View
227
Download
1
Category
Preview:
Citation preview
Institut d'estudis occitans de ParísDocuments per l'estudi de la lenga occitana
N°18
François MALVAL
Étude des dialectes romans ou patois de la
BASSE-AUVERGNE
Edicion originala : Vigot, 1877-
Document dins lo maine public numerizat per archive.org
Documents per l'estudi de la lenga occitana
Daus libres de basa numerizats e betats a dispausicion sus un site unique.
Des ouvrages fondamentaux numérisés et mis à disposition sur un site unique.
Mesa en linha per :IEO París
http://ieoparis.free.fr
ETUDE
DESDIALECTE
ROMANS
OU
PATOIS
DE
LABASSE-AUVERGNE
PAU
M.
F.MALVAL
ANCIEN
CHEF
DE
DIVISION
ALA
PRÉFECTURE
DU
PUY-DE-DOME,
MEMBRE
DE
l'ACADKMIE
DE
CLKRMOÎIT
BT
DE
LA
SOCIETE
DES
SCIENCES,
LETTRES
ET
ARTS
DE
NICE
(AU'ES-MARITIMES
)
-^&>'**^-*-
|(î)b^0^i5_
CLERMONT-FERRAND
I6
S-^
'
IMPRIMERIE
TYPOGRAPHIQUE
DE
A.
VIGOT,
RUE
DE
LA
TREILLE,
14.
1877
TABLEDESABRÉVIATIONS.
Pr.oupro.
signifient
:prononcez.
rtw^
PRÉFACE
Plusieurs
historiens
grecs
et
latins,
entre
autres,
Strabon,
Polybe,
Pline,
Justin,
Tite-Live,nousont
transmis
les
laits
et
gestes
des
Gaulois
depuis
les
temps
historiques.
Tite-Live,
notamment,
nous
apprend
que
l'an599
avant
notre
ère,
l'an
154
deRome,
la
jeunesse
belliqueuse
du
centre
de
la
(jaule
transalpine
s'élant
réunie
sous
son
chefnommé
Bellevovèse,
franchit
les
Alpes
et
alla
s'établir
dans
lescontréesde
l'Italieque
lesRomains
appelèrent,
depuis,
laGaule
cisalpine.
Ces
historiensont
pris
lesoinde
nous
citer
lesnoms
des
tribus
d'oùpartirentcesémîgrantsaunombre
de500,000combattants,emmenant
aveceux
leurs
femmes,
leursenfants
etleurs
bestiaux.
C'étaient,
dit
Tite-Live,
des
Arvcrties,
des
Bituriges,
des
Lémovices
et
plusieurg
autres
peuplades
du
Centre
etde
l'Estde
laGaule.
D'après
cesmémos
historiens
anciens,
dont
la
véracité
estaffirmée
par
des
historiensmodernes,
tels
queAmédée
Thierry,
et
l'historien
italiendes
pluscompétents,
M.
B.
Biondelli,
les
tribus
gauloises
se
fixèrent
dans
iaLombardie,
lePiémont,
laVénéiie
et
l'Emilie,où
elle:J
apportèrentleursmœurs
etleurs
dialectesceltiques,
etoù
leursdescendantshab
teatencore.
On
doitdonc
s'attendre
àrencontrerdans
les
dialectes
actuelsde
ces
provincesun
grand
nombre
de
rootsgauloisintroduitsparleursnouveaux
habitantsgaulois-celtiques.
Le
tableausynoptiqueetcomparatifqui
suit,vientconfirmerincontestablement
lavéracitédeshistoriens
anciens
etmodernessur
des
faits
etgestesmémorables
des
Auvergnats
àune
époque
bienreculée,mais
ila
aussi,
etparticulièrementpour
but,deconstaterque
lesAuvergnats-Celtessontréellement,pour
lioe
—6—
bonne
partdu
Boins,
lesancêtres
des"Piémonlais;
que
lePiémont
s'élant
gardé
pendant
des
sièclesà
l'abrides
civilisations
exagérées
de
l'Italieet
de
la
Provence,
qui
l'entouraient
àl'ouest
et
au
midi,
a
conservé
pluspur
qu'en
Auvergne
même,
son
dialecte
celtique-auvergnat;
que,
par
conséquent,
les
personnes
quiveulent
écrireenproseou
enversauvergnats,
doivent
étudieretprendre
tout
particulière-
mentpourguide
ledialecte
actueldu
Piémont,oùsubsistentencoreaujourd'hui,ennombre
considérable,
desmotsà
la
formationdesquels
legénieceltiqueadominé.
On
estbienforcédereconnaître
cetteinnuencerelativementau
langage
d'abord,
lorsqu'on
remarque
qu'une
partieconsidérabledemotspiémonlais,
3,000environ,
setrouventdans
le
dialecteauvergnat,avec
lamême
orthographe,
lamême
prononciationquedans
le
piémonlais.En
outre,
quelques
singularités
remarquablesdémontrent,
sansaucundoute,que
legéniede
lalangueceltiquedesAuvergnatsagrandement
inQué
sur
la
constitutiondulangage
actueldes
Piémonlais.En
effet,
lacommunauté
de
race
entraîne
lacommunauté
delangage.
D'autre
part,quand
on
aquelque
peu
fréquenté
des
Piémonlais,
on
aété
bientôt
frappédeleur
ressemblanceavec
lesAuvergnats
sous
le
rapportde
la
constitution
physique,
du
caractère,
desmœurs
etdesinclinations
naturelles.On
estproraptementconvaincu
qu'ilsontdusanggauloisdans
lesveines.
Pourmettre
lelecteurétrangeràmême
de
lirecorrectement
le
dialecte
piémontais,
jedonne
ci-aprèsquelques
avis
tiresd'auteurspiémontais
sur
laprononciation
desvoyellesdans
ce
dialecte.
Je
serai
très-obligéauxpersonnes
quiremarqueront
desfautesdans
ledialecteauvergnat,deme
lessignaler.J'en
prendraibonnenotepoui-
la
2*édition.
PRONONCIATION
des
voyelles
en
piémontais,de
ladiphtongueEU,
etde
la.consonneN
ouNSUSLIGNÉEOUSOUSLIGNÉE.
INFLUENCE
de
la
consonne
//placéeaprèsunCouun
G,
soitdans
l'intérieurd'unmot
soita
la
FIN
;influencedesaccents,delaCEDILLEET
DU
TRÉMA.
ACCENTS
Accentaigu.
Accentgrave.
DiphtongueEU
NouW
L'accentaigu
(')seposesur
toutes
lesvoyelles
desmots
tronqués,
telsque
giornâ
(journée)
;mente
(métier)
;resti(vêtir)
;acasô(acajou)
;vii^tû
;et
sur
les
monosyllabesquipourraientcauserquelqueambiguïté.
Lesvoyellesmarquéesd'unaccentgrave
seprononcenten
appuyantunpeu
dessuseten
faisantdominerdavantage
la
voix
sur
ces
voyellescomme
dans
laver
(lèvre);
sabèr
(sabre);
cèrt
(certain);fer
(fèr)
;becà
(becquée);
pnpà
(père,papa);
leàL
(loyal);
bcch(grand-père);
arsavci[puer,
avoir
de
l'odeur);
arsensé
(rincer);
oboè
(haut-bois)
.pajè
(palier,
subts
);
foet
(fouet);
sïsêl
(ciseau)
;ojntT
(amer).
LediphtongueEÏT,surlaT:elIeonposeun
traithorizontalembrassant
lesdeux
voyelles,ouun
courttraitsurchacune,équivautMadiphtonguefrançaiseEU
et
seprononcedemôme,comme
dans
lesmo's
françaisfeu,malheureux
qui
s'é-
criventen
piémonlais
feu,malheureus.
Le
trait(-)
placésurunN
ousousunN
avertitqu'il
faut
luidonnerunson
iiam,dis«ntlesauteurs,c'est-à-direquelesondecettelettredoitseperdredansla
bouche.
Ilfautavoirentendusouventde
labouche
des
Picmontais,
prononcer
lesmois:
barona,
ciisina,
lana,smana,
pèna,
spina,
bona,
cuna,
(baronne,
cuisiné,
laine,semaine,
peine,
épine,bonne,berceau)pour
saisircettepronon-
ciation
très
difficile.Elleestinconnuedans
lefrançaisetmême
dans
le
patois
auvergnat;
ce
n'estpasnon
plus
l'nespagnol.
Je
dois
dire,
toutefois,
qu'en
seraitbien
compris
dos
piémonlais,
lorsmême
qu'ondonnerait
àcettecon-
sonne
le
sonhabituelde
cette
lettrenen
français.
Doublesconsonnes
etCHGU
.^It^'f]^iTT
^",^'piémontais
n'est^utrechosequ'unC
que
l'ad-
jonctionde
la
lettreH
renddurmême
deyant
lesvoyellesE
eti.
Ainsi
lemot
chepronom
relatif(latinqui,guœ,
quod)
seprononce
ké;
etchi,
quireprésente
lelatinquis,
seprononce
là.Quand
cesdeuxmofs
doivent
seposerdevantun
motcommençant
parune
voyelle,
ilsperdentleur
voyelle
eou
i,etcettesup-
pression
doit
êtreindiquéeparuneapostrophe,commedansch\
^
Au
sujet
dei'empLidecelte
lettreajoutée
àunC
ouunG
en
pwiiiontais
ainsiqu'en
italien,
nousnousbornerons
àdireaprès
lesnombreuses
recherches
quenousavons
faites,que
dans
toutes
leslangues
apportéesd'OrientenEu-
ropepar
lesCeltes-Gaulois,
lesGallois,
lesGaëls,
les
Slaves,
lesGermains,
cette
lettreH,
placée
soitdans
lecorpsdumot,
soità
la
fin,ne
s'ytrouve
quepour
avertir
qu'il
faut
aspirerfortement
lavoyellequi
laprécède
D'autres
expli-
cationsnous
entraîneraienttrop
loin
(V.
Bopp,
grammairecomparée).Nous
ajouteronsque
lepiémontaisn'aadmisqu'auneépoquerelativementmoderne
la
doubleconsonne
cliet/yApar
l'influence
pressante
de
lalangue
italienne.En
LeKrc
11
—9—
effet,unouvrageimpriméeu
1492,
àTurin,
constate
qu'on
employait
alors
que
etquipourpronoms
relatifs.
Ces
explicationss'appliquent
àladoubleconsonne
(jhcomme
àch.
La
prononciationdel'Anon
accentué,
qui
estaucoTimencemont
oudans
le
Voy<;llnA
corpsdesmots,
estlamêmeque
celleque
luidonnent
laplupartdeslaugues.En
unmot,
c'est
laprononciationdel'A
français,
italien,espagnol,
et
autérieure-
ment
àceslanguesmodernes,
laprononciation
de
l'Adu
latin,du
ccllique,
du
sanscrit,
etc.
L'A,
désinencedessubslantifset
adjectifsféminins,
seprononcecomme
l'A
français
bref.
Ala
findes
participesverbaux
etdes
participespassés
où
ilportetoujours
l'accentgrave
et
n'estjamaissuivid'unTcommedans
lesparticipe^dequelques
dialectesprovençauxoulanguedociens,l'Aa
lesontrès-prononcédeVa
français
surmonté
de
l'accent
circonflexe.
Cet
accent
est
mis
là
pour
rappeler
l'accent
toniqueousondominantdumot,que
les
latinsfaisaientpeser
surcet
Adesparticipesseterminantpar
âtus,
ùla,
ât'im.
Ilen
estdemême
pour
l'ade
latroisièmepersonnedu
singulierdes
futurs
desverbespiémontaisvenusdesverbes
latinsde
lapremière
conjugaison,
qui
doitrecevoirl'accentgrave,
etpourquelques
adjectifs
telsqueesàt
(exact)
qui
nesontréellementque
desparticipesayantconservé
leT
latin.
L'Ades
adjectifs
etsubstantifsseterminantpar
àl,comme
formai,
général,
—10—
crwô',
latéral,
fiscal,
capital,camàl,
natal,pestai,
elc,
etc.,
doit
assi
rece-
voirunaccentgrave.
C'estdans
leinèraebutque
l'adésinencedessubstanlifspiémontais
tirésdes
substantifs
latinsaucas
accusatif,comme
verilà,bontà,pietà,qualvà,
etc,
etc.,
sontsurmontésd'un
accent
grave,
ces
substantifsayant
ététirésdet'mfà/em,
bonitàtem,
pietàiem,qualitàtcm.
C'estencorepour
lamême
raisonque
Vu
de
TÎrtùprendun
accentaigu
parce
qu'ilaété
prisde
virtutem.
Voyelle
1^
Dans
igdialectepiémontais
ily
atroissortesd'e:
i"
Teordinaire
nonaccentué
nimarqué
d'aucun
signe
quelconque,
qui
est
ditferméou
étroit
etseprononcecomme
Ve
fermédu
françaisaccentuéd'un
acceni
aigu.
C'estpnunmotYeordinairedu
latin.
2"
L'«
cédillequi
doitseprononcer
très-muet,comme
dans
messa,
blessa,
contessa,
rema,
teme,
crede,
etc.,
etc.
3"L'couvert[apertoolargo)disentlesitaliens,sur
lequel
leslexicographeset
autres,posent
un
trémaou
un
accent
grave,
etqui
se
prononcecomme
Vè
ouvertfrançais.Ex:
Icraou
tèra.
En
outre,
\'e,mêmedépourvu
d'accentseprononce
très-ouvert,quand
il
est
.suivid'un
rdans
lamôme
syllabe
Ex
:fnfëni,mvërnou
infèni,invèrn.
^^y^^^^
^L'ipiémontais,nonaccentué,
seprononcecomme
\'idu
français.Lorsqu'ilest
terminaison
d'infinitifs
qui
ont
été
tirés
d'infinitifs
deverbes
latinsen
ire
comme
fer)
,deferire,nuirl,àcnulrire,parti,àepartiri,parturl,ûeparturire,ou
—11—
deverbesfrançais
tirésdu
latin,comme
niantenîdu
françaismaintenir
cet1
tinaldoitrecevoir
un
accent
grave
selon
quelques
écrivains,
un
accent
aigu
selon
d'autres,pour
lemaintiende
l'accenttoniqueque
leslatins
faisaient
{)eser
surcette
voyelle.
Pour
lemcme
motif,
quelijaessubstantifsou
adjectifsprovenant
du
latin,
commemari
(époux),venudemariius;mari
(mauvais),venu
dubas-latin
ma-
ritîo;
fi,venudeficHs;panil,venu
depanicum;
ri,venude
rivus,
etc.,etc.,doi-
vent
recevoir
l'accentgrave
ou
aigu.L'unou
l'autrede
ces
accents
doitfaire
donneràcetI
lesonprolongéqu'onattribueenfrançaisà
l'Idans
lemot
épître.
Quelquesadverbes,
telsque
II,
(là),
si,
(ici)prennent
aussil'accentgraveou
aigu.Lorsque
1'*estplacédevantun
juouunn,
ilseprononcecommeen
latin,
en
italien,en
espagnol,enentraînantavec
lui
laconsonnecomme
sion
pro-
nonçaitimeou
ine.
Ily
adeux
sortesd'O
dans
le
dialectepiémontaîs
:
Voyclîoo
1"L'Omarquéd'untrémaqui
seprononceouvertcommedans
lesmotsfran-
çaistrop,botte,qui,ensupposant
cetO
ferméou
àson
étroit,seprononceraient
troup,
boutte^
t^L'Ononaccentué
nimarquéd'un
tréma,qui
s'appelleenpiémontaisétroit
oufermé,
seprononcecomme
ladiphtonguefrançaiseOU,comme
IO
de
lalan-
gueromaneancienne,Voordinaireduvieux
provençal
etdu
vieux
français.
—12
Quelquespreuvesme
semblent
icinécessairesau
sujetde
cetO
ordinairedu
Tieux
français
etdu
vieuxprovençal
seprononçantOU.
Dans
leslangues
latine,espagnole,
italienne
etallemande,
lesonOU
estre,
présentépar
lalettreO
nonaccentuée.
Dans
lalangueprovençaleanciennenéo
de
lalangueromane
primitive,
cesond'OU
aétéreprésentéparlalettreO
non
accentuée,
etencoreaujourd'huil'OordinaireduprovençalactuelseprononcOU
dans
lesmots
où
un
usageabsurde
toutmoderne
n'«pasjugédevoir
lerem-
placerpar
laridiculediphtongueOOU
(V.
legrand
dictionnaireprovençaldn
docteurHonorât
etd'autres).Le
françaismoderne
^euln'apasde
caractère
de
Toyelle,
quireprésente
lesonOU;
ilfautqu'ilaitrecoursaune
diphtonguepour
1exprimer.
oi
"
Cependant
le
vie.ix
français,du
xiF
auxvF
siècles,
celui
de
l'historien
Ville-Hardom,
dospoètesKoberldeReims,
Huelles-Pioncelles,
GilbertdeBer-
neville
Hebers,
Rulebœuf,Thibaud
de
Mailly,HuguesdeBercy,
Philippede
Viiry,
Bonaventure
Desperriez,
employait
l'O
simple
ordinairenonmarqué
daucun
signe
pour
caractère
spécial
représentant
le
sonOU.
Citons
pour
exemple
lesmotssuivantsqu'ontrouvedans
lesauteurs
citésetdansungrand
nombre
dautres
:
Coronepourcouronne.
Vospour
vous.
Cortpour
court.
oïrpour
ouïr.
{3—
Golepourgoulte,
Morirpourmourir.
Movoirpourmouvoir.
Povoirpour
pouvoir,
Soffrirpour
souffrir.
Tornerpour.relourner.
Troverpour
trouver.
Voloirpourvouloir.
Solagernsntpoursoulagement.
Loengepourlouange.
Loerpour
louer.
Assopirpourassoupir.
Amor
pouramour.
Proessepour
prouesse.
Secossepour
secousse.
Coireispour
courroies.
Miroërpourmirouër.
Amoureuspouramoureux.
Doleurpour
douleur.
Copeaupourcoupeau.
LettreU
Cetusage
aduréjusqu'à
la
finduxv«
siècle
puisqu'on
le
rencontre
encore
dans
lesœuvresdu
roiRené.Etencoredenosjoursmêmes,malgré
lespronon-
ciations
indiquées
par
les
dictionnaires
modernes
français,
le
vulgaire
ne
prononce-l-ii
pas
rémoulade
pour
remolade,
louin
pour
loin,louintain
pour
lointain,
Louare
pour
Loire,Rouanne
pour
Roanne,
mouane
pour
moine,
mouarepourmoire.
Pour
abréger,
disons
qu'ilyabien
des
raisonsdeprésumerque
lesond'OU,
attribuéà
l'Oordinairenous
aétéapporté
de
l'Orientpar
lesCollesqui
l'ont
laisséenGaule
etenPiémontoù
ilestresté
jusiju'àcejour.
LesPiémontais,
quisontde
racegauloise,
lesFrançais
etnotamment
lesAu-
—14—
veignats,ontconservéjusqu'àprésent
laprononciationaiguc,gauloise,oumieux
celtique.àlavoyelleU,contrairemenlauxusagesdesautrespeuplesdel'Europe
occidentale,qui
laprononcentOU.
Ilnepeuts'éleveraucundoutesurl'origineet
la
prononciation
actuellede
cette
voyelle,caron
latrouvedans
le
sanscritet
dans
legaulois,accentuéed'un
accentgraveou
aigu,
etemployéecomme
dési-
nence
d'accusatif.
D'autre
part,
laconservationdusonactueldececaractèredanstoute
laGaule,
dans
lespays
slaves,
dans
tous
les
dialectesde
lalangueromane
et
dans
la
langue
française
ancienne,
prouve
incontestablementque
ce
son
et
lalettre
même
qui
leporteont
été
importés
dans
laGaulepar
les
Celtes,sespremiers
enyabisseursvenusdel'Inde
LesAllemands,
ilestyrai,connaissentnotreU,
mais
ilsne
s'enserventque
ires-rarement.
C'estune
exception
dans
leirlangue
qu'ilsindiquentpar
un
trémasur
ce:
m,ouenajoutantun
eà
lasuite
de
l'ue,lorsqueceltelettredoit
prendre
lesondel'ù
français.
Nousavons
ditque
lesItaliensprononçaient
la
lettreUcomme
ladiphtongue
OU.
Toulelois,nousdevons
signalerquelques
raresexceptions,commedans
1s
mots
ialienspiù
etviriù
Mais
ces
raresexceptionsnemodifient
pas
larègle
générale^
LegrammairienitalienYeneroni,
àilqnelesPiémontaisetlesMilanaù
[enpartiede
race
gauloise]prononcentVVcomme
lesFrançais.
Cellepronon-
—15—
dation,
dil-il,(stvicieuse
etcontraireau
bonusagede
lalangue
italienne,
telle
qu'on
laparleàFlorence
etàRome.
LeUrc
IL'Ipiémontais
représente,
en
outre,
l'article
masculin
pluriel
du
français
(les).
Ilestaussi
lepronom
personnelJE,comme
on
leToitdans
lesexemples
suivants
:iliber,
leslivres
;i
lodi.Je
loue.Mais
ilfautne
pas
oublierque
cet
Iseremplaceparun
J'apostrophéquand
lemotqui
suitcommence
par
une
voyellecomme
dans
lesphrasessuivantes
:J'amis,fodio,
lesamis,
je
hais;
jondo
vedej'amis,je
vaisvoirmesamis.
/ou
ijestunpronom
démonstratifdu
troisième
cas
singulier
et
pluriel
et
duquatrième
cas
plurieldesdeux
genres,
qui
se
rend
en
latinpar
i//*,
illis,
illos;en
français
lui,
leur,
les.
/ouy
estaussiunadverbede
lieu,
latin
ibi,français,
yj
ijandarai,
j'y
irai.
Lettrée
Laconsonne
cse
prqtio'cedurequand
elleestdevant
un
a,un
o,un
uou
un
h.Quand
elleestdevantun
eouun
i,saprononciation
est
cellede
tcheou
de
fc/i!selon
laprononciationauvergnatedesmots
c/iaya'i,chabra
quidoivent
seprononcertclmveau;
tcliabra.
c'est
aussi
laprononciationdesAnglaispour
le
mot
cliurch,ég
ise
eChichester,nom
pr
prede
ville;child,enfant,
etc.,
etc.
La
syllabe
en,
soitseule,
soitdans
lecorps
des
mots,
doit
toujours
se
prononcer
cln,jamaisancomme
en
français.
Le
J,dans
lepiémontais
etl'auvergnat,
remplace
le
plus
souvent
l'y
grec
français,tenant
lieudedeux
iietseprononcedemême.
AVANT-PROPOS
jV,
B,—
Ledialeclepicmonlais
àétécompilésur
ladeuxième
éditiondu
vocabulairede
Zalli,rerue
et
enrichiedenouveaux
mots
par
les
soinsd'uneSociétécomposéedeprofesseursde
collèges,
de
notaires,
decurés
etvicaires,degénérauxdel'armée,
de
conseillersdecours,de
banquiers,de
docteurs
en
droit
et
enmédecine,desecrétairesdessénats
etavocats,de
jardiniersde
Sa
Majesté,dechanceliers,
d'architec'es,
manufacturiers,abbés
etgardiensdecommunautés
religieuses,de
receveursgénéraux
des
finances
et
di-
recteursdesdomaines,d'intendantsetdocommissairesdesguerres,degéomètres,d'évêques
etarchevêques,
de
vétérinaires,decommandeurs
d'ordres,
directeursdescontributions,decomtes
etchevaliers,d'employés
supérieursdes
finances,dechanoines,demairesdecommunes,
d'archivistesetdéjuges
ail
noiul>i*ode
ISO.
TABLEAU
COMPARATIF
DeMotsdu
dialecteRoman
Piémontiis
etdesmatsanaloguesdu
dialecteRoman
Auvergnat
(Basse-Auvargae)
.
A.
FRANÇAIS.
A,
pronom
personnel
qui
indique
la
3cpersonnedusingulier
etdu
plu-
rieldesverbes
://,
elle,
ils,
elles,du
latin':
ille,
itla,
illud,////,y^^/''^^^
En
piémontais,
ce
pronomA
est
souvent
conjointàun
substantif
;c'est
UHpléonasme,maisunpléonasme
très-
permis
par
l'usage,comme
dans
les
phrasesci-conlre
représentéespar
les
phrases
françaisesci-après
:
II
étudie
trop
;elle
brode
très-
bien
;ces
deux
frères
s'entr'aiment:
les
truffessontprécieuses.
PIKMONTAIS.
A(latin
:ille,
illa,illud).
AUVERGNAT.
A.
Chiel
asludia
trop
;Chiia
atravaja
ben
d'
pont;
sli
doi
fratej
as'vèulo
bon
:le
lrif»>leason
presiose.
Al'esttidii
Irôp
;Va
{iti)
lin
btùda
bien
;quèui
doux/niri
s'amon
bien
;
\las
Iru/a-s
sonirèiciotisn-s.
~18
FRANÇAIS.
Aarl.
sing.
signedu
dalif
sing.
:à
l'école,
àlable,
<il'horame,
àla
femme.
AUX
arl.m.
pi.du
3*cas
:auxlourds
ou
étourdis,
aux
fous,
aux
oncles,
auxhommes.
AUX
arl.
f.
pi.:è(re
aux
(roussesde
quelqu'un.
Va-t-en
à(ous
les
diab'es.
AU
arl.m.
et
f.,
arl.comp.du
3<cas
ou
dalifsing.
f.;à
labarbe,à
la
file,
àla
fin,à
la
grosse,
àlalongueà
la
main,
àlapapa,
kla
porle,
àla
sourdine.
AU
coûl,
au
détail,
aujourd'hui,au
jour
fixe,
a'.idouble,
hdos,
àpoil
au-dessus,
au-dessous,
àl'excès,au
lendemain,
àl'envers,prendre
au
mol,au
soleil,au
pair,au
niveau,
au
nel,à
l'ombre.
PIEMONTAIS.
A,
al,
ala
scola
,a
la
lavola,
al'om,
aladona.
Ai,
aj,
ai
lord,
ai
mal,
ai
barba,
aj
oraini.L'ts'échangeparunj
devant
vanlunmol
quicommence
parune
voyelle.
Esse
ale
Irossed'un.
Va
alemascfie
AL
masc,ALA
fém.:
àlabarba,
a
la
fila,a
la
fin,a
lagrossolana,
ala
longa,
alaman,
alapapala,
ala
porta,
alasordina.
-^^
^'4
AL
masc.
:al
cost,
al
délai,aldid'an-
cheui,
al
di
fis,
aldobi,
al
doss,
al
dsor
dsora,
al'ecès,
al'endiman,
al'inverss,
pié
al
mot,
al
sol,
al
par,
al
net,
al
nivel,al'ombra.
AUVERGNAT.
AVeicola,
ala
Icuda,
alafenna,
aVome.
Au-s
lordaU'ds,au-s
fon-s,
au-.<ieian-
cle-s''uu-s
omet.
Alas
Iroussa-sdecaucun
(ou)d'un.
Val
aton
sleu
(ou)
lu
diablcîs.
Alabarba,a
la
fda,
ala
fin,
ala
groussèira,pr.
alagroucheira,a
la
ilonga,
alapapa,
alasourdina.
i An
coust,au
dèilaje,undgiou
d'anciii,
adgiou
fiss,au
double,a
doss,
au
dcssoubre,au
dessous,a
Vcssôs,
au
l'endema.
aleinvers,
preindrc
au
mot,au
solci,
au
parèi,au
nitet,
au
nel,aVoumbra.
—19—
FRANÇAIS.
A,
préposition,sertàindiquerun
lieu;
ildemeureàLyon,
ilva
àllomc.
Tlindique
la
position
:à
nnain
droite,
àmaingauche,à
ladroite,à
lagau-
che,du
côté
droit,du
côtégauche.
11indique
l'altitudeet
le
geste
:àge-
noux,
àbrasouverts.
Ilindique
letemps
:à
luidi,àheure
fixe.
Ilindique
la
distance
,l'espace
:d'ici
àcent
ans.
Ilindique
laqualité
:étoffe
àpoil.
II
indique
la
quantité
:la
dépense
monte
àcent
écus.
IIindique
la
valeur,
le
prix
:du
vin
àdixsous
lepot.
Aindique
lamode,
la
manière
:à
la
manièredescourtisans.
Ilsvontun
àun,deuxàdeux,
troisà
trois,quatreà
quatre.
Alapiémontaise,
àla
française.
PIKMONTAIS.
AstaaLion,
ava
aRoma.
Aman
drila,aman
sinistra.
Agenoj
per
tëra,abras
duvert.
Ames(ii,
aora
fissa.
Da
si"asentani.
Slolaa
poèl.
La
speisaamontaa
sentscu;
Delvinadès
sold
'1bocal.
Alamoda
d'ia
cort.
Avanaun
aun,
adoî
adoi,a
Irea
tre,a
quatr'a
quatr'.
Alapiemouleisa,a
la
franceisa.
AUVERGNAT.
Resta
[ou)
domoura
aLioun,
va
a
Rouma.
Ama
dreila,
ama
gaulcha,
àta
dreicha,
alagaulcha,d'au
couslà
oucoula
dreil,d'aucoustagautche*
Adgenoupar
tiara,a
brasdubei'L
Ameidia,aaura
fissa.
D'eitchecentans.
Eiloffaa
poèil.
La
dépensamontaa
cent
escu-ts,
Dau
viadciseu
lepot.
Alamoda
de
lacour.
'
Ivanun
aun,
ivandoua
c'ou,
ivait
Ireia
Irei,quatrea
quatre.
Alapiemonlaisa,a
lafranseisa.
—20—
.
FRANÇAIS.
Aindique
lemotif,
lemoyen,
la
fin
:
àma
requête,moulinà
bras,mou-
linàcheval.
Aindiquel'appartcrance
:cen'estpas
ànousàvidervosdKférenls.
Aindique
ladisposition
:il
est
dans
lecasde
se
fairejus'ice,de
seven-
ger.
Aindique
lerapport,
laproposition
:
ceque
un
estàdeux,
deux
sont
ft
quatre.
Aindique
laprésence
:à
sabarbe,
en
saprésence,en
dépitde
lui.
Ily
a,
en
outre,beaucoup
d'autres
Zaliipour
lesconnaître.
Abondance.
Abandonné,
ée.
Abandonner,
quitter.
Abandonner,
faire
la
croix.
Abcès.
PIEMONTAIS.
Amia
arcesia,mulin
abras,
mulin
acaval.
Astanen
anoi
acomodc
le
voslre
diferense.
Ai'é
alcas
afesse
guistissia
de
soe
man.
Coina
l'èun
adoiason
doia
quatre:
AUVEKG.VAT.
Ama
requesla,mouli-na
bras,
mou-
lina
Ichavau.
Cou
n'eipas
anaulrd
aaccoumoudà
voiradi/ereinsa.
hi
hecapableds
sn
fà
dgiulissa
fèr
sama.
Couma
ciun
adou,duu
son
a(juafre.
Asoa
barba,
asapresenssa.
manièresde
direqai
seforment
avec
la
préposition
A,
vle
dictionnaire
de
Asa
barba,
en
sa
fvcsensa
oi
deipi
de
se.
Abondanssa.
.Abondança.
Abandonà,
ada,
pr.abandonna,
ada.
\Abandonna,
ada.
Abau'Joné,
pr.
abandonné.
\Abandonà,
pr.abandonna.
—Fè
lacros,
pr.crous.
—Fâ
lacrous.
AposletBa.pr.6jwus<cma.
\Aposiema,
pr.apousteima.
—21—
FRANÇAIS.
Ahricot.
Abécédaire.
Accabler,
aballre,
faliguée,abatlue.
Accent.
Accoucheuse,commère.
Acheler.
Accommoder,accommodé.
Accord,
d'accord.
Accoutumer,
accoutumée.
Accroupir
(s')sebîotlir,fairelabenne.
Accuser,
s'accuser.
Actede
contrition.
Adieu.
Af/aire,mon
affaire.
Affectation.
Affirmer.
Affliction.
Affûtdecanon.
Agrandir,
accroître.
Agneau.
Agréable
nouvelle.
PIEMONTAIS.
Arbricô,
abrico,
abricoch,
albicocli
.
Abècèdari.
Feri,
ferida.
Acsan.
Comare,
pr.coumare.
Catè.
Vdobè,
pr.adoubé,adouba.
Accordi,
d'accordi.
Costumé,
p.couslumè,coustumà,ada.
Quatesse,
fé
labena.
Acusè,acusosse.
At
de
contrissiou.
Adieu.
Afc,mé
afé.
.\fetassion.
Furli
forti,
pr.
fourti.
Ailission.
Afùdecanon
p.canouo,
Sgrandl.
Agnèl.
.\greablanuova,
pr.nououvu
AUVEUGNAÏ.
Abiicô.
Abccedari,
Feri,ferida.
quelchi,quelcMdru
Acsan.
Comara,
pr.coumara.
Tclialà,
tchalc.
Adobà,
pr.adouba.
Accord,
d'accordi.
Coslumà,
pr.coustumàada.
Sequalàou
cala.
Accusa,
s'accusa.
\
Aie
de
conlriclieuou
chu.
Adiù
adiou.
A/è
elafaire,moun
afaïre,
Afelacheilou
chù.
Forti,pr.
fourti.
Apichenou
aflichù.
Ajù
decanoun-n.
Agrandi
oèigrandt.
Agnè-louagneù.
Àgreabla
nouvella.
n
FRANÇAIS.
Aider.
Ajgrelte.
Aiguière.
AiguiJIacledes
bouviei"s.
Aiguille.
Aiguillon.
Aimé,
ée.
-
Aimermieux,davantage,
préférer
Ainsi,
c'est
ainsi.
Airain,
cuivre,
bronze.
Aise.
Alchimie.
Alcôve.
Alênede
eordoiinier.
Alerte.
'
Allée.
Aller.
Allumer.
Alors.
Amasser.
Amble,
alleràl'amble.
PIEMOÎSTAIS.
Giutc,
p.dgiutè.
Egrèta.
Tghêra,
egliièra,
lighera.
Agulia,
agujada,slembo.
Agulia,
aguja,
gulia.
Avujon,
ujon.
Amà,amada.
Amé
mèi.
Cosi,
insï,
parci.
Aràm,
pr.aran
Asi.
Archiraia,
pr.arqulmia.
Arcùva.
Lesna,
leisna.
Alerta.
Aléa,
lèa.
Aude,
provençal
anà.
Inluminè,lumè.
Alora,
.nllora,anlora.
Anraassè,masse.
Anbra,
andé,
d'anbra.
I
AUVERGNAT.
IGiuilà,
pr.
dgiudà.
j
Algrèila.
Eiguièta.
jAguliada,agugada,
èilombèl.
!Agulia,
aguya,
(juga,gulia.
I
Aguliou-n.
j
Eimù,
èirnuda,amà,amada.
j
l'Jimàméi,
auiàmèi.
ICou
cieinche,
cnchi.
I
Arayi.
\Kise.
\Archimia,
pr.
àilcî)iu)ia.
jArcôva.
'Aleïna.
j
Alerta.
jAUja,
aleya.
Anà,
nà.
Lumà
liumà.
lora,ahmra,aoru,ord,aoura.
pr.ou.
!Amassa,
niassà.
•
i,-^,£;Yiiaï^"'^^^^''
'^""'d'ambla.
-23
Ambre
succin.
Améliorer.
Amende.
Amis,mon
boaami.
Amoiji.
Amoureux,
aman!.
Amiel.
Ampiniiie.
An
(année;.
Analogie,
rapport
Analornie.
Ancre.
Année,
loule
l'ani.se
Ane.
Anerie.
Anesse,somme
(nécessaire;,
Anier.
Anon,asnon
petitAne.
PIF.MONTAIS.
Anbra.
iVJiorc,miliDré,
pr.
miuurè,
miliourè.
Eraenda.
Amis,me
bonamis.
Arnor,
pr.amour.
Amoros,
pr.amourous.
Amit
(lai.amiclxis).
Anfibio
(omuet,
ofinal
ilalien).
An,
(latin
iinnus),anada.
Analogia
pr.
ou.
Aiiatomia,nolonua.
Aucora,
anchora.
Anada,
tulal'anada.
Aso
(o
ital.muet).
Asnaria.
Sôma.
Asnè.
Asnèt.
AUVERGNAT.
Ambra.
Amiliorà,miôrà,p.miourà,amiliourà.
Eimenda.
Ami,moun
bou-nami.
Amour,amou.
Amourou.
Amil,
[lai.nmiclus).
Anfibio.
An
(lai.annus)^anada.
Analogia,
pr.
analougia.
Analomia,
pr.analoumia.
Ancra,
lai.
anchora.
Anada,
loulaVannada,
loukt
la
naïki.
Asc
Anaria.
;,
(Sùma)Sauma.
;•
j.
Aniè.
A.snoun.
..:>.
Nota.—
Asmn
en
piémontais
signifie
gros-àne.En
provençalil
signifie
petitàne,
asouu.Du
reste
touieslies
désinencesenonindiquentunaugmentatifdans
lepiémontais.
—U—
FRANÇAIS.
Ange.
.ssftahB.-^t^
..
Animal,
les
aHirriâûf.'
'
Angiuc.
Annoncer.
Elleannonçait
lécarnage.
Apaiser
leboa
Dieu.
Aplomb,
avoirsonaplomb.
Aposlème,
abcès.
Appétit,bon
appétit.
Appeler.
Apprendre,
appris
(pariicipe)..
Apprenez.
'«>'?..«vaihtn'f!.
I
Après,
après
tout.
Aprésent,raaintenai
t,de
suite.
Approfondir.
Ap()uyer.
App
11}é,ée.
ito'5;»w\U'-:
.
.Aniiguce.
Arbre,
cetarbre
tant
fier.
Arrhe,petitearchefcoffro,petilcoffre)
PIEMOMAIS.
Ange,
pr.
andge.
J'animai'.
Angina
pr.
aiulgina.
Anonssié,
nonsié.
Aiionslava
'Icarnagi.
ApasIé
elbon
Dio.
Aplomb,
avei
soaplomb.
l'ostéma,
pr.pous'ema.
Apclit,
aptit.
Apelé.
Anprende
part,anpress.
Aiiprendes.
Aprèss,
aprèss
lut.
Ora,
pr.
oura.
IMofondi,
pr.proufondL
Apogé,
pr.apoudgé.
Apogia,
pr.apougiada.
Aragn,
(!at.aranea).
Elbo
:costerbo
l;irifier.
Krc.t,
eicbèla,
arcbèta,
pr.
arqucla.
AUVERGNAT.
Atige,pr
andge,
pi.angi,
angèi.
(aiouanimaù
(provençal).
Angilia,pr.amigina.
Anonssri.
nonsà.
Anonxuca
lecarnadge.
Apasié
ou
apajn
le
bon
Dio,
pr.
le
boun
Diou.
Apl'iii.pr.apiou-n,
avèi
soun
aploun.
Pdstnitu,pr.
pousleima.
Apcti,
apti-t.
Apclà,
Aprende.
apreis.
Apreinèi
oaprenia.
.\pré,
aprri\apré
tout.
tora,pr.
oura
tou)aoura
(pr)avoura.
l'rof'ind!.
pr.
pronfoundi.
Apoyà,
pr.apouyà
(ou)apùyà.
Apoyuda.
pr.apouyada.
.\ragna
'oit]uragnada.
Queli'bte
lanl
fier,
(el)aubrè,
Erleha,
urlclia,erlcliela.
-^iKS^
•:)—
Archer.
Archilecle.
Architrave
(lal.cpistylium).
Archiviste.
Argent,
loonnaie.
Argent
vif.
Armenieiii.
Armistice
Armoire,
Armurierfarraorum
faber.)
Arrang;pment.
Arrèlor,
s'arrêter.
S'arrêtait.
Arrière,
là-bas.
Se
retirer,
recaler,
retire-toi.
Arriver.
Ajsciiic
(lal.arsinicum].
Artificieux.
Artificicusemenl.
Assassinat.
Asseoir.
PIEMONTAIS.
Arcè,
pr.
arichè.
Arcliitet,
(lat.architcctus),p.arquKct.
Arcliilrave,
pr.
arquitrave.
Archivista,
pr.
arquivisla.
Argent,
gnoca,
pi.giioclie,
niori('<f;i.
Argent
viv.
Armamenl.
Armislissi.
^
Arniàri.
Armure.
Arang!ament.
Arestéo
resté.
S'arreslava.
Andaré,
anià.
Tiresseandare,an
là,
Arivé.
Arscnich,
pr.que.
Arlifissiôs.
Arlifissiosanient,
pr.«<oh.
Assassinaineiit.
Sté,
seté.
AUVERGNAT.
Ailchèi,
pr.arichei.
Aftchilel,
pr.
arcliilète.
Àrlchiirava,pr.
artchitrava.
Artchivisla,
pr.
artchivista.
Argèn,gnoca,
moneda,
pr.
inouneda
Udgen
viù
(lat.argenlum
vivens'.
Armamèn.
Armistisse
[ou]
issi.
Armoara,
pr.arraouéra.
Armuriéi.
Arandgiamèn.
Areilà,
uresia,
se
resta,
s'areslà.
S'areilava.
s\ireslava.
Andarè,anhi,
anlai.
—lira-se,
se
lira,andaré,
anlai.
Arriva,arriba
[provençal}.
Arseni.
Arlifissiou-s.
Artifissiousamcn,
pr.
raeii.
Assassinamen,
pr,mein.
Selià,
slià.
—26—
IJ'AXÇAIS.
Assez,
passiibîemeiil,suffisamment.
Assiette.
Associé,
ée.
Associable.
Association.
Associer,
s'as^nfier.
Asso:liment.
Assurer.
Allaclie,
îien,
cuiuroie.
Attaché,
être
affar'ié,
Atl;)c]ier.
Altacliera.
Attaquer.
Atteler
les
banifs.
Atteloire.
Attendant
(en,.
Attendre.
Attendonsàdemain.
Attendez
(sivous!.
Attendait
(on
s').
PIEMONTAIS.
Assé,
pro,
pr.prou.
Sièla,
aspiéta.
Assossio,
fem.
socia,
pr.
assou.
Associabil,
pr.
assou.
Assossialion,
pr.
assou.
Assossié,
pr.assou.
Assiirliment,
surtimeut.
Arssicurc.
Alach,
slaca.
Stacà,
esse
stacà.
Staché,
taché,
ataché,
pr.que.
Lo
slachara,
pr.qua
lolacara.
Ataclié,
pr.afaqué.
Giondgé
ibeù.
Cavia.
Mentre.
damentre,
dumentre,
antra-
mentre,
tramentre.
Atende,
spelè,
aspetè.
Ateuden
àdimanoudoman.
S'v'atendès.
S'attendion
(ils
s'ifltendaient).
AUVERGNAT.
isseipro,pr.prou.
Chcla,
acheta,
chèta.
Assossia,assocha,assochèi,p.<iS%o\ic\\2i^2k
Assossiabte,pr.
assouchable.
Assossiacheuou
chù.
Associa,pr.assouchià
et
s'assouchià.
Assurtimèn,assourlimen.
Assegurù,achurà.
Atalcha,
eitatcha.
Alalcha,
eiialchà,
esseeilalchà.
Eilatchà,
atachà.
Ueitachara,
pr.
l'eitafchara.
.1lacà.
Giougnà
lu
biù.
Cavia,
pr.
tchavija,
taladdouira.
Dumentre,
dementre,
damentre,
do-
mentre.
Attendre,
pcila
{d'expectarc],
Atenden.pr.
ein,adoma,
pr.dou.
S'valendèi,
pr.che
v'at.
On
s'atendia
ois'alendion.
—27
FRANÇAIS.
AUeiition.
AHesler.
AtCraper,
gripper,
le
prendrepar
le
col,ravir,
lesaisirpar
lecou.
AUraperont
(ilsvous).
Au-delà,
s'en
aller.
Ailleurs,
de
là.
Augmenter.
Aujourd'hui.
Audience.
Aune
ou
aulne,mesure
linéaire.
Auditeur.
Aumône.
Aumônier
de
troupes,homme
chari-
table.
Autaut.
AutrelanI,encore
autant.
Autour,
enlour.
Aulre,
l'autre,
lesautres,nousautres,
vous
autres,aux
autres.
PIEMONTAIS.
Atteussion.
Alesté,
testé.
Raspè,
loraspèper
'1
col.
Voirasparan.
Aulà,
dedlà,
d'Ià.
Andèsse
d'Ià.
Aumentc.
Aldi
d'ancheni,
aldi
d'ogi,
oggi
d'an-
cheui.
Udiensa.
Auna,
(lat.ulnus
b.
1.a!
na).
Uditor.
Omona,
pr.oumouna
ou
limosna.
Omoniè,
pr.oumouniè,
moniè.
Otant,
pr.
oulant.
Autreslanl.
Anlorn.
Autr',
l'aulr',
iaulri,ou
iaidi.
Naulr
,vautri,
ai
autri.
j
.AUVERGNAT.
Attcnrkeuou
chù.
itesta,
testa.
Jtapà,
lerâpa,per
lecoùou
lecô.
Vouraparan.
Ënlè,
entai,
dedlàl,
dedlè'i.
S'enanà
d'Un,
'
Alimenta.
'
Ancui,au
d(jioud'aneui.
!
Audienssa,
odienssa,
pr:
(ou]
udienssa
Auna.
! iOditor,
aùditor,
pr.ouditour.
,Loumona,
pr.oumouna.
Omonèi,pr.oumounèi.
Otan,
pr.
outao.
Dire
tan.
Otor.
pr.
outour.
Autre,
Vautre,lu
autrèi,naulrci,vau-
Irèi,au-s-auirèi.
—28
Avance,
d'avance.
Al'avance.
Avantage,
d'avanlag?.
Avantageux,
se.
Avantager.
Avantageusernenl.
Avenir,
l'avenir.
Aventure.
—donner
labonneaventure.
—à
labonne
aventure.
Avertir,jevous
avertis.
Avertissait
(ilvous).
Aucun,
pasun,nul,pas
une.
Aveugler.
Aviner
s',
s'enivrer.
Avis.
Aviser,
ilss'avisent.
Avoir
IIdoity
avoir.
Qu'as-lu
là.
Eu.
eue,
s'ileût.
PIEMONT.VIS.
Avanssa,
àl'avanssa.
D'avanssa,
àl'avanssa.
Avanlagi,
d'avantagi.
Avanladgio»,vanlagios,
pr.ious,ousa.
Avanlaugè,
vantadgè.
Avantagiosament,
pr.
gi'ou.
Aveni,
l'aveni,
l'avni.
Aventura,
vcnlura.
l)èlabona
ventura,
pr.bouna.
Alabonaventura,
pr.bouna
vcin.
Averti,
avisé,
v'avertissi.
V'averlissia.
Pa'u,
pa'na.
Sborgné.
Pié
laniona
(singe]
Avis.
Avisé,
s'avison.
Avèi,deù
Havèi.
Cil'avesne
li.
Agù,
avii,s'aghessa
pron.
s'aguessa.
AUVi:K(i?{Al.
Avunsa,
(Tavanssa.
AVavanssa.
Avantadf/e,
(Tavantadyc.
Avanladgiou-s
vantadgiou-sa.
Avanladgià,
vanladgià.
Avanlagiosamcnl,
pr.dgiou.
Avni,
averii,
l'utni.
Aventura,aventura,
pr.
veio.
Donàlabonavcnlura.pr.ûoaBaclhoann
Alabonaventura,p.bouna
elventura.
Auertl,
avisa,
v'avertissi.
V'averlissia
,v'avertichia
.
Pà'un,
pa'una.
Eib'mrgnà,
eibourlia.
Prendre
lamounina,
[ou)
prcudc
{ou
preigne.
Avis.
Avisa,
s'avison.
Avei,
dieu
liavèi.
Qu'a-lu-quf
pour
aqui,
Agu,
avn,
s\igiiessa.
FRANÇAIS.
Avoir,
avoireu
N'ayezpas
tant.
Ileut.
Il
ii'avail
pas,
Vous
eussiez
dit.
Ilseurenl.
Ilsauront.
Ilen
aura.
La
troisièmejel'aurai.
Vous
auriez
dit.
29—
PIEMONTAIS.
Avèi,
avèiagu,avu.
N'aghes,pà
lan,
pron.
aguès.
Aghèl,
pron.
aguèf.
Anavia
pà.
Aqliessiasdis,
pron.
aquessias.
Aghèron,
pr.aguèron.
îaurau,
pr.aou.
Anenaura
'1
(ers,
l'aurai
pr.
aourai.
V'aurias
dit.
AUVERGNAT.
Avei,
aveiagu,
adiu
yaghès,
n'ayapalan,
pr.aguès.
Aguct,pron.aguèt.
Ari'aviàpà.
Agncssa
di
[ou]guessadi,
Aguèron.
l-z-auran,pron.
z'aouran.
Anenaura,
pron.
aoura.
La
troisièmeVaurai,
pr.aouraï.
Vanrias
di,pron.aourias.
13
Babau,
mot
que
les
nourrices
em-
ploientpourfairepeuraux
petitsen-
fants,l'ogre,
lediable.F^ure
babau.
Badinage.
Badaud,
busequi
ne
s'émeut,
quoi
qu'on
dise.
Bagatel'e.
Babau,
fèbabau.
Badinagi,badiuada,
pron.
badinadgè.
Cac,
quac.
Bagatcla.
Fè
babàii.
liadinadgc,
hadinada.
Caque.
l'agatela.
—no—
FR\NÇA1S.
lîaise-ciilou
c'est
lecUat,mot
trivial,
quand
on
ne
veut
pas
désigner,
donner
le
nom
de
la
perssniu'!
dont
on
parle.
liaisser.
Balance,instrument
àpeser.
Balancier
d'horloge.
lialayer,chasserdehors.
Baleine
(la).
Balourdise.
Bamboche,
libertinage.
Banc,de
menuisier,
etc.
Bande.
Bandage.
Banqueroute.
Banqueroutier.
Baptisa'lles.
Baptiser.
Baragnes,
liaies,
clôtures,
sentier,
chemin
entredes
haies.
Baraque,maisonen
ruines.
PIEMONTAIS.
liasaOÙ.
Basse.
Balanssa.
Balansin.
Bofé
fora,
pr.
bou.
La
balena.
Bolordaria,
proo.
lour.
Banbochia,
pr.banLotchia.
Bimcli,
pron.banque.
Benda.
Bendagi,
bindagi,pron.
dadgi.
Bancarota,
pr.hancarouta.
Bancarotié,
pr.bancaroutié.
Baliaje,pron.
batiadge.
Balesé,
batié.
Baragne,
plur.debaragna.
Baraca.
AUVERGNAT.
Bouesatiù.
Bèissà.
Balanssa.
Balansié,
balanséi.
Boufà,
boueifà,
fora.
La
baléna,
baleina.
Balordaria,
pron.
balourdaria.
Banbocha,pron.
banboicha.
Banc
ban.
Benda,pron.
bein.
Bendagc,
beindage.
Bancarota,
pr.baiicaroula.
Bancarotié,
pr.
bancaroutié,
Batisaja.
Bâtisa.
Baragna.
Baraca.
—31—
FRANÇAIS.
Baillemenl,
bailler.
Banqueltc,
hodoir,
marchepied.
Barbet
chien
barbel.
Barboller.
grogner,murmurer.'
BarhoUer,
bouillir.
Barbolleur,grondeur.
Barbouille,
radoteur.
Barbouiller.
Barillet,
petit
barildespaysans.
Bariolage.
Barre,perche
et
traitde
plurae.
Barrer,
mettre
labarre.
Barré,fermé
:ilétaitbarré.
Barrot,
tombereau
àdeux
roues
et
à
bœufs.
Bascule.
Bas,
basse.
Basse,
instrumentdemusique.
Basse-laiile,tondevoix.
PIEMONÏAIS.
Baj,bajada,
bajé.
Marciapè,
pr.
martchiapc,
banchetta.
Barbin,can
barbin.
Berbolè,
berbolo,
pr.berboulè.
Id.
Berbolù,pron.
berboutù.
Barboj,
pr.
barboiij
Barbojé,
pr.barboujé.
Barlèt.
Bariolada,
pr,
barioulada.
Hara.
Barè.
Barà,
eria,
barra.
Barossa.
Aussa-lèva,
(ital.)
a!ta!ena,
(lat.)
to-
leua.
Bas,
bassa.
Bassa.
Bass,
(vox
gravis.)
AUVKilGXAT.
Bajada.
bajà.
Marchape,
pr.
marlchape,
Banquila.
Barbé,
pron.
tcke
barbe.
Barbota,
pi.barboutà.
Id.
Barbolur,
pr.
barboulur.
Barboja,
pr.
barbouja.
Uarbojàpr.
barboiijù.
Barle,
barlèt.
Bariolage,
pr.bnriouhuUje
mi]
bariou-
lada.
Bara.
Barà.
Barà,
cria
harrà.
Barra.
Bascula.
Bas,
bassa.
Bassa.
Bassa-taja.
FI'.MN'Ç.VIS.
Bataille.
Ballre,
frapper,
heurter,
tapoter.
Bè,bêlement
des
brefcis,
bêler.
Faire
bè,;êlre
faible,à
sec,iudigenl,à
labesace.
Beau,
bel,
se
fairebeau,
grandement
beau,
fortbeau.
Beau-fils,
bellefllle.
Beaugarçon.
Beaucoup,
tout-à-fail.
Entièrement,comme
tout,parfailcraent
Bec.
Bec
d'âne,
outildemenuisier.
Becquée,
beccade.
Becqueter,
picoler.
Benêt,
sot,lourdaud.
Benjamin
(le),l'enfant
préfpré.
Benistaiit,
nom
propre
d'une
riche
famillede
Riora
;en
piémontais,
PIKMONTAIS.
B^ilaja.
Tabasé
,(âe
tabas
,tambour
basque.)
fè
bè.
Fé
bè.
Bel,
fessébel,belcomme
tut.
Fiastr.
flastra.
Belgarsson.
Com
lut.
Bech.
Bedaine,
pédaiue.
Becà.
Bcchè,
picoté
pr.
picoulè.
Babi.
Beniamin.
Benestant.
de
AUVERGNAT.
Balaja
.
'labasà.
L'
Fè
bjf,
hcilà.
"f^
Bel,brave,comma
(ou,
sefà
brave,
se
fà
bel.
Filiàlre,
fialre^
fiatra,
filialra,
hiaugarsou-n.
Coma
tout.
Bè.
Bédane.
Decada.
Becà,picoulà.
Babie,appliquéeaux
liiomoispar
le
peuple,pour
leprénom
d'Amable.
Bengiamin,
pr.bendgiamin.
Benislant.
—33—
FRANÇAIS.
richeea
biensfonds.Cenompropre
aété
sans
doule,
d'aborduoe
épi-
Ihète
et
ilne
fautpass'étonnerde
sa
mutation
ennom
propre
;ilen
aété
demême
pour
lesobriquet
deTa-
r;ignaquid'abord
asigaifiérangde
vigne,
palissée,
etquiestdevenuun
nom
d'une
famille
de
lacommune
deVarennes-sur-Morges,
etc.
Benneou
banne,
panier,
corbeilledes
bêlesdesomme.
Berger,
bergère.
Besace.
Besoin.
Besogne.
Bétail,
V.
fr.
bestial.
Bêle.
Bêle,imbécile,grossebête.
Bêlise.
Beurre,mainsde
beurre
qui
laissent
échapper.
PIEMONTAIS.
AUVERGNAT.
Bena.
Berge,
bergera,
pr.berdgé,
berdgera.
Bisaca,
bisachia.
Besogn,
bsoga.
Besôgn,bsôgn.
Bestieul,Bestiam.
Bestia.
Bestia,
bestiassa.
Betisa,
bitisa.
Bar,man
d'bur.
Benna,
{celtique.)
Bargei,pr.
hardgei
eira.
Besassa.
Besoen,pr.
besouein.
Besogna,pron.besougna.
Beiliaux.
Beilia,
bestia.
Beitia,
bestiassa.
Bitisa,
beitîsa.
Bure,ma
de
bure.
34
FRANÇAIS,
Biais,tournerde
ce
côté.
Bicoque.
Biens,
lesbiensdes
autres.
Bientôt.
Bigorne,
petiteenclume
à2cornes.
Bijoutier.
Bilboquet.
Billieux-se.
Billot,àl'usagedescharcutiers
etcui-
siniers.
Billof,boutde
bois«uquelon
attache
des
clefs.
Biscuit,
châtaignes,
pâtisserie.
Bise,
ventdu
nord-est,
borée.
Bissac.
Bitume,
lat,bitumen.
Bizègle.
Blanchir.
Blanchisserie,
blanchirie.
Blanchissage.
Blanchisseuse',
lessiveuse.
PIEMONTAlS.
Sbiass,
viré
d'cost
sbiass.
Bicoca.
Iben,
d'i
aïtré.
Bentost.
Bicorna.
Bisotié,pr.
bisoutié.
Biboqnef,
pr.
bilbouquet.
Bilios,
pr.
bilious.
Plot.
Massôch.
Bescheuit.
Bisa.
Bisaca.
•
Bitum.
Birtègle,
bissèf.
Blanchi,
pr.bianqui.
Biancaria.
Blanchissage
pr.
bianqui.
Busadiera.
AUVERGNAT.
Biais,
vira,peque
biais.
Bicoca,
bicnqua.
Lu
ben,
d'euautreiou
lu
bien.
Belo,
bienteu,
beleu.
Bigorna.
B'joutiê,pr.
bidjoulié,
bidjoutei.
Bilbouquèl.
Bilios,pr.
bilious.
Plot,pto
lalots,
pr.
talou,
talon,
billou.
Bisquoui,
besqueui.
Bisa.
Bissa.
Bitume.
Bisègle.
Blanchi,
blanchi,
pr.
Ichi.
Blancharia,pr.
tcharia.
Blanchissage,
pr.blantchesage.
Bugandiera,
bugaderia.
—35—
FRANÇAIS.
B'enâlro.
Biotlir
{<e\,tniir
(se],
fairelabenne.
Blouse.
Bobine.
Bobo,
mal,
leraie
enfiiiitin.
Boclie,
boule
àjouer
en
bois,
(mol
nécessaire).
Bochee,coup
pnrlequtïîavec
saboclie,
on
chasse
laboulede
l'adversaire.
Bocher,
débùler
laboche
deson
ad-
versaire.
.
Bœuf,
lai.
iîoi?.
Boire.
Boisson,
bipuvage.
Bon,
exl,ùtniMuentbon.
Bon
coiniîîc
le
pain.
Bon
(de),
toutde
bon.
Bon,
plusbon,
le-meilleur,(mot
né-
cessair!^).
Bon-ami.
Bonbon,
dia'j,ée,
confis.
PIÉMONTAIS.
Hiuaslr.
Quatesse,
fé
labena.
i5!o-a,
pr.blousa.
Bobina,
pr.Boubina.
Bôbô.
Bocia,
pr.bolchia.
Bocià,
pr.botcliià.
Bocè
pr.
bolché.
Bô,
bcu.
Beive.
Bevanda.
Boii,pr.boun,
bon
corn
tul.
Boncom
l"pan.
I)abon,
lutd'abon.
El
piùbon.
Bon-amis.
Boa-bon,
pr.boun.
AUYIÎRGNAT.
Uluàlre.
Se
enta,
se
<juata,
fa
labena.
Blosa
pr.
blousa.
Bobina
pr,
boubina.
Bôbo
Bùlcha
pr.
bôlcha.
Hôciada
pr.
bùichiada,
Bochià
pr.
bùlchà.
Boù
pr.
booii,biou,
biù,bèu.
Biu'e,
beùre.
Buvenla,buvendu.
Bon,
pr.bou-n,boacounia
(ou.
Boa
cotima
lepa.
De
bon
n,
toutdeboun.
Lepus
boun.,
lemcilloUy
Bonami
pr.bounomi.
Bonbon
pr.bônbou-n.
~36—
FRANÇAIS.
Bonlionime.
Boii-vivant.
Bonne
grand'mère,bonnemaman.
Bord
d'uQ
ruisseau.
Borgne,
corne,
bosse,
contusion.
Bosse.
Bossed'unchameau.
Bouc.
Bouche,
bouchée.
Bouchonde
tavernede
paille.
Bouchonnerun
cheval.
Bouffée.
Bouffer,
souffler.
Bouger,
semouvoir.
Bougre,coquin,
bougresse.
Bouillant,huilebouillante.
Bouillir.
Bouilliràgros
bouillons.
Le
bouilli,viande
bouillie.
Bouillon,
àboire,
de
soupe.
Bourgeon
de
vigne
etautres
plantes.
PIEMONTAIS.
Bonom.
Bon-vivent.
Nona.
Bordd'un
ri.
Dorgna.
Id.
Glieubad'uncamel.
Bocli
pr,bouch.
Boca,
pr.boucon.
Bocion
pr.boutchion.
Bocioné,
pr.boulchiouné.
Buf,
bofada,
bofpro.
bouf.
Bofé
pr.
bonfé.
Bogé,
pr.
bouo'gé.
Bogre,
bogrcssa,
pr.bougre,bogressa.
Bijjent,
eulibujcut.
Bui,
buji.
Bui
fort,
buj
fort,moloben.
El
buii
buji,
Brèu.
Bourra.
AUVERGNAT.
iioiwme,
pr.bounôme.
lionvivant.
Bona.
Bord(Tun
rioriù.
Borgna,
bossa.
Id.
Uossàd'untchamà
Bouque,
boucau.
Boucha,
pr.boutchada.
Boutchoude
taverna.
liocionà,
pr.boutchounà.
Bofoda,
pr.boufada.
Bofà,
pr.
boufà.
Bogià,pr.boudgià.
Bogre,
pr.bougre,
bougressa.
Bulien,
bujen,
oliebulien.
Bui,
buji.
Bui
tort,
biauco.
Le
bui,
buji.
Bri
etbreu,
brèi.
Bnurrou.
—37—
FRANÇAIS.
Bourre.
Bourrée,danse
el
airde
celledanse
Bourru.
Bourse,
petilebourse.
Boul.
Boutd'homme,
culotdernier
né.
Bouture.
Boyau.
Bouvier.
Bracelet.
Braies,
culottes,hautde
chausses.
Braillard,
de.
Braise.
Branches
pelile,rameau,rame,grosse
branche.
Branche
petitescoupéespouréraonder
lesarbres.
Brandon,
torchede
paille.
Branler.
Bras.
Brasière.
PIEMONTAIS.
Bora,
pr.boura.
Borea,
pr.bourrèa.
Borù,pr
bourù.
Borsa,
pr.boursa,
borseta.
Bol,
but,
pr.bout.
Gliernacio,
pr.guernaciou.
Bolura,
pr.boutura.
Bud*el,buel.
Boè,
pr.boue.
Brassalèf.
Braja,
pluriel
braje.
Brajassé.
Brasa.
Uamat
ramassa.
Brouda,
sbronda.
Brandon.
Branlé.
Brass.
I
Brasèra.
AUVERGNAT.
Bora
pr.
boura.
Bouréja,
latinchorcaalveruica,
liourù.
Boursa,
bourseCa.
BoU'l,
bou.
lernaciù,
lernaliù,
ternachiou.
Bolura,
boutura.
Budè
t.
Bouié.
Brassele.
Braja.
Brailiard-arda,oubrajard,
da.
Brasa.
Rama,grossarama,
branicha.
Bronda.
Brandou-n.
Branla.
Bras.
Brasièra.
38
•-
Brassières,
corsel
d'eiifaiif.
Bravesgens.
Bravehomme,
ho!à
!hé
!miinière
fa-
milière
d'appeler.
Bravo,
crit-rbravo.
Brèche.
Bredouille,barbouille.
Bredouiller,barbouiller.
Brillant,
briller.
Broche,
instrumentde
cuisine.
Bioche
àd'autres
usages.
Broderie.
Brodeur,
brodeuse.
Bronde,
branches
d'émondage.
(mot
nécessaire).
Broqueltes,
clousmenus.
Brosse.
Brosser.
Brouillards,
gros
broui'!ards.
PIEMONTAIS.
Bra.>;sièra.
Brava
gent,
pron.dgen.
Brav'om.
Bravo,cridébravo.
Brecia,
pr.
brelchia.
Harboj,
pr.barbouï,
barbojé,
pr.bar-
boujé.
Barbojé,
pr.
barboujé.
Briliant,
brilià.
Asla,
brocia,
pr.
brolchia.
Brocia,
pr.brotchia.
Brodaria,
pr.
broudaria.
Brodeur,brodèusa.
Bronda.
Broclieta
pr.
brouquelta,
plurielbro-
chete.
Brossa,
pr.
broussa.
Brossé,
pr.
brousse.
Nebia,
nebiona,pron.nebiou.
AUVEUGNAT.
Bras.sièra.
Bravi
gens,
bravùme.
Bravo,cridà
brava.
Btecka,pro.
ùrelcha.
Barb'Uya.
Barhnuyà.
BriUan-l,
brilià.
Brocha,
pr.
brolcha.
Jd.
Brodaria,pr.
broudaria.
Brodeur,brodèusa,
pr.
brou.
Bronda.
Broqueta,
pr.
brouqucla.
plur.
brou-
quelta.
Brossa,pr.
bioussa.
Brossé,pr.broussà.
Nebla,niola
pr.nioula.
—39—
FRANÇAIS.
Brouillard,
livrejournal
brouillon.
Brouiller.
Brouter,
paîlre.
Bruine,
petite
pluie.
Bruine,
givre,geléeblanche.
Bruiner,tomberdu
givre
verglas.
Bruiner,
pleuvoirde
lapluie
fine.
Bruire.
Bruit
éclatant,d'uncoup
violent.
Bruit.
Bruyère.
Buanderie.
Buis.
Buisson.
Bureau.
Buse,
idiot.
Buten
blatic.
Cabane.
Cà,
deçà,de
ce
côté-ci.
PIEMONTAIS.
Brojass,
pr.
broujass.
Broj,brojè,
pr.broujè.
Brotè,
pr.brouté.
Rosioa,
pr.rousiua,pièuvèta.
Brina.
Brinè.
Piuvsinè,piovsiné,
pr.piousiné.
Brui.
Spatarada,
paff.
Brui,
ital.bruito.
Bruèra,
brujèra.
Bugadaria.
Bus.
Busson.
Burô.
Quac,
gôgô.
D'buten
blanc,
(v.du
français.
)
OiCabana.
Dsà,
dedsà.
AUVERGNAT.
broujard.
Broya,
brouyà.
lirolà,pr.
brouta.
Pleujina,
pleudjena.
Urina.
Jirirui.
Pludenà,
ploudijenà,plusinà.
lirusi.
Pelàrada.
Uni.
Urujèrabredgèira.
Uuandaria,
bujandaria,bugandaria.
Bouts.
Buissou-n,
bouissou-n.
Burô.
Quac,caque,
cac,gogo.
D'buten
blanc.
Cabana.
Dedsai,
dsai,
dedsèi.
~40—
FRANÇAIS.
Caboche,
lête.
Caca,
fairecaca.
Cachet.
Cadet,
filspuioé.
Cadran
d'horloge.
Caillette,andouillelte,perdrixdemon-
tagne.
Calabre,
battre
lacalabre,rôderçà
et
là,chasser
laperdrix.
Calembourg.
CalamKeux.
Camarade.
Camouflet.
Campagne,
battre
lacampagne.
Camper,lancer,jeter,(molnécessaire.)
Canaille.
Canard.
Caneyas.
Cantinier,
ère.
Capeline.
PIÉMONTAIS.
Cabocia
pr.
cabotchia.
Caca,
lécaca.
Cacet
pr.
catchet,
sigil.
Cadet.
Quadrant.
Quajeta.
Calabria,
bâtelacalabria.
Calanborgh
pr.
calanbour.
Gaiamitôs.
Camrada.
Camouflait.
Campagua,
balé
lacalabria.
Campé,
tapé.
Canaja.
Canar,
ania,angna.
Canavass.
Cantine,
cautinéra.
Caplina.
AUVERGNAT.
Caboteha.
Caca,
caquèl,
fàcaca.
Calchc.
Cadet.
Cadran
.
Caillèia,
calicla,
caïèva.
Battre
la
calabra,
Calambour
.
Calamilous
.
Camarada,
canbarada.
Camoufle.
Campagna,
battre
lacalabra,
lacuH'
pagna.
Campa,
lansà.
Canalia,canajà
Canar.
Canavas.
Canlinei,
cantineira.
Caplina,
capelina.
—41
FRANÇAIS.
Capricieux.
Capuce,
sortedesaladequipemme.
Caque,
idiot,
niais,
qui
ne
ditmot
quoiqu'on
dise.
Rester
sans
bouger,
immobile,
sans
diremot.
Caricature.
Carmin,minium.
Carnage.
Carosse.
Casaque.
Cassandre.
Casserolede
cuivre.
Cause,savoir
lacause.
Caution,une
mauvaise
caution.
Caveçon.
Caverne.
Cent.
Centaine.
Centigramme.
PIEMONTAIS.
Caprissiôs.
Capussa.
Stéquac.
Quac
(usité
dans
lescampagies
elà
Clermontmôme).
Caricatura,
garicatura.
Carmin.
Carnagi,
pr.
carnadji.
Carossa.
Casaca.
Cassandra.
Cassarôia.
Ocasion,
savei
l'occasioD.
Caussion,
nacalivacaussion.
Cavesson.
Caverna.
Sent.
Sentena.
Sentigrama,ceutigrama.
AUVERGNAT.
Caprissioù-s,caprechou.
Capussa.
Caque.
Keslà,caque.
Caricatura,
garicatura.
Carmin
.
Carnage,pour
carnadje.
CarosiT€
.
Casaca
.
Cassandra.
Cassarôia.
Causa,
savèi
lacausa.
Caucheu,namouvasa
caucheu,
ocau-
chù.
Cavesson-n.
Caverna.
Sent,
cent.
Senleina,centaina.
Sentigrama,centigrame.
—42
FRANÇAIS.
Centenaire.
Centime,
ceiitiènoe.
Cenlimèlre,
Cep,
plande
vigae,souche
tronc.
Cérémonie.
Céréraonieux.
Cerisaie.
Cerise
etcerisier.
Céruse,
blancdeplomb.
Chacun,
chacune.
Chafoin,personne
maigre.
Chagrin.
Chagriner.
Chaîne.
Chaire
d'église.
Chambrée.
Chanforgue,
rabâchage
(mol
néceS'
sairej,aupropre,
chalumeau,
mu-
sette,
flûte.
Chance.
Changer,échanger.
PIEMONTAIS.
Sentenari.
Centira,
centesim,
centesiraa
part.
Centiraèlr.
Sep.
Serimônia,
sirimùnia.
Sérimouios,
siriraouios.
Ceresèra,
pr.
tcheresèra.
Ceresa,
pr.
tcheresa.
Cerusa,
pr.tcherusa,
CiascuQ,
pr.
tch.ciascuna.
Mangia
laserle.
Sagrin.
Slomachc,
pr.sloumaqué,
sagrinè.
Cadena.
Cesa,
pr.
tchesa.
Pajada.
Sanforgna.
Cianssa,
pr.
tchianssa.
Madè,
écaubié,
lat.mulare.
AUVERGNAT.
Sentenari.
Cenlima.
Cenlimèlre
,
Se-p.
Sirimània
SerimànioU'S,
Cerisèra.
Cerisa
elcerisèi.
Cerusa.
Tchacun,Ichacuna,
Icliacu.
Mangia
léserlas.
'
Tchagrin.
Slomacà,
sloumacq,,
Ichagrinà.
Tchèina
.
Tchesa.
Paillada,
paliacla,pajada.
Ichanforgna,
sanforgna.
Tchianssa,
Ichanssa.
Mudà,
pr.
tch.
43
l'UANÇAlS.
Chauger
lielinge,d'habits.
Chanoine,
leschanoines.
Chanson,toujoursmême
refrain,rabâ-
chage,'au
propre
chalumeau,
mu-
selle,
flûte.
Chantre
d'église.
Chapeau.
Chapelier,
ère.
Chapelure.
Chapiteau.
Chapitre,
ilstiennentchapitre.
Id.,
leschapitresdesmoines.
Charger.
Char,
charriot.
Chargé.
Charivari.
Charroi.
Chasse.
Chasser.
Id.,maladieque
riennechasss.
PIEMONTAIS.
Mudé.
Canonich.
Sanforgna.
Canter.
Capel.
Caplé,
capléra.
Ciapulura,
pr.
tchia.
Cspile!,
(lat.capitellumj.
Capitol,tenon
capitol.
Icapitoldai
fra.
Carie.
Cher,
pr.
kër.
Caria.
Ciarîvari,
pr.
tchiarivari.
Cariagi,
port.
Cassa.
Cassé.
Maladiachenen
cassa.
AUVIÎUG.NAÏ.
Mudà
mèdà.
Lu
chanoueinei,
pr.
Ichanoueinc.
Chanforna,
pr.
tchan/orgna.
Chantre,
pr.
Ichanire.
Chapèl,
Ichapelora.
Chapelet,ra
pr.
tch.
Chiapctura,
pr.
tcha.
Chapilà,
pr.
tchapilô.
Chapitre,
tenon
tchapttre.
Chapitre,
pr,
tchapitrèideu
mouéi-
nei.
mouanèi.
Charjà,
pr.
tchardjà.
Chà,
char
ypr.
Ichà.
Tchardjà.
Charivari,
p^\
tch.
Charrei,
pr,
tch.
Chassa,
pr.
tch.
Tchassà.
Maladiaque
re
tchassa.
44—
FRANÇAIS.
Chai.
Château.
Châlelel,jeu
d'enfant,'sangelle.
Châdmentdu
ciel.
Chaude,actionde
fairerougirunmor-
ceaude
fer
ftde
lebattre.
Chaudière.
Chaudronnier.
Chauffer.
Chaufferettedefemme
en
terre
cuite.
Chaume.
Chausse,
chaussette.
Chaussine,
plâtras,
décombres,
(mot
nécessaire.
Chausson.
Chazal,château,maison
en
ruines.
Chemin,grand-chemin.
Chemise.
Chêoe.
CheneTière.
Cheneyis.
PIEMOISTAIS.
Gat,
gat.
Castel
V.
fr.chaste!.
Castelet.
Castig
del
cel.
Cauda.
Caudièra.
Pairolé.
Scaudé.
Tupin.
Slrohia,
(provençal^esloubla).
Gaussa,
causset.
Caussiaàss.
Sosson.
Casas.
tirancamin,
stra
real.
Caraisa.
Roi
(lat.
robur).
Canavera.
Canavros.
AUVERGNAT.
Clia,pr.
tcha.
Tclialè-t,
Iclialè.
Chatele,
oichalelel.
Tclhalimentdeuchà.
Chauda,
pr.
tchauda.
Chaudièra,
pr.
teh.
Perouleire.
Eichaufà,
pr.
eilchmifà.
Toupi.
Eiloulia.
Chaussa,
chaussella,pr.
Ichaussa.
Cliaussina,
pr.
ich.
Chausson,
pr.
Ichausson.
Çhasal,
chasau,pr.
Ich.
Grand
tchami.
Chamisa,
pr.
Ichamisa.
Rouvei,
tcheine.
Chanebièra,
j)r.
Ich.
Çhanabou,pr.
tch.
45—
FRANÇAIS.
Chef-d'œuvre.
Chenille.
Chercher.
Id.
sa
vie.
Chélif,
ve,
chélits.
Chpval,chevalde
bois.
Chèvre,
v.
f.cabre.
Chez-moi.
Chien,
chienne.
Chiensde
chasse.
Charpentier,
mauvais
ouvrier
char-
penlierqui
travaillemal
le
bois.
Chiffonnier.
Chiffonner.
Chiftre.
Chimie.
Chimiste,
('at.chimicus).
Chipoter,
chamailler.
Chipoteur,
chicaneur.
.
Choisir.
Chopiner.
PIEMONTAIS.
CiaJeuvra
pr.
Ichiadeuvra.
Cinilia
pr.
tchinilia.
Serché,
pr.serquè.
î'erchè
lasoa
vitapr.
serquè.
Cativ,
cat
va,
calivi,
Caval,
cavald'bosch.
Ciabra,
lat.capra.
Amia
ca,
àma
maison.
Caii,cagna.
Ican'
d'cass;i.
Mesl,
ciapuss
Cifogné,
pr.
tohifougné
Desgogné,
pr.
desgougné.
Cifra,
pr.
tchiffra,
Chimica,
kimica.
Chiraich,
pr.
kimich.
Ciacoté,
pr.
tchiacouté.
Ciacotaire,
pr.
Ichiacoutaire.
Soasi,
pr.
souasi.
Ciupiuè,
pr.
tchiupinè.
AUVERGNAT.
Chadeuvra
pr.
tchadeuvre.
Cenijapr.
tcheni.
Charchà,
pr.
tehartchà.
Charchà
savidapr.
tehartchà.
Chili,
tchitila,pron.
chili
et
Ichili
.
Chavau,pr.
Ichavau
de
bon.
Chabra,
pr.
tch.
Châme
pr.
tchame.
Che,
chena,
pr.
tchena.
Lu
tchede
tchassa.
Ciapussou,
charpiUou,
da
ridiolisme
auvergnat,
charpillepour
copeau,
Tchifounèi.
Eigougna,
Ickifourni
.
Chifra,
pr.
tchifra.
Tchimia.
Chimist,
pr.
tchimisle.
Ichipoutà.
Chipoteu,
pr.
tchiponle-i.
Chousi,
pr.Ichousi.
Ciùpinà,
pr-
Icioupinà,pr.
tek.
46—
FRANÇAIS.
ChopiDciir,
ivrogne.
Chose
défendue.
Chou-chou,
mot
enaployé
pour
éloi-
gner
iespoussins.
Chouette,chevêche.
Cher,
précieux.
Christophe,lourdaudbadaud.
Chucotterie,
fairedeschucoUeries.
Ciel
(le).
Cierge,ciergeIrès-long.aiguillade
(par
iionie).
Cilice.
Cimaise,tenue
d'art.
Cîn«e
tète.
Id.,
lacimed'unchêne.
Cimetière.
Cinq.
Cinquante.
Cinquantaine.
Cire.
Ciseau.
PIEMONTAIS.
Ciupiuaire,pr.tch.
Cosadéfenduda.
Sio-sio.
Soeta,
pr.
soueta.
Car,
latcarus.
Cristot.
Ci
ci-ci,
fé
ci-ci-ci.
El
cel.
Siri,
agulià,agujuda.
Silissi.
Cimasa.
Cima,
pr.tchima.
La
cima
d'un
roi.
Simiteri,
sinatére.
Sinch,
singh,
(nazal).
Sinquanta.
Sinquauteua.
Sira.
Sise!
.
AUVERGNAT.
Chioupineur,
ciupineire,pr.
Icliion,
Chùsa
dé/endiuda,
Icliàsa.
Chou,
chou.
Chouèta.
Cher,pr.
Ichër,
tchàr.
Cristofque
semoutchametnapcira.
Ghuchularia,
pr.
Ichutchu.
Lo
ciel,
luchau,
lochial,
lucheu.
Agujada,
aguliade
siergeou
de
sera.
Silissi,chilissé.
silisse.
Cimèsa.
Chema.
Lachemad'unrouvéid'un
tcheine.
Semenleire.
Chin
[nasal.)
Chinquanla
(nazal.)
Chinquanlena
{nazal.)
Chera,
cera.
Chesèt
47—
FRANÇAIS.
Ciseler.
Citadelle.
Cité
\ille.
Citer,
assigner.
Cilerna.
Citron.
Citronnier.
Cilronnel,mélisse.
Civet.
Civièreà
bras.
Claieàpunaisesou
nallepunaiicre.
Clair,
faire
clair,
éclairer.
Clapir
(se),se
blottir,s'accroupir.
Clarinette,
instrumentdemusique.
Clef.
Clématitedes
haies,viorne.
Cliquettes,
castagnettes.
Cloaque.
Cloche.
Closen
buissoDS.
PIEMONTAIS.
Sislc.
Sitadéla.
Silà.
Slle.
Sisterna.
Sifron,
pr.
sitrou-D,
Silronnier,
pr,
id.
Silroaéla,
pr.
id.
Sivet.
Sivera.
Ciraseraou
sluriot,
lat.slorea.
Ciair,
fé
ciair.
Qualesse.
Clarinetta.
Ciav;
Viorna.
Castagnetes.
Cloaca,
pr.Clouaca.
Ciôca,
pr.
tchioca.
iBussodA,
pr.bussouna.
AUVERGNAT.
Cheselà
Cheladèla.
Cita,
Cilà,chelà.
Chelerna,cilerna.
Chetron,
chefrou.
Chelrounié,
sitrounié.
Chelronèla,
chelrounèla.
Chevet.
Chivera,
chevèira.
Cfeida
(o)nata
apuneisa
{ou)
suuu'ci
{ou)puncusièra.
Ciàr,
/à
ciar,
eiciàra.
Se
eatà.
Clarineta.
Ciaù.
Viorna,
pr.viourna.
Castagnelas.
Cloaque,
pr.
clouaque.
Ciôcha.
Bouissounà.
48—
FRANÇAIS.
Clou.
Clouicre.
Cloulier.
Club.
Cochoonerie,
merdaille.
Coffin,
vaieàqueuedesfaucheurs.
CogRiée,
petitehache.
Cogner.
Cohue,
fracas,
v.vacarme.
Coïon.
CoïoDade,moquerie,
sornette.
Coïonner.
Coiog.
Col,
saisirpar
le
col.
Colle,de
faiioe,de
cuir,de
poisson.
Collerette.
Collier.
Collier
d'atteloire,soutien,instrument
faitavecde
gros
osiersoubranches
tordus
ensemble,
qui
soutient
le
timoDau
jougdesbœufs.
.PIEMONTAIS.
Ciô,
ciov,
pr.
fchiov.
Cioderà,
pr.tchiodèra.
Ciouté,
pr.
tchiouté.
Club.
Merdaria.
Coè,
cové,pr.coaè.
Assur,
assul.
Cogné,
pr.cougnè.
Fracàss.
Cojôn,
pr.coujoun.
Cojonada,
id.
Cojonè,
id.
Codogn,
pr.coudougn.
Col,raspéper
el
col.
Cola
d'farina,d'carnua,
d'pess'
Colareta,
pr.coulareta.
Colié,
pr.
coulié.
Amboràs
pr.
anbouràs.
AUVERGNAT.
Ciô,
ciû,cieu.
Ciouiera,
ciouveira.
Ciouleù
Clube.
Merdaria.
Coudièira.
Achù,
pr.alchù.
Cogna,
pr.cougnà.
tra£à-s.
Cojon,
pr.coujou-n.
Cojonoda,pr.coujoumda,coujounaria.
Coujounà,
pr.coujonà.
Codogn,
pr.coudougn.coudeugn.
Cô,raspàper
lecôou
coui.
Colad'farina,decœu,
de
peissou.
Colarela,
pr.
coularèla.
Coulié,
pr.
coulièi,
Laredounda,
lacouronna.
—49—
FIJîANÇAlS.
Colombier.
Colonnade.
Combiendemoulons.
Comblée,
écuellecomblée.
Comédie.
Comité.
Gommandemenf.
Comme
i!
faut.
Commeque
ce
soit,de
tellefaçonque
ce
soit.
Comme
tout,
toutà
fait.
Comtr.e,comment.
Commencer.
Commencement
,(au)
ea
premier,
d'abord.
Commère.
Commérer,
habiller.
Commission
(ma).
Gam.TDoJe(meuble).
ÇjMimode
(adj.)
Com
nolément.
PIEMONTAIS.
Colombe,
pr.coulorabé.
Colonada,
pr.coulounada.
Quant
d'moton,
pr.mouloun.
Scudéla,
ansimada.
Comedià,
pr.coumedia.
Comilà,pron.coumilà.
Comand,comandameBt,
pr.
cou.
Com'i
fô,
V.du
fr.
Com'se
sia,ma-che-sia.
Comme
tut.
Com,
coma.
Comenssé,
pr.coa.
Anprima,d'abord.
Comare,
pr.cou.
Comarè
id.
Commission
(lamia),
pr.
coumiss-icn.
Comôda,
pr.cou.
Cômôd,
pr.cômoud.
Cômodament
pr.mou.
AUVEîiaiVAT.
Coulombci.
Colonada,
pr.coulounada.
Quant,
ou,combedemouloun.
Eicuenlada,
cicudelacoumblada.
Comcdia,
jyr.coumedia.
Comilà,pr.coumilà
Cornant,
coumendamen.
Coma
fô,pr.couma
fô.
Coma
que
chio,ma
que
sia,ma
que
clia.
Coma
lou,pr.couma
tou.
Coma,couma.
Comensa,
pr.cou,
d'enpremiei,
d^abord.
Comare,
pr.cou.
Coumarà,
.id.
Macoumc'cheu
ou
chu.
Cordôda,
pr.
cou
Comode,
pr.
cotmoude,
Comôdamen
l,coumoudamen
t.
50
FRANÇAIS.
Commodités
(lieuxd'aisance.)
Commun.
Compas.
Cempérage.
Complaisance.
Complaisant.
Condamnable.
Confesser,
jeconfesse.
Confesseur.
Confessional.
Confiturede
coings.
Confus
se.
Connaître.
Connais-tu.
Connaissait
(elle].
Connut
(chacun).
Conscience.
Conscription
,
Coogeil.
Constiper,
Ceasulter.
PIEMONTAIS.
Cômodita
pr.côumodità.
Comun
pr.coaraun.
Conparss.
Conparaldgi.
Conplasença.
Coupiasent.
Condanabil.
Confessé,
confessi.
ConfessOr.
Confessionari.
Codogna
pr.coudougna.
Smaii,
smarida.
Cnnossè
pr.counoussè,
Conossèsne?
pr.couuou.
Aconossia
pr.counou.
Ciascun
cônôssèt.
Conssienssa.
Levada,
levata.
CoBssei.
Coslipè.
Consulté.
AUVERGNAT.
Coumoudilà.
Comun,
pr.coumun.
Conpas.
pr.coumpas.
Conparage,
pr.coumparadge
.
Complasenssa,
pr.
coumplasinsa.
Complasent,
pr.coumplasènt.
Condanable,
pr.
coundanable.
Counfessà,
càunfessi.
Coun/essou-r.
Counfessiounari.
Coudegna.
Mari,
marida.
Counèilre.
Counèissei-tiu?
La
counèichio.
Ichacucoaneguèl.
Counssienssa,
conchincha.
Levada,
çounscricheu.
Consei,counsei.
Constipa,pr.counslipà.
Consulta,pr.
counstilti.
—51—
FRANÇAIS.
Contagieux.
Conle,
rapport,
fable,historiette.
Id.
cecomptenousregarde.
Contenance.
Coulent,
l'àmecontente.
Continence
Continueineut.
ContrebaufJe.
Contre-coup.
Contre-danse.
Contre-raarche,
Contre-marque.
Contre-passer,dépasser,
passer
outre
Contre-leraps.
Contrition
(actt-de)
.
Contusion.
Convention,
laconvention
décrète.
Copieux.
Coq,
coq
jiiché.
PIEMONTAIS.
Contagiôs.
KaconI,
cont.
Costcontrigardaoautre.
Conlenenssa.
Content,
l'animacontenta.
Conlinessa.
,
Continuament.
Contraband.
Contra
colp.
Contra-danssa.
Contra-marcia.
Contra-marca
ConIrapassé.
Contratemp.
Contrissiou
(ate
de).
Dorgna,
corna.
Convenssion,
laconvensssiondeicrèta.
Copiés
pr.
coupiOus.
Galgiochà
pr.dgioucbà.
AUVERGNAT.
Conlagiou-s.
Conle,
pr.
counle.
Quelcounleregarda
naulrei.
Conlenenssa.
pr.
counlenansa.
Counlen,Vàma
counlenla.
Conlinenssa.
pr.counl.
Conliunamen,
pr.
counl.
Cenlrabeuda,
pro.
counl..
Conlra
cô,pro.
counlra.
Conlradanssa,pron,counlradanssa*
Contra-marlcha,
pr.counlra.
Conlra-marca,
pr.cunlra.
Conlre-passa,
pr.
counlre.
Counlra-tem.
Àla
deconlrecheuou
conlrechtlpron
counl..
Borgna,
corna.
Convencheiï,
oconvinchù,
la
conven
chudèicrèila.
Copioti-s
pr.
conpious
Jaudgiulchaon
gluchà,pr.dju.
,
—52—
FRANÇAIS.
Coqneléqué,
cridu
coqoucoquericj.
Coquette
(femme).
Coquin.
Coquinaille.
Corbeille,
Cordage.
Corde,
de
puits.
Cordelette.
Cordier.
Coriace.
Corne,
bosseau
front,contusion,
tu
meur.
Cornemuse.
Corps,
nos
corps.
Côteletto.
Cotignae,marmeladede
coings.
Coudre,
recoudre.
Couleur.
Comité.
Conp
fort{depoingou
d'autrechose).
Couple.
PIEMONTAIS.
Cuculucn.
Sitol?
(toupie).
Cochin
p.couquin-n.
Cochionja
pr.
couquinaja.
Corbèla
p.
courbèla,
Cordagi
pr.courdadgi.
Corda,
cordade
poss.
Cordetà.
Cordé
pr.courdè.
Coriassù
pr.couriassù.
Corna,
cornet,
dôrgna.
Cornamusa.
Corp.
nostricorp.
Costlèta,
cotlèta.
Codogoàponrcondou.
Cusi,
pr.
arcusi.
Color
p.
coulou.
Comità
p.coumità.
Sali
(serré,
pressé).
Coblaou
cobia.
IAUVERGNAT.
Couquek'qué.
Toupia.
Couqui-nn,
couliou
couqui.
€oquinajà,pr.
couquinaja.
Courbèyaou
courbèlia.
Cordage,
pr.
courdadje.
Corda,cordadepou-s.
Cordelà.
Cordèi,pr.
courdèi.
Corias,féminin,
cariassa,pr.
cou.
Corna,
bùrgna.
_
Cornamusa.
Corp,
naslrei
cor-p,
pr.
cor.
Cotlèla,
pr.coutlèla.
Codegnà,
pr.coudegnà.
Cusi,cougi,
couse,
couge,recouge.
Color,
pr.contour,
Coumità,écr
.comità.
Satou.
Coublaou
coupla.
—o3—
FRANÇAIS.
Courageux.
Courantde
l'eau.
Courante
(coursdeventre;.
Courber
(la
tèle).
Courir.
Id.comme
ilscourent.
Courrier.
Courroie.
Coursde
venire.
Court-bouillon.
Cour,
basse-cour
,un
coq
dans
basse-cour.
Cousu,
recousu.
Couteau.
Contredecharrue.
Coulure.
Couver.
Couvercle.
Couvert,
toit.
Couverture,
couverle.
une
PIEMONTAIS.
Coragiôs
p.cou.
Corent
pr.
courent
d'I'éva,
d'I'acqua
Scoreiita
pr.
scouranta.
Chine,
curvé
la
testa.
Coré
pr.
coure.
Coma
icoron
pr.couma
icouron.
Coré
pr.
coarè.
Corèia
p.courèia.
Scorenla
pr.
scourenta.
Corbojon
pr.courlbojon,
Un
gai,an
n'aira
(lat.area)
(o)
era.
Cusi,
arcusi.
Cotelp
r.
coulel.
Codre
pr.
coudre.'
Costura
pr.coustura.
Coè,covè
pr.coué,couvé.
Cuerc,
ciuverca,
cavercia
,cuvert
,
cnercia.
Cuert,cuvert.
JGuerta.
AUVERGNAT.
Corayious,
yr.
couragious-s.
Corent,
pr.courenldeVaigua.
Corenla^pr.courcnCa.
Courba
la
testa,ou,
lèita.
Corè,pr.
cQuri.
Couma
icoron.pr.
couma
icouron.
Courii'i.
Corredgea,
pr.cou
etcourèia.
Corenta,
pr.
courenta.
Corbojon,
pr.
courboujou-n.
Un
jau,dinn'airan.
Couge,
recouge.
Cotei,
cotel,pr.
coutei,quenlet.
Codre,pr.coudre,
usitéencombraille.
jGoutura
.
Coa,cova,pr.
couà,couva.
Covercle,
pr.couvercle.
Couverts
couviar.
Cuerta,
cuverta,
cuberta.
—54—
FRANÇAIS.
Couvrir
;avant
qu'ilcouvre
la
lerre.
Couvrir,je
(ecouvrirais.
Ici.
il
tecouvrirait.
Craie.
Craque,
hâblerie,bourde.
Craquer,
hâbler,
mentir.
Crayon.
Crayonnflr.
Créateur.
Crèche,
lever
la
crèehe,
réduire
les
vivres
àquelqu'un.
Crétin.
Creuser.
Creux.
Crier,
crié,
ée,
appeler.
H.
ilcriabravo.
Id.
ilscriaienf.
Criercomme
undamné.
Criée,
faire
lacriée.
PIEMONTAIS.
Cuvri,
curvi,avanti,ch'acruvelalèra.
Tecurvirii,
tecuvfu.
Te
curviria.
Créjà,
créa.
Cracada.
Craché,
pr.
craqué.
Crajon.
Crajonè,
pr.
crajounè.
Creator,
pr.
creatour.
Levé,
l'vèlagrupia
aun.
Creten,
crétin.
t'rofondipr.
proufoundi,
Creiis(vcnudu
français),
fossa,fosse.
Crié,
cria,criada,bramé,bramada.
Crief,
bravo,
bramet,
bravo.
Cridavan,bramavan.
Crié,bramé,com
undanà.
Cria,
fé
lacria.
AUVERGNAT.
Cubri,
coubri,
avantque
locroule
la
tiara.
Tecubririi,
lecurvirii.
Tecubriria,
lecurviria.
Crëja,craja.
Craqua,
cracada.
Cracà.
Crajon,
pr.crajounn.
Crajonà,
pr.crajounâ.
Crialor,
pr.
crialou-r.
Crelcha,
leva
lacrelchaa...
Creilin.
Profondi,
pr.proufoundi.
Crà,
fossa,
pro.
faussa.
Cridà,
cridà,
cridada,brama,
brama,
bramada.
Cridelbravo,bramel
bravo.
Cridavon,
bramavon.
cridàcomaun
danà.
Fé
lacriada.
55—
FRANÇAIS.
Chérie,
reproche,
gronderie.
Critique,une
(eilecritique.
Croire.
Id.
\pcroisbico.
Td.
secroire,
ilse
croit.
Croire,croyez-moi.
Id.
ilscroyait,
ilscioyaient.
Id.
je
croirais.
Cru
jjene
l'aipas
cru.
Croissance.
Croître,
crois,impératif,
2^personne,
Croix,
faire
la
croix,
luiller,
aban-
donner.
Croquant,
gâteau
secavecamandes.
Croquer,
en
lacroquant,
participe.
Crossetle,
marcottede
vigne.
Crouler.
Croupignon,
croupe.
PIÉMONTAIS.
Criada.
Crélica,na
lala
critica.
Cherde,crede.
Cherdi,bend.
crediben.
Cherdesse,
asicherde.
Cherde,mi.
Cherdia,cherdian,credian.
J,cherderia,
Cherdù,non
l'aipacherdù,
credù.
Cressîia.
Crèssè,creissa.
Cros,
felacross,pr.
croùss.
AUVERGNAT.
Criada.
Crilica,na
talacritica.
Creire.
Creise,ben
obe
crese
be.
Se
creire
se
crè,
se
crèi.
Creisèi-me.
Cregio,
cregion.
leu
creiria.
Cerediù,cregûn'
l'aipacregû,ocrediù.
Cressùra,eressença
.
Creissa,
creitclia,StJuan,veniasadge
etgran.
Crous,
fà
lacrous.
Crocant,pr,
croucant.
Croche,
pr.
croqué,
crocant,
crou-
cant.
Majeul,majeii,
malieii,
lat.malleolus
ilal.magliole.
Croie,
pr.
croulé.
Gropa,porta
coa,
pr.oa.
Crocan,
pr.croucan.
Croca,pr.crou,inlacroucem.
Malià,malieu,majà,majù.
Crolà,pr.
croula.
Cropignou-n,
pr.ou.
—56—
FRANÇAIS.
.
Croûton.
Cruche,
idioJ,imbécile.
Cuirasse.
Cuirassier.
Cuillerà
po(,
uslensiieen
bois
ou
en
cuivie
dont
le
manclie
est
évidé.
Usage
en
Anvergne,
et
surtout
en
Limousin.
Cuisine.
Cuisinie-re.
Cuisse.
Cuil.
Culsursoncul.
Culol
ledernierné.
Culode.
Cure,
paroisse.
Curéd'une
paroisse.
Curieux.
Cylindre.
Cylindrer,corroyer.
PIEMONTAIS.
Croslion,
pr,
croustion.
Gôgô,
pataloch.
Corassa,
pr.courassa.
Corassié,
pr.
cou.
Cassa
.
Cùsina.
Cusiné,
èra.
Cheûssa,
pr.
cueiissa.
Cheûil,
pr.
cueûit.
Cul,suso
cul.
Tergnacon,
lergnacôt.
Culola,
braja,
culole,brajeau
plus.
[Cura,
lacura.
Cura,
d'naparochiapr.
quia.
Curiôs,
Cilinder.
Cilindré.
AUVERGNAT.
Croutou-n.
Gôgo,
palalô.
Coirassa,pr
eouirasse
,
Coirassié,
couirissié,
citrachài,
Cou-
rachéi.
Couada,
lossa.
Cugena.
Cusènei,
cira,cugenèi,
cira.
Cueussa.
Cueui-l.
Subreson
tiù,o
quiou.
oquieu.
lernacu,dernaquiù
.
Broja-s,
cuUolla,
Lacura.
Cura
d'iaparotchiaoparodia.
Curiou-s
.
Chehindre.
Chelendrà.
57—
I>
FRANÇAIS.
D'abord.
Dais.
Dame,damer,termesdejeudedames.
Damaer
(se).
Damné.
Damner,
ilsedamnera.
DameJeanne.
Dandiner
fse).
Id
.ilsedandineen
l'air.
Dedans,
dans.
Dedans,nousnevoyonsjamaisdedans.
Id.
ille
faitvenirdanssacaverne.
Danse,danser.
Date.
Daube.
Davantage,
plus,mieux.
Id.
ilaimemieux.
Id.
ilen
auraitbien.
PIEMONÏAIS.
D'abord.
Pâli.
Dama,damé.
Danesse,dané.
Danà.
Sedanarà.
Damigiana.
Dandanèsse.
Anariàsidandina.
Dentra,
denlr,
dinter,en
ant.
Nautré
visenmai
dintr.
Lo
févenidentra
siacaverna.
Danssa,dausfè.
Data.
Dôbà.
Fi,
d'avantagi,mei,mèj.
Ama
mèi.
Anen
auriaben
did'avantagi
.
AUVERGNAT.
D'abord.
Pel{mieux),
•pail,v.
f.
Dama,dama.
Sedannà.
Dannà.
Sedannarà.
Damagiànà.
Se
dandina.
Dim
Ver
sidandina.
Dien,
dedien,
dientre,
dentre.
Naulrei,ne
vèsen
djamai,djamei,de-
dien.
"^
Lo
fàvenidiensacaverna.
Danssa,
danssà.
Data.
Dàbaetdoùba.
Mei,mèj,mai.
Ama
mei,mai.
An'auriabedidavantage,omai,omet.
—58—
FRANÇAIS.
Dif,davantage.
Déballer.
Débauché.
Débouché,
obscène.
Débrouiller.
Deçà,
delà.
Décamper.
Décliiqueter,
taillader.
Découdre.
Décréter.
1(1.
ilbécrèle.
Déculotté.
Difendre.
Défenseur.
Détjez-vous.
Déformé.malcoupé,parlantd'unhabit.
Dégagé,
leste,
agile.
Dégager
(se)d'unmauvais
pas.
Déjà.
Dehors,
hors
de.
—Allerdehors,
horsde.
PIEMONTAIS.
D'avanlagi.
Sba!è.
Desbanscia.
Desbouscà.
Desbrojé,
pr.desbroujé.
D'sa,
d'ia,da
si,da
la,dadsa.'dad
la.
Destravié.
Ciapulé,pr.
tch.
Descus!
.
Décrété.
Décréta
.
Desbrajà.
Difende.
Défensor.
Desfidevi.
Desgognà,
pr.desgougnà
Desgagià.
Desbrojcsse,
pr.brou.
-
Già.
Fora,
d'fora.
Ilî
fora,
(ora
d'.
AUVERGNAT.
Mai,
mù
Dèibalà.
Deibautchà
.
Dèiboulchà
Deibroujà
.
D'sai,
d'iai,
d'sé,
dlê.
Dèivia.
Chapulà,
pr.
tch.
Deicusi,
deicouge,deicoudre.
Deicretà.
Deicreita
.
Deibrajà.
Deifendre
Deifensou-r,
odefenseu.
Deïfiavou.
Eîgougnà.
Deigagià,
deigadgia.
Se
deibroujà.
Deidgià.
Fora,
defôra.
Anà,
fora
d'.
-59
FRANÇAIS.
Déjeuner.
Dégoûter,
chagriner.
De
là,pardelà,au
delà.
Délicat.
»
Délibérer.
Doiriain.
Demande.
Demander.
Démangeaison,
envie.
Démangermes
narines.
Démarche.
Demeure
Demeurer.
Demoiselle.
Demoiselleoudame
despaveurs,
hic.
Démon.
Dénicher.
Dépasser.
Dépelolonner.
Dépeupler.
Déplaire.
PIEMONTAIS.
Desgiunésse.
Stomaché,
pr.stoamaché.
Da
d'ia.
Dlicà.
Délibéré.
Doman,
diman,
pr.douman.
Dmaada.
Demandé.
Coita,
pr.
couita.
Desmaugéousmangémia
naris.
Deraarcia,
pr.demarlchia.
Demora
pr.demeura.
Dmoré.
Damisela.
Dama.
Démoni.
Desnicè,
pr.
desnilché.
Contrapassé.
Desgrumislé.
Dsabité.
Despiasi.
AUVERGNAT.
Deigiunà.
Sloumacà,ciagrinà.
Dedlé
dédiai.
Dlicà,
delicà.
Délibéra.
Douma,
dema,
douma.
Dmanda,
damanda.
Dmandà,
damandà.
Coila
pr.
couila.
Deimangeama
narina.
Deimartcha.
Demora,
pr.demeura.
Demourà.
Damouisellaode
miseila.
Dama.
Deimoun.
Deinichà,
pr.
deinilchà.
Contrepassà.
Delgrumelà.
Dsabità,
deipeuplà.
Deiplaïre.
—60
l-RANÇAIS.
Déplaisir.
Déplanter.
Dépouiller.
Depuis
hier.
De
quoi,
avoirdequoi
(delarichesse,
de
la
fortune).
Déraisonnable
(le
plus).
Dérision,par
dérision.
Dériver.
Dérober.
Dérouler,
détourner.
Déroute.
Dérouter,
sedérouter.
Dernier,
enpremier
etendernier
Derrière.
Dernier
(le)
né,boutd'honame,
culot.
Descendance.
Descendre.
Déserter.
Déserteur.
Déshabillé,
néglige
(subsl.).
i
PIEMONTAIS.
Despiasi,
despiesi.
Despianté.
Despojé.
Dapeu
d'Ier.
A\eideche,
pr.qne.
Lepiù
desrasonabil,pr.ou.
Per
dérision.
Dérivé.
Robe
l'erbaanun
prat.
Svirè,
drivé.
Derota,
pr.
ou.
Desbutè.
desbutèsse.
An
prima
ean
darè.
Derié,
andarè.
Ghernacio.
Dessendenssa.
Calà,
vnidaval
dessende.
Dsartè.
Dsarteûr.
Dsabilià.
AUVERGNAT.
Deiplasi,
deiplagi.
Deiplantà.
Deipoujà,
deipoulià.
Deipeûi,
dépeiU,
diifpeui
icr,
Avei
lede
que.
Lopudeirasounable.
Per
deirigeû
(o)ju.
Deiribào
deirivà.
Robà,
pr.roubà
l'erbadinunprà.
Dvirà,
devira,
Deiroula.
Deiroulà,
deibulà.
En
premiei
een
darnièi.
Darei,
and'arei,
darei.
Ternaliù
(o)culot.
Dei^seideinssa
Datialà.
Dsarià.
Dsarteù-r,
leisarleu
r.
Deisabilià.
—61—
FRANÇAIS.
Déshabiller.
Déshériter.
Désœuvré.
Désougler.
Désosser.
Désourdir.
Dessus.
Détacher.
Détremper.
Dette.
Deux.
Id.
deuxou
troispieds.
Dévaliser.
Devant.
Devenir.
Deviner.
Devin,
eresse.
Dévisager.
Dévisser,
déserrerune
vis.
Dévoiement,
foire.
Devoir
substantif,mon
devoir.
PIÉMONTAIS.
Dsabilié.
Diseredé,
dseredité.
Dsocupà,
disocupà.
Disongcé
.
Dsossé,désossé
.
Disurdi.
Dsùr,dsora
pr.
desoura,sovra,
su.
Deslaché,pr.
destaqué.
Stenpré.
Débit.
Doi,féminin,doa.
DoioIrepè.
Svalise.
Dnanss.
Svni.
Andeviné.
Andvin-na.
Desfiguré.
Dévissé.
Foira
sfoira,pr.
fouira.
Medovei
odovei.
ALVERGNAT.
Deisabilià.
Dcieirilà,
deierità.
Deisocupà.
DeisongliàDeionlià.
Deisossà,
deioussa.
Deisurdi,
disourdi.
Dessoubre,
dessù,
su.
Dèiiacha,pr.
déitalchia.
Dèiirempà.
Detei.
Dou,
doua.
Dou
trèifèi.
Deivalisà.
Davan.
Deveni,
devni.
Devinaandvinà.
Sourcheira,
sourchèi.
Dei/îgurà.
I"
Deivissà.
Foira,pr.fouira.
D'evei,mou-n
devèi.
—6?—
FRANÇAIS.
Id
cfiacun
doit.
ïd
ludevais.
Dévot
.
Diable,
petit
diable
Id,
qiielquodiablequime
pousse.
Diable,
faith
ladiable.
Diamant,
iltrouvaundiamant.
Diarrhée,
Dieu.
Id,
lebon
Dieu.
Id,Dieu
veuille.
Différent,
c'estdifférent.
Diftîcile,morose.
Digérer.
Digue.
Dinde.
Dites,
(écoutez,impératif.
Dire,
direoui,
direnon.
Dire,vous
diriez,
—ilsdiraient.
—ildisait.
PIÉMONTAIS.
Ciascundeùodeve.
Tu
dévia.
Dvot,
Divot.
Diao,
diavo,diavol,diavolo.
Caich
diaocheme
possa,
pr.
poussa.
Faitàladiavola.
Trovèt
undiamant.
Scorenta,
pr,
scourenta.
Dio,
pr.
Diou.
Elbon
Dieu,
pr.
Diou.
Dio
veuia.
Diferent,
èdifférent,cou
eidiferent
Drù.
Passer.
Diga.
Dindo.
Dija,
senta.
Di,
clie
d'si,diched'no.
Voi
dirias.
Idiriou.
—disa.
AUVERGNAT.
Itchacudieu,ou,
deu,ou,
diu.
Tedévia.
Dvo,
devo-t.
Diable,
dialre.
Caiiquediablequeme
poussa.
Fà
ladiable.
Troubèlundiaman.
Courenla.
Diù,Diou.
LoubounDiou.
Coué
diferen.
Diou
veulia,veuia.
Darù.
Passa.
Diga.
Dinde,dHende,dienda,
Dija,
didja.
Direoui,direnon.
Vou
dirias.
'
Idirion.
lodisia,digia.
—63-•
FRANÇAIS.
—ildit,
dit-il.
Dites,écoutezdoBC.
(imp.)
Locution
très-usitée
et
qui
revient
Irès-fréquemmeutdans
laconversaîioi»
pour
solliciter,provoquer,
réveillerou
soutenir
l'attention
des
personnes
à
quil'onparle.
Disgracieux
.
Dispendieux.
Disproportion.
Divinement.
Diviser,
répartir,partager.
Dix.
Dix-sept.
Dix-huit.
Dix-neuf.
Dodo,
noûo,
refrainpourendormir
les
enfants.
Dodu,
ventru,
pataud.
Doigts,
lesdoigts.
PIEMONTAIS.
Dighet,
dîghet
ne,
pr.diguet.
Basta
cli'adiach'asealach'a
ra'scola.
Disgrassios,
pr.
disgrassious.
Dispendiôs,
pr.dispendious.
Disproporssion.
Divinament.
Parti
(lat.
parliri.)
Dès.
Disset.
Des-eut,
des
deuit,diès
deuit.
Desneuv.
Nana,
nana.
Patafiô.
Di,
îdi.
AUVERGNAT.
Dicjuè,
io,che
di,
s'ili,
Escoutadonc.
Disgrassiou-s.
Dispendious.
Disproporchea
fou)rhù.
Divinament,divinamèn.
Parti.
Dei,
die,
dès.
Diei-sè,
dérascl.
Diei-s-heû,
dèigeû,
duèzo
hèuil.
Des
neû,
dez
noii,
desno,
diez
no,
duesano.
Nana,nono.
Pala/lo,patafio.
,Dèi,
lu,
dèi,
dei,
de.
—64—
FRANÇAIS.
Doleol,
(riste.
Dommage,
c'estdommage.
—c'estbiendommage.
Donc,
lapeste
futdonc.
Dorloter.
Dormir.
Doaze.
Dot.
Doux,
ce.
Doucement.
^
Drenne,
espècede
grive.
Douve.
Dresser;
Droit,
ilavaitdroitou
tort.
Droit,adj.
droite.
Drôle
(le).
Drôlement.
De,
de
1',du,
signesdu
génitifsingu-
lieretd'autres
cas,
valant
ejicore
comme
préposition,ex.
:Tabatière
d^or.—
Baiesde
laurier.--Rayons
du
soleil.—
L'elipse
delà
lune.
PIEMONTAIS.
Dolent,
pr.doutent.
Pecà,
arèun
pecà.
Èben
darraagi.
Donch,
lapestfough
etdonch.
Guôgné.
Dormi
;filanâna.
Dose,
dodès,
pr.douse.
Dô(a.
Doss,
dossa,
pr-
ou.
Dossament,
pr.doussameut.
Drena,
griva.
Dova,
pr.douva.
Dressé.
Avia
drito
tort.
Drit
edrila.
Eldiôlo,
(0muet.)
Drôlarameiit.
D'
del,masc,
dia,fém.
sing.,
ex.
labachèrad'or.—Grane
d'iaur.
Rag
dei
sol.-
Eclissi
dla
luna.
AUVERGNAT.
Doulen,doulein,doulen.
Pechà,
cou'eiun
petchà.
Et
bendommage,darmagi.
Donque,donquelapestafuguèldonque.
Gnognà,
gnougnà.
Durmi,
dourmi,
(ànono.
Doudge.
Dôla.
Dous-s,doussa.
Doussamenl,doussamèn-U
Griva.
Dova,
pr.douva.
Drissà.
Dvia
drit
otort,
(ou)drei.
Drit,
drita,
dreit,
dreita.
Drôle,
ledrôle.
Drôlamen,
drôlaman.
D\
de,
dou,
dau,
mascul.
simjuL.
Tabalièra
d'cr.—
Grana
de
lauiié.
—Rajoundoù
sou
lei
--EicUpsa
de
laluna.
65--
FKANiJAlS.
Des,
jiiurieidesdeux
cenres,
Exemple
:
Toiilïe
Yle
cheveux.—
Traité
des
oi*eiinx.—
-Il
estdesmeilleurs.
—
Semel:e
des
souliers.
/(',du,
de
l\de
la,
par
le,
par
la.,
Diasc.
elfém.,
<î*>iiorleen
porte.—
-
de
piiysen
piiys.
<l";iiijoMrd'hiii,de-
|)nis
<»:;joiird'lu]i
(fx
nunc]
de
la
ville,do
la
citô
(f.r
urbc).
L'r.-~.p.iy
les.dii
[)!tiiieî
;parnosvieux,
nos
;'.iu'èlres,
nos
;\nciens
(à
majo-
n'bu.s).—
d;'sprisons
[ex
cuslodia).
'arier
oniitae
un
perroquet,
agir
eri
v)!;-i;i.
-(laiioss!.'à
louer.---Livre
PlEMOrVTAlS.
Oi,
dij,
plur.
raasc.,d
le.
phir.fém
Dijsemetdevant
lesmotscommen-
çantparune
voyelle.Exemn'e
:(ofo
dicavei.—Tralalo
dj'osèi.-—A
le
dijmei—
-Sola
diescsrpe.
D'
sertanssien
e;uisede
diverses
pré-
positions,notamment
àreprésenter
!apréposition
da,
signede
l'ablHlif
quand
elle
se
place
devantunmol
commençant
parune
voyelle.
Da,
signede
l'ablatif
ou
préposition
représentant
lesprépesilions
latines
a,
ab.
e,
ex./En
raccooplant
avec
l'articleonforme
d'al,miisc,
data.
fém.
sing.-~jyai,
plur,
u\<tsc.—'Da
le,
(éin.plur.Ex.De
portaen
porta,
da
palsenpais.—Dal
did'ancheui.
—Da
la
sità.
Dai
riostrivel.—Da
leperson.
Da
est
aussiemployé
assezfréquem-
ment
pour
signifier
les
prépositions
AUVERGNAT.
Dcù,
de
lu,d
la,plar.masc.
etfém.
1ouf/a,
de'chabiau
ochabiti,pr.
Ich.
—-Jralàideùouset
s.—-A
Vèidelu
m/'jou
mejii.—-Semèladesoulà-s.
Depouorlaenpniorla,—
depals
en
pal-s--dou
(jioùd'aneùi—de
lacltà.
Par
noues
trèivlli—De
laprisou-n,
l'arlàcoumaunpnrouquèt.—Agiconmt
un
vilen.~
Curossa
àlougà.—
66—
àlire
vouloir
semarier
FRANÇAIS.
Rester
àmarier
(nepas
PIEMONTAIS.
Librea
lege.—•
Voulêi
restasen
se
mnridù.
à,comme,en,
etc.Ex.parlédapapa-
gai.—Tratèdavilan
.--Carossa
tla
fit
.
—Liberdalèse—
Stèdamarié.
Voirdans
lesdictionnairespiémonlais,auxmots
d'
etda,denombreuxexemples
de
l'emploide
cesmotscomme
articlesou
prépositions.Exemple
:
AUVERGNAT.
D'accord,davantage.
De
jour,de
nuit,de
file.
Durée.
Eau
,lesceux.
Ecarter,
Ecbalaud.
Etlialas.
—de
vigne.
Echalasser.
Echalotte.
Echauder
(s'),s'échaudera.
Echaudé
,ée.
Echelle.
]D'accordi,
davanfagi.
|D'
dl,
d'ncuit,
d'fila.
jDurala.
Eva,aqua,
leaqua.
Scarlé.
Ciafaud
,pr.
tchiataud.
Escalass.
Pesson
,pessèt.
Scalassé.
Cialôlta,
pr.Ichialôta.
Scaudesse,
sescauderià.
Scaudà,
ada.
Scala.
D'accord,
d'avantage,
pr.
adge.
De
giou,
pr.dgiou,de
neuit,
de
fila.
Durada,
diurada.
Eîga,
a!ga,
laaiga-
Eicartà,
escarta.
Tchafaùd,
eitchafaùd.
Eitchalas.
Pessè,
pouisset.
Eiichalassà.
•Chalola,
pr.
tchialota.
'.
S'eitchaudà,
s'eilchaiidarom
•
Eilchaiidà,ada.
'
Eichala,
pr.
eilchala.
—67
FRANÇAIS.
Eclair.
—fairedes
éclairs,
Eclairer
(s').
Eclos.
Ecolier.
Ecorce.
Ecorché.
Ecoudre,
battre
leblé
sur
l'aire
(mol
nécessaire).
Ecoulement,
Ecouler,
écouté,
ée.
Ecrase
toutmon
pauvre
\isage.
Ecuelle.
Ecuellée
,mon
écuellée.
Ecume
,écumer.
Ecumoire.
Ecriture.
Ecrivasser.
Ecrouelles.
Elfet
'^eo)eupreuvede
quoi,en
foide
quoi.
PIEMONTAIS.
Slussi.
Slussië.
Sciarisse,
pr.
stcbiarisse.
Scios,
sciodù.pr.
d'eissir,
lat.
d'ejcire.
Scole,
pr.scoule.
Scorssa.
Scorlia
,pr.
scourlià.
Scoè
,scovè,
pr.sconé
,obâte
ilgran
su
l'èra.
Scolaraent.
Scoté,
pr.
scoute,
scolà,ada.
Crasa,
schissa
tut,me
povermoro.
Scudela,
squèla,squeila.
Lamia
scudèlà.
Scuma
,scumè.
Scumoira,pr.sconmoueiraoucassulcra
Scrilura.
Scrivassé.
Scrola,
pr.
scroulà.
Per
raarcad'che.
AUVERGNAT.
Eiluisada,
pr.eiluchada.
Eilussà,
pr.
ciluchà.
S'eichiara.
Eielos,
eissi,
eichi,neichù.
Eicoulei.
Eicorssa.
Eicourlchà.
Eicoudre.
Eicoulamcin
.
Eicoulù,
eicoulà,cicoutada.
Eicrasa
lou7noun
paubre
maure.
Eiquela^eicuela,
escuela.
Mou-n
eicuèlada.
Eiciima,escumà.
Eicumouara,
eicumoueira,
Eicrilura,
escriiura.
Eicrihassà.
Eicroln,
pr.
eicrouèla».
Permarca
d\pie.
—68—
FRANÇAIS.
Effrayé
,ée.
—ilseffrayèrent
lesgens.
Effronté,
ée.
Egal,
semblable,
uni.
Egaliser
(lat.
œquare).
Egalement,
Egarement
,erreur,
faute,mépris.
Ejïarer,perdredevue,
s'égarer,
per-
dresoachemin.
Egayer,
s'égayer,
se
réjouir.
Egorger.
Egraligiié.
Eh
bien
!
Eléphant.
Elevé,
nourrimal
élevé,maléduqué.
Elever.
EmancipatioH.
Emanciper.
Embabouinereu
embabioler,
par
al-
tération.
PIEMONTAIS.
Anpaurè,anpaurida
Anpaurinin
lagent.
Sfronta,
sfrontada.
Egual
.ugual.
Egualisé.
Egualameut.
Sgarada.
Sraari
,smarisse.
Egajé.
V.du
fr,,
arlegré,
argia,
arie-
gresse,
argiaesse.
Sgorgè,
pr.
sgourgé.
S'grafigua.
Eben
!
Eleplant.
Anlevà,mal
enleva.
Anievé.
Emefîcipassion.
Emancipé.
Angabiolé,
pr.
biou.
AUVERGNAT.
Eipaurl
,eipaurida.
Eipauriron
lagcn.
Eifrounlà,
lada.
E!gàl,
elgaù,
parèi,
h'igalisà,
crjualisà.
Eiyalamcin.
Eigarada.
Se
mari.
S'etgajà.
Eigourdgeà.
Elgrafignà.
Ebe
!
Eilcfan
.
Màu
anlevà.
Anlevà.
Eimancipachêu
ochù.
Eimancipà.
Einbabiola,
cinbabioula.
69—
FRANÇAIS.
Embarrasser.
Embarrassée,
enceinte.
Emblaver,
semer.
Emborapoiiit.
Embourbé.
Embrassade,accolade.
Embrouiller,
(ilsétaient
en)
Embuscade,
(ilsétaienten).
Eraine,mesuredesbiés
etautresgrai-
nes,23
lit,en
Piémont.
Emmieller,
emmiellait.
Emouchette,
peignede
loile,
lèîe
ou
talond'une
toile.
Empaillage.
Empan,mesuredelongueurpalme^en
Auvergne,
souffletàmain
ouverte.
ETpaqueter.
Empoigner.
En;
Failes-enboaucoup
d'argent.
Enceinte.
Enclumedede
f;;uclieurouenclumeau.
PIEMONTÂIS.
Aiibarrassé.
'^
Anbarassada.
Semné.
Anbonpoen,
pr.ouen.
v.du
fr.
Anfangà.
Anbra'ssada.
Angarboja,
pr.
bou..
Eron
an
utiboscada.
Emina.
Anmelé,
anmelava.
Moscai,desmascai.
Anpajura.
Palm,spanabranca.
Pacte,
pachelé,
pr.paqueté.
Anpugné.
hesnen
niolobend'argen.
Ensinta,
eucinla.
lAirôra,
lat.parvusincus.
AUVERGNAT.
Einbarassà,pr.
ein,
Enbarassada.
Seîiinà,abladà.
Anbonpouein.
Enfandgeà.
Enbrassada,
pr.
ein.
Enbarboja,
pr.
bou.
Eron
ein,enbuscada.
Eimina.
Ainiéla,einmialava.
Galon
Anpajura.
anpujadgc.
Anplan,
eimplan.
Paquctà,
paclà.
Empoufjnà.
Fasèinenforçod'argen.
Insinla
einceinla.
La
fardgea.
—70—
FUANÇAIS.
Encore.
Eo
deçà.
Eodormir,
ils'endort.
Endroit,
l'endroit,
lebeau
colé.
Enfants,
ses
(roisenfants.
Enfer,de
l'enfer
elle
était
voisine.
Enfler,
ilsl'enflèrentcomme
unveau.
Enfoncée,
enfoncer.
Ennui.
Entamer,
entaraure.
Enté,
enter,
greffer.
Entendre,
c'estentendu,
àrenlendro.
Entêtement.
Enthousiasme.
Entièrement.
Entrailles.
Entre,
entre
nous.
—entre
richesetpauvres.
Entre-deux,incertain,irrésoIu,hési(ant
PIEMONTAIS.
Anche,
ancôra,
ancôr.
Dedsa.
Anddurrai,
s'enduerme.
Endrit,
l'ndrit.
Masnà,
soe
trémasna.
Infern,de
l'infern
eria
vsina.
Anflé,
l'enfièrancomun
vedel.
Aofonssé.
Neuja.
Antamnè,antamnura.
Enta,enté.
Intende,
èiuteudu,
udî,a
l'udi.
Testadaria.
Entusiasm.
Enterament.
Ventrajé,
pi,deventraja.
Tia,
tra
nautri,
Iroi
aitré.
Frarich
etpovcr.
Anterdoa,
pr.anterdoua
aintcrdoa.
AUVERGNAT.
Eiicùra,
enqueira
(Tcnqucira
(d,
eu-
phonique].
De
dsèi,
d'dsai.
Eîïdurmi,
s^enduermc,
s'euderm.
Endrèi,Endrt.
Sou
Ireimèinage,
eifan.
De
Veinfereriavesina.
Einflà,anfli,einflèroncoumaunvedèu.
Einfonssa,
anfonssà.
Einei,
einnidge.
Einlamnà,einlamnura.
Einta,antà,
einlà.
Eintendre
èieinlendua
Vcinlendre,a
l'udi.
Testadaria.
Eintusiàsme.
Einleiramein.
Veinlraja,pluriel
id.
Einlre,
nautrei.
Einlrerichi
elpaubri.
Einlre-doa,pr.
entredoua.
71—
FRANÇAIS.
Entrée.
Entreprendre.
Enlretemps.
Entretenir,
mainienir.
Envelopper.
Envier,
je
n'envieTiendepersonne.
Epais,
serré.
Epaisseur.
Epaissir.
Epaule,
lesépaules.
—derrière
lesépaules.
Epi.
Epinard.
Epine.
Epineux.
Eponge.
Epoque.
Epouiller,
ôter
lespoux.
Epousé,
nouvellemariée.
Epoux,
se.
PIEMONTAIS.
Entrada.
Eniraprende.
Antertan,anlratan,domenlre,menlre,
anlramentre.
Manteni.
Anvlopa.
Invidié,
invidinon
de
ncssun.
Sali.
Spessor.
Spessi.
E-^pala,
spala,
lespala
(plur.l.
Derié
(o)andare
lespale.
Spiga.
Spinass
(lat.spinacum).
Spina.
Spinos,
pr.spinous.
Spongia.
Epoca.
Piojé,
pojé,
pr.
ou.
Sposà,
ada,
pr.spousa.
Spos,
sa,
pr.
spous,-spousa.
AUVERGNAT.
Einlrada.
Einlmprendre.
Entretan
,cintretein
,scnirelandè
,
domentre,
aulramenlre.
Manteni.
Envelopa,
coverla.
pr.
cou.
ht
n'envedge
redeàegun.
Sali.
Eipessou-r.
Eipechi.
eipssi,
eipchi.
Eipala,
laèipala-s.
Darcilas
spala-s.
Eip'idgia.
Eipinar-d.
Eipina.
Eipinou-s.
Eipondgia.
Eipoca.
Eipioja,
eipoja,pr.ou
eipeuilia.
Eiposà,ada,
pr.spou.
Eipou-s,eipousa.
72—
FRANÇAIS.
Eqnerre.
Equipage,
équiper,
équipé.
Equivaloir.
Equivalent.
Ereinler,déhanché.
Ereinter,
s'éreinter.
Escamoter.
Escarpin,
soulier
léger.
Escorte.
Escroc.
Escroquerie.
Espace,
étendue.
Es}'alierde
vigne,vigne,
filede
ceps.
vigneéchallassée.
Espèce,
sabelleespèce.
Espècede
gredin.
Espècedàne,de
bêle.
Espèce
decoquiu.
PIEMONTAIS.
Squara.
Equipagi,cchipagi;échipagc,
équipa-
ge,cclnpagià.
Equivaléi.
Equivalent.
Dernà,
dtsrenà,desaocà.
Derné,
dcruesse.
Scamolè.
Scarpin.
Scôrla.
Scroch.
Scrocaria.
Spassi.
Baragna,
taragna.
Spécie
orassa,
sou
bella,
spécie.On
emploie
aussi
pessa,
qui
signifie
proprement
pièce,
qu'on
accole
à
certainstermes
injurieux
pourleur
donner
plus
d'énergie,comme
dans
lelangagefrançaisvulgaire.On
dit
:
ALVKRGNAT.
Enquai,
eiqucra.
Equipage,
pr.
cquipadge,équipa,équi-
padgin.
Eiquivalèi.
Eiqui
valent,
cquivalein
Eiranlà,
(leisancà,'deisancha.
Eireula,
s'éreinlà,
sedcisanchii.
Eiscamoulà.
Scarpi-n.
Eiscàrla
.
Eiscroc
.,
Eixcràcaria.
Eispassa.
Jiaragna,
laragna,
eispaiié,dont
ona
faitunnom
propre.
Sa
bellacspessa.
ispessadegredl.
Eispessad'âne,de
besiia.
Eispessadecoiiqui,
couti.
73—
FRANÇAIS.
Esjiècede
grossehête,
gro:?àuc.
Espècede
fripon,devaurien.
«
i.emot
pessa
s'est
[)ermulc
eu
spessa
en
p;i(ois.
Espérance.
Espérer.
Espion,
portepaquet,rapporteur.
Es()ionnit«e.
Espionner.
Esprit,cspHl
follet.
Esprit.
Essuie-main.
Essuyer.
Estafette.
Estafier.
Estampe.
Estimable.
Estimateur,
prisear.
Estime,
estimer.
Estomac.
PIEMONTAIS.
pessa
d'ase,
pressa
d'bricoti
.
Speranss;».
Sperè.
Spion,
porla-pachet,
pr.paquet.
Spionagi.
Spionè.
Spirit,
folet,
pr.
foulel.
—auira.
spirit.
Suama
n.
Pané,
netié.
Slafeta.
Slafé.
Slanpa.
Slimabil.
Stimador.
Stima,
stiriié.
Stomi,
pr.stoumi.
AUVERGNAT
Eispessade
voulur.
"Aspessadecanajo.
K'Speianssu
.
Eisperà.
Eispiou-n,porla-paque.
Hùpionagi,
eispionage.
Eispionùs
pr.
eispiounà.
EisprU
foulel.
Eime,
spirit,
Eisujalman,
sujàma,panama.
Punà,
nctià.
Eislafèla.
Eislafiè.
Eislanpa.
Eislimable.
Eistimadour.
Eislima,
eislimà.
Eisloma,
pr.eislouma.
—74—
FRANÇAIS.
Eslomaquer,
révolter,
fâcher.
Estropié,
estropier.
Et,
conjonction
;enpremier
elender-
nier.
Etahle,
lat.stabidum
.
Etagère.
Etalage.
Etalon.
Etamine,
étoffede
laine.
Etape.
Etat,
l'état.
—dans
tout
l'état.
Eté,
l'été.
Etendage.
Etendard.
Etendre.
Etiqette.
Etoffe.
Etoile.
Elole.
PIEMONTAIS.
Stomacliè,
pr.stomaquè.
Stropià,
stropiè,
pr.stroupià
An
prima
ean
darrei.
„
Slabi,eslabi,
slabl.
Stagèra.
Elalagi.
Stalon.
Stamina,
tamina.
Tapa.
El
stat.
Dintre
tut,
el
stat.
Ista
el
ista.
Stendagi.
Stendard.
Slendi.
Ticheta,
pr.tiquèta.
Slôffa.
Sleila.
Slôlu.
AUVERGNAT.
Eistomacà,
pr.eistoumacâ.
Eislronjna,
eislroupià.
Einpremiei
e{oumai]
ein
darniéoa
darréi.
Eilable.
Eilagieva.
Eilalage.
.
f'ilalou-n.
Eitamina.
Eitapa.
Leila-l.
Dien
tou
Veila-t.
Veislieou,
le
beau
,fe
hiau
tenps,
Vèilêi.
Eileindadge.
Eilendar-d.
Eilendre.
Eiliquèla.
Eilof/a.
Eistéla,
eliala.
Eilola.
75—
FRANÇAIS.
Etouffé.
Etouffer.
Etoupe.
.Etouper,boucher,murer.
Elourderie,
lourderie.
Etourdi.
Etranglement.
Etrangler.
—ill'étranglerait.
Etre,
verbe.
Être,je
suis.
—été
ila
été(part,
passé).
—étant
(part,
prés.)
—ilfut,
ilsfurent
rôtis.
—ce
sera,
sice
n'est9
vêpres,ce
sera
ànonne.
—ilsera,nous
serons.
—ilne
serait
pas.
—soyez
sûrs.
PIEMONTAIS.
Slofà,pr.stoufà.
Stofé,
pr.
stoufè.
Stopa.
Stopé.
Sturdaria,
lordarià,
pr.
leur.
Sturdi.
Strangolura.
Strangolè,
pr.strangoulè.
Alostrangolaria,
pr.strangoularia.
Esse.
Ison.
Êitat
;avià
estâtou
stat,
plus
usité
era
estât.
Essen.
Foughèt,
foughèron
rôst
pr.
fouguèt
pr.foughèroD
rôst.
S"a
l'ènenàvesprsaraanônâ..
Sarà,
sera,seran.
Asarià
sérianen.
Sighèsvautre
voi-aitri
siasegur.
AUVERGNAT.
Eiloufà.
Eilou/à.
Eitoupà.
Eislq,iipà
eiloupà.
Eislurdaria,
tourdaria,eilourdaria.
Eislurdi
eilourdi.
Eislrangoulura,eiirangoulura.
Eislrangoulàaeilrangould.
Veistrangoularia
.
Eilre,
esse,
eisse,
essei.
lèusai,
sèt
.
Eilà,
avià,
eila-t,
èra,
eila-l.
Eilaû-l.
luguèt,oufoughèt,(ougucron
rouslit.
D^honora
tard,
pr.howCoura.
Sarà,
sera,
«mieux,
»cheran
.
Séria
cheria,
seriapà.
Sià
cha
segur;
vous-aulrei.
—76—
FRANÇAIS.
—j'étais,
ilsétaient.
Étrenns.
Élreiile.
Étriller.
Éiroit.
Élroii.
ÉluiJc.
—cabinet,bureau.
Éladiaot.
Étudier.
Évangile.
Évanouir.
Évaporer.
Éveillé,
réveillé.
Éveiller,
réveiller.
Éventail.
Éventé.
Éventer.
Excepté,moins.
Excuse.
Excuser.
PIEMONTAIS.
J'eri,
ièron.
Strena.
Stria.
Strié.
Streit.
Slronss.
Studi.
Studieul.
Student.
Sludié.
Vangili
évangili.
Svani.
Évaporé,
pr.évapouré,
Desvià.
Desvié.
Vantaj.
Sventà.
Svenlé.
Mancb.
Scus/i
.
iScusé.
AUVERGNAT.
Jeu
éri,
iérian.
Eistrena,
oèilrèina.
Eitria,
èilrilia.
Eilrijà,
cislrilià.
Eilrèi,
eiireila.
Eilrou-n.
eislroun.
Eisludia
oeiludia:
Eistudia
.
Eisludianociliidian.
Eisludiaà
eiludià.
Eivangile.
Eisvanio
èivani
.
Eivapourà.
IJeivià,deivelià.
Desvijà,
deivih'ù.
Eivantaj,
évanluUé.
Eisvanlà,eivanlà.
Eisventâ,
eivenlà.
Manco,
demanca.
Escusa,eisrusa.
Escusà,
eiscusà.
—77
FRANÇAIS.
Exécuter.
Exécuteur.
Exécutif.
Exempter
fs').
Exhaussement.
Exploits
(des).
Express.
Exproprier.
Exténuer,
enlenuer,
Exlrêraenoent,supérérieurement
bon,
beau.
Extraordinaire.
Extravap'ançe.
Extravagant.
F,
efle.
Fâché,
fâcher.
PIEMONTAIS.
Eséculé.
Escculer
pr.
tour.
Eseculiv.
Escnîesse.
Aussameot.
Espfoà
pr.esplouà.
Espress.
v.du
français.
Spropric
pr.sprou.
Stenuè,
slenue.
Corn
lut,boa
bel
corn
tut.
Straordinari
pr.sUaourd.
Stravaganssa.
Stravagant.
'
FEffe.
Faciada
pr.fatchiada.
Facià,
facB,
pr.
tch.
AUVERGNAT.
Eisécutà.
Eiseculou-r.
Eisecutiv.
S'eisenlé.
Esaussamein.
Eisploa,
"pr.oud.
Fsprès
.
Eispropria,
pr.
eisprou.
Sleiniià
.
Coma
tu,
pr.
comma
lou
,boun
bel
couma
tou.
Eisiraordinari,pr.
our.
Eislravaganssa.
Eislravagant.
Elle.
Façada.
Falchà.
—78—
FAANÇAIS.
Façon,
sans
façon.
Id.
ea
quelque
façonque
ce
soit,
sanschoix,négligemment,
àladia-
ble,pèle-mèlc.
Factotum,
actif,remuant.
Fade.
Faible,
les
faibles
et
les
forts.
Faim,
lafaimme
pressa.
Faix.
Fagotô,mal
babillé.
Faire,
c'estbien
fait.
là.
je
fais,
ilsfaisaient.
Id.
faisons-lui,
ilfera.
Id.
ilsferaientmieux.
Id.
il
(if,
ils
firent.
Fait,
faite.
Faisan
.
Falloir,
ilfaut.
Id.
ilfaiîdrail,
il
faillit.
Famille.
Famine.
PIEMONTAIS.
Fasson,
v.du
fr.saseu
fasson.
Mac-à-sia,
macassia.
Facendon.
Fat,
fad.
Idebil,
e.
i,
fort.
La
farame
pressa.
Fais.
Fagota.
Fè,
fà,
è,ben,
fait.
Faù,
favian,
fasiavan,
Fan,
lei,a
fara.
Farion,
mèi.
Faghèt,laghèron.
Fait,
faita.
Fasan.
Faîle,
foù.
Foùrià.
foùghè-t.
Famia,
meinada,
la
ca.
Famina.
AUVERGNAT.
Fassou-n,
feissou-n,
scn
fassou-n.
Ma-que-cha.
Faciliotl-n,
fasiliou-n.
Fàd,
fadard.
Lu
febleî,mai
lu
fort,
Lafamme
pressè-t.
Fai.
Fagota,
pr.
fagoulà.
Fà,cou
èi
bien
fà.
Faii,fagian,
falan.
Fasan
li,a
fara.
Farionmeiomiei.
Faguèt,faguèron.
Fait,
faita.
Fasan,
fèisant.
Falèi,
fà.
Foiiria,foùdrïa.
FamiVa,famijà.
Famina.
—79
FRANÇAIS.
Faner.
Faribole.
Faubourg.
Faux
(subsl).
FaDcher.
Faute.
Fayard,
hêtre,
(arbre].
Fée.
Ferarae.
Femelle,
coureur
de
femmes,
galant
courtisan
defemmes.
Fenil.
Fermenter.
Fermer,fermer
labouche.
Ferrailleur.
F^erré,
ferrerun
cheval.
Ferrements.
Fertile,
gras
riche,
terre
fertile.
Fête,
les
fêtes.
Feu,grand
feu,feudejoie,aux
fêtes
publiques.
PIEMONTAIS.
Fné.
Farabola.
Foborg,
pr.faubourg.
Dagii,
faussia.
Fné.
Fala,
tnanch.
F6.
Fata,
fada.
Fomua.
Furaèla,
fumlé.
Fnéra.
Levé,
Ivé.
Sarè,
sarè
labocà,
pr.bouca.
Feramia.
Frà,
frèun
caval.
Framenta.
Grass,
terra,
grassa,
rich.
Fesla,
le
teste.
Fogon,
pr.fougou-n.
AUVERGNAT.
Fnà.
Faribolà.
Foubou
-rg.
Dalha
fùo[au.
Fnà.
Fauta,manca.
Fô.
Fada.
Fenna,femna.
Fumèla,
femné,
fumlèi.
Fneira.
Leva.
Sara,
sarà
laboulcha.
Faraiù,
faraioù.
Farà,
faràun(chamù,
Faramenla.
Tiaràgrassa.
fM
feista,
lafeila-s.
Fougô.
—80—
l'ilANÇAiS.
Feu,
efeuraonpère.
Feuille,
l'euillage.
Feuillu.
Fève.
Ficher,
se
ficheren
têfe..
,
Fidèle,
tourterelle.
-
Fier,
se
fier,ne
s'y
fiaitpas.
Fier,
adj.
belarbre,
tant
fier.
Fiercomme
un
césar,
l'ifirc.
Figure.
Fil,dum.
File,
(le
file.
Filé,
6e,qwaïul
lecliativre
sera
filé.
Filîàtre,gendre,
beau-fils,
boile-fille.
ÏMlIeul.
Fils,
fille
Fin,
àla
fin,
enfinà
la
findes
fin:n,au
boutducompte.
PIEMONTAIS.
Fume
pare,
labonanima,dems
pa-
re,pover,
pare.
Feuia.
Fojagi,
pr.
foujagi.
Fojù,
pr.
foujù.
Fava
.
Fiché,
richesse
an
testa,pr.
liquè.
Fedel,
(edela
{orlora,
pr.
(ourtoura.
Fidè,
fidesse,ne
s'ij
fidavanen.
L'ôli,erbo
tant
fier.
Fiercornun
césar.
Pifer.
Figura,
cera,
p.
tchera.
D'
fil.
D'
fila.
Quand
la
resta,
lacanua
sara
filada.
Fiasir,fem.
fiasUa.
Fiôss,
fiossa.
Fù,
fij,
fieùl,
(lai.
fiiisia).
Fin,
àia
fin,
dlj
fin,
àla
fin
dij
con!.
La
fiuanssa.
AUVERG.WT.
Me
pobrepal
opà,
lapnhra
arma
de
mou-n
pà.
Feuia
.
foujàge.
Foiijii
.
Fava.
Ficha,
pr.
fileluiin
lesla.
Fidelalourlarella.
Ne
sifidavapà.
Quel
ebrelun
fier.
F!er
{coina)un
césar.
Pifre.
Fiijura.
Icliera
Dôu
//,de
fiù
.
D'
fila,de
leira.
Fiala,ada,quandlalchcibrcsarafkt.hi(:a.
Filialr,
filialra,
fialre.finira,
lio.
fiolo,
fieala.
Fi,
fis},
/ion,
fia,filia.
Ala
fi,do
las
fi
s.
—81—
FRANÇAIS.
Finance,
(la).
Financier
(le).
Finesse.
Fiambé,
ruiné,perdu.
FJan,espècede
tarfre.
Flanc,
meltre
lesmainssiir
lesiUnc},
Flanquer,
lancer,
lâcherun
sounicL
Flaquée,coupde
lamain
sur
lesfesses
Flatter,
l'odeurme
nalio.
Fleurde
lys.
Flûte.
Fluxde
veatre,diarrhée,dc\oi
M>;ent.
Foi.ma
foi,
surma
foi.
1
Id.dehonne
foi,je
crois.
Id.en
foide
quoi.
Foie,
ton
foiedans
l'huile.
Fois,une
fois,
autrefois.
Id.
tousà
la
fois.
Foire,
fluxde
ventre.
PIEMONTAIS.
La
fînanssa.
'1
finanssié.
Finessa.
Flanbà.
Flan.
Fianch
;bulé
leman
sui
liauch.
Fianclié
un
morion,
pr.
oa,
unmor-
llon
pr.mourflou.
Flacada.
Flatté
;l'odorme
flatta,
(odour).
Fiorde
lis,pr.
fiour.
Fiùla.
Foira
pr.
fouira.
Fe,
fede,ma
fe,an
fedemia.
D'bon
lia
fe,credi.
An
fetie,permarcà
decheté
fidichan
To
fedich
ant
leulibujent..
Voila,una
voila,
iaitri
voile.
Tutiant
una
volta.
Foira,
louirascorcnla
lai.
foria.
AUVEUGIVAT.
£«
finança.
Le
l'imincie,fimmchéi.
,
Finessa
.
'
l'ianbà.
iu'an.
ihtlà
lama
su
lupan,
pr.
bouta.
Flancàun
virà-môrion.
Flacada.
Flifla;Vodourmi
flatta.
Flouda
lis,Pou
dli/.-s
Flniia.
Foirà,
pr.
fouira.
Foa
pr.oua,ma
fouèi,foa,mapga,mu
fè,ma
fi.
Debouna
foa,
crezl.
F.n
foidequepermarcade
que.
Joun
fcgedin
Volie
bulient.
Ve.na
ve,aulrave,càim
cô,
autrei
rr}.
loaia
la
cô.
Foirà,pr.fouira,corentapr.courenla.
6
—82—
FRANÇAIS.
FoisoB,
àfoison,
àpleines
pe!!6cs,
avoirde
l'oràfoison.
Folie.
Folies,
sornelles,
balourdises,
fables.
Fonderie.
Forge.
Force,
par
force.
Forêt,
bois.
Forme.
Formule.
Formalité.
Former.
Fort,
je
suis
leplus
fort.
Fortune,avoir
de
lafortune,de
la
ri-
cliesse,
(lesbiens
fonds.
Fortuné,
riche.
Fossede
sépulture.
Fossé
d'écoulementdans
leschamps.
Fouace,
soriede
pâtisserie
faitede
farine
etde
beurre
que
los
auvergnats
lejourdel'Epiphanie.
PIEMONTAIS.
Apalà,
avci
d'lorà
palà.
Folia,
pr.
fou.
Folia,
folaria,
pr.
(ou.
Fondaria.
Forgia.
Fôrssa,per
forssa.
Foresta,
bosch.
Forma
pr.
fourraa.
Formola,
pr.
fourraoula,
Formalità,
pr.
fourraalilà.
Formé,
pr.
fourraé.
Fort,
ison
il
pi
fort.
Fortuna,
avei
d'
la
fortuua,
I
che.
lî'ortunàpr.
fourtunà.
I
Fossa.
I
Fossa,
pr.
foussà.
îFogassa.
pr.
fougassa.
boulangers
sont
dans
l'uja^e
En
provençal
fougassou-nou
aveide
AUVERGNAT.
Âpleinapalada,âpaladà,à
pa!a.
Folia
pr.foulia.
Folaria,
pr.
foularia,
/oulia.
Fondaria.
Forgia,
forgea.
Força,
pcr
força.
Foréi,
pr.
fourèi,
foureia.
Fourma.
Formola,pr.
founnoiila.
Fourmalità.
Forma
pr.
fourmà.
lou
sèi
lepu
fort.
Forluna,avèi
rf'lafourlunaaveideque.
Forlunà,pr.\fourlunà.
fàssa.
Fossà,pr.
foussà.
Togeassa,pr
.fond'geassa
,fond'geasseou
.
de
donner
àleur
clients
ainsi
que
le(ont
les
fougassol
grosseou
petitefouace.
—83—
FRANÇAIS.
Fouel,
cou[)
(le
fouet.
Fougueux.
Fouine.
Foule.
Fouler,presser,
batire.
Foulque,
niorelle,oiseau.
Fourclie,
fourches,
palibiiliùres,
la
poleiice.
Fourgon.
Fourme,
(from;igc;,mut
(nécessaire).
Fourmi.
Fourmilière.
Fournée.
Foarnièr-ère.
Fourniment.
Fourrure.
Foutaises,
bagatelles,
babioles.
Foutre,
interjection.
\A.U
nevautpasun
foutre.
PIKMONTAIS,
Foàt,
loèt,pr.
(ou.
Fogos,
osa,
pr.
fougous,
ou
sa.
Foin,
(ovin,
(lemâle)
fouina,
la
fe-
melle,
pr.
fouin,
fouina.
Fola,pr.
foula.
Sali.
Fola,
pôla,
ciapina.
Força,
pr.
fourca.
Forgon
pr.fourgon.
Forma,
pr.
fourma,
formag,
four-
mag.
Formia,
furmia,pr.
fourmia.
Fourmiè.
Fornà,
pr.
fournà.
Forné,
forneir^i.
pr.four,
forniment,
pr.
fourniment.
Forura
pr.fou.
Fotèsa
pr.foulèsa.
Fotre,pr.
foutre.
Avalpa
'n
foire.
AUVJÇRCJNAï.
Foèi,pr.
foiici,fouèlada.
Fo.^ous,pr.fougous,
ousa.
Fouin,fouina,
lemâle
et
lafemelle.
Fola
pr.
foula.
Sali.
Foca,pron.
fouca.
Força,
pr.fourlcha.
Fourgou-n.
Fourma,fourmadge.
Formia,
fourmia.
Formlgièra,pr.
four.
Fornada,
pr.fournada.
Fournèi,fournèira.
Forniment,
pr.
fou.
Fourura.
Foulèisa.
Foire,
foulre.
Anevaupaun
foulre.
—8!,—
FRANÇAIS.
Iil.
faire
voi.il-
ie
(ontie.
Fotilrc,
verbe,
laiicer,appliquer,
lA-
clier.
S'en
foutro.
s'enmoquer,
roulant,
làcheux.
Foutu,
fuiné.
i'outriquet,
liomnio
do
peude
vaU'iir,
en
Piéniotilais,
pcfulani,
artogani,
petit
lioinmc
nul
;eu
Provençal,
morveux,
liîancbec.
Foutrot,
niais,
sot,
nu»(
nécessaire.
Frange
tle
toile,
tètede
pièce,donton
faitdesé
nouclielles.
Frais,
fraîche,
liorbe
fraîche.
Kraicheur.
Fraise.
Francheniciil
parler.
Fraternel
elle.
Frêne,
aihre.
Frère.
Fressure.
PIKMONTAIS.
Fé
%ni
'[fol.
Folè,
pr.
foulé.
,4n
folè,
ailfoIs«e
pr.
fout."
Fotant,
pr.
foutant.
Fol
il.foutù.
F'ùlrichct,
pr.
tou.
Folito,
folitrô,
pr.
fou.
Mosciii,desmoscai,
gaion.
Fresc.
fresca,erha
fresca.
Frescura,
'1fresch.
Frésa
.
Francamen
parlé.
Fralern,
èla.
Frass.
Frà.
Ventraje,
pi.de
vcnlrajjî.
Ai
VKIiO.VAr.
Fâ
vn!
le
joie.pr.
foulre.
FvitUe.
S'en
foulre.
FoUinf,
foidan-l.
Foutû.
FoiiUiquel.
Fou
IIà.
Galon-H.
Erha
frcltcha
Freickou-r.
jir.
la
/iciUlioiir.
Frelsa.
Franchamc.n-l
parla,
pr.IrnuUlicihi
n
Fraternel,
la.
fraifse,
jhi'nse.
Fruire,
fra.
fraîre.
Conrada,
lia.
TO.lidoni
—85
n\AN(jAIS.
Fripon,vaurien.
l'i'i1)011.
Friponnerie.
Froid,
faire
froid.
Froidure,
froideur.
Fromage
non
fermenlé,
cai!Ié|
campagnes.
Froncer.
Fronl.
Fronlai!,
télièrede
olieval.
Frontière.
Frontispice.
Futaine.
Fruit,
fruitière,
fruilier.
Fugitif,
l'"Hir
par
lesprés.
(les
PIÉMONTAIS.
Força
(homme
apendre
l'"ripon
V.du
fr.
Friponaiia
pr.pou.
Freid,
fè
fr'^d.
Freidura.
Toma,
pr.louma.
Fronssi.
Front.
Frontal.
Fronlièra.
Frontispi<si.
Fruslana.
Fru!,
frutèra,
frulé.
Fugiti»'.
Fugi
per
iprà.
O
AUVERGNAT.
'/
.TiJih
Força
pr.fourça{hommeàpendre).
Fripou-n.
Fripounaria.
Freid,
fàIrèi-d.
hreidura.
Fourma,
louma.
Gage,
mobilier,
rnenhx's,
troupeaux,
|Gagi,roba.
toutes
sortes
d'oJ)jots
mobii.cr.-:.
•
Fronssà,pr.froun.
Front,pr.froun-
1.
Teilèira.
Fronlièra.
Ironlispisee.
Fi^ana
.
Frul,
f'rulè,frutèra.
Fiujltiv.
Fugiper
luprà.
IGaf/c
>fï
irigq
âin'!
,»ii(jj
—86-
FJjt'ANÇAlS.
Gageure.
(iagner.
Galelrclier.
Galères.
<iaIop.
Galoper.
Gamelle,grande
soupière.
Garder,
gardée.
Gare
!les
lacs.
Gargolle.
Gasconade.
Galée.
Gàler.
Gûle-raélier.
Gaule.
(ièle,gelée,
iiiiotnécessaire^
*
(léiatinc.
Gelè,
ée.
Geler,
illse
gèlenl.
(îeloUer,
quand
ilsurvientune
petite
gelée.
PlEMOXTAiS.
Gagiura
pariura.
Guadagnè.
Galaferliè.
Galéra.
Galopada
pr.
galou.
Galope
pr.galoupc.
Gaméia.
Guardé,
guardà,
puis,
etada,
Gara,
ilass.
Gargôta.
Gasconada
pr.gascou.
Guast,
guastada.
Guasté.
Guasta-mestié.
Gôla.
Geil,
gelada,
pr.
dgel.
Geladina,
pr.
dgel.
Gela,ada.
Gelé,
isigèlaa
pr.
dge.
Gelolé
pr.
dgelouté.
AUVIînGN.VT.
(tagiara,
pariura.
Gaijnà.
Gala(relié.
Làs
gulc'ra-s.
Galoupada.
Galopa,
pr.yaloupà.
Game
la.
Garda,
garda,
puisada.
Gara
!lu
lacets.
Gargôta.
Gasconada
pr.gascon.
Gastà,
gaslada.
Gasté.
Gasta-mèitei.
Gaula.
Gèl,
gelada,
pr.
dgèl.
Geladina,pr
dgel.
Gela,gelada
pr.dgel.
Gela,sedgèlon,
Gelotà,
pr.dgeloutà.
—87—
FflANCMS.
Gencive.
Gendarme.
Gendarmerie.
Général.
Généralement.
Généralion.
Généreux.
Génisse,
très-jeune.
Gens,
lesbnives
gens.
Id.
lesbonnesgsns.
Id.
lesgens.
Gerbe.
Gibier.
Gibonlée,
pluiedecour(edurée.
Gilet.
Gland.
Id.semerdesglands.
Gloire.
Glorieux,
Gno.ues,
argent,
piècesdemoanaie.
Gare.
PIKMONTAIS.
Gengiva,znnnva
pr.dgein.
Giandarrae,zandarme
pr.dgiandarnie.
Giandarmaria,
pr.dgi;in,zandarmaria.
Général
pr.
dgen.
Généralament
pr.
dge.
Générassion,
pr.
dge.
Génères
pr.dgenerous,
Videla.
Labrava
gent,
Labona
dgent,
Ladgent.
Garba.
D'zibié.
Rama.
Zilé.
Agian.
Angiaudé
(latgîaudariumponere)
Gloria.
Gloriôs,
pr.glourious.
Gnôca.
le!
të!gara!
AUVERGNAT.
Gendgiva,
pr.dgendgiva.
Giandarme,
pi.dgiandarmc
.
Giandarmaria,
pr.dtjiand.
General,
pr.dgênerai.
Gcncralamèn,
pr.
dge.
Généracheuochu,
pr.dycncra.
Generou-s,
pr.dgen.
Vcdéhi,vctla,
vaila.
vaileta,
binut.
fMbravad'genl.
Lasbounasdgent.
Lu
dgent.
Gerba,pr.
dgerba.
Gibié,pr.
dgibié.
Ramada
.
Gelè-l
dgilel,
dgelct.
Aglian,
pr.alian.
Anglandà.
Gloria,
pr.gloaara.
Glourious.
Gnôca.
Je
ltë
!gara
1
—88—
l'RANÇAIS.
<'iuognerie>,
caresses,
cajoleries.
<io!)olel
(leverre.
Gonfle
<-îore,
vieillevache,
vieille
fen.me
pu-
blique,dégingandée.
<îorge,
go-sicr.
(jorgce.
<»orge,sein.
<îosié.
<j0:ilu,gounnaad.
Tioulument.
(ioupillon.
<!our,
routoir
(mol
nécessaire).
«iourmand,
(riand,
lèche-doigts.
<îourrnandise.
<îoui;se,cossedelégumes.
(ioùler,
petitrepasde4heures.
<j0Ù(er,
verhe.
<jOuHe,maladie.
Tioulte,
ilsuaitA
grossesgouttes.
PIEMONTAIS.
Gnognia.
(iohlet
pr.
gonLlet
Go.ifi.
Giora.
Gorgia.
Oorgà,
goU'i,
pr.gou.
Stomi.
Gosé,gavass,
gola
pr.gou.
(îo'iard,
pr.gouliard,golù,golassa,
pr,
gou.
Golosament,
pr.goulou.
Aspersori.
Gorgh,
pr.
gourg.
I.ecapial.
Lagolapr.
gou.
Dossa,cossa,pr.
dou,
cou.
Mareuda,merenda.
-Mareodè.
Oota.
pr.goûta.
Sudava
agrossegosse.
AUVKHni\AT.
Gnoyiiiuiia.
(îoOcle,pr.goubele.
Govfe.
(joiifle.
\Gùru.
i
Corgca,
pr.
ou.
Gourdtjeiulii,pr.gourdqea.
Eislouma.
GoH(I;/('i,
(jourihjci,parpci
Goulu,
iiouliard,goulass.
Gonlousantoi-t.
Aspersou,asparsou.
Gour-(j,gou-d.
Lechudèi,
lechadé/,
lelchaplù-l.
La
gola,
pr.
lagaula.
Dossa,gotsa,
pr.gou.
Jtlerenda,meirendu.
Merendà,maren
dû.
Gola,
pr.
goûta.
Asudavaagrossasgoula-s.
—8i»
FIÎANijAlS.
<jOuUeux.
FouUecTeau,d'uu
liquide.
(jootter.dégootter,
couler.
Goarerne,
gou>erDemeDl,
geslioD.
Gouverner.
«jrabuge.
Grâce.
booi;e
g^râce.
Gracieux,
se.
Gracier.
Graiu.deux
ou
troisgraiosde
mil.
Graioe.
Grainelier.
Grand,
de.
Grand-père.
Grand-mère,
bonne.
Grandelel,
elle.
Grandeur.
Grappede
raisin,grappilloo.
Gras,
sse,
leplus
gras.
Grassement.
Gratîe-cul.fruilderésîanUcr.
PIEMONTAIS.
Golo>.
pr.
goaloos.
Gossa,pr.goo^a.
Golé,
gossé,coîé
pr.goalé,
co»at'.
Goueni,goem,
pr.geo.
Goveme.
pr.goaveraé.
Garabog.
Grassia,bmiagrasda.
pr.bouua
Grass!às,gr>i5slosa.pr.grassioasou
sa.
Grassiè.
Doio
trcgraodemëi.
Grana.
Granafé
Grand,
da.
Papa
grand,
grand.
Mama
grandaograada,ondna.
Grandet,
ela.
Grandeur,
v.du
fr.
Râpa,
rapeta,
jlal.racenius.
Grass.grassa,
ilpi
grass.
Grassanaenl.
Gralacù.
AlVEaGXiT.
rjufjvt-t.
GotUà,amUL
ComrarHO,gomcarnamèH-f.
Gocenà,
tfomearmi.
Grabudge.
^IIouiiwgrassiaogmcha.
ftr.botmm,
Gmssio»u-s9.
Gratsiâ.
Dou,o
treigrande
muliei.
Gramtu
Granaleû
Grandeda.
Gnmdgm^ft^ougntnd.
GnmdtL,grwndamarnaomma.
Grandet
fela.
Grottdour.
Grapa,grapèla.
Gras,grosso,
lejnîgros.
Grassamèm-t.
Gratatià,graioqmH.
—90—
FRANÇAIS.
Grattée.
Gratter.
Gravelle,gravier,décombres,gravois.
Graveur.
Graver.
Grèle,
êtreà
lagrêle,
àlabesace.
Grêle,marque
de
petite
vérole.
Grelotter,
être
transido
froid
.
Greiollière,
collierde
grelots.
Grenaille,grené,
ée.
Grenier.
Id.
tous
les
greniers.
Grenure.
Gribouille.
Griffe.
Griller.
Grille.*
Grimace.
Grimper,
ilgrimperai!.
Gnpper.
4îrogneur,marmottcur.
PIEMONTAIS.
Gratiidi.
Graté.
Gravela,
i^aravela.
Graveur,
(v.du
fr
)
Gravé.
Grêla,
essea
legre!o.
Picola,
vairolà,
pr.
vairouià.
Gelesse.
Sonajera.
Graiiaja,granà,ada.
Crané.
Tuti
igranei.
Granùra.
Griboja,
pr.
ou.
Grinfa.soa
grinfa.
Grié.
Gria.
tirimassa.
Rampé,
lamparia.
Grinté.
Barbolan,
barbot.
berbot.
AUVERGJVAT.
Grafada.
Gratà.
Grave(a.
Gravou-r
Grava.
Gréla,misera.
Picoulà,
vairouià.
Se
fjclà.
Soiinajëra,
yrelotèira.
Granaja,
granà,
ada.
Granèi.
lou
lougranèi,
Granûra.
Griboja,pr.
hou.
Grifa,sas
grtfas.
Grià
.
Gfia.
Grimassa
.
Grimpa,grimparia.
Grinfa,
grifà,gripà.
Harboutou-n.
—91
FUAiVfjAtS.
Grogner.marmoUer.
Grue,
oiseau.
Guenon,femme
sale,publique.
(iuères.
Guérite.
Guerre.
Guêtresdecampagnard,
en
foutre,ou
grosbasde
latne.
Gueule,
gosier,
leventre.
Gueuserie.
Gueux,couvet,chauf(ereltc
populaire,
eu
terre
cuite.
Guigner.
Guitare.
PIEMONTAIS.
Barboté,
barboté,
pr.bou.
Grùa.
Giôra.
Vaire.
Garila
Guèra.
Garauda,
pi.garaude.
Gola,
pr.goula.
Gusaria.
Coco,pr.coucoudelëra,tupiri.
Ghigré.
Chitara.
AUVERGNAT,
Barbota
pr.
harboulà.
Grùa.
Gôra.
Gaire.
Garila.
Citiara,diara.
Garauda.
Gola.
pr.
goula.
Gusaria.
loupi-n.
Guigna.
Guettara.
Ah
!ah
c/k
!
Hache
(petite),hachereau,
cognée.
Hacher,
taillader,
déchiqueter
mala-
droitemeit.
A!
ah
!ai
/
Assul,assur.
Ciaputé.
HAh
!ah
!
Assu,
pr.alchou,atchù.
Ciapùlà,
pr.
Ichiaputà.
—92
riîANCAlS.
lidleinc.
Hallebarde.
Kariche.
Harmonieux,
(se).
tlarpe,
iiistr.de
miisiijuc.
Harpon.
Haut,haute.
Là
haut,
en
haut,
au
dessus.
dessus.
Hasaid,parliasard.
Hasardeux.
Hébété,
ée,
sot.
Herbage.
Herbe,
laméchante
lierbe.
Hercule.
Hérisser
Uériler.
Hermile.
H(Mre,
fayard,arbre.
Ifeurc,dehoimeheure.
[d.
assezde
boiuie
heure.
PIK.MONTAIS.
L'aléna.
IA!abarda.
j
Anca.
1Armouios,
armoniousà.
*
{
Arpia.
jArpou
{Aut,
auta.
I
Su,
an
su,
là
su.
j
Asàr,
per
asàr.
IAsardos,
pr.asardous,
Ebété,
(v.du
frauoais),èbelàda.
jErbagi.
j
Erba,
lacativ'erba.
nErcul.
IRisse,
JEreditè.
!Armita.
|fô.
jOra,
pr.cura,
d'boii'ora,pr.bouu'ora.
iProhonora,
pr.proubouuoura.
AIVERGXAT.
Aie,
Vâle,halenàalcnada.
Alabarda
.
Anlcha.
Armorùous,
sa.
Arpa.
Arpou-n.
Aut,
aula,
riau-t,
n'aula.
C/nl,en-chù,
en-soubré,chù-n\mt.
Asàr,per
asàr.
Asardou-s.
Eibèilià,eibèiliàda.
Erbage,
erbagei,
pluriel.
Erba,
lamèitchanla
erba.
Ercul.
Eirissà,
irissà.
Eirità.
Armita.
Fà,
faya,fayar.
Ora,
d'bonorapr.(rbounoura.
Pro
honora,
pr.prou
lounoura.
—93—
FRANÇAIS.
Hier,
hier
soi'-.
Hiroiidelie.
Hisîoire,
hislorirlle.
Hivciiiai>e,
provisionsd'hiviT.
Hiverné.
Hommasse.
Homme,
leshanuncs,
un
cltrélien.
Id
unennuyeux.
Honneur,
se
fairehonneur.
Honte,
iln'avaitpas
honte.
Honteux,
liniicle.
Honîeusemen?.
Horloge.
Horlosies.
Hors,
cleiiors.
Hors
la
loi.
Hors
d'ici,va-t-en
Hostie
etpainà
caclieîtn
.
Houlette.
Houpe.
PIEMONTAIS.
1er,
ier
seira.
Hondoia.
Istorià,
istorièta.
Invernagi,
invernaja.
Iné.
Omass,ommass,
Orne,
iomini,un
creslian.
Un
tormanla
chrestian,
pr.
tour.
Onor,
pr.sunour,
lessehonor.
Onla,
pr.ouuta,
aviauen
outa.
Onlos,
pr.ontous,
vergognes,
pr.ver.
gougnous.
Ontosament,
pr.onlousament.
.Arleùgi,arlôgi,
arleùri.
Arlogé.
Fora,
d'fora.
Fora
d'ia
lege.
Passa-fora.
Oslia.
pr.
ou-tia.
Olèta,
pr.oulèla.
Opa,
pr.oupa.
AUVl^RCNAT.
1er,
icr
set.
Irondéla.
Jstôria.
isloira,
ùloitéra,
islouriéla.
Inverriayc,
ivernage
ivcninjà.
Invernà.
ivernà.
Omassa,omnassa.
Un
ôiiie,un
crisiian,
laùmeî.
Untounncnta
creistian.
Onor,
ou)wur,
se
jàounour.
Onla,
pr.
ounlo.,naviapa
ouula.
Ounlous,
verfjo(jnos,pr.vergouOnou-s.
Onlosamèn-l,
pr.ontousamen-l.
Arlodje,
arleiidje,
relodje.
Arhd]ei,
reloudjei.
Fora,
d'fora.
tara
d"
la
leio
louéi.
Passa
fora.
Oslia,
pr.ousiia.
Olela,
pr.
oulela.
Opa,
pr.
oupa.
—94
FRANÇAIS.
Mousse
de
cheval,
de
caparaçon,
de
meubles.
Mùclie.
Hùcher,
appeler
les
bestiaux
et
les
personnes,
liïuguenot,calvinisie
.
Huile
bouillante.
Huilé,
huiler.
Hutlier.
ustensile
de
table
portant
2burettes.
Huissier.
Jluit.
Humeur.
IHypocrisie,
cagolerie.
ici,
çà,deçà.
Idiot,buse,
quine
bouge
pas,
quine
répondpasquoiqu'on
dise.
ïl,elle,
ils,
elles,pronoms.
PIEMONTAIS.
Ossa,
pr.oussa.
Ercadapau,dapasta,pastoira,
inaslra.
Uché,
pr.
uqué,
'Ibestiam
e!inond'
Ugnof.
Eulibugent
Oiià,
olié,pr.ou.
Vinagriè,vinagriéra.
Ussié.
Eut.
Umor,pV.
uraou-.
Patétaria.
ISa,
d'sà.
Quac,
gogo.
A,pronomsquiindique
la3"
pers.du
sing.
etdu
plurieldesverbes.
PIEMONTAIS.
Ossa,pr.
oussa.
MasIra,mnuéi.
Uchà,
pr.nlchàlubesliauel
lemonde
,
fjguenôl.
OU,
olie
bujen.
Oulià,
oulià.
Vinagriéra,
uiliéra,
lu
ulié.
Uchèi.
Huèi,
fcui,vèue,
Umor,
pr.umour.
Patrtaria,cafardisa.
Set,d
se!,
sai,d
sai.
Cac,
caque,
gogo.
—95—
FRANÇAIS.
Tel
ilest,
Jepère,
lel
ilest
le
fils.
Il,quelquefois
il
dit
oui,
quelquefois
ilditDou.
Ils'yarrêtaun
certain
temps.
Cesdeux
frères,
ilss'eutraineut.
Il
faitl)on
ici.
Les
truffes
(ellesjsontprécieuses.
Le
pap'llonva
taulautourde
lachan-
dellequ'il
sebrûle
Demain
ilviendra.
Un
peu
plus
iltombait.
Pour
leremplir,
ilmangerait
!e
bien
desept
églises;
Ilss'aimenlbien.
Ils
sefaisaientgloria.
Us
s'attendent.
Image.
Implacable,
impitoyable.
Imprudent.
Incendiaire.
Incurie.
PIEMONTAIS.
Quai
al'è
'1pare,
tala
le
'1fieul.
De
volte
adit
d'si,
d'volteadis
d'no.
Aje
stajeun
cert.temp.
Stidoi
fratejasveuloben.
Sia
fabon
sté.
Le
trifolea
sontpréciose.
La
farfala,oparpajio;
avalanautorn,
alacandéla
ch'a
resta.
Doman
avnira.
An
po
piùacascava.
Perenpiloamangeria'lbeûdeselcese.
As'veuloben.
As'ffacevan
gloria,
Is'aspetan.
Immagine.
Inplacabi.
Inprudent.
Incendiari,
Incuria.
AUVERGNAT.
Tau
àlèi
lepoueire,
tauà
Ici
leflou.
Quauqiieicùua
di
obe,quauque)
cou
adi
no.
Li
s'arcilè-tquauque
lem.
Queu
doni
/rèirisevoulondo
hc.
Fabonèichc,
pr.
boun.
La\iruffa\sonpressiousa,rr.preichousa.
Le
parpajoun,va
tan
Venlour
de
la
tchandialaqu'à
se
brûla.
Douma
Avendra.
Unpaumattoumbava.
Por
lerempliamandgeria
luben
de
set
liesa.
Is'amon
bien.
Ise
fagion
gloria,pr.glouara.
1s'atlendou-n
isejèlonsepeilon.
Eimage,
èimagèi
pluriel.
Inplacable.
Inprudent,
Incendiare.
Encurià.
—9G
FRANÇAIS.
lufii^'once.
In(iis|Hisition.
Ingénier.
ïngriit.
In}ial)ité.
Injure,
faireinjure.
Innocent.
Innocenoment.
Ins(rnment.
Insulter.
Inléressé,avidedegain.
Italie.
Ivoire.
Ivre.
Ivrogne,suceurdechopine.
.Tabiole,cageàpoulets,
fmotnécessaire)
Jacobin.
PIEMONÏAIS.
Endigenssa.
Indisposition.
Ingénié.
Ingral.
Dsabilà.
Ingiùr;»,
lod'indgiura.
InosseMt,
pr.
inoussent.
Inossamen!,
pr.
inou.
fnslrumenf.
Insolente,
pr.
insoulenté.
Anieressà.
Italia.
Avôri.
Esse,
ant,
lavigna.
'
Ciucia-picé,
ciucia
dojé.
Gabioîa,
v.
fr.
jaiole.
Girîcohin,
pr.
dgiacoiibin.
AUVERGNAT.
Eindidgensso.
Eindisposiehcu
ochu.
Eingignà.
Jngra-t-
Dsubilà.
Fa
d'indç^iiraoindgmria.
Einossenlpr.
e'inoussen-l.
Elnossament
pr.
einoussament.
Isiritmev.
Jnsoulenln.
Anteressà
Italia.
Ivôri,
vôri,
ivona-re.
Eitreàien
lavigna.
Ciucia
pict''i,
pr.suchinpitclwl.
Geabiôla,
pr.
djà.
Giacouhi-n,
pr.
djiacoubi-n,
djiacou'
pi-n.
—97—
FRANÇAIS.
Jamais,jamaisplus.
JaloDX.
Jambe.
Jambon.
Jardinage.
Jardinier.
Jargon.
Jarretière
.
Jasserie.
Je
proD.de
la1"personne.
Id.
j'aime,j'arrive.
Jean,Jeanne.
Jérémiades,
plaintes.
Jésus,Maria.
Jetd'eau,
(petit).
Jeter,
jeterà
terre.
Id.
jeterau
loin.
Jeu,
lapaire,deux
objetssemblables.
Jeudi.
PIEMONTAIS.
Mai,mai
pi.
Gelos,
pr.
dgelous.
Gauba.
Gianbon,
pr.
dgianbou
Giardinagi,
pr.
dgi.
Giardinè,
pr.dgiardinè.
Gergon,
pr.dger.
Zartiera.
Giass,
pr.
dgiass.
Ii.J
seplacequand
lemol
qui
suil
commence
parunevoyelle,
lami.
iarrivi.
Gioan,
pr.Giouan,
Giouana.
Plenta,jérémiade,
pr.dge.
Gésù-Maria,pr.dgésù.
Pissarôta.
Gitéper
tèra.
Gilé
lontan,
pr.
dgité.
Gieugh,
paira,
pr.
dgi.
Gieuvès,
pr.dgieuvès.
AUVERGNAT.
Giamai
pu,
pr.
dji.
Djalou-s.
Gamba,
pr.tchamba.
Dgambou-n,
pr.
Ichambou-n
odgiam-
bou-n.
Giardinadge,
pr.
dgi.
Giardinèi.
Gergon,
pr.dgiargon.
Jarlièra,pr.
dgarliera.
Gias,
pr.
dgias.
I,ià,
ieù,
itï.
lu,ame,
iùaribe.
Gi(nian,Giouana,dgi(man-douja,pr.\dgi
Gcremiada,
pr.
dge.
GêsuMaria,
pr.
dgêsu.
Pissarôta.
Gilà
lai,
lei,a
terra
pr.
dgità,
Gità
lôen,pr.djità
laio
lèi,
Na
palra.
Digièu,
digiô,pr.
didgiou*
—98-
FRANÇAIS.
Jeûner."
JonqaiUe.
Jouer.
Jour,
ouvrier.
Jour,
aujourd'hui.
Journal,
mesure
agraire,
certaine
contenanced'une
parcelle.
Journée,
toute
lasaintejournée.
Jada.
Juge.
Jugement.
Jumeau,accoucherdejumeaux.
Jupiter.
Jurement.
Jorer,blasphémer.
Jnry.
Jus,
suc.
Jusqu'ici,
d'ici
àl'été.
id.
d'ici
là,jasqae-là.
Jusqu'àprésent.
PIEMONTAIS.
Giunè,
pr.
dgiounè.
GJonchilia,
pr.
dgionquilia.
IGiughè.
Di,
giou
d'oupera,
pr.
dgisu.
Giou,
di,
al
d'id'ancheui.
GiornA,
pr.
dgiornà.
Tuta
lasanta
giornà,
pr.gioarnà.
Giuda,
pr.
dgiuda.
Giudisse,
pr.dgi.
Guidissi,pr.
dgui.
Bftsson,
pr.
bessouné.
Giupiter,
pr.dgiu.
Giuraraent,
•^^araraent.
Giuré,
pr.
dgiù.
Giùri,
pr.
dgi.
Gius,
pr.
difùs.
Fin
asi,da
sià
l'istà.
Da
sia
là,
finà
la.
Fin
àla,da
silà.
AUVERGNAT.
Giunâ,
pr.
dgiounà.
Gionquilià,pr.
dgi,
Giugâ,
pr.
dgiugà
Giou-oubran,
pr.
dgiou-bran.
Augioud'anèui,pr
.dgiou.-
Giournal,
pr.dgiaurnàu.
Toula
lasaniagioiirnada.
Giuda,pr.
dgiudà.
Giuge,
pr.
dgiuge,plurieldgiugèi.
Giudgiamen-l,
pr.
dgiu.
Bcssou-n.bessounà.
Jiupiler,pr.
djiupiter.
Dgiuramèn,saramèn.
Giurà,pr.dgiurâ.
Jiuri,
pr.
dj
.
Dgiùs.
D'cîiche,deichià
Veilei^ou
au
bieou
tem-s.
D'eichequiy
a,
li.
Vciche
lai,en
léi,a
léi,a
lai.
—99-
FRA.NÇA1S.
Jusqu'à
lapeau.
Juste
.
Justice.
Kilogramme.
Kilomètre.
PIÉMONTÀIS.
Fiaàlapel.
Giust,pr.
dgi.
Guistissia,pr.
dguistissia.
KiChilogram,chilougram,pr.qui.
Ichiloraètre,chiloumètre,
pr.
qui.
AUVERGNAT.
Giusqu'aà
lapit,
pr.
dgiusqu'a
Dgiust.
Guistissa,pr.dgiustissa.
Kilougram.
Kiloumèlre.
Li.
Li
è.
Iseran
si
vito.
Liabas,là
s\ix,
ligiù.
Lass.
Làadv.de
lieu.
\
Là
est,
ily
a.
Ilsserontlàbientôt.
Là-bas.
chez
lesmaçons
et
le»charpentiers
Laine.
Laineux.
Laisser.
Lana.
Lanù,
lanôs.
Lassé.
Lai,
lai.
Aqui
l'i
èi.
1seronquisHà.
Lai,enbas.
Lassei-s.
Molà,
pr.mmlà.
Lana
.
Lanû,
i(ino''4f.
Leissà,
—lOO—
FRANÇAIS.
Lailier.
Lambiner.
Lancer,canper.
Lancelle.
Langue.
Languette.
Langueur.
Languissant.
Lard.
Large.
.
Largement
.
Largeur,
Lavéede
tête,algarade.
Le,
la,articlesau
singulier
masculin
etféminin.
Ex.
:A
l'excès,
àl'ombre,,
Les
articlefémininau
pluriel*
Aux
trousses.
PIEMONTAIS.
Laite.
Banbliné.
Canpé.
Lanselta.
Lenga
,
Lingheta,
pr.
linguela.
Languor.
Langtiaù.
Lard.
Largh,
largafem.
Urdgiamen,
largiament.
Largiura,
pr.
lardgiura.
Lavada
d'
testa.
Le,
la,
el,
'/,'Z_7
etVremplacent
les
articlessing.masc.
leetel
etlefera.
la,
quand
les
noms
qui
suivent
commencentparune
voyelle.
Arecôssj
ùl'ombra.
Le,
féminin
pluriel^p
Ale
tro^se.
AUVERGNAT.
fMilèi.
Lanbinà,
banblinà.
Canpà.
Lancelia.
Lenga,
li&nga.
Lienguelta,
lienquetla,
Langour.
Langrignû,
languissû.
Lard.
Large,
pr.
lardge,
lardgea.
Lardgiamèn,
lardgeamen.
Larglou,
pr.
largioura.
Lavada
rf'leila,o
testa.
Le,
Vdevant
uno
voyellopo'^h
masculin
et
le
féminin,
ea
or?
de
rencontre
d'ene
voyelledans
le
mol
suivant.'
AVombra,a
Veissèê.
Las
fér>;ifi}a.
Alas
trosm-ê,
pf.aî^
tromsâS,
Vs
de
lasne
se
faitpasscDër*
—101-
FRANÇAIS.
Lesfemmes.
PIEMONTAIS.
Les,
œasc.
etféminin
plur.
Les
livres,
les
amis,
len
oies,
hommes.
les
Lèche-doigts,gourmand,
lèche-plat.
Lécher.
Lendeou
lente,œufdepoux.
Leur.
Lessive.
Lessiveuse.
Levant,
orient.
Lève-nez.
Levéede
conscrits,conscription
.
id.d'uacadavfe.
Lefomne.
h).
Iliber,j'amis,j'oche,j'ômini.
Le
j,s'emploiedevant
lesmots
com-
mençantparune
voyelle.
Leca-piat,
leca-di.
Lechè.
Ledna.
Lor,
pr.ou.
Lessia
(!at.
lexivia),
biia,bugada
Bugadaira.
Levant.
Leva-nas.
Levadaolevata.
Levada
delcadaver.
AUVERGNAT.
Las
fennas,
pr.
lafenna.
Dansquelquescantons
l'asdespluriel*
féminins
estremplacéparun
ètrès-
ouvert,
etcettealtération
seproduit
dans
lesnoms
qui
suivent,
se
ter-
minanten
as.On
écrit
eton
dit
:le
fennèau
lieude
lasfennas.
Leù,
lu.
Leù
librèî,
luamis,
luômèi.
Lecadèi,
pr.
lelcha-dei,
letcha-pla-l
Lechà,
pr.
lelcha.
Lenta,
lenda.
Lour,
liour,
liur,
liu.
Lecheva,
bufjiada.
Bugadeira,
lechivusa.
Lèvent.
Leva-na-s.
Levada
de
counscriCs.
Levada
d'un
cadabre*
—40â—
FRANÇAIS.
Leverdu
soleil.
Lever,
leleverdu
lit,du
soleil
.
Lever,
verbe.
Levraut,jeune
lièvre.
Lévriers,chiens
lévriers.
Lézard.
Liasse
.
Libertin
.
Libertinage.
Lié,
liée,avoir
iesmains
liées.
Lieutenant.
Lièvre.
Ligne,
raie.
Limure.
Lime.
Lin.
Liuceuil.
Lingerie.
Lion
.
Litanies.
id.
discoursà
perledevue.
PIEMONTAIS.
Levada
del
sol.
Levada
del
let.
Levé.
Levrôt,
levron.
Can
lèvre.
Laserta.
Liassa
.
Libertin.
Libertinagi.
Lia,liada,
avei
lemao
liada,
Leuenant.
Levr,
Riga
linéa.
Limadsra.
Lima.
Lin.
Linsseul.
Lingiaria.
Lion.
Litanie,
pi.de
litania.
Longaria,
loDguaria.
AUVERGNAT.
Levadadoû
soulèi,
Levadadou
lèi.
Leva.
Lcbràu.
Iche
labrîèi'
Leserta,
lézard.
Libéria.
LiberH
-n.
Libertinage.
lAa,
liàda,avei
lama
liàda
Lieutenant.
Lèbra,
lèbrepi.
îebrei.
Regea,
reja,
pr.redgea,
ligna.
Limadura,lémura.
Lima.
Li-n.
Leinsaii,Uanssaû.
Lingearia,
pr.
leindgiaria.
Lion,
pr,
lioun.
Lelegna,
litania.
Longaria.
—403—
I
FRANÇAIS.
Lei.
Loin,de
loin
.
Louiâ
d'or.
Loup-garou,mot
pour
fairepeur
aux
enfants.
Lourd,
de,
étourdi,
ie.
Lourdaud,
groslourdaudexlravagmt.
id.
îigirenlourdaud,roderçà
etlà.
Lourderie.
élourderie.
Louve,
fillepublique.
Lu,
participedélire.
Lui,
elle,eux,
elles.
Datifssingulieretpluriel.
A,
àlui,à
elle,àeux.
1!
lui
parle,
illeur
parle.
Doiinons-îui,donnez-leur.
Accusatifplurieldes2
genres.
Hles
roaltraiteou
lesreçoitmal.
Je
luiouvriraismon
sein.
Je
ne
cesserai
jamais
d'être
juste
envers
eux.
PIEMONTAIS.
Lege.
Loutao,da
lontan.
Luis
d'or.
Babaù.
Lord,
lorda,
pr.
lourd.
Lordii,
lordion,gnoch:
Paulofid,pr.
pautoutia,
pataiocb.
Lordié,
pr.lourdié.
Lordarià,
pr.
lourdariif.
Lova,
pr.
louva.
Lesù;
let.
Lei,lor,
i,
ij
(lat.
illos
illas;.
Leiparla,lorparla.
Dcijo,
da
ei.
Alei
raaltrata,a
M,o
ij
raaîlrala.
[jdurviriame
sen.
Cessraimai
d'essegiustanverss
lor.
AUVERGNAT.
La
lei,
la
louèi.
louen,
(V
loen.
Luis(Tor,d'iouis
d'or,
pr.
loni.
Barbaù,
pr.
barbo-ou.
Lord,
pr.
lourd,
lourdafem
.
Lordian,pr.
lourdian,gnoch.
Panloufla,patalo.
Lourdià,an
àlourdian,
viroulan.
Loiirdaria
.
Loba,
pr.
louba,espagnol
louba.
Legu,
legùi,
lesii.
Le,
i,H,
Vor,
pr,
lou-r.
Et
leiparla,
<tllou-rparla,
Dona
i,o
li,pr.douna
i,
liolou-r.
Alumaulrala.
LeionHdubririumou-n
sin.
Ichabarai
jamouel
d'estie
dgiu
le
envers
èi.
—104
FRANÇAIS.
L'affection
que
je
lui
ou
leur
porte
n'estpas
teinte.
Qu'on
doive
fairepoureux.
Lundi.
Mâchefer.
Machinations.
Mâchure,
(ûche,
souillure.
Maçon.
Maçonnerie.
Mai,arbreou
forte
branche,
que
les
jeunes
gens
plantent
le
1er
mai.
"devant
lamaisonde
l'objetaiméou
dequelqu'unqu'onveuthonorer.
Maigre,comme
un
pic.
Maillot,
bouture,
crossellede
vigne,
(motnécessaire)
,
Main
forte.
PIEMONTAIS.
L'affessiou
ch'ijporto
l'ènen
finta.
Ch'undeva
fèper
lor.
Lunes
(lat.dies
lunoe)
Malciafer,
pr.
matciafer.
Machenament,
pr.
maqui,
machinas-
sion.
Maciûra,
pr,matchiura.
Murador,
pr.
our.
Massonaria,pr.massou.
Mai,
pr,maï.
Maghercomun
pich.
Majeû
raajeiil.
Lat.
malleolus.
liai.
magliole.
Man
forta.
AUVERGNAT.
L'afessiou-n
que
HporCi
rCei
pas
finta.
Que
sidleû
faireper
lor
oper
ij,
Dl
lu-n.
Matchiafèr^
matchafià.
Matchenamen.
Matchinacheu
ochù.
Matchiura.
Muradou-r,
massou-n.
Massounaria.
Un
mai,un
mèi.
Mouègrecoumaun
pic.
Maillaù,maillû,majùmajôou.
Ma
fôrla.
—<05—
FRANÇAIS.
Main,
sesmains.
Maingrosse.
Maintenant
.
Maintenir,
nourrir,
vêtir.
Maire.
Mairie.
Mais,
conjonction.Mais
si,maisnon
Maître.
Maîtresse
(lai.
magistra).
Ici.d'école,de
maison,amante.
Majesté,
saMajesté
Jupiter.
Mal,
lemal
des
autres,
Td.,
fairemal.
Malade.
Maladie.
Maladif.
Maladroit.
Malaisé.
Mal
arrangé,paré,malmis.
Mal
élové.
PIEMONTAIS.
Man,
soaman.
Manas^a.
Ora,
pr.
oura,
Roura.
Manteni,
nuri,
yesti,
Mèr.
Mèria.
Ma,ma
si,manen.
Meist,meistr
(latinmagister)
.
Meistra.
Metressa,
sgnora.
Soa
meestàJuipiler,
pr.
Elmal
d'j
aitri.
D'mal,
féd'mal.
Malavi.
Maladia.
Maladies
(pr.
ious).
Maladrét^
Malasià.
Mal
buta.
Mal
aoleTà.
dgiu
.
AUVERGNAT.
Sama.
Manassa.
Oura,avowa.
Manteni,nui:,
vesli.
Mèr,
mairô.
Méria,mèraria.
Ma,
màchi,
machéi,manon,
ma-nen.
Mèitre.
mouèitre
pi.
meUrèi,mouei-
trèi.
Mèilressa,
moueilressa.
Mèilressa,moueilressa
d'eicola.
Samadjcslà
Guipiter,pr.
dgiup,
Loumaû
d'auautrèi.
Fà
d'maû
.
Malaude,malaul.
Maladia.
Maladiou-s.
Maladrèi.
Malclsà.
Maû
bouta
bulà.
Maû
anlevà.
106
FRANÇAIS.
Mal
fuit,malenpoiuL
Mâle,animal
.
Mâle,chaovre
mâle.
Malfaisant.
Malheureux.
Malheureux,pauvrehomme,
miséra-
ble.
Aie
Ihai
!hélas
!
Malheureuxquejesuis.
Malice
ilsl'ontrais.
En
colère,enmalice.
Malicieux.
Malicieusement.
Malin,
leplusmalin.
Malmener.
Mamadesnourrices
etdes}nourrissons.
Maraié,mon
cœur.
Manger.
Mangeurdebiens,
grosmangeur.
Manifestement.
PIÉMONTAIS.
Mal
forgià,mal
folù,pr.mal
fourgià,
foulu.
Maso,
Mascias3,
mascion.
Mal
fasent.
Maleùreùs.
Pôvr,
ônti.
Ai
!mi.
Malheùreùs
ch'i
son.
MaiissiàTanmesanan
ira.
Tra,an
malissia.
Malignes,
pr.ous.
Maliguosament,
pr.
ou.
El
pi,maligu.
Malrauê.
Mamà.
ÎVlamia.
Mangé,
pr.mandgé.
Mandgin,
mandgion,
raandgia-ben.
Manifestameot.
AUVERGNAT.
Mau
fourgià,mau
foulû.
Muscle,
mâle^
Jchaneboumâle,
mascle.
Maù
fasèn.
Malurou-s,
maleirou-s.
Paur
àme,
pautr'àme.
Ah
!hai
!
Maleirousque
ieù
sèi.
Van
meliù
oboulaanmalissa.
En
couleira,enmalicha.
Malignoii-s.
Malignoiisamèn.
Le
j)ùmali-n.
Maù-menà.
Mamà.
Mamia.
Mandgeà,
mindgià.
Mandgià
be.
Manifestamèn.
—407—
FRANÇAIS.
Manégance,
cabale,
projet,
rase.
Manœuvre.
Manquement,
faute.
Manufacturer.
Manuscrit.
Marauder.
Marchand,de,
Marche.
Marché,
laplaceoù
se
vendent
le«
denrées.
Marché,
convention,
traité.
Id.
fairemarché,
pacte.
Marchepied,
banquette,
trottoir.
Marcher.
Id.avecostentation.
Marcottedevigne,
crossette.
Marcotte,provenant
d'autres
plantes.
Marcotter,
provigoer.
Mardi.
PIÉMONTAIS.
Maniganssa.
Manoal.
Mancamèn.
Manufacturé.
Manuscrit.
Marodé,
pr.maroudé.
Marcant,marcantao
da.
Marcia,
pr.œartchia.
Marca.
Id.
Fé
pat.
Marciapé,hancheta,
pr.
martchia-pe,
Marcé,
pr.martché.
Démené
'1cul
Majeù,majcùl,
malièu.
maillù.
Margôta.
IMargotè,
pr.ou.
Martes
(lat.martisdiesj
AUVERGNAT.
Manigansa.
Manôbra.
Mancamèn.
Manufactura.
Manuscrit.
Maroudà.
Marchand,marckanda,pr.martciumd
marlchanda.
Marcia,
pr.marlchia.
Marlchà.
Id.
Fà
pata.
Martchiapè,
banchèla.
Marcha,
pr.marlchà.
Demenà
le
liùo
lequiù.
Mailloù,maillù,majû,
majioù.
Margôta,marcôla.
Margoutà,marcoulâ.
Dimar.
108—
FRANÇAIS.
Marguerite,
fleur
etnomdefemme.
Marie,nom
defemme.
Mari,homme
marié,mon
mari,mon
homme.
Mariage,
arrêterson
mariage.
Marier.
Marié,
lenoviéounouveau
marie-
Id.lanoviéeou
nouvellemariée.
Marmaille.
Marmelade.
Marmite.
Marmitée.
Marmiton,
onne.
Marquant.
Marquer.
Marquéde
petitevérole.
Martelière,
lemarteau
àbattre
les
faux
et'l'aireou
cncîuraeau.
Marteler
lafaux.
Marquetterie.
Massacre,massacreur,raauvaisouvrier
PIEMONTAIS.
Margrita,
raargarita.
Maria.
Marit,meôm.
Mariage,arestesomariadge.
Maride,marié.
El
novissi,
spos.
La
novissià.
Rafataja,marmaja.
Marmlada.
Marmita.
Marmita.
Marmiton,
ona.
Marcant.
Marché,
pr.marqué.
Picota,
pr.
picouîâ,
vairolà.
Martel
afaussia.
Martlé
lafaussia,
ladagn.
Marchetaria,
pr.marqué.
Massacher.
AUVERGNAT.
Margarita,marguita.
Maria.
Mou-rCome.
Areiià
sou-nmariadge^
maridadge.
Maridà.
Lounovie.
La
novia.
Rafataja,marmajà.
Marmlada.
Marmita.
Marmitada.
Marmitou-nouna.
Marcan-t.
Marcà.
Picoutà,
vciroulà,
La
martelièra,
lafardgea.
Martela
ladalhao
dalia.
Marquétaria.
Massacre,
-109—
FRANÇAIS.
Massacre'.
Massacrerai
Massacré
ée.
Massô,en
raa'sse.
Massepain.
Matelot.
Mâlia,
chieuî
un
grosmâliûi
Matinée.
MaoTaistemps.
Maadit.
Méohant,homme
demauvaise
mine
MédecitQ
Meilleur,
lemeilleur.
Mêlé.
Membre
-riril.
Mênae,
lemême,
lamême.
Méuciro,
JAcâseS'yiwTîaeer.
PIÉMONTAIS.
Massacrùra.
Massacra
.
Massacra
ada.
An
massa.
Massapan.
Matalot.
Un
grosmastin.
Malinà.
Cativtemps.
Maladet,maledet.
Caliy'ôm,
cativa.
Medich,medichin,
pr,
quiu.
Mèi,
Traèi.
Mescià,miscià,
Osel,pf
.ousel.
Medem,
Isless,medema.
istessa.
Mecoris,,
iinass3,
id^âassé.
AUVERGNAT.
Massacre,massacrùra.
Massacra.
Massacra
ada.
En
massa.
Massapa,masiapein.
Matelot.
Un
greuogros
tche
mati~n.
Matinada.
Maùva
(em,mouva
tem.
Maudit,
moudit.
Meitchand
orne
.
mina.
Meidechi-n.
Loumeillou-r.
Miscià,
meischxa.
Eusel,
ouset,
ousè-t.
Lemême,
lameima.
Memoria,meaouara.
Menaêsà,tAnasâ.
MeinadQè,ûoiieinadge.
Mainadgèira
,moueinadgèira.
de
meitchanta
—110—
FRANÇAIS.
Mener,mené
ée.
Menu,
ue.
Meauaille.
Mépris.
Mépriser.
Mer
(la).
Mercredi.
Merdaille.
Merde
Isorted'imprecalioQ,audiable.
Merdeux,
euse.
Mère.
MéridienBe.
Merluche.
Mesure,mesurer.
Métier,
faire
le
métier,
parlant
de
filleoufemmepublique.
Métayer.
Mettre.
Meubles,
objet
mobilier
de
toutes
sortes,
habits,
robes.
Vilainmeablc,vilaiaechose.
PIEMONTAIS.
Mné,
moà,meoada.
Mnù
sa.
Mnusalià,mnusaja,
pi.
mnusaje.
Mépris,
V.du
fr.
disprezzi.
Méprisé
id
desprésié.
Lamar.
Merco,
lat.
raircuriédies.
.^lerdaria,vafataya.
Merdà
!
Merdos
à;pr.
raerdousousa.
Ma,mare
Méridiàoa,
arlogida
sol.
Meriùss.
Mesura,
mesure.
Fé
'1mesté.
Metariè.
Buté,mêlé.
Rôba.
Orida,
rôba.
AUVERGNAT.
il/nà,mnà,
ada.
Menu,
da.
Mnusajà.
Mèipri-s.
Despreisà,
mèiprisi.
Lamar.
Dlmèicre
»mèicre.
Merdaria,
rafalaja.
Merda
lmarda
I
Merdou-s,merdousa,mardowsa.
Ma,
mouèlre.
Mèiridiana.
Marlnssa,
pr.marlutcha.
Mejura,
mejurà.
Fà
lemèïlèi.
Mèiladîèi.
Bulà,
bouta,mettre.
Gagl.
Orrid
gagl.
—111—
FRANÇAIS.
Meunier.
Meurtrir,mâcher
(mot
nécessaire).
Miche,miche
decornesauvergnate
.
Mie-mac.
Midi
(à)
.
Miel.
Miélé.
Mien
ne.
Mieux,
tantmieux.
Id.,
lemieux,
lemeilleur.
Mieux,
unpeum
eux.
Mig!!ardis(,
caresse,
cajelerie.
Mignarder.
Mignardise,
sorte
d'oeillet.
Mille,
trentemille.
Millier,
des
milliers
d'aigaillons,
par
milliers.
Milliard.
Milliard,gâteau
de
cerises
ou
autres
uaècafis
fruits.
PIEMONTAIS.
iVIuliné.
Mâché.
Mica,
raichéla.
Mic-mach.
Aniesdi.
Mei.
Mélâ.
Me
mii,
Mèi,
tanmèi.
'Lmèi,
elmèi.
Un
p6mei.
Gm)gna,
pi.gogne.
Féd'iïnogoé.
Miguardisa,
Mila,
trenlamilamile.
D'milaja
d'agulion,
pr.
milliaja.
Miliard,
miliar.
Milias.
AUVERGNAT.
Mounèi.
Machà,
pr.matchà,malchia,
Micha,
pr.
mitcha,
mitcheta,
milcha
de
corna.
Mic-mac.
Alameidia,ameidia.
Miau.
Miélà.
Miou-n,
mia,
mîenna.
Mèi
mièi,
tanmièi.
Le
miliou-r.
lemièi.
Un
pômèi.
Gnognaria,mignardisa.
là
degnognaria.
Mignardisa.
Mila,
trenlamila.
Umillieid'aguliou-n
pe
tnilliei.
Miliar-d.
Miliard.
milias.
lia—
FRANÇAIS.
Millet,deuxou
(roisgrainsde
cuil
.
Mini,
mot
familier
des
nourrices,
sCjnifianl
tétin,bonido
lamamelle.
Minable,
pauvre.
Mince,délié.
Mine,
avoir
la
raine.
Minette,
petitechafle.
Mettre.
Id.
bien
mis,
bien
velu
àquatre
épingles.
Misérable,misérablement.
Mitaine,gant.
Miton,
mitaine,remèdesans
eftel.
Mo4e,hoisdémode.
Modéré,modérer.
Modérément.
Meëlledes
os.
Mei,comme
moi.
Moiudre,
lemoindre
vent.
Moineau.
Moins,dumoinsau
moins.
PIEMONTAIS.
Doi
Iregraudemei.
Mimin.
Mescbin,pr.
mesquin.
Mins.
Mina
avèi
lamina.
Migna,mignina
.
Mité,
.iraelè,armelè,
buté.
Benbuta
.
Miserabil,miserabilment,'raiserainent.
Metena.
Milon,
mitena.
Forad'môda
.
Modéra,
ada,modéré,
pr.
mou.
Moderatament.
Miôla
.
Rîi,commi.
El
minirao
vent.
Passera
.
Almen,
almaoch
perlomen.
AUVERGNAT.
Dou
trè
ru
ogrun
demet.
Mimi,
pr.
mimi-n.
Minable^
megerahleméserable.
Moince,mouinsse,
moinssa.
Mina,
avèi
laminad.
Mina,minèina.
Mettre,
bulà.
remettre.
Ben
buta.
Miicrable,
miserablamèn,
nteQerable.
Miteina.
Remedideren.
Forad'môda.
Mouderà,
ada,mondera.
Mouderatamèn,
mouderà.
Miôla.
Me,coumame.
Lou
moiiendre
vent.
Passera.
Dou
moins,
dômen
per
/qj*m^ini'
—MS
FRANÇAIS.
Moins.
Mois,
lemois
d'août
Moisi,
sie.
Moisson,
moissonner.
Moissonneur,
euse.
Moitié,
faireàmoitié,de
moitié.
Moment.
Monnaie.
Monsieur,
sieur,dame,
madanr.e.
Monstre.
Monstruosité.
Montagne.
Montagneux,
se.
Montagnard.
Montre,
horlogedepoche.
Monture.
Moral,
moralité.
Morbleu.
PIEMONTAIS.
Manch.
Elmeis
d'agost.
Cumis,
clnumisa,
pr,
tcli.
Messon,
messoii,messoné.
Messonnor,
raesonaire,
raessonèra.
Métà,
féd'mélà
d'aiès.
Moment,
pr.mouraenl.
Moneda,
pr.mouneJa.
Sor,
sora,
sgnôr,
sgnùra',
moussu,
madama.
Mostrodé
natura.
Mostruosila,
j^r.moustruousità.
Monlagna.
Montagnôs,osa,pr.moutagnous.
Montagnar.
Môstra.
MoDtura.
Moral,
moraiità,pr.moor.
Morblù
.
AUVERGNAT.
Manqua,
mouen.
Loumci
d'osl,loumèi
d'où,
ocfetl.
Tchoumeni,
tchumenida
.
Meissou-n,meissona,missou-n,
wiotiû-
sounà.
Messoimèire,
messonour,messouneira^
Meilà,
làd'meilà.
Moment,
pr.moument.
Moneda,
pr.mouneda.
Moucheù,mouchù,madama.
Mounstre,
moslroii
dénatura,
Moslruousilà.
Montagna.
Monlagnous,
ousa.
Montagnard,
montagneis»
Motra.
Motintura.
Moral,
mouralilà,
pr.movrat»
Morblù,marblû.
—H4—
FRANÇAIS.
Morceau,
le
l«rmorceaudepaio,
Moriôn,armurede
lélepiuslégèreqne
leheaume,
surmontéd'une
crè'e,
Mornifle.
Mordre,mordant.
Morsure.
Mort
(la).
Mort,
te
(participe).
Mortel.
Mortellement.
Mortalité.
Morve,morveux,
sa.
Mot,enunmof.
Mou,
poitrinede
veau,
fressure.
Moucher.
Moucheron
.
Mouiller,mouillée,
éclabousséed'eau.
PIEMONIAIS.
Toch,
el
piimtochd'pan
(o)
bocou,
pr.
boucon.
Morion,
pr.mourloo.
Morflon,
pr.
our.
Sîordè,mordent.
Mordiura,
pr.
mourdiura;
morsura,
pr.
moursura.
La
mort.
Mort,
morte.
Morlàl,
pr.mour.
Aiortalament,
pr.mour.
Morlalitâ,
pr.mour.
Môrva,môrvossa,
môrflossa,
pr.môr.
Anunmot,
pr.moût.
Cora
delà,corada,
pr.cou.
Mochè,
pr.moqué,
mieux
mouqué,
Moscon
.
Bojè,
bojada.
AUVERGNAT.
Louproumeimourceid'pau.
Marion
(par
altération),
d'oil
vira-'
marion,
signifiantun
soufflet.
Mourmifla.
Mordre,
mourdenl.
Mordiura,mourdiura,morsùra.mour-
sura.
La
mort.
Mort,morla,
Mortal,
pr.mourlal.
Morlalainen,
Morlalitù,
pr.mour.
Môrva,vourmousousa,môrvou-s,ousa.
Enun
mou-t.
Courada,
lio.
Moutchà,pr.moutchà.
Grossamoutchà
Boujà,
boudjadà,
enAuvergne
signi-
fie
qui
s'est
mouillé
en
tombant
oumettant
lepieddansun
cloaque.
—Mo—
FRANÇAIS.
Mouiller,
semouiller,se(remper.
Mouler,
lâcher,
détendre
une
corde
qu'on
lient
tendue.
(Terme
usité
par
lesmgcons
etlescharpentiers.)
Moulin.
Moraîi.>-er.
Moralement.
Moreilenoire
(plante).
Moulure
.
Mourailîes,
tenailles
pour
pincer
les
narinesdeschevaux.
Mourirde
vieillesse.
Mouton.
Mouturedu
blé.
Muer,cbangîr
d'habits.
Muet.
Mule.
Mule;.
Mûr,
mûrir.
Maraiile,mur,
morette.
PÎEMONTAIS.
Mojè,
mojèssîo,
Moîé,
pr.moule.
Mulin.
Moralisé,
pr.mou.
Moralement,
pr.mou.
Morèla,
pr.mou.
Molura,
pr.mon.
Moraje,
pi.demoraja,pr.mou.
Mûri,petèdeveciaja,
lirerullim
pèt.
Moton,pr.mouton.
Molura,mola
pr.mou.
Muè,mudè.
Mut.
Mula.
Mul.
Madur,raadnrer.
Mur,
maraja,
muret.
AUVERGNAT.
Mojà,
semoujà,
semoidià,
seIrampà,
Moula,
Mouli-n.
Mouralisà.
Mouralamen.
Mmrèla.
Moulura.
Mourajàs,
jir.mouraliàs,
Muri^
petà,
mourlde
viejessa,
lira
lo
darrèi
pèi.
Moutou-n.
Moulura,
moula,moudura^
Madà.
Mul,muè-U
Mula.
Mulèi,mule.
Madur,
madurà,
tnadiurà»
Murtmurera,muraliùfmurêta»
—ne—
FRANÇAIS.
Murer,
bâtir,
cloredemurs.
Mûre,
fruitdumûrier,
mûrier.
Murmurer.
Muscle,musculeax
se.
Museau,
visage.
Muselière,moreau,
sacà
foin.
Muselle,chalumeau,flûte,chanforne.
V.
t.cinfonie,haut-bois.
Mutin.
Mutinerie.
Myope.
Myopisme.
Mystère.
Mystérieusement.
Naître,nâ.
Narines.
Nalle,
claieà
punaises.
Nature.
PIEMONTAIS.
Muré,
raurajé.
.Mora,morè,moura,
mourè,
Mormore,
besbié,berbolé,
Muscol,muscolos,
pr.
muscoulous.
Muso,
raoro,
pr.mourou.
Aîusel.
Sanforgna.
Mutin.
Mutinaria.
Miope.
Miopia,
pr.
miou.
Mislèré
si.
Mistériosament,pr.
riou,
IN"
Nasse.
Naris.
Cimsèra!o
sturiôt
(lat,
sloreaad
ca-
pindassimices).
Natùra,
AUVERGNAT.
Murà.
Mura,
murièi.
Mourmourà,
barboulà.
Muscle,
pi.muscles,muscoulous,
sa.
Muset,
mourou,moure.
Museleira,mourou-n.
Sanforgna,musela.
Muli-n.
Mulinaria,mutinamèn.
Miàpe.
Mioupia.
Mislère,pi
mistèri.
Misti'riousamen.
Nasse,nascu,nâcu.
Narina-s.
Nala
clèidaàpuneisa.
Nalurà.
—117—
FRANÇAIS.
Naturellement.
Navellede
tisserand,
id.
pain,
petitpain
enformede
na\elte,
(Auvergnat)michede
cor-
nes.
Né,
dernierné,culot.
Négociant,
trafiquant.
Nerf,nerveux,
se.
Nesche(motnécessaire;,
un
idiot,un
niais,ou
qui
faitl'ignorant.Du
lat.
nescioquid.
(Ital.Jnon
socha.
Neltoyer,
essuyer.
id.
s'essuyer
labouche,
labarbe.
Neuf,Hom
denombre.
Neuf,neuve.
Neuf,nom
denombre.
Neuvaine.
Nez,
Nimoi,
ni
toi,ni
bien,
nimal.
PIÉMONTAIS.
Naluralment,
Naveta.
id.
mica,
michela,
naveta,
Tergnacot.
Traficant.
Nerv,
nervôs,ousa.
Nescbe,
aso
;fé
'1nesche,pr.nesqué.
Netié,pané.
Nelié
isoaboca,
iso
barbis.
Neav.
Neûv,neûva.
Neuv.
Novèna.
Nas,
Né
mi,ne
ti,oeben,
nemal.
AUVERGNAT.
Naluraîamèn,
Navèla.
Michad'cârna.
Ternacù,
lernaquîù,
ternaliû»
Irafiean.^
Nervou-Sy
ousa,
JSesche,
ase,
oque,
fà
lo
nesche,
p*
nesche.
Neliâ,pana.
Se
netià,
sepana
lahoucia,
pr*bouU
cha,
labarba*
Noù,nau.
Niou,neûva.
Nôoù,
nô.
Novèna,nouvèina.
Na-s.
Neme,neie^
ne
ben,nemaû.
—H8
FRANÇAIS.
Ni
plus,
Dimoins.
Kiais,uigaud,
sot.
Buse,benêl,ionoceot.
Niche,enfoncementdans
unmnr.
Nichel,œuf
laissé
dans
le
nidde
la
poule,
Nicroche,
chicane,
(mot
uccessaire).
Nid
d'oiseau,de
rat,
aîre,bouîcn.
Noces,mariage,
repasde
fè(e.
Nœud.
Noir,
e.
Noirâtre.
Noix,pour
une
noii.
Noixvomiqne.
Nombril,
Nommé,
Non,
id.
dire
oui,
direnon.
Nono,dodo,motsdont
se
servent
les
nourrices,
fairenon©.
[
PIEMONTAIS.
Ne
pînemen.
Pataloch,gnoch,
asonesche.
Nicia,.pr.
nitchia.
Niai,
Nicrocià,pr.
uicrolchia.
Ni
d'osé!,
d*
rat,
d'colomb.
Nosse,
pi.de
cossa,
lat.
cœna
tialis.
Nod
(lat.nodusj,
pr.
coud.
Nèr,nèir,
nèira.
Neirassù,
neirôt.
Nos,pernanos.
Nos
vomica.
Anburisprov.
emboril.
Nominà.
No,nen,manch,
né.
Diche
d'si,diche
d'oon,
Nana,
fénana.
AUVERGNAT.
Ne
plu,nemouen.
Palalô,
gnogne,
nesche,
ase.
Nicha,
pr.nilcha.
Niau.
Nicrolcha.
Ni
d'eusèl,
(Trat,depigeou-n.
nup-
Nossas.
I
Nou-d.
Néir,
nèira.
Neirassù,
neiroû.
Pernanous.
Nous
voumica.
Anboiini{enbonil,provençal),
Noumà.
Non,
nô,
nou-n.
Dire
obe,direquenô.
Nônôi
(ànono.
H9—
FRANÇAIS.
Nos,nospéchés.
Noie.
Nourrir,
maintenir
en
donnant
vivres.
Nourrice.
Nourrissant.
Nourriture.
Nous,nous
autres,comme
nous.
Nouvelle,grande
nouvelle.
Novice.
Noyer.
Noyau,
de
fruitde
cerise.
Nu,DUC.
Nuit
(la),fairenuit.
Nuque.
Obéir,obédience,
obéissance.
Obligation
.
Obscur.
des
PIEMONTÂIS.
Nostripecà
opcà.
Nota.
Nu
ri,nulrl,manteni.
Nurissa.
Nurissant.
Nuritura,
pr.
ou.
Noi,
nautre,coma
nautre.
Neûva,novassa.
Nuviss,
nuvissa.
Nos,nosèra.
Oss
d'cercsa.
Nu
nuda
(lat.nudus)
.
La
nuit,
féneûil.
Gnuca.
OUbidi,
Hbdi,
ubidienssa,
ObligassioD,pr.ou.
Scar.
AUVERGNAT.
Notreipetcha.
Nota.
Nuri,
nouri,manteni,
Nurissa,nourissa.
Nurissant,nourissan.
Nouritoura,
nuritura.
Nautréi,coma
naulrèi.
Novèla.granda
nouvèla.
Nuvice,nouvice,
nouviça.
Nous
noudgèi.
Nouyau,
6c'eutde
ccleira.
Nu,nuda.
Ncui,
fàneùi.
Nucà.
Ohedi,
pr.oubedi,oubedienssa.
Oubîigarheu
o,chu.
Scur,
ouscur.
120->
FRANÇAIS.
Odeur.
(Eil,
notre
œilmalio.
OEil,
semetire
ledoigtdans
l'œil,
se
fairedumal
àsoi-même.
Œillet.
Œuf
couvé.
Œuvre.
Office.
Offenser.
Oie,
oies.
'-
Oiseauetmembre
viril.
Officier,célébrer.
Oisillons
(les).
Olette,poten
terrecuite,
pot
au
feu
avecuneanse,
propreà
fairechauf-
fer
de
l'eau,
v.
du
latin,
olla,
et
allula,diminutif.
Olivâtre.
Olive.
Ombrage,ombre.
Ombrelle.
PIEMONTAIS.
Odor,
pr.oudour,
Noslr'eui
malign.
Dessedi
di
antieui.
Ojèf,
igèt.
Covis.
Opéra
.
Ufissi.
Ofende,
pr.oufende.
Oca,
pi.
oche.
Osel,
usel.
Uffessié.
Ij
oslèt,
Ola,
pr.
oula,
toupin,
olèta.
Ulivaslr.
Uliva,
(pr.
ou,)
latcliva.
Ombra.
Ombréla,
parassol.
AUVERGNAT.
Oudou-r,
JSeulr^euimali-n.
Se
donna
do
dèidien
Vœi,
œui.
Eûjet,
eùjèi.
Couvl.
Obra.
Oufisse,
ouffisssî,
ufissi.
Oufensà.
Ocha,
pr.
otcha,pi.oche.
Osèt,
usèt,
pr.
ousèt,ougeau,
plur.
Ouffissiâ,
ufissiâ.
Osillion,
pr.
oisilioun,
Olela,
ola,
pr.
oula,
ouletta.
Olivâtre,
pr.,oulivâtre»
Ouliva.
Oumbra,oumbradge,
Oumbrèla,parassoL
—121—
FRANÇAIS.
Od,on
dit,on
disait.
Comme
oapeut
lecroire.
Once.
Onze.
Orage.
Ordinaire,
àl'ordinaire.
Id.
l'ordinaire,
lanourriture.
Id.
d'ordinaire.
Ordinairement,
d'ordinaire.
Oreille.
Orfèvre
.
Orge.
Orme,
ormeau.
Oser.
Où,
adv.de
lieu
d'où.
Ou,
oubien
conjonction.
Oublier.
Ouf,
bai
Iah
1inlerj.
Oui,
direouioudod.
Oui,bien,
bon.
PIEMONTAIS.
S'dis,
idicion.
Corna
s'peulcherde.
Onssa.
Ondes.
Oragan,
pr.ou
.
Ordinari,
àl'ordinari,
pr.our.
L'ourdinari,boun
ourdiiiari.
Ordinariament,
pr.ou.
Ordinariameûl,
pr.ou.
Oria,pr.
ouria,
preste
iorie.
Argenté,
(aurifex).
Seil.
Olm,orm.
Osé.
Antè,
dove,dova,doa.
O,oben,o
bin.
Oblidè.
Uf.
Diche
d'no,
diche
d'si
.
Nà,
(adv.)
AUVERGNAT.
1(tisonj
idigion.
Couma
sepô
creire.
Onssa,
fr.ounssa.
Onze,
pr.
vounze.
Orage
(pluriel),orageipr.ou.
Ordinari,
Vordinari,pr.
où.
In
bou-nourdinarc,
pr.
our.
Ordinaramèn,pr.
ourd.
Ordinaramèn,
ou
d'ourdinari.
Orilia,
pr.
ou,
ouryà,
ouria,
presUi
la-s-orias,
Or/évre,
pr.
ourfeuvre.
Selia,
breitcheïra.
Orm,
ourme,
pr.
our.
Osa,
pr.
ousà.
Einte,
d'einle.
0,
be,
pr.d'autramèn,
oube.
Oblidà,
pr.oublidà.
Ouf.
Direnoun,
direouei.oobe,
abe.
f^à,
èiben,abe.chi
be.
122
FBANÇAIS.
Ouir,poar
l'oair,
sinous
l'oyons,
l'en-
tendions»
Ourler.
Ours,mon
gros
frère
l'ours.
Outrepasser,dépasser.
Ouverture.
Ouvrage.
Ouvrirune
porle,etc.
entièrement.
Id.
ouvert,
te.
Id.
entr'ouvrir,
entrebailler.
Pacte,convention,marché,
fairemar-
ché,
Pagnotte,petitpain
long,pain
mollet,
miche.
Id
.au
fig.homme
lâche,
poltron
.
PfiiUede
blé,degraminées.
l»^i;e.
PIEMONTAIS.
Per
Tûdi,
senoil'udian.
Orlé,
pr.
ourlé.
Orss,
pr.ours,me
gross
frâ
l'orss.
Contrapassé.
Overlura,
pr.
ou.
Ovragi,
pr.
ouvragi.
Sbadéna
porta,
dubri.
Durvi,
duvert,
duverta.
Sbajé.
Pat,
fépat.
Pagnôta.
Id.
Paja
(lat.
palea).r*
AUVERGNAT.
Por
Covi,
senoiovîan.
Orlâ,
pr.
ourià.
Ourss,ourssa,mon
grosfreîre
l'ourss,
Countrapassa.
Ouvertura.
Ovrage,
pr.
ouvrage.
Badàna
porta,douhri.
Durbi,dubcr-l,
duberta,
duvert,
du-'
verla.
Abadajà.
Fa
pâte,paraltérationpatd.
Pagnôla.
id.
Vajà,palia.
Pafa.
--^23~
FRANÇAIS.
Paiilade,cliambrce,
lieu
où
couclient
plusieurspersonnes.
Paillard.
Paillasse,boufTon.
Id.
delil.
Id
.menu
paille,vieillepaillebrisée.
Pain,pain
frais,
rassis.
Id.
painàsoupe,
painazyme.
Id.
painblanc,painde
l'"
qualité.
Id.
pain
àyeux,bienlevé.
Id.
paindechien,de
son.
Id.
pain
tendre,paindemunition.
Id.
biscuitdemarins.
Painàcacheter.
Pain
blanc,painblanclong.
Au
Tig.niais,lourdeau,badaud,perche.
PIÉMONTAIS.
Pajada.
Pulané.
Pfijassa
.
Pajassa
d'iet.
Pajùs,
paja
pista.
Pan,pan
fresch,arsiss.
Pandasupa,pan
asira.
Pan
biancli,pa
lan.
Pan
con
jeui.
Pan
d'bren,pandecan.
Pan
mol,pan
d'munissiou.
Pan
bescotà.
Oalia.
Palan,pan
bianch,
palanass.
Palandran,palermo,pan
bianch,pa-
lanass,perlia.
Paira,cobia,pr.
coubia.
Paire,couple.
Id
unepairedebœufs,deciseaux.lUaapairade
bèu,de
tesoirc.
AUVERGNAT.
P<jâda,paliada.
Pulanèi.
Pajâssa,paliasta.
Pajàssa,
paliasiade
lei.
PajuSj
pr.païù.
Pa
freilche,pa
rache.
Pad'soupa,pad'eujuifs^paazima^
Pa
blanc,pa
tan.
Pa
leva,
Pa
d'tche,de
bretrodesoun.
Pa
lendrCjpad'maunicheû
chû.
Biscuitdeumarin,
de
lamarina,
pr»
besquoui.
Oslia.
Pa-blan,
pa-long
(d'une
livre),palan
dansquelques
villages.
Badaud,
lourdaud.
Coubia,un
parèi,
Unapaira
d'beû,pr.
biou,dechcseau.
424—
FRANÇAIS.
Paire,
un
couple
de
pigeons,
d'œufs.
ïd
unepairede
ganls.
Un
homme
paisible,
quine
semeut
pasmême
quand
ilestprovoqué.
Paître.
Paix
fia).
Palais
.
Panneau,
filet,embûches,donnerdans
lepanneau.
Papa,
(àlapapa),
très-bien
parfaite-
ment.
Paperasse.
Papier.
Par,
prép.
Parade.
Parapluie,
parasol.
Parcdebrebis.
Parceque,àcausequejesuisvotreroi.
Paraître,
ilparaissait.
Pardieu,pardi,
pardine.
PIEMONTAIS.
Una
cobiad'colomb,
d'euv,
Una
pairadeguants.
Quac.
Pasturé.
La
pas.
Palass.
Panô,
dien
elpanô.
Da
papa.
Paprass.
Pape.
Per.
Parada.
Parapieùva,
parasol.
Pascagi.
Perché
son
vostr'ré.
Paressé,paressia.
Pardisna,
(lat.per.
Diana).
AUVERGNAT.
Una
paira
de
pigioun,
ma
coubla
d'euv.
Un
parèideguanU
Caq.
cac.
Pâlurk.
Lapas.
Palaï,
palai,pa
le.
Panô,
dounà
dien
lepanô.
Alapapa.
Paprassà.
Papèi.
Per,
par,
pô-r.
i
Parada.
Parapieùva,
parasol.
Pacadge.
Verl'amourque
sèivoulre
rèi.
Pareitre,pareichia.
Pardina,
pardi.
—125—
FRANÇAIS.
Pareiltapage.
Id
.semblable,
paire,ainsi,pareil-
lement.
Parer,
défendre,
offrir,présenter.
Parer,
separer,
s'erner.
Parfaitement.
Pari,
gageure.
Parjure,
fauxserment.
Parler,parlonsen
nous.
Paroisse.
Id.
cure.
Parole
(la)
Partage,
lotissement.
Partager,
ilspartageront.
Parterre.
Partout
.
Pas,
ilporterasespas.
Passage,
transition.
Pas
un,pasune.
Passé
(le)participe.
PIÉMONTAIS.
Parèi,
tapagi.
Parèi.
Paré.
Archinchesse,
pr.
arqoinquèsse.
Superbament,com
tut.
Pariùra,
gagiùra.
Saramen,giuraraent
fauss.
Parlé,parlen.
Parocchia.
Id.
etcura.
La
parôla.
Partimeot.
Parti,
partiran.
Perter,
portera,
parler.
Per
tut.
Portara
sôpas.
La
passada,
passagi.
P'n,
p'na.
El
passa.
AUVERGNAT.
Pdrèi,
tapage,o
parièi,
Parèi,parièi,pare.
Para.
Serequinqua.
Superbamen,
couma
Coût.
Pariùra,
gagiùra.
Saramen
fauss.
Parla.
Parodia,
pr.
parôtcha.
id.
cura.
La
paraûla,parôla.
Parlimenl,partadge.
Parti.
Fartera,
parllara.
Portât,partou-t.
Pas,pourtaraseupas.
La
passada.
P'n,
p'na.
Lepassa.
—15G
FRANÇAIS.
Passemeiiterie.
l*asse-port.
Passer.
l*assereau,moineau.
Passetemps.
râ?e
cuitede
sarrasin,
farine
houillin
dans
l'eau,usagedu
Limousin
etdu
riémciit,
n'estpas
autre
clioseque
ta
polenta
italienne.
Pâlemolle,!âcîi"e,poUron.barguigocur.
Patène.
Pâté.
Patente.
Patience,perdre
patience.
Pdlir,
souffrir,peiner.
Pâtisserie.
Patois.
Patraque,vieillemachiacdésorganisée
Pâtre,berger.
P.itrie.
Patriote,
P1E»I0NTA1S.
Passamentaria,
Passa-pôrtf
liasse.
Pasra,
passera.
Passa-temp.
Poienta.
Pafa
raola,
patct,patabagnà.
Patèna.
Pastiss,
Patenta.
Perdepassienssa.
Pâli,
sufri,pené;
Palissaria.
Paloà,
patoé,pr.
patouà,patouè.
Patraça
.
Pecoré,pécorar,
pastor.
Patria.
Patriôt.
AUVERGNAT.
Passamanlada.
Passa-pôrl.
Passa.
Passera,mouinô,mouanô.
Passa-lcn.
Pala
eueiclia,foulcntà.
Patamôla
paiel,palabagnada.
Palèni.
Palet.
Patenta.
Perdrepackenssa,
passienssa.
Pâli,
suffri,penà.
Patissaria.
Patoa.
patoé,pr,patouà,
pàiouèi.
Patraça.
Pàtrcj
harrjci.
Patria,
Patriote.
127-
FRANÇAIS.
Palle,pied,jambed'au
animal,
pelile.
Pâturage.
Pause.
Pauvre,très-pauvre,
les
pauvres.
id.
lapauvreâme.
Id.
pauvrehomme.
Id.
mespauvres
enfants.
Pauvre
père,pour
feu,
feue.
Pays.
Paysan.
Payer.
Peau
(la),l'argentetlapeau.
Péché,nospéchés.
Peigne,
frange
d'une
toile.
Peine,peinedemort.
Peiner,haleter,sefatiguer.
Peintre,
Peler,écorcher.
Pelle,à
pleinepelles,avoirde
l'or,de
l'argent.
PIEMONTAIS.
Piola,piotou.
Pasluragi,
pr.
dgi.
Posa.
Fôver,
porass,pôvri.
La
povr'anima
oboa
anima.
Pov'ôme.
Me
povri
fieui.
Poverpare,
fuobou,
pr.bouoanima.
Pais.
Paisan
ipaisao.
Paghè.
La
pele
l'argent.
Noslripcaopeca.
Gropina,
pr.groupina.
Pena,penad'morl
,
Pené.
Pentre.
Plé.
Pala,pié
l'oràpala.
AUVERGNAT.
Piola,
pota,polou-n.
Paturad'je.
Posa,pausa.
Paubre,pauhrèL
Lapaubraarma.
Paubre
ôme.
Mou
paubrcl
eifan.
Pobre
pai,pa,paubranima,
Païs.
Païsan,
lupahan.
Pa'jà,
pajà.
La
pè
et
l'argen.
Nolrèipetcha,
opécha.
PUjna,
galou-n,
eimoutchèla,
para-
moulcha,
pigna.
Pena
d'morl.
Peina.
Pcnlre,
pr.peintre.
Pela,
p'ià.
Pa
la,aveiVorapalà.
—128—
FRANÇAIS.
Apellées,à
foison,enabondance.
Id.
donner
la
pelleau
cul.
l*eli.<se,sur
leur
pelisse.
Pendant
lejour.
Id.
en
attendant.
Pendre.
Pénitent
(le<).
Pensif,
pensive.
Pépie,
iln'ajamais
lapépie.
Perdre.
Perdrixdemontagne.
Id.
battre
lacalabre,
rôderça
et
là,donc
chasserlaperdrix.
Père,papa,
pà
des
petitsenfants.
Id.
lepère,
lamère
elles
petits.
Périr.
Personne
(un?).
Personne,
nul,aucun.
Persuader,
faire,aller.
Codais,
trou.
PIEMONTAIS.
reliéeà
palà.
Dé
dla
pala
al
cul.
Su
lorplissa,pr.
lour.
Pandan
sigior-n.
Montre,damentrc,dumentre.
Pende.
Ipénitent.
Pensierôs,
pr.ousa.
Pépia,
an'amai
lapépia.
Perde.
Calabria.
Bâtelucalabria.
PA,
pr.
pare,padre
etpapa.
Elpa,
lama
eipcit.
Perl.
Na
persona,
pr.persouoa.
Nessun.
Fé,
andè,persuadé.
Perlùs.
AUVERGNAT.
Apala.
Dounà
lapalaau
tiù,o
quià.
Su
liour
plissa.
Penden
legiou.
Dumenlre,damcnUc.
Pendre
.
Lu
peniten-l.
Penseirou-s,
N'ajamai
lapapida.
Perdre.
Calabra.
Ballre
lacalabra.
Paî,
pà,papa.
Lepà,
lama
eht
peli.
Péri.
Naparsona,
pr.parsouna
Degun,
parsoténa.
Persuada,
fanà,oanà
.
Pertus,perlù,partnl.
—129—
FRANÇAIS.
Peste
(la).
Pétarade,bordéede
pets.
Pétard,enAuvergne,
lederiiùie.
Peter.
Pétition.
Petit,
le.
Pétrin,ch.imhrechaude
au-dessus
ou
àcôtédu
fourou
s'apprête
lapâte.
Peu,unpeu,
sipeuquece
soit.
Id.
un
peu
plus,un
peumoins.
Id.unpeuthaut,unpeu
bas.
Id.
unpeuvautmieuxque
rien.
Peuple,
lepeuplemisérable.
Peur.
Peureusement
.
Pesreux.
Phrase,chaquephrase.
Pic-rerl,picrendre.
Pichet,croche,
poteu
terreenile.
Picoté,marquédepetiteréroU
.
Picoter,
becqaettr.
PlêMONTAIS.
La
pest.
Spelarada,spalarada.
Petarel.
Petù,
tircd'pavane.
Petission.
Peu,
pcita.
Paslin.
Po,
pôch,perpo
ch'a
sia.
Un
po
pi.unpômen.
'N
poch
su,
'npochgiù.
Arèmèipochche
nen.
Elpopol
misérabil.
Paù,
pôr,paùra.
Paurosament.
Paoros.
pr.ous.
Frasa,ogui
frasa.
Un
pieh
verd,
picass,o
cenerici.
Picè,
pr.
pitcbé
piceù,
Picotft,
pr.
picdatà.
Picolé,
pr.
picAuié.
AUVERGNAT.
La
pesta.
Pétarada.
Petarel.
Pela.
Pelicheu
ochu.
Peli,
peli,pelila.
Peinlri-n.
Pô,perpô
que
chio,
oque
eho.
Un
pô
mai,un
pomcn
omouen.
Unpau
nau,unpau
bas.
Un
pôvaùmieique
re.
Lemisérablepeuple.
Poù,
pour,
por,para.
Paurousamèn.
Paurou-s.
Chacunafrasa,
pi-,
tchafiuna.
Un
p>c
ver-d,
piccendrd»
PitchèiypitchéU
Picoutà.
Picota,
fr.
picoulàf
pitoutsà.
—130—
FRANÇAIS.
Pie,margot,agace.
Pièce,
malicCj
faire
pièce,
jouer
un
lonr.
Pièced'estomac,morceau
d'étoffeque
les
femmesda
peuple
posent
sur
leur
poitrine
au-dessusdu
tablier.
Pièce,
pieu,morceau
d'une
chose
so-
lide.
Piècedecanon,une
pièce.
Piècede
temps,
ily
alongtemps,un
longtemps.
Pied,
lespieds.
Id.
d'animal.
Id.
d'arbre,
tige,
tronc.
Id.
pieddu
lit,de
latour.
Id
.de
lamontagne,
pied
debiche,
dechèvre"
Id.donnerdupiedàuneéchelle.
Pierre,queuxdesfaucheurs.
Pieleux,compatissant.
Pinsoo,
oiseau.
PIEMONTÂIS.
Djassa,
berta.
Fèma
piessagiùghéun
torn,pr.
tour.
Piessadistomi.
Pessa,tôch.
Pèssd'canon,
pr.ouu.
Un
pes
fà.
Pè,
ipè.
Piota.
Pè
d'erbo.
Pc
dellet,
d'Ia
tor.
Pè
d'lamoQtagna,pède
bissa,deea-
bra.
De
d'péana
scala.
Pera,cov.
Pielôs,pro
eus.
Schiusson,
pr.
squinsson.
AUVERGNAT.
Lamargô,
la
djassa.
Fànapièssaàcaucun,jouaun
tour,
Peissad'eislouma.
Pessa,mourcêl,
v.
f.morcel.
Pessad'canoun.
Na
pessadHemp.
Pè,
lupe,potà
^iroaiquemenl).
Pôla.
Pè
d'èbre.
Peidaù
lei,de
la
toure.
Pé
d'lamoniagna,debilchaidtcabra,
Douna
d'pèà
Veitchala,
Peiraagusa
ladalia,odaja»
Pietou-s.
Quents9U-n,
titnsoun*
—13i—
FRANÇAIS.
Pintede
liquide.
Pipe,
Pique,arma
deguerre.
Pique,
fig.
brouillerie.
Pique,
couleurd'une
carteàjouer.
Piquant,qui
pique.
Piquer,
planter,
poserj
piquer
une
étoffe.
Piquet,
jeu
de
carte,
piquet,
senti-
nelle
(voirplus
loin).
Piquetde
boisqu'on
planteen
(erre.
Piqneur
d'assiette.
Pi^oeur,meodiaut.
Piqué,
sorted'étoffe.
Piquet,
senliaelle
militaire.
Pirouette.
Pirequ'unermite.
Pirt,
c'estpireqar.
Kss»,
urine.
fissée.
IHsnnïit,
PIEMONTAIS.
Pinta.
Pipa.
Pica.
Pica.
Pica.
Pican.
Piclié,
pr.piqué.
Pichetgiughè
alpichet.
Pichet,
pr.
piquet.
Picheur
d'assiéta,
pr.piqueur.
Pich,
pr.
pique.
Piché,
pr.piqué.
Pichet,
pr.piquet.
Pirôeta,
pr.
pireuèta*
Pes
pegch'ansrœitt.
Epes
peg
che.
Pissa,arina.
Pissada.
Pissalet.
AUVERGNAT.
Pienia.
Pipa.
Pica.
Pica.
Pica.
Pican.
Picâ.
Piquet,jagàaupiquèU
Piquet.
Piqueu
d'sièta,pr.
cTaehèla,.
Piqueu-r,mandian.
Piqua,
picà.
Piquet.
Pirouèta.
Pirequ'unarmita,
Coueipire
.
Pissa^urina,
Pissuda,
—132
FRANÇAIS.
Pisser.
Pisseux.
Pissotière,caaaelled'uncuvier.
Pitance.
Place,marché,
placedumarché.
Plaie.
Plaindre
(se),grogner.
Plaire,
plaiseàDieu.
Plaît-il
?interrogea-t-iU
Plaine.
Plaisir,
service,
complaisance,
pour
sen
plaisir.
Plançon,
plant.
Plaque.
Planté.
Platine.
Plein.
Pleurer.
Pleurnicher.
Pleuvoirà
verse,
àseau.
piemo?;tais.
Pissé.
Pissoi,
osapr.eu.
Pissarôta.
Pitanssa.
Piassadelœareat.
Plaga.
Raugné,
rogné,lamenté,
féd'plenta,
sospiré.
Plasi,
piasaaDie.
Ché?
fiana.
Piasi,per
se
piasi.
Planton.
Plaça.
Pianlà.
Plalinà.
Pieu.
Piôrè,
pianssé.
Plorassé.
Pieuveà
stl^er,à
^erse,i
sit.
AUVERGNAT.
Pissà:
PissouStouta.
pissarôta.
piteinssa.
Piassad'aumarcha,
pp.
martcha.
Plaja.
Rognolàj
pr.rongnoulà,lamenté,«ou-
pirà.
Plasa
àDiOH,plasaàDiù.
Ptais?
Plana.
Plasi,parsoun
plasi,
plasèi,phgim
Plansou-n.
Plaça.
Plantât.
Platina.
Pie.
Purâ,plourà-
Plourassà.
Ploùrt
«tversa,a
chebre.
—<33—
FRANÇAIS.
Pluie.
Id.
depeudedurée,ramée,donner
une
petiteramée.
Pfus,de
plus.
Id.plushaut.
Id.
ilyaplus
plus'd'espritque,
Id.
ilmonte
plushaut.
Plus,
d'avantage,
ilaimemieux.
ïd.plusd'une
scpferée.
Id.pendant
plusde
sixmois.
Plutôt
souffrirque
mourir.
Plutôtqu'uuautre.
Poêleà
frire.
Poignée.
Poing.
Point,surce
point.
Pointe,sommet.
Poire,
petites
poires,
poids,bonpoids.
Poitrail.
Poitrinede
veau,mou,
fressire.
WEMONTAIS.
Pieuvâ.
Rama,
déna
pcilarama.
Pi,
d'
pi,
al
pt.
Pi
anl.
Li
'c
pid'animque.
Monta
piaut.
Ama
mèi.
Pi
ch'un
ste.
Pandan
pide
sesmeis.
Pilost
patichemûri,
PitosIch'unautr.
Padèia,
peila.
Manà,pugnà.
Pugii.
Pont,
su
costpont.
Pointa,pr.
peueata,
sima.
Peir,prnss.
Bon
peis,gross
peis.
Petoràl.
Coradela,
pr^
couradelâ.
AUVERGNAT.
Pleuva,pieuja.
Ramadadounàna
pelitaramada.
Mai,
d'tnai,
d'mèi.
Vun'au
(neuphonique).
L'ai
eimai,
omai
d'eimeque.
Montapu
n'auf,
pr.
motinla,
Aniamèi,
omai.
Mai,
meid'una
cheteirada,
Pendenmeide
sèimei-s.
Pulà,peleuipâliquemourL
Puto,peleuiqu\n
autre.
Padèia.
Manada,pugnada.
Pougne,pugne.
Pouèn,suqueouqueupouèn.
Chema.
Peira,peruss
(les
petites).
Bon
pèi-s,pr.boun.
Peitràu,peilrà.
Courada,
liô.
—13i—
FRANÇAIS.
Poitrioe.
ïd.
avoir
lapoitrineoppressée,
Id.
sedonner
des
coups
depoing
à
lapoitrine.
Id.
avec
lapoitrinedécouverte.
Id
.l'avoirsur
la
poitrine
(la
ran-
cune.)
Poitrine,
lemilieu
de
lapoitrine,
le
sternum.
Poivre.
Politesse.
Politique.
Politiquement.
Pommedeterre.
Pont.
Populace.
Poresde
lapeau.
Porte-assiettes.
<
Porte-feuilles.
Porte-manteau.
PIlîMONTAIS.
Pët,
stomi
(lal.
pectus).
Avei
lostomiangagià.
Desse
dipugnant
le
storai,
sul
stomi,
Con
loslômi
descuvert.
Avei
lasulstomi.
Elmes
del
stomi,
laboca
del
st6rai.
«
Peiver,
lat.
piper,
angl.
peper,
il.
pepe.
Politessa,prop.
poulitessa.
PoJilica,pr.
pou.
Politicaraent,
pr.pou.
Pom'
d'Iëra,
tartifla.
Un
pont.
Popolassa,
pr.poupou.
Pôri
d'iapel.
Parta-sieta.
Porta
feui.
Porta-manlel.
AUVERGNAT.
Peilrina,
eislouma,
pouilrena.
Aveil'estoumaengagea.
Sedounàdaupugne
su
lajieilrînaO
pouilrena.
Embèi
lapèilrenadeseuberià.]
Vavei
subre
lapeilrene,
Vestouma,
e
pouilrena.
Lemèitan
de
Veislouma.
Pcibre.
PoHlessa,
pr.
poulitessa,
Polilica,
pr.pou.
Politicamènl,
pr.pou.
Poma
d'iiara,
pr.pou.
Un
poun-t.
Populassa,
pr.pou.
PoridHapeu
opè-U
Parla
sièla,ochîèla,
pourla-feûia,
feuilla.
Porla-mantêi
pr.
poiirta.
—135--
FRANÇAIS.
Porte-paqaet.
Porter.
ïd.,
qu'ilportait.
Poser.
Position,
saposition
estcraellc.
Possibilité.
Potde
terre,
oktte,pot
au
feu,
pot
à
soupe.
Potelé,
dodu,mouflard.
Pou.
Pou,
il
écor^lierait
un
pou
pour
en
avoir
lapeau.
Pouf,
bruit
que
faiten
tombant
un
objetpesant.
Poule,poulette,
nidinde.
Pouraoa,maladiedepoumon.
Poupée.
Pour,pourmoi,
pour
'toi.
Pourquoi.
PIEMONTÀIS.
Porta
pachet,pr.paquet.
Porté,
pr.
pourté.
Ch'a
portava,
pr.
pour.
Posé,
pr.pousc.
Sod
posission
ccrudèla.
Possibilita.
01a,
pr.
oula,
oleta
(lat.
oula),
olela
lupin
(lat,
oluUa).
Patafiô.
Poi
(lat.
pediculus).
Ascortèriaun
poi,per
pièjé
la
pel.
Pof,
pr.
pouf,
patatof,pr.
palalouf.
Pola»
gallina,ne
polèta,
nidindo.
Polmon,
pr.poamaladiad'polraon.
Popea,
pr.poupea.
Per
le,perme.
Perché,
pr.pcrqué.
AUVERGNA,Ty
Porta-paque,
pr.pourta.
Porta,
pr.pourtâ.
Qu'aportava,pr.pour.
Posa,
pr.
pousà.
Sa
posichcu^
ochu,
cicruella.
Possibililà,
pr.
poussi.
Ola,
pr.
oula,
olela,
pr.
ou,
olèla,
loupi-n.
Pàtaflo.
Peut.
Aèicorchîarià,
èicourlcharia
un
peui
por
avei
lapét.
Pouf,
patapouf.
Pola,pr.poula,nipoleta,
pr.poulela^
nidindà.
Pomon,poumonia,
[pr.pou,
Popèta,
pr.pou.
Par
me,par
te.
Porque
137—
FRANÇAIS.
Prendre,
pris,
caillé,
figé.
Id.
s'ilest
prisan
mot.
Présenter,
offrir,
tendre
àquelqu'une
Id.tendre
lamain,
lesjoues.
Président,
te.
Presque,àpeu
près.
Presse.
Presser,
fouler,serrer.
Prêt,
prête.
Prêter.
Prêtre.
Préventivement,
préalablement
.
Prier,je
t'enprie.
Prière.
Primauté.
Printemps.
Prison,
prisonnier,
son
prisonnier.
Prix,
c'estde
prix.
Prix,vendreà
vilprix,àbonmarché,
pourUDmorceaudepain
(cassecoa)
PIEMONTAIS.
Prèis
prendu.
S'èprèis
almot
pr.meut.
Paréaquaicadun.
Paré
laman,paré
lamasselle.
Président,presidenta.
Quasi,
apoch
press.
Pressa.
Pressé,
sati,sarè.
Pront,pronta.
Presto.
Preire,
cura.
Prevcntivamefll,
Preghè,
tènen
preghi,
pr.
pregui.
Preghiera,
pr.
prequièra.
Primassia.
Laprima,
laprimavera.
Caricer,
person,
pr.personn,
soper-
sonè.
Èd'pressi,
iDéa
rota
d'colperun
lochd'pan.
AUVERGNAT,
rèi,prendu.
Sa
l'èiprèiaumou-t.
Paruacaâcun.
Para
lama,
lagogna-s.
Président
la.
Quage,à
pôprèi.
Pressa.
Preissàj
sati,sarà.
Prèit,prèità.
Preslàj
prèità.
Prèitre,
cura.
Prciventivamen.
Predgeà,Ven
predge.
Predgèira,
prèièra.
Primàta.
La
prima,
leprintemp.
Preisou-n,sou-npreisouriéi.
Ei
depri,
ode
prèi.
Tendre,dounàporun
moureètde
pa.
—138—
FRANÇAIS.
Procédure.
Procès.
Prochain,
ne,
l'unqui
vient.
Proiige,prodigieux.
Prodigieusement.
Promesse.
Promptement.
Prophète.
Prophétiquement.
Proportionnellement,
Proprement.
Proverbe.
Provisoirement.
Pudeur.
Puer,
tupues.
Pulmonaire,
plante.
Puisque.
Puits.
Puaaise.
PIEMONTAIS.
Procedura,pr.prou,
Procèss.
Lasmana,
l'ancheven,
Prodigi,
prodigiossa,
pr.
prou.
Prodigiosament,
pr.
prou,proudid.
Promessa,prometiùra,pr,
prou.
Proniamen,
pr.proun.
Profèla,pr.prou.
Profélicamen,
pr.prou.
Proporssionatament,pr.proupour.
Propriament,pr.
prou,
Proverbi,
pr.
prouverbî.
Provisôriament,
Pudor,
pr.pudour.
Pusse,
pusses.
Polmanaria.
Da
giache,
pr.que.
Poss,
pr.pouss,
Punasa,cimesd'erbo.
AUVERGNAT.
La
procedura,
pr.prou.
Procès,pr.
proucèi.
Lasmana
que
ven,Vanque
ven.
Prodidge,
prodidgious,
sa,pr.prou,
Prodigiosamèn
pr.
proudidgiousa-
mèn.
Promessa,prometiùra,
pr.prou.
Prounlamèn.
Profèta,
pr.prou.
Proufèticamen.
Proporssionalamèn-t,
pr,
ou,
our,
siou,
pr.pourpour,
Propramen,
pr.proupramèn.
Proverbe,
pr.prouverbe.
Provisoaramen,
pr.prouvisoua.
Pudor,
pr.pudour.
Pudèi,
tepudèi.
Poumounnria.
Wgia
que.
Pou-s.
Puneisa
d'cbre.
140—
FRANÇAIS.
Quelqu'aa,
louer,
gager
quelqu'un.
Donner
àquelqu'un.
id.
quelqu'undevous.
Querelle.
Queue.
Qui,
lafaimquime
presse.
Quinze.
Quoi,âToirdequoi,ledequoi,dubien,
de
larichesse.
Quoi
qu'ilen
soit.
Commequece
soit,quoiqu'onen
dise,
quoiquece
soit.
Rabâchage,
chanson.
Racaille,cetteracaille.
Race,
ligQée,famille.
1(1.pour
laraceanimais.
Raciue.
Raccommoder.
!PIÉMONTAIS.
Dguistéun.
jDè
aun.
jQuaicadun
d'
voi.
1La
querela.
{Coa,
pr.
coua,
(lat.cauda).
I
Lafamcheme
pressa.
IQuinse.
Aveideque.
i I
Mach-sia,
siadie
sia.
Com
mach-sia,
coraach-sia
'ch'un
dighe.
magara
¥t
Saoforgna.
Cela
racaja,rafalaja.
Rassa.
Per
larassaanimala.
Radis.
Comodè.
AUVERGNAT.
Ludgeàcaueu-n,
oliudgeàcaucu-n,
Dounàacaucun.
Caucu~n(Tvautreiode
vous.
Querela.
Couaou
qoua.
Lafamqueme
prèissa.
Quiense,
lieme.
Avài
lede
que.
Ma
que
chia,
o.cha.
Coma
que
sia,
pr.
couma
quedm,
comaquen'endiontantseiquedeUi.
Chanfôrgna.
Quella
racalià,
oracajà,
rafatajà»
Rassa.
Por
larassaànimala,
Rachena,
radis.
Comodit,
pr.coumoudà,adouba.
—Ui—
FRANÇAIS.
Rafataille,
racaille.
Raffinage.
Kafiné,
habile,do,
adroit.
Ragot,
petitchevalrobuste.
Raie.
Raide,
roide,rade.
Raisons,
paroles,pas
tantde
raisoas.
Raisonnable.
^Raisonnement.
Raisonner.
Raofie,branche,
bois
mort,
branches
coupéesparl'émondage
et
propres
àramer
despois.
Rang,
ordre.
Ramper.
Rapprocher,radoucir.
Rarement.
Rat,
les
rats.
Ratatiaer
(se)serecoquiller
.
Rateher,
crèche,
lever,
le
Icyer;
le
râtelier,réduire
lesvivres.
PIEMONTAIS.
Rafatja,racaja.
RatinagL
Rafinà.
Ragôt.
Riga.
Reid,rèd
ilat.rigidus),
Pa
tand'rason.
Rasouabil,
pr.
rasoa.
Rasonamea,
pr.rasou.
Rasoaè,
pr.
rasou.
Ram,rama,
ramass.
Ran,
rangh,
rèn.*
Rampé.
Arprossimé.
Rarament.
Irat.
Qualesse.
Grupià
levéo
Ivélagrupia
iun.
AUVERGNAT.
Rafalajà,
raoajà.
Rafinage,
pr.
rafinadge.
Rafinà.
Ragà-t.
Résea,
pr.
redjea.
Réid.
Pa
tand'rasou-n.
Rasonable,
pr.rasou,
Rasounamèn.
Rasonr,
pr.
rasou.
Rama.
Ran,
rèn.
Raupà.
Raprotichà.
Raramèn.
Lu
rat.
Se
catà,
sequatà.
Crecha,
levalacr<tçhaàun,âcaueun.
142—
FRANÇAIS.
Raie'er.
lUites
(les)régal
aux'
ouvriers
après
lestravaux
achevés,
llaline,
sortededrap,
llavauderie,bagatelles.
Rave.
Rebuter.
Réclamer,
ilsleréclamèrent.
Récolte.
Recommencer,
refaire,revenir.
Recoquiller
(se)se
ratatiner.
Recoudre.
Reculer,
se
tireren
arrière.
Réduit,
recoin,«iche.
Réduction.
Redoutable.
Refondre.
Refrain.
Réfractaire.
Réflexion,
réflexi»a
faits.
RéglarOé
PIEMONTAIS.
Raslelè.
Rata,
fèH
rase.
Ratina.
Ravodaria,
pr.
vou.
Rava
(Idt,râpa).
Arbulé,
ribute.
Réciamé,
lo
riciameron.
Arcôrt,
arcôlt.
Torné,
pr.toarné.
Quatesse.
Arcusi.
Tiresseun
darè.
Nicia.
*
Ridussion.
Ridolabil,
pr.dou.
Arfondè.
Refren.
Refratari
(lat.
réfiraetariai^.
Tutben
««ntà.
RigarS)
rigadara.
AUVERGNAT.
Raslelà-
La
raia,[à
la-rala-s.
Ratina.
Ravodaria^
pr,
vou,
Raba.
Ribulà,
rebuià.
Reiclama.
Recùrla,
recolla.
lornà,
pr.
tourna.
Se
cala,
se
qualà.
Recugi,
recouge.
Se
liraen
arré.
Nicha,
pr.
nilcha.
Réduclieù,reiduchù.
Redoutable,
redoutable.
Refondre,
réfoundre.
Refren,
pr,
refrein.
Refratari,
louben
eontâ.
RigadMTM,
reglura.
—443—
FRANÇAIS.
Regret.
Regretter,
regretté.
Reios.
ReiaeClaude,prune.
ReineMarguerite,
fleur.
Réjouir.
Religieux,
se.
Religieusement.
Religion.
Relatif.
Relativement.
Relation.
Reléguer,relégué.
Reléguât.
Reliquaire.
Remède.
Remédier.
Rémission.
Rémoulade.
Remuer
l'orà
pellées.
Rencontre.
PIEMONTAIS.
Regret.
Regreté,
regreta.
Ren
(lat.renés).
Rena-cloda.
Rena-Margarita.
Argioi,
pr.argiouî.
Religiôs,
pr,
gious,
sa.
Religiôsament,
pr.
giou.
Religion.
Relativ.
Relativamen.
Relassion.
Releghé,
relegà.
Reliquat.
Reliquiairi.
Remedi,rémedi.
Remédié.
Remession.
Réraoltada,
pr.m
Piè
l'orà
palà.
Rescoar.
AUVERGNAT.
Regrè-t,
Regrelà.
Reins,pr.
rein-s.
Reina-glôda.
Reina-Margarita.
Redjouvi,
rcdgioui.
Religions,
sU.
Religiôsament,pr.giou.
Relidgiou-n,
relidgieù,
pr.
giû.
Relativ.
Relativamen-
1.
Relacheû,relachû.
Relegà.
Relégua.
Reliquiari.
Remèdi,remède.
Remeidiâ.
Reimicsseû,cheuo
chû,
Reîmoulada,remoulada.
Remudà
Vorapalada.
Reinconlre.
144—
FRANÇAIS.
Uendre,
lurendrais.
Reaofnmé.
RéBovalion.
ftépic.
t.de
jeu.
KcpartitioD.
Hepasde
l'une.
Képéler:
Reprise.
Reprocher.
Répugner.
Réséda,
Heur.
Réquisition,
conscription.
Réplique,
répliquer.
Repris.
République.
Répablicain.
Résidu.
Résine.
RésineuK-90.
Résistance,
résistant.
ftc«ola.
PIEMONTAIS.
Rende.
Riiiomà,
pr.renoumà.
Ritjovassion,
pr.
rinou.
Arphic.
Répartilamsnt.
'L
paslde
t'aso.
Répété.
Répreisa.
Arprocè,
pr.
proteiiè.
Répugné.
Réséda,
resa-^dan.
Requission,
coscrlssion."
Replica,
repliclié,
Repress.
Republica.
Republican.
Residù.
Résina.
Resinosa,
pr.
uoa»a.
Rèsisteussa,
rcsisleôt.
Dfliberà.
AUVERGINAT.
Rende,
rendrià.
Renoumà.
Reinovacheu,
pr.
reinou.
Repic.
Répartitamèn-t,
réparlicheû,ochû.
Lerepas
de
Vase,
Reipelà.
Repvcisa.
Reprocha,
pr.
reproutchà,
Reipugnà.
Résedà
.
Requiskheû,ochû,coMntcricheûochû.
Replica,
replicà.
lieprèis.
Republica.
Republican,
Reisidù.
Résina.
Reisinou-sousa.
Resislemsa,
resiitènl.
Délibéra,
résoulû.
—U5
FRANÇAIS.
Uésolumenf,bravement.
Respiration,
répit,
délai,
relâche.
Répondre.
Respect.
Respectueux,
se.
Respectueusement
.
Respireravec
peine.
Ressemblance,
cetteressemblance.
Ressource,
êtresans
ressource.
PIEMONTAIS.
IBravamenf.
Respirassion,
respit.
Responde,
rispaudg.
Riiipèt.
Rispelôs,
pr.
tou
sa.
Rispctosament,pr.rispétoas.
Penà.
Costarassimilianssa.
Assorssa,
pr.ou
esse,
tlaubà,
fana.
Rissussité.
Ressusciter.
Reste
(le),sa
reste,restant.
j
La
resta,soa
resta
lerestant.
Id.de
reste.
|D'resîa.
Rester,
resté,
êtrede
reste
et
tous
les
Resté,
resta.
sensde
ceverbe.
Restituer,retourner.
Restriction.
Résultat.
Retentir.
Retourner.
Id.
seretourner.
Reslitui,
torné,
pr.
tourné.
RestrissioQ.
Risullà.
Squilè
(de
scîiu,
grû'ot.sonnette.
Viré,
torné,
rétorné,pr.tour.
Arviressé.
AUVERGNAT.
Bravamèn.
Respiracheù,
ochù,
respi,repi.
Repoundre
oreipoundre.
Respé-i.
Respeilous-sa.
Respetouàsavièn.
Pcnâ.
Quelareissemblança.
Bessotirssa,sensaressoutssu,
essefanà^
flamba.
Réisussiiàoreissuscitâ.
La
restât
lereslan.
D"resta.
Resta,reislà.
Reisliluà,
tourna.
Reislricheù,
ochù.
Résulta.
Eichinlà,
pr.
èilchinlà.
Vira,
tourna,retourna.
Sertvirà.
10
~146
FRANÇAIS.
Rhétorique.
Revendeur,
se.
Réunion.
Réussir.
Revancher
(se).
Réveiller,
éveiller.
Rêver.
Revenir.
Réverbère.
Révocation.
Raz-de-lerre,
àfleurde
(erre.
RiboKe.
Riche
(un),anpuissantseigneur.
Id.
richeenbiensfonds.
Id.en
argentcomptant.
Ricliesse
(avoirde
la),
lede
quoi.
Rien,
riendu
tout.
Id.Ne
diraplus
riea.
Rigaudon.
Rigoledes
rues.
PIEMONIAIS.
Retôrica.
Arvendior,
diora.
Ruinion.
Riussi.
Rivanghesse,arvanghèsse,pr.
guesse,
Desvié.
Revè.
Torné,
pr.
tourné.
Lanterna,
fanal.
Revocassion,
pr.revou.
Ras-a-tëra.
Ribôta.
Rich,
sgnor,
pr.
sgnour.
Benestant.
Denaros,
doêros,pecuniôs,
dovissios.
Aveideche.
Nen,nen
d'autut.
Nenaulr
di.
RigôdoQ.
Ooira
(da
celledoar}^eau
quicoule.
AUVERGNAT.
Jtèilôrica.
Revendeur,
revendeusa.
Réunioun.
Rèiuchi,
riûchei.
Se
rivangèa,pr.revandgeà
Desvià
.
Reibà,
reivà.
Tourna.
Lanterna,
reverheire.
Reivocacheu,ochù,pr.
vou.
Aras-a-liara.
Ribôta.
Ritche,Segnou.
Bénislan-t,
devenu
le
nom
propre
d'un
grand
propriétaire
de
Riom,
Dneirous,quepren
l'oràpala.
Avéi
ledeque.
Rendau
tou-t.
Repuadire,
Rigôdou-n.
Rigola.
-^
<47—
FRANÇAIS.
Rigoureux,rigoureusemeat.
Rigueur.
Ripailles.
Rire.
Id.Parlantd'une
éloffeusée,
Iraospa-
renle,
Irès-claire.
Robuste.
Roc,
roche,
rocher.
Rôder,
aller
etvenir.
Rogne,
gâle,
teigne.
Roi
(le).
Roide,
Romance:
Rome.
Rompre.
Ronce.
Rond.
Rondinde
bois.
Ronfler.
Ronger,
ronge
croûton.
Rosse,mauvais
cheval,liaridclle.
PIEiV
.TAIS.
Ri2;ofôs,rigorosament,
pr.
rigoureu.
Rigor.
Ripaja.
Rie,
loche
rie.
Slofache
rie.
Robuste,
pr.roubust,
Rocia,
pr.
roîchia.
Viroîè,
pr.
virv)ulè.
Rogna,
pr.
rougna,
ligna.
Il
re.
Reid,
da.
Romanssa,
pr.rou.
Roraa,
pr.rouma.
Ronpô,
pr.
rounpè.
Ronssa,
pr.
rounssa.
Riond,
rolon,
pr.
lou.
Riondindebouosch.
Ronfè.
Rusiè,
rusia-Ciostin,
pr.
crouslin.
Ross,
rôîsa.
AUVERGNAT.
Rigourou-sa,rigourousamèn.
Rigour,
Rijialici,ripajà.
Rire
.
Eilofa
que
rie.
Roubusl.
Rotcfia.
Viroulà.
Rogna,
pr.rougna,
teigna.
Le
rèi.
Rèid,-da
.
Romanssa,
pr.
rou.
Roma,
pr.rouma.
Ronpre,pr.rounpe.
Rounça.
Rioun-d,
redound.
Rioun-din,roundin
de
6oiî.
Rounpà,
roun/à,
pr.roun.
Rôqea-crouslou-n,
pr.
ràdgea.
Rôssa.
—U8
F1)!ANÇA1S.
Rossignol.
Rôlir.
Rôti,
\iande
rôlie.
Rouage.
Roue.
Rouler,
courirçà
et
là.
Routoir.
Rubis.
Ruche.
Rude.
Rudesse.
Rudement.
Ruse.
Russie.
Ruine,
ruiner,
ruinée.
Ruisseau
(un).
Id.
aubordd'un
ruisseau.
Id.
lebasdu
ruisseau.
Ruisseaudes
rues.
PIEMONTÀIS.
Rossigneùl.
Rus(i.
Rost
(angl.
rosi).
Roagi,
roiagi.
Rôa,
rôda.
Roîc
dsà
dlà.
Gorgh,
pr.
gourgh.
Rubin.
Brusc.
d'aviè,o
bprnel,
oborcô,
pr*
bournel.
Rudi.
rustich,pr.
tique.
Rudicssa.
Ruslicament.
Rusa.
Russia;
Ruina,
ruiné,
ruina,
ada.
Un
ri.
Al
bord
d'un
ri.
'1bass
del
ri.
Doira
(du
celtedour),
eau
qui
coule.
AUVERGNAT.
Iloussùjnou.
Rosli,
rusli,
pr.
rousli.
Rosli,
rouli,
rousli.
Roage,
pr.
roadge.
Rôda.
liouîddsai,
d'iai,odsé,,
dlé.
Gorg.
pr.gour-g.
Ituti.
Bourneou,
bourniou.
Rude,
rustique.
Rudèissa.
Ruslicamén.
Rusa.
Russia.
Rouinâ,
ruina,
rouinada.
Un
riù.
Au
bor-dd'un
riù.
Le
basdhn
riù.
Rigola.
—149—
FRANÇAIS.
Sà-sà
cri
des
conducteursdebestiaux
oudeporcs.
Sable.
Sac.
Sacque,
grand
sac,grandepoche.
Saquet,
petit
sac,sacoche.
Saqueller,
secouervivement,
(mot
no-
cessairej,importuner,frapper.
Sacrelotte
(iuterj.)
saprel9lte.
Sacrifice
(le).
Safran.
Sage,un
vieux
sage.
Saindoux,
graissedeporc.
Saint-Suaire.
Saisir.
Salade.
Salaire.
Salefemme,
coquinepublique.
PIEMONTAIS.
Sà-sà.
La
sabia
(féminin).
Sach.
Saca.
Sachet,
pr.
saquef,
sacocia.
Sachçté,
pr.saqueté.
Sacherlot,
pr,
saquer
'1sacrifissi
.
Safran.
Un
vèi
savi.
Sandon.
San
Sudari.
Grapè,
sesi.
Salada.
Salari
(lai.salarium;.
Giôro.
AUVERGNAT.
Sà-sà,
là-tà,
La
sabla(féminin).
Sac,ou
sa.
Saca.
Saqua,
sacocia,pr.
sacolcha,
Saquetà.
SacreloUa
!saprelàUa
î
Le
sacrifice.
Safra-n.
Un
vièisadge,un
vèi.
Sandou
n,sain-dou.
San-suèïre.
Grapè,
grafà,
sagi,
sage,chaze,chaze.
Salada.
Salari.
Gôra.
—iûO—
FRANÇAIS.
Salé,chairsalée,deporc
parliculière-
œent.
Salive,
saliver.
Salle
(lat.canaculum).
Saloperie,
saleté,cochoanerie.
Senclion.
SanclioDoer.
Sandaraque.
Sangsue.
Id.
de
laboursed'autruimallôtier.
Sans,
sanscourir.
Id.
sanscela.
ïd.
sans
façon.
Id.Sans
souci.
Santé,votre
santé.
Sapin.
Sauce.
Sarcler.
Saule.
Saumon,
poisson.
Sauver.
PIEMONTAIS.
'd'sala.
Saliva,
salivé.
Salla.
Saloparia,
pr.
saloup.
Sanssion.
Sanssionè,
pr.saossiou.
Sandràca.
Sanssùa.
Ciucia,
borse
pr.
Ichiutchià.
Sensa
core,
pr.
coure.
Sensd
cola.
San
fasson.
San
sossi.
Sanita,vostra
sarnta
(lat.
sanitas).
Sapiu.
Saussa.
Serbie.
Sales.
SomoD.
Salve.
AUVERGNAT.
Daù
sala,
cTsalà.
Saliva,
saliva.
Salla.
Saloparia,pr.
lou.
Sancheû,
ochù.
Sanschiounà.
Sandràca.
Sanssùa.
Sussa-boursa.
Sen-coure,
Sen-tacô.
Senfassou-n.
Sen
souche.
Santà,voustra
santàf
ovautra.
Sapi-n.
Saussa.
Sarcià.
Sause,
pi.
sausèi.
Soumou-n.
Sauva,
souvà.
151
FRANÇAIS.
Savant,
forlsavant.
Savate
vieillechaussure.
Saveur,
goûl.
Savoir,savez-vous.
Id.
il
sait
loul
faire.
Id.
ilsavail.
Scandale,
scandaleux.
Scandaleusement.
Scélérat.
Scélératement.
Scelérafesse.
Scène,esclandre.
Science.
Scieurde
bois.
Sciurede
beis.
Scorsonère.
Scrupule.
Scrupuleux,
se.
Scrupuleusement.
Scrupuleux,
hésitantindécis,irrésolu.
Séance.
PIEMONTAIS.
Sapienf,
dot,
arcà
d'
sienssa.
Grola,pr.
groula.
Savor,
gust,
pr.our.
Savei,
savesne.
Sa
tut
fé.
Savia.
Scandol,
Scandales.
Scandalosament
pr,
lou.
Selcrà.
Seleratament.
Seleratessa.
Sena.
Sienssa.
Seilor.
Ressiura
d'bosch.
Scossonéra,
pr.Scoussou,
Scrupel.
Scrupolos,
pr.screupoulous.
Scrupolosaraent,
pr.
lousou.
Patct,patamôla,
palabagaà.
Sétassa.
AUVERGNAT.
Savan,arlchade
siença.
Gourla,
groula.
SavQur,
gùst.
Sabei,
sabèi-vou-s.
Sa
lou
fà.
Sabia.
Scandai,
scanialou-s.
Scandalousamèn.
Sèilerâ.Coumafoû
eitre
sèilera.
SèUcîralamén.
Seileiralessa.
Sena.
esclandre,
Siença.
SèiU'ire,
seilour.
Siûradeboùu,
ochiura.
Scossoncira,
pr.
scoussou.
Scroupoul,
scrupule.
Scrupoulou-sa.
Scrupoulousamen.
Patèit,pala-môla,pata-bagnà.
Sèiança.
—152--
FRANÇAIS.
Sceau
àpuiser
de
l'eau,
scéau.
ï(î.
petit.
Sec,
lesecelle
vert.
Sécher.
Second.
Secondaire.
Secoiidairenneiit.
Secousse.
Secret.
Sédentaire.
Séditieux.
Sédition.
Séduction.
Seigle.
Seigneur.
Sein,
poitrine.
Seize.
Sel.
Selle.
tm
p;OIU
PIÉMONTAIS.
Sia,
$.];!,so!>er.
Sio,
E!
secii
et
elvfrd,
pr.
sèque.
Seclié,
pr.
scquù.
Segont,
second,
pr.secound.
Secondai!,
pr.
secound,
lat.seconâa
rius.
Secondariamcn!.
Scossa,
pr.
.'coussa.
Secret,
segrct.
Sedenlari.
Sédissios,
pr.
scdissious.
Sedission.
Sédussion.
Seil,
lat.
secale.
Sgnor,
pr.sgnour.
Stomi,
sen,
sengh,
pet,
lat.peclus.
Sedès
.
Sal.
Sèla.
AUVERGNAT.
Sef}à,
séilia,cheliachebre.
Siou,
sejou,
sèillou,
sêiliou.
Le
semai
louverd.
Secltà,
pr.
selchà.
Segoun-d,osegoun.
Segondari,
pr.
segoundari.
Segondariamèn,
pr.
segound.
Scoussa.
SecrcH,
segre-l.
Sedenlari.
Sedissioii-s,
pr.
sedicheu-s.
Sedichèu
ochu.
Sédicheu
ochû.
Selio,
.seilia,
breitckeira.
Seignour,
sgnou.
Slouma,
sen,
sein,peilrina.
Sedge
.
Sa,San,
sal.
Seila.
\iys
FRANÇAIS.
Sellerun
cheval.
Selon
l'histoire.
Semailles
(les).
Semaine.
Semblant,apparence.
Faire
semblantde
rien.
Sembler,
ilsemble,
cela
semblait.
Semence.
Semer,ensemencer.
Séminaire.
Séminariste.
Semonner,
inviter,
prier,appeler.
Semonneur,
Tindividu
chargé
invitationsàune
cérémonie,
à
noces,enAuvergne.
Sens,bon
sens.
Setisation.
Sensé,
Sensibilité.
Sensible.
Sentier
battu,
traverse,
coursière.
des
des
PIEMONÎAIS.
SIé,bouta
la
s'a
alcaval.
Second
l'istoria.
Le
seranaje,
pi
desemnitj
>.
Smaria.
Sanblan.
Fé
sanbîan
d'neii.
Smié,
s'mia,
cô!a,smiava.
Seuienssa.
Semné.
Sminari.
Sminaiista.
Smoué,
pr.sraouné,
v.
f.sernondre.
Smonor,
pr.smouiiour.
Sens,bon
sens,
sentiment.
Sen-sassion,
Seusà.
Sensabililà.
Seusibèl.
Sente,
santé
d'traversa,
scursareùl.
AUVERGNAT.
.SV't7«.
selà,boula
lasela,aucavàu.
Seloun
Vislouara.
Las
semnaja-s.
Sinana.
Seimblan.
Fàseimblande
rt.
Sembla,
sembla,
ocoùsemblava.
Smença.
Semuà.
Sminari.
Sminarisla.
Invilà,appela,predjà,ou/ri.
Smondadeûou
dou.
Sens,
sentiment,bounsan-s,bonsen-
Sensacheù
ochù.
Scnsà.
Scnchebilelà.
Sencheble,
sancheble.
Santéi,
santièi,coursèira.
154—
FRANÇAIS.
Senlinellc.
Sentence.
Sentir,
je
sentis.
Sept,
septante
(70).
Septembre.
Septuagénaire.
Séquelle.
Sergent.
Sérieux,
sérieusement.
Seringue,
seringucr.
Serment,jurement,imprécation.
Serpe
(fr.xin«
siècle),serpent.
Serpent,
instrument
demusique
d'é-
d'église.
Serpilîère.
Serre
àplantes,serrechaude.
Serre-tête.
Serrer,
presser,enfermer.
Serré,
pressé,
foulé.
Serrure,
serrurier.
Servictie.
PIEMONTAIS.
Santinéla.
Senlenssa.
Senti.
Set,stanfa.
Slenber,
Setuagenari,
pr.dgenari.
Séquèla.
Sargent.
Séries,
seriosament,
pr.
rious.
S:iringa,
siridglié,
pr.gué.
Sarament,
dgiurramenl.
Serp,
serpan.
Sarpan.
Serpiéra.
Sera
seracaoda.
Sarra
testa.
Saré.
Satî.
Saraja,
saraié.
Sarviéta.
AUVERGNAT.
Santinéla
Sentenssa.
Senti.
Sét,
stanta,
seitanla.
Slenbrc.
Seluadgenari,
Sequèla.
Sargen-t,pr.
Sardgean.
Sèiriou-s,seiriousamèn.
Cheringa,
cheringà.
Sarmen-t,sarament,
dgînrament.
Serpa,
sarpan,
sarpen.
Sarpan.
sarpen.
Serpijéra,
sarpiliéra.
Serra-cauda,
pr.
tchauda.
Sara-tèsta,
sara-léita.
Sarà.
Satî
Saraja,
sarajê,
saralia,
saraliê.
Sarviéta.
155
FRANÇAIS.
Servir.
Session.
Selierdegrains
ffromenl).
Seton.
Seal,
toutseul.
Seulement.
Id.
avoirseulement
(loc.adv.)
11n'yaque
lui
.
Jene
faisqu'entrer.
Sève.
Sévère,sévèrement.
Sévérité.
Si,particuleconditiondelle.
Id.
s'ilestprisaumot.
Id.
si
c'est.
Sien,ne
etcomme
subst.,
les
siens
lesien,son
bien.
Siffler.
Signal,
signaler.
Signature.
Signe,
fairesignequeouiouque
non.
PIEMONTÂIS
Servi.
Session,
Sté
d'gran.
Sedon
(latseto).
Sol,sola,(uta
sola.
Solament,mach.
pr.
soulament.
Avèimach.
Èmach
chiel.
L'enfromach
ora
pr.
oura.
Saiva
sugh.
Sever,severament.
Sévérità.
Se.
S'alè
prcis
almot.
Se
lo
è.
Sô,
sèu,
soa
(fem.),
pr.
soua.
Subiepioré.
Segnal,
Segnalé.
Signatura.
Segne,
fesegnche
d'
siouché
d'
no.
AUVERGNAT.
Servi.
Sèicheûochû,
Chtéi.
Sedou-n,
Setou-n.
Soûl,
soula,
lousou,
touta
soula.
Soulamèn,maquan
omacan.
Aveimaquàn,
omach,
omaquan.
N'eima
se.
N'entrimaquan,
ôura,
avoura.
Saba,
suc.
Sever,severamen.
Severilà.
Se,
pr.
che,
chi.
Che
Feipreisaumou-t.
Se
qu'ei,pr.
che
cou
èi
Seû,
soua
(fém.)
lecheu,
lucheu.
Piolà,
suflà.
Segnal,
segnalà,
pr.
che.
Segnatura,
pr.
che.
Segna,
fàchegneque
ouiouque
nô.
156
FRANÇAIS.
Signer.
Signer
(se)
.
Signification.
Signifier,soramor,
faire
savoir.
Silence,
silencieux.
Silhoiiette.
S'ilvonsplaîL
Simarra.
Similor.
Simonie.
Simple,
crédule,
sans
malce,
bo-
nasse.
SimplicKé.
Simulation
.
Sinapisme.
Sincère,sincèrement.
Sinon,aulrement.
Sirène.
Sirop.
Sitôt
qi:elajr.ïUce.
Situation.
PIEMONTAIS.
Sègné.
Sgnèsse.
Significassiou-n.
Inlimé.
Silenssi,
sileiissios.
Silocta,
pr.
silouétn.
S'av'
pias,
s'y'agrada.
Simarra.
Similor.
Simoriia,
pr.mou.
Sinplice.
Simpliciîà.
Simulassioi).
senapism,simpism.
Siocèr,
sliicérameot.
Sed'hô,
autrameiit.
Siréna.
Sirop.
Tostche
la
guistissia.
Siluassion.
AUVERGNAT.
Segnà,
pr.
chegnà.
Sesegnà,
sechegnà.
Significachêu
ochû.
Inlimà.
Silenssi,
silenssiou-s,
pr.
che.
Silouéta,
pr.
chclouèla.
Chaupla
(conlrr.clioiidechevoupla-s).
Simara,
pr.
chimara.
Semilôr,pr.
chemilor.
Simonia,
pr.
chimounia.
Sinple,pr.
chenpleochinple.
Sinplccilà,pr.
chinplechità.
Simulaeheu,
pr.
chemulacheûochu,
Senapisme,sinapism,pr.theouchi.
Sincère,sinccrumèn,
jir.
cincer.
Secou-cinoii-n(Tautramen.
Serèna,pr.
cherèna.
Sera,
cherd.
Silo,
chelô,cheleuque
ladgiutissa.
Siluassion,pr,chioehetuachcu,ochû.
157
FRANÇAIS.
Sixmois.
Sobre.
Sobriété.
Société,
Soques.
Sofa,cannpé.
goi,soi-même.
Soie.
Soif.
Soigner,
soigné,
ée.
Soin.
Soir,
ce
soir,tous
les
soir.
Soixante.
Soixante
etdix.
Soixantaine.
Soldat.
Sole,semelle.
Soleil.
Solennité.
Solide,solidement.
Solitaire.
PIEMONTAIS.
Sesmeis.
Sôbrio.
Sobriéta,
pr,
soub.
Società,pr.
sou.
Sôca,
pi.
soche.
Sofa,
pr.
sou.
Semedem,
se
isless.
Seda.
Se.
Soagné,pivsoua,
soagnà,
ada.
Soen,
pr.
souen.
Costa
sèira,ogni
sèira.
Sessanta.
Setanta,stâuta.
Sessantena.
Solda,
pr.
suldà.
Sôla.
Sol,
pr.
soûl.
Solenità,pr.
soûl.
Solid,solidament,
pr.sou.
Solitari,pr.
soulitari.
AUVERGNAT.
Sèl,
sièimèîs,
Sobre.
Sobriéta,
pr.sou.
Soiiciélàypr.
souchiélà.
Sôca,
pluriel
5(}ca-«.
Soufà.
Semèima.
Seda.
Se.
Souagnà,
souagna,ada.
Soen,
pr.
souèn.
Quèile
sèi,tou
lou
sèi.
Seissanla
.
Seissanla-dèt.
Seitsaniena.
Soudar.
Sala,
semèla,
pr.
chemèla.
Soûle
soiilèi.
Soulenità.
Soulide
,soulidamèn
.
Soulitari,
soulitare.
158—
FRANÇAIS.
Solliciter.
Sombre.
Somme.
Somme,
sommeil.
Somme
ànesse.
Somptueux,
se.
Son,
laf.sonus.
Son,
sa,
ad.
possessif,
sien,
sienne,
Sonde.
Songe,
rêve.
Songer.
sonner,
carrillonuer,
sonner
les
clo-
ches,appelerquelqu'un,
rendre
un
son.
Sonnette.
Sorbe,corme,
sorbier,cormier.
Sorcier
re.
Sort,
tirer
les»rt.
Sorte
(en).
PIEMONTAIS.
Solecité,
pr.soulecitè.
Sombre,
pr,
souobre.
Soma,
pr.
souma.
Seugo,durmiada,dormadia,pr.dour.
Sôma.
Sontuôs,
pr.
ous,
sa
Son.
,seù,
soa
(fem.),
pr.
soua.
(Lat.
suus,
sua,
suum).
Sô
suus,
sua,
suum).
Sonda.
Seugn.
Sogné,
pr.
sougné.
Sonè,
pr.souné.
Sclin,
sclinôt.
Sôrba.
Sorsié,
sorciéra,
pr.sonr.
Sort,
tire
la
sort.
Fé
tanche,
iche,
d'maniera,
che
pr.
que.
AUVERGNAT.
Souleichelà.
Sounbre.
Souma.
Son,pr.
soun,durmiada^dourmiada,
Sôma.
Sonluous,
sa
Soun.
Soun,
sa,pr.
soua,
plurielseu
ocheû»
Sounda.
Songe,
pr.
soundge,
Sûundgeâ,
So'unâ,
Elchinla,
pr.
eilchinla.
Sôrba,
sourbié.
Sourclièi,
sourcheîra.
Tira
le
sort.
Fà
lanque,
fà
d'sôrlaque,cCmaniéra
que.
—459—
FRANÇAIS.
Sorle,
gensde
lamèrae
sorte,de
la
même
fariue.
Sortir.
Sot,
il
fut
sot,
nigaud,
cruche,
idiot,
slupide.
Sottise.
Souffletdecheminée.
Soutflet
sur
lesjoues
avec
la
main
ouverte,empan,
emplan
(mot
né-
cessaire).En
Auvergne
cemol
est
passé
au
sens
de
soufflet,avec
la
main
onverte,demême
que
lemot
tuorion,
qui
au
42*
sièclo,
ne
si-
gnifiait
d'abord
quune
armure
de
tête
légère,
plus
tard,
le
sens
de
soufflet,
d'où
est
provenu
le
mot
auvergnat
vira-marion,
par
altéra-
tionde
l'oen
a.
Souffler.
Soufre.
PIEMONTAIS.
Sorta,non
esse
d'
farina,a
fé
d'ostia,
degende
l'istessasorta,de
lame-
dema
sorta.
Surti.
sorti.
Sot,
sebèr,pata
loch.
Sotisàpr.
soa.
Bùfet.
Ëmpan,
emplao,mesure
delongueur
en
Piémont.
Baffè.
Sulfre.
AUVERGNAT.
Sorla,
d'gendelamémasôiia.
Sorti,
pr.
sourit,
etsuril
Sol,
chebre,
palalô.
Solisa,
pr.
sou.
Boufe,
bufe,
souffle,
Emplan,
vira-marion.
Bouffa,
Sufre,
soufre.
ino
FRANÇAIS.
Souffrir.
Soulager.
Soulever.
Soupe.
iîoupiève.
SoupeKe.
Soupis(e,
celuiqui
préfè'-B
lasoupe.
Soupente.
Souplo.
Source.
Sourd.
Sourdaufl.
Sourdine.
Sous,
sous
lerre.
Soutane.
Soutenir,
nuurrir,
entretenir.
Souvenir
fse).
Seuvent.
Spacieux,
se.
Spadassin.
Spasme.
PIEMONTAIS.
Sufri
(lal.
suf(ere),
Solagé,
pr.
soulagé.
Solevè
pr.
soulevé.
Supa
(par
les
petits
enfants,
pupa.)
Supéra.
Supéla.
Supisla.
Sopeuta,
pr.
soapenta.
Seple,
dr.
souple.
Fontana.
Sord,
pr.
sour-d.
Sordastr
(lat.
sordaster),
Sordina,
pr.
sour.
Sot
et
so'.a
tèra,
pr.
soût.
Sotana,
pr.
soulana.
Sosteni,
pr.
sousteni.
Sovni,
sovnisse,
pr.
son.
Sovenss,
pr.
sou,
Spassios,
pr.
spassious,
sa.
Spadassin
.
Sp:^sm.
AUVERGNAT.
Sulri^
sou/fri.
Solagià,
pr.
souladgia.
Solevd,
pr.
souleva.
Supa,soupa,poupapour
lesîisurrices,
Sfipiéra,soupiera.
Supeia,
S'jupçla.
Supaire,
supetre.
Supenta,
soupenla.
Sopîe,
pr.
souple,
Fontena.
Sour-d.
Sourdo.pr.
sourdaud.
Sourdma.
Sou
tëra,sou
tiara.
Soulana.
Solenl,
pr.
souleni.
Sesouvnt,
souvent,
Sovcn,
pr.sou.
Spasîiou-s,
spachious,
sa,
Spadassi-n.
Spasme
i
—16i
FRANÇAIS.
Spécieux.
Eponge,
spongieux.
Stalle.
Station
.
Statue.
Stature.
Stère.
Sternum,
lafourchettede
l'eslonaac.
Stipulation.
Stipuler,
slipolé.
Studieux,
se.
Stupéfié,ébahi.
Suaire,
saintsuaire.
Suave.
Subir.
Subitement.
Subjuguer.
Subordination.
Suborner.
Subside.
Subtil.
PIEMONTAIS.
Specios,
pr.
specious.
Sponga,
spongôs.
Slala.
Stassion.
Stiitua.
Slalura.
Sièr.
L;\bocade
Tslomi.
Slipulassiou.
Stipulé,
stipula.
Studios,pr.
dious,sa.
[Slupi.
Sudari,sanssudari.
Soav,
or.
souav.
Subi.
Suhitament.
Sogioghe,
pr.
dgiouguè.
Subordinassioii
.
Suborné,
pr.bour.
iSussidi.
Sutil.
AUVERGNAT.
EispecioU'S,
eispèchou.
Eipondgiou-Sf
spongiou-s.
Estala,
slala.
Eislàcheù,
slacliu,
Esialua,
statua.
Eslatura,
statura.
Stère.
La
boucade
Veistouma.
Estipulacheù
ochù.
Estipula
stipula.
E!studiou-s,
sludiousa.
Eistupi
slupi.
Sudari,San-Sudari.
Souave.
Subi.
Subitamèn.
Soubdyiougà.
Snbordinaehcu,
ochù.
Subournà.
Suiside.
Subtil.
II
FRANÇAIS.
Sucer.
Succession
.
Suée.
Suer,
suerbeaucoup.
Sueur.
Suffrage.
Sujet.
Sujétion.
Superbe.
Superbement,
parfaitement.
Supérieur.
Superstition.
Superstitieux.
Supplice.
Supplique.
Supportable.
Supporter.
Supposition.
Suppression.
Supprinsser
—162—
PIÉMONTAIS,
Ciucé,
pr.
tchiutché.
Sucession.
Sudada.
Sudè,
sudassè.
Sudor,
pr.
sudour.
Suffragi.
Soget,
pr.
soudget.
Sugession.
Superb.
Superbamen,
Superior,
pr.
riour.
Superstission,
Superstissiôs,pr.
sious.
Suplissi.
Suplica.
Suportabil,pr.
supoar.
Suportè,
pr.
pour.
Suposission,
pr.poa.
Suppression,
Suprimé.
AUVERGNAT.
Sussày
lesenfantsdisent.
Cluciaypr.
tchiulchà,
ociucià,
Sucliècheù
ochii.
Suada,
chuada.
Sudà,
sud,
sudassâ.
Sudou-r,
suour,chuour.
Sufragèi,pr.
sufradgi,
plur.
gei.
Soudgè-t,
sudge-t.
Sudgecheù
ochu.
Superbe.
Superbamen.
Superiou-r.
Superslicheù,
ochioun.
Superttissiousousuperstichiou-s,
Suplici,
Suplica.
Suportable,
pr.supourtable,
Suportà,
pr.supourtà.
Supousicheà,
ochii.
Supreichèuoçhû.
Suprimâ.
i
163—
FRANÇAIS.
Suppuration.
Sappurer.
Sur,
sur
le
tard.
Sûr,pour
sûr.
Sûrement,
pour
le
sûr.
Surcouper.
Surdité,
Surmonter.
Surpasser.
Surplus.
Surprise.
Susceptible
.
Syllabe.
Symétrie.
Sympathie.
Sympathiser.
Symphonie.
Synagogue.
PIEMONTAIS.
Suppurassion.
Suparé.
Sul
tard.
hecùr,
sègur,
sigur,
d'sigur,
Sicuramèo,
sigaramea,
per
per
secur.
Socorpé,
pr.
sourcoupé.
Sordità,pr.
sourdilà.
Surmonté.
Surpassé.
Sorptj
.
Sorprèisa
.
Sussetibil.
Silaba.
Simélriao
Sinpatia.
Sinpalisé.
Sinfonia,pr.
fou.
Synagoôga.
lo
sigur
AUVERGNAT.
Supnracheùochù.
Supurà.
Su
bou
tar-d.
Por
segur,
sur,chur,
pr.«hur.
Per
lesegur,churamen,
pr.
sur,chur,
churadamen
.
Sourcoupà.
Sourdilà.
Surmounlà.
Surpassa.
Surplù,
sourplù.
Soutprèisa,
surprèisa.
Susseilibîe.
Selaba,
pr,chelaba.
Sémeitria,pr.chemeilria.
Sinpatia,chimpalia.
Sinpatîsà,chinpalisà.
Sinfonia,chinfounia.
Sinagôga,chenagôga.
FRANÇAIS.
Tabatière,
v.
f.
(abaquièr>3.
Table,
tabler.
Tableau,
peinture,gravure,encadrée.
Tablier.
Tabsuret.
Tache
.
Tacheté.
Tact,
taclique.
Taffetas.
Taillader,mal
tailler
Taille,
stature,impôt,
etc.
Taillant.
Tailler.
Taillis
(bois).
Taire
(se),
faire
taire
Talent.
Taloche,
frisoir,
planchette
carrée
àl'usagedosmaçons
etdes
plâtriers.
164—
PIEMOIVTAIS.
XTabâchera,
pr.
tabaquèra.
Taula,
toala,
taulè.
Quader,
pr,
quadre.
Tabilié.
Taboret,
pr.
tabouret.
Taca,
Tacheta,
pr.
taquelà.
Tat,
tatica.
Taftà.
Ciaputé,
pr.
tchia.
Taja.
Tajent.
Tajé.
Tajis
(lat.
silvacœdua).
Tasé,
saré
laboca,pr.
bouca.
Talent.
Talocia,pr.
talotchia.
AUVERGNAT.
labalièra,
tabaquèra.
lauta,
laola,
tabla,
tauIà.
Cadre.
Tablié,
labié.
Taboret,
pr.
tabourè-t.
Tatcha.
Talchetà.
Tat,
talica.
laftà.
Tchiaputà.
tchiapusà.
Taja,
talia.
Tajen.
talion,
tajan.
lajà.
Tajis,
boù-tajis.
laisà,fà
taisà,sara
laboucaàcaucun.
Talen.
Talocha.
--
165—
FRANÇAIS.
Talus,
déclivilé.
Tambour.
Tambour
debasque.
Tabaser,
heurter,frapper.
Tambouriner.
Tamis.
Tan,
ccorcedu
chêne.
Tanche
(poisson).
Tant
(lat.
lantus).
Tant
soitpeu.
Taon.
Tapage.
Tapir
(se),
s'accroupir.
Tapis,
lapisserie.
Tapisseriede
bal,femme
qui.,au
bal,
n'estpasrecherchéeparlesdanseurs.
Taquin,
querelleur,chicaneur.
Tarabat,
crécelle
Tarabuster,
molester.
PIEMONTAIS.
Talù.
Tamborn,pr.
tanbourn.
Tabass,d'où
aété
tiré.
Tabussè,
pichè,
pr.
piquer.
Tamborné.
Tamis.
Tan.
Tenca.
Tan
etan,tante
tant.
Tan
sipôch
opo.
Tavan.
Tapagi.
iVquatesse,qiiaté.
Tapiss,
tapissaria.
Scauda-cadreghe.
Tachingn,tachigmaire,
pr.
laqui.
Tarabass,
tabass
d'où
estvenu
sans
doute
tarabusterqui
suitetlepatois
tabuser,
Tarabesehè.
AUVERGNAT.
Talù.
Tambour
.
Tandou-rde
basque.
Tabasà.
Tanbourinà.
Tamis.
Tan.
Tenlcha.
Tan
et
tan,
tant
etant.
Tan
sepô,
pr.
tant
citepô,
Tavan.
Tapage.
Se
cala,
sequota.
lapis,
tapissaria,
Eichaufa
cadeira.
Taquin(in
nazal).
Taraba,
crecèlUi
Jarabuslà.
166—
Taraud,
tarauf.
Tard,tarder.
Tare.
Tarif,
Tartane,naviredepèche.
Tarie,
sortede
pâtisserie.
Tasse
àboire,
petite
tasse
ordinaire
en
terrecuite.
Tâter.
Tâton
(à).
Tâtonner.
Taupe.
Taureau.
Taverne,
auberge.
Taxe,
impôt,
taxer.
Teigne.
Teilleou
tille,ècorcedu
chanvre.
Teinture.
Tel,
telle.
PIEMONTAIS.
Taraud,taraudé.
Tard,
tarde.
Tara.
Tarifa.
Tartana.
fartra.
Tassa,
tassèta.
Tastè.
Ataston,pr.
àtastoun.
Tasfoné,
pr.
tastouné.
Talpa.
Tôr.
Taverne.
Tass,
tassé.
Tigna.
Tia.
Tintura,
Tal,
lala.
AUVERGNAT.
laraud,
tarauda.
Tard,
tarda.
Tara.
Tarife.
Tartana.
Tarira.
Tassa,
tassetta.
Tastà,
lâtà.
Atastou-n,
tastou-n.
Taslounâ,
tâtounà.
Taupa
{lchangéenu
vers
lemilieu
du
1S«
siècle
j.
Taur,
tôr.
Taverna.
Tassa,
tassa.
Teigna.
Tia,
tilia,
teilia.
Teintura.
Tau,
tala
{ldevintw
dans
leMidi
vers
lemilieudu
12»
siècle
).
—168
FRANÇAIS.
Tenu,
tenue,
participe.
Tenue,
extérieur,
port,vêlements.
Tergiverser.
,
Terminer.
Ternacul,
culot,
ledernierné.
Terne,
ternir.
Terrain
.
Terrasse.
Terre,jusqu'à
(erre,par
terre.
ïd.
par
lesterres.
Terreau.
Terreur.
Terreux.
Terrible.
Terrine,
vase.
Terrosiste.
Testament.
Testateur,
tricc.
Têtard,
obstiné,
têtu.
Tête.
Tête-à-tête.
PIEMONTAIS.
ïengu,
uu'a.
Tenua,
tiiiia.
Tergiversé.
Terminé.
TergnacoD,
tergnacôt.
Tern,
terni.
Téren.
Trrassa,
trassa.
Tëra,
fina
(ëra,per
tëra.
Per
letëre.
Tërô,
farô.
Tërort,
pr.our.
lëros,pr.
ons.
Terrib-l.
Tarina.
ferôrista.
Testament.
Teetator,
testatris.
Testassa,
tesîass,
teslard.
Testa.
Testa'atesta.
AUVERGNAT.
Tengu,
uda.
Tenua,
Inûa.
Targiversà.
Tarminâ.
Tarnacû,
lernaquiû,
lernatiù.
Turne,
larni,
tarnî.
Tarein,
leirain.
Tarassa.
Dgiusca
tcra,
tiara.
Pe-rlas
ttara-s.
Tareau.
Té'rou-r,
Tarrous,
té'irous.
Tarrible,
obla.
Tarina.
Tërorista,
tarorista.
Teslamein.
Testalou-rOy
testalriça.
Teslar,
testassa.
Testa,
tèita.
Tèilaa
tèita.
—no—
FRANÇAIS.
Tilleul.
Timbale,
Timide.
Timon
.
Tine,cuveou
cuvette.
Tire-balle.
Tirc-bouchon.
Tire-lignes.
Tirepiedde
cordonnier.
Tirer,
se
tirer,
seretirer,
reculer.
Tisane.
Tisser.
Tobie(nom
propre).
Toile.
Tôlede
fer,
noire.
Tolérance.
Tolérer.
Tombe,tombeau.
Tomber.
Tomme,
massede
lait
caillé.
Ton
(iat.
tonus).
PIEMONTAIS.
Tilià,
tiliô
(Iat.
liliaeuropea).
Tinbala.
Timid
(iat.
timidus).
Timon,
liraoun.
Tina.
Tira-baîa.
Tira-bosson.
Tira-règheo
linec.
Tira-pè.
Tiré,
liressean
là.
Tisana.
Tessé.
Tobia,
pr.Toubia.
Teila.
Tôlanéirà.
Toleranssa,
pr.
tou.
Toléré
pr.
toulerè.
,
Tonba.
Tonbé,
Toma,
pr.
tourna,form,
pr.
fourma.
Ton.
AUVERGNAT.
Tiliou,
tiliu,
Timbala.
Timide,
Timou-n.
Tina.
Tira-bala.
Tira-bouichou-n.
Tira-riga-s,
tira-s-ligna-s.
Tira-pè.
Tira,
se
tiraen
lài.
Tisana.
Tèissà,
lissa.
Tobiapr.Toubia.
Tèila,
iiala.
Tàlaneira.
Toleranssapr.
tou.
Tolerà,pr.
tou,
Tounba.
Tonbà,
Tourna,fourma.
Toun.
—m
FRANÇAIS.
Ton,
la,
tien,
tienue.
Tondre.
Tonsure.
Tontine.
Torche.
Torchon.
Tordre,
lortiller,lordu.
Tordu.
Torrent.
Tort,avoir
tort.
Torture.
Torturer.
Total.
Totalement.
Toucher
lamain.
Toupet.
Tour,
àson
tour.
Tourbe.
Tourment,tourmentant.
Tourmente,
bourrasque.
PIEMONTAIS.
T6,masc,
toa,lem.
Tonde
(lat.
londere).
Tonsura.
Tonîina.
Tôrcia,
pr.
tortchia.
Slorcion,
pr.
slorchion.
Torse,
pr.
toursè,toursù.
Coalorsù,pr.contoursù,bistorL
Torent,
pr.
tourent.
Avèi
tort.
Tortura,
pr.
tonrtùra.
Torturé,
pr.
tour.
Tolà,pr.
toutàl.
Totalment,
pr.
lou.
Tochè
laman,
pr.
touque.
Topé,
pr.
touque.
Tor,
pr.
tour,
asôlor,'pr.
our.
Torba,
pr.
tourba.
Torment,pr.tourment,lormenlôs,pr
tourraenlos.
Toriaenta,
pr.
tour.
AUVERGNAT.
Toun,
liéna,
tiu,
toua,doua.
Tondre.
Tounsura.
lounilna.
Torlcha.
Tourtchou-n.
Tordre,
pr.
lourdre,
lourchu.
Counlourchù,
bislournd.
Tourcn-l.
Avèi
tor-t.
Torttlra,pr.
tourtura.
Tortura,pr.
tour.
Toutàl.
lolalamen-t,
pr.
tou.
Toutchà
lama.
Topè,
pr.
toupè-t.
Asoun
tour.
Tourba.
Tourmen-t,
tourmentou-s.
Tormenlaypr.
tour,bourrasca.
—172—
niANÇAIS.
Tourmenter.
IJ.
un
(ourmente-chrétien,
un
imporkin,un
ennuyeux.
Tourne
à-gncchf?.
Tourne-vis.
Tourner
(se),sevirer,
lourner,
relouruer.
Tournure,
façon,
fornoeextérieure.
Tourte,
pâledoviandeou
gâteau.
Tourterelle.
Tourte
feuilleîéeen
pâtisserie.
Tourtière,
vasede
cuivre.
Tousser.
Tout,
tout
ce'a.
To!i(,
tout
afoup.
Id.
tout
seul,
toute
seule.
Id.comme
(ouf.
Toutà
fait,
heaiicoup,
fort,
parfaite-
ment,supérieurement,
j
Toux.
PIEMONTAIS.
Tourmenté,
pr.
tour.
Un
lormenta-cristian,
pr.
tour.
Tornagôss,
pr.
tourna,
Tornaviss,
pr.tour.
Viré,
seviré.
Torné,
pr.
tourné.
Tornara,
pr.
tournura.
Torta,
pr.
lourta.
Tortora
.
Torla
sfoji.
pr.
lourtafueja.
Tortera,
pr.
tour.
Tossè,
pr.
(oussé.
Tut
sosi,
tut
cost.
Tut
anun
colp.
Tut
sol,
pr.
tula
sola,
pr.
toula
soula.
Com
tut.
Tut-à-fait,com
tut.
Toss,
pr.
touss.
AUVERGNAT.
Tormenlà,
pr.
tour.
Un
lourmenla-creistian.
Un
tourna-gaucha.
Un
tournavîsse.
Vira,
se
vira.
Tornà,
retornà,pr,
tou.
Tornura,
pr.
tournura.
Tourla.
Tourlarèla.
Tourlafeùjetada.
Tourtièra,
feujâ.
Tossà,
pr.
toussa.
Toutacou,
acô.
Toud'un
cùu.
Tou
sou,
toutasoula.
Couma
tou-t.
Toul-à-fait,coma
lou-t.
Toussa.
1
173
FRANÇAIS.
Trace.
Tracer.
Tracement.
Traduclion.
Trafiquant,
négociant.
Trafiquer.
Trafic
.
Tragédie.
Trrgique.
Trahir.
Trahison
.
Traîner,
différer,enlongueur
.
Traîner,
se
faire
traîner.
Tou-tou,nomque
lesenfant
donnent
aux
chiens.
Traire,
lat.emungere.
Trait,
traite.
Trait.
Traitable,doux.
Traitement.
Traité,
ée,
traiter.
PIEMONIAIS.
Trassa
.
Trassé.
Trassameu
.
Traduisiou,pr.
iouu.
Traficant.
Trafiché,
pr.
trafiqué.
Trafich
.
Tragedia,pr.
tradgedia.
Tragich,
pr.
tradgique.
Tradi.
Tradiraent.
Trènc.
Stirassé,
fesse
stirassé.
Të-të(probaqlement
celtique).
MoDsè,
pr.mounsè.
monsa,
uda.
Trat.
Doss,pr.douss.
Tratameot
.
Traitda
tratè.
AUVERGNAT.
Trassà.
Trassà.
Trassamèn.
liaduchiil
chù.
Trafican-t.
Iraficà.
Trajique.
Trajedia,
pr.
tradgedia.
Tragique,
pr.badgique.
Jradl,
Irai.
Traïsuun.
Irclnà.
Se
treinà,
sefà
traîna.
lou-tou,
të-të,
ti-ti.
Mounse,mounge,
mouge.
Mounju,
uda,mousù-da,
fém.
Trat.
Tratable,
dou-s,
douça.
Tratamen-i.
Tratà,
tratal,ada.
174
FRANÇAIS.
Traîlre.
Trame,
tramer.
Tramontane,
perdre
latramoutane,
têle.
Tranchant.
Tranche.
Tranchée.
Trancher.
Tranche!
.
Tranquille
(se
teuir(.
Tranquillement.
Tranquilliser.
Tranquillité.
Transaction
.
Transe,
avoir
la
transe.
Transformer.
Transiger.
Transparent.
Transpirer.
Transport,
transporter.
Traiu-train
des
affaires.
la
PIEMONTAIS.
Trêlre.
Trama,
trama.
Tramontaaa,perde
laIramontana.
Trinciant,
pr.
trinctchiaot.
Trancia,
pr.
trantchià.
Trinciada,
pr.
triulchiala.
Trincé,
pr.
trintché.
Trincèt,
pr.
tchèl.
Tranquil,
sté
quac.
Trioquilamcnt.
Tranquilisé.
Trauuuilità.
Transassiôn.
Trandôl,
avèi
'1transdol.
Transformé,
pr.
four.
Transig*?.
Trasparent.
Traspiré.
Trasport,Irasporté.
Trao-lran.
AUVERGNAT.
Trèilre.
Trama,
Iramà.
Tramonlana,
tramonlada,
perdre
ta
tramonlana,
la
testa,
teita.
Treintchian.
Tranchia.
trantcha.
Trenchiâda,
pr.
Irentchiada.
Trinlchà.
Trinchel,
pr.
tchet.
Tranquil,
se
tenir
trantil.
Tranquilamèn-t.
Tranquilisà.
Tranquilisà,
Transacheù
ochu.
Transa,
avèi
laIransa.
Transfoiirmà.
Transigea,
pr.
Iransidgeà.
Transparent.
Transpira.
Transport,transpowtà.
Le
tran-trnniau
affaire.
J
—Ho—
FRANÇAIS.
ïrape.
Travail,
travailler.
Traverse,cheminde
traverse,traver-
ser.
Trébuchet.
Trébucher.
Trèfle,
plante.
Treize.
Trembler,
grelotter.
Tremper.
Trente,
trentaine.
Trépaner.
Trépasser,
Trépied.
Trépigner.
Trésor,trésorier.
Trésorerie.
Tresse
Tribanal.
Tribune.
Tricher,
PIEMONTAIS.
Trapa.
Travaj,
travajé.
Traversa,
strà,camin
d'traversa,
tra-
versé.
Trabicet.pr.
trabilchet.
Trabuché.
Trefeui.
Tardés.
Tranblé,
tramolé,pr.ou.
Tenpré.
Tranta,
trantena.
Trapané.
Tràpassé,
Trepè.
Terpigné.
Tesor,
tesoré.
Tesoraria,
Terssa.
Tribanal.
Tribuna.
Tricé,
pr,
tritché,
trissé.
AUVERGNAT.
Trapa.
Trabail,
trabajà,
trabalià.
Traverse,Ichamidetraversa,
traversa.
Trabutchèi.
Trèitbuchà,pr,
trabutchâ.
Treife.
Tredge,
treze.
Tranblà,
tramoulâ.
Trenpà,
treinpà.
Iranla,
trantena,
Treipanà.
Trèipassà.
Trèipé.
Trapignà.
Treiso-r,
treisorié,
pr»
treisou.
Treisoraria,
pr,sou.
Tressa.
Tribunaû
(provençal).
Tribuna.
Tricha,
tritchà.
—'I7G—
FR.VNÇAIS.
Triclierio,
tricher.
Tricheur.
Tricot
.
Trirïîballer.
Trinité.
Tripes.
Trogue,
faire
latrogne,
lamoue.
T-^oî?.(dus
trois,toutestrois.
Trombe,
terme
de
marine.
Trombone,
instrumentdemusique.
Trort-ipelte.
Tronc
d'jirbre,pied,souche
de
vigne.
Trônes
(les).
Trop,subs.
etadv.
Trotte.
Trottoir,marchepied,
banquette.
Trou.
Troué.
Troupe.
Trousses
.
Trouvaille.
PIEMONTAIS.
Trissaria,
Iricè.
Triceur,
pr.
trilchear.
Tricô.
Stranbalé.
Trinità.
Tripa.
Trogna,
pr.
trougna,
èfatrougna.
Tré,
lulilré,
tuta
Irè.
Tronba.
Tronbons,
pr.
trônêouna.
Tronbeta.
Suça.
ïlrôni.
Trop
.
Tiolada,
pr.
troutada.
iVlearciapè,pr.marlchiapé,obanchelà.
l'ertus,crô.
Perlusà.
Tropa,
pr.
troupa.
Trosse,
pi.
detrossa,pr.
trouss.
Trovaja,
pr.
trouvaja.
AUVERGNAT.
Tricharin,
Irilcharià,
Irilcha
Trichaïre,
pr.
tritcheïre.
Tricel.
Tranballà.
Jrinilà.
Tripa.
Trogna,
pr.Irougna,
fà
laUougna.
Trt'i,tou
trèi,loulà
Irêi.
Tronba,
pr.Irounba.
Tronbona,
pr.Irounbquna.
Trànpcta,
trombèla.
Soucha,
pr.
soulch'i.
Lu
Irônèi.
Trô-p,
trou.
Tretada,
pr.
troutada.
Marciapè,pr.marlchapc
obanqueta.
Pertus,
crô.
Partiusà.
Tropa,
pr.
troupa.
Trnssa-
s.pr.
troussa-s,
Trobaja,
pr.
trou,
troubaUa.
—177—
FRANÇAIS.
FRANÇAIS.
--
i78
PIEMONTAIS.
XJ
AUVERGNAT.
Ulcère,
ulcérer,
ulcéré.
Un,nom
denombre,un
seul,parun.
Un,
arf.îndéterm.,une.
Id.,
allerunparun.
Id.,
l'un
et
l'autre,
l'unpar
l'autre.
Unique,desdeux
genres.
Uniquement.
Univers.
Université.
Usage,
selonleurusage.
Usuellement.
Usufruit,
usufruitier.
Usurier,
ière,usuraire.
Usure.
Usurpateur.
Usurper,
usurpation.
Ustensile,
peljtmeubledeménage»
UIccra,
ulcéré,
ulcerà.
Un
so!,pàun,o
pa'o,un
àun.
Un,
uoa,paraphérèse,
n'
nt.
AndéIm
pr'un
(per).
L'un
el'autr,
l'unper
l'autr.
Unich,fém.
unica.
Uuicament.
Universs.
Universilà.
Usagi,
second
isôusagi.
Usulament.
Usufruit,
usufrutuari.
Usure,
usuréra,
usurari.
Usura.
Usurpator,
pr.
tour.
Usurpé,
usurpassion.
UstensiL
Ulcéra,
ulcerà,
ulcérât.
Un,un
tou
sou,unaun,pàun.
Un,una
n'iuun.
Anàun
perun.
L'un
etVautre,VunperVautre.
Unie,
unica.
Unicàmèn.
Univers.
Universilà
Usage,
seloun
leur,
Usualamèri.
Usufrui-t,
usufrutari.
Usurié,
usurièra,
éisurari.
Usûra.
Usurpatou-r.
Usurpa,usurpacheûoehû.
Ustensile,
pr.ustenchele.
—\n—
FRANÇAIS.
Ulilc,ulilemenl.
Utililé.
V^aeance.
VacciiialioD.
Vaccine.
Vacciner.
Vache.
Id.,
vieille,
vieilleetsalefemme.
Vacher,
ère.
Vagabond,
de.
Vagabondage.
Vaillance,courage,
hardiesse,
action
valeureuse.
Vaillant,
courageux,
hardi.
Vaillauiise,
v.
vaillance.
Vain,
adj
.en
vain.
Vaincre.
Valériane,
plante.
PIEMONTAIS.
Util,otilament,ulilmeut.
utilità.
Vacanssa.
Vacinassion.
Vacina.
Vacinè.
Vaca.
Giôira.
Vaché,
vachéra,pr.que,
ira.
Vagabond,
da.
Vagabondagi.
Vajantisa,
valentisa.
Valiao.
Valentisa,^vajantisa.
Van,UQvan.
IVince,
pr.
io.nazal.
Valériana.
AUVERGNAT.
Utile,utilamèn
.
Ulililà.
Vacança.
Vacinacheù
ochù,
Vacina
.
Vacinà.
Vaca,
pr.vatcha.
Gara.
Valch,
valchèira.
Vagabond-a.
Vagabondage
.
Vallanllsa,vajantisa,
Valiatitvajanl.
VdliantisàSyvajantisa.
Van,envan.
Veincre.
YMleriana,
180—
FRANÇAIS.
Valet(lebaDc,
oulilde
menuisier.
Valet,
valetdtmeunier.
Valéludinair».
Valeur.
Valise.
Vallée.
Vallon.
Valoir.
Valoir,unhomme
envaut
un
autre.
Valse,danse.
Value.
Vaaille,vanillier.
Vanité,
Vanter,
exalter.
Vapeur.
Vapeureux.
Variation.
Varier.
Variété,
disparité.
Varlope.
Vase,nom
générique.
PIEMONTAIS.
Varletdebanch.
Varletdemulinè.
Valetudinari.
Valeur,
pr.valeur.
Valisa.
Valada.
Valon,
pr.valoun.
Valèi.
Valei^unomuen
val
n'autr'
Vais.
Valuta.
Vanilla^
vanilia.
Vanità.
Vanté,esaltè.
Vapor,
pr.vapour.
Vaporôs,
pr.
vapourous.
Variassion.
Varié.
Diversité.
Varlôpa.
Vas
(lat.vas
etvasum).
AUVERGNAT.
Vatede
ban-c.
Valedemounèi.
Vàlèludinari.
Valou
r.
Valisa,
Valada.
Valon,
pr.valoun.
Valèi.
Valèi,unhomenenvàu
n'aulre.
Valsa.
Valua.
Vanilia,
vanilia.
Vanilà.
Vanta,
esallà.
Vapou-r.
Vapourou-s.
Variacheù
ochù.
Varia.
Diversilàj
varièlà.
Varlôpa.
Vase.
—181—
FRANÇAIS.
Vaurien,
pendard.
Veau.
Id.
veau
femelle.
Veau
mariu,phoque.
Végéter
.
Veille,
veiller.
id.
veiller
toute
lanuit.
Veine,
veiné,
parlantde
bois.
Veineux.
Véler,parlantd'unevache.
Velléité.
Velours,
veloutç.
Vendre,
Venin,
Venir.
Vent,
venteux.
Ventilateur.
Ventilation.
Ventouse.
Ventrailles.
Venue,
arrivée.
PIEMONTAIS.
Vorien,
força,
pr.vou.
Videl,
vitèl,
vailet,
veil.
Vedela,
vitela,
vaila,
vaileta.
Vitel^
naarin,
foca.
Vogeté,
pr.vedgeté.
Vilià,
via,
vie.
Yiè
tuta
laneuit.
Vena,
venà.
Venos,
pr.venons.
Veilé.
Veleita.
Vlù,
vlutâ,
Vende
(lat.vendere).
Velen
(lat.virus).
Vul,
veni.
Ora,
vent,ventes,pr.ventous.
Ventilalor,
pr.
tour.
VentilassioD.
Ventosa,
pr.
ousa.
Ventraje,
pi.de
véntraja.
Venùa,vnùa.
AUVERGNAT.
Vourien,pandard.
Vedèt,vedeû.
Vailà,
vêla,
vedèla.
Vedèl-marin,
foca.
Vegetà,
pr.
Vedgelà.
Vifi,
vilià.
Velia,via
touta
laneûi.
Vena,venaL
Venous-s.
Vcilà.
Veilèïlà.
Vetou,
vlù,vehulàfvlutàU
Vendre.
Veren.
Veni,
vnî.
Ora,
pr.
oura,
vent,ven(ou-s.
Venlilatou-r.
Ventilachèu.
Ventousa.
Ventraja-s.
Vendiuda,venua.
—182—
FRANÇAIS.
Vêpres.
Ver.
Ver
solitaire.
Verbal,procès-verbal.
Verbalement.
Verdâtre.
Verdure.
Véreux.
Verge,membre
\iril.
Vergogne,
honte,pudeur,
timidité.
Vérification.
Véritable,
Yéritablement.
Vérité.
Vérole,
variole.
Véronique,
théd'Europe.
Vers
(préposition).
Vers,
subst.,
compositionpoétique
.
Verse,
ilpleuvaità
verse.
Verser,épancher.
Vert
(lat.
viridis).
Vertu.
PÎEMONTAIS.
Vespr;
Verm.
Yerm-solilari,pr.sou.
Prossès-verbal.
Verbalmen.
Vérdastr.
Verdura.
Verminos,
pr.nous.
Verga,
osel.
Vergogna,
pr.goug.
Verificassion.
Vrilabil,
vrilabilment.
Verità,
vrità.
Vairôla.
Véronica,
pr.
verou.
Vers-
Vers
(lat.versus).
Pieuvé,aversaa
sie,a
seber.
Versé.
Verd.
Virtù.
AUVERGNAT.
Tcspra,
vèipra.
Verme.
Vcrm-soulitare.
Proussèi
verbal.
Verbalamèn.
Terdâslre,
verdâtre.
Verdùra.
Vermenou
s.
Verpgea,
ousel,
ousé,^eusè-t.
Vergougna,onla,pudou-r.
Verificacheu,
ochu.
Verilabl,verilablamèn.
I
Vrîla,
vartà.
Vairôla.
Verounica.
Vers.
Vers,
vars.
ploureà
versa,achebre,a
seilia.
Versa.
Verd,
Virtù.
Jl
~183—
FRANÇAIS.
Vertu.
Vertueux.
Vertueusement.
Vesse,vesser.
Vessie
(lat.vesica).
Veste,
habit.
Vestiaire.
Vétéran.
Vétérinaire.
Vêtement.
Vêtir.
Vexer.
Vicaire,
desservant.
Vice,
vicié,
vicier.
Vicieux.
Vicieusement.
Victorieux,
victorieusement.
Vider.
Vie,
touteen
vie.
Vielle,
instrumentdemusique.
Vieille,
elle
était
vieille.
PIEMONTAIS.
Virtu.
Virtuôs,
pr.virtuous.
Virtuosament;
pr.luou.
Vessà,
vessè.
Vessia.
Vesla.
Vestiari.
Vétéran.
Vétérinari.
Vestiment.
Vesli.
Vessè.
Vicari
(lat.vicarius).
Vissi,
vissià,
vissïé,
Vissios,pr.
vissions.
Vissiôsament,
pr.
vissiou.
Vitoriôs,pr.
vilourious.
Voidé,
svoidé^pr.vouidé.
Tutaan
vita.
Stôla.
Veja,
vecia,
era
veja.
AUVERGNAT.
Virtil.
Virluou-s.
Virtuosamèn.-
Vessa,
vessà.
Vessia.
Vesla.
Vesliare.
Vétéran.
Velerinare,
Veilamein.
Veiti.
Vessà.
Vicari.
Vice,
viciât,
vieià.
Vissiou-s
Vissiousamèn.
Vilourious,
vietouriousamen-t.
Voueiàà.
loulaen
vida.
Viola.
Era
veja,velia,
veïa..
—484—
FRANÇAIS.
Vieillesse.
Vieux,
lesvieux,mes
ancêtres.
Vif,
vivanl,
actif,
tout
vif.
Vigne,
lechamp,
lapropriété,
petite
>igne.
Vigne,
lesplantes,lesceps,lessouches.
id.
êtredans
lesvignes.
Vigoureux,
vigoureusement.
Vigueur.
Vil,
vileté
(lat.
vilis),vilenie.
Vilain,paysan,
grossier,malotru.
Vilainement.
Vilebrequin.
Vilenie,
basses^se.
Vin,
jusde
la
treille,de
lasouche.
Vingt,
vingtaine.
Viole,
instrument
de
musique
ou
vieille.
Violer.
Violence.
Violent.
PIEMONTAIS.
Veciaja.
Ivei,
ime
vèi.
Viv.
(lat.
vivus).
lut.viv.
Vigna,
vignôla.
Vis,sep,sepa
d'vis,
planton,
isucca.
Esseant
levigne.
Vigorôs,
pr.vigourous,vigorosamenl.
Vigor,
pr.
vigour.
Vil,
villa.
Vilan.
Vilanament.
Vira-bercliin.
Viltà,
vilania.
Vin,
giùsde
lasuça.
Vint,viutèoa.
Viola.
Violé,
pr.
vioulé.
Violenssa^
pr.vioulenssa.
Violent,
pr.
vioulent.
AUVERGNAT.
Vieillessa,
veijessa.
Lu
vièi,lumioH
vièi.
Via,
viou,
viv,
tout
viv.
Vigna,
vignôia.
Se-pdevigna,soutchade
vigna.
Eilredienlas
vigna-s.
Vigoursus,vigourousamèn.
Vigàr,
vigour.
Vil,
villa,
vilenia,
vilnia.
Vilein,païsan,
grouehèi.
Viteinamèn.
Virabrequin,vilabrequin.
Vileinia,
vilnia.
Vin,guisde
lavignà,
de
lasoulcha.
Vin,
vien,veintena,ovienlena.
Viola,
pr.
vioula.
Viola,
vioulà.
Violeinssa,pr.viouhinça.
Vioulant,
vioulent.
—185—
FRANÇAIS.
Violenter.
Violet.
Violette,
fleur.
Violette,boisde
violette,
palissandre,
boisde
Ste-Lucie.
Violier,
giroflier,bâton
d'or,
giioflée.
Violon,instrumentdemusique,
id.
lejoueur
violoniste.
Violoncelle.
Viorne,
herbeaux
gueux,
clématite
deshaies.
Vipère.
Virer,
tourner.
Vire
-mourion
,soufllet(mot
néces-
saire.
]
Virole,
chappe.
Vis.
Visage,
laflgure,
la
lêfe.
Viser.
Visière.
Vision.
PIEMONTAIS.
Violenté,
pr.viou.
Violet,
pr.viou.
Violeta,martia,
pr.viou
Violeta,
palissandra,
bosch
deSanta-
Lucia.
Violé,
violégiaun^violéblaochoross.
Violin,
pr.
vioulin.
Violinaire,
pr.
viou.
Violonssèl,
pr.
viou.
Viorna^
pr.viourua.
Vipera,
bissa.
Viré,
tornè.
Viramorion^
pr.mourion.
Virôla.
Vis.
Visagi,cara,moro,
pr.mourou.
Visé.
Visiéra.
Vision.
AUVERGNAT.
Vioulentà,
vioulentà.
Yiaule,
pr.
vioule.
Viole,pr.
vioule.
Vioulela,boûdeSanla-Luça.\
Vioulièy
girouflada.
Violou-n.
Vioulounaire.
Vioulonsséla,
pr.viouloun.
fiourna.
Vipèra,
bissa.
Vira,
tourna,
Virà-marion,
(par
altération).
Virôla.
Vis,
vissa.
Visage,cara
(vieux),mour-ou.
Visa.
Visièra.
Viseù,
vigeù,vegeû.
—186—
FilA.NÇÂlS.
Visionnaire.
Visilalion.
Visite.
Visiter.
Vivace,
vivacité.
Vivandière.
Vivoter.
Vivre
(verbe)
lat.vivere.
Vivres,
supprimer
ou
réduire
les
vi-
vres
àquelqu'un,
lever
la
crèche,
lerâtelier.
Vite,
vilement.
Vocabulaire.
Vogue,
estime,réputation.
Voguer.
Voile
et
voilede
navire.
Voir.
Voisin,
subsl.
etadj.
Voisinage.
Voiture
àbœufs.
Voiturin,
voilurier.
PIEMONTAIS.
Visionnari,
pr.ou.
VisilassîoQ.
Visita.
Visité.
Vivace,
vivacité»
Vivandera.
Vivoté,
pr.
vivouté,
Vive.
Levé
lagrupiaà
un.
Vit,vileman.
Vocabulari,pr.vou.
Vôga.
Vôghé.
Vél,
vêladenav.
Vedè.
Vsin.
Vsinanssa.
Vitura,
vituracornua,barôssa.
Viturin.
AUVERGNAT.
Vigiounare.
Vesilacheù,
ochù,
Vigilachù,
Vegela.
Vegetâ,
Vivace,
vivacilà,
pr,
vivachetâ.
Vivandièra.
Vivoulà.
Vieùre,
vioure.
Leva
lacretcha,monta
le
ratelèi.
Vite,vitamèn.
Voucabulari,
Vàga.
Vôugà.
Lou
vel
et
lavêlade
hatè,
Vèire.
Vegi-n,
de
Venfereravegi.n.
Mou-n
vsinage.
Voiluraa
biou,
barôt.
Voiturin,
voitarié.
1
—187-
FRANÇAIS.
Voix.
Vol.
(lat.
volalus).
Volage.
Volaille.
Volant,
te,
feuillevolante.
Volatil,
qui
seréduiten
évaporalioD.
Volcan
(naons.
vuîcanius).
Vole^
t.deJeudecartes.
Volée.
Voleren
l'air.
Voler,
dérober.
Volontaire,subst.
et
adj.
Volonlairement.
Volonté.
Volontiers.
Volunaineux.
Volute.
Vomir.
Vomitif.
Votation.
VotC;,
voter.
PIEMONTAIS
Vos,
pr.vous.
Vol,
vôli.
Volagi,
pr.voulagi.
Volaja,
pr.
vou,
polaja.
Volant,
pr.voulant,
feula
voulanla.
Volatil,pr.
voulatil.
Vulcàn.
Vola.
Volada,
pr.vou.
Volé,
pr.voulé.
Robe,
pr.roubè.
Volontari,
pr.vou.
Volontairement,
pr.vou.
Volontà,
pr.vouloun.
Volentè,
pr.
voulenlé.
Voluminôs.
pr.vouluminous.
Voluta.
pr.
vouluta.
Voraité,gomité,
pr.voumité.
Vomitiv,
pr.vou.
Votassion,
pr.vou.
Vot,voûte,
voté,
pr.voûté.
AUVERGNAT.
Voua,
vouci.
Vol,voulada.
volage,pr.
voladge.
Volaja,
pr.
voulaïa,folaja,poulaïu.
Volan
t,feujavoulanla.
VoulaliL
Voulcan.
Vola.
Voulada.
Vola,
pr.
voulu.
Roubâ.
Volontari,
pr.
vou.
Volontariamèn-l,pr.voulGuntariamèn.
Yolonlà,
pr.voulcuntà»
Volonlèi,
pr.vou.
Voluminous,
pr.vou.
Volula,
pr.
vouluta.
Vomi,
pr.vouml.
Yomiiiv,
pr.voumili-v.
Yotachèu,
chu,
pr,vou.
Vol.,
p.
vout.,voutà.
—188—
FRANÇAIS.
Votre^
votrechien,voschiens.
Vouloir.
Vous.Donnerdu
vous,
parler
àune
seulepersonne
enusantde
ladeu-
xièmepersonnedu
pluriel.
.Id.Vous
autres.
Voyage,
voyages.
Vrai,
sicela,ou
c'estvrai.
Id.
n'est-ilpasvrai?
Vulnéraire,
plante.
Vulvaire,
arrochepuante.
Vulve.
PIE»iCNTAlS.
Vôstrcan,
vôstri
can.
Volèi,pr.vou.
Voi,dé
del
voi.
Voi
aitri.
Viagi.
Ver,vera,
se
lôèver.
Esne
lover?ovèra?
Vulneraria.
V^ulvaria.
Vulva.
AUVERGNAT.
Votri
tche,
votrèi
tchéi.
Volèi,
pr.
voulèi,
Vou,direvousà
Ireilou.
Vautrèi,vousautrei.
^iage,
voujage,
voujagèi.
Secou
èivrèi?
N'eicoupas
vrei?
Vulnerari,
Vulvaria.
Vulva.
Y,
adverbede
lieu
(lat.
ibi,
illic,
eo,
illuc.)
J'y
dirai
.
Vas-y.
Yeux
qui
parlent.
I,
ijoli.
L\,o
ij,
andarai.
Vai-li.
Eùi,
ch'a,
parlo.
Lai
n'irai,H
n'irai
(n
euphonique
)
.
Vai-lai,
vai-leî,
vai
li.
OEui,queparlon.
—189—
FRANÇAIS.
Zéro,
ta
comptes
poar
uq
zéro
en
chiffres.
Zigzag,
faiteo
zigzag.
ZiDC,
mÎDéral.
Zizanie,semer
lazizanie.
ZoDzoD,
sonde
lacontrebasseoud'une
violoncelle.
Zon!
interjection
qui
exprime
leson
et
laforced'uncoup.
PIEMONTAIS.
zTu
contaperun
zéroan
giif''a.
AZich-zach,
fait
àzicbzach,
faita
zeda.
Zinchozingh.
Zizaoia,semné
lazizania.
Zonzon.
ZonI
AUVERGNAT.
Te
conteiporun
zéroen
tehifra.
Fatenzig-zag,eneèdà.
7Jnch
zingue.
Zizania,semnà
lazizania.
Zoun-zoun.
Zon
!zoun
!
APPENDICE
(Lo
patoisAuvergnat
de
cetEssai
est
celuide
l'ancienne
ville
de
Clcrmont-Ferrand,
etactuellementencoie
celui
de
sesfaubourgs
ainsiquede
quelques
villagesdes
environs.
)
MUTATIONSDE
CONSONNESDANS
LE
SOUS-DIALECTEAUVERGNAT.
«^a^
^.
Lesavant
auteur
d'unegrammaire
limousine,
M.
Chabanneau,
sociétairede
laRevue
desLangues
romanesde
Montpellier,en
faisantremarquer
que
Vs
initialeou
géminée,
de
toute
origine,
dans
le
corpsdesmots
limousins,
prend
souvent
le
son
de
ch
(cheou
chi,
ou
cheu),
dit
qne
c'est
làun
effetdu
voisinage
de
l'Auvergne,où
ces
articulationschuintantes
sont,comme
l'onsaA,
l'objetd'uneprédilectionmarquée.
Acette
assertion,quisemble
dédaigneusepour
lesous-dialecteAuvergnat,onnouspermettraderépondre,malgré
notre
respectpour
lesavoiréminentde
M.
leprofesseurChabanneau,que
cetusageAuvergnat
de
chuinter,
n'estpas,
lie
lapartdes
Auvergnats,
l'effetd'une
prédilection,
maisuniquementun
reste
d'un
usageimmémorial
provenu
du
Celtique-Gaélique,qui
s'est
perpétué
jusqu'à
nos
jours
dans
l'Auvergne
et
leLimousin,
qui
s'est
formé,pour
partie,du
Gaël,quiaconcouruenmême
temps
àlaformation
de
lalangue
anglaise.
C'estpourquoiontrouvedans
l'anglais
actuel
desS
initialesougéminées,
sechangeantpour
laprononciationrégulièreench(chouche).
LETTRE
sou
SS,
qui
doitse
prononoer
CH.
EXEMPLES
tirés
del'Anglais
français,
site;to
seat,asseoir,quiseprononcentchite.
id.
haïssable,
id.
chiousettiaucheuce
id.
haïr,
id.
JUauchiète.
id.
AsieetPrusse,
id.
Achia
QiPruchia.
id.
Russie
etjonc,
id.
Ruchia
etReuche,
Seat,
Scous,
fr.séant;nausseous,
Tonauseat,
Asia
etPritssia,
Russia
etRksIi
.
—491
Sugar,
français.
sucre,
qui
doit
seprononcer
chugiieu-r.
Sure,
iï.
sûr.
id.
cheurc.
Ettoutes
lesterminaisonseusure
etssion.
Passion,
fr.
passion,
id.
pacheune.
Passionate,
fr.
passionné,
id.
pa^cheunate.
Dispersion.
fr.
.dispersion.
id.
dispercheune.
Pressure,
fr.
pression,
id.
preschioure.
ANGLAIS.
Lettre
G{D
d'origine
)
En
Anglais,commeen
Italien,commeenPiémontais,comme
dans
le
patois
auvergnat
et
„,
,^.„_
,plusieursautresdialectesromans,
lalettreG(ouD
d'origine),devanteou
i,seprononcéUge
devantCOU',seprononçant
Q^
^^j^c'est-k-direcomme
sielle
étaitprécédéed'un
d.EXEMPLES
:
DGEouDGi.
^^^.^^^
^^^
g^^.g^
-j^
dgénieuce.
Giant,
fr.
géant,
id.
dgeïante.
ALLEMAND.
,SP,quiseprononc
CHP.
EXEMPLE
tirédel'Allemand
:Spàte,
fr,
tard,quidoitseprononcerChpète.
'
ORIGINEDELAMUTATIONDE
SOU
SSENCEDANS
LES
PATOISDEL'AUVERGNE
ETDU
LIMOUSIN.
.^
f./l
DanssaGrammairecomparéedeslanguesindo-européennes,traductiondeM.
Breal,voirl'introduction,page
XVIII,
M.Boop
amontrédans
lechdeceslangues
lereprésentantd'uneancienne
sifjlanlc.
AinsiVidovachû
(dans
lesveu-
ves)
etdâchii
(jedonnai,
aoristessanscrits),représentent
Yidhàvdsû
etdâsû..
'^"tV
(iTdt^
^-:^l &^/ar,
'v/z^/ry'
i^'/->/^^*^/^///
z/^./^z^^-^.^.^/
//
7/^/f
^i>/i'.
—192
ANGLAIS.
lettre
Cse
cbangeaat
enCH
français.
ANGLAIS.
LettreTsechangeantenCH
CHGetCHIfrançais.
La
lettre
C.dans
laterminaison
d'un
mot
devantun
eouun
t,
seprononcecomme
ch
français.EXEMPLES
:
Océan,
français,
Océan,
qui
doit
seprononcer
Ocheune.
Ancie'nt
fr*
ancien.
id.
Enchérit.
Superficial,
fr.
superficiel.
id.
Superfichtal.
Dans
lesterminaisonsen
tint,
tien,
lion,
tious
et,leurs
dérivés
etcomposés,
leTse
changeench(cheou
chi
français).EXEMPLES
Partial,
Martial,
Patience,
Action,
Abolition,
kffection.
Faction,
FactieuSy
fr.
fr.
fr.
fr.
fr.
fr.
fr.
fr.
partial,
martial,
patience,
action.
abolition,
affection,
faction.
factieux.
qui
doitseprononcer
id.
id.
id.
id.
id.
id.
id.
parchal.
marchai.
pachence.
akcheune.
abolicheune.
afekecheune.
fakcheune.
fakchious.
ANGLAIS,
tsechangeantenTCH.
Dansquelques
raresmots,comme
en
ItalienleCletleCE,
leTsechangeenTCH,EXEMPLE
Yirlue,
fr.-
vertu.
id.
Virtchue^
ANGLAIS.
C^
se
prononce
le
plus
souvent
eu
TCH.
Leplussouvent,saufquelquesexceptions,CH
seprononcecomme
TCH.EXEMPLES
:
Chichester.
fr.
Cbicester,
nomde
.ille,quiseprononce
rcJ^c/.../er.
église,
i<l.
icMuricii.
Church.
fr.
Institut d'estudis occitans de París
Occitània
Institut d'estudis occitans de ParísDocuments per l'estudi de la lenga occitana
1. Albert DAUZAT, Géographie phonétique d'une région de la Basse-Auvergne (1906, numerizat per archive.org)
2. Albert DAUZAT, Glossaire étymologique du patois de Vinzelles (1915, numerizat per archive.org)
3. Vastin LESPY et Paul RAYMOND, Dictionnaire Béarnais ancien et moderne (1887, numerizat per Google Livres)
4. Joseph Anglade, Histoire sommaire de la littérature méridionale au moyen-Âge (1921, numerizat per archive.org)
5. Joseph Anglade, Grammaire de l'ancien provençal ou ancienne langue d'oc (1921, numerizat per Gallica)
6. Henry DONIOL, Les patois de la Basse-Auvergne. Leur grammaire et leur littérature (1877, numerizat per Google Livres)
7. Darcy Butterworth Kitchin, Old Occitan (Provençal)-English Glossary (1887, numerizat per archive.org)
8. Karl Bartsch, Altokzitanisch (Provenzalisch)-Deusch Wörterbuch (1855, numerizat per Google Livres)
9. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 1 (A-B), (1878, Numerizat per Gallica)
10. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 2 (C), (1878, Numerizat per Gallica)
11. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 3 (D-Enc), (1878, Numerizat per Gallica)
12. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 4 (Enc-F), (1878, Numerizat per Gallica)
13. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 5 (G-Mab), (1878, Numerizat per Gallica)
14. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 6 (Mab-O), (1878, Numerizat per Gallica)
15. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 7 (P-Rel), (1878, Numerizat per Gallica)
16. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 8 (Rel-Sut), (1878, Numerizat per Gallica)
17. Frederic MISTRAL, Lou tresor dóu Felibrige 9 (Sut-Z), (1878, Numerizat per Gallica)
18. François Malval, Étude des dialectes romans ou patois de la Basse-Auvergne (1877, numerizat per Archive.org)
19. Joseph Roumanille, Glossaire Occitan (Provençal)-Français (1852)
Recommended