View
220
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
1/81
Binnenstad in beweging
Binnenstadsmonitor Enschede 2012-2013
Januari 2013
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
2/81
Binnenstad in beweging
Binnenstadsmonitor Enschede 2012-2013
Januari 2013
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
3/81
Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.
Colofon
Uitgave
I&O Research
Zuiderval 70
Postbus 563, 7500 AN Enschede
Rapportnummer
2013/008
Datum
Januari 2013
Opdrachtgever
Gemeente Enschede
Hengelosestraat 51
7514 AD Enschede
Tel. (053) 4818181
Auteurs
Marjolein Meurs
Ruud Esselink
Bestellingen
Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
4/81
Samenvatting ..........................................................................................................................I
1. Inleiding............................................................................................................................. 1
1.1 Aanleiding 1
1.2 Opzet binnenstadsmonitor 1
1.3 Leeswijzer 3
2. Shops & stores .................................................................................................................... 5
2.1 Omvang en samenstelling van het winkelaanbod 5
2.2 Werkgelegenheidsfunctie binnenstad Enschede 14
2.3 Conclusie 18
3. Moves ............................................................................................................................21
3.1 Omvang binnenstadsbezoek zaterdag 21
3.2 Spreiding binnenstadsbezoek zaterdag 24
3.3 Conclusie 27
4. Experience bezoekers ....................................................................................................... 29
4.1 Inleiding 29
4.2 Herkomst en bezoekreden 29
4.3 Bezoekgedrag 31
4.4 Vervoer en parkeren 38
4.5 Bezoekersoordeel 41
4.6 Imago Enschedese binnenstad 44
4.7 Informatievoorziening koopzondag 46
4.8 Profiel van de bezoekers 47
4.9 Conclusie 48
5. Bezoekers naar herkomst ...................................................................................................51
5.1 Herkomstbeeld binnenstadsbezoek Enschede 51
5.2 Bezoekgedrag naar herkomst 54
5.3 Waardering naar herkomst 58
5.4 Bezoekerskenmerken naar herkomst 60
Inhoudsopgave pag.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
5/81
5.5 Conclusie 61
Bijlage 1. Onderzoeksaanpak ................................................................................................ 63
Bijlage 2. Vragenlijst ............................................................................................................ 65
Bijlage 3. Weeroverzicht teldagen .........................................................................................66
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
6/81
SamenvattingSamenvattingSamenvattingSamenvatting
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
7/81
Binnenstad in beweging Samenvatting
I
Samenvatting
Inleiding
In opdracht van het cluster Economische Zaken van de gemeente Enschede is deze Binnenstadsmonitor
samengesteld. De monitor biedt inzicht in het actueel functioneren van de binnenstad, waarbij
ingegaan wordt op voor vier aandachtsvelden:
shops & stores - omvang en samenstelling winkelaanbod, leegstand en werkgelegenheid in de
binnenstad;
moves - meting bezoekersstromen op vastgestelde telpunten;
experience - peiling naar bezoekmotief en -gedrag, waardering, bestedingen en
bezoekerskenmerken;
herkomst - peiling naar herkomst bezoekers en uitsplitsing resultaten bezoekersenqute naar
herkomst.
In deze samenvatting komen de belangrijkste resultaten per thema aan bod.
Afname winkelaanbod in binnenstad
In de Enschedese binnenstad zijn medio 2012 in totaal 302 winkels, die samen een
verkoopvloeroppervlak hebben van 78.475 vierkante meter. Zowel het aantal winkels als hetverkoopvloeroppervlak is lager dan in 2011. Het verkoopvloeroppervlak is met bijna 2.000 vierkante
meter gedaald ten opzichte van een jaar geleden. Deze afname is sterker dan die van een jaar eerder,
toen er een afname was van 500 vierkante meter. In tabel 1 is te zien, dat veruit het grootste deel van
het winkelaanbod in de binnenstad bestaat uit winkels met niet-dagelijkse artikelen.
Tabel 1
Aantal winkels en m2wvo (2011 en 2012).
2011 2012
m2wvo aantal winkels m2wvo aantal winkels
dagelijks 8.603 41 7.131 42
niet-dagelijks 71.827 264 71.344 260
totaal 80.430 305 78.475 302
Ten opzichte van 2011 is vooral het aantal winkels in kleding en mode accessoires gedaald. In deze
branche zijn er in 2012 5 winkels minder. Verder zijn er winkels in woninginrichting en in bloemen en
planten c.a. verdwenen. Ook is een supermarkt vertrokken. Met het vertrek van deze supermarkt gaat
een daling van het verkoopvloeroppervlak voor dagelijkse artikelen van circa 1.800 vierkante meter
gepaard. Er zijn 2 winkels bijgekomen in de drogisterij- en parfumeriebranche en verder een winkel
voor sport, kamperen en speelgoed, voor tweedehands goederen en een winkel in de overige
detailhandel.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
8/81
Binnenstad in beweging Samenvatting
II
Bekeken over een wat langere periode, van 2007 tot 2012, is het aantal winkels in wit- en bruingoed
sterk gedaald en is daarnaast het aantal winkels voor kleding en modeaccessoires gedaald. Het aantal
winkels in tweedehands goederen is duidelijk gestegen.
Ruimtelijk gezien is de meeste dynamiek te vinden in de aanloop- en verbindingsstraten. Sinds 2007 is
het verkoopvloeroppervlak relatief sterk teruggelopen in de Marktstraat, Korte Hengelosestraat, Van
Loenshof en De Klomp. De Zuiderhagen kent juist een sterke stijging. Overigens is rond het Van
Heekplein en in De Klanderij het omvangrijkste winkelaanbod te vinden, met betrekkelijk weinigveranderingen.
De winkelleegstand is toegenomen tot 25 winkelpanden met bijna 7.000 vierkante meter
verkoopvloeroppervlak, een stijging met ongeveer 1.500 vierkante meter. Deze toename is volledig toe
te schrijven aan kortdurende leegstand (n jaar of korter), waarbij vooral het vertrek van de
supermarkt uit de Zuidmolen zwaar telt.
Daling aantal bezoekers op zaterdag
Het aantal binnenstadsbezoekers op de zaterdag is een belangrijke indicator voor de aantrekkelijkheid
en het functioneren van de Enschedese binnenstad. Het bezoekersaantal is bepaald door vier
cordontellingen op zaterdagen (twee in juni en twee in september). Gemiddeld over de vier zaterdagen
waarop is geteld trekt de Enschedese binnenstad 56.000 bezoekers. Dit aantal is lager dan de
voorafgaande vier jaren en komt ongeveer uit op het aantal dat aan het begin van deze eeuw de
Enschedese binnenstad op zaterdag bezocht.
Figuur 1
Aantal binnenstadsbezoekers in Enschede op zaterdag (2001-2012).
57.200
54.000 55.800
57.700
53.500 52.900 53.600
61.60060.300
59.200
56.000
60.600
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
9/81
Binnenstad in beweging Samenvatting
III
De meeste bezoekers verlaten tussen 15.00 en 16.00 uur de binnenstad. De drukste punten waar men
het centrum verlaat, zijn, net als de afgelopen jaren, het Van Heekplein tussen de ABN Amro en Albert
Heijn, de Korte Hengelosestraat en het Van Heekplein/Boulevard.
Minder doelgerichte bezoekers
De helft van de bezoekers komt doelgericht naar de binnenstad. Dit aandeel is afgenomen ten opzichte
van 2011, maar dit gaat niet gepaard met een toename van het aandeel funshoppers. Dit deel van de
bezoekers (een kwart), dat vooral komt om in de stad rond te kijken, is constant gebleven. Wel zijn errelatief meer bezoekers die zeggen doelgericht te komen, maar daar rondkijken aan koppelen.
Vier op de tien bezoekers komen minimaal wekelijks naar de binnenstad toe. Dit aandeel frequente
bezoekers ligt daarmee lager dan in voorgaande jaren.
De gemiddelde verblijfsduur in de binnenstad is nagenoeg stabiel en bedraagt 2 uur en 35 minuten,
5 minuten langer dan in 2011. De duur van het bezoek aan de binnenstad wordt dus niet sterk bepaald
door het minder doelgerichte bezoek.
Meer besteders in detailhandel en horeca
Het aandeel binnenstadsbezoekers dat geld besteedt in winkels voor dagelijkse artikelen is, met
38 procent, vrijwel gelijk gebleven. Het bestede bedrag ( 24) ligt iets lager dan in 2011. De bezoekers
kopen in grotere getale in winkels voor kleding en schoenen. Hun aandeel (59 procent) ligt 11
procentpunten hoger dan in 2011. De bestedingen liggen iets lager dan in 2011 ( 78 ten opzichte van
81 in 2011), maar per saldo wordt er meer uitgegeven in het modische segment.
In totaal geven binnenstadsbezoekers, inclusief de niet-besteders, per persoon gemiddeld 70, - uit in
Enschedese detailhandel, duidelijk meer dan in 2011 ( 64).
In 2012 bezoekt 41 procent van de binnenstadsbezoekers ook horecagelegenheden in het centrum.
Gemiddeld besteden zij daar 16, iets minder dan in 2011, maar toen lag het aandeel besteders lager.
Het aandeel bezoekers dat op dinsdag of zaterdag geld uitgeeft op de warenmarkt (48 procent) is lager
dan in 2011. Gemiddeld hebben deze bezoekers 22 uitgegeven op de markt.
Tabel 2
Bestedingen detailhandel, horeca en warenmarkt (2011 en 2012).
2011 2012
% geld besteed gem. bedrag % geld besteed gem. bedrag
kleding- of schoenwinkels 48% 81,00 59% 77,70
dagelijkse artikelen 37% 27,00 38% 24,30
overige winkels 39% 40,00 41% 37,30
horeca 36% 16,70 41% 16,10
warenmarkt* 53% 18,00 48% 21,80
*Aandeel bezoekers op dinsdag of zaterdag dat geld besteedt op warenmarkt.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
10/81
Binnenstad in beweging Samenvatting
IV
Binnenstad met 7,1 beoordeeld
De binnenstad van Enschede wordt door bezoekers gemiddeld met een 7,1 gewaardeerd (figuur 2). Dit
is lager dan in 2011, toen dit 7,3 bedroeg en ook lager dan 2009 en 2010 (beide 7,2). Bezoekers
waarderen vooral de horecavoorzieningen (7,8) en het aantal winkels en de sfeer in de binnenstad en
de stallingmogelijkheden voor fietsen(alle 7,6) goed. Het minst tevreden is men over het groen en
straatmeubilair (6,5) en de speelvoorzieningen (5,3).
Figuur 2Beoordeling aspecten binnenstad Enschede (2012).
5,3
6,5
7,1
7,2
7,3
7,4
7,4
7,6
7,6
7,6
7,8
7,1
0 2 4 6 8 10
speelvoorzieningen
groen/straatmeubilair
onderhoud en netheid openbare ruimte
inrichting winkelstraten
variatie in winkelaanbod
kwaliteit winkels
veiligheid in centrum
sfeer in binnenstad
stallingsmogelijkheden fietsen
aantal winkels
horecavoorzieningen
gemiddeld rapportcijfer
Weliswaar wordt het winkelaanbod positief beoordeeld, maar een deel van de bezoekers (36 procent)
mist toch nog bepaalde winkels. Men noemt dan vooral de kledingformules Zara, Primark en (in veel
mindere mate) Mango. De helft van de bezoekers zegt vooral naar de Enschedese binnenstad te komen
omdat er veel bekende winkelketens gevestigd zijn. Ten opzichte van 2011 is er een flinke daling van
het aandeel bezoekers dat vindt dat zich in de binnenstad veel nieuwe winkels en horecazaken
vestigen.
Aandeel bezoekers uit Duitsland toegenomen
Enschede trekt vooral op zaterdag veel Duitse bezoekers naar de binnenstad. In de jaren tot en met
2010 was een vijfde tot een kwart van de bezoekers op de zaterdag afkomstig uit Duitsland.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
11/81
Binnenstad in beweging Samenvatting
V
In 2011 steeg dit aandeel sterk en in 2012 is het verder opgelopen tot 38 procent. Dat betekent dat er
op de zaterdag net zoveel binnenstadsbezoekers uit Duitsland zijn als uit Enschede zelf, omdat het
aandeel Enschedese bezoekers juist daalde. Een derde van de Duitse bezoekers komt uit de Kreis
Borken (met daarbinnen de buurgemeente Gronau) en een vijfde uit Kreis Steinfurt.
Duitse bezoekers blijven het langst en zijn het meest positief over binnenstad
Enschedese bezoekers zijn gemiddeld wat langer in de binnenstad dan in 2011. De gemiddelde
verblijfsduur is toegenomen tot bijna 2 uur. In de bezoekfrequentie is weinig veranderd. In 2012 komt61 procent van de Enschedese bezoekers minimaal n keer per week naar de binnenstad, een daling
met 2 procentpunten ten opzichte van 2011.
Duitse bezoekers blijven gemiddeld langer in de binnenstad (drie uur en drie kwartier) dan bezoekers
elders uit Nederland (3 uur en een kwartier) en Enscheders. Bezoekers uit Duitsland en overig
Nederland doen vaker aankopen in kleding- en schoenenwinkels dan Enscheders, al is het verschil ten
opzichte van 2011 kleiner geworden. Ook de bestedingen door niet-Enscheders in deze winkels zijn
hoger dan die door Enscheders. De Duitse bezoekers kopen ook relatief vaak dagelijkse artikelen, zelfs
vaker dan de Enschedese bezoekers.
Net als in voorafgaande jaren zijn Duitse bezoekers het meest positief over de verschillende aspecten
van de binnenstad. Duitsers beoordelen de sfeer en het aantal winkels met een ruime 8. Gemiddeld
beoordelen Duitse bezoekers de binnenstad met een 7,6. Dit is hoger dan bezoekers uit overig
Nederland (7,2) en Enschedese bezoekers (7,0). Overigens geldt voor alle bezoekersgroepen dat het
oordeel lager uitvalt dan in 2011.
Conclusie
Uit de uitkomsten van de verschillende deelonderzoeken die in deze monitor worden gepresenteerd
komt een complex beeld naar voren, met op het eerste gezicht uiteenlopende ontwikkelingsrichtingen.
Een in het oog springende ontwikkeling is dat het aantal bezoekers van de binnenstad afneemt. Bij
nadere beschouwing is dit vrijwel volledig het gevolg van afnemend bezoek door Enscheders en
komen Duitse bezoekers juist meer. Het profiel van deze beide belangrijkste bezoekersgroepen is
verschillend. Enscheders komen vaker naar de binnenstad, blijven korter en besteden minder. Duitsebezoekers komen veel minder frequent en zijn meer gericht op aankopen van niet-dagelijkse artikelen,
met name in het modische segment, en de markt . Mede doordat het aandeel Duitse bezoekers is
toegenomen, koopt een groter deel van de bezoekers daadwerkelijk iets in winkels. Hoewel het bestede
bedrag iets is teruggelopen, is het totaaleffect dat de bestedingen in de binnenstad op peil zijn
gebleven ten opzichte van 2011. Datzelfde geldt voor de bestedingen in de horeca.
Ondanks dat, dus vanuit het economisch functioneren geredeneerd, de binnenstad het in 2012 net zo
doet als in 2011, zijn er risicos. Daartoe behoort de geconstateerde verandering in de
bezoekerssamenstelling, die kan leiden tot eenzijdigheid.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
12/81
Binnenstad in beweging Samenvatting
VI
Indicatoren die wijzen op een teruglopende interesse in de binnenstad zijn lagere rapportcijfers bij alle
bezoekersgroepen en een geringere instemming met de stelling dat veel nieuwe winkels en
horecazaken zich vestigen in de Enschedese binnenstad. De binnenstad lijkt toe te zijn aan een nieuwe
impuls en de opening van Zara en de invulling van de Schouwburg passen hier goed bij. Daarnaast
kunnen beide projecten bijdragen aan een betere doorbloeding van de Enschedese binnenstad waarbij
er beter evenwicht ontstaat tussen het Van Heekplein en overige delen van de binnenstad.
Landelijk hebben veel winkelcentra te maken met teruglopend bezoek. De belangrijkste reden is minderuitgaven en daarna internet. Ook zijn voor Enschede meer lokaal-specifieke factoren van invloed op het
binnenstadsbezoek, waarbij onder meer toch ook het betaald parkeren van invloed is. Overigens blijkt
uit onderzoek dat veel inwoners van Enschede, maar ook Twente en Achterhoek, de parkeerkosten te
hoog inschatten.
A place to be & a place to meet
De uitdaging is om in deze marktomstandigheden beter te presteren dan de concurrentie.
Aanknopingspunten zijn daarbij onder andere meer orintatie op groepen die nu
ondervertegenwoordigd zijn in de winkelcentra of door demografische veranderingen groter worden
(bijvoorbeeld niet te eenzijdig focussen op jongeren maar ook senior-proof maken van binnenstad),
aansluiten bij veranderend (digitaal) aankoopgedrag (inzet op het nieuwe winkelen) en integrale
promotie van de Enschedese binnenstad (bijvoorbeeld www.winkelhartenschede.nl meer dan
opsomming van winkels). Bezoekers het gevoel geven dat de binnenstad meer is dan een statische
losse verzameling van winkels of van andere publieksfuncties en een duidelijke meerwaarde heeft ten
opzichte van online shopping; dat is een belangrijke uitdaging. Kortom, een binnenstad in beweging!
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
13/81
Hoofdstuk 1InleidingInleidingInleidingInleiding
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
14/81
Binnenstad in beweging Inleiding
1
1.Inleiding
1.1Aanleiding
Aandacht voor binnensteden
De detailhandel heeft het moeilijk. Daar waar voor veel sectoren geldt dat vooral de economische crisis
voor teruggang zorgt, is het bij de detailhandel daarnaast ook de continue groei van internetwinkelen
die de druk op de traditionele winkelier opvoert. De consument winkelt steeds meer digitaal.
Koopstromenonderzoek maar ook bijvoorbeeld cijfers over leegstand laten zien dat binnensteden,
meubelboulevards en kleine buurtwinkelcentra de laatste jaren meer onder druk zijn komen te staan.
Voor binnensteden geldt doorgaans met name aanloopstraten het moeilijk(er) hebben, terwijl het hart
van de binnenstad nog steeds goed klopt.
Naast landelijke ontwikkelingen zijn lokale drivers minstens zo belangrijk voor de verzorgingspositie
van binnensteden. Hierbij gaat het enerzijds om ontwikkelingen elders, zoals bijvoorbeeld de verdere
uitbouw van Westermaat in Hengelo of de forse uitbreiding van de factory outlet centre in Ochtrup.
Maar anderzijds ook om stedelijke beleids- en marktontwikkelingen, te denken aan de opening in
februari van Zara, de clustering van cultuurvoorzieningen in Roombeek en de inzet op het Nieuwe
Winkelen in Enschede.
Kortom, zowel landelijk als lokaal zijn er veel krachten van invloed op hoe de Enschedese binnenstad
beweegt. Om inzicht te houden in de effecten van landelijke en lokale ontwikkelingen is
binnenstadsmonitoring belangrijk. Net als in de afgelopen jaren heeft de gemeente Enschede I&O
Research gevraagd een binnenstadsmonitor samen te stellen.
1.2Opzet binnenstadsmonitor
Sinds 2002 heeft de gemeente Enschede jaarlijks een binnenstadsmonitor laten samenstellen. De
opbouw van de binnenstadsmonitor 2012-2013 sluit aan bij de opbouw en samenstelling van eerdere
edities.
Voor het verkrijgen van een compleet beeld van de ontwikkeling van de (winkel)voorzieningen in de
binnenstad van Enschede, zijn zowel aspecten van de vraagkant (consumenten), als van de aanbodkant
opgenomen in de binnenstadsmonitor. Door het monitoren van de ontwikkelingen in het Enschedese
kernwinkelapparaat wordt een actueel beeld verkregen van het functioneren hiervan.
De belangrijkste themas die in deze binnenstadsmonitor aan bod komen, zijn:
shops & stores - omvang en samenstelling winkelaanbod, leegstand en werkgelegenheid in de
binnenstad;
moves - meting bezoekersstromen op vastgestelde telpunten;
experience - peiling naar bezoekmotief en -gedrag, waardering, bestedingen en
bezoekerskenmerken;
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
15/81
Binnenstad in beweging Inleiding
2
herkomst - peiling naar herkomst bezoekers en uitsplitsing resultaten bezoekersenqute naar
herkomst.
Shops & stores
Het onderdeel Shops & stores belicht de aanbodzijde van het winkelaanbod en gaat in op zowel het
aantal winkels, als de werkgelegenheid. Verder wordt het aantal leegstaande winkelpanden in de
binnenstad in kaart gebracht.
Voor de kwantitatieve analyse van het winkelaanbod in de binnenstad van Enschede zijn cijfers
gebruikt uit de Bedrijvencartotheek Enschede van I&O Research. Deze gegevens worden twee keer per
jaar geactualiseerd. Daarnaast wordt ook de werkgelegenheidsontwikkeling in de binnenstad
beschreven.
De werkgelegenheid in de binnenstad is een belangrijke indicator voor het functioneren van de
binnenstad. Tot slot wordt, net als in voorgaande edities, de leegstand van winkelpanden in de
binnenstad in beeld gebracht door middel van een inventarisatie van de winkelstraten.
Moves
Jaarlijks voert I&O Research tellingen uit in het centrum van Enschede om het aantal bezoekers van de
Enschedese binnenstad in beeld te brengen. Dit jaar zijn alleen cordontellingen uitgevoerd. Bij een
cordontelling worden bezoekers geteld, die het centrum verlaten. Een cordontelling geeft informatie
over het aantal bezoekers in de binnenstad; het geeft dus een totaalbeeld. Ook zijn dit jaar op
meerdere momenten herkomstpeilingen uitgevoerd.
De cordontellingen zijn op 18 telpunten uitgevoerd in het voor- en najaar op vier zaterdagen (9 en 23
juni, 8 en 22 september). Daarnaast is op vijf zaterdagen aanvullend geteld op drie tellocaties. Op deze
manier kunnen eventuele weers-/seizoensinvloeden in kaart worden gebracht.
Tijdens de herkomstpeiling zijn binnenstadbezoekers op 4 zaterdagen gevraagd naar hun postcode, om
zo de herkomst van bezoekers te bepalen. Op deze manier is een uitsplitsing naar Nederlandse en
Duitse regios mogelijk. Ook zijn bij de twee uitgangen van de Van Heekgarage kentekens van Duitseautos genventariseerd op basis van de Kreis-aanduiding.
Aanvullend zijn dit jaar extra cordontellingen en herkomstpeilingen uitgevoerd op de dinsdagochtend
en de donderdagavond.
Experience
In het onderdeel Experience komt de beleving van de binnenstadsbezoekers aan bod. Het onderdeel
geeft inzicht in de aantrekkelijkheid en waardering van het centrum. Bij 535 bezoekers is een
vragenlijst afgenomen met daarin vragen over onder meer bezoekmotief, bestedingen,
bezoekfrequentie, horecabezoek, bereikbaarheid en koopzondagen. De vragenlijst is grotendeels
vergelijkbaar met eerdere jaren. Hierdoor zijn trends en ontwikkelingen in kaart te brengen.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
16/81
Binnenstad in beweging Inleiding
3
Op verschillende locaties in het centrum van Enschede zijn op meerdere dagen in juni en juli enqutes
afgenomen bij zowel Nederlandse, als Duitse bezoekers. De enqutes zijn verspreid over de week
(doordeweeks, op koopavond en op zaterdag) afgenomen, om zo een goed beeld te krijgen van de
binnenstadbezoeker van Enschede.
1.3Leeswijzer
In hoofdstuk 2 (Shops & stores) wordt het winkelaanbod in de Enschedese binnenstad besproken.Zowel de omvang, als de kwaliteit van het aanbod komt aanbod. Ook wordt aandacht besteed aan
leegstand in het centrum. Hoofdstuk 3 (Moves) gaat in op het aantal binnenstadsbezoekers. Hoeveel
bezoekers komen naar de Enschedese binnenstad? In hoofdstuk 4 (Experience) staat de beleving en
mening van binnenstadsbezoekers centraal. In hoofdstuk 5 wordt de herkomst van bezoekers
besproken.
De samenvatting staat voorin dit rapport en vermeldt de belangrijkste resultaten. In de bijlagen staan
de onderzoeksaanpak, de weersomstandigheden op telzaterdagen en de vragenlijst die bij
binnenstadsbezoekers is afgenomen.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
17/81
4
Hoofdstuk 2Shops & StoresShops & StoresShops & StoresShops & Stores
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
18/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
5
2.Shops & storesDe afgelopen jaren is het winkelaanbod in de Enschedese binnenstad licht afgenomen. Zowel het aantal
winkels als het aantal winkelmeters is teruggelopen. Geldt dat ook voor de periode 2011-2012?
In dit hoofdstuk wordt het winkelaanbod in de binnenstad van Enschede behandeld. In de volgende
paragraaf komen het winkelaanbod, de omvang van de branches, het verkoopvloeroppervlak en de
werkzame personen in de detailhandel aan bod. In paragraaf 2.2. wordt ingegaan op de leegstand in
het centrum van Enschede.
2.1Omvang en samenstelling van het winkelaanbod
Winkelaanbod wederom beperkt gedaald
In totaal zijn er medio 2012 302 winkels in de Enschedese binnenstad, waarvan 42 in de dagelijkse en
260 in de niet-dagelijkse sector. Het totale winkeloppervlak bedraagt medio 2012 circa 78.500 m2wvo.
Minder dan 10 procent hiervan behoort tot de dagelijkse sector.
Vergeleken met vorig jaar is het winkelaanbod in de binnenstad weer licht afgenomen. Dit geldt zowel
voor het aantal winkels als het aantal winkelmeters (respectievelijk -1 en -2 procent). Na de dagelijkse
sector kent de branchegroep mode & luxe de sterkste daling, maar is zoals te zien is in figuur 2.1 en 2.2nog altijd veruit het sterkst vertegenwoordigd in het winkelhart van Enschede. In de dagelijkse sector
is het aantal winkels ten opzichte van 2011 licht uitgebreid, terwijl het winkeloppervlak vrij sterk is
gekrompen. Dit wordt verklaard door de sluiting van de supermarkt in de Zuidmolen.
Vergeleken met 2007 is vooral de branchegroep in en om het huis in omvang afgenomen in de
Enschedese binnenstad. Electro en woninginrichting zijn in de afgelopen vijf jaar met bijna 30 procent
gekrompen.
Figuur 2.1 Figuur 2.2
Omvang winkelaanbod (m2wvo) Enschedese binnenstad. Aantal winkels Enschedese binnenstad.
7.100
8.600
8.300
50.900
51.800
52.600
7.700
7.700
7.500
8.100
8.500
11.600
4.600
3.800
3.400
0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000
2012
2011
2007
dagelijks mode & luxe vrije tijd in en om het huis detailhandel overig
42
41
42
158
163
167
49
48
45
27
29
38
26
24
21
0 100 200 300 400 500
dagelijks mode & luxe vrije tijd in en om het huis detailhandel overig
7.100
8.600
8.300
50.900
51.800
52.600
7.700
7.700
7.500
8.100
8.500
11.600
4.600
3.800
3.400
0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000
2012
2011
2007
dagelijks mode & luxe vrije tijd in en om het huis detailhandel overig
42
41
42
158
163
167
49
48
45
27
29
38
26
24
21
0 100 200 300 400 500
dagelijks mode & luxe vrije tijd in en om het huis detailhandel overig
Wanneer we meer op brancheniveau kijken, zien we bevestigd dat vooral de kledingbranche het laatste
jaar in beweging is.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
19/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
6
Daarbij is de overige detailhandel qua winkelmeters relatief fors gegroeid in het afgelopen jaar (tot de
overige detailhandel behoren bijvoorbeeld detailhandel in wereldartikelen,
muziekinstrumentenwinkels of cadeauartikelen).
Tabel 2.1
Winkelaanbod binnenstad Enschede, medio 2012.winkels m2wvo
winkelbranche 2012 ontw.2011-2012 ontw.2007-2012 2012 ontw.2011-2012 ontw.2007-2012
voedings- en genotmiddelen 29 -1 1 4.354 -1.882 -1.627
kleding en modeaccessoires 113 -5 -7 27.240 -569 -1.357
stoffen, handwerken, huishoudlinnen 1 0 0 50 0 -35
schoeisel, lederwaren en reisartikelen 30 0 1 6.358 -325 580
drogisterij-, parfumerie- en medische artikelen 13 2 -1 2.777 410 483
woninginrichting; meubelen, vloerbedekking 2 -1 -1 340 -200 -785
wit-, bruingoed, elektrische artikelen en verlichting 23 0 -9 7.599 -89 -2.621
huishoudelijke en luxe artikelen 11 0 -3 3.907 -80 -910
bloemen, planten, dieren, tuinbenodigdheden 2 -1 -1 205 -65 -60
boeken, tijdschriften en kantoorbenodigdheden 10 0 2 1.980 -59 21
sport, kamperen en speelgoed 14 1 0 4.075 90 151
warenhuizen 3 0 0 13.299 0 0
fotografie, optiek en juweliers 25 0 2 1.671 -31 35
tweedehands goederen 6 1 4 753 150 400
overige detailhandel 20 1 1 3.867 695 830
totaal 302 -3 -11 78.475 -1.955 -4.895
Bron: I&O Research (medio 2012).
Diversiteit in de Enschedese binnenstad toegenomen
Het CBS publiceert om de vier jaar de resultaten van een onderzoek naar de diversiteit van winkels in
buurten. De winkeldiversiteit wordt gemeten door het aanbod van soorten winkels in de detailhandel te
inventariseren, waarbij er 82 verschillende winkelsoorten worden onderscheiden, 13 in food en 69 innon-food. Buurten zijn vervolgens gescoord op de vertegenwoordiging van deze winkelsoorten. Hoe
meer winkelsoorten, hoe hoger de score voor winkeldiversiteit.
In 2012 is het aanbod van winkelsoorten in de Nederlandse buurten en steden ten opzichte van 2008
meer divers geworden. Dit is een trendbreuk, want in de voorafgaande periodes was er sprake van een
afname van de diversiteit. In 2012 hadden de vijftien winkelcentra met het meest gevarieerde
winkelaanbod gemiddeld 63,3 winkelsoorten. Dit waren er 1,5 meer dan de 61,8 soorten in 2008. In
2004 waren er nog 64,8 soorten.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
20/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
7
In de periode 2008 - 2012 kwamen er in de top 15 van de meest diverse winkelbuurten vooral winkels
bij in aardappelen, groente en fruit, natuurvoeding, reformartikelen en winkels gespecialiseerd in
overige huishoudelijke artikelen. Vertrokken zijn vooral winkels in wit- en bruingoed, verf en behang,
watersportartikelen en winkels met een algemeen assortiment.
Haarlem heeft met 68 verschillende winkelsoorten het meest gevarieerde winkelcentrum van
Nederland. De Enschedese binnenstad neemt wat betreft diversiteit de 33eplaats in. De foodsector
scoort hierbij relatief beter (11 van de maximaal 13 soorten zijn aanwezig) en de diversiteit in de non-food sector ligt met 44 soorten verder van de maximum score van 68 af. De stadscentra van de vier
grote steden in Nederland staan niet in de top 15 van grootste winkeldiversiteit. In de grote steden is
het stadscentrum vaak verspreid over meer dan n buurt. De spreiding van het centrum over meer
buurten verklaart ook mede de relatief lage posities van Groningen, Zwolle en Almelo.
Tabel 2.2
Diversiteit winkelaanbod Enschedese binnenstad, vergeleken met aantal referenties (2012).
ranglijstnr. gemeentenaam wijk-, buurtnaam
food sector
(max=13)
non-food sector
(max=68)
totaal
(max=81)
2 Apeldoorn Binnenstad 11 56 67
4 's-Hertogenbosch Binnenstad-Centrum 10 55 65
6 Nijmegen Stadscentrum 11 53 64
12 Tilburg Centrum 11 50 61
26 Deventer Centrum 10 46 56
33 Enschede City 11 44 55
58 Maastricht Binnenstad 9 43 52
69 Almelo Binnenstad-Noord 7 45 52
81 Groningen Binnenstad-Zuid 9 41 50
84 Hengelo Binnenstad-Centrum 10 40 50
117 Zwolle Binnenstad-Zuid 8 39 47
164 Groningen Stadscentrum 5 39 44
195 Zwolle Binnenstad-Noord 8 34 42
330 Groningen Binnenstad-Noord 8 28 36
412 Almelo Binnenstad-Zuid 6 26 32
Bron: CBS.
In 2008 voerde het CBS een vergelijkbare analyse uit. Een vergelijking tussen 2008 en 2012 laat zien
dat de meeste winkelbuurten diverser zijn geworden. Ten opzichte van vier jaar terug is Enschede op
de ranglijst gestegen van de 36enaar de 33eplaats. Deze lichte stijging is het gevolg van een grotere
diversiteit in het non-food segment. Van de opgenomen referenties laten de binnenstad van Apeldoorn,
Binnenstad-Noord in Almelo en Binnenstad-Zuid in Zwolle de grootste stijging van de diversiteit zien.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
21/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
8
Dalingen zijn er voor het centrum van Nijmegen en voor Binnenstad-Zuid en het centrum van
Groningen.
Tabel 2.3
Ontwikkeling diversiteit van de detailhandel, selectie, 2008-2012.
positie op de ranglijst ontwikkeling diversiteit 2008-2012
gemeentenaam wijk-, buurtnaam 2008 2012 2008-2012 food sector non-food sector totaal
Apeldoorn Binnenstad 5 2 3 1 3 5
's-Hertogenbosch Binnenstad-Centrum 6 4 2 1 2 3
Nijmegen Stadscentrum 1 6 -5 -1 -2 -2
Tilburg Centrum 22 12 10 3 2 5
Deventer Centrum 29 26 3 2 -1 1
Enschede City 36 33 3 0 2 2
Maastricht Binnenstad 44 58 -14 0 0 0
Almelo Binnenstad-Noord 91 69 22 -1 6 5
Groningen Binnenstad-Zuid 47 81 -34 0 -2 -2
Hengelo Binnenstad-Centrum 101 84 17 1 2 3
Zwolle Binnenstad-Zuid 165 117 48 4 2 6
Groningen Stadscentrum 112 164 -52 0 -2 -2
Zwolle Binnenstad-Noord 189 195 -6 2 0 2
Groningen Binnenstad-Noord 330 330 0 2 1 3
Almelo Binnenstad-Zuid 320 412 -92 1 -2 -1
Bron: CBS.
Meeste dynamiek in aanloop- en verbindingsstraten
In tabel 2.4 wordt de spreiding van de winkels en het verkoopvloeroppervlak weergegeven over de
winkelstraten in het centrum van Enschede. De twee winkelstraten met het grootste aandeelverkoopvloeroppervlak zijn de afgelopen jaren weinig veranderd qua winkelomvang. De dynamiek is
qua totaal winkelaanbod relatief beperkt op en rond het Van Heekplein en in de Klanderij.
Als gekeken wordt naar het aantal winkelmeters is sinds 2007 vooral in de Markstraat, Korte
Hengelosestraat, Van Loenshof en de Klomp sprake van een relatief sterke teruggang van het
winkeloppervlak. De opening van de Zara op de hoek van De Heurne en De Klomp in februari 2013 zal
het winkelaanbod in dit deel van de binnenstad doen toenemen (direct effect), en wellicht ook
aantrekkelijker maken voor andere retailers om zich hier te vestigen (indirect effect).
De Zuiderhagen kent een sterke stijging over de afgelopen jaren: tussen 2007 en 2012 zijn er in deze
straat 7 winkels (+1.100 m2wvo) bij gekomen, mede een resultaat van het stimuleringsbeleid van de
gemeente Enschede gericht op het versterken van de economische en culturele vitaliteit van deWalstraat/Zuiderhagen/Pijpenstraat.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
22/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
9
Tabel 2.4
Winkelaanbod Enschedese binnenstad per winkelstraat (2007-2012).
winkels wvo
winkelstraat 2007 2011 2012 2007 2011 2012
De Heurne 49 38 39 8.519 7.848 7.853
De Klomp 6 5 3 1.720 1.600 1.225
H.J. van Heekplein 33 40 39 26.492 26.621 26.182
Haverstraatpassage 35 34 29 4.397 3.892 3.422
Hofpassage 9 10 10 1.080 1.165 1.165
Hofstraat 1 1 1 20 20 20
Kalanderstraat 17 17 17 3.929 3.774 3.774
Klanderij 42 44 44 13.865 14.163 13.908
Korte Haaksbergerstraat 11 10 10 1.667 1.787 1.787
Korte Hengelosestraat 16 17 17 1.905 1.275 1.231
Langestraat 22 19 19 3.343 2.881 3.071
Marktstraat 12 10 8 3.380 2.315 2.095
Noorderhagen 12 13 14 2.745 2.710 2.795
Oldenzaalsestraat 3 4 5 227 302 395
Op de Wal 0 0 1 0 0 175
Oude Markt 2 2 2 170 170 170
Pijpenstraat 1 1 1 32 50 50
Raadhuisstraat 11 11 11 1.126 1.104 1.104
Stadsgravenstraat 3 3 3 968 968 968
Van Loenshof (incl. Zuidmolen) 22 17 16 6.433 6.228 4.633
Walstraat 1 1 1 92 92 92
Zuiderhagen 5 8 12 1.260 1.465 2.360
totaal 313 305 302 83.370 80.430 78.475
Bron: I&O Research (medio 2012).
Groot en klein in Enschedese binnenstadFiguur 2.3 laat zien dat het gemiddelde verkoopvloeroppervlak per winkel in de Enschedese binnenstad
in 2012 beperkt lager ligt dan in 2007 (259 versus 266 m2wvo). Een aantal winkelstraten ligt duidelijk
boven dit gemiddelde. Met name geldt dit voor de nieuw gebouwde, planmatig opgezette locaties als
het Van Heekplein en de Klanderij, als ook het Van Loenshof. De toename van de gemiddelde
winkelomvang in De Klomp heeft er mee te maken dat enkele kleine winkels vertrokken zijn of tijdelijk
uit de markt zijn genomen vanwege de bouwwerkzaamheden rondom de Zara, waardoor de resterende
winkels de gemiddelde winkelomvang behoorlijk omhoog stuwen.
Van alle straten met een sterke detailhandelsfunctie (bijvoorbeeld minimaal 15 winkels) heeft de Korte
Hengelosestraat duidelijk de kleinste gemiddelde winkelgrootte.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
23/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
10
Figuur 2.3
Gemiddelde winkelomvang per winkelstraat (2007 en 2012).
20
32
119
76
85
92
102
120
126
152
152
229
252
174
231
266
282
292
330
323
287
803
50
72
79
85
92
100
117
118
162
179
196
197
198
222
259
262
290
316
323
408
671
20
0 200 400 600 800 1.000
Hofstraat
Pijpenstraat
Korte Hengelosestraat
Oldenzaalsestraat
Oude Markt
Walstraat
Raadhuisstraat
Hofpassage
Haverstraatpassage
Langestraat
Korte Haaksbergerstraat
Noorderhagen
Zuiderhagen
De Heurne
Kalanderstraat
totaal
Marktstraat
Van Loenshof (incl. Zuidmolen)
Klanderij
Stadsgravenstraat
De Klomp
H.J. van Heekplein
2012
2007
Bron: I&O Research (medio 2012).
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
24/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
11
Benchmark binnensteden
De omvang van het winkelaanbod in de Enschedese binnenstad is vergeleken met een aantal andere binnensteden van
gemeenten van ongeveer vergelijkbare omvang relatief beperkt. Gerelateerd aan het inwonertal is het aantal winkelmeters
per 1.000 inwoners in de binnenstad van Enschede bijvoorbeeld aanzienlijk kleiner dan in Maastricht en Arnhem. Hierbij
geldt dat naast de afbakening van het kernwinkelapparaat ook andere factoren van invloed kunnen zijn. Zo heeft
Groningen (en daarmee ook de binnenstad) een sterke verzorgingsfunctie voor Noord-Nederland. Daarnaast speelt ook de
gemeentelijke hirarchie van winkellocaties een rol (is er naar verhouding veel/weinig winkelaanbod buiten het centrum
gevestigd). Enschede heeft in mindere mate een verzorgingsfunctie door de nabijheid van andere binnensteden, zoals
Hengelo, Almelo en Oldenzaal. Voor de gehele stad Enschede geldt dat het aantal winkelmeters per inwoner relatief groot
is.
Wanneer we kijken naar de verdeling van het winkeloppervlak naar branchegroep dan is deze in Enschede procentueel
gezien vergelijkbaar met Arnhem en s-Hertogenbosch. De binnenstad van Eindhoven heeft verhoudingsgewijs veel mode &
luxe winkelmeters, terwijl in Groningen en Haarlem juist de branchegroep in en om het huis wat sterker is
vertegenwoordigd in de binnenstad.
Binnenstedelijk winkelaanbod per 1.000 inw. (m2wvo) Verdeling binnenstedelijk winkelaanbod (in %)
497
541
552
602
660
667
719
844
0 200 400 600 800 1.000
Enschede
Eindhoven
Breda
Haarlem
Groningen
's-Hertogenbosch
Arnhem
Maastricht
12%
9%
10%
10%
5%
8%
7%
9%
69%
65%
50%
53%
72%
59%
69%
65%
8%
13%
14%
14%
11%
15%
11%
10%
9%
11%
21%
19%
10%
15%
11%
10%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Maastricht
's-Hertogenbosch
Haarlem
Groningen
Eindhoven
Breda
Arnhem
Enschede
dagelijks mode & luxe vrije tijd in en om huis overige detailhandel
Bron: I&O Research (Enschede) en Locatus (overige steden).
Leegstand toegenomen tot bijna 7.000 m2wvo
In totaal is de winkelleegstand medio 2012 in de Enschedese binnenstad ongeveer 7.000 m2wvo,verdeeld over zon 25 winkelpanden. Vergeleken met vorig jaar is de leegstand toegenomen met zon
1.500 m2. Deze toename komt volledig voor rekening van de kortdurende leegstand. De langdurende
leegstand (leegstand langer dan 1 jaar) is iets teruggelopen. De groei van de kortdurende leegstand
wordt in belangrijke mate veroorzaakt door het vertrek van de Plusmarkt supermarkt uit de Zuidmolen.
Als we bij de kortdurende leegstand kijken naar de laatste detailhandelsfunctie dan valt op dat er
verder relatief veel winkels in het mode & luxe segment bij zitten. Bij de langdurende leegstand zitten
een aantal hardnekkige grotere locaties zoals in de Markstraat (waar voorheen Scheer & Foppen
gevestigd was) en het Van Heekplein (waar voorheen Its Electro gevestigd was) en een aantal units in
de Zuidmolen.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
25/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
12
In de Haverstraatpassage en De Heurne zijn naast enkele leegstaande panden ook nog een aantal
winkels aanwezig waar sprake is van tijdelijke verkoop, opruimings-/opheffingsverkoop. Daarnaast
worden enkele panden te huur aangeboden (waarbij de winkel nog niet is vertrokken).
Figuur 2.4
Ontwikkeling kort- en langdurende leegstand Enschedese binnenstad (2006-2012).
0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
kortdurende leegstand langdurende leegstand
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
26/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
13
Afbeelding 2.1
Spreiding leegstand in binnenstad Enschede.
In totaal staat medio 2012 in de binnenstad van Enschede 6.940 m2wvo leeg. De Enschedese
binnenstad telt 78.475 m2wvo, wat betekent dat 8,8 procent leeg staat. Wanneer we het
leegstandspercentage berekenen op basis van de formule die Locatus hanteert bij bepaling van het
leegstandspercentage in de detailhandel voor wat betreft winkeloppervlak dan komt deze uit op
5,6 procent. Het landelijk gemiddelde leegstandspercentage voor grote binnensteden bedraagt
7,3 procent (Locatus, Retail Facts 2012)1. Ondanks de toename van de leegstand in de Enschedese
binnenstad is de leegstand dus kleiner dan gemiddeld in grote binnensteden. Hoewel Enschede zich
dus nog positief onderscheidt, kan het beeld wel enigszins benvloed zijn door de aanwezigheid van
tijdelijke/vliegende winkels. Deze worden niet als leegstand aangemerkt, maar kunnen wel een
voorportaal vormen voor leegstand.
1Locatus corrigeert hierbij omdat een deel van de leegstaande panden mogelijk niet direct meer een winkelfunctie
terugkrijgt, maar waar bijvoorbeeld horeca of consumentgerichte dienstverlening terugkomt. De gehanteerde formule is
dan (2/3 * leegstand)/(totaal winkelaanbod - (1/3 * leegstand)).
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
27/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
14
WWWWinkelhuren Enschedese binnenstadinkelhuren Enschedese binnenstadinkelhuren Enschedese binnenstadinkelhuren Enschedese binnenstadDe winkelhuren zijn op en rond het Van Heekplein en de Kalanderstraat het hoogst. Daarna volgt de Klanderij. In hetnoordwestelijke deel van de Enschedese binnenstad zijn de huren het laagst. Vergeleken met 2007 zijn met name dewinkelhuren in de Raadhuisstraat en aan de Van Loenshof gedaald qua huurprijscategorie.
Bron: Vastgoedrapportage Twente 2012.
2.2Werkgelegenheidsfunctie binnenstad Enschede
Omstreeks 5.000 werkzame personen in kernwinkelapparaat
Het aantal vestigingen in het kernwinkelapparaat (KWA) van Enschede is medio 2011 beperkt groter
dan in 2010. Voor de werkgelegenheid geldt dat deze in 2011 fors lager lijkt dan in 2010. Echter het
gaat hierbij vooral om een administratieve correctie (zie voetnoot onder tabel 2.5). Wanneer we deze
wijziging buiten beschouwing laten, is het aantal werkzame personen in KWA in 2011 vergelijkbaar met
2010.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
28/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
15
Tabel 2.5
Ontwikkeling aantal arbeidsplaatsen en aantal vestigingen, KWA Enschede (peildatum: april).
absolute ontwikkeling relatieve ontwikkeling
vest. w.p. vest. w.p.
2001 574 4.696
2002 564 4.579 -2% -2%
2003 573 4.982 2% 9%
2004 620 5.215 8% 5%
2005 612 5.132 -1% -2%
2006 620 5.084 1% -1%
2007 631 5.429 2% 7%
2008 643 5.487 2% 1%
2009 657 5.655 2% 3%
2010 643 5.570 -2% -2%
2011* 651 5.006 1% -10%
* In 2011 is er voor gekozen om alle medewerkers van de gemeente Enschede te tellen op de locatie Stadskantoor, omdatde medewerkers sinds 2011 onder verschillende programmas vallen. Hierdoor vallen alle medewerkers van de gemeenteEnschede onder het overige binnensingel gebied. Dit verklaart de sterke daling van de werkgelegenheid in KWA Enschede.KWA: Kernwinkelapparaat (vergelijkbaar met buurt 00).
Bron: Bedrijvencartotheek I&O Research.
Bijna driekwart van binnenstedelijke werkgelegenheid behoort tot detailhandel en horeca
In tabel 2.6 is de werkgelegenheid in het Enschedese kernwinkelapparaat uitgesplitst naar sectie.
Logischerwijs zorgt detailhandel voor het grootste deel van de werkgelegenheid in het
kernwinkelapparaat. Van de 5.000 werkzame personen zijn er ruim 3.500 werkzaam in de
publieksgerichte sectoren detailhandel en horeca. De sector cultuur, sport en recreatie (met onder
meer het Nationaal Muziekkwartier en Holland Casino) is met zon 500 werkzame personen ook een
belangrijke werkgelegenheidsverschaffer.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
29/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
16
Tabel 2.6
Aantal en aandeel arbeidsplaatsen per sector, KWA Enschede (peildatum: april).
2007 2010 2011
sectie aantal aandeel aantal aandeel aantal aandeel
industrie 7 0% 4 0% 8 0%
bouwnijverheid 4 0% 12 0% 18 0%
groothandel 20 0% 19 0% 11 0%
detailhandel 2.607 48% 2.517 45% 2.520 50%
transport 6 0% 4 0% 4 0%
horeca 963 18% 1.063 19% 1.059 21%
informatie en communicatie 46 1% 54 1% 63 1%
financile instellingen 23 0% 15 0% 16 0%
overige zakelijke dienstverlening 424 8% 442 8% 398 8%
openbaar bestuur* 583 11% 576 10% 10 0%
onderwijs 162 3% 211 4% 219 4%
gezondheids- en welzijnszorg 93 2% 65 1% 51 1%
cultuur, sport en recreatie 435 8% 498 9% 536 11%
overige dienstverlening 56 1% 90 2% 93 2%
totaal 5.429 100% 5.570 100% 5.006 100%* In 2011 is er voor gekozen om alle medewerkers van de gemeente Enschede te tellen op de locatie Stadskantoor, omdatde medewerkers sinds 2011 onder verschillende programmas vallen. Hierdoor vallen alle medewerkers van de gemeenteEnschede onder het overige binnensingel gebied. Dit verklaart de sterke daling van de werkgelegenheid in KWA Enschede.KWA: Kernwinkelapparaat (vergelijkbaar met buurt 00).Bron: Bedrijvencartotheek I&O Research.
Detailhandelswerkgelegenheid in binnenstad in 2000-2011 bovengemiddeld gegroeid
Wanneer we kijken naar de werkgelegenheidsontwikkeling in de detailhandel over een langere periode
zien we dat deze in de binnenstad meer fluctueert dan voor Enschede totaal. Met name na de
vernieuwing van Van Heekplein en omgeving is het aantal personen dat werkzaam is in de detailhandel
in de Enschedese binnenstad in 2003 en 2004 sterk opgelopen. De laatste jaren is het
werkgelegenheidsbeeld vrij constant.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
30/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
17
Figuur 2.5
Gendexeerde ontwikkeling werkgelegenheid detailhandel (2000-2011).
90
100
110
120
130
140
150
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Enschede totaalEnschede KWA
Ten opzichte van 2000 is de werkgelegenheid in de detailhandel in de binnenstad in 2011 20 procent
hoger, terwijl voor geheel Enschede de werkgelegenheidsgroei in de periode 2000-2011 met 13 procent
minder groot is.
Minder werkzame personen in wit- en bruingoed
Tabel 2.7 geeft tot slot de werkgelegenheid in winkels in het kernwinkelapparaat van Enschede weer,
uitgesplitst naar winkelbranche. In grote lijnen is in 2011 de werkgelegenheid, uitgesplitst naar
winkelbranche, vergelijkbaar met die in 2010. In de schoenenbranche is het aantal werkzame personen
het sterkst toegenomen, terwijl in de wit- en bruingoedbranche er sprake is van een beperkte daling
van het aantal werkzame personen.
Vergelijken we 2011 met 2007 dan zijn de verschillen bij een aantal branches groter. Met name bij de
branches wit- en bruingoed en warenhuizen is een afname van het aantal arbeidsplaatsen zichtbaar. In
totaal is de werkgelegenheid in winkels met 78 arbeidsplaatsen gedaald ten opzichte van 2007.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
31/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
18
Tabel 2.7
Werkgelegenheid in winkels KWA Enschede naar branche (peildatum: april).
winkelbranche 2007 2010 2011 2007-2011 2010-2011
voedings- en genotmiddelen 293 333 327 34 -6
kleding en modeaccessoires 825 828 837 12 9
stoffen, handwerken, huishoudlinnen 4 4 4 0 0
schoeisel, lederwaren en reisartikelen 223 225 246 23 21
drogisterij-, parfumerie- en medische artikelen 112 127 129 17 2
woninginrichting; meubelen, vloerbedekking 13 14 14 1 0
wit-, bruingoed, elektrische artikelen en verlichting 272 215 195 -77 -20
huishoudelijke en luxe artikelen 109 92 94 -15 2
bloemen, planten, dieren, tuinbenodigdheden 13 12 7 -6 -5
boeken, tijdschriften en kantoorbenodigdheden 45 43 43 -2 0
sport, kamperen en speelgoed 82 92 97 15 5
warenhuizen 396 321 319 -77 -2
fotografische en optische artikelen, uurwerken en juweliers 98 101 97 -1 -4
tweedehands goederen 8 8 9 1 1
overige detailhandel 59 55 56 -3 1
totaal 2.552 2.470 2.474 -78 4
NB: cijfers wijken beperkt af van totale werkgelegenheid detailhandel (wat incl. markthandel, webwinkels enpostorderbedrijven is).Bron: Bedrijvencartotheek I&O Research.
2.3Conclusie
Net als vorig jaar is het winkelaanbod in de binnenstad licht gedaald. Dit geldt zowel voor het aantal
winkels als het aantal winkelmeters. Ook landelijk is al jaren sprake van een jaarlijkse afname van het
aantal fysieke winkels. Als afgezien wordt van het vertrek van een supermarkt is het in Enschede met
name de conjunctuurgevoelige branchegroep mode & luxe die is gekrompen. Over een vijfjaarsperiode
bezien is er een relatief sterke teruggang van de elektrobranche. Er staan nog steeds een paar panden
in de binnenstad leeg waarin voorheen bruin- en witgoedwinkels gevestigd waren. Dat deze branche
qua meters niet meer is aangevuld, zal naast de economische crisis (waardoor grotere aankopen vakerworden uitgesteld) mogelijk ook mede te maken hebben met de gestegen internetorintatie voor
elektro-artikelen.
De meeste dynamiek in de omvang en samenstelling van het winkelaanbod is te vinden in de aanloop-
en verbindingsstraten. Zo is in de Zuiderhagen het aantal winkels relatief sterk toegenomen terwijl in
de Haverstraatpassage het aantal winkels is afgenomen. In De Heurne en de Haverstraatpassage is er
ook tijdelijke verkoop en worden er panden aangeboden waarbij de winkel nog niet is vertrokken. Dat
de dynamiek in het B- en C-milieu groter is dan in het A-milieu (kerngebied van binnenstad) hangt
samen met diverse factoren.
Naast gerichte beleidsinzet (bijvoorbeeld in gebied Zuiderhagen) is het ook een soort zichzelfversterkend proces waarbij in de aanloopstraat de huurprijzen lager liggen (mede doordat het er ook
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
32/81
Binnenstad in beweging Shops & Stores
19
minder druk is) waardoor het ook een broedplaats is voor startende ondernemers en nieuwe
winkelformules. Dit maakt automatisch de dynamiek ook groter: een deel functioneert daar goed. Een
deel valt toch weer om (hebben vaak nog relatief weinig spek op de botten). En een succesvol deel zal
doorverhuizen naar 'betere' locaties. In die zin vormen aanloopstraten ook voor ondernemers een echte
aanloop.
De werkgelegenheid in de detailhandel in de binnenstad van Enschede is van 2010 tot 2011 gelijk
gebleven. Over een langere periode bezien, sinds 2000, is er een stijging van de werkgelegenheid dieduidelijk uitgaat boven die in Enschede als geheel. In dit opzicht is de binnenstedelijke detailhandel
de motor voor de stedelijke ontwikkeling van de detailhandel. Wel wordt het verschil in ontwikkeling
kleiner, wat ook mede te maken heeft met nieuwe ontwikkelingen in de afgelopen jaren buiten de
binnenstad, zoals Budgetcenter en Op de Brouwerij in Roombeek.
De Enschedese binnenstad heeft kleine en grote winkelstraten, die door hun mix zorgen voor een
binnenstad die in balans is. De relatief beperkte leegstand is hiervoor een indicator. Het in bepaalde
straten geconcentreerd vrkomen van tijdelijke verkoop is een minder positief teken, maar het relatief
geringe winkeloppervlak in de Enschedese binnenstad betekent dat een zeer sterke toename van
leegstand niet voor de hand ligt.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
33/81
20
Hoofdstuk 3MovesMovesMovesMoves
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
34/81
Binnenstad in beweging Moves
21
3.Moves
Door middel van cordontellingen is het bezoekersaantal van de Enschedese binnenstad bepaald en is
bekend via welke routes bezoekers de binnenstad verlaten. De cordontellingen zijn op dezelfde wijze
uitgevoerd als in voorgaande jaren. Dit betekent dat zowel op twee zaterdagen in het voorjaar (9 en 22
juni), als op twee zaterdagen in het najaar (8 en 22 september) is geteld. Zoals gebruikelijk is gekozen
voor zaterdagen die niet gevolgd worden door een koopzondag en waarop nauwelijks tot geen invloed
van bijvoorbeeld evenementen te verwachten is. In bijlage 1 is een toelichting op de aanpak, de
weersomstandigheden tijdens de teldagen en een overzicht van de tellocaties opgenomen.
In de periode 2008 - 2010 lag het aantal binnenstadsbezoekers in Enschede op zaterdag nipt boven de
60.000. Vorig jaar dook deze voor het eerst weer onder de 60.000, al was daling wel beperkt. Locatus
schreef in 2011 dat landelijk gezien bezoekersaantallen in binnensteden nog steeds afnemen, maar dat
deze daling naar hun mening wel stabiliseert. Vanuit dit perspectief is het interessant te beschouwen
of de Enschedese binnenstad zich in lijn ontwikkelt.
3.1Omvang binnenstadsbezoek zaterdag
Voorjaar minder druk dan najaarDe Enschedese binnenstad heeft op een zaterdag gemiddeld 56.000 bezoekers getrokken.Net als in
2011 zien we ook in 2012 dat voor- en najaar van elkaar verschillen qua druktebeeld. In het najaar ligt
het aantal bezoekers in de Enschedese binnenstad hoger dan in het voorjaar. Vorig jaar was het
bezoekersaantal in het najaar 22 procent hoger, dit jaar is dat 14 procent. Met name de
weersomstandigheden lijken hierin een bijdrage te hebben of wellicht deels ook samenhangend met
andere tijdsbestedingen (in voorjaar meer concurrentie). Landelijk gegevens over de ontwikkeling van
de detailhandelsomzet laten niet direct zien dat in september doorgaans de detailhandelsomzet hoger
is dan in het voorjaar.
Figuur 3.1
Aantal bezoekers aan de Enschedese binnenstad op zaterdag (2012).
52.200 52.600
59.200 60.00056.000
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
9 juni 23 juni 8 september 22 september gemiddeld
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
35/81
Binnenstad in beweging Moves
22
Ter vergelijking: Den BoschTer vergelijking: Den BoschTer vergelijking: Den BoschTer vergelijking: Den Bosch
De binnenstad van Den Bosch herbergt in totaal 550 winkels, gezamenlijk goed voor bijna 95.000 m2WVO. Op zaterdag
bezoeken 52.400 bezoekers de Bossche binnenstad. In 2008 waren dat er nog zon 66.000. Het aantal bezoekers per
week (excl. koopzondag) is ook teruggelopen van 290.000 in 2008 naar ongeveer 195.000 bezoekers in 2012.
Bron: Gemeente s-Hertogenbosch, Binnenstadsmonitor 2012
Relatief forse teruggang aantal bezoekers op zaterdag
De afgelopen tien jaar ligt het bezoekersaantal tussen de 50.000-60.000. Hierbij zijn grofweg drieperiode zichtbaar. Tussen 2001-2004 ligt het aantal binnenstadsbezoekers ongeveer rond de 55.000.
Daarna volgen drie magere jaren met bezoekersaantallen laag in de 50.000. Van 2008-2011 is het
bezoekersaantal vrij stabiel nabij de 60.000. Dit jaar springt er dan eigenlijk in negatieve zin uit met
een procentuele afname van 5 procent ten opzichte van 2011. Er lijkt daarmee sprake van een nieuwe
trendbreuk.
Figuur 3.2
Aantal bezoekers aan de Enschedese binnenstad op zaterdag (2001-2012).
57.200
54.00055.800
57.700
53.500 52.900 53.600
61.600 60.30059.200
56.000
60.600
1,7%
-5,4%
-1,8%-2,1%
-7,3%
13,1%
1,3%
-1,1%
3,4%
-5,6%
3,3%
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
-10%
-5%
0%
5%
10%
15%abs. aantal
% ontw.
Aantal binnenstadsbezoekers per week naar schatting kleine 220.000
In 2009 zijn net als in 1997 en 2004 op doordeweekse dagen het aantal binnenstadbezoekers
geteld. In 2009 is dit gebeurd in juni (15 t/m 19 juni) en in september (7 t/m 11
september). Op basis van deze tellingen is berekend dat de zaterdag 26 procent van het wekelijkse
aantal bezoekers in de Enschedese binnenstad voor rekening neemt.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
36/81
Binnenstad in beweging Moves
23
Wanneer we op basis van de 2009-verhouding een doorrekening maken van het aantal
binnenstadsbezoekers per winkeldag, dan is het aantal bezoekers per week te ramen op 217.700
(9 procent minder dan in 2009). Dit aantal is vergelijkbaar met 2004. Alleen was toen het
bezoekersaandeel van de zaterdag en ook de maandag wat groter.
Tabel 3.1
Aantal binnenstadsbezoekers per winkeldag (1997, 2004, 2009 en 2012*).
1997 2004 2009 Benadering 2012*
Abs. % Abs. % Abs. % Abs. %
maandag1) 24.550 10% 22.350 10% 22.250 9% 20.200 9%
dinsdag 42.150 16% 35.100 16% 38.650 16% 35.100 16%
woensdag 37.600 15% 29.050 13% 35.100 15% 31.900 15%
donderdag2) 53.600 21% 45.150 21% 48.450 20% 44.000 20%
vrijdag 34.850 14% 27.750 13% 33.600 14% 30.500 14%
zaterdag 63.650 25% 57.650 27% 61.650 26% 56.000 26%
totaal 256.400 100% 217.050 100% 239.700 100% 217.700 100%
Cijfers zijn afgerond op vijftigtallen.1) Op maandag is vanaf 13.00 uur geteld, omdat veel winkels pas vanaf 13.00 uur geopend zijn.2) Op donderdag is, in verband met de koopavond, geteld tot 21.00 uur. Voor 2004 en 2009 geldt verder dat de
donderdagochtend is geschat door het gemiddelde van de woensdag- en vrijdagochtend te nemen.* De weekcijfers voor 2012 zijn geschat op basis van de verhoudingen zoals deze zijn gemeten in 2009, toen in voor- ennajaar op alle winkeldagen binnenstadsbezoekers zijn geteld.Bron: I&O Research.
Druktebeeld dinsdagochtend en donderdagavond
In aanvulling op de reguliere zaterdagtellingen zijn dit jaar ook uitgaande bezoekers geteld op de
dinsdagochtend (warenmarkt) en de donderdagavond (koopavond). Voor de dinsdag geldt dat er is
geteld van 10.00-13.00 op 26 juni en 11 september, en voor de donderdag van 18.00-21.00 op 28 juni
en 13 september.
Het totale gemiddelde aantal bezoekers op de dinsdagochtend is 11.850 en op de koopavond is dat
bijna net zoveel, namelijk 11.820. Wanneer we dit relateren aan het geschatte aantal bezoekers op dedinsdag en donderdag dan neemt de dinsdagochtend ongeveer een derde van het totaal aantal
binnenstadsbezoekers voor rekening, en bij de donderdagavond is dit ruim een kwart. Met name voor
de dinsdagochtend kan gelden dat er in de ochtend wel meer bezoekers in de Enschedese binnenstad
zijn maar dat deze pas in de loop van de middag het centrum verlaten en daarmee niet terug te zien zijn
in de bezoekersaantallen voor de dinsdagochtend.
Anders dan bij de zaterdag is bij de dinsdag en donderdag het aantal binnenstadsbezoekers in juni
juist hoger dan in september. Het weer zal hierin een belangrijke bijdrage hebben gehad. Zo is het
aantal zonuren op de dins- en donderdag in juni fors hoger dan beide dagen in september.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
37/81
Binnenstad in beweging Moves
24
Tabel 3.2
Gemiddeld aantal uitgaande bezoekers per telpunt dinsdagochtend en donderdagavond.
absoluut % verdeling
telpunt dinsdag donderdag dinsdag donderdag
Brammelerstraat 910 540 7,7% 4,6%
De Heurne 460 350 3,9% 3,0%
De Klomp 600 330 5,0% 2,8%
Kalanderstraat 490 330 4,2% 2,8%Korte Haaksbergerstraat 500 420 4,2% 3,6%
Korte Hengelosestraat 1.670 1.520 14,1% 12,8%
Kuipersdijk: tussen Sting en Postkantoor 1.000 900 8,5% 7,6%
Minkgaarde 390 630 3,3% 5,4%
Pijpenstraat 390 230 3,3% 2,0%
Uitgang Van Heek parkeergarage bij Klanderij 510 840 4,3% 7,1%
Uitgang Van Heek parkeergarage op Boulevard 310 720 2,6% 6,1%
van Essengaarde 280 220 2,3% 1,9%
Van Heekplein / Boulevard 1.380 1.360 11,7% 11,5%
Van Heekplein: tussen ABN AMRO en Albert Heijn 1.620 1.670 13,6% 14,1%
Van Lochemstraat 540 830 4,6% 7,0%
Van Loenshof 500 540 4,2% 4,6%
Wilhelminastraat 150 180 1,3% 1,5%
Zuidmolen 130 210 1,1% 1,7%
totaal 11.850 11.820 100% 100%
Peildata: dinsdagochtend (10-13) 26 juni en 11 september; donderdagavond (18-21) 28 juni en 13 september.
3.2Spreiding binnenstadsbezoek zaterdag
Meeste bezoekers verlaten binnenstad tweede helft van de middag
Het grootste deel van de bezoekers verlaat tussen 14.00 en 17.00 uur de Enschedese binnenstad. De
piek ligt net als eerdere jaren tussen 15.00 en 16.00 uur, wanneer gemiddeld over de 4 teldagen
bekeken 18 procent van de bezoekers vertrekt uit het centrum. Wel zien we enig verschil tussen voor-
en najaar. Voor beide teldagen in het voorjaar geldt dat tot 13.00 meer vertrekkende bezoekers zijngeteld dan op de teldagen in het najaar. Dit duidt er op dat s middags minder druk is (geweest) in de
Enschedese binnenstad, wat ook aansluit bij het lagere totaalaantal bezoekers op de zaterdagen in het
voorjaar. Het meest uiteen lopen 9 juni en 22 september. Voor beide dagen geldt dat er geen sprake
was van uitzonderlijke weersomstandigheden.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
38/81
Binnenstad in beweging Moves
25
Figuur 3.3
Totaal aandeel centrumverlaters per uur op zaterdag (2012).
0%
5%
0%
15%
0%
25%
10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18
9-jun 23-jun 8-sep 22-sep gemiddeld
In de afgelopen jaren is het spreidingsbeeld voor wat betreft het centrum verlaten vrij weinig
veranderd. Het aantal vertrekkende binnenstadsbezoekers is het hoogst op het tweede deel van de
middag, richting sluitingstijd. Vergeleken met eerdere jaren is het aandeel bezoekers dat tussen 15.00en 17.00 de Enschedese binnenstad verlaat een aantal procentpunten lager.
Figuur 3.4
Totaal gemiddeld aandeel centrumverlaters per uur op zaterdag (2005-2012).
25% 30% 45%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
10-13 uur 13-15 uur 15-17 uur
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
39/81
Binnenstad in beweging Moves
26
Meest bezoekers verlaten binnenstad via het Van Heekplein
Dat het Van Heekplein en omgeving veel binnenstadsbezoekers trekt, blijkt ook uit de locaties waar
bezoekers het centrum verlaten. Met uitzondering van de Korte Hengelosestraat grenzen alle drukke
binnenstadsuitgangen aan het Van Heekplein. Overigens geldt dat het bij de drukke punten het aandeel
centrumverlaters per jaar wat meer lijkt te fluctueren dan bij de minder drukke punten. De minder
drukke punten maken minder (vaak) deel uit van de looproutes van bezoekers, terwijl bij de drukke
punten de keuze voor een uitgang mogelijk meer grillig is, afhankelijk van hoe het het beste uitkomt.
Het toegenomen gewicht van het telpunt Van Heekplein, tussen Abn Amro en Albert Heijn kan medesamenhangen met het grotere aandeel Duitse bezoekers in de Enschedese binnenstad (zie hoofdstuk
5); zij kiezen er mogelijk vaker voor om hier de binnenstad te verlaten.
Figuur 3.5
Gemiddeld aandeel centrumverlaters per telpunt op zaterdagen (2005-2012).
0% 4% 8% 12% 16%
van Essengaarde
Wilhelminastraat
Pijpenstraat
Korte Haaksbergerstraat
Brammelerstraat
Zuidmolen
Minkgaarde
De Heurne
De Klomp
Van Loenshof
Van Lochemstraat
Kalanderstraat
Uitgang Van Heek parkeergarage op Boulevard
Kuipersdijk: tussen Sting en Postkantoor
Uitgang Van Heek parkeergarage bij Klanderij
Van Heekplein / Boulevard
Korte Hengelosestraat
Van Heekplein: tussen ABN AMRO en Albert Heijn
2012
2011
2010
2005
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
40/81
Binnenstad in beweging Moves
27
3.3Conclusie
De laatste jaren lag het aantal binnenstadsbezoekers op zaterdag in Enschede op een vrijwel constant
niveau van rond de 60.000. Ondanks de matige economische ontwikkeling en teruglopende
detailhandelsbestedingen had de Enschedese binnenstad nog niet te maken met afnemende
bezoekersaantallen. De cijfers voor 2012 laten helaas ander beeld zien, namelijk een daling van het
aantal bezoekers in de Enschedese binnenstad. Met 56.000 bezoekers op zaterdag is het aantal 5
procent lager dan in 2011.
Vergeleken met vorig jaar verlaten meer bezoekers de binnenstad nabij het Van Heekplein. Hoewel er
geen passantentellingen zijn uitgevoerd, lijkt er daarmee (weer) sprake te zijn van een sterkere
dominantie van het Van Heekplein en omgeving. Overigens is het landelijke beeld ook dat consumenten
zich steeds meer richten op A1-winkelgebieden. Consumenten moeten nog meer verleid worden ook
aanloop- en verbindingsstraten te bezoeken. Dit kan door een sterke en interessante mix van
zelfstandige winkeliers (DTZ spreekt hierbij over zogenaamde knuffelstraten) maar ook door vestiging
van sterke (inter-)nationale winkelketens. De opening van Zara en Nouverture (in de oude Schouwburg)
zullen niet alleen van invloed zijn op de passantenstromen maar kunnen per saldo ook een positieve
impuls geven aan de concurrentiepositie van de Enschedese binnenstad.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
41/81
28
Hoofdstuk 4Experience bezoekersExperience bezoekersExperience bezoekersExperience bezoekers
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
42/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
29
4.Experience bezoekers
4.1Inleiding
Dit hoofdstuk heeft de resultaten van de bezoekersenqutes die zijn afgenomen in de Enschedese
binnenstad tot onderwerp. Op de verschillende dagen van de week, met uitzondering van de zondag,
zijn bezoekers genquteerd door medewerkers van I&O Research. Bezoekers hebben vragen
beantwoord over onderwerpen als bezoekmotief, bezoekfrequentie, combinatiebezoek en de
waardering voor verschillende voorzieningen in de binnenstad. De resultaten worden toegelicht met
uitsplitsingen naar bezoekerskenmerken als herkomst, leeftijd en geslacht waar dat relevant is.
In totaal hebben 555 bezoekers meegewerkt aan de enqute. Hieruit zijn de binnenstadbezoekers
geselecteerd die hebben aangegeven in de binnenstad te zijn om te winkelen, om inkopen te doen, voor
toeristisch bezoek of voor een bezoek aan de warenmarkt. Bezoekers die bijvoorbeeld in de binnenstad
waren voor werk of wonen, of onderweg waren naar elders (in totaal 20 bezoekers) hebben niet de
gehele vragenlijst doorlopen. De resultaten in dit hoofdstuk hebben zodoende betrekking op 535
bezoekers die voor recreatief bezoek in de Enschedese binnenstad waren.
4.2Herkomst en bezoekreden
Na periode van toenemende doelgerichtheid weer sterker recreatieve orintatie
In 2012 is een bezoek aan de binnenstad voor de helft van de bezoekers doelgericht. Zij zijn voor een
specifiek product of een specifieke winkel naar de binnenstad gekomen. In 2011 bedroeg dit aandeel
doelgerichte bezoekers 60 procent, een wat groter percentage dan in de twee voorafgaande jaren
(2009: 52 procent; 2010 55 procent). Bezoekers zijn minder exclusief in hun koopgedrag en geven
vaker aan zowel doelgericht als recreatief naar de binnenstad.
Figuur 4.1
Bent u doelgericht naar de Enschedese binnenstad gekomen of bent u hier vooral om gezellig rond te
lopen en eventueel wat te kopen?
55%
60%
50%
31%
26%
26%
14%
14%
24%
0% 25% 50% 75% 100%
2010
2011
2012
doelgericht naar binnenstad vooral rondkijken beide
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
43/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
30
Naarmate bezoekers vaker in de binnenstad komen, doen ze dit vaker doelgericht. Bezoekers die doorgaans nooit in het
centrum van Enschede komen, zijn er vooral om rond te kijken. Bezoekers brengen dinsdag het vaakst een doelgericht
bezoek aan de stad (54 procent), wat mogelijk samenhangt met de dinsdagmarkt, Op zaterdag kijkt men meer rond
(32 procent). Bezoekers van 65 tot 74 jaar bezoeken de stad het vaakst om rond te kijken (35 procent), bezoekers van 30
tot 39 jaar doen dit minder en komen vooral doelgericht (65 procent). Ouderen lijken zo meer de rol van recreatieve
binnenstadsbezoeker over te nemen.
Nabijheid is belangrijk bezoekmotief
Veel bezoekers geven aan in Enschede te winkelen of aankopen te doen, omdat het centrum dichtbij is
(47 procent) of vanwege de aanwezigheid van bepaalde winkels (20 procent). Het aandeel bezoekers
dat in Enschede winkelt vanwege de nabijheid, neemt al enkele jaren behoorlijk toe. Ook het
percentage dat vanwege de aanwezigheid van bepaalde winkels naar Enschede komt neemt flink toe. In
2010 gaf nog slechts zes procent aan voor bepaalde winkels naar Enschede te komen. De mate waarin
gekozen wordt voor dichtbij kan er op duiden dat een deel van de bezoekers geen echte inhoudelijke
reden heeft om voor de Enschedese binnenstad te kiezen. Daarnaast duidt dit op het belang van een
goed bereikbare binnenstad, aangezien nabijheid ook een perceptie van de bezoeker is (men is er
snel).
Bezoekers geven verder aan naar Enschede te zijn gekomen vanwege de gezelligheid/sfeer (17 procent)
of omdat men altijd in Enschede winkelt (15 procent). De warenmarkt is voor 17 procent van de
bezoekers reden om een bezoek te brengen aan de binnenstad. Gelet op alleen de bezoekers op
marktdagen (dinsdag en zaterdag), bedragen deze aandelen respectievelijk 31 procent (dinsdag) en
37 procent (zaterdag). Dit is een toename ten opzichte van vorig jaar (respectievelijk 22 procent en 32
procent).
Evenementen/activiteiten en reclame/aanbiedingen van winkels zijn - net als eerdere jaren - in zeer
beperkte mate een bezoekreden. Ook ervaringen van familie of vrienden worden weinig genoemd als
redenen om naar Enschede te komen om te winkelen.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
44/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
31
Figuur 4.2
Waarom bent u vandaag juist in Enschede gaan winkelen of inkopen doen?
15%
0%
3%
6%
10%
19%
13%
11%
12%
38%
15%
1%
1%
2%
2%
5%
10%
15%
17%
17%
20%
47%
1%
1%
0% 10% 20% 30% 40% 50%
anders
weet niet/geen antwoord
evenementen/activiteiten
ervaringen van familie/vrienden
reclame/aanbiedingen van specifieke winkels
mooi weer
bepaalde producten
altijd in Enschede
gezelligheid/sfeer
markt
bepaalde winkels
dichtbij
20122011
NB: meerdere antwoorden mogelijk, waardoor totaal meer dan 100% is.
4.3Bezoekgedrag
Van Heekplein is meest genoemde aankoopplaats
Aan de bezoekers is gevraagd in welke winkelstraten of -passages zij hebben gewinkeld of nog van plan
zijn te gaan winkelen. Het Van Heekplein wordt door de meeste bezoekers (77 procent) genoemd als
aankooplocatie. Dit aandeel is al enkele jaren licht aan het stijgen; in 2009 was dit nog 70 procent.
Hierna volgen de Klanderij (54 procent) en de Kalanderstraat (41 procent). Voor de Klanderij is dit eenflinke toename. De groei van de Kalanderstraat is gestagneerd.
Veel andere winkelgebieden laten ook een (lichte) groei van bezoekers zien die deze noemen. Zo is het
aandeel bezoekers op het Van Heekplein richting de Zuidmolen, het Van Loenshof en de
Haverstraatpassage ook toegenomen. Bezoekers hebben vergeleken met 2011 meer verschillende
winkellocaties in de Enschedese binnenstad opgegeven. Voor een goede bezoekersdoorbloeding van
de binnenstad is dit een positieve ontwikkeling.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
45/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
32
Figuur 4.3
In welke winkelstraat of -passage heeft u vandaag gewinkeld of inkopen gedaan of bent u nog van plan
te doen?
18%
24%
23%
22%
30%
45%
74%
12%
16%
16%
22%
42%
47%
76%
12%
5%
7%
19%
20%
27%
41%
54%
77%
0% 25% 50% 75% 100%
anders
Zuiderhagen
Korte Hengelosestraat
Van Heekplein ri. Zuidmolen
Van Loenshof
Haverstraatpassage
Kalanderstraat
De Klanderij
Van Heekplein
2012
2011
2010
Het Van Heekplein en de Klanderij zijn de meest genoemde winkelgebieden (77 en 54 procent). Dit geldt nog sterker voor
bezoekers die naar de binnenstad zijn gekomen om rond te kijken. Het Van Heekplein wordt bezocht door 80 procent van
de bezoekers die zijn gekomen om rond te kijken, tegenover 69 procent van de bezoekers die doelgericht naar de stad zijn
gekomen. Voor De Klanderij is dit verschil groter: 59 procent indien het bezoek vooral gericht is op rondkijken, tegenover
42 procent wanneer het gaat om doelgericht bezoek.
Aandeel frequente bezoekers neemt af
Ruim 40 procent van de bezoekers komt minstens n keer per week in de binnenstad (41 procent). Dit
aandeel is opnieuw wat afgenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Het aandeel bezoekers dat
1 keer per maand of minder naar de Enschedese binnenstad gaat, is groter dan in 2011.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
46/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
33
Figuur 4.4
Hoe vaak winkelt u/doet u inkopen in de binnenstad van Enschede?
2%
24%
13%
13%
23%
19%
5%
5%
20%
17%
15%
22%
16%
6%
4%
21%
19%
14%
20%
16%
5%
0% 10% 20% 30% 40% 50%
(doorgaans) nooit
< 1 keer per maand
1 keer per maand
1 keer per 2 weken
1 keer per week
enkele malen per week
dagelijks
2012
2011
2010
Bezoekers van 65 tot 74 jaar (25 procent) geven het vaakst aan de binnenstad meerdere malen per week te bezoeken. Tien
procent winkelt zelfs dagelijks in de binnenstad. In eerdere jaren was de bezoekfrequentie onder vrouwen veel hoger dan
onder mannen. In 2012 meten we daarentegen nauwelijks nog verschil: 42 procent van de vrouwelijke
binnenstadsbezoekers gaat tenminste een keer per week om te winkelen of inkopen te doen naar de stad. Onder de
mannen bedraagt dit aandeel 40 procent. Wel gaan vrouwen nog vaker dagelijks winkelen dan mannen: (respectievelijk
7 procent om 2 procent).
Figuur 4.5 geeft de bezoekfrequentie van de Enschedese binnenstad weer voor Enschedese bezoekers.
Bezoekers die dichtbij of in de binnenstad wonen, brengen vaker minimaal wekelijks een bezoek aan
het centrum, dan bezoekers die verder van de binnenstad af wonen.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
47/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
34
Figuur 4.5
Bezoekfrequentie Enschedese binnenstad, bezoekers afkomstig uit Enschede (2012).
NB: o.b.v. 4-cijferige postcodegebieden.
Gemiddelde bezoekduur stabiel
Bezoekers zijn gevraagd naar hun aankomst- en (geschatte) vertrektijd. Op basis hiervan is de
gemiddelde bezoekduur van bezoekers berekend. Gemiddeld komt de verblijfsduur uit op 2 uur en 35
minuten. Dit is 5 minuten langer dan vorig jaar. In 2009 bedroeg de gemiddelde bezoekduur 2 uur en
57 minuten, maar dat jaar onderscheidde zich ook ten opzichte van de jaren daarvoor met een
bovengemiddeld lange bezoekduur.
Het aandeel bezoekers dat maximaal 2 uur in de binnenstad verblijft, bedraagt 48 procent. Vorig jaar
bracht 52 procent een kort bezoek (maximaal 2 uur) aan Enschede. Ruim een kwart van de bezoekers
verbleef langer dan 3 uur in de binnenstad. Ten opzichte van vorig jaar is vooral het aantal bezoeker
dat tussen de twee en drie uur blijft fors toegenomen. Dit sluit aan bij de afname van het aandeel
doelgerichte bezoekers en de geleidelijke afname van het aandeel hoogfrequente bezoekers.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
48/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
35
Figuur 4.6
Bezoekduur Enschedese binnenstad.
28%
19%
31%
23%
28%
20%
27%
25%
26%
26%
30%
18%
0% 10% 20% 30% 40% 50%
langer dan 3 uur
2 t/m 3 uur
1 t/m 2 uur
t/m 1 uur
2012
2011
2010
De bezoekfrequentie is van invloed op de gemiddelde verblijfsduur. In het algemeen geldt dat, hoe lager de
bezoekfrequentie, hoe hoger de gemiddelde verblijfsduur. Bezoekers die enkele keren per week de binnenstad bezoeken,
spenderen gemiddeld 1 uur en 45 minuten. De gemiddelde bezoekduur van bezoekers die bijna nooit naar de binnenstad
komt, bedraagt bijna vier uur. Mannen verblijven gemiddeld korter in de binnenstad dan vrouwen.
Gemiddelde detailhandelsbestedingen in 2012 op het niveau van piekjaar 2009
Aan de bezoekers is gevraagd hoeveel zij besteed hebben aan aankopen in winkels voor dagelijkse
artikelen, winkels voor kleding en schoenen en overige winkels.
Ruim een derde van de bezoekers (38 procent) heeft geld uitgegeven in een winkel met dagelijkse
artikelen. Dit aandeel is vergelijkbaar met dat in 2011 (37 procent). Het gemiddeld bestede bedrag in
deze winkels bedraagt naar eigen zeggen 24, wat iets lager is dan vorig jaar.
In winkels voor kleding en schoenen heeft ruim de helft (59 procent) van de bezoekers bestedingengedaan. Dit is een opvallende toename ten opzichte van 2011, aangezien het aandeel besteders toen
48 procent was. Wel waren de gemiddelde bestedingen in het modische segment in 2011 iets hoger
(2011 81; 2012 78).
Het aandeel besteders in overige winkels tenslotte, bedraagt 41 procent. Dit percentage is
vergelijkbaar met dat in de voorgaande jaren. Zij besteden gemiddeld 37 in deze winkels, een fractie
minder dan vorig jaar.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
49/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
36
Figuur 4.7
Gemiddelde bestedingen door besteders in winkels (dagelijks, kleding/schoenen , overig) en
gemiddelde bestedingen door bezoekers (2003-2011).
0
25
50
75
100
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
dagelijkse artikelen overige winkels kleding en schoenen gemiddeld
Wanneer de bestedingen in de drie branches bij elkaar opgeteld worden, bedraagt de gemiddelde
totale besteding per bezoeker van de binnenstad (die er komt om te winkelen of voor markt- of
toeristisch bezoek) 70; exclusief niet-besteders is de totale gemiddelde uitgave in de binnenstad
85. Hoewel de gemiddelde bestedingen in de drie voorgelegde branchegroepen licht zijn afgenomen
vergeleken met 2011, zijn de gemiddelde totale bestedingen wel gestegen en zijn deze hoger dan
voorgaande jaren, ook dan 2009. Dit wordt verklaard door de groei van het aandeel besteders in het
modische segment.
Marktorintatie licht afgenomen, gemiddelde bestedingen stijgen welGelet op enkel de bezoekers op n van de marktdagen, heeft 66 procent de warenmarkt bezocht (of is
van plan de markt te gaan bezoeken). Dit is 2 procentpunt minder dan in 2011. In 2010 bezocht meer
dan driekwart (77 procent) de warenmarkt.
Een ruime meerderheid van de marktbezoekers heeft ook geld uitgegeven op de markt. Het gemiddelde
bestede bedrag is 22. Vorig jaar besteedden de marktbezoekers gemiddeld 19.
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
50/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
37
Figuur 4.8
Aandeel marktbezoekers en gemiddelde bestedingen (2010-2012).
16,1
18,0
21,8
-
5
10
15
20
25
2010 2011 2012
0%
20%
40%
60%
80%
100%
gemiddelde besteding aandeel warenmarktbezoekers
Horecaorintatie licht toegenomen, gemiddelde bestedingen dalen welRuim tweevijfde van de bezoekers (41 procent) brengt, naast een bezoek aan de detailhandel, ook een
bezoek aan horecavoorzieningen in de binnenstad. In 2011 was dit nog 36 procent. De gemiddelde
bestedingen zijn wel wat afgenomen en komen uit op 16.
Figuur 4.9
Aandeel horecabezoekers en gemiddelde bestedingen (2007-2012).
16,7 17,2 16,1
12,6
16,7 16,1
-
5
10
15
20
2007 2008 2009 2010 2011 2012
35%
37%
39%
41%
43%
45%
gemiddelde besteding aandeel horecabezoekers
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
51/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
38
Combinatiebezoek met culturele voorzieningen erg beperkt
Combinatiebezoek met bijvoorbeeld Concordia Cinema, het Muziekkwartier of Kunstkwartier Roombeek
komt weinig voor. Vrijwel alle respondenten (98 procent) hebben, net als vorig jaar, gn bestedingen
in de culturele sector gedaan.
4.4Vervoer en parkeren
Auto en fiets zijn meest gebruikte vervoermiddelen
De auto en de fiets zijn het meest gebruikte vervoermiddel om naar de binnenstad van Enschede te
komen. Ten opzichte van 2011 heeft de fiets de auto vervangen als meest gebruikt vervoermiddel.
Hoewel met 36 procent het aandeel wat met de fiets naar de stad komt stabiel blijft, is er een sterke
afname van het aandeel wat met de auto naar de binnenstad gaat. In 2011 was dit nog bijna veertig
procent, nu is dat n op de drie. De bus heeft het afgelopen jaar aan populariteit gewonnen; negen
procent gebruikt de bus om naar de stad te gaan. In 2011 was dit nog zeven procent. Mogelijk dat de
discussie over en media-aandacht voor de parkeertarieven de vervoermiddelkeuze heeft benvloed.
Figuur 4.10
Met welk vervoermiddel bent u naar de binnenstad van Enschede gekomen?
2%
8%
14%
8%
35%
33%
2%
8%
9%
7%
38%
37%
4%
9%
9%
9%
33%
36%
0% 10% 20% 30% 40%
overig
trein
te voet
bus
auto
fiets
2012
2011
2010
Bezoekers van buiten Enschede komen het vaakst met de auto (68 procent), terwijl Enscheders het
vaakst de fiets pakken (55 procent). Onder Enscheders maakt vijftien procent gebruik van de auto om
naar de stad te komen. De mate waarmee Enschedese bezoekers met de auto naar de binnenstad komen
varieert. Bezoekers uit zuidoostelijk deel van Enschede geven minder vaak de auto als vervoermiddel
op dan binnenstadsbezoekers uit bijvoorbeeld het westelijk deel (figuur 4.11).
8/11/2019 Enschede Binnenstadsmonitor 2013
52/81
Binnenstad in beweging Experience bezoekers
39
Figuur 4.11
Vervoermiddelkeuze naar Enschedese binnenstad, bezoekers afkomstig uit Enschede (2012).
NB: o.b.v. 4-cijferige postcodegebieden; categorie overig bevat o.a. te voet, bus, bromfiets/scooter, scootmobiel.
Meeste bezoekers parkeren de auto in een parkeergarage
Bezoekers die met de auto komen, parkeren deze het vaakst in n van de parkeergarages (70 procent).
Dit aandeel is gestegen ten opzichte van voorgaande jaren. Na de parkeergarages worden de gratis
parkeerplaatsen en de parkeerautomaat het meest gebruikt: elf procent van de bezoekers parkeert de
auto op een gratis parkeerplek f op een locatie waar via een parkeermeter betaald kan worden. Vijf
procent parkeert op een terrein met slagboom. Particuliere terreinen word
Recommended