m.in.
IOM (Institute of Medicine) [27], przedstawia Tab. 23. Zapotrzebowanie organizmu człowieka na wybrane jony [18].
Przyjmuje się, że głównym źródłem składników odżywczych w diecie człowieka powinny być produkty
spożywcze, ale składniki mineralne w nich zawarte występują najczęściej jako trudno rozpuszczalne i gorzej
przyswajalne związki kompleksowe. Mikroelementy i makroelementy, zawarte w wodzie czy suplementach diety,
są łatwiej absorbowane oraz wchłaniane w znacznie większym stopniu. Należy jednak pamiętać, że woda może
pokrywać jedynie niewielką część dobowej dawki zapotrzebowania na minerały i powinna być tylko uzupełnieniem
diety [16].
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
30
Tab. 23 Zapotrzebowanie organizmu człowieka na wybrane jony [18]
Wiek Ca2 Mg1 Na3 Cl2 K2
Niemowlęta
0-0,5 200 2 30 2 120 190 400
0,5-1 2602 70 2 370 570 700
Dzieci
1-3 500/700 65/80 750 1150 2400
4-6 800/1000 110/130
1000 1550 3100
7-9 1200 1850 3700
Chłopcy
10-12
1100/1300
200/240 1300 2000 4100
13-15 340/410
1500 2300 4700
16-18 1500
Mężczyźni
19-30
800/1000
330/400 1500 2300
4700
31-50
350/420
1500
51-65 1400 2150
66-75 1000/1200
1300 2000
>75 1200 1850
Dziewczęta
10-12
1100/1300
200/240 1300 2000 4100
13-15 300/360
1500 2300 4700
16-18 1500
Kobiety
19-30 800/1000
255/310 1500 2300
4700
31-50
265/320
1500
51-65
1000/1200
1400 2150
66-75 1300 2000
>75 1200 1850
Ciąża
<19 1100/1300 335/400 1500 2300 4700
>19 800/1000 300/360
Laktacja
<19 1100/1300 300/360 1500 2300 5100
>19 800/1000 265/320
Objaśnienie symboli poziomów zapotrzebowania [18]: EAR – poziom średniego zapotrzebowania grupy – reprezentujące zapotrzebowanie 50% populacji – poziom zalecany do oceny spożycia. Oznacza, że spożycie nie powinno być niższe od ilości wymienianych na tym poziomie normy.
2 podane wartości to poziomy średniego zapotrzebowania grupy/zalecanego spożycia (EAR/RDA) 3 podane wartości to poziomy wystarczającego spożycia (Al)
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
31
RDA – poziom zalecanego spożycia – reprezentujący zapotrzebowanie 97-98% populacji, obliczany jako suma EAR+2SD, przeznaczony do planowania spożycia lub planowania celów żywieniowych na poziomie populacyjnym. SD – odchylenie standardowe – określa zmienność zwyczajowego spożycia danego składnika odżywczego u badanej grupy między dniami. Al – poziom wystarczającego spożycia – przydatny do oceny zwyczajowego spożycia w żywieniu indywidualnym i grupowym, szczególnie, gdy brak jest danych dla poziomu EAR i RDA.
Znaczenie wybranych jonów dla zdrowia człowieka
Woda do picia to nie tylko związek wodoru i tlenu, ale również rozpuszczone w nim mikro- i
makroelementy. W składzie wód podziemnych można wyodrębnić substancje organiczne, substancje
nieorganiczne, gazy oraz mikroorganizmy. Substancje nieorganiczne stanowią podstawową masę substancji
rozpuszczonych, a ich suma nazywana jest mineralizacją wody [20]. Głównymi składnikami występującymi w
wodach podziemnych są makroskładniki: chlorki, siarczany, wodorowęglany i węglany, sód, magnez oraz wapń i
potas. Drugorzędne składniki to: azotany, azotyny, krzemiany, jon amonowy, a także żelazo. Pozostałe pierwiastki
typowe dla wód podziemnych to tak zwane mikroskładniki, jak na przykład fluor i jod. Woda podziemna może
zawierać pierwiastki promieniotwórcze jak radon, tor czy rad oraz pierwiastki śladowe – rtęć, złoto czy rubid. W
typowych wodach podziemnych główne składniki stanowią ponad 90% wszystkich składników, nierzadko niemal
100%. Na korzystne oddziaływanie wody na fizjologię człowieka nie ma jednak wpływu ogólna mineralizacja wody,
ale zawartość wybranych makroskładników, czyli profil chemiczny wody. By oszacować ogólny typ hydrochemiczny
wody, wystarczy oznaczyć składniki główne. Mikroskładniki i składniki drugorzędne stanowią zwykle poniżej 1%
mineralizacji, zatem najczęściej nie uwzględnia się ich w bilansie [28,29]. Szczegółowe znaczenie wybranych jonów
dla zdrowia człowieka prezentuje Tab. 24.
Tab. 24 Znaczenie wybranych jonów dla organizmu człowieka [18,30]
Jon Znaczenie dla zdrowia człowieka
Ca podstawowy materiał budulcowy kości i zębów
bierze udział w przewodnictwie bodźców nerwowych, kurczliwości mięśni (w tym serca), aktywacji niektórych enzymów, obniżaniu ciśnienia krwi, krzepnięciu krwi
niezbędny do prawidłowej pracy układu naczyniowego
zmniejsza przepuszczalność błon komórkowych
Mg najważniejszy kation wewnątrz-komórkowy (obok potasu)
aktywuje ponad 300 enzymów
bierze udział w biosyntezie białka, przewodnictwie nerwowym, kurczliwości mięśni, procesach termoregulacji, regulacji ciśnienia krwi
odgrywa istotną rolę w homeostazie mineralnej organizmu i kości
antagonista wapnia
Na bierze udział w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej, równowadze kwasowo-zasadowej, funkcjonowaniu układu nerwowego i mięśniowego
umożliwia transport aminokwasów i węglowodanów do tkanek
antagonista potasu
Cl bierze udział w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej, równowadze kwasowo-zasadowej
gospodarka chlorem jest ściśle związana z sodem – spadkowi lub wzrostowi stężenia jonów sodu w osoczu towarzyszą podobne zmiany stężenia jonów chlorkowych
K najważniejszy kation wewnątrz-komórkowy (obok magnezu)
bierze udział w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej, równowadze kwasowo-zasadowej, utrzymuje odpowiednie stężenie potasu w komórce oraz sodu poza komórką
uczestniczy w przewodzeniu impulsów nerwowych, zapewnia prawidłową pracę komórek mięśniowych
reguluje ciśnienie osmotyczne
niezbędny do prawidłowego spalania węglowodanów i białek
antagonista sodu
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
32
Jon Znaczenie dla zdrowia człowieka
SO4 Stymulują funkcje wydzielnicze trzustki i wątroby
przyspieszają perystaltykę jelit
wpływają korzystnie w stanach zapalnych dróg moczowych
HCO3 alkalizują kwasy żołądka, działają przeciwzapalnie
obniżają poziom cukru we krwi i osoczu
zmniejszają produkcję acetonu
wpływają korzystnie na wydzielanie insuliny
neutralizują nadmiar kwasu mlekowego w mięśniach po intensywnym treningu
Skutki niedoboru wybranych jonów dla zdrowia człowieka
Główne składniki wody, jony wapnia i magnezu, stanowią o twardości ogólnej wody. Rozróżnia się
twardość węglanową – w zależności od występowania wodorowęglanów, węglanów i wodorotlenków wapnia i
magnezu, oraz niewęglanową – jeśli występują inne związki wapnia i magnezu, np. siarczany, chlorki i azotany.
Rozpuszczone związki wapnia w naturalnych wodach podziemnych zwykle dominują nad związkami magnezu [31].
Jony wapnia i magnezu są najistotniejszymi jonami występującymi w wodzie dla utrzymania prawidłowego
funkcjonowania organizmu ludzkiego. Japoński chemik Kobayashi już w 1957 r. wykazał związek między
zapadaniem na choroby naczyniowe a twardością spożywanej wody. Ludność spożywająca wodę miękką częściej
umierała z powodu chorób naczyń mózgowych niż ludność zaopatrywana w wodę twardą. Niedostarczanie jonów
magnezu wraz z wodą pitną zwiększa ryzyko chorób serca mięśniowego. Także gotowanie w wodzie o niskiej
twardości wpływa niekorzystnie na zdrowie człowieka, ponieważ woda miękka obniża zawartość wapnia i magnezu
w żywności poddawanej obróbce termicznej, a w konsekwencji – dostarczane jest organizmowi jeszcze mniej
związków odżywczych. Woda twarda redukuje te straty oraz dodatkowo wzbogaca pożywienie w jony wapnia [31].
Stopień twardości wody ma także znaczenie techniczne. Niska zawartość jonów wapnia i magnezu
powoduje korozję przewodów wodociągowych, natomiast wysoka twardość ogólna sprzyja powstawaniu osadów i
zmniejszeniu światła przewodów, prowokując namnażanie się drobnoustrojów [31].
Woda miękka, o niskiej mineralizacji, niekorzystnie wpływa na gospodarkę cholesterolową, czy
równowagę elektrolityczną, szczególnie w połączeniu z dietą ubogą w składniki odżywcze [32]. Przeprowadzono
badania na zwierzętach, które wykazały, że stosowanie wody dejonizowanej powoduje wzrost stężenia elektrolitów
w moczu. Oznacza to, że picie wody o niskiej zawartości soli mineralnych to nie wyłącznie nie dostarczanie
organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych, ale dodatkowo obniżanie ich poziomu w organizmie
poprzez zwiększone wydalanie wraz z moczem [33]. Badania wykazały także spadek poziomu hemoglobiny we
krwi zwierząt spożywających wodę demineralizowaną w stosunku do zwierząt pojonych wodą wodociągową [16].
Skutki niedoboru wybranych jonów przedstawia Tab. 25. Skutki niedoboru i nadmiaru niektórych jonów dla
organizmu człowieka [18,34,35].
Mimo powszechnego występowania składników mineralnych w pożywieniu i wodzie, często
zapotrzebowanie organizmu na jony magnezu i wapnia w codziennej diecie nie jest wystarczająco pokrywane –
niedobory stanowią średnio 30% dziennego zapotrzebowania na poszczególne sole mineralne. Uzupełnienie ich
możliwe jest poprzez spożywanie odpowiedniej ilości wody zawierającej minimum 150 mg wapnia oraz co najmniej
50 mg magnezu w 1 litrze [32].
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
33
Tab. 25 Skutki niedoboru i nadmiaru niektórych jonów dla organizmu człowieka [18,34,35]
Jon Skutki niedoboru składników mineralnych w organizmie
Skutki nadmiaru składników mineralnych w organizmie
Ca Niedobór może powodować:
u dzieci – krzywicę, u ludzi dorosłych – osteomalację i zwiększone ryzyko osteoporozy
zwiększenie pobudliwości organizmu
zaburzenia neurologiczne
wzrost ciśnienia tętniczego krwi
ryzyko chorób sercowo-naczyniowych
Nadmiar przy normalnym żywieniu nie występuje. Przy stosowaniu preparatów farmaceutycznych ze znaczną dawką wapnia oraz przedawkowaniu witaminy D u małych dzieci, nadmiar wapnia może powodować:
choroby nerek
uszkodzenie struktury narządów
zaburzenia funkcjonowania rożnych systemów w organizmie
zaburzenia wchłaniania innych składników mineralnych
Mg Niedobór może powodować:
zaburzenia układu nerwowo-mięśniowego i sercowo-naczyniowego
ryzyko udaru mózgu (u kobiet w średnim wieku)
ryzyko osteoporozy menopauzalnej
ogólne osłabienie organizmu, apatię, depresję, oczopląs
oporność na insulinę i upośledzenie wydzielania tego hormonu
Nadmiar przy normalnym żywieniu nie występuje. Przy spożywaniu dużych ilości produktów wzbogacanych w ten składnik i suplementów diety może powodować zatrucie organizmu.
Na Niedobór występuje bardzo rzadko, może powodować:
bóle głowy, nudności, brak łaknienia, zaburzenia orientacji, koncentracji, w skrajnych przypadkach drgawki oraz śpiączkę
odwodnienie hipotoniczne, gdy niedoborowi sodu towarzyszy także niedobór wody
zatrucie wodne, gdy występuje duża podaż wody niezawierającej elektrolitów
Nadmiar może powodować:
chorobę nadciśnieniową
udar mózgu
ryzyko rozwoju raka żołądka
przewodnienie Nadmiar sodu w surowicy może być bezpośrednią przyczyną zgonu.
Cl Niedobór może powodować zasadowicę metaboliczną.
Nadmiar może powodować kwasicę metaboliczną.
K Niedobór może powodować:
zaburzenia rytmu serca, upośledzenie funkcji nerek
zaburzenia ze strony obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego, apatię, senność
zaburzenia ze strony układu mięśniowego
wzrost ciśnienia tętniczego
ryzyko rozwoju kamicy nerkowej i chorób układu krążenia
ogólne osłabienie
Nadmiar przy normalnym żywieniu nie występuje. Przedawkowanie może powodować:
zwolnienie czynności serca
zaburzenia ze strony obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego
spadek siły mięśniowej
drętwienie kończyn
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
34
4. METODYKA
Charakterystyka gdańskich ujęć wody
Według Saur Neptun Gdańsk produkcja wody przeznaczonej do celów spożywczych dla miasta Gdańska
w ubiegłym – 2014 roku – wyniosła ok. 24,1 mln m3 rocznie, co stanowi średnio 66,1 tys. m3 na dobę. Gdański
system wodociągowy zaopatrywany jest w wodę pitną przez powierzchniowe i podziemne ujęcia wody [36].
Gdańsk jest miastem zasobnym w wody podziemne. Średnio z każdego kilometra kwadratowego można
uzyskać 500 m3 wody podziemnej w ciągu doby. Ich jakość i stan zależą od geologicznej budowy rejonu miasta
oraz bezpośredniego sąsiedztwa brzegu morskiego. Warstwy wodonośne, zasilające Gdańsk, znajdują się na
różnej głębokości. Najpłycej występują wody w strefie nadmorskiej – w piaszczystych osadach czwartorzędu oraz
w międzymorenowych poziomach wodonośnych na wysoczyźnie. Głębiej zalegające wody to wody trzeciorzędowe
oraz wody kredy. Stanowią one rozległy artezyjski zbiornik wodonośny. Największe ujęcia komunalne Gdańska:
Czarny Dwór, Zaspa Wodna i Lipce ujmują wodę z najzasobniejszych czwartorzędowych struktur wodonośnych.
Płytko zalegające wody są słabo izolowane od niekorzystnych wpływów antropogenicznych oraz mogą być
narażone na ingresję, czyli migrację wód słonych Zatoki Gdańskiej, Martwej Wisły czy kanałów portowych w
przypadku nadmiernej eksploatacji. Pozostałe poziomy zabezpieczone są przed zanieczyszczeniami z powierzchni
terenu osadami słaboprzepuszczalnymi w większym stopniu. Podatność wód podziemnych na zanieczyszczenia w
zależności od rejonu Gdańska obrazuje Rys. 1. Podatność wód podziemnych na zanieczyszczenia [36].
Rys. 1 Podatność wód podziemnych na zanieczyszczenia
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
35
Pierwsze komunalne ujęcie wody zlokalizowane było w Pręgowie na Pojezierzu Kaszubskim. Powstało
ono w 1869 roku i jest eksploatowane do dnia dzisiejszego. Obecnie podstawowe źródło wody dostarczanej do
systemu, bo aż 83% zapotrzebowania, to zasoby wód podziemnych. Zaledwie 17% zapotrzebowania mieszkańców
na wodę pitną pokrywa woda pochodząca z ujęcia powierzchniowego [36]. Wody czerpane z ujęć głębinowych
zapewniają pokrycie 82,9% zapotrzebowania na wodę w systemie wodociągowym miasta Gdańska. Woda
głębinowa pochodzi z warstw czwartorzędowych, trzeciorzędowych oraz warstw kredowych [39,40].
Krótki opis podstawowych ujęć wody oraz jednego z ujęć awaryjnych znajduje się w podrozdziałach 4.1.1
– 4.1.9. Zestawienie głównych cech ujęć podziemnych miasta Gdańska przedstawia Tab. 26.
Do podstawowych ujęć pracujących w wodociągu centralnym zaliczane są:
Straszyn (powierzchniowe),
Lipce,
Czarny Dwór,
Zaspa Wodna,
Dolina Radości,
Pręgowo,
Zakoniczyn,
Osowa.
Wodociągi lokalne:
Smęgorzyno,
Oczyszczalnia Wschód.
Ujęcia działające awaryjnie to:
Krakowiec,
Świbno.
Oprócz powyższych ujęć, woda podawana jest do wodociągu także z Sopotu z ujęć:
Bitwy pod Płowcami,
Nowe Sarnie Wzgórze
oraz zakładowego ujęcia Unikom.
Usytuowanie powyższych ujęć wody w terenie przedstawiono na Rys. 2. Usytuowanie gdańskich ujęć
wody. Na czerwono podkreślono ujęcia podstawowe, na zielono ujęcia działające w razie awarii. Kolorem
niebieskim zaznaczono granice gmin, pomarańczowe kropki symbolizują studnie, natomiast przerywane szare linie
wyznaczają granicę ochrony pośredniej ujęć [37].
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
36
Rys. 2 Usytuowanie gdańskich ujęć wody
4.1.1. Ujęcie Straszyn
Największym ujęciem wody, zaopatrującym mieszkańców Gdańska jest ujęcie powierzchniowe wody
„Straszyn”, zlokalizowane na terenie gminy Kolbudy. Ujęcie to jest jednocześnie jedynym ujęciem
powierzchniowym w systemie wodociągowym miasta. Powstało ono w 1986 roku na sztucznym jeziorze Goszyn,
utworzonym na rzece Raduni, będącym zbiornikiem elektrowni wodnej w Straszynie. Ujęcie chronione jest strefą
ochronną, składającą się z terenu ochrony bezpośredniej ujęcia oraz terenu ochrony pośredniej ujęcia „Straszyn”.
Szczegółowe zasady korzystania z terenów ochronnych reguluje Rozporządzenie nr 3/2007 Dyrektora
Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku z dnia 22 stycznia 2007 r. w sprawie ustanowienia strefy
ochronnej ujęcia wody powierzchniowej „Straszyn” z rzeki Raduni, gmina Kolbudy, woj. pomorskie (Dz.Urz. Woj.
Pomorskiego 2007 Nr 59, poz. 882) [38]. Czerpanie wody z ujęcia odbywa się dwoma rurociągami w odległości
120 m od brzegu jeziora, następnie przechodzi proces uzdatniania i trafia do miejskiego wodociągu [39,40].
4.1.2. Ujęcie Pręgowo
Pręgowo to pierwsze miejskie ujęcie wody, zlokalizowane jednak poza granicami Gdańska. Ujęcie oddano
do eksploatacji w 1869 roku. Znajduje się ono w Dolinie Pręgowskiej i Dolinie Ostróżek, na terenie gminy Kolbudy.
Ujęcie to stanowi 8,4% ilości wody głębinowej dostarczanej do systemu wodociągowego. Ujmowanie wód
podziemnych oparto na unikalnym dziś sposobie czerpania wód – za pomocą ciągów drenarskich. Pierwotne ciągi
drenażowe wykonane były w formie galerii wykonanych z cegły o sklepieniu w kształcie łuku. Na początku lat 90
rozbudowano istniejący system o nowe ciągi drenarskie o długości 213 m i 81 m. Główne ciągi drenażowe w Dolinie
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
37
Pręgowskiej osiągają długość około 1,7 km, natomiast ciągi boczne – około 1 km. System drenażowy w Dolinie
Ostróżek nie funkcjonuje od 1995 roku, chociaż planowane jest włączenie go do eksploatacji w przyszłości. Woda
z wyłączonego drenażu zostaje odprowadzona do potoku, znajdującego się w okolicy. System wyposażono w 4
studnie rewizyjne. Obecnie pobrana woda głębinowa z ujęcia Pręgowo spływa grawitacyjne do studni zbiorczej
systemem rurociągów, a następnie poprzez stację uzdatniania wody kierowana jest do sieci miejskiej [39,40].
4.1.3. Ujęcie Czarny Dwór
Czarny Dwór to jedno z głównych ujęć wody miasta Gdańska – aż 21% ilości wody dostarczanej do
wodociągu pochodzi z tego ujęcia. Powstało ono w 1965 roku, wodę ujmowano systemem lewarowym. Od 1973
roku woda czerpana jest za pomocą pomp głębinowych, zlokalizowanych na Tarasie Nadmorskim, obecnie czynne
są 32 studnie. Pracujące studnie ujmują wodę przede wszystkim z czwartorzędowych warstw wodonośnych (do
70% pobieranej wody), w mniejszym stopniu z poziomu trzeciorzędowego i kredowego. Woda poddawana jest
procesowi uzdatniania, a następnie przetłaczana do systemu miejskiego [39,40].
4.1.4. Ujęcie Lipce
Ujęcie wody Lipce pracuje od 1973 roku i stanowi źródło ponad 18% ilości wody dostarczanej do systemu
wodociągowego Gdańska. Rozbudowana struktura ujęcia składa się na 21 studni głębinowych, tworzących dwie
gałęzie ujęcia – 14 studni zlokalizowanych na terenie dzielnic Orunia, Św. Wojciech i Lipce, stanowiących północną
gałąź oraz 7 studni na terenie gminy Pruszcz Gdański, stanowiących gałąź południową. 19 spośród 21 studni są
to studnie czwartorzędowe, natomiast 2 pozostałe to studnie kredowe. Przed skierowaniem do sieci wodociągowej
ujmowana woda zostaje uzdatniona [39,40].
4.1.5. Ujęcie Osowa
Osowa to ujęcie wody, które dostarcza ponad 11% ujmowanej wody w celu zaopatrzenia mieszkańców.
Mimo swej nazwy, zlokalizowane jest poza terenem miasta Gdańska – we wsi Chwaszczyno, gmina Żukowo. Ujęcie
tworzy 9 studni głębinowych czwartorzędowych, z czego 4 to studnie rezerwowe. Woda pochodząca z ujęcia
przechodzi proces uzdatniania, a następnie trafia do sieci wodociągowej [39,40].
4.1.6. Ujęcie Zaspa Wodna
Ujęcie wody Zaspa Wodna zlokalizowane jest w pobliżu Pasa Nadmorskiego, w dzielnicy Wrzeszcz.
Powstało w roku 1918 roku, jako pierwsze ujęcie wody zlokalizowane na dolnym tarasie miasta Gdańska. W latach
1945 r. – 1955 r. zostało całkowicie przebudowane. Woda ujmowana jest za pomocą 12 studni czwartorzędowych
oraz 2 studni kredowych, a następnie kierowana do stacji uzdatniania. Uzdatniona woda pitna docelowo trafia do
miejskiej sieci wodociągowej i stanowi około 6,5% ilości ujmowanej wody na cele spożywcze dla mieszkańców
miasta Gdańska [39,40].
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
38
4.1.7. Ujęcie Dolina Radości
Dolina Radości to ujęcie wody położone na obszarze leśnym w dolinie Potoku Oliwskiego, na terenie
Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Ujęcie powstało w 1911 roku, w tzw. Dużej Dolinie, składało się z 13 studni
głębinowych oraz prawdopodobnie z poziomego drenażu. W 1961 roku włączono do eksploatacji dobudowaną –
wschodnią część ujęcia, zlokalizowaną w tzw. Małej Dolinie. Obecnie Dolina Radości składa się 5 głębinowych
studni zlokalizowanych w Dużej Dolinie oraz 5 studni głębinowych zlokalizowanych w Małej Dolinie. Ujęcie jest
źródłem około 6,5% ilości wody dostarczanej mieszkańcom miasta Gdańska. Od 1972 roku czerpana woda
podziemna pochodzi nie tylko z czwartorzędowych warstw wodonośnych, ale także z warstw trzeciorzędowych. Po
uzdatnieniu woda podawana jest do sieci miejskiej [39,40].
4.1.8. Ujęcie Zakoniczyn
Głębinowe ujęcie wody Zakoniczyn w obecnej formie powstało w 2011 roku na skutek połączenia
wyłączonych wcześniej ujęć „Łostowice” i „Zakoniczyn” oraz włączenia w nie nowych studni. Ujmowana z 6 studni
wgłębnych woda podziemna przechodzi proces uzdatniania przed wtłoczeniem jej do systemu wodociągowego
miasta Gdańska, dzięki czemu spełnia wszelkie wymagania dotyczące wody do spożycia dla ludzi [39,40].
4.1.9. Ujęcie Krakowiec
Krakowiec to nazwa ujęcia będącego głębinowym ujęciem awaryjnym. Powstało ono w 1970 roku na
terenie Wyspy Sobieszewskiej. Obecnie składają się na nie 2 studnie głębinowe. Ujęcie Krakowiec stanowi
rezerwowe źródło wody pitnej w razie nagłego deficytu ujmowanej wody w systemie wodociągowym w stosunku
do powstałego zapotrzebowania w wyniku awarii innych ujęć [39,40].
Tab. 26 Zestawienie danych o ujęciach podziemnych miasta Gdańska [39,40]
Ujęcie Zdolność produkcyjna [m3/d]
Powierzchnia strefy ochrony bezpośredniej ujęcia [ha]
Sposób uzdatniania Dezynfekcja
Pręgowo 6 720 0,34
4 kaskady napowietrzające, 4 komory filtrów, złoże żwir kwarcowy
chlorowanie
Czarny Dwór 19 200 2,86
4 kaskady napowietrzające, 16 filtrów, złoże żwir kwarcowy, 2-stopniowa filtracja
Lampy UV, awaryjnie chlorowanie
Lipce 24 000 3,01
2 kaskady napowietrzające, 10 komór filtrów, złoże antracytowo - piaskowe
Lampy UV, awaryjnie chlorowanie
Osowa 21 600 0,51 4 kaskady napowietrzające, 19
Lampy UV, awaryjnie chlorowanie
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
39
Ujęcie Zdolność produkcyjna [m3/d]
Powierzchnia strefy ochrony bezpośredniej ujęcia [ha]
Sposób uzdatniania Dezynfekcja
filtrów pospiesznych, złoże piaskowe
Zaspa Wodna
4 800 5,20
Natlenianie - dozowanie czystego tlenu przed I i II stopniem uzdatniania, 6 filtrów, złoże żwir kwarcowy, 2- stopniowa filtracja
Lampy UV, awaryjnie chlorowanie
Dolina Radości
6 720 0,21
2 kaskady napowietrzające, 8 komór filtracyjnych, złoże żwir kwarcowy
Lampy UV, awaryjnie chlorowanie
Zakoniczyn 5 520 0,85
2 kaskady napowietrzające, 8 filtrów, złoże żwir kwarcowy, 2-stopniowa filtracja
Lampy UV i chlorowanie
Smęgorzyno 2 160 0,39
4 kaskady napowietrzające, 4 filtry pospieszne, złoże piaskowe kwarcowe
Lampy UV, awaryjnie chlorowanie
Jakość wody wodociągowej w Gdańsku
Gdańska woda wodociągowa znajduje się w czołówce pod względem jakości w całej Polsce. Wniosek ten
jest wynikiem badań przeprowadzonych w Polsce w 2010 r. przez firmę Brita, we współpracy z Uniwersytetem
Warszawskim. Wysoka jakość wody w Gdańsku obejmuje zarówno parametry organoleptyczne (zapach, smak,
barwa), jak i stopień jej twardości. Ponadto potwierdzono, poddając próbki wody badaniom laboratoryjnym na
Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, że woda w gdańskich wodociągach spełnia wszystkie krajowe i
unijne wymagania jakości dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi [41].
Ujmowana woda podziemna w rejonie miasta Gdańska jest stale kontrolowana pod kątem składu
chemicznego i czystości mikrobiologicznej. Wewnętrzne badania przeprowadzane są przez akredytowane
Laboratorium Centralne SNG S.A. Spółka Saur Neptun Gdańsk wdrożyła system bezpieczeństwa, oparty na
normie ISO 22000, który określa zasady czuwania nad jakością wody pitnej, jako produktu żywnościowego [42].
Aktualne informacje na temat jakości wody podawane są do wiadomości publicznej. Najnowszy komunikat w
sprawie jakości wody w Gdańsku z września 2015 r. opublikowany jest na stronie internetowej eksploatatora – Saur
Neptun Gdańsk – Tab. 27. Dostęp do bieżących i archiwalnych komunikatów można uzyskać także przez stronę
internetową Urzędu Miasta Gdańska. Dodatkowo, woda trafiająca do Wodociągu Centralnego, poddawana jest
regularnej zewnętrznej kontroli przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego (PPIS) w Gdańsku.
Wyniki ocen jakości wody wraz z uzasadnieniem ogłaszane są na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno-
Epidemiologiczne w Gdańsku [44]. Ostatnie wyniki zostały zamieszczone na witrynie w dniu 28. lipca 2015 r. i
dotyczą ujęć: Straszyn i Zakoniczyn [45], Czarny Dwór, Dolina Radości, Lipce, Zaspa Wodna i Pręgowo [46] -
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
40
ocena jakości wody za II kwartał 2015 r. oraz z ujęcia Osowa – ocena jakości wody za I półrocze 2015 r. [47]. W
każdym przypadku stwierdzono przydatność wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z Wodociągu
Centralnego w Gdańsku. W ocenie PPIS także charakterystyka metod badawczych, stosowanych do kontroli wody,
spełnia w 100% wymagania Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 67, poz. 417 z późniejszymi zmianami) [12], a w konsekwencji –
także wymagania unijne i zalecenia WHO.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
41
KOMUNIKAT MIASTA GDAŃSKA I SAUR NEPTUN GDAŃSK
W SPRAWIE JAKOŚCI WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA PRZEZ LUDZI
Wskaźnik jakości
wody Chlor Dwutlenek Amonowy inne
Źródło, Zapach wolny chloru Żelazo Mangan jon wskaźniki
rejon zasilania metale CHCl3 CCl4
p-kt kontrolny mg/l mg/l ug/l ug/l mg/l mg/l ug/l mg/l
Al - 0,03 Se < 0,001
Stacja Uzdatniania
Wody STRASZYN
akceptow
alny 0,36 0,09 <10 <5 <0,05 Hg < 0,0003Cr < 0,0004 1,5 <0,05 Ca - 63
Woda podawana do
sieci Ni < 0,003 As < 0,003
Sieć wodociągowa
zasilana
wodą z SUW
Straszyn i SUW
Zakoniczyn
dz. Suchanino
akceptow
alny <0,02 <0,02 <10 <5 <0,05 nb nb
dz. Ujeścisko
akceptow
alny 0,12 <0,02 12 <5 <0,05 2,8 <0,05
dz. Brętowo
akceptow
alny <0,02 <0,02 11 <5 <0,05 5,2 <0,05
dz. Chełm
akceptow
alny 0,13 <0,02 12 <5 <0,05 3,0 <0,05
Ujęcia wgłębne
wodociąg centralnyZapach Twardość Chlorki Żelazo Mangan Fluor
Przewod
nośćWapń Sód Potas Magnez Siarczany
0 N mg/l ug/l ug/l mg/l uS/cm mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l
SUW Czarny Dwór -
woda pleistoceńska
akceptow
alny 18 55 <10 <5 0,3 782 107 45 4 14 75SUW Zaspa - woda
pleistoceńska
akceptow
alny 16 37 63 <5 0,5 760 96 60 4 8 85SUW Lipce - woda
pleistoceńska
akceptow
alny 14 19 <10 <5 0,4 660 91 40 5 14 41SUW Osowa - woda
pleistoceńska
akceptow
alny 10 6 17 <5 0,2 355 65 5 2 5 19SUW Zakoniczyn - woda
pleistoceńska
akceptow
alny 16 15 73 <5 0,3 575 97 9 4 8 48SUW Dolina Radości -
woda pleistoceńska
akceptow
alny 12 10 <10 <5 0,3 454 75 7 2 7 25SUW Pręgowo -woda
drenażowa
akceptow
alny 16 11 <10 <5 0,2 562 96 8 2 10 41
Ujęcia wgłębne
SUW Smęgorzyno -
woda pleistoceńska
akceptow
alny 13 12 40 21 0,3 502 79 8 2 8 55Ujęcie Ocz. Wschód
(Płonia Wielka) - woda
kredowa
akceptow
alny 2,6 19 82 6 1,6 613 13 126 5 3 21
miesiąc: wrzesień 2015r.
Ca - 83
Przewodność - 478
Ca - 78
Przewodność - 488
WODOCIĄG m. GDAŃSKA
Przewodność - 483
Przewodność - 437
Mikrozanieczyszczenia
nb
Al - 0,01
Se < 0,001
Hg < 0,0003
Cr < 0,0004
Ni < 0,003
As < 0,003
Al - 0,01
Se < 0,001
Hg < 0,0003
Cr < 0,0004
Ni < 0,003
As < 0,003
Al - 0,02
Se < 0,004
Hg < 0,0003
Cr < 0,0004
Ni < 0,003
As < 0,003
Ca - 78
Przewodność - 477
Tab. 27 Komunikat Miasta Gdańska I Saur Neptun Gdańsk w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi wodociąg m. Gdańska,
miesiąc: wrzesień 2015 r. [43]
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
42
Najwyższe dopuszczalne stężenia wskaźników wg zał.nr 2, 3B i 4 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z
dnia 29 marca 2007r. (Dziennik Ustaw Nr 61 poz.417 ze zm.).
Zapach - akceptowalny przez konsumentów i bez nieprawidłowych zmian; Twardość [CaCO3]- od 60 do 500mg/l tj 3,4 - 28oN; Przewodność -2500mikroS/cm; Żelazo - 200ug/l, Mangan - 50ug/l, Amonowy jon- 0,50mg/l, Glin[Al]- 0,200mg/l, Sód[Na]- 200mg/l, Magnez[Mg] - 125mg/l, Fluorki[F]- 1,5mg/l Chlorki - 250mg/l,
Siarczany - 250mg/l, Miedź[Cu]- 2,0mg/l,
Ołów[ Pb]- 0,025mg/l, Nikiel[Ni]- 0,020mg/l, Rtęć[Hg]- 0,001mg/l,
Bor [B] - 1,0 mg/l; Kadm[Cd]- 0,005mg/l, Arsen[As]-0,010mg/l, Selen[Se]-0,010mg/l,
Chloroform[CHCl3]- 30ug/l, Czterochlorek węgla[CCL4]- 2ug/l;
Chlor wolny [Cl2] w punkcie czerpalnym u konsumenta - 0,3mg/l
Laboratorium SNG zgodnie z Ustawą z dnia 7.06.2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i
odprowadzaniu ścieków (Dz.U.2006.123.858 t.j ze zm) może wykonywać badania wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi.
System jakości zatwierdzony przez PPIS w Gdańsku - Decyzja Nr SE.HK-30/4710/118/KA/10.
Zamieszczone w tabeli wyniki pochodzą z Laboratorium Centralnego Saur Neptun Gdańsk SA., które
posiada kompetencje techniczne do wykonywania badań jakości wody zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 17025,
potwierdzone certyfikatem akredytacji PCA nr AB 216. Posiadany certyfikat świadczy o rzetelności i obiektywności
prowadzonych przez laboratorium badań.
KOMENTARZ
Jakość wody podawanej mieszkańcom z podstawowych ujęć wgłębnych i ujęcia powierzchniowego
Straszyn spełniała wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gdańsku zezwolił warunkowo na podawanie wody z ujęcia
lokalnego ocz. Wschód.
Zbadano pod względem bakteriologicznym wodę ze wszystkich ujęć m. Gdańska oraz w sieci
wodociągowej [100 prób].
W latach 2011-2012, na zlecenie Gdańskiej Infrastruktury Wodociągowo-Kanalizacyjnej, Państwowy Instytut
Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) przeprowadził obserwacje i badania hydroogeologiczne w
celu oceny stanu dynamiki i jakości wód podziemnych na terenie Gdańska. Utworzono monitoring zintegrowany z
siecią krajową, regionalną i sieciami lokalnymi - geoMonitoring. Zasięg terenu poddanego monitoringowi obrazuje
Rys. 3. Rejony badawcze projektu geoMonitoring. Badania obejmowały studnie komunalnych ujęć i otwory
obserwacyjne – piezometry, które zlokalizowane zostały wokół głównych ujęć wód podziemnych, łącznie 320
punktów badawczych. Pobrano 444 próbki surowej wody do analiz chemicznych, które określały kilkadziesiąt
parametrów stanów jakości. Woda pobierana była bezpośrednio ze studni, nie była poddawana żadnym procesom
technologicznym. Oprócz nowych danych, zebranych przez zespół, do projektu geoMonitoring włączono także
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
43
dane archiwalne, informacje pochodzące z państwowej służby hydrogeologicznej, z Wojewódzkiego Inspektoratu
Ochrony Środowiska i Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Środowiskowa baza danych zawiera w sumie
1841 wyników analiz chemicznych oraz ponad 19 tys. pomiarów głębokości zwierciadła wody. Na podstawie analiz,
przeprowadzono klasyfikację wód podziemnych miasta Gdańska [48]. Podstawą oceny jakości zasobów były
wytyczne Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu
wód podziemnych (Dz.U. 2008 nr 143 poz. 896) [49].
Rys. 3 Rejony badawcze projektu geoMonitoring
Badania przeprowadzone przez zespół badawczy dały zadowalające wyniki. Wody pochodzące z
większości ujęć trzecio- i czwartorzędowych zaliczono do I i II klasy jakości, stwierdzając dobry stan chemiczny.
Nie wykazano obecności zanieczyszczeń antropogenicznych. Wody poziomu kredowego wykazywały
zróżnicowany stan jakości. Nie stwierdzono w nich zanieczyszczeń wtórnych pochodzenia antropogenicznego,
jednak lokalnie podwyższona zawartość fluorków pochodzenia naturalnego, kazała zaklasyfikować wody do IV i V
klasy jakości [49]. Największy problem z tym pierwiastkiem mieli mieszkańcy Wyspy Sobieszewskiej. Obecnie
problem ten został wyeliminowany poprzez budowę magistrali wodociągowej i włączenie Wyspy Sobieszewskiej
do gdańskiego systemu wodociągowego [50].
W wodach podziemnych ujęć Czarny Dwór, Zaspa i Lipce wykryto podwyższone stężenie niektórych
związków chemicznych, wskazujące na niekorzystne działanie zanieczyszczeń pochodzenia antropogenicznego z
pozostałości po wlewach wód słonych. Z tego powodu woda z zanieczyszczonych studni nie jest wykorzystywana
do zaopatrywania ludności w wodę do picia. Studnie zostały wyłączone lub odprowadzają wody poza teren ujęcia.
Ustalono, iż zbyt wysokie stężenie chlorków w wodach podziemnych uległo obniżeniu w porównaniu do lat
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
44
ubiegłych. Nie zaobserwowano także zagrożenia ingresją wód słonych Zatoki Gdańskiej do warstw wodonośnych.
Oznacza to, że obecna eksploatacja jest zrównoważona i zachowana jest równowaga między słodkimi i morskimi
wodami. Wody podziemne są generalnie dobrej jakości i wymagają jedynie prostego uzdatniania. Rozpoznanie
stanu chemicznego wód oraz procentowy udział punktów badawczych o dobrej jakości chemicznej przedstawia
Tab. 28. Procentowy udział punktów badawczych, w których rozpoznano dobry stan chemiczny wód
(czwartorzędowe i trzeciorzędowe użytkowe poziomy wodonośne). Należy pamiętać, że do analizy jakości wody
włączono studnie ujęciowe oraz piezometry. Wyniki pozyskane z piezometrów znacznie obniżały udział punktów
o rozpoznanej I, II lub III klasie jakości. Badania wysokości zwierciadła wody oraz informacje dotyczące eksploatacji
ujęć pozwoliły dokonać oceny dynamiki wód podziemnych oraz oszacować ich rezerwy. W rejonie istniejących ujęć
odnotowano około 65-67% rezerw wody podziemnej. Największymi rezerwami wody cieszą się ujęcia Lipce i
Osowa [49,50].
Tab. 28 Procentowy udział punktów badawczych, w których rozpoznano dobry stan chemiczny wód (czwartorzędowe i trzeciorzędowe użytkowe poziomy wodonośne) [49]
Rejony badawcze Klasa jakości wód podziemnych
rozpoznana w punktach badawczych
Procentowy udział punktów badawczych, w których rozpoznano
dobry stan chemiczny wód (I, II lub III klasa jakości)
Czarny Dwór i Zaspa (Q) Czarny Dwór i Zaspa (Tr)
II/III/IV/V II
88 100
Wysoczyzna (Q) I/II/III/IV/V 96
Lipce (Q) I/II/III/IV/V 76
Objaśnienia: Q – czwartorzędowe poziomy wodonośne, Tr – trzeciorzędowe poziomy wodonośne (miocen, oligocen)
Zakres analiz i obliczenia
Jak powszechnie wiadomo, cząsteczka wody złożona jest z dwóch atomów wodoru oraz jednego atomu
tlenu. Jednak czyste chemicznie H2O nie występuje w naturze. Naturalna woda jest mieszaniną rozpuszczonych
w wodzie soli mineralnych, a ich zawartość w wodzie pitnej ma duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania
organizmu człowieka. Z tego powodu warto bliżej przyjrzeć się profilowi hydrochemicznemu wody.
Stężenie substancji rozpuszczonych w wodzie pozwala ustalić właściwości wody oraz odpowiednio ją
sklasyfikować wg klasyfikacji hydrogeochemicznej. Zawartość soli mineralnych w wodzie można wyrazić za
pomocą różnych jednostek. Jony i substancje chemiczne reagują ze sobą w proporcjach równoważnikowych,
zależnych od masy jonowej lub atomowej i od ich wartościowości, przyjęto zatem wyrażanie zawartości jonów w
formie równoważnikowej – w miligramorównoważnikach jonu w objętości 1 litra wody (mval/l) [51].
Dane zaczerpnięte z portalu www.geomonitoring.pl stanowią podstawę oceny jakości wody wodociągowej
w systemie miasta Gdańska w przedmiotowym opracowaniu. Analizie poddano podstawowe gdańskie ujęcia
podziemne wody, tj. Pręgowo, Lipce, Czarny Dwór, Osowa, Zaspa Wodna, Dolina Radości, Zakoniczyn oraz ujęcie
awaryjne Krakowiec. Przeprowadzone badania próbek wody zostały przedstawione za pomocą jednostek miligram
składnika mineralnego w 1 litrze objętości wody (mg/l). Wyniki przeliczono na przyjęte jednostki –
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
45
miligramorównoważniki w litrze objętości. Obliczenia zostały przeprowadzone zgodnie z zasadą (4.2) - należało
podzielić stężenie analityczne (mg/l) przez masę molową jonu, a następnie pomnożyć przez jego wartościowość.
Obliczono także proporcje, w jakich poszczególne aniony i kationy występują w mieszaninie (%mval/l), przyjmując
za 100% sumę kationów i sumę anionów niezależnie. Wypunktowano również stosunek zawartości jonów do
wszystkich makroskładników (%makroskładników), za 100% przyjęto łączną masę głównych składników [51].
Woda jest cząsteczką elektrycznie obojętną. Oznacza to, że liczba ładunków ujemnych w cząsteczce
równa jest ilości ładunków dodatnich. Wobec tego zawartość anionów powinna równać się zawartości kationów w
próbie – powinny stanowić po 50% sumy makroskładników. W dobrze wykonanej analizie chemicznej wody suma
kationów równa jest sumie anionów, obie wyrażone w formie równoważnikowej, tzn. zachodzi zależność: ΣrK =
ΣrA. Zazwyczaj zdarza się jednak, że analiza nie spełnia tej równości – istnieje błąd analizy. Aby ocenić poprawność
analizy chemicznej należy obliczyć wielkość tego błędu. Błąd analizy wyznacza się dzieląc wartość bezwzględną
z różnicy sumy anionów i kationów wyrażonych w miligramorównoważnikach na litr przez ich sumę oraz mnożąc
razy 100%, aby uzyskać wynik w procentach [52]. Następnie wielkość błędu należy porównać z dopuszczalnym
błędem analizy w zależności od sumy jonów – Tab. 29. Dopuszczalny błąd analizy w zależności od sumy jonów
(wg normy PN-89/C-04638/02).
Tab. 29 Dopuszczalny błąd analizy w zależności od sumy jonów [51]
Suma jonów w wodzie [mval/l] <3 3-5 5-15 >15
Dopuszczalny błąd analizy [%] nie ustalono 5-10 2-5 2
Obliczenia prowadzono według podanego wzoru:
𝑅𝑥 = 𝑁𝑥
𝑀𝑥𝑊𝑥 (4.2)
gdzie: Rx – stężenie jonu substancji rozpuszczonej 𝑥 w 1 litrze rozpuszczalnika [mval/l]
Nx – stężenie jonu substancji rozpuszczonej 𝑥 w 1 litrze rozpuszczalnika [mg/l]
Mx – masa molowa jonu substancji rozpuszczonej 𝑥 [g/mol] Wx – wartościowość jonu substancji rozpuszczonej 𝑥 [-]
Masa molowa badanych substancji rozpuszczonych w wodzie:
MCl- = 35,453 [g/mol]
MSO42- = 96 [g/mol]
MHCO3- = 61,014 [g/mol]
MCa2+ = 40,078 [g/mol]
MMg2+ = 24,305 [g/mol]
MNa- = 22,989 [g/mol]
MK- = 39,098 [g/mol]
Przykład:
Stężenie chlorków w próbce wody jest równe 10,4 mg/l. Wartościowość jonu Cl- jest równa 1. Masa
molowa anionu wynosi 35,453 [g/mol]. Należy podać stężenie jonów w jednostce mval/l.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
46
Dane:
NCl- = 10,4 [mg/l]
MCl- = 35,453 [g/mol]
WCl- = 1 [-]
Obliczenia:
𝑅𝐶𝑙− = 𝑁𝐶𝑙−
𝑀𝐶𝑙−
𝑊𝐶𝑙− =10,4
35,4531 = 0,29 ≈ 0,3 [𝑚𝑣𝑎𝑙/𝑙]
Odpowiedź:
Stężenie jonów Cl- w danej próbie wynosi 0,3 mval/l.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
47
5. BILANSE JONOWE
W celu zaprezentowania bilansów jonowych, uwzględniono aniony występujące w wodzie, takie jak:
chlorki, siarczany i wodorowęglany, oraz kationy, takie jak: wapń, magnez, sód i potas. Dotychczas wykonane
badania próbek wody, znajdujące się w bazie danych stworzonej przez zespół powołany przez PIG-PIB
(Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy), nie obejmowały pomiaru zawartości węglanów,
zatem ich wartość nie została wliczona do bilansów. Dane dotyczące składu jonowego wód podziemnych,
pochodzących z wybranych miejskich ujęć wgłębnych w Gdańsku, zostały zaczerpnięte z portalu
www.geomonitoring.pl, a następnie zestawione w zbiór tabel na końcu pracy (Dodatek A). Tabele powiązano z
graficznym opracowaniem wyników, za pomocą wykresów kołowych (Dodatek B), które obrazują procentowy udział
poszczególnych jonów w sumie makroskładników rozpuszczonych w badanej próbie. Pod każdą tabelą została
umieszczona informacja o wielkości błędu analizy wraz z oceną czy dany błąd jest dopuszczalny, czy też należy
uznać wykonaną analizę za nieodzwierciedlającą rzeczywistego stanu rzeczy. Analizy wykonane nieprawidłowo
opatrzone są odpowiednim komentarzem oraz jego wyróżnieniem.
Wyniki wieloletnich badań wody pobieranej z ujęć wód podziemnych stały się podstawą do opracowania
bilansów dla wartości średnich, odrębnie dla każdego ujęcia. Wartości średnie stężenia stanowią średnią
arytmetyczną wartości kumulacji odpowiedniego jonu dla danego ujęcia, odczytanych z tabel, stanowiących
Dodatek A. Z obliczeń wyłączono nieprawidłowo wykonane analizy, czyli te, których błąd przewyższał
dopuszczalną wartość. Wartości średnie dla poszczególnych ujęć przedstawiono w zestawieniu tabelarycznym
(Tab. 30-Tab. 37) i graficznym (Rys. 4-Rys. 11). Sporządzono również tabelę dla średnich wartości poszczególnych
składników mineralnych, wchodzących w skład bilansu wody na podstawie tych analiz, dla całego miasta Gdańska
(Tab. 38) oraz wykres kołowy przedstawiający procentowy wartość średnią udziału tych składników w mineralizacji
wody (Rys. 12). Błąd analizy dla każdego przypadku obliczonych wartości średnich mieścił się w dopuszczalnych
granicach.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
48
Ujęcie Pręgowo
Liczba analiz w bazie danych: 19
Liczba analiz dla studni: 4
Liczba analiz dla studni z błędem niedopuszczalnym: 0
Liczba analiz dla studni z błędem dopuszczalnym: 4
Okres, z którego pochodzą dane: 2012 r.
Tab. 30 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Pręgowo
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l] Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 13,1 0,4 6,5 3,2
Siarczany SO4 36 0,8 13 6,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 288 4,7 80,6 39,4
Suma anionów 337 5,9 100 49
Kationy
Wapń Ca 94,7 4,7 77,5 39,6
Magnez Mg 11,1 0,9 15,1 7,7
Sód Na 7,3 0,3 5 2,5
Potas K 6,3 0,2 2,5 1,3
Suma kationów 119,3 6,1 100 51,1
Suma makroskładników 456,3 12 100
Uwagi: błąd 2,1%
Rys. 4 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Pręgowo
Cl3%
SO46%
HCO339%
Ca40%
Mg8%
Na3%
K1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
49
Ujęcie Czarny Dwór
Liczba analiz w bazie danych: 150
Liczba analiz dla studni: 39
Liczba analiz dla studni z błędem niedopuszczalnym: 10
Liczba analiz dla studni z błędem dopuszczalnym: 29
Okres, z którego pochodzą dane: 2008-2012 r.
Tab. 31 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Czarny Dwór
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l] Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 48,4 1,4 15,2 7,6
Siarczany SO4 76 1,6 18 9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 307,4 5 66,8 33,6
Suma anionów 431,7 8 100 50,3
Kationy
Wapń Ca 103,7 5,2 64,4 32
Magnez Mg 12,4 1 13 6,5
Sód Na 37,1 1,6 21,2 10,6
Potas K 3,9 0,1 1,4 0,7
Suma kationów 157,1 7,9 100 49,7
Suma makroskładników 588,7 15,9 100
Uwagi: błąd 0,6%
Rys. 5 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Czarny Dwór
Cl7% SO4
9%
HCO334%
Ca32%
Mg6%
Na11%
K1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
50
Ujęcie Lipce
Liczba analiz w bazie danych: 41
Liczba analiz dla studni: 10
Liczba analiz dla studni z błędem niedopuszczalnym: 4
Liczba analiz dla studni z błędem dopuszczalnym: 6
Okres, z którego pochodzą dane: 2005-2011 r.
Tab. 32 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Lipce
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l] Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 18,5 0,5 7,6 3,8
Siarczany SO4 34,3 0,7 10,3 5,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 344,5 5,7 82,1 40,9
Suma anionów 397,3 6,9 100 49,8
Kationy
Wapń Ca 89,3 4,5 64,4 32,4
Magnez Mg 14,1 1,2 16,7 8,4
Sód Na 27,3 1,2 17 8,5
Potas K 5,4 0,1 1,9 1
Suma kationów 136,1 7 100 50,2
Suma makroskładników 533,4 13,9 100
Uwagi: błąd 0,4%
Rys. 6 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Lipce
Cl4%
SO46%
HCO341%Ca
32%
Mg8%
Na8%
K1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
51
Ujęcie Osowa
Liczba analiz w bazie danych: 11
Liczba analiz dla studni: 11
Liczba analiz dla studni z błędem niedopuszczalnym: 2
Liczba analiz dla studni z błędem dopuszczalnym: 9
Okres, z którego pochodzą dane: 2007-2012 r.
Tab. 33 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Osowa
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l] Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 7,4 0,2 5,3 2,7
Siarczany SO4 21,6 0,5 12,8 6,5
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 180,6 3 81,9 40,9
Suma anionów 209,5 3,6 100 50,1
Kationy
Wapń Ca 58,3 2,9 81,2 40,5
Magnez Mg 5,7 0,5 12,9 6,5
Sód Na 4,4 0,2 5,9 2,9
Potas K 1,3 0 0 0
Suma kationów 69,8 3,6 100 49,9
Suma makroskładników 279,3 7,2 100
Uwagi: błąd 0,2%
Rys. 7 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Osowa
Cl3%
SO46%
HCO341%
Ca40%
Mg7%
Na3%
K0%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
52
Ujęcie Zaspa Wodna
Liczba analiz w bazie danych: 51
Liczba analiz dla studni: 13
Liczba analiz dla studni z błędem niedopuszczalnym: 4
Liczba analiz dla studni z błędem dopuszczalnym: 9
Okres, z którego pochodzą dane: 2006-2012 r.
Tab. 34 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Zaspa Wodna
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l] Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 42,4 1,2 14,4 7,1
Siarczany SO4 114 2,4 28,5 14,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 288,7 4,7 57,1 28,4
Suma anionów 445,1 8,3 100 49,7
Kationy
Wapń Ca 127,3 6,4 75,8 38,2
Magnez Mg 14,8 1,2 14,7 7,4
Sód Na 15,8 0,7 8,3 4,1
Potas K 3,7 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 161,7 8,4 100 50,3
Suma makroskładników 606,8 16,7 100
Uwagi: błąd 0,6%
Rys. 8 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Zaspa Wodna
Cl7%
SO414%
HCO328%
Ca38%
Mg8%
Na4%
K1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
53
Ujęcie Dolina Radości
Liczba analiz w bazie danych: 33
Liczba analiz dla studni: 19
Liczba analiz dla studni z błędem niedopuszczalnym: 1
Liczba analiz dla studni z błędem dopuszczalnym: 18
Okres, z którego pochodzą dane: 2009-2011 r.
Tab. 35 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Dolina Radości
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l] Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 10,6 0,3 6,7 3,3
Siarczany SO4 19,3 0,4 8,6 4,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 236 3,9 84,7 42,3
Suma anionów 265,9 4,6 100 49,9
Kationy
Wapń Ca 71,9 3,6 78,1 39,2
Magnez Mg 7,9 0,6 13,8 6,9
Sód Na 7,5 0,3 6,8 3,4
Potas K 2,2 0,1 1,3 0,7
Suma kationów 89,4 4,6 100 50,1
Suma makroskładników 355,3 9,2 100
Uwagi: błąd 0,2%
Rys. 9 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Dolina Radości
Cl3%
SO44%
HCO342%
Ca39%
Mg7%
Na4%
K1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
54
Ujęcie Zakoniczyn
Liczba analiz w bazie danych: 9
Liczba analiz dla studni: 9
Liczba analiz dla studni z błędem niedopuszczalnym: 3
Liczba analiz dla studni z błędem dopuszczalnym: 6
Okres, z którego pochodzą dane: 2010-2011 r.
Tab. 36 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Zakoniczyn
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l] Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 18,6 0,5 8,8 4,4
Siarczany SO4 27,8 0,6 9,6 4,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 296,5 4,9 81,6 41
Suma anionów 342,9 6 100 50,2
Kationy
Wapń Ca 84 4,2 71,6 35,6
Magnez Mg 11,4 0,9 15,9 7,9
Sód Na 14,9 0,7 10,6 5,3
Potas K 4,3 0,1 2 1
Suma kationów 114,6 5,9 100 49,8
Suma makroskładników 457,4 11,9 100
Uwagi: błąd 0,4%
Rys. 10 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Zakoniczyn
Cl4%
SO45%
HCO341%
Ca36%
Mg8%
Na5%
K1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
55
Ujęcie Krakowiec
Liczba analiz w bazie danych: 5
Liczba analiz dla studni: 5
Liczba analiz dla studni z błędem niedopuszczalnym: 4
Liczba analiz dla studni z błędem dopuszczalnym: 1
Okres, z którego pochodzą dane: 2011 r.
Tab. 37 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Krakowiec
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l] Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 19 0,5 7 3,5
Siarczany SO4 50,8 1,1 15,5 7,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 334 5,5 77,5 38,2
Suma anionów 403,8 7,1 100 49,3
Kationy
Wapń Ca 92,6 4,6 63 31,9
Magnez Mg 14,8 1,2 16,4 8,3
Sód Na 32,2 1,4 19,2 9,7
Potas K 4,9 0,1 1,4 0,7
Suma kationów 144,5 7,3 100 50,7
Suma makroskładników 548,3 14,4 100
Uwagi: błąd 1,4%
Rys. 11 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Krakowiec
Cl3%
SO48%
HCO338%Ca
32%
Mg8%
Na10%
K1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
56
Zestawienie wartości średnich wyników dla całego miasta Gdańska
Liczba analiz w bazie danych: 8
Liczba analiz dla studni: 8
Liczba analiz dla studni z błędem niedopuszczalnym: 0
Liczba analiz dla studni z błędem dopuszczalnym: 8
Okres, z którego pochodzą dane: 2005-2012 r.
Tab. 38 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych wszystkich analizowanych ujęć
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l] Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 22,3 0,6 8,9 4,5
Siarczany SO4 47,5 1,0 14,5 7,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 284,5 4,7 76,5 38,1
Suma anionów 354,2 6,3 100,0 49,8
Kationy
Wapń Ca 90,2 4,5 72,0 36,2
Magnez Mg 11,5 0,9 14,8 7,5
Sód Na 18,3 0,8 11,8 5,9
Potas K 4,0 0,1 1,5 0,8
Suma kationów 124,1 6,4 100,0 50,2
Suma makroskładników 478,2 12,7 100,0
Uwagi: błąd 0,4%
Rys. 12 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych wszystkich analizowanych ujęć
Stężenie makroskładników na gdańskich podziemnych ujęciach wody wynosi od 279 mg/l do 606 mg/l
(Tab. 30-Tab. 37). Z porównania wartości średnich wynika, że najwyższym ogólnym stężeniem składników
mineralnych oraz najwyższą spośród badanych ujęć podziemnych zawartością wapnia, siarczanów i magnezu
charakteryzuje się ujęcie Zaspa Wodna. Najwyższą zawartość potasu zaobserwowano na ujęciu Pręgowo.
Najniższa ogólna mineralizacja wody występuje na ujęciu Osowa (Rys. 13). Ujęcie to charakteryzuje także niski
poziom chlorków, sodu, wodorowęglanów, wapnia, magnezu, a także siarczanów oraz najniższe spośród badanych
stężenie potasu. Ilość siarczanów w badanej próbie była nieznacznie wyższa od najniższego zanotowanego
Cl5%
SO47%
HCO338%
Ca36%
Mg7%
Na6%
K1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
57
stężenia siarczanów – na ujęciu Dolina Radości. Szczegółowe porównanie wartości średnich poszczególnych
jonów na ujęciach gdańskich pokazano na Rys. 14.
Rys. 13 Porównanie wyników oznaczeń ogólnej mineralizacji wody na poszczególnych ujęciach z wartością średnią
Ogólna mineralizacja
0 100 200 300 400 500 600 700
Stężenie [mg/l]
Zakoniczyn Dolina Radości Krakowiec
Osowa Pręgowo Zaspa wodna
Czarny Dwór Lipce wartość uśredniona wszystkie
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
58
Rys. 14 Porównanie oznaczeń stężenia poszczególnych jonów na ujęciach z wartością uśrednioną dla gdańskich ujęć podziemnych
Potas
Sód
Magnez
Wapń
Wodorowęglany
Siarczany
Chlorki
0 50 100 150 200 250 300 350
Stężenie [mg/l]
Zakoniczyn Dolina Radości Krakowiec
Osowa Pręgowo Zaspa wodna
Czarny Dwór Lipce wartość uśredniona wszystkie
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
59
6. ANALIZA PORÓWNAWCZA JAKOŚCI WODY Z GDAŃSKICH UJĘĆ PODZIEMNYCH I WODY BUTELKOWANEJ
Przedmiotem analizy była jakość wody pochodzącej z gdańskich ujęć podziemnych i powszechnie
dostępnej w sprzedaży wody butelkowanej. Przegląd obejmował zarówno wody źródlane (Rys. 17), jak i mineralne
(Rys. 18,Rys. 21,Rys. 22). Okazało się, że najbardziej zbliżone właściwości do wody wodociągowej ma woda
źródlana i mineralna niskozmineralizowana (Tab. 39). Woda źródlana sprzedawana w opakowaniach i woda
wodociągowa podlegają podobnym wymogom dotyczącym pochodzenia oraz właściwości fizykochemicznych i
mikrobiologicznych. Woda ujmowana w celu zaopatrzenia ludności może być poddawana większej ilości procesów
uzdatniania, niemniej jednak na ujęciach gdańskich woda uzdatniana jest podobnie jak woda źródlana czy
mineralna – poprzez proces napowietrzania, a następnie filtrowania na złożach, najczęściej piaskowych. Metody
chemiczne uzdatniania (chlorowanie) przewidziane są do stosowania jedynie w przypadkach awaryjnych. Należy
mieć na uwadze, że aby zakwalifikowano wodę jako naturalną wodę mineralną musi ona spełniać specjalne
warunki, które nie obowiązują wody wodociągowej. Z tego powodu porównanie wody pochodzącej z gdańskich
ujęć podziemnych do naturalnej wody mineralnej sprowadza się głównie do rozważania poziomu zmineralizowania
wody, aniżeli porównania ich jakości wprost.
Według danych zebranych przez Izbę Gospodarczą „Wodociągi Polskie” w badaniu ankietowym
dotyczącym 473 przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, na dzień 1 lipca 2015 r., ceny wody dla
przeciętnego gospodarstwa w Polsce (bez ceny odprowadzenia ścieków) wahają się między 1,92 zł w Supraślu
(woj. podlaskie) do 22,80 zł w Zawadce Rymanowskiej (woj. podkarpackie) za 1 m3. W Gdańsku cena wody
wynosiła 4,37 zł za 1 m3 [53]. Średnia cena litrowej butelki wody wynosi około 1 zł. Woda wodociągowa jest niemal
230 razy tańsza w porównaniu z wodą butelkowaną. Na cenę butelki wody zakupionej w sklepie składają się
głównie badania rynku, reklamy, wydruki wielkoformatowe, papier. Uwadze nie może umknąć także kosztowny
i szkodliwy dla środowiska wpływ produkcji i dystrybucji butelek, w których najczęściej sprzedawane są wody w
opakowaniach. Plastikowa butelka, produkowana z reguły z politereftalanu etylenu (PET), stała się kłopotliwym
odpadem XXI wieku krajów wysoko uprzemysłowionych. Masowa produkcja plastikowych opakowań przewyższa
możliwość selektywnej zbiórki odpadów. Według statystyk Polacy opróżniają 110 000 ton butelek rocznie, przy
czym na jedną tonę składa się 25 000 sztuk. Dane z 2009 roku wskazują, że zaledwie 50 000 ton rocznie w skali
kraju zostaje poddane recyklingowi [54]. Na terenie miasta Gdańska od 1 lipca 2013 r. obowiązuje system
segregowania odpadów na frakcje „mokre” i „suche”. Wobec tego nie każdy mieszkaniec ma dostęp do punktów
selektywnej zbiórki odpadów, w konsekwencji plastikowe butelki na ogół trafiają na składowisko odpadów i będą
tam leżeć przez setki kolejnych lat.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
60
Tab. 39 Zestawienie wartości stężenia poszczególnych jonów poddanych analizie dla gdańskich ujęć podziemnych i wód butelkowanych
Składnik Aniony [mg/l] Kationy [mg/l] SUMA [mg/l] Nazwa Cl SO4 HCO3 Ca Mg Na K
Wody z ujęć podziemnych miasta Gdańska
Lipce 18,5 34,3 344,5 89,3 14,1 27,3 5,4 533,4
Czarny Dwór 48,4 76 307,4 103,7 12,4 37,1 3,9 588,7
Zaspa Wodna 42,4 114 288,7 127,3 14,8 15,8 3,7 606,8
Pręgowo 13,1 36 288 94,7 11,1 7,3 6,3 456,3
Osowa 7,4 21,6 180,6 58,3 5,7 4,4 1,3 279,3
Krakowiec 19 50,8 334 92,6 14,8 32,2 4,9 548,3
Dolina Radości 10,6 19,3 236 71,9 7,9 7,5 2,2 355,3
Zakoniczyn 18,6 27,8 296,5 84 11,4 14,9 4,3 457,4
Wartość średnia 22,3 47,5 284,5 90,2 11,5 18,3 4 478,2
Wody butelkowane
Źródlane
Eden 3,9 5,2 274 69,5 11,1 8,7 0 372,4
Oaza 18 69,5 135,2 60,1 13,4 5 0,75 301,9
Mama i ja 4,4 13,5 165 44,4 5,3 8,9 1,7 243,2
Saguaro 5,2 17,7 125 44,7 2 5,1 0,4 200,1
Żywiec Zdrój 0 0 131,1 41,7 5,6 9,7 0 188,1
Mineralne
Niskozmineralizowane
Polaris Plus 11,6 90,1 246 94,2 14 6,9 2,2 465
Dobrowianka 0 0 276,9 58,1 33,4 2,0 0 370,4
Kropla Beskidu 3,2 43,6 186,7 44,1 17,0 11,1 1,0 306,7
Średniozmineralizowane
Ustronianka 21,2 41,8 299 91 16,5 6,4 1,2 507,0
Kinga Pienińska 7,1 28,5 335,6 97,8 13,1 4,6 2,3 530,4
Nałęczowianka 12,6 0 448,1 114,2 20 10 2,5 607,4
Cisowianka 2,5 2,5 557,2 128,3 26,1 9,6 2,5 728,7
Wysokozmineralizowane
Muszynianka 11,5 31,0 1357,8 180,0 134,7 64,7 7,2 1786,9
Porównanie deklarowanych przez producentów wartości ogólnej mineralizacji wód butelkowanych
źródlanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych przedstawia Rys. 15. Wartość mineralizacji wody
z ujęć gdańskich o wartości 478 mg/l znacznie przewyższa mineralizację ogólną, deklarowaną przez producentów
wód butelkowanych. Najsłabiej wypadła woda źródlana Żywiec Zdrój o ogólnej mineralizacji o wartości 188,1 mg/l,
najlepiej woda źródlana Eden z mineralizacją 372 mg/l. Pozytywne wrażenie zrobiły wody Oaza i Saguaro,
sprzedawane w niskich cenach przez sieci sklepów dyskontowych. Woda źródlana Mama i ja, o ogólnej
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
61
mineralizacji 243 mg/l, swoją nazwą sugeruje korzystne działanie na organizm zarówno matki jak i dziecka. Niestety
jednak woda o tak niskiej mineralizacji nie jest wskazana jest dla kobiet karmiących piersią, które mają zwiększone
zapotrzebowanie na składniki mineralne, odpowiednia jest natomiast dla niemowląt (Tab. 23). Wyraźnie widać
przewagę zawartości poszczególnych jonów w wodzie wodociągowej w zestawieniu z wodami źródlanymi (Rys.
17).
Rys. 15 Porównanie deklarowanej wartości ogólnej mineralizacji wód butelkowanych źródlanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych
Stopień mineralizacji wody pochodzącej z ujęć podziemnych miasta Gdańska w porównaniu z
mineralizacją naturalnych wód mineralnych niskozmineralizowanych przedstawia Rys. 16. Poziom mineralizacji
wody doprowadzanej do wodociągu centralnego znajduje się w górnej granicy zakwalifikowania wody jako
niskozmineralizowanej. Najwięcej składników mineralnych spośród tej grupy wód miała woda o najniższej rynkowej
cenie – Polaris Plus, natomiast najmniej – popularna Kropla Beskidu. Woda z ujęć podziemnych Gdańska miała
stosunkowo niską zawartość siarczanów i magnezu. Szczegółowe porównanie poszczególnych jonów obrazuje
Rys. 18.
Rys. 16 Porównanie deklarowanej wartości ogólnej mineralizacji naturalnych wód mineralnych butelkowanych niskozmineralizowanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych
Ogólna mineralizacja
0 100 200 300 400 500
Stężenie [mg/l]
Żywiec zdrój Saguaro Mama i ja Oaza Eden Ujęcia Gdańska - wartość średnia
Ogólna mineralizacja
0 100 200 300 400 500
Stężenie [m/l]
Kropla Beskidu Dobrowianka Polaris Plus Ujęcia Gdańska - wartość średnia
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
62
Rys. 17 Porównanie stężenia poszczególnych jonów deklarowanego przez producentów wód źródlanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych
Potas
Sód
Magnez
Wapń
Wodorowęglany
Siarczany
Chlorki
0 50 100 150 200 250 300
Stężenie [mg/l]
Żywiec zdrój Saguaro Mama i ja Oaza Eden Ujęcia Gdańska - wartość średnia
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
63
Rys. 18 Porównanie stężenia poszczególnych jonów deklarowanego przez producentów naturalnych wód mineralnych butelkowanych niskozmineralizowanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych
Wyniki badań (Dodatek A) świadczą, że woda pobierana z poszczególnych ujęć podziemnych miasta
Gdańska niejednokrotnie osiąga poziom mineralizacji o wartościach odpowiadających mineralizacji
średniozmineralizowanej naturalnej wody mineralnej (nawet 606 mg/l). Jednakowoż wartość średnia dla wszystkich
ujęć – 478 mg/l – znajduje się nieco poniżej dolnej granicy klasyfikacji tychże wód – 500 mg/l. Ogólne porównanie
z naturalnymi wodami średniozmineralizowanymi, sprzedawanymi w opakowaniach, prezentuje Rys. 20. Woda
gdańskich ujęć podziemnych charakteryzuje się najniższą zawartością wodorowęglanów oraz magnezu spośród
analizowanych wód. Stężenia pozostałych jonów są porównywalne. Szczegółowe porównanie wartości
poszczególnych składników mineralnych znajduje się na Rys. 21.
Potas
Sód
Magnez
Wapń
Wodorowęglany
Siarczany
Chlorki
0 50 100 150 200 250 300
Stężenie [mg/l]
Kropla Beskidu Dobrowianka Polaris Plus Ujęcia Gdańska - wartość średnia
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
64
Rys. 19 Porównanie deklarowanej wartości ogólnej mineralizacji naturalnych wód mineralnych butelkowanych średniozmineralizowanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych
Z powyższego porównania jednoznacznie wynika, że woda wodociągowa osiąga stężenie soli
mineralnych o wartości około 500 mg/l, ale osiągnięcie górnej granicy przedziału mineralizacji dla wody
średniozmineralizowanej (<1500 mg/l) jest bardzo mało prawdopodobne. Nie będzie miała zatem właściwości o
znaczeniu fizjologicznym czy zdrowotnym jak woda wysokozmineralizowana lub lecznicza. Dla zobrazowania dużej
różnicy w stopniu zmineralizowania tych wód i różnicy w profilach jonowych, stworzono porównanie na wykresie
słupkowym wody gdańskich ujęć podziemnych z jedną z dostępnych na rynku naturalnych wód mineralnych
o wysokiej, choć nie najwyższej, mineralizacji – Muszynianką (Rys. 20). Ogólna mineralizacja wody butelkowanej
w tym przypadku jest ponad trzykrotnie wyższa. Rys. 22 prezentuje rozbicie mineralizacji na poszczególne jony.
Mineralizację wody Muszynianka budują głównie wodorowęglany, podobnie jak mineralizację wody z ujęć
Gdańska. Kolejnymi jonami składającymi się na tak wysokie stężenie soli mineralnych są wapń, magnez i sód,
natomiast w wodzie gdańskiej są to przeważnie wapń, siarczany i chlorki.
Rys. 20 Porównanie deklarowanej wartości ogólnej mineralizacji naturalnej wody mineralnej butelkowanej wysokozmineralizowanej z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych
Ogólna mineralizacja
0 200 400 600 800
Stężenie [mg/l]
Cisowianka Nałęczowianka Kinga Pienińska Ustronianka Ujęcia Gdańska - wartość średnia
Ogólna mineralizacja
0 500 1000 1500 2000
Stężenie [mg/l]
Muszynianka Ujęcia Gdańska - wartość średnia
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
65
Rys. 21 Porównanie stężenia poszczególnych jonów deklarowanego przez producentów naturalnych wód mineralnych butelkowanych średniozmineralizowanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych
Potas
Sód
Magnez
Wapń
Wodorowęglany
Siarczany
Chlorki
0 100 200 300 400 500 600
Stężenie [mg/l]
Cisowianka Nałęczowianka Kinga Pienińska Ustronianka Ujęcia Gdańska - wartość średnia
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
66
Rys. 22 Porównanie stężenia poszczególnych jonów deklarowanego przez producentów naturalnych wód mineralnych butelkowanych wysokozmineralizowanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych
Potas
Sód
Magnez
Wapń
Wodorowęglany
Siarczany
Chlorki
0 200 400 600 800 1000 1200 1400
Stężenie [mg/l]
Muszynianka Ujęcia Gdańska - wartość średnia
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
67
7. PODSUMOWANIE
Czysta woda, obok prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej, jest wyróżnikiem zdrowego trybu życia.
Woda butelkowana promowana jest w reklamach, czasopismach i internecie, jako środek prowadzący do
utrzymania zgrabnej sylwetki i witalności. Wzrost świadomości ludzi o konieczności troski o zdrowie spowodował
utrzymujący się od wielu lat trend wzrostu sprzedaży wód butelkowanych [54]. Reklamowane jako „krystalicznie
czyste”, o działaniu prozdrowotnym, opatrzone etykietami z pięknymi górskimi krajobrazami, potokami lub matkami
z dziećmi – wody butelkowane, zachęcają do spożycia bardziej niż dostępna na wyciągnięcie ręki i otwarcie kurka
– woda z kranu. Woda wodociągowa jest znacznie tańsza od wody butelkowanej, a jej dystrybucja nie wymaga
wytwarzania specjalnych opakowań – wystarczy sprawna wewnętrzna instalacja wodociągowa budynku.
Spożywanie wody o nieodpowiedniej zawartości składników mineralnych, zarówno w nadmiarze, jak i w
niedostatecznej ilości, może doprowadzić do przykrych dolegliwości, a nawet ciężkich chorób. Zbyt wysoki poziom
mineralizacji wody grozi niebezpieczną kumulacją soli mineralnych w organizmie, natomiast zbyt niski poziom
mineralizacji spożywanej wody powoduje wypłukiwanie minerałów z organizmu. Znaczenie ma nie tylko ogólna
mineralizacja, ale także kompozycja jonów bioaktywnych. Jedynie odpowiednio dobrana do wieku i stanu
fizjologicznego organizmu woda, pomoże uzupełnić niedobory minerałów w organizmie i wpłynie korzystnie na
zdrowie.
W niniejszej pracy poddano rozważaniu jakość wody pochodzącej z gdańskich ujęć podziemnych i
porównano jej jakość oraz właściwości odżywcze z popularnymi wodami butelkowanymi źródlanymi i naturalnymi
wodami mineralnymi. Stwierdzono, że wymagania co do jakości stawiane zarówno wodom butelkowanym, jak i
dystrybuowanym siecią wodociągową, regulowane są na wielu poziomach rozmaitymi rozporządzeniami i
zalecaniami, a ich jakość jest potwierdzona licznymi badaniami.
Korzystne działanie fizjologiczne i odżywcze na organizm człowieka wykazują wody
wysokozmineralizowane (mineralizacja >1500 mg/l), natomiast wody średniozmineralizowane (mineralizacja 50-
500 mg/l) mogą spełniać profilaktyczną funkcję utrzymania dobrej kondycji zdrowotnej organizmu. Wody
o mineralizacji poniżej 500 mg/l, czyli niskozmineralizowane, nie wykazują takich właściwości.
Niskozmineralizowane wody podziemne są odpowiednie do przygotowywania posiłków, napojów czy uzupełniania
niedoborów wody, aczkolwiek nie uzupełniają niedoborów kluczowych składników mineralnych. Regularne
spożywanie wody bardzo niskozmineralizowanej i dejonizowanej grozi odwodnieniem organizmu i może prowadzić
do poważnych chorób, a nawet śmierci. Wody lecznicze, które zawierają duże stężenie składników aktywnych
biologicznie, powinny być spożywane zgodnie z zaleceniami i pod kontrolą lekarza.
Wyniki badań świadczą, że woda podziemna, pochodząca z gdańskich ujęć miejskich, nie odbiega
jakością od wód butelkowanych. Nierzadko zmineralizowana jest na poziomie średniozmineralizowanej naturalnej
wody mineralnej. Najniższy średni stopień mineralizacji odnotowano na ujęciu Osowa – wynosi 279 mg/l, następnie
Dolina Radości – 355 mg/l, Zakoniczyn – 457 mg/l i Pręgowo – 456 mg/l, co klasyfikuje je jako
niskozmineralizowane, ponieważ ich mineralizacja nie przekracza 500 mg/l. Najwyższy poziom mineralizacji
zaobserwowano na ujęciu Zaspa Wodna – wartość średnia to 606 mg/l, następnie Czarny Dwór z mineralizacją na
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
68
poziomie 588 mg/l, Krakowiec – 548 mg/l i Lipce – 533 mg/l, czyli poziom średniej mineralizacji. Ogólna
mineralizacja obliczona dla wszystkich ujęć jako wartość średnia sięga około 480 mg/l. Odpowiada zatem
przedziałowi zarezerwowanemu dla naturalnej wody mineralnej niskozmineralizowanej. Charakterystyczna jest
stosunkowo niska zawartość wodorowęglanów i magnezu.
Udowodniono, że niektóre aktywnie reklamowane i wiodące prym w sprzedaży wody butelkowane [55],
szczególnie źródlane, tylko nieznacznie różnią się profilem jonowym i jakością od wody podawanej do sieci
wodociągowej miasta Gdańska. Wiele z nich wykazuje nawet niższy poziom zmineralizowania. Poziom
mineralizacji poddanych analizie wód źródlanych zmieniał się od 188 mg/l (Żywiec Zdrój) do 372 mg/l (Eden),
wobec czego można wyciągnąć wniosek, że woda pochodząca z ujęć gdańskich w każdym przypadku była bardziej
zmineralizowana od źródlanych wód butelkowanych. Porównując wodę z ujęć gdańskich do naturalnej wody
mineralnej o niskiej zawartości soli mineralnych, należy przyjąć podobne wnioski. Niskozmineralizowane wody
mineralne, sprzedawane w butelkach, charakteryzowały się mineralizacją od 306 mg/l (Kropla Beskidu), przez 370
mg/l (Dobrowianka) do 465 mg/l (Polaris Plus). W tym wypadku także jedna z najtańszych wód okazała się
najbardziej bogata w minerały. Spośród wód średniomineralizowanych wartość mineralizacji wynosiła od 507 mg/l
(Ustronianka) do 728 mg/l (Cisowianka). Wartość mineralizacji wody z ujęć podziemnych porównywalna jest do
mineralizacji wody Ustronianki oraz wody Kinga Pienińska (530 mg/l). Mineralizacja wody wodociągowej Zaspa
Wodna (606 mg/l) jest niemal identyczna, co deklarowana przez producenta mineralizacja wody Nałęczowianka
(607 mg/l). Wody wysokozmineralizowane charakteryzują się kilkukrotnie większą mineralizacją niż wody z ujęć
podziemnych miasta Gdańska. Mineralizacja wody „Muszynianki” kształtuje się na poziomie 1786 mg/l. Należy
jednak pamiętać, że na korzystny wpływ wody na organizm człowieka ma przede wszystkim zawartość
poszczególnych jonów, a nie ogólna mineralizacja. Sięgając po wodę butelkowaną lub wodociągową, warto mieć
na uwadze przede wszystkim aktualne potrzeby własnego organizmu. W wielu przypadkach jonem bardzo
niekorzystnie wpływającym na organizm osób chorujących na nadciśnienie tętnicze jest sód (Na), którego spożycie
należy ograniczyć w walce z tą chorobą.
Restrykcyjne wytyczne obowiązują wszystkie wody przeznaczone do spożycia przez ludzi. Wody
butelkowane, zwłaszcza naturalne wody mineralne, podlegają dodatkowym obostrzeniom, które nie obowiązują
wody podziemnej, ujmowanej na cele zaopatrzenia ludności w wodę pitną. Aby uzyskać bardziej dokładne wyniki,
należałoby przeprowadzić analizę zmienności składu i temperatury wody na ujęciach miejskich w czasie
eksploatowania ujęcia, a także innych warunków wynikających z zasad klasyfikacji wody jako naturalnej wody
mineralnej. Należało by również sprawdzić jakość wód deklarowaną na etykiecie opakowania z rzeczywistym
stężeniem poszczególnych jonów zawartych w opakowaniu danej wody butelkowanej i powtarzalność tego składu.
Dopiero taka dokładana analiza na podstawie wieloletnich badan i wielu tysięcy przeanalizowanych próbek wody
pozwoliła by na rzeczywiste przyrównanie jakość wody z gdańskich ujęć podziemnych do jakości naturalnych wód
mineralnych, sprzedawanych w opakowaniach. Jak dotychczas jednak nie prowadzono tak szerokich badań.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
69
DODATEK A: ZESTAWIENIE TABELARYCZNE WYNIKÓW BADAŃ BILANSÓW JONOWYCH DLA POSZCZEGÓLNYCH UJĘĆ WODY
Ujęcie Pręgowo, symbol F05
Tabela A.1. Bilans jonowy dla punktu sr14/F05, analiza nr 1679 z 2012-06-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 12,6 0,4 6,7 3,3
Siarczany SO4 30,2 0,6 10 4,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 306 5 83,3 40,7
Suma anionów 348,8 6 100 48,8
Kationy
Wapń Ca 96 4,8 76,2 39
Magnez Mg 11,7 1 15,9 8,1
Sód Na 7,3 0,3 4,8 2,4
Potas K 9,2 0,2 3,2 1,6
Suma kationów 124,2 6,3 100 51,2
Suma makroskładników 473 12,3 100
Uwagi: błąd 2,4%
Tabela A.2. Bilans jonowy dla punktu sr20/F05, analiza nr 1680 z 2012-06-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 15,9 0,4 6,7 3,3
Siarczany SO4 25,6 0,5 8,3 4,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 310 5,1 85 42,1
Suma anionów 351,5 6 100 49,6
Kationy
Wapń Ca 92,6 4,6 75,4 38
Magnez Mg 11,6 1 16,4 8,3
Sód Na 7,8 0,3 4,9 2,5
Potas K 9,7 0,2 3,3 1,7
Suma kationów 121,7 6,1 100 50,4
Suma makroskładników 473,2 12,1 100
Uwagi: błąd 0,8%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
70
Tabela A.3. Bilans jonowy dla punktu sr35/F05, analiza nr 1681 z 2012-06-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 12,5 0,4 7,4 3,6
Siarczany SO4 51,5 1,1 20,4 9,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 240 3,9 72,2 35,1
Suma anionów 304 5,4 100 48,6
Kationy
Wapń Ca 91,6 4,6 80,7 41,4
Magnez Mg 9,1 0,7 12,3 6,3
Sód Na 6,4 0,3 5,3 2,7
Potas K 3,9 0,1 1,8 0,9
Suma kationów 111 5,7 100 51,4
Suma makroskładników 415 11,1 100
Uwagi: błąd 2,7%
Tabela A.4. Bilans jonowy dla punktu sr4/F05, analiza nr 1682 z 2012-06-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 11,2 0,3 5 2,4
Siarczany SO4 36,5 0,8 13,3 6,5
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 296 4,9 81,7 39,8
Suma anionów 343,7 6 100 48,8
Kationy
Wapń Ca 98,4 4,9 77,8 39,8
Magnez Mg 11,8 1 15,9 8,1
Sód Na 7,5 0,3 4,8 2,4
Potas K 2,5 0,1 1,6 0,8
Suma kationów 120,2 6,3 100 51,2
Suma makroskładników 463,9 12,3 100
Uwagi: błąd 2,4%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
71
Ujęcie Czarny Dwór, symbol F02
Tabela A.5. Bilans jonowy dla punktu 1b/F02, analiza nr 419 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 41,7 1,2 14,6 7,5
Siarczany SO4 47 1 12,2 6,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 365 6 73,2 37,5
Suma anionów 453,7 8,2 100 51,3
Kationy
Wapń Ca 96,1 4,8 61,5 30
Magnez Mg 9,2 0,8 10,3 5
Sód Na 48,7 2,1 26,9 13,1
Potas K 4,2 0,1 1,3 0,6
Suma kationów 158,2 7,8 100 48,8
Suma makroskładników 611,9 16 100
Uwagi: błąd 2,5% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.6. Bilans jonowy dla punktu 2/F02, analiza nr 444 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 37,7 1,1 14,3 7,2
Siarczany SO4 52,4 1,1 14,3 7,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 338 5,5 71,4 35,9
Suma anionów 428,1 7,7 100 50,3
Kationy
Wapń Ca 112,3 5,6 73,7 36,6
Magnez Mg 11 0,9 11,8 5,9
Sód Na 23,6 1 13,2 6,5
Potas K 5,2 0,1 1,3 0,7
Suma kationów 152,1 7,6 100 49,7
Suma makroskładników 580,2 15,3 100
Uwagi: błąd 0,7%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
72
Tabela A.7. Bilans jonowy dla punktu 4a/F02, analiza nr 751 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 40,9 1,2 15,2 7,5
Siarczany SO4 59 1,2 15,2 7,5
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 333 5,5 69,6 34,4
Suma anionów 432,9 7,9 100 49,9
Kationy
Wapń Ca 115 5,7 70,4 35,6
Magnez Mg 12,9 1,1 13,6 6,9
Sód Na 27,6 1,2 14,8 7,5
Potas K 3,7 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 159,2 8,1 100 50,6
Suma makroskładników 592,1 16 100
Uwagi: błąd 1,3%
Tabela A.8. Bilans jonowy dla punktu 5/F02, analiza nr 786 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 45,2 1,3 16,3 8,2
Siarczany SO4 66,4 1,4 17,5 8,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 321 5,3 66,3 33,3
Suma anionów 432,6 8 100 50,3
Kationy
Wapń Ca 115,7 5,8 73,4 36,5
Magnez Mg 12,2 1 12,7 6,3
Sód Na 23 1 12,7 6,3
Potas K 4 0,1 1,3 0,6
Suma kationów 154,9 7,9 100 49,7
Suma makroskładników 587,5 15,9 100
Uwagi: błąd 0,6%
Tabela A.9. Bilans jonowy dla punktu 6a/F02, analiza nr 823 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 45,3 1,3 16,7 8,3
Siarczany SO4 69,8 1,5 19,2 9,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 307 5 64,1 32,1
Suma anionów 422,1 7,8 100 50
Kationy
Wapń Ca 114,7 5,7 73,1 36,5
Magnez Mg 13,2 1,1 14,1 7,1
Sód Na 21,5 0,9 11,5 5,8
Potas K 4,5 0,1 1,3 0,6
Suma kationów 153,9 7,8 100 50
Suma makroskładników 576 15,6 100
Uwagi: błąd 0%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
73
Tabela A.10. Bilans jonowy dla punktu 8a/F02, analiza nr 849 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 58,8 1,7 18,3 9,2
Siarczany SO4 122 2,5 26,9 13,5
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 311 5,1 54,8 27,6
Suma anionów 491,8 9,3 100 50,3
Kationy
Wapń Ca 134,4 6,7 72,8 36,2
Magnez Mg 15,6 1,3 14,1 7
Sód Na 25,2 1,1 12 5,9
Potas K 4,7 0,1 1,1 0,5
Suma kationów 179,9 9,2 100 49,7
Suma makroskładników 671,7 18,5 100
Uwagi: błąd 0,5%
Tabela A.11. Bilans jonowy dla punktu 9a/F02, analiza nr 861 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 71,5 2 19,6 9,9
Siarczany SO4 129 2,7 26,5 13,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 337 5,5 53,9 27,1
Suma anionów 537,5 10,2 100 50,2
Kationy
Wapń Ca 143,5 7,2 71,3 35,5
Magnez Mg 14,6 1,2 11,9 5,9
Sód Na 36,2 1,6 15,8 7,9
Potas K 4,1 0,1 1 0,5
Suma kationów 198,4 10,1 100 49,8
Suma makroskładników 735,9 20,3 100
Uwagi: błąd 0,5%
Tabela A.12. Bilans jonowy dla punktu 10a/F02, analiza nr 64 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 59,5 1,7 16,8 8,4
Siarczany SO4 133 2,8 27,7 13,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 344 5,6 55,4 27,6
Suma anionów 536,5 10,1 100 49,8
Kationy
Wapń Ca 151,4 7,6 74,5 37,4
Magnez Mg 14,8 1,2 11,8 5,9
Sód Na 30,2 1,3 12,7 6,4
Potas K 4 0,1 1 0,5
Suma kationów 200,4 10,2 100 50,2
Suma makroskładników 736,9 20,3 100
Uwagi: błąd 0,5%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
74
Tabela A.13. Bilans jonowy dla punktu 14b/F02, analiza nr 166 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 51 1,4 15,7 7,9
Siarczany SO4 122 2,5 28,1 14,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 303 5 56,2 28,2
Suma anionów 476 8,9 100 50,3
Kationy
Wapń Ca 129,9 6,5 73,9 36,7
Magnez Mg 13,2 1,1 12,5 6,2
Sód Na 25,2 1,1 12,5 6,2
Potas K 3,9 0,1 1,1 0,6
Suma kationów 172,2 8,8 100 49,7
Suma makroskładników 648,2 17,7 100
Uwagi: błąd 0,6%
Tabela A.14. Bilans jonowy dla punktu 15b/F02, analiza nr 230 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 56 1,6 17,8 8,9
Siarczany SO4 123 2,6 28,9 14,5
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 294 4,8 53,3 26,8
Suma anionów 473 9 100 50,3
Kationy
Wapń Ca 132,7 6,6 74,2 36,9
Magnez Mg 13,7 1,1 12,4 6,1
Sód Na 26,3 1,1 12,4 6,1
Potas K 3,5 0,1 1,1 0,6
Suma kationów 176,2 8,9 100 49,7
Suma makroskładników 649,2 17,9 100
Uwagi: błąd 0,6%
Tabela A.15. Bilans jonowy dla punktu 16b/F02, analiza nr 285 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 58,3 1,6 18,6 9,6
Siarczany SO4 108 2,2 25,6 13,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 293 4,8 55,8 28,7
Suma anionów 459,3 8,6 100 51,5
Kationy
Wapń Ca 117,9 5,9 72,8 35,3
Magnez Mg 13,3 1,1 13,6 6,6
Sód Na 22,5 1 12,3 6
Potas K 3,3 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 157 8,1 100 48,5
Suma makroskładników 616,3 16,7 100
Uwagi: błąd 3% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
75
Tabela A.16. Bilans jonowy dla punktu 17b/F02, analiza nr 316 z 2008-11-27, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 46,1 1,3 16 8,3
Siarczany SO4 96,3 2 24,7 12,7
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 290 4,8 59,3 30,6
Suma anionów 432,4 8,1 100 51,6
Kationy
Wapń Ca 112,6 5,6 73,7 35,7
Magnez Mg 13,74 1,1 14,5 7
Sód Na 17,7 0,8 10,5 5,1
Potas K 3,29 0,1 1,3 0,6
Suma kationów 147,33 7,6 100 48,4
Suma makroskładników 579,73 15,7 100
Uwagi: błąd 3,2% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.17. Bilans jonowy dla punktu 17b/F02, analiza nr 317 z 2009-12-14, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 54,6 1,5 17,9 9,1
Siarczany SO4 110 2,3 27,4 13,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 281 4,6 54,8 27,9
Suma anionów 445,6 8,4 100 50,9
Kationy
Wapń Ca 117,3 5,9 72,8 35,8
Magnez Mg 15,5 1,3 16 7,9
Sód Na 19,3 0,8 9,9 4,8
Potas K 3,18 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 155,28 8,1 100 49,1
Suma makroskładników 600,88 16,5 100
Uwagi: błąd 1,8%
Tabela A.18. Bilans jonowy dla punktu 17b/F02, analiza nr 318 z 2010-12-09, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 53,5 1,5 17,6 9,1
Siarczany SO4 110 2,3 27,1 14
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 287 4,7 55,3 28,7
Suma anionów 450,5 8,5 100 51,8
Kationy
Wapń Ca 115,7 5,8 73,4 35,4
Magnez Mg 14,2 1,2 15,2 7,3
Sód Na 17,8 0,8 10,1 4,9
Potas K 3,25 0,1 1,3 0,6
Suma kationów 150,95 7,9 100 48,2
Suma makroskładników 601,45 16,4 100
Uwagi: błąd 3,7% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
76
Tabela A.19. Bilans jonowy dla punktu 17b/F02, analiza nr 319 z 2011-12-14, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 61,3 1,7 18,5 9,7
Siarczany SO4 120 2,5 27,2 14,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 306 5 54,3 28,6
Suma anionów 487,3 9,2 100 52,6
Kationy
Wapń Ca 126 6,3 75,9 36
Magnez Mg 12,04 1 12 5,7
Sód Na 21,4 0,9 10,8 5,1
Potas K 3,18 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 162,62 8,3 100 47,4
Suma makroskładników 649,92 17,5 100
Uwagi: błąd 5,1% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.20. Bilans jonowy dla punktu 17b/F02, analiza nr 321 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 49,4 1,4 16,7 8,4
Siarczany SO4 95,4 2 23,8 12
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 303 5 59,5 29,9
Suma anionów 447,8 8,4 100 50,3
Kationy
Wapń Ca 123,2 6,1 73,5 36,5
Magnez Mg 14,7 1,2 14,5 7,2
Sód Na 19,7 0,9 10,8 5,4
Potas K 3,4 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 161 8,3 100 49,7
Suma makroskładników 608,8 16,7 100
Uwagi: błąd 0,6%
Tabela A.21. Bilans jonowy dla punktu 18a/F02, analiza nr 359 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 136 3,8 36,5 18,4
Siarczany SO4 101 2,1 20,2 10,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 272 4,5 43,3 21,8
Suma anionów 509 10,4 100 50,5
Kationy
Wapń Ca 137,5 6,9 67,6 33,5
Magnez Mg 17,8 1,5 14,7 7,3
Sód Na 39,7 1,7 16,7 8,3
Potas K 4 0,1 1 0,5
Suma kationów 199 10,2 100 49,5
Suma makroskładników 708 20,6 100
Uwagi: błąd 1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
77
Tabela A.22. Bilans jonowy dla punktu 19b/F02, analiza nr 379 z 2012-05-09, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 131 3,7 36,3 18,1
Siarczany SO4 103 2,1 20,6 10,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 267 4,4 43,1 21,6
Suma anionów 501 10,2 100 50
Kationy
Wapń Ca 135,7 6,8 66,7 33,3
Magnez Mg 16,8 1,4 13,7 6,9
Sód Na 43,2 1,9 18,6 9,3
Potas K 5,6 0,1 1 0,5
Suma kationów 201,3 10,2 100 50
Suma makroskładników 702,3 20,4 100
Uwagi: błąd 0%
Tabela A.23. Bilans jonowy dla punktu 20a/F02, analiza nr 516 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 53,1 1,5 18,3 9
Siarczany SO4 69 1,4 17,1 8,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 325 5,3 64,6 31,9
Suma anionów 447,1 8,2 100 49,4
Kationy
Wapń Ca 120,2 6 71,4 36,1
Magnez Mg 12,6 1 11,9 6
Sód Na 29 1,3 15,5 7,8
Potas K 3,9 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 165,7 8,4 100 50,6
Suma makroskładników 612,8 16,6 100
Uwagi: błąd 1,2%
Tabela A.24. Bilans jonowy dla punktu 21a/F02, analiza nr 532 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 90,4 2,5 24,5 12,3
Siarczany SO4 110 2,3 22,5 11,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 327 5,4 52,9 26,5
Suma anionów 527,4 10,2 100 50
Kationy
Wapń Ca 143,9 7,2 70,6 35,3
Magnez Mg 14,5 1,2 11,8 5,9
Sód Na 38,8 1,7 16,7 8,3
Potas K 4,7 0,1 1 0,5
Suma kationów 201,9 10,2 100 50
Suma makroskładników 729,3 20,4 100
Uwagi: błąd 0%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
78
Tabela A.25. Bilans jonowy dla punktu 22a/F02, analiza nr 544 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 51,1 1,4 16,7 8,2
Siarczany SO4 78 1,6 19 9,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 328 5,4 64,3 31,8
Suma anionów 457,1 8,4 100 49,4
Kationy
Wapń Ca 127,3 6,4 74,4 37,6
Magnez Mg 14,4 1,2 14 7,1
Sód Na 21,5 0,9 10,5 5,3
Potas K 4,1 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 167,3 8,6 100 50,6
Suma makroskładników 624,4 17 100
Uwagi: błąd 1,2%
Tabela A.26. Bilans jonowy dla punktu 24a/F02, analiza nr 550 z 2012-05-09, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 47,3 1,3 15,9 7,9
Siarczany SO4 96,2 2 24,4 12,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 299 4,9 59,8 29,9
Suma anionów 442,5 8,2 100 50
Kationy
Wapń Ca 115,5 5,8 70,7 35,4
Magnez Mg 14 1,2 14,6 7,3
Sód Na 26,2 1,1 13,4 6,7
Potas K 4,1 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 159,8 8,2 100 50
Suma makroskładników 602,3 16,4 100
Uwagi: błąd 0%
Tabela A.27. Bilans jonowy dla punktu 25a/F02, analiza nr 564 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 32,6 0,9 12,2 6,3
Siarczany SO4 97,5 2 27 13,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 273 4,5 60,8 31,3
Suma anionów 403,1 7,4 100 51,4
Kationy
Wapń Ca 106,4 5,3 75,7 36,8
Magnez Mg 13,3 1,1 15,7 7,6
Sód Na 12,5 0,5 7,1 3,5
Potas K 3,3 0,1 1,4 0,7
Suma kationów 135,5 7 100 48,6
Suma makroskładników 538,6 14,4 100
Uwagi: błąd 2,8%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
79
Tabela A.28. Bilans jonowy dla punktu 26b/F02, analiza nr 578 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 37,2 1 12,8 6,4
Siarczany SO4 104 2,2 28,2 14,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 281 4,6 59 29,5
Suma anionów 422,2 7,8 100 50
Kationy
Wapń Ca 116 5,8 74,4 37,2
Magnez Mg 14 1,2 15,4 7,7
Sód Na 15,5 0,7 9 4,5
Potas K 3,9 0,1 1,3 0,6
Suma kationów 149,4 7,8 100 50
Suma makroskładników 571,6 15,6 100
Uwagi: błąd 0%
Tabela A.29. Bilans jonowy dla punktu 27c/F02, analiza nr 589 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 59,9 1,7 18,5 9,5
Siarczany SO4 118 2,5 27,2 14
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 307 5 54,3 27,9
Suma anionów 484,9 9,2 100 51,4
Kationy
Wapń Ca 127,6 6,4 73,6 35,8
Magnez Mg 15,9 1,3 14,9 7,3
Sód Na 20,8 0,9 10,3 5
Potas K 4,7 0,1 1,1 0,6
Suma kationów 169 8,7 100 48,6
Suma makroskładników 653,9 17,9 100
Uwagi: błąd 2,8% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.30. Bilans jonowy dla punktu 28c/F02, analiza nr 600 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 78,3 2,2 21,4 10,7
Siarczany SO4 121 2,5 24,3 12,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 342 5,6 54,4 27,2
Suma anionów 541,3 10,3 100 50
Kationy
Wapń Ca 140,9 7 68 34
Magnez Mg 16,9 1,4 13,6 6,8
Sód Na 40,6 1,8 17,5 8,7
Potas K 5,4 0,1 1 0,5
Suma kationów 203,8 10,3 100 50
Suma makroskładników 745,1 20,6 100
Uwagi: błąd 0%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
80
Tabela A.31. Bilans jonowy dla punktu 29a/F02, analiza nr 612 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 87,4 2,5 23,1 11,8
Siarczany SO4 137 2,9 26,9 13,7
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 328 5,4 50 25,5
Suma anionów 552,4 10,8 100 50,9
Kationy
Wapń Ca 144,1 7,2 69,2 34
Magnez Mg 17,2 1,4 13,5 6,6
Sód Na 39,4 1,7 16,3 8
Potas K 5,6 0,1 1 0,5
Suma kationów 206,3 10,4 100 49,1
Suma makroskładników 758,7 21,2 100
Uwagi: błąd 1,9%
Tabela A.32. Bilans jonowy dla punktu K-1/F02, analiza nr 904 z 2008-11-27, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 21,3 0,6 9,7 4,6
Siarczany SO4 17,9 0,4 6,5 3,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 320 5,2 83,9 40
Suma anionów 359,2 6,2 100 47,7
Kationy
Wapń Ca 1,6 0,1 1,5 0,8
Magnez Mg 5,1 0,4 5,9 3,1
Sód Na 141,4 6,2 91,2 47,7
Potas K 2,5 0,1 1,5 0,8
Suma kationów 150,6 6,8 100 52,3
Suma makroskładników 509,8 13 100
Uwagi: błąd 4,6%
Tabela A.33. Bilans jonowy dla punktu K-1/F02, analiza nr 905 z 2009-12-14, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 21,6 0,6 11,1 4,9
Siarczany SO4 18,8 0,4 7,4 3,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 266 4,4 81,5 36,1
Suma anionów 306,4 5,4 100 44,3
Kationy
Wapń Ca 2,5 0,1 1,5 0,8
Magnez Mg 0,6 0 0 0
Sód Na 152,2 6,6 97,1 54,1
Potas K 2,4 0,1 1,5 0,8
Suma kationów 157,7 6,8 100 55,7
Suma makroskładników 464,1 12,2 100
Uwagi: błąd 11,5% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
81
Tabela A.34. Bilans jonowy dla punktu K-1/F02, analiza nr 906 z 2010-12-09, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 20 0,6 8,3 4,4
Siarczany SO4 18,8 0,4 5,6 2,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 379 6,2 86,1 45,6
Suma anionów 417,8 7,2 100 52,9
Kationy
Wapń Ca 2,73 0,1 1,6 0,7
Magnez Mg 0,5 0 0 0
Sód Na 141,6 6,2 96,9 45,6
Potas K 2,41 0,1 1,6 0,7
Suma kationów 147,3 6,4 100 47,1
Suma makroskładników 565,1 13,6 100
Uwagi: błąd 5,9% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.35. Bilans jonowy dla punktu K-1/F02, analiza nr 907 z 2011-12-14, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 20,8 0,6 11,3 5,1
Siarczany SO4 18,3 0,4 7,5 3,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 264 4,3 81,1 36,4
Suma anionów 303,1 5,3 100 44,9
Kationy
Wapń Ca 2,7 0,1 1,5 0,8
Magnez Mg 0,5 0 0 0
Sód Na 144 6,3 96,9 53,4
Potas K 2,4 0,1 1,5 0,8
Suma kationów 149,6 6,5 100 55,1
Suma makroskładników 452,7 11,8 100
Uwagi: błąd 10,2% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.36. Bilans jonowy dla punktu K-1/F02, analiza nr 908 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 20,9 0,6 8,7 4,5
Siarczany SO4 16,3 0,3 4,3 2,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 365 6 87 44,8
Suma anionów 402,2 6,9 100 51,5
Kationy
Wapń Ca 2,4 0,1 1,5 0,7
Magnez Mg 0,5 0 0 0
Sód Na 145,2 6,3 96,9 47
Potas K 2,6 0,1 1,5 0,7
Suma kationów 150,7 6,5 100 48,5
Suma makroskładników 552,9 13,4 100
Uwagi: błąd 3%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
82
Tabela A.37. Bilans jonowy dla punktu K-2/F02, analiza nr 958 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 23,5 0,7 10,3 5,2
Siarczany SO4 16,5 0,3 4,4 2,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 355 5,8 85,3 43
Suma anionów 395 6,8 100 50,4
Kationy
Wapń Ca 3,3 0,2 3 1,5
Magnez Mg 0,8 0,1 1,5 0,7
Sód Na 145,7 6,3 94 46,7
Potas K 3,1 0,1 1,5 0,7
Suma kationów 152,9 6,7 100 49,6
Suma makroskładników 547,9 13,5 100
Uwagi: błąd 0,7%
Tabela A.38. Bilans jonowy dla punktu M-2a/F02, analiza nr 1063 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 4,83 0,1 2,3 1,1
Siarczany SO4 11,4 0,2 4,5 2,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 250 4,1 93,2 46,1
Suma anionów 266,2 4,4 100 49,4
Kationy
Wapń Ca 65,4 3,3 73,3 37,1
Magnez Mg 9,3 0,8 17,8 9
Sód Na 7,3 0,3 6,7 3,4
Potas K 2,6 0,1 2,2 1,1
Suma kationów 84,6 4,5 100 50,6
Suma makroskładników 350,8 8,9 100
Uwagi: błąd 1,1%
Tabela A.39. Bilans jonowy dla punktu M-6/F02, analiza nr 1086 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 4,53 0,1 2,1 1,1
Siarczany SO4 10,6 0,2 4,2 2,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 272 4,5 93,8 47,4
Suma anionów 287,1 4,8 100 50,5
Kationy
Wapń Ca 67,6 3,4 72,3 35,8
Magnez Mg 10,1 0,8 17 8,4
Sód Na 9 0,4 8,5 4,2
Potas K 3 0,1 2,1 1,1
Suma kationów 89,7 4,7 100 49,5
Suma makroskładników 376,8 9,5 100
Uwagi: błąd 1,1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
83
Tabela A.40. Bilans jonowy dla punktu M-8a/F02, analiza nr 1093 z 2008-11-27, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 4,41 0,1 2 1,1
Siarczany SO4 10,6 0,2 4,1 2,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 279 4,6 93,9 48,9
Suma anionów 294 4,9 100 52,1
Kationy
Wapń Ca 60,4 3 66,7 31,9
Magnez Mg 10,1 0,8 17,8 8,5
Sód Na 14,6 0,6 13,3 6,4
Potas K 3,41 0,1 2,2 1,1
Suma kationów 88,5 4,5 100 47,9
Suma makroskładników 382,5 9,4 100
Uwagi: błąd 4,3%
Tabela A.41. Bilans jonowy dla punktu M-8a/F02, analiza nr 1094 z 2010-12-09, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 4,1 0,1 2 1
Siarczany SO4 11,2 0,2 4,1 2,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 278 4,6 93,9 47,9
Suma anionów 293,3 4,9 100 51
Kationy
Wapń Ca 65 3,2 68,1 33,3
Magnez Mg 9,9 0,8 17 8,3
Sód Na 14,2 0,6 12,8 6,3
Potas K 3,4 0,1 2,1 1
Suma kationów 92,5 4,7 100 49
Suma makroskładników 385,7 9,6 100
Uwagi: błąd 2,1%
Tabela A.42. Bilans jonowy dla punktu M-8a/F02, analiza nr 1095 z 2011-12-14, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 6,5 0,2 3,7 2
Siarczany SO4 11,8 0,2 3,7 2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 306 5 92,6 49
Suma anionów 324,3 5,4 100 52,9
Kationy
Wapń Ca 65,6 3,3 68,8 32,4
Magnez Mg 9,3 0,8 16,7 7,8
Sód Na 14,7 0,6 12,5 5,9
Potas K 3,5 0,1 2,1 1
Suma kationów 93,1 4,8 100 47,1
Suma makroskładników 417,4 10,2 100
Uwagi: błąd 5,9% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
84
Tabela A.43. Bilans jonowy dla punktu M-8a/F02, analiza nr 1096 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 4,5 0,1 2 1
Siarczany SO4 9,6 0,2 4,1 2,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 281 4,6 93,9 47,9
Suma anionów 295,1 4,9 100 51
Kationy
Wapń Ca 63,4 3,2 68,1 33,3
Magnez Mg 10,2 0,8 17 8,3
Sód Na 14,4 0,6 12,8 6,3
Potas K 3,5 0,1 2,1 1
Suma kationów 91,5 4,7 100 49
Suma makroskładników 386,6 9,6 100
Uwagi: błąd 2,1%
Ujęcie Lipce, symbol F01
Tabela A.44. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 95 z 2005-01-01, źródło: GIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 10,4 0,3 4,8 2,4
Siarczany SO4 22,3 0,5 7,9 7,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 334 5,5 87,3 43,7
Suma anionów 366,7 6,3 100 50
Kationy
Wapń Ca 79,7 4 63,5 31,7
Magnez Mg 11,8 1 15,9 7,9
Sód Na 28,5 1,2 19 9,5
Potas K 4,5 0,1 1,6 0,8
Suma kationów 124,5 6,3 100 50
Suma makroskładników 491,2 12,6 100
Uwagi: błąd 0%
Tabela A.45. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 96 z 2006-01-01, źródło: GIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 14,3 0,4 5,4 2,6
Siarczany SO4 19,5 0,4 5,4 2,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 405 6,6 89,2 42,9
Suma anionów 438,8 7,4 100 48,1
Kationy
Wapń Ca 85,3 4,3 53,8 27,9
Magnez Mg 18,4 1,5 18,8 9,7
Sód Na 46,6 2 25 13
Potas K 6,9 0,2 2,5 1,3
Suma kationów 157,2 8 100 51,9
Suma makroskładników 596 15,4 100
Uwagi: błąd 3,9% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
85
Tabela A.46. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 97 z 2007-01-01, źródło: GIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 20,1 0,6 9 4,4
Siarczany SO4 29,1 0,6 9 4,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 333 5,5 82,1 40,1
Suma anionów 382,2 6,7 100 48,9
Kationy
Wapń Ca 91,3 4,6 65,7 33,6
Magnez Mg 13,9 1,1 15,7 8
Sód Na 26,1 1,1 15,7 8
Potas K 6,1 0,2 2,9 1,5
Suma kationów 137,4 7 100 51,1
Suma makroskładników 519,6 13,7 100
Uwagi: błąd 2,2%
Tabela A.47. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 98 z 2009-01-01, źródło: GIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 11,8 0,3 4,5 2,3
Siarczany SO4 28,5 0,6 9,1 4,5
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 350 5,7 86,4 43,2
Suma anionów 390,3 6,6 100 50
Kationy
Wapń Ca 85,5 4,3 65,2 32,6
Magnez Mg 14,8 1,2 18,2 9,1
Sód Na 23,1 1 15,2 7,6
Potas K 5,6 0,1 1,5 0,8
Suma kationów 129 6,6 100 50
Suma makroskładników 519,3 13,2 100
Uwagi: błąd 0%
Tabela A.48. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 99 z 2010-01-01, źródło: GIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 21,1 0,6 8 4
Siarczany SO4 34,9 0,7 9,3 4,7
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 376 6,2 82,7 41,3
Suma anionów 432 7,5 100 50
Kationy
Wapń Ca 85,4 4,3 57,3 28,7
Magnez Mg 15,7 1,3 17,3 8,7
Sód Na 38,3 1,7 22,7 11,3
Potas K 5,9 0,2 2,7 1,3
Suma kationów 145,3 7,5 100 50
Suma makroskładników 577,3 15 100
Uwagi: błąd 0%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
86
Tabela A.49. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 100 z 2011-04-01, źródło: GIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 21,1 0,6 8,6 4,3
Siarczany SO4 53,6 1,1 15,7 7,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 323 5,3 75,7 37,6
Suma anionów 397,7 7 100 49,6
Kationy
Wapń Ca 99,2 5 70,4 35,5
Magnez Mg 14,3 1,2 16,9 8,5
Sód Na 17,5 0,8 11,3 5,7
Potas K 4,7 0,1 1,4 0,7
Suma kationów 135,7 7,1 100 50,4
Suma makroskładników 533,4 14,1 100
Uwagi: błąd 0,7%
Tabela A.50. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 101 z 2011-10-01, źródło: GIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 26,6 0,8 10,8 5,4
Siarczany SO4 37,1 0,8 10,8 5,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 351 5,8 78,4 39,5
Suma anionów 414,7 7,4 100 50,3
Kationy
Wapń Ca 94,6 4,7 64,4 32
Magnez Mg 14,2 1,2 16,4 8,2
Sód Na 30,1 1,3 17,8 8,8
Potas K 5,7 0,1 1,4 0,7
Suma kationów 144,6 7,3 100 49,7
Suma makroskładników 559,3 14,7 100
Uwagi: błąd 0,7%
Tabela A.51. Bilans jonowy dla punktu 14/F01, analiza nr 143 z 2008-11-27, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 39,9 1,1 16,2 7,1
Siarczany SO4 74 1,5 22,1 9,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 255 4,2 61,8 26,9
Suma anionów 368,9 6,8 100 43,6
Kationy
Wapń Ca 123,2 6,1 69,3 39,1
Magnez Mg 16,8 1,4 15,9 9
Sód Na 27,1 1,2 13,6 7,7
Potas K 5,57 0,1 1,1 0,6
Suma kationów 172,7 8,8 100 56,4
Suma makroskładników 541,6 15,6 100
Uwagi: błąd 12,8% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
87
Tabela A.52. Bilans jonowy dla punktu 14/F01, analiza nr 144 z 2009-12-14, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 34,9 1 12,8 6,2
Siarczany SO4 71,7 1,5 19,2 9,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 325 5,3 67,9 32,7
Suma anionów 431,6 7,8 100 48,1
Kationy
Wapń Ca 113,2 5,6 66,7 34,6
Magnez Mg 17,4 1,4 16,7 8,6
Sód Na 30,1 1,3 15,5 8
Potas K 5,4 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 166,1 8,4 100 51,9
Suma makroskładników 597,7 16,2 100
Uwagi: błąd 3,7% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.53. Bilans jonowy dla punktu 14/F01, analiza nr 145 z 2011-12-15, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 35,3 1 13,2 7,3
Siarczany SO4 42,7 0,9 11,8 6,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 348 5,7 75 41,6
Suma anionów 426 7,6 100 55,5
Kationy
Wapń Ca 96,9 4,8 78,7 35
Magnez Mg 13,1 1,1 18 8
Sód Na 3,2 0,1 1,6 0,7
Potas K 5,49 0,1 1,6 0,7
Suma kationów 118,7 6,1 100 44,5
Suma makroskładników 544,7 13,7 100
Uwagi: błąd 10,9% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Ujęcie Osowa, symbol F06
Tabela A.54. Bilans jonowy dla punktu 1/F06, analiza nr 10 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 7,16 0,2 5,9 3
Siarczany SO4 22,5 0,5 14,7 7,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 162 2,7 79,4 40,9
Suma anionów 191,7 3,4 100 51,5
Kationy
Wapń Ca 52,2 2,6 81,3 39,4
Magnez Mg 5 0,4 12,5 6,1
Sód Na 4,1 0,2 6,3 3
Potas K 1,2 0 0 0
Suma kationów 62,5 3,2 100 48,5
Suma makroskładników 254,2 6,6 100
Uwagi: błąd 3%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
88
Tabela A.55. Bilans jonowy dla punktu 2a/F06, analiza nr 629 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 6,16 0,2 6,1 3,1
Siarczany SO4 15,8 0,3 9,1 4,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 171 2,8 84,8 43,1
Suma anionów 192,9 3,3 100 50,8
Kationy
Wapń Ca 53 2,6 81,3 40
Magnez Mg 4,9 0,4 12,5 6,2
Sód Na 3,9 0,2 6,3 3,1
Potas K 1,1 0 0 0
Suma kationów 62,9 3,2 100 49,2
Suma makroskładników 255,9 6,5 100
Uwagi: błąd 1,5%
Tabela A.56. Bilans jonowy dla punktu 3/F06, analiza nr 658 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 5 0,1 2,6 1,3
Siarczany SO4 12,5 0,3 7,9 3,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 210 3,4 89,5 43,6
Suma anionów 227,5 3,8 100 48,7
Kationy
Wapń Ca 63,5 3,2 80 41
Magnez Mg 7,5 0,6 15 7,7
Sód Na 4,1 0,2 5 2,6
Potas K 1,6 0 0 0
Suma kationów 76,7 4 100 51,3
Suma makroskładników 304,2 7,8 100
Uwagi: błąd 2,6%
Tabela A.57. Bilans jonowy dla punktu 4a/F06, analiza nr 764 z 2007-12-18, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 16,4 0,5 13,5 7
Siarczany SO4 46,8 1 27 14,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 132 2,2 59,5 31
Suma anionów 195,2 3,7 100 52,1
Kationy
Wapń Ca 54,7 2,7 79,4 38
Magnez Mg 5,2 0,4 11,8 5,6
Sód Na 6,6 0,3 8,8 4,2
Potas K 1 0 0 0
Suma kationów 67,5 3,4 100 47,9
Suma makroskładników 262,7 7,1 100
Uwagi: błąd 4,2%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
89
Tabela A.58. Bilans jonowy dla punktu 4a/F06, analiza nr 765 z 2008-12-03, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 11,7 0,3 4,8 3,2
Siarczany SO4 35,2 0,7 11,3 7,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 320 5,2 83,9 55,3
Suma anionów 366,9 6,2 100 66
Kationy
Wapń Ca 52,6 2,6 81,3 27,7
Magnez Mg 5,4 0,4 12,5 4,3
Sód Na 4,3 0,2 6,3 2,1
Potas K 1 0 0 0
Suma kationów 63,3 3,2 100 34
Suma makroskładników 430,2 9,4 100
Uwagi: błąd 31,9% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.59. Bilans jonowy dla punktu 4a/F06, analiza nr 766 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 9,8 0,3 9,7 4,5
Siarczany SO4 33,7 0,7 22,6 10,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 126 2,1 67,7 31,8
Suma anionów 169,5 3,1 100 47
Kationy
Wapń Ca 57,5 2,9 82,9 43,9
Magnez Mg 5,4 0,4 11,4 6,1
Sód Na 4,5 0,2 5,7 3
Potas K 1,1 0 0 0
Suma kationów 68,5 3,5 100 53
Suma makroskładników 238 6,6 100
Uwagi: błąd 6,1% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.60. Bilans jonowy dla punktu 5/F06, analiza nr 794 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 8,52 0,2 6,1 3
Siarczany SO4 27,7 0,6 18,2 9,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 153 2,5 75,8 37,9
Suma anionów 189,2 3,3 100 50
Kationy
Wapń Ca 53,6 2,7 81,8 40,9
Magnez Mg 4,8 0,4 12,1 6,1
Sód Na 4,1 0,2 6,1 3
Potas K 1,1 0 0 0
Suma kationów 63,6 3,3 100 50
Suma makroskładników 252,8 6,6 100
Uwagi: błąd 0%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
90
Tabela A.61. Bilans jonowy dla punktu 6/F06, analiza nr 813 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 4,8 0,1 2,6 1,3
Siarczany SO4 11,4 0,2 5,3 2,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 214 3,5 92,1 45,5
Suma anionów 230,2 3,8 100 49,4
Kationy
Wapń Ca 63,7 3,2 82,1 41,6
Magnez Mg 5,8 0,5 12,8 6,5
Sód Na 4,5 0,2 5,1 2,6
Potas K 1,3 0 0 0
Suma kationów 75,3 3,9 100 50,6
Suma makroskładników 305,5 7,7 100
Uwagi: błąd 1,3%
Tabela A.62. Bilans jonowy dla punktu 7/F06, analiza nr 828 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 5 0,1 2,6 1,3
Siarczany SO4 14,1 0,3 7,7 3,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 216 3,5 89,7 44,3
Suma anionów 235,1 3,9 100 49,4
Kationy
Wapń Ca 65,3 3,3 82,5 41,8
Magnez Mg 5,7 0,5 12,5 6,3
Sód Na 4,3 0,2 5 2,5
Potas K 1,6 0 0 0
Suma kationów 76,9 4 100 50,6
Suma makroskładników 312 7,9 100
Uwagi: błąd 1,3%
Tabela A.63. Bilans jonowy dla punktu 8/F06, analiza nr 834 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 5,0 0,1 2,6 1,3
Siarczany SO4 16,2 0,3 7,9 3,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 210 3,4 89,5 44,2
Suma anionów 231,2 3,8 100 49,4
Kationy
Wapń Ca 63,2 3,2 82,1 41,6
Magnez Mg 6,6 0,5 12,8 6,5
Sód Na 4,3 0,2 5,1 2,6
Potas K 1,6 0 0 0
Suma kationów 75,7 3,9 100 50,6
Suma makroskładników 306,9 7,7 100
Uwagi: błąd 1,3%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
91
Tabela A.64. Bilans jonowy dla punktu 9/F06, analiza nr 857 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 8,2 0,2 5,9 2,9
Siarczany SO4 27,1 0,6 17,6 8,7
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 157 2,6 76,5 37,7
Suma anionów 192,3 3,4 100 49,3
Kationy
Wapń Ca 55,8 2,8 80 40,6
Magnez Mg 6 0,5 14,3 7,2
Sód Na 4,1 0,2 5,7 2,9
Potas K 1,2 0 0 0
Suma kationów 67,1 3,5 100 50,7
Suma makroskładników 259,4 6,9 100
Uwagi: błąd 1,4%
Ujęcie Zaspa Wodna, symbol F03
Tabela A.65. Bilans jonowy dla punktu 11b/F03, analiza nr 85 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 38,7 1,1 13,3 6,7
Siarczany SO4 115 2,4 28,9 14,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 290 4,8 57,8 29,3
Suma anionów 443,7 8,3 100 50,6
Kationy
Wapń Ca 126,2 6,3 77,8 38,4
Magnez Mg 14,5 1,2 14,8 7,3
Sód Na 11,6 0,5 6,2 3
Potas K 3,1 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 155,4 8,1 100 49,4
Suma makroskładników 599,1 16,4 100
Uwagi: błąd 1,2%
Tabela A.66. Bilans jonowy dla punktu 12a/F03, analiza nr 106 z 2012-07-03, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 39,9 1,1 13,8 6,7
Siarczany SO4 115 2,4 30 14,7
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 276 4,5 56,3 27,6
Suma anionów 430,9 8 100 49,1
Kationy
Wapń Ca 125,9 6,3 75,9 38,7
Magnez Mg 14,5 1,2 14,5 7,4
Sód Na 15,4 0,7 8,4 4,3
Potas K 3,7 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 159,5 8,3 100 50,9
Suma makroskładników 590,4 16,3 100
Uwagi: błąd 1,8%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
92
Tabela A.67. Bilans jonowy dla punktu 13a/F03, analiza nr 130 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 33,3 0,9 11,7 5,8
Siarczany SO4 108 2,2 28,6 14,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 279 4,6 59,7 29,7
Suma anionów 420,3 7,7 100 49,7
Kationy
Wapń Ca 119,5 6 76,9 38,7
Magnez Mg 14 1,2 15,4 7,7
Sód Na 10,5 0,5 6,4 3,2
Potas K 3,4 0,1 1,3 0,6
Suma kationów 147,4 7,8 100 50,3
Suma makroskładników 567,7 15,5 100
Uwagi: błąd 0,6%
Tabela A.68. Bilans jonowy dla punktu 14a/F03, analiza nr 151 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 44,4 1,3 15,7 7,7
Siarczany SO4 121 2,5 30,1 14,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 277 4,5 54,2 26,6
Suma anionów 442,4 8,3 100 49,1
Kationy
Wapń Ca 132 6,6 76,7 39,1
Magnez Mg 14 1,2 14 7,1
Sód Na 16,6 0,7 8,1 4,1
Potas K 3,5 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 166,1 8,6 100 50,9
Suma makroskładników 608,5 16,9 100
Uwagi: błąd 1,8%
Tabela A.69. Bilans jonowy dla punktu 15c/F03, analiza nr 248 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 44,5 1,3 14,6 7,4
Siarczany SO4 117 2,4 27 13,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 317 5,2 58,4 29,5
Suma anionów 478,5 8,9 100 50,6
Kationy
Wapń Ca 130,3 6,5 74,7 36,9
Magnez Mg 15,6 1,3 14,9 7,4
Sód Na 18,7 0,8 9,2 4,5
Potas K 4 0,1 1,1 0,6
Suma kationów 168,6 8,7 100 49,4
Suma makroskładników 647,1 17,6 100
Uwagi: błąd 1,1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
93
Tabela A.70. Bilans jonowy dla punktu 16a/F03, analiza nr 270 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 44 1,2 13,5 6,8
Siarczany SO4 114 2,4 27 13,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 325 5,3 59,6 29,9
Suma anionów 483 8,9 100 50,3
Kationy
Wapń Ca 129,6 6,5 73,9 36,7
Magnez Mg 15,5 1,3 14,8 7,3
Sód Na 19,6 0,9 10,2 5,1
Potas K 4,2 0,1 1,1 0,6
Suma kationów 168,9 8,8 100 49,7
Suma makroskładników 651,9 17,7 100
Uwagi: błąd 0,6%
Tabela A.71. Bilans jonowy dla punktu 1b/F03, analiza nr 426 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 46,9 1,3 14,4 7,4
Siarczany SO4 120 2,5 27,8 14,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 320 5,2 57,8 29,5
Suma anionów 486,9 9 100 51,1
Kationy
Wapń Ca 127,6 6,4 74,4 36,4
Magnez Mg 16,5 1,4 16,3 8
Sód Na 16,2 0,7 8,1 4
Potas K 4,8 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 165,1 8,6 100 48,9
Suma makroskładników 652 17,6 100
Uwagi: błąd 2,3% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.72. Bilans jonowy dla punktu 2b/F03, analiza nr 642 z 2012-07-03, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 54 1,5 16,7 8,2
Siarczany SO4 129 2,7 30 14,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 294 4,8 53,3 26,4
Suma anionów 477 9 100 49,5
Kationy
Wapń Ca 139,9 7 76,1 38,5
Magnez Mg 16,9 1,4 15,2 7,7
Sód Na 17,2 0,7 7,6 3,8
Potas K 4,7 0,1 1,1 0,5
Suma kationów 178,7 9,2 100 50,5
Suma makroskładników 655,7 18,2 100
Uwagi: błąd 1,1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
94
Tabela A.73. Bilans jonowy dla punktu 4b/F03, analiza nr 772 z 2012-07-03, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 26,7 0,8 10,8 5,3
Siarczany SO4 99,2 2,1 28,4 14
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 272 4,5 60,8 30
Suma anionów 397,9 7,4 100 49,3
Kationy
Wapń Ca 118,2 5,9 77,6 39,3
Magnez Mg 13,2 1,1 14,5 7,3
Sód Na 10,8 0,5 6,6 3,3
Potas K 2,9 0,1 1,3 0,7
Suma kationów 145,1 7,6 100 50,7
Suma makroskładników 543 15 100
Uwagi: błąd 1,3%
Tabela A.74. Bilans jonowy dla punktu 6/F03, analiza nr 825 z 2006-11-07, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 56,2 1,6 19,5 9,6
Siarczany SO4 108 2,2 26,8 13,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 268 4,4 53,7 26,3
Suma anionów 432,2 8,2 100 49,1
Kationy
Wapń Ca 124,4 6,2 72,9 37,1
Magnez Mg 14,8 1,2 14,1 7,2
Sód Na 22,2 1 11,8 6
Potas K 4 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 165,4 8,5 100 50,9
Suma makroskładników 597,6 16,7 100
Uwagi: błąd 1,8%
Tabela A.75. Bilans jonowy dla punktu 6/F03, analiza nr 826 z 2008-11-27, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 51 1,4 14,1 7,7
Siarczany SO4 124 2,6 26,3 14,2
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 358 5,9 59,6 32,2
Suma anionów 533 9,9 100 54,1
Kationy
Wapń Ca 121,8 6,1 72,6 33,3
Magnez Mg 14,8 1,2 14,3 6,6
Sód Na 22,3 1 11,9 5,5
Potas K 3,8 0,1 1,2 0,5
Suma kationów 162,7 8,4 100 45,9
Suma makroskładników 695,7 18,3 100
Uwagi: błąd 8,2% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
95
Tabela A.76. Bilans jonowy dla punktu 6a/F03, analiza nr 827 z 2012-07-03, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 31,3 0,9 11,5 5,6
Siarczany SO4 101 2,1 26,9 13,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 293 4,8 61,5 30
Suma anionów 425,3 7,8 100 48,8
Kationy
Wapń Ca 125,8 6,3 76,8 39,4
Magnez Mg 14,4 1,2 14,6 7,5
Sód Na 14,9 0,6 7,3 3,8
Potas K 3,4 0,1 1,2 0,6
Suma kationów 158,5 8,2 100 51,3
Suma makroskładników 583,8 16 100
Uwagi: błąd 2,5% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.77. Bilans jonowy dla punktu 9a/F03, analiza nr 868 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 36,4 1 12,8 6,6
Siarczany SO4 99,1 2,1 26,9 13,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 287 4,7 60,3 31,1
Suma anionów 422,5 7,8 100 51,7
Kationy
Wapń Ca 112 5,6 76,7 37,1
Magnez Mg 14,3 1,2 16,4 7,9
Sód Na 9,1 0,4 5,5 2,6
Potas K 2,9 0,1 1,4 0,7
Suma kationów 138,3 7,3 100 48,3
Suma makroskładników 560,8 15,1 100
Uwagi: błąd 3,3% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Ujęcie Dolina Radości, symbol F15
Tabela A.78. Bilans jonowy dla punktu 11b/F15, analiza nr 86 z 2009-04-20, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 10,6 0,3 6,7 3,3
Siarczany SO4 16 0,3 6,7 3,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 237,9 3,9 86,7 43,3
Suma anionów 264,5 4,5 100 50
Kationy
Wapń Ca 70,7 3,5 77,8 38,9
Magnez Mg 9,1 0,7 15,6 7,8
Sód Na 7 0,3 6,7 3,3
Potas K 1,6 0 0 0
Suma kationów 88,4 4,5 100 50
Suma makroskładników 352,9 9 100
Uwagi: błąd 0%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
96
Tabela A.79. Bilans jonowy dla punktu 11b/F15, analiza nr 87 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 6,1 0,2 4,8 2,4
Siarczany SO4 21,8 0,5 11,9 5,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 216 3,5 83,3 41,2
Suma anionów 243,9 4,2 100 49,4
Kationy
Wapń Ca 67,7 3,4 79,1 40
Magnez Mg 7,7 0,6 14 7,1
Sód Na 5,4 0,2 4,7 2,4
Potas K 2,3 0,1 2,3 1,2
Suma kationów 83,1 4,3 100 50,6
Suma makroskładników 327,0 8,5 100
Uwagi: błąd 1,2%
Tabela A.80. Bilans jonowy dla punktu 12d/F15, analiza nr 113 z 2009-03-23, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 12 0,3 6 3
Siarczany SO4 30 0,6 12 6,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 250,1 4,1 82 41,4
Suma anionów 292,1 5 100 50,5
Kationy
Wapń Ca 77,4 3,9 79,6 39,4
Magnez Mg 8,3 0,7 14,3 7,1
Sód Na 8 0,3 6,1 3
Potas K 1,3 0 0 0
Suma kationów 95 4,9 100 49,5
Suma makroskładników 387,1 9,9 100
Uwagi: błąd 1%
Tabela A.81. Bilans jonowy dla punktu 12d/F15, analiza nr 114 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 7,5 0,2 4,5 2,2
Siarczany SO4 25,9 0,5 11,4 5,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 228 3,7 84,1 39,8
Suma anionów 261,4 4,4 100 47,3
Kationy
Wapń Ca 76,1 3,8 77,6 40,9
Magnez Mg 8,5 0,7 14,3 7,5
Sód Na 5,9 0,3 6,1 3,2
Potas K 2,3 0,1 2 1,1
Suma kationów 92,8 4,9 100 52,7
Suma makroskładników 354,2 9,3 100
Uwagi: błąd 5,4% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
97
Tabela A.82. Bilans jonowy dla punktu 15b/F15, analiza nr 242 z 2009-03-30, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 11,3 0,3 6,7 3,3
Siarczany SO4 14 0,3 6,7 3,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 237,9 3,9 86,7 42,9
Suma anionów 263,2 4,5 100 49,5
Kationy
Wapń Ca 75,6 3,8 82,6 41,8
Magnez Mg 6,1 0,5 10,9 5,5
Sód Na 7 0,3 6,5 3,3
Potas K 1,5 0 0 0
Suma kationów 90,2 4,6 100 50,5
Suma makroskładników 353,4 9,1 100
Uwagi: błąd 1,1%
Tabela A.83. Bilans jonowy dla punktu 15b/F15, analiza nr 243 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 6,1 0,2 4,7 2,3
Siarczany SO4 23,7 0,5 11,6 5,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 220 3,6 83,7 41,9
Suma anionów 249,8 4,3 100 50
Kationy
Wapń Ca 67,5 3,4 79,1 39,5
Magnez Mg 7,8 0,6 14 7
Sód Na 5,4 0,2 4,7 2,3
Potas K 2,1 0,1 2,3 1,2
Suma kationów 82,8 4,3 100 50
Suma makroskładników 332,6 8,6 100
Uwagi: błąd 0%
Tabela A.84. Bilans jonowy dla punktu 16b/F15, analiza nr 288 z 2009-04-06, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 9,2 0,3 6,7 3,4
Siarczany SO4 16 0,3 6,7 3,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 237,9 3,9 86,7 44,8
Suma anionów 263,1 4,5 100 51,7
Kationy
Wapń Ca 69 3,4 81 39,1
Magnez Mg 5,1 0,4 9,5 4,6
Sód Na 9 0,4 9,5 4,6
Potas K 1,5 0 0 0
Suma kationów 84,6 4,2 100 48,3
Suma makroskładników 347,7 8,7 100
Uwagi: błąd 3,4%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
98
Tabela A.85. Bilans jonowy dla punktu 16b/F15, analiza nr 289 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 6 0,2 4,7 2,3
Siarczany SO4 23,5 0,5 11,6 5,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 220 3,6 83,7 41,9
Suma anionów 249,5 4,3 100 50
Kationy
Wapń Ca 67,4 3,4 79,1 39,5
Magnez Mg 7,8 0,6 14 7
Sód Na 5,2 0,2 4,7 2,3
Potas K 2,1 0,1 2,3 1,2
Suma kationów 82,5 4,3 100 50
Suma makroskładników 332 8,6 100
Uwagi: błąd 0%
Tabela A.86. Bilans jonowy dla punktu 17d/F15, analiza nr 331 z 2009-04-27, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 9,2 0,3 6,8 3,4
Siarczany SO4 7 0,1 2,3 1,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 244 4 90,9 44,9
Suma anionów 260,2 4,4 100 49,4
Kationy
Wapń Ca 69 3,4 75,6 38,2
Magnez Mg 9,2 0,8 17,8 9
Sód Na 8 0,3 6,7 3,4
Potas K 1,2 0 0 0
Suma kationów 87,4 4,5 100 50,6
Suma makroskładników 347,6 8,9 100
Uwagi: błąd 1,1%
Tabela A.87. Bilans jonowy dla punktu 17d/F15, analiza nr 332 z 2011-09-30, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 5 0,1 2,3 1,2
Siarczany SO4 11,8 0,2 4,7 2,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 243 4 93 46,5
Suma anionów 259,8 4,3 100 50
Kationy
Wapń Ca 67,6 3,4 79,1 39,5
Magnez Mg 7,8 0,6 14 7
Sód Na 5 0,2 4,7 2,3
Potas K 2,2 0,1 2,3 1,2
Suma kationów 82,6 4,3 100 50
Suma makroskładników 342,4 8,6 100
Uwagi: błąd 0%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
99
Tabela A.88. Bilans jonowy dla punktu 18b/F15, analiza nr 369 z 2009-04-27, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 9,9 0,3 5,8 2,9
Siarczany SO4 16 0,3 5,8 2,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 280,6 4,6 88,5 43,8
Suma anionów 306,5 5,2 100 49,5
Kationy
Wapń Ca 80,8 4 75,5 38,1
Magnez Mg 9,2 0,8 15,1 7,6
Sód Na 11 0,5 9,4 4,8
Potas K 1,2 0 0 0
Suma kationów 102,2 5,3 100 50,5
Suma makroskładników 408,7 10,5 100
Uwagi: błąd 1%
Tabela A.89. Bilans jonowy dla punktu 18b/F15, analiza nr 370 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 10 0,3 6,1 3
Siarczany SO4 27,3 0,6 12,2 6,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 243 4 81,6 40,4
Suma anionów 280,3 4,9 100 49,5
Kationy
Wapń Ca 78,7 3,9 78 39,4
Magnez Mg 9 0,7 14 7,1
Sód Na 5,8 0,3 6 3
Potas K 2,6 0,1 2 1
Suma kationów 96,1 5 100 50,5
Suma makroskładników 376,4 9,9 100
Uwagi: błąd 1%
Tabela A.90. Bilans jonowy dla punktu 1d/F15, analiza nr 433 z 2009-03-09, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 9,9 0,3 6,8 3,4
Siarczany SO4 13 0,3 6,8 3,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 231,8 3,8 86,4 43,7
Suma anionów 254,7 4,4 100 50,6
Kationy
Wapń Ca 68,2 3,4 79,1 39,1
Magnez Mg 7,9 0,6 14 6,9
Sód Na 7 0,3 7 3,4
Potas K 1,3 0 0 0
Suma kationów 84,4 4,3 100 49,4
Suma makroskładników 339,1 8,7 100
Uwagi: błąd 1,1%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
100
Tabela A.91. Bilans jonowy dla punktu 1d/F15, analiza nr 434 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 6,04 0,2 4,8 2,3
Siarczany SO4 21,4 0,4 9,5 4,7
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 222 3,6 85,7 41,9
Suma anionów 249,4 4,2 100 48,8
Kationy
Wapń Ca 69,8 3,5 79,5 40,7
Magnez Mg 7,5 0,6 13,6 7
Sód Na 5,3 0,2 4,5 2,3
Potas K 2,2 0,1 2,3 1,2
Suma kationów 84,8 4,4 100 51,2
Suma makroskładników 334,2 8,6 100
Uwagi: błąd 2,3%
Tabela A.92. Bilans jonowy dla punktu 2c/F15, analiza nr 651 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 5,5 0,2 4,9 2,4
Siarczany SO4 17,5 0,4 9,8 4,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 216 3,5 85,4 42,7
Suma anionów 239,0 4,1 100 50
Kationy
Wapń Ca 63,6 3,2 78 39
Magnez Mg 7,7 0,6 14,6 7,3
Sód Na 5,1 0,2 4,9 2,4
Potas K 2,2 0,1 2,4 1,2
Suma kationów 78,6 4,1 100 50
Suma makroskładników 317,6 8,2 100
Uwagi: błąd 0%
Tabela A.93. Bilans jonowy dla punktu 9c/F15, analiza nr 880 z 2009-04-15, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 31,9 0,9 16,7 8,4
Siarczany SO4 25 0,5 9,3 4,7
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 244 4 74,1 37,4
Suma anionów 300,9 5,4 100 50,5
Kationy
Wapń Ca 74,1 3,7 69,8 34,6
Magnez Mg 6,2 0,5 9,4 4,7
Sód Na 22 1 18,9 9,3
Potas K 2 0,1 1,9 0,9
Suma kationów 104,3 5,3 100 49,5
Suma makroskładników 405,2 10,7 100
Uwagi: błąd 0,9%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
101
Tabela A.94. Bilans jonowy dla punktu 9c/F15, analiza nr 881 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 10,6 0,3 6,5 3,2
Siarczany SO4 30,2 0,6 13 6,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 224 3,7 80,4 38,9
Suma anionów 264,8 4,6 100 48,4
Kationy
Wapń Ca 77,1 3,8 77,6 40
Magnez Mg 8,6 0,7 14,3 7,4
Sód Na 6,4 0,3 6,1 3,2
Potas K 2,8 0,1 2 1,1
Suma kationów 94,9 4,9 100 51,6
Suma makroskładników 359,7 9,5 100
Uwagi: błąd 3,2%
Tabela A.95. Bilans jonowy dla punktu 2c/F15, analiza nr 650 z 2009-04-15, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 25,5 0,7 15,9 8
Siarczany SO4 11 0,2 4,5 2,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 213,5 3,5 79,5 39,8
Suma anionów 250 4,4 100 50
Kationy
Wapń Ca 70,7 3,5 79,5 39,8
Magnez Mg 7,2 0,6 13,6 6,8
Sód Na 7 0,3 6,8 3,4
Potas K 1,7 0 0 0
Suma kationów 86,6 4,4 100 50
Suma makroskładników 336,6 8,8 100
Uwagi: błąd 0%
Tabela A.96. Bilans jonowy dla punktu 3c/F15, analiza nr 737 z 2011-09-30, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 6,7 0,2 3,9 2
Siarczany SO4 21,8 0,5 9,8 4,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 266 4,4 86,3 43,1
Suma anionów 294,5 5,1 100 50
Kationy
Wapń Ca 78,7 3,9 76,5 38,2
Magnez Mg 9,3 0,8 15,7 7,8
Sód Na 5,5 0,2 3,9 2
Potas K 7,4 0,2 3,9 2
Suma kationów 100,9 5,1 100 50
Suma makroskładników 395,4 10,2 100
Uwagi: błąd 0%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
102
Ujęcie Zakoniczyn, symbol F24
Tabela A.97. Bilans jonowy dla punktu 1a/F24, analiza nr 398 z 2010-04-28, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 13,5 0,4 6,9 3,5
Siarczany SO4 21 0,4 6,9 3,5
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 305 5 86,2 43,5
Suma anionów 339,5 5,8 100 50,4
Kationy
Wapń Ca 83,8 4,2 73,7 36,5
Magnez Mg 12 1 17,5 8,7
Sód Na 9 0,4 7 3,5
Potas K 2,5 0,1 1,8 0,9
Suma kationów 107,3 5,7 100 49,6
Suma makroskładników 446,8 11,5 100
Uwagi: błąd 0,9%
Tabela A.98. Bilans jonowy dla punktu 1a/F24, analiza nr 399 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 25,3 0,7 7,7 4,2
Siarczany SO4 163 3,4 37,4 20,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 304 5 54,9 30,3
Suma anionów 492,3 9,1 100 55,2
Kationy
Wapń Ca 114,2 5,7 77 34,5
Magnez Mg 15,1 1,2 16,2 7,3
Sód Na 8,8 0,4 5,4 2,4
Potas K 3,4 0,1 1,4 0,6
Suma kationów 141,5 7,4 100 44,8
Suma makroskładników 633,8 16,5 100
Uwagi: błąd 10,3% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.99. Bilans jonowy dla punktu 2/F24, analiza nr 485 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 18,9 0,5 6,2 3
Siarczany SO4 129 2,7 33,3 16,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 300 4,9 60,5 29,2
Suma anionów 447,9 8,1 100 48,2
Kationy
Wapń Ca 135,6 6,8 78,2 40,5
Magnez Mg 18,8 1,5 17,2 8,9
Sód Na 7,7 0,3 3,4 1,8
Potas K 2,9 0,1 1,1 0,6
Suma kationów 165 8,7 100 51,8
Suma makroskładników 612,9 16,8 100
Uwagi: błąd 3,6% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
103
Tabela A.100. Bilans jonowy dla punktu 3/F24, analiza nr 691 z 2010-08-03, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 21,3 0,6 10 5,1
Siarczany SO4 31 0,6 10 5,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 292,8 4,8 80 41
Suma anionów 345,1 6 100 51,3
Kationy
Wapń Ca 85,5 4,3 75,4 36,8
Magnez Mg 11,1 0,9 15,8 7,7
Sód Na 10 0,4 7 3,4
Potas K 3,5 0,1 1,8 0,9
Suma kationów 110,1 5,7 100 48,7
Suma makroskładników 455,2 11,7 100
Uwagi: błąd 2,6%
Tabela A.101. Bilans jonowy dla punktu 3/F24, analiza nr 692 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 13,4 0,4 6,9 3,4
Siarczany SO4 44,3 0,9 15,5 7,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 275 4,5 77,6 38,1
Suma anionów 332,7 5,8 100 49,2
Kationy
Wapń Ca 90 4,5 75 38,1
Magnez Mg 11,3 0,9 15 7,6
Sód Na 8,7 0,4 6,7 3,4
Potas K 7,2 0,2 3,3 1,7
Suma kationów 117,2 6 100 50,8
Suma makroskładników 449,9 11,8 100
Uwagi: błąd 1,7%
Tabela A.102. Bilans jonowy dla punktu 4/F24, analiza nr 742 z 2010-08-16, źródło: dokumentacja
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 14,9 0,4 6,7 3,4
Siarczany SO4 29 0,6 10 5,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 305 5 83,3 42,4
Suma anionów 348,9 6 100 50,8
Kationy
Wapń Ca 83,8 4,2 72,4 35,6
Magnez Mg 13 1,1 19 9,3
Sód Na 9 0,4 6,9 3,4
Potas K 3,4 0,1 1,7 0,8
Suma kationów 109,2 5,8 100 49,2
Suma makroskładników 458,1 11,8 100
Uwagi: błąd 1,7%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
104
Tabela A.103. Bilans jonowy dla punktu 4/F24, analiza nr 743 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 65,9 1,9 19,8 11,7
Siarczany SO4 155 3,2 33,3 19,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 277 4,5 46,9 27,6
Suma anionów 497,9 9,6 100 58,9
Kationy
Wapń Ca 101,5 5,1 76,1 31,3
Magnez Mg 12,5 1 14,9 6,1
Sód Na 9 0,4 6 2,5
Potas K 6,1 0,2 3 1,2
Suma kationów 129,1 6,7 100 41,1
Suma makroskładników 627 16,3 100
Uwagi: błąd 17,8% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.104. Bilans jonowy dla punktu Ł-1/F24, analiza nr 1044 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 38 1,1 17,2 8,5
Siarczany SO4 4,7 0,1 1,6 0,8
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 316 5,2 81,3 40,3
Suma anionów 358,7 6,4 100 49,6
Kationy
Wapń Ca 73,7 3,7 56,9 28,7
Magnez Mg 10 0,8 12,3 6,2
Sód Na 44,1 1,9 29,2 14,7
Potas K 5,3 0,1 1,5 0,8
Suma kationów 133,1 6,5 100 50,4
Suma makroskładników 491,8 12,9 100
Uwagi: błąd 0,8%
Tabela A.105. Bilans jonowy dla punktu Ł-2/F24, analiza nr 1051 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 10,4 0,3 5,2 2,6
Siarczany SO4 36,8 0,8 13,8 6,9
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 285 4,7 81 40,5
Suma anionów 332,2 5,8 100 50
Kationy
Wapń Ca 87,3 4,4 75,9 37,9
Magnez Mg 11,1 0,9 15,5 7,8
Sód Na 8,3 0,4 6,9 3,4
Potas K 3,9 0,1 1,7 0,9
Suma kationów 110,6 5,8 100 50
Suma makroskładników 442,8 11,6 100
Uwagi: błąd 0%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
105
Ujęcie Krakowiec, symbol F09
Tabela A.106. Bilans jonowy dla punktu K-3/F09, analiza nr 1010 z 2011-09-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 15,2 0,4 6,5 3
Siarczany SO4 17,5 0,4 6,5 3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 331 5,4 87,1 40,6
Suma anionów 363,7 6,2 100 46,6
Kationy
Wapń Ca 4,6 0,2 2,8 1,5
Magnez Mg 1,3 0,1 1,4 0,8
Sód Na 153,9 6,7 94,4 50,4
Potas K 3,8 0,1 1,4 0,8
Suma kationów 163,6 7,1 100 53,4
Suma makroskładników 527,3 13,3 100
Uwagi: błąd 6,8% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.107. Bilans jonowy dla punktu K-4/F09, analiza nr 1030 z 2008-12-04, źródło: WIOŚ
Punkt K-4/F09, analiza nr 1030 z 2008-12-04, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 28,3 0,8 12,7 4,8
Siarczany SO4 20,3 0,4 6,3 2,4
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 310 5,1 81 30,4
Suma anionów 358,6 6,3 100 37,5
Kationy
Wapń Ca 39,1 2 19 11,9
Magnez Mg 14,7 1,2 11,4 7,1
Sód Na 166,6 7,2 68,6 42,9
Potas K 4,5 0,1 1 0,6
Suma kationów 224,9 10,5 100 62,5
Suma makroskładników 583,5 16,8 100
Uwagi: błąd 25% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.108. Bilans jonowy dla punktu K-4/F09, analiza nr 1031 z 2009-12-14, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 24,8 0,7 9,6 4,1
Siarczany SO4 21,2 0,4 5,5 2,3
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 381 6,2 84,9 36
Suma anionów 427 7,3 100 42,4
Kationy
Wapń Ca 51 2,5 25,3 14,5
Magnez Mg 1,54 0,1 1 0,6
Sód Na 166 7,2 72,7 41,9
Potas K 4,3 0,1 1 0,6
Suma kationów 222,8 9,9 100 57,6
Suma makroskładników 649,8 17,2 100
Uwagi: błąd 15,1% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
106
Tabela A.109. Bilans jonowy dla punktu K-4/F09, analiza nr 1032 z 2011-12-15, źródło: WIOŚ
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 29,8 0,8 14 6,2
Siarczany SO4 20,9 0,4 7 3,1
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 274 4,5 78,9 34,9
Suma anionów 324,7 5,7 100 44,2
Kationy
Wapń Ca 5,7 0,3 4,2 2,3
Magnez Mg 1,4 0,1 1,4 0,8
Sód Na 15 6,7 93,1 51,9
Potas K 4,2 0,1 1,4 0,8
Suma kationów 165,3 7,2 100 55,8
Suma makroskładników 490 12,9 100
Uwagi: błąd 11,6% Niedopuszczalny błąd względny analizy!
Tabela A.110. Bilans jonowy dla punktu K-4/F09, analiza nr 1033 z 2011-09-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Makroskładnik Stężenie [mg/l]
Stężenie [mval/l]
Proporcja [%mval/l]
Proporcja [% makroskładników]
Aniony
Chlorki Cl 19 0,5 7 3,5
Siarczany SO4 50,8 1,1 15,5 7,6
Węglany CO3 nie badano nie badano nie badano nie badano
Wodorowęglany HCO3 334 5,5 77,5 38,2
Suma anionów 403,8 7,1 100 49,3
Kationy
Wapń Ca 92,6 4,6 63 31,9
Magnez Mg 14,8 1,2 16,4 8,3
Sód Na 32,2 1,4 19,2 9,7
Potas K 4,9 0,1 1,4 0,7
Suma kationów 144,5 7,3 100 50,7
Suma makroskładników 548,3 14,4 100
Uwagi: błąd 1,4%
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
107
DODATEK B: WYNIKI BADAŃ BILANSÓW JONOWYCH DLA POSZCZEGÓLNYCH UJĘĆ WODY
PRZEDSTAWIONE NA WYKRESACH KOŁOWYCH
Ujęcie Pręgowo, symbol F05
Rys. B.2. Bilans jonowy dla punktu sr20/F05, analiza nr 1680 z 2012-06-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT SR14/F05, ANALIZA NR 1679
Cl SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT SR20/F05, ANALIZA NR 1680
Rys. B.1. Bilans jonowy dla punktu sr14/F05, analiza nr 1679 z 2012-06-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
108
Rys. B.3. Bilans jonowy dla punktu sr35/F05, analiza nr 1681 z 2012-06-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.4. Bilans jonowy dla punktu sr4/F05, analiza nr 1682 z 2012-06-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Ujęcie Czarny Dwór, symbol F02
Rys. B.5. Bilans jonowy dla punktu 1b/F02, analiza nr 419 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
ClSO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT SR35/F05, ANALIZA NR 1681
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT SR4/F05, ANALIZA NR 1682
ClSO4
HCO3Ca
Mg
Na K
PUNKT 1B/F02, ANALIZA NR 419
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
109
Rys. B.6. Bilans jonowy dla punktu 2/F02, analiza nr 444 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.7. Bilans jonowy dla punktu 4a/F02, analiza nr 751 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.8. Bilans jonowy dla punktu 5/F02, analiza nr 786 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
ClSO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 2/F02, ANALIZA NR 444
ClSO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 4A/F02, ANALIZA NR 751
ClSO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 5/F02, ANALIZA NR 786
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
110
Rys. B.9. Bilans jonowy dla punktu 6a/F02, analiza nr 823 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.10. Bilans jonowy dla punktu 8a/F02, analiza nr 849 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.11. Bilans jonowy dla punktu 9a/F02, analiza nr 861 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Cl
SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 6A/F02, ANALIZA NR 823
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 8A/F02, ANALIZA NR 849
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 9A/F02, ANALIZA NR 861
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
111
Rys. B.12. Bilans jonowy dla punktu 10a/F02, analiza nr 64 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.13. Bilans jonowy dla punktu 14b/F02, analiza nr 166 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.14. Bilans jonowy dla punktu 15b/F02, analiza nr 230 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 10A/F02, ANALIZA NR 64
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 14B/F02, ANALIZA NR 166
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 15B/F02, ANALIZA NR 230
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
112
Rys. B.15. Bilans jonowy dla punktu 16b/F02, analiza nr 285 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny
2011
Rys. B.16. Bilans jonowy dla punktu 17b/F02, analiza nr 316 z 2008-11-27, źródło: WIOŚ
Rys. B.17. Bilans jonowy dla punktu 17b/F02, analiza nr 317 z 2009-12-14, źródło: WIOŚ
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 16B/F02, ANALIZA NR 285
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 17B/F02, ANALIZA NR 316
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 17B/F02, ANALIZA NR 317
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
113
Rys. B.18. Bilans jonowy dla punktu 17b/F02, analiza nr 318 z 2010-12-09, źródło: WIOŚ
Rys. B.19. Bilans jonowy dla punktu 17b/F02, analiza nr 319 z 2011-12-14, źródło: WIOŚ
Rys. B.20. Bilans jonowy dla punktu 17b/F02, analiza nr 321 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 17B/F02, ANALIZA NR 318
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 17B/F02, ANALIZA NR 319
Cl
SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 17B/F02, ANALIZA NR 321
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
114
Rys. B.21. Bilans jonowy dla punktu 18a/F02, analiza nr 359 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.22. Bilans jonowy dla punktu 19b/F02, analiza nr 379 z 2012-05-09, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.23. Bilans jonowy dla punktu 20a/F02, analiza nr 516 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 18A/F02, ANALIZA NR 359
Cl
SO4
HCO3
Ca
Mg
Na K
PUNKT 19B/F02, ANALIZA NR 379
Cl
SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 20A/F02, ANALIZA NR 516
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
115
Rys. B.24. Bilans jonowy dla punktu 21a/F02, analiza nr 532 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.25. Bilans jonowy dla 22a/F02, analiza nr 544 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.26. Bilans jonowy dla punktu 24a/F02, analiza nr 550 z 2012-05-09, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 21A/F02, ANALIZA NR 532
Cl
SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 22A/F02, ANALIZA NR 544
Cl
SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 24A/F02, ANALIZA NR 550
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
116
Rys. B.27. Bilans jonowy dla punktu 25a/F02, analiza nr 564 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.28. Bilans jonowy dla punktu 26b/F02, analiza nr 578 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.29. Bilans jonowy dla punktu 27c/F02, analiza nr 589 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl
SO4
HCO3
Ca
Mg Na K
PUNKT 25A/F02, ANALIZA NR 564
Cl
SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 26B/F02, ANALIZA NR 578
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 27C/F02, ANALIZA NR 589
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
117
Rys. B.30. Bilans jonowy dla punktu 28c/F02, analiza nr 600 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.31. Bilans jonowy dla punktu 29a/F02, analiza nr 612 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.32. Bilans jonowy dla punktu K-1/F02, analiza nr 904 z 2008-11-27, źródło: WIOŚ
Cl
SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 28C/F02, ANALIZA NR 600
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 29A/F02, ANALIZA NR 612
Cl SO4
HCO3
CaMg
Na
K
PUNKT K-1/F02, ANALIZA NR 904
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
118
Rys. B.33. Bilans jonowy dla punktu K-1/F02, analiza nr 905 z 2009-12-14, źródło: WIOŚ
Rys. B.34. Bilans jonowy dla punktu K-1/F02, analiza nr 906 z 2010-12-09, źródło: WIOŚ
Rys. B.35. Bilans jonowy dla punktu K-1/F02, analiza nr 907 z 2011-12-14, źródło: WIOŚ
Cl SO4
HCO3
Ca
Na
K
PUNKT K-1/F02, ANALIZA NR 905
Cl SO4
HCO3
Ca
Na
K
PUNKT K-1/F02, ANALIZA NR 906
Cl SO4
HCO3
Ca
Na
K
PUNKT K-1/F02, ANALIZA NR 907
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
119
Rys. B.36. Bilans jonowy dla punktu K-1/F02, analiza nr 908 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.37. Bilans jonowy dla punktu K-2/F02, analiza nr 958 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny
2011
Rys. B.38. Bilans jonowy dla punktu M-2a/F02, analiza nr 1063 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl SO4
HCO3
Ca
Na
K
PUNKT K-1/F02, ANALIZA NR 908
Cl SO4
HCO3
CaMg
Na
K
PUNKT K-2/F02, ANALIZA NR 958
Cl SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT M-2A/F02, ANALIZA NR 1063
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
120
Rys. B.39. Bilans jonowy dla punktu M-6/F02, analiza nr 1086 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.40. Bilans jonowy dla punktu M-8a/F02, analiza nr 1093 z 2008-11-27, źródło: WIOŚ
Rys. B.41. Bilans jonowy dla punktu M-8a/F02, analiza nr 1094 z 2010-12-09, źródło: WIOŚ
Cl SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT M-6/F02, ANALIZA NR 1086
Cl SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT M-8A/F02, ANALIZA NR 1093
Cl SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT M-8A/F02, ANALIZA NR 1094
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
121
Rys. B.42. Bilans jonowy dla punktu M-8a/F02, analiza nr 1095 z 2011-12-14, źródło: WIOŚ
Rys. B.43. Bilans jonowy dla punktu M-8a/F02, analiza nr 1096 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Ujęcie Lipce, symbol F01
Rys. B.44. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 95 z 2005-01-01, źródło: GIOŚ
Cl SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT M-8A/F02, ANALIZA NR 1095
Cl SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT M-8A/F02, ANALIZA NR 1096
Cl SO4
HCO3Ca
Mg
Na K
PUNKT 12A/F01, ANALIZA NR 95
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
122
Rys. B.45. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 96 z 2006-01-01, źródło: GIOŚ
Rys. B.46. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 97 z 2007-01-01, źródło: GIOŚ
Rys. B.47. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 98 z 2009-01-01, źródło: GIOŚ
Cl SO4
HCO3
Ca
Mg
Na K
PUNKT 12A/F01, ANALIZA NR 96
Cl SO4
HCO3
Ca
Mg
Na K
PUNKT 12A/F01, ANALIZA NR 97
Cl SO4
HCO3
Ca
Mg
Na K
PUNKT 12A/F01, ANALIZA NR 98
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
123
Rys. B.48. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 99 z 2010-01-01, źródło: GIOŚ
Rys. B.49. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 100 z 2011-04-01, źródło: GIOŚ
Rys. B.50. Bilans jonowy dla punktu 12a/F01, analiza nr 101 z 2011-10-01, źródło: GIOŚ
Cl SO4
HCO3
Ca
Mg
Na K
PUNKT 12A/F01, ANALIZA NR 99
ClSO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 12A/F01, ANALIZA NR 100
Cl SO4
HCO3Ca
Mg
Na K
PUNKT 12A/F01, ANALIZA NR 101
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
124
Rys. B.51. Bilans jonowy dla punktu 14/F01, analiza nr 143 z 2008-11-27, źródło: WIOŚ
Rys. B.52. Bilans jonowy dla punktu 14/F01, analiza nr 144 z 2009-12-14, źródło: WIOŚ
Rys. B.53. Bilans jonowy dla punktu 14/F01, analiza nr 145 z 2011-12-15, źródło: WIOŚ
ClSO4
HCO3
Ca
Mg
Na K
PUNKT 14/F01, ANALIZA NR 143
ClSO4
HCO3Ca
Mg
Na K
PUNKT 14/F01, ANALIZA NR 144
ClSO4
HCO3
Ca
Mg Na K
PUNKT 14/F01, ANALIZA NR 145
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
125
Ujęcie Osowa, symbol F06
Rys. B.54. Bilans jonowy dla punktu 1/F06, analiza nr 10 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.55. Bilans jonowy dla punktu 2a/F06, analiza nr 629 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.56. Bilans jonowy dla punktu 3/F06, analiza nr 658 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 1/F06, ANALIZA NR 10
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 2A/F06, ANALIZA NR 629
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 3/F06, ANALIZA NR 658
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
126
Rys. B.57. Bilans jonowy dla punktu 4a/F06, analiza nr 764 z 2007-12-18, źródło: WIOŚ
Rys. B.58. Bilans jonowy dla punktu 4a/F06, analiza nr 765 z 2008-12-03, źródło: WIOŚ
Rys. B.59. Bilans jonowy dla punktu 4a/F06, analiza nr 766 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl
SO4
HCO3
Ca
Mg Na
PUNKT 4A/F06, ANALIZA NR 764
Cl SO4
HCO3
Ca
Mg Na
PUNKT 4A/F06, ANALIZA NR 765
ClSO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 4A/F06, ANALIZA NR 766
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
127
Rys. B.60. Bilans jonowy dla punktu 5/F06, analiza nr 794 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.61. Bilans jonowy dla punktu 6/F06, analiza nr 813 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.62. Bilans jonowy dla punktu 7/F06, analiza nr 828 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 5/F06, ANALIZA NR 794
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 6/F06, ANALIZA NR 813
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 7/F06, ANALIZA NR 828
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
128
Rys. B.63. Bilans jonowy dla punktu 8/F06, analiza nr 834 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.64. Bilans jonowy dla punktu 9/F06, analiza nr 857 z 2011-09-21, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Ujęcie Zaspa Wodna, symbol F03
Rys. B.65. Bilans jonowy dla punktu 11b/F03, analiza nr 85 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 8/F06, ANALIZA NR 834
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 9/F06, ANALIZA NR 857
Cl
SO4
HCO3
Ca
Mg Na K
PUNKT 11B/F03, ANALIZA NR 85
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
129
Rys. B.66. Bilans jonowy dla punktu 12a/F03, analiza nr 106 z 2012-07-03, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.67. Bilans jonowy dla punktu 13a/F03, analiza nr 130 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.68. Bilans jonowy dla punktu 14a/F03, analiza nr 151 z 2012-04-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Cl
SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 12A/F03, ANALIZA NR 106
Cl
SO4
HCO3
Ca
Mg Na K
PUNKT 13A/F03, ANALIZA NR 130
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 14A/F03, ANALIZA NR 151
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
130
Rys. B.69. Bilans jonowy dla punktu 15c/F03, analiza nr 248 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.70. Bilans jonowy dla punktu 16a/F03, analiza nr 270 z 2011-09-15, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.71. Bilans jonowy dla punktu 1b/F03, analiza nr 426 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 15C/F03, ANALIZA NR 248
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 16A/F03, ANALIZA NR 270
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 1B/F03, ANALIZA NR 426
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
131
Rys. B.72. Bilans jonowy dla punktu 2b/F03, analiza nr 642 z 2012-07-03, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.73. Bilans jonowy dla punktu sr14/F05, analiza nr 1679 z 2012-06-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.74. Bilans jonowy dla punktu 6/F03, analiza nr 825 z 2006-11-07, źródło: WIOŚ
Cl
SO4
HCO3
Ca
Mg Na K
PUNKT 2B/F03, ANALIZA NR 642
ClSO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 4B/F03, ANALIZA NR 772
Cl
SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 6/F03, ANALIZA NR 825
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
132
Rys. B.75. Bilans jonowy dla punktu 6/F03, analiza nr 826 z 2008-11-27, źródło: WIOŚ
Rys. B.76. Bilans jonowy dla punktu 6a/F03, analiza nr 827 z 2012-07-03, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2012
Rys. B.77. Bilans jonowy dla punktu 9a/F03, analiza nr 868 z 2011-07-06, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl
SO4
HCO3
Ca
MgNa K
PUNKT 6/F03, ANALIZA NR 826
ClSO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 6A/F03, ANALIZA NR 827
Cl
SO4
HCO3
Ca
Mg Na K
PUNKT 9A/F03, ANALIZA NR 868
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
133
Ujęcie Dolina Radości, symbol F15
Rys. B.78. Bilans jonowy dla punktu 11b/F15, analiza nr 86 z 2009-04-20, źródło: dokumentacja
Rys. B.79. Bilans jonowy dla punktu 11b/F15, analiza nr 87 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.80. Bilans jonowy dla punktu 12d/F15, analiza nr 113 z 2009-03-23, źródło: dokumentacja
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 11B/F15, ANALIZA NR 86
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 11B/F15, ANALIZA NR 87
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 12D/F15, ANALIZA NR 113
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
134
Rys. B.81. Bilans jonowy dla punktu 12d/F15, analiza nr 114 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.82. Bilans jonowy dla punktu 15b/F15, analiza nr 242 z 2009-03-30, źródło: dokumentacja
Rys. B.83. Bilans jonowy dla punktu 15b/F15, analiza nr 243 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl SO4
HCO3
Ca
Mg Na K
PUNKT 12D/F15, ANALIZA NR 114
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 15B/F15, ANALIZA NR 242
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 15B/F15, ANALIZA NR 243
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
135
Rys. B.84. Bilans jonowy dla punktu 16b/F15, analiza nr 288 z 2009-04-06, źródło: dokumentacja
Rys. B.85. Bilans jonowy dla punktu 16b/F15, analiza nr 289 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.86. Bilans jonowy dla punktu 17d/F15, analiza nr 331 z 2009-04-27, źródło: dokumentacja
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 16B/F15, ANALIZA NR 288
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 16B/F15, ANALIZA NR 289
Cl SO4
HCO3
Ca
Mg Na
PUNKT 17D/F15, ANALIZA NR 331
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
136
Rys. B.87. Bilans jonowy dla punktu 17d/F15, analiza nr 332 z 2011-09-30, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.88. Bilans jonowy dla punktu 18b/F15, analiza nr 369 z 2009-04-27, źródło: dokumentacja
Rys. B.89. Bilans jonowy dla punktu 18b/F15, analiza nr 370 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 17D/F15, ANALIZA NR 332
Cl SO4
HCO3Ca
MgNa
PUNKT 18B/F15, ANALIZA NR 369
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 18B/F15, ANALIZA NR 370
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
137
Rys. B.90. Bilans jonowy dla punktu 1d/F15, analiza nr 433 z 2009-03-09, źródło: dokumentacja
Rys. B.91. Bilans jonowy dla punktu 1d/F15, analiza nr 434 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.92. Bilans jonowy dla punktu 2c/F15, analiza nr 651 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 1D/F15, ANALIZA NR 433
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 1D/F15, ANALIZA NR 434
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 2C/F15, ANALIZA NR 651
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
138
Rys. B.93. Bilans jonowy dla punktu 9c/F15, analiza nr 880 z 2009-04-15, źródło: dokumentacja
Rys. B.94. Bilans jonowy dla punktu 9c/F15, analiza nr 881 z 2011-09-19, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.95. Bilans jonowy dla punktu 2c/F15, analiza nr 650 z 2009-04-15, źródło: dokumentacja
ClSO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 9C/F15, ANALIZA NR 880
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 9C/F15, ANALIZA NR 881
ClSO4
HCO3Ca
Mg Na
PUNKT 2C/F15, ANALIZA NR 650
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
139
Rys. B.96. Bilans jonowy dla punktu 3c/F15, analiza nr 737 z 2011-09-30, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Ujęcie Zakoniczyn, symbol F24
Rys. B.97. Bilans jonowy dla punktu 1a/F24, analiza nr 398 z 2010-04-28, źródło: dokumentacja
Rys. B.98. Bilans jonowy dla punktu 1a/F24, analiza nr 399 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 3C/F15, ANALIZA NR 737
Cl SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 1A/F24, ANALIZA NR 398
Cl
SO4
HCO3
Ca
Mg Na K
PUNKT 1A/F24, ANALIZA NR 399
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
140
Rys. B.99. Bilans jonowy dla punktu 2/F24, analiza nr 485 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.100. Bilans jonowy dla punktu 3/F24, analiza nr 691 z 2010-08-03, źródło: dokumentacja
Rys. B.101. Bilans jonowy dla punktu 3/F24, analiza nr 692 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
ClSO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 2/F24, ANALIZA NR 485
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT 3/F24, ANALIZA NR 691
Cl SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 3/F24, ANALIZA NR 692
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
141
Rys. B.102. Bilans jonowy dla punktu 4/F24, analiza nr 742 z 2010-08-16, źródło: dokumentacja
Rys. B.103. Bilans jonowy dla punktu 4/F24, analiza nr 743 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.104. Bilans jonowy dla punktu Ł-1/F24, analiza nr 1044 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl SO4
HCO3Ca
MgNa K
PUNKT 4/F24, ANALIZA NR 742
Cl
SO4
HCO3
Ca
Mg Na K
PUNKT 4/F24, ANALIZA NR 743
ClSO4
HCO3
Ca
Mg
Na K
PUNKT Ł-1/F24, ANALIZA NR 1044
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
142
Rys. B.105. Bilans jonowy dla punktu Ł-2/F24, analiza nr 1051 z 2011-09-22, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Ujęcie Krakowiec, symbol F09
Rys. B.106. Bilans jonowy dla punktu K-3/F09, analiza nr 1010 z 2011-09-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Rys. B.107. Bilans jonowy dla punktu K-4/F09, analiza nr 1030 z 2008-12-04, źródło: WIOŚ
Cl SO4
HCO3Ca
Mg Na K
PUNKT Ł-2/F24, ANALIZA NR 1051
Cl SO4
HCO3
CaMg
Na
K
PUNKT K-3/F09, ANALIZA NR 1010
Cl SO4
HCO3
CaMg
Na
K
PUNKT K-4/F09, ANALIZA NR 1030
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
143
Rys. B.108. Bilans jonowy dla punktu K-4/F09, analiza nr 1031 z 2009-12-14, źródło: WIOŚ
Rys. B.109. Bilans jonowy dla punktu K-4/F09, analiza nr 1032 z 2011-12-15, źródło: WIOŚ
Rys. B.110. Bilans jonowy dla punktu K-4/F09, analiza nr 1033 z 2011-09-23, źródło: geoMonitoring diagnostyczny 2011
Cl SO4
HCO3
CaMg
Na
K
PUNKT K-4/F09, ANALIZA NR 1031
Cl SO4
HCO3
CaMg
Na
K
PUNKT K-4/F09, ANALIZA NR 1032
Cl SO4
HCO3
Ca
Mg
Na K
PUNKT K-4/F09, ANALIZA NR 1033
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
144
WYKAZ LITERATURY
1. Saur Neptun Gdańsk, Rodowód i współczesność [online], www.sng.com.pl/pl-pl/firma/rodowod.aspx (dostęp 26.08.2015 r.).
2. World Health Organization, Guidelines for drinking-water quality, fourth edition, Genewa 2011.
3. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858).
4. Saur Neptun Gdańsk, Zespół Bezpieczeństwa Wody, Opisanie zamierzonego użycia wyrobu gotowego (woda pitna), 2011 [online], www.sng.com.pl/Portals/2/dok/Certyfikaty/zamierzone_uzycie_aktualne.pdf (dostęp 10.09.2015 r.).
5. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz.U. C 321E z 29.12.2006).
6. Dyrektywa Rady 98/83/WE z dnia 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. L 330 z 5.12.1998).
7. Rozporządzenie (WE) nr 1882/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 września 2003 r. (Dz.U. L 284 z 31.10.2003).
8. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 596/2009 z dnia 18 czerwca 2009 r. (Dz.U. L 188 z 18.7.2009).
9. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/54/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie wydobywania i wprowadzania do obrotu naturalnych wód mineralnych (Dz.U. L 164 z 26.6.2009).
10. Dyrektywa Rady z dnia 15 lipca 1980 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w zakresie wydobywania i wprowadzania do obrotu naturalnych wód mineralnych (Dz.U. L 229 z 30.8.1980).
11. Dyrektywa Komisji 2003/40/WE z dnia 16 maja 2003 r. ustanawiająca wykaz, stężenia graniczne i wymogi w zakresie etykietowania dla składników wód mineralnych oraz warunki zastosowania powietrza wzbogaconego w ozon do oczyszczania naturalnych wód mineralnych i wód źródlanych (Dz.U. L 126 z 22.5.2003).
12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 67, poz. 417).
13. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 72, poz. 466).
14. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. 2010 Nr 136 poz. 914).
15. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, źródlanych i wód stołowych (Dz.U. 2011 Nr 85, poz. 466).
16. Derkowska-Sitarz M., Adamczyk-Lorenc A., Wpływ składników mineralnych rozpuszczonych w wodzie pitnej na organizm człowieka, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały, Vol 123, Nr 34, Wrocław 2008.
17. Ziemlański Ś., Rola równowagi wodno-mineralnej w organizmie, Agro przemysł, Nr specjalny lato 2006: 59-62
18. Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, praca zbiorowa., red. Jarosz M., Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012.
19. Twoja sylwetka. Woda – najważniejszy składnik organizmu, 2015 [online], www.twojasylwetka.pl/poradnia-dietetyczna (dostęp 10.09.2015 r.).
20. Kania J., Witczak S., Program wykładów i ćwiczeń z przedmiotu HYDROGEOCHEMIA [online], www.home.agh.edu.pl/~jkania/cwicz1.1.html (dostęp 08.09.2015 r.).
21. Bolesławska I. i inni, Zawartość składników mineralnych w całodziennych racjach pokarmowych kobiet i mężczyzn stosujących dietę tradycyjna i „optymalna” – analiza porównawcza, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, Nr 4 (65), 2009.
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
145
22. Kunachowicz H., Czarnowska-Misztal E., Turlejska H., Zasady żywienia człowieka, Warszawa 2000.
23. Food and Argiculture Organization of the United Nations, www.fao.org.
24. World Health Organization, www.who.int.
25. United Nations University, www.unu.edu.
26. European Food Safety Authority, www.efsa.europa.eu.
27. National Academy of Sciences, Institute of Medicine, www.iom.nationalacademies.org.
28. Konarska I., Woda na Zdrowie, Nr 34, Wprost 2005.
29. Wojtaszek T., Prawda i mity o wodach mineralnych i innych wodach butelkowanych, Nr 3, 2004.
30. Szroeder-Dowjat K., Woda mineralna - co warto wiedzieć o wodzie mineralnej, 2014 [online], www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/woda-mineralna-co-warto-wiedziec-o-wodzie-mineralnej_33602.html?page=2 (dostęp 14.09.2015 r.)
31. Pieniak M., Twarda woda służy zdrowiu, 2013 [online], www.wodadlazdrowia.pl (dostęp 13.08.2015 r.)
32. Drobnik M., Latour T., Wpływ wody dejonizowanej na stan zdrowotny ludności, Roczniki PZH, z. 53, Nr 2, Warszawa 2002.
33. Drobnik M., Latour R., Ocena wpływu wody dejonizowanej na poziom podstawowych elektrolitów we krwi i moczu zwierząt doświadczalnych, Roczniki PZH, z. 56, Nr 3, Warszawa 2005.
34. Elders P. et. al. Long-term effect of calcium supplementation on bone loss in perimenopausal women, Journal of Bone and Mineral Research, Vol. 9, Issue 7, 1994.
35. Knypl K., Znaczenie magnezu oraz wapnia w schorzeniach układu krążenia, Przewodnik Lekarza, Nr 11, 2004.
36. Kordalski Z., Lidzbarski M., WODY PODZIEMNE GDAŃSKA, Broszura informacyjna, Państwowy Instytut Geologiczny, 2009.
37. System monitorowania wód podziemnych w Gdańsku i Sopocie [online], www.geomonitoring.pl (dostęp 10.09.2015 r.).
38. Rozporządzenie nr 3/2007 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku z dnia 22 stycznia 2007 r. w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody powierzchniowej „Straszyn” z rzeki Raduni, gmina Kolbudy, woj. pomorskie (Dz.Urz. Woj. Pomorskiego 2007 Nr 59, poz. 882).
39. Saur Neptun Gdańsk, Gdańskie ujęcia wody [online], www.sng.com.pl/pl-pl/ekologia/ujeciawody.aspx (dostęp 26.08.2015 r.).
40. Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna, Ujęcia wody [online], www.giwk.pl/infrastruktura/ujecie-wody.html (dostęp 27.08.2015 r.).
41. Brita Polska, Raport z wyników badania jakości wody z kranu w Polsce w 2010 r., [online], www.sng.com.pl/Portals/2/dok/Raporty%20i%20komunikaty/raport_brita_2010.pdf (dostęp 08.09.2015 r.).
42. Saur Neptun Gdańsk, Pij wodę z kranu [online], www.sng.com.pl/ekologia/pijwodezkranu.aspx (dostęp 29.08.2015 r.).
43. Saur Neptun Gdańsk, Komunikat w sprawie jakości wody, 2015 [online], www.sng.com.pl/Portals/2/dok/jakosc_wody/komunikat-jakosc_wody.pdf (dostęp 08.09.2015 r.).
44. Gdańska Agencja Rozwoju Gospodarczego, Komunikat w sprawie jakości wody, 2015 [online], www.psse.gda.pl/nadzor-sanitarny/oddzial-higieny-komunalnej/ocena-jakosci-wody-przeznaczonej-do-spozycia (dostęp 08.09.2015 r.).
45. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku, Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z Wodociagu centralnego (ujęcie Straszyn, Zakoniczyn) za II kwartał 2015r. [online], www.psse.gda.pl/nadzor-sanitarny/oddzial-higieny-komunalnej/ocena-jakosci-wody-przeznaczonej-do-spozycia/324-ocena-jakosci-wody-przeznaczonej-do-spozycia-przez-ludzi-z-wodociagu-centralnego-ujecie-straszyn-zakoniczyn-za-ii-kwartal-2015r (dostęp 15.10.2015 r.).
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
146
46. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku, Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z ujęć podziemnych Czarny Dwór Dolina Radości Lipce i Zaspa Wodna w Gdańsku Nowe Sarnie Wzgórze i Bitwy pod Płowcami w Sopocie oraz Pręgowo - II kw. 2015r. [online], www.psse.gda.pl/nadzor-sanitarny/oddzial-higieny-komunalnej/ocena-jakosci-wody-przeznaczonej-do-spozycia/321-ocena-jakosci-wody-przeznaczonej-do-spozycia-przez-ludzi-z-ujec-podziemnych-czarny-dwor-dolina-radosci-lipce-i-zaspa-wodna-w-gdansku-nowe-sarnie-wzgorze-i-bitwy-pod-plowcami-w-sopocie-oraz-pregowo-ii-kw-2015r (dostęp 15.10.2015 r.).
47. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku, Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi -OSOWA, SMĘGORZYNO -I półrocze 2015r. [online], www.psse.gda.pl/nadzor-sanitarny/oddzial-higieny-komunalnej/ocena-jakosci-wody-przeznaczonej-do-spozycia/322-ocena-jakosci-wody-przeznaczonej-do-spozycia-przez-ludzi-osowa-smegorzyno-i-polrocze-2015r (dostęp 15.10.2015 r.).
48. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. 2008 nr 143 poz. 896).
49. Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna, Znamy stan zasobów wód podziemnych w Gdańsku i Sopocie, 2012 [online], www.giwk.pl/files/252/142/32/geomonitoring.pdf (dostęp 17.10.2015 r.).
50. Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna, Gdański projekt wodno-ściekowy etap II. Wyspa Sobieszewska [online], www.giwk.pl/inwestycje/gdanski-projekt-wodnosciekowy-2/wyspa_sobieszewska.htm (dostęp 10.09.2015 r.).
51. Kania J., Witczak S., Program wykładów i ćwiczeń z przedmiotu HYDROGEOCHEMIA [online], http://home.agh.edu.pl/~jkania/cwicz1.3.1.pdf (dostęp 08.09.2015 r.).
52. Kania J., Witczak S., Program wykładów i ćwiczeń z przedmiotu HYDROGEOCHEMIA [online], http://home.agh.edu.pl/~jkania/cwicz1.3.3.pdf (dostęp 08.09.2015 r.).
53. Izba Gospodarcza "Wodociągi Polskie", Ceny wody i ścieków (brutto), 2015 [online] www.cenywody.pl (dostęp 25.10.2015 r.).
54. Fundacja Nasza Ziemia, PET, http://www.recykling.pl/recykling/index.php/y/odpady/111/o/11 (dostęp 15.10.2015 r.).
55. Krajowa Izba Gospodarcza. Przemysł Rozlewniczy, Rynek wody butelkowanej: dynamika wzrostu nieco spadła, 2014 [online], www.kigpr.pl/pl/198/39/rynek-wody-butelkowanej-dynamika-wzrostu-nieco-spadla.html (dostęp 21.10.2015 r.)
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
147
WYKAZ RYSUNKÓW
Rys. 1 Podatność wód podziemnych na zanieczyszczenia .................................................................. 34
Rys. 2 Usytuowanie gdańskich ujęć wody ............................................................................................ 36
Rys. 3 Rejony badawcze projektu geoMonitoring ................................................................................. 43
Rys. 4 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Pręgowo......................... 48
Rys. 5 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Czarny Dwór .................. 49
Rys. 6 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Lipce .............................. 50
Rys. 7 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Osowa ............................ 51
Rys. 8 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Zaspa Wodna ................ 52
Rys. 9 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Dolina Radości .............. 53
Rys. 10 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Zakoniczyn................... 54
Rys. 11 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Krakowiec .................... 55
Rys. 12 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych wszystkich analizowanych ujęć56
Rys. 13 Porównanie wyników oznaczeń ogólnej mineralizacji wody na poszczególnych ujęciach z
wartością średnią ................................................................................................................................... 57
Rys. 14 Porównanie oznaczeń stężenia poszczególnych jonów na ujęciach z wartością uśrednioną dla
gdańskich ujęć podziemnych ................................................................................................................. 58
Rys. 15 Porównanie deklarowanej wartości ogólnej mineralizacji wód butelkowanych źródlanych z
wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych.............................................................................. 61
Rys. 16 Porównanie deklarowanej wartości ogólnej mineralizacji naturalnych wód mineralnych
butelkowanych niskozmineralizowanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych .......... 61
Rys. 17 Porównanie stężenia poszczególnych jonów deklarowanego przez producentów wód
źródlanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych ........................................................ 62
Rys. 18 Porównanie stężenia poszczególnych jonów deklarowanego przez producentów naturalnych
wód mineralnych butelkowanych niskozmineralizowanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć
podziemnych.......................................................................................................................................... 63
Rys. 19 Porównanie deklarowanej wartości ogólnej mineralizacji naturalnych wód mineralnych
butelkowanych średniozmineralizowanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych ...... 64
Rys. 20 Porównanie deklarowanej wartości ogólnej mineralizacji naturalnej wody mineralnej
butelkowanej wysokozmineralizowanej z wartością średnią dla gdańskich ujęć podziemnych ............ 64
Rys. 21 Porównanie stężenia poszczególnych jonów deklarowanego przez producentów naturalnych
wód mineralnych butelkowanych średniozmineralizowanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć
podziemnych.......................................................................................................................................... 65
Rys. 22 Porównanie stężenia poszczególnych jonów deklarowanego przez producentów naturalnych
wód mineralnych butelkowanych wysokozmineralizowanych z wartością średnią dla gdańskich ujęć
podziemnych.......................................................................................................................................... 66
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
148
WYKAZ TABEL
Tab. 1 Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać woda [12,13] .................................... 9
Tab. 2 Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać woda wprowadzana do jednostkowych
opakowań [12,13] .................................................................................................................................... 9
Tab. 3 Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać woda w cysternach, zbiornikach
magazynujących wodę w środkach transportu lądowego, powietrznego lub wodnego [12,13] .............. 9
Tab. 4 Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać ciepła woda [12,13] ......................... 9
Tab. 5 Podstawowe wymagania chemiczne, jakim powinna odpowiadać woda [12,13] ....................... 10
Tab. 6 Dodatkowe wymagania mikrobiologiczne [12,13] ....................................................................... 11
Tab. 7 Dodatkowe wymagania organoleptyczne i fizykochemiczne [12,13] .......................................... 11
Tab. 8 Dodatkowe wymagania radiologiczne [12,13] ............................................................................ 12
Tab. 9 Dodatkowe wymagania chemiczne, jakim powinna odpowiadać woda [12,13] ......................... 12
Tab. 10 Zakres parametrów objętych monitoringiem kontrolnym i przeglądowym [12,13] .................... 13
Tab. 11 Minimalna częstotliwość pobierania próbek wody do badań [12,13] ........................................ 14
Tab. 12 Minimalna częstotliwość pobierania próbek ciepłej wody oraz procedury postępowania
w zależności od wyników badania bakteriologicznego [12,13] ............................................................. 14
Tab. 13 Minimalna częstotliwość pobierania próbek wody wprowadzanej do jednostkowych opakowań
[12,13] .................................................................................................................................................... 15
Tab. 14 Parametry chemiczne, dla których określono charakterystykę metod badawczych [12,13] .... 15
Tab. 15 Parametry mikrobiologiczne, dla których określono metody badań [12,13] ............................. 17
Tab. 16 Składniki potencjalnie toksyczne naturalnego pochodzenia występujące w naturalnych wodach
mineralnych w opakowaniach oraz ich maksymalne poziomy, których przekroczenie może stanowić
ryzyko dla zdrowia [15] .......................................................................................................................... 21
Tab. 17 Wymagania dotyczące metod oznaczania składników potencjalnie toksycznych naturalnego
pochodzenia występujące w naturalnych wodach mineralnych w opakowaniach [15] ......................... 22
Tab. 18 Wzorcowy zakres badań naturalnych wód mineralnych [15].................................................... 23
Tab. 19 Kryteria klasyfikacji chemicznej stosowane w znakowaniu naturalnych wód mineralnych [15] 24
Tab. 20 Maksymalne dopuszczalne zawartości składników pozostałych lub powstałych podczas
napowietrzania naturalnej wody mineralnej lub wody źródlanej powietrzem wzbogaconym w ozon [15]
............................................................................................................................................................... 24
Tab. 21 Maksymalne dopuszczalne przez WHO stężenie substancji chemicznych w wodzie
przeznaczonej do spożycia [2] .............................................................................................................. 25
Tab. 22 Zapotrzebowanie organizmu człowieka na spożycie wody (ustalone na poziomie
wystarczającego spożycia) [18] ............................................................................................................. 28
Tab. 23 Zapotrzebowanie organizmu człowieka na wybrane jony [18] ................................................. 30
Tab. 24 Znaczenie wybranych jonów dla organizmu człowieka [18,30] ................................................ 31
Tab. 25 Skutki niedoboru i nadmiaru niektórych jonów dla organizmu człowieka [18,34,35] ............... 33
Tab. 26 Zestawienie danych o ujęciach podziemnych miasta Gdańska [39,40] ................................... 38
Tab. 27 Komunikat Miasta Gdańska I Saur Neptun Gdańsk w sprawie jakości wody przeznaczonej do
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
149
spożycia przez ludzi wodociąg m. Gdańska, miesiąc: wrzesień 2015 r. [43] ........................................ 41
Tab. 28 Procentowy udział punktów badawczych, w których rozpoznano dobry stan chemiczny wód
(czwartorzędowe i trzeciorzędowe użytkowe poziomy wodonośne) [49] .............................................. 44
Tab. 29 Dopuszczalny błąd analizy w zależności od sumy jonów [51].................................................. 45
Tab. 30 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Pręgowo ....................... 48
Tab. 31 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Czarny Dwór ................ 49
Tab. 32 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Lipce ............................. 50
Tab. 33 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Osowa .......................... 51
Tab. 34 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Zaspa Wodna ............... 52
Tab. 35 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Dolina Radości ............. 53
Tab. 36 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Zakoniczyn ................... 54
Tab. 37 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych, ujęcie Krakowiec..................... 55
Tab. 38 Bilans jonowy dla wartości średnich składników mineralnych wszystkich analizowanych ujęć 56
Tab. 39 Zestawienie wartości stężenia poszczególnych jonów poddanych analizie dla gdańskich ujęć
podziemnych i wód butelkowanych ....................................................................................................... 60
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
150
STRESZCZENIE
Życie ludzkie nierozłącznie wiąże się z obecnością wody. Woda stanowi zarówno element organizmu
ludzkiego, jak i środowiska. Prawidłowe funkcjonowanie człowieka w dużej mierze zależy od regularnego
dostarczania organizmowi niezbędnej dawki wody oraz odpowiedniej ilości składników mineralnych.
Celem pracy była analiza porównawcza jakości wody wodociągowej pochodzącej z ujęć podziemnych
oraz dostępnych na rynku wód butelkowanych pod kątem wartości odżywczych. Analizę przeprowadzono na
przykładzie miasta Gdańska. Stworzono bilanse jonowe dla poszczególnych ujęć wody podziemnej, a następnie
zestawiono je z bilansami jonowymi wód butelkowanych, deklarowanymi przez producentów na etykietach.
Woda wodociągowa podlega restrykcyjnym wymaganiom regulowanym prawem unijnym, polskim, jak i
innym zaleceniom. Podobne wymagania musi spełniać woda sprzedawana w opakowaniach. Rozporządzenia nie
narzucają minimalnej wartości nasycenia składnikami mineralnymi wody, aby nazwać ją „naturalną wodą
mineralną”. Wymagana jest natomiast stałość składu chemicznego oraz czystość mikrobiologiczna. Stopień
mineralizacji wody wtłaczanej do wodociągu jest porównywalny ze średniozmineralizowanymi naturalnymi wodami
mineralnymi. Wartości wybranych makroelementów o znaczeniu zdrowotnym, występujących w wodach
podziemnych z ujęć komunalnych, niejednokrotnie osiągają bardziej korzystne stężenie niż w niektórych wodach
źródlanych, wprowadzanych do obrotu w opakowaniach. Woda wodociągowa nie odbiega jakością i wartościami
odżywczymi od butelkowanych wód źródlanych, jednocześnie jest dla nich znacznie tańszą, łatwo dostępną i
bardziej przyjazną dla środowiska alternatywą.
SŁOWA KLUCZOWE
człowiek, woda pitna, woda butelkowana, woda mineralna, woda źródlana, woda wodociągowa, ekologia,
inżynieria środowiska
Czy warto pić wodę butelkowaną? Analiza porównawcza jakości wody z gdańskich ujęć podziemnych i wody butelkowanej
151
ABSTRACT
People’s life is inextricably interlinked with presence of water. It is a part of human’s body and a part of
our environment. To function properly humans require regular water and vital mineral supply.
The aim of the study was the analysis of the quality of drinking water from deep-water intakes as well as
widely available bottled water in the light of nutrients content. The analysis was taken as the example of the city of
Gdańsk. Ionic balance in water from deep-water intake and declared on the bottle label of bottled water have been
measured and compared.
The quality of tap water is under strict European Union, Polish Law and other regulations. Water sold in
containers must meet similar requirements. These ordinances do not determine the minimum level of mineral salts
it has to include to be named “natural mineral water”. It requires the permanent chemical composition of water and
microbiological clarity. The tap water degree of mineralization is comparable to the mineralization of medium-
mineralized bottled natural mineral water. The amount of selected macroelements, present in spring water from
communal intakes, more than once reached better values than spring bottled water, sold in containers. The quality
and nutritional value of tap water is not worse than the bottled spring water and it is the cheaper, effortlessly and
much more friendly for environment alternative.
KEYWORDS
human, drinking water, bottled water, natural mineral water, ground water, tap water, ecology,
environmental engineering
Recommended