GEZOND OUDER WORDEN… IN VLAANDEREN? Marc Goethals OLV CARDIOVASCULAIR CENTRUM BRUGGE 20 FEBRUARI...

GEZOND OUDER WORDEN…IN VLAANDEREN?

Marc Goethals

OLV CARDIOVASCULAIR CENTRUM

BRUGGE 20 FEBRUARI 2010

VLAANDEREN…

• Is de dichtstbevolkte regio van West Europa (6 miljoen inwoners/10 000 km²)

• Heeft een gigantische spoorweginfrastructuur maar ook een zeer dicht wegennet…

• Is kampioen qua lintbebouwing (geen urbanisatie beleid)

• Nagenoeg 1 miljoen inwoners woont op < 1 km van een grote verkeersas

• Wenst zich nog verder te profileren als logistieke poort van Europa(!!)

VERKEER

LAWAAI LUCHT-VERVUILING

AFSTAND TOT VERKEERSAS

AFNAME GROENE RUIMTE

LAWAAI

= hinderlijk geluid

‘s Nachts: slaapverstoring

Overdag: hinder (‘ ’)

LAWAAI

DAGNACHT

SLAAPSTOORNISSEN

HINDER of ANNOYANCE

ZIEKTEDOOD

Decibels

SLAAPVERSTORING DOOR LAWAAI

WHO LARES (2004)

WHO LARES, 2004

HINDER TGV VERKEERSLAWAAI

In de EU als gevolg van verkeerslawaai…

• Wordt 44% van de bevolking blootgesteld aan een schadelijk (WHO) niveau van verkeerslawaai (> 55 dB)

• Ontwikkelen 245 000 mensen per jaar een cardiovasculaire aandoening tgv verkeerslawaai

• Sterven per jaar 50 000 mensen aan een fatale hartaanval tgv verkeerslawaai

Den Boer LC en Schroten A: Traffic Noise Reduction in Europe: CE Delft 2007

Lawaai zowel overdag als ‘s nachts is een ernstig

probleem voor de (volks)gezondheid

Waarom is lawaai zo schadelijk?

• Verstoring van de slaap heeft extreme gevolgen voor de gezondheid

• Verstoring van de communicatie overdag en hinder (annoyance) overdag

• Concept van menselijk gehoor als 24 uur alarm

Functies van de SLAAP

• Slaap heeft een belangrijke herstelfunctie : er is een intense anabole activiteit in alle organen (oa GH piekt tijdens eerste helft van de nacht - SWS)

• Slaap heeft een ontstekingsremmend effect (anti inflammatoir)• Bepaalde hersenfuncties (oa ivm ontwikkeling en ordenen van

het geheugen, plasticiteit van de hersenen) zijn exclusief voorbehouden aan de slaap!

• Voor optimaal functioneren van ons afweersysteem is voldoende slaap onontbeerlijk (gevolg: vatbaarheid infectie/kanker)

• Verstoring van de slaap is een zeer belangrijk effect van lawaai: – Totale slaapdeprivatie = dodelijk (voor een rat na 18 dagen)– Gedeeltelijke slaapdeprivatie: insuline resistentie/zwaarlijvigheid

• Chronisch slaaptekort = versneld verouderen• EEN KIND VAN DRIE JAAR HEEFT 10.5 UUR SLAAP NODIG,

MIDDAGDUTJES NIET MEEGEREKEND!

Kripke DF et al Arch Gen Psychiatry 2002;59:131-136

Slaapduur en Mortaliteit: Vrouw

Kripke DF et al Arch Gen Psychiatry 2002;59:131-136

Slaapduur en Mortaliteit: Man

MENSELIJK GEHOOR ALS 24 UURS ALARM

• Waarnemen van geluid vergt geen gerichte aandacht (<> zien)

• Reactie op geluidsprikkel verloopt in 3 stappen:

1. Iedere geluidsprikkel bereikt ongestoord de hersenen (gehoor slaapt nooit): waarnemen van geluid (ook tijdens de slaap) is essentieel voor de overleving

2. Analyse van het geluid

3. Aangepaste reactie (bewust of onbewust)

Scheuch K et al. Reviews on Environmental Health 2003;18:185

Net als met radioactieve straling of fijn stof…

is het een illusie dat wie niet wakker wordt van

lawaai of denkt er geen last van te hebben er niet ziek van wordt!

Nachtlawaai en Hoge Bloeddruk: x2!

SGS: Maschke et al, 2003

Nachtlawaai en Hoge Bloeddruk(open raam): x6!

SGS : Maschke et el, 2003

DE OBJECTIEVE GELUIDSBELASTING IS BELANGRIJKER DAN DE

SUBJECTIEF ERVAREN HINDER

KLACHTEN ZIJN GEEN BETROUWBARE

BELEIDSPARAMETER:DE GELUIDSBELASTING MOET

GEMETEN WORDEN!

LAWAAIVerstoring van de

communicatie

Slaapverstoring

Reacties van het AZS

StemmingsveranderingenErgernis (Annoyance)

Gedaald PrestatievermogenVeiligheidsgevoel

Chronische Ziekten (Multifactorieel)Hypertensie HartinfarctObesitas Diabetes

Dementie ADHDRespiratoire Aandoeningen

CVA (hersenthrombose)Psychiatrische aandoeningen

Ongevallen, KANKER......

Lawaai: implicaties voor het beleid

• Waar mensen slapen hoort de nacht stil te zijn (WHO 2009: Lnight 40 dB!/nacht voor kinderen duurt >> 8 h)

• Zo weinig mogelijk nachtelijke economische activiteit (transport, industrie,..)

• NEEN aan de 24 UUR ECONOMIE! Ook overdag zowel tijdens werk als ontspanning horen er stilte periodes te zijn

• Haal wegeninfrastructuur en woonzones uit mekaar (500 – 1000 m)

• Vermijdt nachtarbeid/ploegenarbeid: respecteer de biologische klok

• Stap af van de logistieke obsessie van Vlaanderen

LUCHTVERVUILING

België schreef geschiedenis op vlak van

luchtvervuiling….

De Standaard 7-12-1930

Men had reeds de meening geopperd dat het wel giftige oorlogsgassen konden zijn die zich met den mist hadden vermengd.

oorzaak in den Zuider-wind, die van uit verre streken vreemde microben mede-bracht, die dan in den mist van onze nij-verheidscentra zouden voortwoekeren.

Courtesy of prof Ben Némery, KUL, Lancet 2001

Modified from Firket, Bull.Acad.R.Méd.Belg., 1931, 11, 683-734

NEW YORK TIMES

5 Dec 1930 6 Dec 1930 8 Dec 1930

Spanish flu?

Microbes from the Sahara?

Chemical warfare?

Courtesy of prof Ben Némery,

KUL, Lancet 2001

Meuse Valley Fog 1930“Si les mêmes conditions se trouvent réunies, les mêmes accidents se reproduiront”

“Si un désastre survenait à Londres dans des conditions analogues on aurait à déplorer 3.179 morts immédiates”

“Indien aan dezelfde voorwaarden is voldaan, zullen zich terug gelijkaardige rampen voordoen”

“Indien zich een gelijkaardige situatie zou voordoen in een stad zoals London, dan zouden er 3 179 doden te betreuren zijn…”

Rapport Firket

London fog5-9 December 1952

Wilkins E.T. Journal of the Royal Sanitary Institute, 1954, 74, 1-21

N > 3,000

London fog5-9 December 1952

Wilkins E.T. Journal of the Royal Sanitary Institute, 1954, 74, 1-21

Dec 1952 – Feb 1953: ~12,000 excess deaths

Bell ML, Davis DL. Reassessment of the Lethal London Fog of 1952: Novel Indicators of Acute and Chronic Consequences of Acute Exposure to Air Pollution. Environ Health Perspect 2001;109 Suppl 3:389-94.

not due to influenza Bell ML et al. Environ Health Perspect 2004;112:6-8

N > 3,000

Dockery D et al. N Engl J Med 1993;329:1753-1759

Estimated Adjusted Mortality-Rate Ratios and Pollution Levels in the Six CitiesThe Six Cities Study: Sterfte risico en jaarlijks gemiddelde graad van luchtvervuiling

NEJM 1993 329 1753Pope et al Six Cities Study NEJM 1993

1993

IN MEEST VERVUILDESTAD 30% HOGER STERFTE RISICO!

LUCHTVERVUILING

• STIKSTOF OXYDEN (NOX = NO, NO2,…)• ZWAVEL OXYDE• KOOLSTOF MONOXYDE (CO)• OZON (O3)• COMPLEXE KOOLWATERSTOFFEN

(BENZEEN, etc)• ZWARE METALEN: cadmium, lood, zink,…• ZWEVEND STOF (TSP: ‘total suspended

particles’ oa ‘FIJN STOF’• etc……

‘FIJN STOF’: Partikels

Zwevend stof

Suspended “particulate matter” (PM)• mengsel van uiteenlopende samenstelling en

origine– primaire emissie van stofdeeltjes – secundaire vorming uit (gasvormige) precursoren

• deeltjes ingedeeld volgens AFMETINGEN• SAMENSTELLING!!!

NH3

PM

Biologisch materiaal(pollen, sporen, …)

H2OOpwaaiend stof,

(banden-, remmenslijtage, grint, ...)

Anorganische emissies- mineralen (SiO2, …)

- metalen (Pb, Fe, Zn, …)

Elementaire C, deeltjes

Semi-vluchtige organische verbindingen

Organische C, gasvormig SO2,SO4--

H2SO4

NOx

NH4NO3

(NH4)2SO4

Mariene aerosolen(NaCl = ZEEZOUT)

Organische C, deeltjes

0,001 0,01 0,1 1 2,5 10 1000.001 0.01 0.1 1 2.5 10 100 µm

PM10

PM2.5

Mechanische generatie

grove deeltjescoarse particles

fijne deeltjesfine particles

ultrafijne deeltjesultrafine particles

Nucleatie, condensatie, groei

ZWEVEND STOF (TSP- PM = ‘Particulate Matter’)

Verbranding (oa diesel)

Natuurlijke bronnen enWeinig toxisch

Zeer toxisch

Inhaleerbaar

‘Fijn stof’ in België / Vlaanderen

www.irceline.be

www.vmm.be

www.irceline.be

www.irceline.be

[top]

www.irceline.be

BRONNEN VAN PM2.5: zuiver antropogene fractie

CAFE: Clean Air For Europe 2005

FIJN STOF EN GEZONDHEID

• LANGE TERMIJN EFFECTEN (cfr jaargemiddelden)

• KORTE TERMIJN EFFECTEN (cfr pieken in vervuiling: dagwaarden)

AFNAME VAN LEVENSVERWACHTING TGV

ANTROPOGENE PM2.5 (achtergrond)

(Loss in average statistical life expectancy due to identified anthropogenic PM2.5

Average of calculations for 1997, 1999, 2000 & 2003 meteorologies)

2000 2010 2020

Houdt geen rekening met sterfte bij jonge kinderen en volwassenen tot 30 jr!)

BELGIE: 12880 vroegtijdige doden/jaar

http://europa.eu.int/comm/environment/air/cafe/activities/pdf/cafe_scenario_report_6.pdf

• Blootstellingsbereik: 3.4-28.3 µg/m³ PM2.5• Voor iedere 10 µg/m³ toename PM2.5:

– Neemt risico op CV aandoening toe met 24% (HR 1.24, CI 1.09-1.41

– Neemt risico op overlijden aan een CV aandoening toe met 76% (HR 1.76,CI 1.25-2.42)

– Neemt risico op CVA toe met 35% (HR 1.35, CI 1.08-1.68)

• Intra city variaties (locale contributie) zijn belangrijker dan inter city variaties (achtergrond)

Miller K et al. N Engl J Med 2007;356:447-458

Level of Exposure to Fine Particulate Matter and the Risk of Death from Cardiovascular Causes in Women

Miller et al NEJM 2007 356 447

Lange termijn blootstelling aan PM2.5 (fijn stof) en sterfte risico aan een cardiovasculaire aandoening

EU: 25 µg/m³ vanaf 2015

Californie: Annual/24 hr 12 µg/m³

USA: federaal annual mean 15 µg/m³ sinds 1998

Veilige achtergrond WHOConcentratie 3-5 µg/m³

WHO: 10 µg/m³ annual mean

Gezondheidsrisico’s Fijn Stof (PM2.5)

• Hoge achtergrond PM2.5 concentratie:– Toename totale sterfte– Toename morbiditeit/mortaliteit tgv longziekten

(COPD, asthma, longkanker)– Toename morbiditeit/mortaliteit tgv hart en

vaatziekten (hartinfarct, hersenthrombose)• Bij pieken in de PM2.5 vervuiling:

– Toename hospitalisatie en mortaliteit tgv• Hartinfarct• Hartfalen • COPD• Plotse dood• Wiegedood, ….

Bij piek in PM2.5 neemt kans op hartinfarct toe

Peters et al. Circulation 2001;103:2810

Risico op hartinfarct bij deelname aan het verkeer x 3!

Peters A et al NEJM 2004: 351:1721

ARUP SUM rapport Oosterweel

• Dirk Van Mechelen: ‘met dit rapport is het fijn stof debat definitief van de baan’ want

• ‘Er is geen verschil in fijn stof uitstoot voor de drie verschillende tracés’:– Lange Wapper (viaduct of cross over)– Tunnel Straten Generaal– Tunnel Horvat

• Hoe is dit te verklaren?

Samenstelling PM10 in Vlaanderen (in massa µg/m³)

Chemkar VMM maart 2009Elementair koolstof = ROET

Samenstelling PM 10 is variabel

Chemkar VMM maart 2009

LUCHTVERVUILING DRUK/RUSTIG en BINNEN/BUITEN

Fischer et al Atmos Environ 2000;34:3713-22

Conclusie: PM10 is een slechte indicator voor verkeersgerelateerde luchtverontreiniging

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0 100 200 300 400 500 600 700

Afstand tot de snelweg

μg/m

3

Zwarte RookNO2

Zwarte Rook en NO2 in binnenlucht van scholen

Fischer et al VROM 2007: Invloed van de afstand tot een Drukke verkeersweg op de lokale luchtkwaliteit en gezondheid

De nabijheid van een snelweg maakt ziek!

• < 100 m RR op cardiopulmonaire mortaliteit 1.95 (Hoek et al. Lancet 2002)

• Mortaliteit is evenredig met aantal voertuigen per 24 h (Beelen et al. EHP2008)

• < 100 m RR op totale mortaliteit 1.18 (1.02-1.38) (Finkelstein et al. Am J Epidemiol 2004)

• < 100 m snelweg RR op hoge calcium score (coronaire atheromatose) 1.67 (Hoffman et al. Circulation 2008)

• Asthmatici in Oxfordstreet versus Hyde Park (McCreanor et al NEJM 2007)

• Footprint op longontwikkeling reikt tot 1500 m langs beide zijden (Gauderman et al. 2007)

Hoe ver reikt de ecologische voetafdruk van een snelweg?

Gaudermann et al The Lancet 2007; 369:571-577

Merksem

Deurne Noord

Deurne Zuid

Berchem

Antwerpen

MER BAM: “Binnen de kwetsbare contour van 500 m wonen 91.919 mensen”

500 meter zone

Merksem

Deurne Noord

Deurne Zuid

Berchem

Antwerpen

1500 meter zone

Lancet: minder longcapaciteit vergeleken > 1500 m.

“GOED MILIEURAPPORT VAN ROTSLECHT PROJECT KAN”

Pascal Van Ghelue, Hoofd van de Dienst-MER van het departementLeefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse AdministratieDe Tijd 8 juli 2008, p 10

‘..Je kan een heel goed MER hebben van een rotslecht project. Daar spreken we ons niet over uit. Dat moet de vergunnendeoverheid doen….

Implicaties voor het beleid

• Sanering van de huidige situatie is de prioriteit (bronmaatregelen!)

• Ontmoedig fiscaal gebruik van dieselvoertuigen• Effect van de dieselroetfilter voor

personenwagens is zeer onzeker• Pragmatische scheiding van woonzones en

verkeersinfrastructuur (niet op basis van metingen van luchtkwaliteit: voorzorgprincipe!) cfr lawaaibeheersing

• Permanent SMOG alarm (snelheidsbeperking)

Implicaties voor het beleid

• Er is geen ruimte in Vlaanderen voor nog meer grootschalige bovengrondse verkeersinfrastructuur

• Tunnels? Intunneling?• Belang van de ventilatie in woningen (gevaar

van ondoordachte geluidsisolatie/warmte isolatie op bestaande woningen!)

• Vermijdt gebruik van garages die aan de woning palen

• Scheidt fietspaden van het autoverkeer

GROENE RUIMTE

STERFTERISICO EN GROEN

MITCHEL R – POPHAM F LANCET 2008

Groene ruimte en telomeerlengte

Woo J et al Lancet 2009

Implicaties voor het beleid

• Er mag geen hectare open ruimte meer verdwijnen

• Creëer publieke open ruimte in de leefomgeving (stad!) in combinatie met

• Terugdringen verstedelijking (verkaveling van de stadsrand)

• Bij nieuwe verkeersinfrastructuur geef de voorkeur aan tunnels/intunnelingsprojecten die open ruimte kunnen creëren!

Logistiek• Legt per werknemer 4x meer

beslag op open ruimte• Is extreem en ongecontroleerd

vervuilend– Lawaaipollutie– Luchtpollutie

• Creëert marginaal en ongezonde arbeid (vnl laaggeschoolde, nacht- en ploegen arbeid)

• Verhoogt door overbelasting infrastructuur de bedrijfskosten van industriële productie

• Vlaanderen heeft zeer weinig open ruimte!

• De blootstelling van de bevolking is zeer intens:– Dichtst bevolkte regio van

West Europa– Lintbebouwing/dicht wegennet

• Laaggeschoolde arbeid in Vlaanderen is schaars

• Laaggeschoolde arbeid is geen oplossing voor de lage werkzaamheidsgraad (50-65 jaar)

DUURZAME LOGISTIEK = CONTRADICTIO IN TERMINIS

Logistieke Sector

Politieke Overheid (publieke opinie)

TransportEconomen

ARTSEN

GEZONDHEIDSECONOMEN

LOGISTIEKEINFRASTRUCTUUR

ECONOMISCHEBATEN

ECOLOGISCHE +GEZONDHEIDSECONOMISCHE

KOSTENPREVENTIEVE

GENEESKUNDELEEFKWALITEIT

Enkele vaststellingen over ‘fijn stof’

• PM10 is geen geschikte parameter voor luchtvervuiling door verkeer omdat:– PM10-2.5 (grove fractie) grotendeels van natuurlijke oorsprong

is (WHO)– PM10-2.5 fractie niet correleert met CV morbiditeit/mortaliteit

(WHI, 2007)

• PM10 wordt dus uiteraard nauwelijks beinvloed door verkeer

• PM10 wordt relatief intensief gemeten omdat er EU normen bestaan

• In het kader van een MER wordt uitgegaan van interpolaties, vergelijkingen met andere meetpunten, bijna nooit van metingen ter plaatse

Enkele vaststellingen over ‘fijn stof’(2)

• Voor PM10 is er een belangrijke grensoverschrijdende component

• PM2.5 is vrijwel integraal het gevolg van menselijke activiteit (verbranding)

• Voor de effecten van PM2.5 geldt dat de locale component (afstand tov de bron) belangrijker is dan de achtergrondvervuiling

• De analyse van de samenstelling van PM2.5 staat nog in de kinderschoenen

LAWAAI

BEWUSTE REACTIE(WAKKER WORDEN

ERGERNIS…)GEWENNING

ONBEWUSTE REACTIE(AUTONOOM)

NOOIT GEWENNING

ZIEKTE DOOD

PROTECTIE(OORDOPPEN,VERHUIZEN,

…

ALTIJDFACULTATIEF

Enkele vaststellingen over ‘fijn stof’ (3)

• PM2.5 wordt in Vlaanderen nauwelijks gemeten (6 meetpunten) omdat de EU richtlijn pas over 2 jaar van kracht wordt

• De nieuwe EU normen voor PM2.5 zijn een compromis dat tot stand is gekomen na langdurig lobby werk van de logistieke sector: tegen 2015 moet PM2.5 gehalte– In stedelijk gebied < 20 µg/m³– Op het grondgebied < 25 µg/m³

• Veilige achtergrond niveau: 2 – 3 µg/m³ (WHO 2005)

Brook RD et al. Air pollution and cardiovascular disease. A statement for health- care professionals from the expert panel on population and prevention science of the American Heart Association. Circulation 2004 (June 1); 109: 2655-71

Triggering myocardial infarction

Stone PH NEJM 2004, 351, 1716-8

Zwarte Rook en NO2 in de binnenlucht van scholen

‘…Op basis van deze gegevens kan dus geconcludeerd worden dat tot op minimaal

400 m een invloed van de snelwegen meetbaar is in de binnenlucht van de

scholen….’

Fischer et al VROM 2007: Invloed van de afstand tot een Drukke verkeersweg op de lokale luchtkwaliteit en gezondheid

Luchtverontreiniging door snelwegen

• ‘… De conclusie die op basis van deze resultaten getrokken kan worden is dat PM10 een slechte indicator is voor het verkeersgerelateerde luchtverontreinigingsmengsel…’

• ‘…Toetsing aan de PM10 norm, waarbij uitsluitend naar de massa (concentratie) wordt gekeken en niet naar de samenstelling zou in dat geval vanuit gezondheidskundig oogpunt eenn inadequate beoordeling van de locale situatie kunnen opleveren en dient daarom dan ook te worden afgeraden..’

• ‘… Inachtneming van de kennis dat er rondom snelwegen tot op 1000 m nog een bijdrage van verkeersemissies kan worden waargenomen is vanuit gezondheidsoogpunt een betere raadgever..’

Fischer et al VROM 2007: Invloed van de afstand tot een Drukke verkeersweg op de lokale luchtkwaliteit en gezondheid

ZWEVEND STOF(TSP)

PM10 (EPA1987)Inhaleerbare stof

deeltjes

PM10-2.5Grovere Stofdeeltjes

(weinig toxisch)

PM2.5FIJN STOF (EPA 1997)TOXISCH!

PM0.1 of UFPSUPERTOXISCH?

+

INZICHTEN in STOF VERVUILING EVOLUEREN…

Toenemende penetratie én

schadelijkheid

Luchtvervuiling: belang van afmeting van stofdeeltjes

Pope CAEHP 2000

PM2.5

TSP

WHO LARES, 2004

HINDER TGV VERKEERSLAWAAI

Waarom is lawaai zo schadelijk?

• Verstoring van de slaap heeft extreme gevolgen voor de gezondheid

• Verstoring van de communicatie overdag en hinder (annoyance) overdag

• Concept van menselijk gehoor als 24 uur alarm

Functies van de SLAAP

• Herstelfunctie : tijdens de slaap is er een intense anabole activiteit (oa GH piek tijdens eerste helft van de nacht tijdens diepe slaap of SWS)

• Slaap heeft exclusiviteit van bepaalde hersenfuncties (oa geheugen en plasticiteit)

• Rol in het afweersysteem (gevolg: vatbaarheid infectie/kanker)

• Relatie slaap met suikermetabolisme ~ obesitas, diabetes, hypertensie, metabool syndroom

Kripke DF et al Arch Gen Psychiatry 2002;59:131-136

Slaapduur en Mortaliteit (Vrouw)

MENSELIJK GEHOOR ALS 24 UURS ALARM

• Waarnemen van geluid vergt geen gerichte aandacht (<> zien)

• Iedere geluidsprikkel bereikt hersenen in 3 stappen:

1. Waarnemen van geluid (ook tijdens de slaap) is essentieel voor de overleving

2. Analyse van het geluid

3. Aangepaste reactie (bewust of onbewust)

Scheuch K et al. Reviews on Environmental Health 2003;18:185

EEN MILIEUEFFECTENRAPPORT (MER) GEEFT EEN VALS GEVOEL

VAN VEILIGHEID (1)• Sanering van de uitgangssituatie is niet het objectief van

een MER (maar dit zou wel de eerste bekommernis van de overheid moeten zijn!)

• Gebruikte parameters zijn weinig specifiek voor verkeersintensiteit dichtbij: MER Oosterweel gebaseerd op PM10: men meet toch geen bloeddruk met een thermometer

• Er wordt verwezen naar ‘normen van de EU’, die onvoldoende waarborgen geven voor de volksgezondheid

• Meetgegevens voor de uitgangssituatie zijn niet voorhanden (dB, PM10, PM2.5)

• Meetgegevens worden ontleend aan andere ‘vergelijkbare locaties’

EEN MILIEUEFFECTENRAPPORT (MER) GEEFT EEN VALS GEVOEL

VAN VEILIGHEID (2)

• Er wordt gebruik (of misbruik?) gemaakt van computer simulaties

• Nuleffect of eventuele ‘verbetering’ komt uitsluitend op rekening van strengere emissie normen (EU) voor de voertuigen

• Geen onderscheid tussen het globale impact op de agglomeratie en het impact op bepaalde woonwijken (Oosterweel)

• Het is dus niet omdat het MER gunstig is dat het onderzochte project de beste optie is

VERKEER

LAWAAI LUCHT-VERVUILING

AFSTAND TOT VERKEERSAS

AFNAME GROENE RUIMTE

LAWAAI• = Hinderlijk geluid

• ‘s Nachts: slaapverstoring

• Overdag: – hinder (‘annoyance’) en – verstoring van de communicatie beinvloedt

• Kennis overdracht (onderwijs)• Veiligheid

In de EU (27) …

• Wordt 44% van de bevolking (210.106) blootgesteld aan een schadelijk (WHO) niveau van verkeerslawaai (Lday > 55 dB)

• Ontwikkelen 245 000 mensen per jaar een cardiovasculaire aandoening ~ verkeerslawaai

• Worden 50 000 mensen per jaar slachtoffer van een fatale hartaanval ~ verkeerslawaai

Den Boer LC en Schroten A: Traffic Noise Reduction in Europe: CE Delft 2007

BLOOTSTELLING AAN SCHADELIJK GELUIDSNIVEAU (WHO) IN EU

Den Boer LC en Schroten A: Traffic Noise Reduction in Europe: CE Delft 2007

Aantal personen met kransslagader ziekten of dodelijke hartaanval/jaar in

EU tgv verkeerslawaai

Bronnen van Omgevingslawaai

• Verkeer

• Industrie

• Bouw

• Burenlawaai

• Scholen, speelpleinen

• Massa evenementen (sport, discotheek,..)

• ....

LAWAAI

DAGNACHT

SLAAPSTOORNISSEN

HINDER of ANNOYANCE

ZIEKTEDOOD

LA

RE

S W

HO

SLAAPVERSTORING DOOR LAWAAI

WHO LARES (2004)