Hac Rehberi (Türkçe)

HAC REHBERİIGMG Hadsch-Umra Reisen GmbHKitap Serisi

www.igmgreisen.com

“Kim Allah için hacceder, bu esnada kötü işlerden ve AIlah’a karşı gelmekten sakınırsa, -kul hakları müstesna- annesinin onu doğurduğu günkü gibi

(günahlarından arınmış olarak) döner.”

(Buhârî, Hac, 1521; Müslim, Hac, 1350)

IGMG Hadsch-Umra Reisen GmbH Kitap Serisi

PLURAL Publications GmbH Colonia-Allee 3 | D-51067 KölnT +49 221 942240-260 | F +49 221 942240-201www.plural-publications.eu | info@plural-publications.eu

YazarAhmet Efe

Tasarım | Dizgi | BaskıPLURAL Publications GmbH

HAC REHBERİ

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ9 KÂBE VE HAC

11 KUR’AN VE HADISLERDE HAC

15 KÂBE

HACVEŞARTLARI21 HACCIN ŞARTLARI 21 HaccınFarzOlmasınınŞartları23 HaccınEdasınınŞartları24 HaccınSahihOlmasınınŞartları

27 IHRAM29 İhramınVacipleri30 İhramınSünnetleri32 İhramYasakları34 İhramlıİçinYapılmasındaSakıncaOlmayanHususlar

35 TAVAF 36 UmreTavafıİçinNiyet40 TavafınSahihOlmasınınŞartları41 KudümTavafı41 ZiyaretTavafı42 VedâTavafı42 UmreTavafı42 NezirTavafı43 NafileTavaf43 TavafınVacipleri44 TavafınSünnetleri

45 SA’Y47 Sa’yinVacipleri47 Sa’yinSünnetleri48 UsulüneUygunSa’y49 Sa’yİbadetininSırrı

51 ARAFAT’TA VAKFE55 ArafatVakfesininSırları56 ArafatVakfesininSünnetleri

58 MÜZDELIFE VAKFESI 59 MüzdelifeVakfesininSırları

62 REMY-I CIMÂR(ŞeytanTaşlamak) 65 ŞeytanTaşlamanınSırları

68 HACDA KURBAN

71 HALK VEYA TAKSIR

73 IHSAR VE FEVAT

HACVEEDASI 75 HaccınEdaŞekilleri75 İfradHaccı76 TemettuHaccı77 KırânHaccı

80 BEDEL HAC

83 HACDA IŞLENEN CINAYETLER 84 DeveveyaSığırKurbanEtmeyiGerektirenCinayetler84 KoyunveyaKeçiKurbanEtmeyiGerektirenCinayetler85 SadakaVermeyiGerektirenCinayetler86 İşlenilmesindenDolayıBedelÖdenmesiGereken Cinayetler

UMRE89 Umreninİfası

ZİYARETLER 93 MEKKE’DE ZIYARET YERLERI

102 MEDINE’YI ZIYARET

107 MEDINE’DE ZIYARET YERLERI

EKLER115 PRATIK BILGILER

119 HACDA SIK SORULAN SORULAR

129 HAC SÖZLÜĞÜ

137 MEZHEPLERE GÖRE HACCIN HÜKÜMLERI

142 MESCID-I HARÂM’IN BUGÜNKÜ DURUMU

143 KÂBE-I MUAZZAMA’NIN BUGÜNKÜ DURUMU

144 MEKKE PLANI

146 DUALAR

165 BAZI ARAPÇA KELIMELER

GİRİŞ

Kâbe, “Allah’ınEvi”manasında “Beytullah” ismini taşıyanve yeryüzünde inşâ edilen ilkmabettir.MükerremMek-ke şehrinde bulunan bu şerefli eve, İslam’ın beş temel esasındanbiriolanhacibadetiiçindünyanınherköşesin-denmilyonlarcaMüslüman koşar. Kalpleri aynı gaye veaynıyücehedefler içinçarpan;siyahı,beyazıylahermil-lettenbukardeşmüminler,MekkeveMedine’desoylubirduruşu,kutsalbiribadetiyerinegetirirler.

İhramagirmek,ArafatveMüzdelife’devakfeyapmak,şey-tantaşlamakveKâbe’yi tavafetmekruhlarıdinlendiren,gönülleri sevinç veheyecanladolduran yücehareketler-dir. Müminler Allah’ın evinin çevresinde pervaneler gibidönerken,SafâveMerveTepeleriarasındasa’yederkenvenihayetMedine’desevgiliPeygamberlerininmünevverkabrini ziyaret ederken ne kadar coşkun bir sevinç veövünçduyarlar.Onlarbuhusustahaklıdırlar.ZirayüceAl-lah’ınsayısıznimetlerineveikramlarınamazharolmuşlar-dır.Bütüngünahlarınıgiderenveenküçük ibadetlerininbirinebinlerle,yüzbinlerlesevapikramedenRableri’ninhoşnutluğunakoşmuşlardır.

KÂBEVEHAC

GİRİŞ10

Hac birmüessese olarak düşünüldüğünde, onun asırlarboyuncakurulmuşbulunanhermüessesedendahabüyükvedahatesirliolduğugörülecektir.Ziraoradadünyadabirbenzeridahaolmayantoplantılargerçekleşmektevemü-essesesüreklibiribadethâliolarakvarlığınıkorumaktadır.

Hacsüreklibiribadethâlidir.

Ona niyet eden ve ihrama giren aday artık görevlerinitamamlayıncayakadarnefsiyle cihadını sürdürürveherattığıadımlasayısızsevapkazanır.

Hacmüminesabrı,tevazuyu,olgunluğu,tevekkülü,Allahiçin harcamayı ve Allah için sevmeyi öğretip duran bir cihadmektebidir.

Hacbircihaddır.

Zira kelimenin tarifine baktığımızda “büyük bir işe, birdavranışaniyetetmek”gibibirmanailekarşılaşırızkibu,cihadıntarifinedenoksansızbiçimdeuyar.Sonunakadarcehdetmekvesonunakadarsabretmek...

Hacdayerinegetirilmesigerekenhususlarbirerbirerince-lendiğindebuibadetinyücehakikatleriaçıkladığıveniceilahîmesajtaşıdığıgörülür.Bunlarıyerigeldikçeaçıklama-yaveyüreklerimiziinançladolduranhakikatleribelirtme-yeçalışacağız.

Yardım,ümitvebaşarıyüceleryücesiRabbimiz’dendir.

Kur’ân-ı Kerîm’inmuhtelif ayetlerinde hacla ilgili bilgilerverilmiş,buyüce ibadetinnekadarbüyük inceliklereveönemesahipolduğubildirilmiştir.Kutsalkitabımızınyüzondörtsuresindenyirmi ikincisi “Hacsuresi”adını taşır.Medinedevrindenazilolanveyetmişsekizayettenmü-teşekkilbulunanbusuredehaccınerkânındanbahsedil-mekteveönemliaçıklamalaryapılmaktadır:

“O inkâr edenlere, Allah yolundan ve içinde yerlisi ile misafiri eşit tutulan Mescid-i Harâm’dan alıkoyanla-ra; içinde haksızlık yaparak dinsizliğe yeltenen kim-selere elem verici azaptan tattıracağız.”(Hacsuresi,22:25)

BuayetlerleyüceAllah,yeryüzündeAllah’aibadetiçinku-rulanilkmabedinMescid-iHarâmiçindekiKâbeolduğunuvebuyerinAllah’aimanedenbütüninsanlarınortaklaşatoplantı ve ibadetmerkezi olduğunu açıklamakta ve hiçkimseninbuibadetiengellemehakkınasahipolmadığınıbildirmektedir.

KUR’ANVEHADİSLERDEHAC

GİRİŞ12

NitekimKureyşmüşrikleri,müminleriKâbe’yitavaftanalı-koyduklarıiçinhembudünyadaağırbiryenilgiyeuğradı-lar,hemdeahiretazabınıhakettiler.

Kâbe Allah’ın evidir ve müminler orayı bütün korkular-dan uzak ve özgürce tavaf hakkına sahiptirler. Mescid-iHarâm’ıhernesuretteolursaolsunmüminlerekapatmakzulümlerinenbüyüğüdür.

AllahTeâlâsurenindevamındaşunlarıaçıklıyor:

“Hani bir vakit Beyt-i Harâm’ın yerini Ibrâhîm’e hazır-lattık da ona, ‘Bana hiçbir şeyi ortak koşma, evimi ta-vaf edenlere, (onda) ayakta duranlara, rükû ve secde edenlere tertemiz tut.’ demiştik. Insanlar arasında haccı ilan et de yaya olarak, argın binekler üzerinde, her vadiden, her yoldan sana gelsinler. Kendileri lehine birtakım menfaatlere şahit ve hazır olsunlar. Allah’ın onlara rızık olarak sunduğu eti yenen hay-vanları (kurban etmelerine) karşılık belli günlerde Allah’ın ismini ansınlar. Siz de onların etinden yiyin ve sıkıntıya uğramış fakirlere yedirin. Sonra da (saç-larını, tırnaklarını kesip, üst başlarındaki) kirlerini gidersinler, adaklarını yerine getirsinler ve (yeryü-zünde AlIah’a ibadet için) ilk kurulan beyti tavaf et-sinler. Işte (hac ibadeti) budur.” (Hacsuresi,22:26-30)

Demekki,haccınmekânıKâbetevhidinkandilivemümin-lerin kutsalmescididir. Orayı Hz. İbrâhîm inşa etmiş vehaccı insanlaraHz. İbrâhîmduyurmuştur.Kâbetertemizolacak ve müminler huzur içinde beyti tavaf edecekler.Buvesile iledünyanındörtbir köşesindengelenher ırkverenktenMüslümanlartanışıpgörüşecek,dertlerinitekderthâlinegetirecek,ticarivekültürel işbirliğinikuvvet-lendirecek,düşmanlarınakarşıortaktavıralacak,günah

GİRİŞ 13

kirlerindenarınıpruhigelişimlerinisürdürecekvenihayetölmedenönceölmeksırrınaerişerekahirettenbir tablooluşturacak.

Bütün bunlar Allah’ın hac vesilesiyle müminlere yaptığıikramlarınbirkısmıdır.Hacladahaniceeşsizmükafâtlaravesevaplarakavuşulur.

“Hac bilinen aylardadır. O aylarda hacca girişen kimse bilmelidir ki hacda kadına yaklaşmak, sövüş-mek, dövüşmek yoktur. Ne iyilik yaparsanız, Allah onu bilir.” (Bakarasuresi,2:197)

Buayetlerdehaccınbellibirzamansüresiiçindeyapıla-cağıbildirilmekteveasılolarakdahaccınhertürlükargaşaveanarşiyemani,sövüşüvedövüşüyasaklayanruhibireğitimolduğubelirtilmektedir.Gerçektenbirmümin ih-ramlıikennefsininisteklerinidizginlemekte,sabrıveiyiliğiöğrenmekte,affıvebağışlamayıyaşamaktadır.

Hac, her vakit anılması gereken yüce Rabb’in daha çokve daha kuvvetle anıldığı kutlu birmerasimdir. Nitekimkonuylailgilihadîs-işeriflerdedebuhususbelirtilmektevegerçekmanasıylahaccıedaedenlerinmükâfatıbelirtil-mektedir.Resûlullah(s.a.v.)şöylebuyuruyor:

“Kim Allah için hacceder, bu esnada kötü işlerden ve AIlah’a karşı gelmekten sakınırsa, -kul hakları müs-tesna- annesinin onu doğurduğu günkü gibi (günah-larından arınmış olarak) döner.” (Buhârî, Hac, 1521;Müslim,Hac,1350)

GİRİŞ14

Konu ilealakalı şuhadîs-i şeriflerdedeşöylebuyurulur:

“Hac etmek isteyen kimse acele etsin, geriye bırak-masın. Çünkü zamanla ya hasta olur, ya bineği kay-bolur, veyahut da ihtiyaçları ortaya çıkar.” (Ahmedb.Hanbel,Müsned,2867)

“Makbul haccın karşılığı ancak cennettir.” (Tirmizî,Hac,810)

Müminlerinhaccınfarzlarındanolanziyarettavafınıyap-tıklarıKâbeMekkeşehrindedir.MekkeKur’ân-ıKerîm’de“Bekke”adıylaanılaneminbirbeldedir.Buşehirinsanlığınhayatındabüyüktesirleriolan,şöhretivesaygınlığıdevamedecekkutlubirşehirdir.

ŞehreilkyerleşenlerinHz.İbrâhîm’inhanımıHâcerveoğluHz.İsmâilolduğunubiliyoruz.DahasonraYementarafla-rındangelenCürhumîAraplarıburayımamurhâlegetir-miş,Hz. İsmâil de onların arasında büyümüş ve onlarınkızlarıylaevlenmiştir.

Mekke’nin asıl şöhreti Kâbe sebebiyledir. Gerçekten deyeryüzündeinşâedilenilkmabetKâbe’dirveHz.Âdem’denberi insanların hürmet ve saygı gösterdiğimuazzambirmekândır. Kâbe’nin bugünkü şekline yakın biçimde inşaedilmesiHz.İbrâhîmveoğluHz.İsmâil’enasipolmuştur.Onlar Allah’ın emri, Cebrail (a.s.)’ın önderliği vemühen-disliği ileKâbe’yibinaettiler.Temeliniattılar,duvarlarınıyükselttiler. Hacerülesved denilenmübarek taşı, tavafınbaşlangıcınıgöstersindiyeyerineyerleştirdiler.

GİRİŞ 17

İmamBuhârî,İbnAbbas(r.a.)’ınrivayetiyleKâbe’ninnasılinşâ edildiğini ve Mekke şehrinin kuruluşunu uzun birmetin hâlinde zikretmiştir. Benzer rivayetler diğer hadisvetarihkitaplarındadamevcuttur.BurivayetleregörebirgünHz.İbrâhîmoğluna:

“Eyİsmâil!Rabbimbanaburadabirbeytinşasınıemretti.”dedi.OnuneliylegösterdiğiyüksekçeyerKâbe’ninbulun-duğunoktaidi.

Binanıninşasıiçinhemençalışmayakoyuldular.Hz.İsmâilbabasınayardımediyorvegerekenmalzemeyitaşıyordu.Baba ve oğul Kâbe’nin duvarlarını yükseltirken şöyle duaettiler:

“Ey Rabbimiz! Inayetinle yükselttiğimiz şu hayırlı işi-mizi bizden kabul buyur. Şüphesiz ki sen duamızı işi-tir ve niyetimizi pek iyi bilirsin.” (Bakarasuresi,2:127)

Onlarayrıcaşöyleduaetmişlerdi:

“Rabbimiz! Bizi sana teslim olmuş kimseler kıl. So-yumuzdan da sana teslim olmuş bir ümmet kıl. Bize ibadet yerlerini ve ilkelerini göster. Tövbemizi kabul et. Çünkü sen tövbeleri çok kabul edensin, çok mer-hametli olansın.

Rabbimiz! Içlerinden onlara bir peygamber gönder; onlara ayetlerini okusun, kitabı ve hikmeti öğretsin ve onları her kötülükten arındırsın. Şüphesiz sen mutlak güç sahibisin, hüküm ve hikmet sahibisin.” (Bakarasuresi,2:128-129)

Allah ikisi de peygamber olan bu yüce elçilerinin dua-sınıkabuletti.BöyleceKâbe’ninşerefvesaygınlığıarttı.

GİRİŞ18

İnsanlaraoranınnasıl ziyaretedileceğiöğretildi.NihayetHz. İsmâil’insoyundan,Hz.Muhammed(s.a.v.)meydanageldi.VeO,Kâbe’ninbulunduğuMekke’dedoğdu.

Kâbe’nin inşası tamamlandıktansonraHz. İbrâhîm,yineyüceAllah’ınemriyleinsanlarıbeytitavafetmeyeçağırdı.O’nunEbûKubeysDağı’ndanyaptığıçağrıkıyametekadarsürüp gidecektir. Nitekim bu çağrıya uyan milyonlarcaMüslümanherdevirvedönemdeKâbe’yekoşupdurmuş,orayıtavafetmekiçinâdetayarışmışlardır.

KâbedahasonraMüslümanlarınkıblesiolmuşvemümin-lerenbüyükibadetleriolannamazıorayadönerekkılma-yabaşlamışlardır.

Kâbe’nin ortasında bulunan camiyeMescid-i Harâmadıverilir. Mescid-i Harâm, içinde yapılan her ibadetin yüzbine katlanarakmükâfatlandırıldığı, hürmet ve ihtiramalayık,mübarekvemuazzammescittir.

KâbeHz.İbrâhîm’denzamanımızakadargeçensüreiçin-de,esasyapısındanfazlabirdeğişikliğeuğramadı.Ancakyangın,selvebugibifelaketlersebebiyleyıkıldığındayeni-dentamirveyainşaedildi.NitekimHz.Peygamberzama-nındadaKureyşlilerKâbe’yiyenideninşaettiler.BuinşasırasındaResûlullah’ınHacerülesved’inyerinekonulmasıiçinhakemlikvazifesiyaptığınıbiliyoruz.

Kâbebugünküşekliyleyaklaşık13metreyüksekliğinde,12metreboyundave11metregenişliğinde,taştanyapılmış,dörtköşebirbinadır.DoğuköşesineRüknühacerilesveddenilir.BuradatavafınbaşlangıcınıgösterenHacerülesvedvardır.BinanıngüneyköşesineRüknülyemânî,batıköşesi-neRüknüşşâmî,kuzeyköşesinedeRüknülirâkîdenir.Yerhizasındandahayüksektebulunankapısı,kuzeydoğudu-

GİRİŞ 19

varındaveHacerülesved’eyakınkısımdadır.Kâbe’ninçev-resindezemzemkuyusuveayrıcaHz. İbrâhîm’inKâbe’yiinşa ederken iskele olarak kullandığı Makâm-ı İbrâhîmvardır.

Binanın üzerine yağan yağmurların dışarıya aktığı altın-dan yapılmış oluk kuzeybatı duvarının üst kenarının or-tasındadır.Kâbe’ninüzerineherseneyenilenensiyahbirörtüörtülmektedir.

Kuzeybatı istikametindeki duvarını yay gibi çeviren kısabirduvardahavardırkiburayaHatimadıverilmektevetavafHatim’indışındanyapılmaktadır.ZiraHatimKâbe’yedâhildirveHz.İbrâhîmzamanındaKâbe’ninduvarıbura-danitibarenyapılmıştır.HatimKureyşlilerinKâbe’yitamirisırasında,malzeme yokluğu sebebiyle öylece bırakılmış,dahasonradaaynışekildekalmıştır.Hz.HâcerveHz.İs-mâil’inkabirleriHatimiçindedir.

Kâbeİslamtarihininnicebüyükolaylarınaşahitolmuştur.Acıtatlıhatıralarıbarındıranbumuazzambeytmüminle-rinkıblesidir.

Kıble denildiğinde Kâbe’nin taştan yapılmış binası değil,bulunduğuyeranlaşılır.Buyeringöklerekadarüsttarafıveenderinliklerinekadaralttarafıkıbleistikametidir.

Kâbe’ninbinasıyıkılmışolsabilekıbleistikametideğişmişolmaz.Kâbe’ninherköşesikıbledir.İçindenamazkılacakolankimseistediğiyönedönebilir.Haccıkısacaşöyletarifedebiliriz:

“İhramagirerek,muayyengünlerdeBeytullah’ıziyaretveArafat’tavakfeetmektir.”

HAC VE ŞARTLARI

Haccın üç farzı vardır. Bunlardan “ihram” haccın şartı,“Arafat’tavakfe”ve“ziyarettavafı”dahaccınrüknüdür.

Buradahaccınfarzlarınınakletmedenöncefarzolmasınınşartlarını,edasınınvesıhhatininşartlarınıaçıklamalıyız.

HACCINFARZOLMASININŞARTLARI:

Buşartlarsekiztanedirki,birisiolmadığızaman,okimse-yehacetmekfarzolmaz.

1- Müslüman olmakMüslüman olmayan kimseye hac farz değildir. Nitekimküfür içinde bulunduğu sırada zengin iken Müslümanolduktansonrafakirdüşmüşbirkimseyehacfarzolmaz.BirMüslümanisezenginikenhaccagitmemiş,dahasonrafakir düşmüş ise üzerindeki hac borcundan kurtulmuşsayılmaz. Bu sebeple hacca gidecek kadar zengin olanMüslümanlarınbuibadetitehiretmemelerigerekir.Haccagidipgeldiktensonra,Allahkorusun,mürtedolupdinden

HACCINŞARTLARIHAC VE ŞARTLARI

HAC VE ŞARTLARI22

dönmüşbir kimse daha sonra tekrar İslam’a girerse birkezdahahacyapmakzorundadır.

2- Akıllı olmakİslamisorumluluklarıntamamıakılsahibikimseleriçindir.Busebepledeliyahutbunakkimselerenamaz,oruçgibiibadetleryanındahacdafarzdeğildir.

3- Ergenlik çağına ulaşmış olmakBüluğçağınaermemişolançocuklardanekadarzenginolurlarsaolsunlarhaccagitmekleyükümlüdeğildirler.Budurumdahaccagidenbirçocuk,ergenlikçağınaeriştiktensonratekrarfarzolanhaccıyerinegetirmekzorundadır.

4- Hür olmakHürolmayankimselerhernekadarbedenîibadetlerdenolannamaz,oruçgibiamellerdensorumlututulurlarsadahemmali,hemdebedenîbiribadetolanhacilemükellefdeğildirler. Esir tutulduğu yahutmahpus bulunduğu birsıradaherhangibirşekildehaccagidebilenkemselerhür-riyetlerinekavuştuklarındabugöreviyenidenedaetmekzorundadırlar.

5- Haccın farz olduğunu bilmekKendisiİslammemleketlerinindışındayaşadığıhâldeke-lime-işehadetgetirerekMüslümanolanbirkimsehaccagitmenin farz olduğunu bilmediğinden bu ibadete vakıfolamamışsaonunüzerinedehacfarzdeğildir.

6- Hac için zaruri ihtiyaçların dışında gereken paraya sahip olmak Çolukçocuğuvekendiningeçimiiçingerekliolanbirtakımasliihtiyaçlarındışındahaccagidecekmaddiimkânasahipolmakgerekir.

HAC VE ŞARTLARI 23

7- Hacca gidecek bineğe ve yol masraflarına sahip olmakHac yolculuğu sırasında ihtiyaç duyacağı paraya sahipolmakdemektir.Bu yolmasrafı israf yahut cimrilik edil-medengeçimini ve sıhhatini koruyacak kadarnafakanınbulunmasıdır.

8- Vakte erişebilmekHacfarizasınıedaedebilecekbirvakteyukarıdakişartlarıhaizolarakerişilmekdurumundadır.

HACCINEDASININŞARTLARI

1- SağlıkKör, kötürüm ve felçli olan, yahut hacca gidemeyecekkadar yaşlı ve hasta olan kimseler bu ibadetlemükellefdeğildir.

2- Yol güvenliğiHac yolculuğunu güvenilir bir şekilde yapılamayacaksadurumdüzelenekadarhaccınedasıtehiredilir.

3- Hapis ve hacdan menedilmek gibi bir engelin olmamasıHaczamanındahapsemahkûmvaziyettebulunmaveyahacdanherhangibirsebeplemenedilmişolmadurumun-dahaccınedasıgeciktirilir.

4- Kadınlar için yanlarında mahremlerinin bulunmasıHanefîmezhebinegöreyanındaeşleriveyamahremlerin-den biri bulunmayan kadınlar yalnız başlarına hacca gi-demezler.Buhanımlarınyanlarındamutlakaoğul,yeğen,amca,dayı,damat,kardeşgibiaralarındaebedîolarakev-lenmecaizolmayanbirakrabalarınınbulunmasıgerekir.Şâfiîmezhebinegöreemniyetliüçkadınkendiaralarındaanlaşarakfarzolanhaccıedaiçinyolculukyapabilirler.

HAC VE ŞARTLARI24

5- Eşi ölmüş veya eşinden boşanmış kadınların iddet sürelerinin bitmiş olmasıEşiölmüşveyaeşindenboşanmışkadınlarıniddetsüreleribitmiş ise kendilerine haccın edası şarttır. Aksi takdirdehaccıedaetmeişisonrayabırakılır.

HACCINSAHİHOLMASININŞARTLARI

1- Müslüman olmakHaccınsahiholmasıiçinilkşartMüslümanolmaktır.

2- Hac niyetiyle ihrama girmekİhramahacniyetiylegirilmekzorundadır.

3- Hac menâsikinin kendi zamanları içinde yapılmasıArafatvakfesi içinZilhicce’nin9.günü,Ziyaret tavafı içinZilhicce’nin10.günüveyadahasonrakibirzaman.

4- Hac için gerekli mekânlarda bulunmakVakfeiçinArafat’ta,tavafiçinKâbe’debulunmakgerekir.Haccın farz olması için gerekli bütün bu şartların ek-siksizbulunmasıhâlindekişibukutsalibadetilayıkıylaedaetmeyeçalışır. Şayet farzolmasınınşartları yerin-deolduğuhâldehaccınedasınınşartlarındanbiriveyabirkaçıyerindebulunmazsaokişikendiyerinebirvekilihaccagönderir,yahutvârislerineböylebirvekilgönde-rilmesinivasiyeteder.

HAC VE ŞARTLARI 25

HAC VE ŞARTLARI26

İHRAM

İhramniyetvetelbiyeilegerçekleşir.Bunlarihramınrü-künleridir.Niyetvetelbiyeileihramagirenkimsebelirlibirsüreiçin,diğerzamanlardakendisinehelalolanbazıfiilvedavranışlarınefsineharameder.

İhramlıbirerkekbeldenaşağısınıörten(izâr)vebeldenyukarısınıörten(ridâisimli)ikiparçabeyazörtüyebürü-nür.Artıkbundansonrahertürlügünahtançekinmeyevehattakendinedahaöncehelalolanbazıdavranışvefiillerdenkaçınmayaçalışır.

Bufiilvedavranışlarınnelerolduğudahasonraaçıkla-nacaktır.

İhramlıkimseye“muhrim”adıverilir.

Kadınlarınihramıisekendielbiseleridir.Onlardaihramıngerektirdiğidiğerşartlarariayetederler.

İhramagirmeksondereceanlamlıvemühimbirhadi-sedir.Bununlamüminlerkendilerinidünyanınhertürlü

HAC VE ŞARTLARI28

süsveziynetindenarındırarak,ahiretgününüyaşarlar.Onlar bubeyaz elbiseleriyle kıyamet gününde toplan-mışkalabalığabenzerler.BuhâlleriyleAllah’adahadayakınolmayıümitederler.

İhramınikirüknüvardır;bunlar“niyet”ve“telbiye”dir.

İhramın sahiholması içinniyet şarttır. Bu, hacca veyaumreyeveyaherikisinebirdenniyetetmektir.

İhramın ikinci rüknü telbiyedir. Telbiye ihrama niyetettikten sonra, erkeklerin yüksek sesle, kadınların isedahayavaşsöylediklerişusözlerdir:

“Lebbeyk Allahümme Lebbeyk. Lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk. lnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke ve’l-mülk. Lâ şerîke lek.”

Manasıiseşudur:

“Emrine amadeyim, ey Rabbim! Emrine amadeyim, ey Rab-bim! Emrine amadeyim! Emrine amadeyim! Senin şerîkin (ortağın) yoktur, emrine amadeyim! Muhakkak ki bütün övgü, nimet ve mülk senindir. Senin şerîkin yoktur.”

HacveyaumreyapanlarınsöyledikleribusözlerAllah’aolanbağlılıklarınıncoşkunbiredaiçerisindetekrartek-rarifadeedilmesidir.Telbiyegetirmekçoksevaptır.Tel-biyeyiherbaşlayıştaüçdefatekrarlamak,ondansonra

يك ، إن الحمد ب يك ل شريك لك ل ب يك ، ل ب هم ل يك الل ب ل والنعمة لك والملك ل شريك لك

HAC VE ŞARTLARI 29

tekbir,tehlil,salavât-uşerîfeveduaokumaksünnettir.BusözlerZilhicce’nin10.günü,yaniKurbanBayramı’nınbirincigünü,Akabecemresindeilktaşınatılmasıilesonbulur.

Bu süreye kadar ihramlı kimse yokuşlarda, inişlerde,her kalabalığa rastladığında sık sık telbiye söyler. Sev-giliPeygamberimiz (s.a.v.)birhadîs-işeriflerindeşöylebuyurmuşlardır:

“Cenâb-ı Hakk’ın Arefe gününden daha çok kullarını cehennemden azad ettiği hiçbir gün yoktur. Saç-ları başları dağılmış, toza toprağa belenmiş hâlde Arafat’ta toplanıp ‘Lebbeyk!’ diye çağrışan kullarını meleklerine göstererek: ‘Bunlar ne istiyorlar?’ diye onlarla meleklere karşı övünür.”(Müslim,Hac,436)

İHRAMINVACİPLERİ

İhramınikivacibivardır.Bunlarihramamîkâtyerlerideni-lenyerlerdegirmekveihramyasaklarındankaçınmaktır.

İhramamîkât yerlerinde veyamîkât yerlerinden öncegirmekvaciptir.

Mîkâtyerleri,MedineistikametindengelenlerinihramagirdiğiyerolanZülhuleyfe,ŞamyönündengelenleriçinCuhfe,IrakyönündengelenleriçinZâtüırk,Necidistika-metindengelenleriçinKarnülmenâzilveYementarafla-rındangelenhacılariçinYelemlemadıverilenyerlerdir.

Karayoluylahaccagelenlerbusınırları ihramsızgeçe-mezler.Havayoluylagelenlerinisebuyerlerhizasındaihramlıbulunmalarıgereklidir.

HAC VE ŞARTLARI30

İhramMescid-iHarâmbölgesine tazimvehürmet içinvacip olduğundan bu bölgeye hac veya umre dışındaziyaretyahutticaretiçingelenlerindeihramagirmelerivacipolur.

Harembölgesi ilemîkâtsınırlarıarasındakalanlarhacveyaumreiçinihramagirmekistediklerindebulunduk-larıyerdeihramagirerler.Harembölgesiilemîkâtara-sındakibuyerlerHıllolarakadlandırılır.

İHRAMINSÜNNETLERİ

İhramagirerkentemizlikkastıylagusülabdestialmak,izâr veridâdenilenikiparçadikişsizbeyazörtüyebürünmek, ihramagirerkeneğerkerahatvaktideğilse ihramınsün-netiniyetiyleikirekâtnamazkılmak,buikirekâtlıknamazkılınamazsabunudahasonrakılmak.

Telbiyeyi her fırsatta ve çokça okumak, gusülden önce tırnakları,kasıkvekoltukaltıkıllarınıkesmekvegüzelkokusürünmekdesünnettir.

İzâr ve ridânın beyaz renkte olması, yeni veya yıkanıp temizlenmişolmasımüstehaptır.Buörtüleringeniş,rahathavluveyapeştemalcinsindenbirşeyolmasıtavsiyeedilir.

Bütünbunlarıözetleyecekolursak:İhramagirmekisteyenkimse mîkât yerlerine geldiğinde mümkünse her türlütemizliğiyapıpgusülabdestialır.Eğerbunaimkânbulamı-yorsasadeceabdestalır.Üzerindekinormalelbiseleriniçı-kartıpizârveridâyasarınırkenihramaniyeteder.Hemenarkasındanyükseksesletelbiyegetirir.Bunuüçkeretek-rarederveikirekâtnamazkılar.Dahasonradaihramdançıkıncayakadarihramınbütünyasaklarınauymayaçalışır.

HAC VE ŞARTLARI 31

MÎKÂTI IHRAMSIZ GEÇMEK

İhramın şartlarından birisi, mîkât ye-rinden ihrama girmek, yani hac veya umreye niyet etmek olduğuna göre, ihramsız olarak bu bölgelerin geçil-mesi hâlinde geri dönülerek ihrama girilir. Eğer geri dönme imkânı yoksa, ihramsız mîkât yeri geçildiği için bir kurban cezası gerekir. İlk ziyaret yeri Medine ise Cidde’ye ihramsız girile-bilir. ihrama daha sonra Medine’de,ZülhuIeyfe’de girilir.

Zülhuleyfe

MEDİNE

Yelemlem

Karnül-menâzil

Zâtüırk

Rabiğ

KIZILDENİZ

MîkâtMahâlleri

HAC VE ŞARTLARI32

İHRAMYASAKLARI

İhramagirdiktensonrabirtakımyasaklarbaşlarkibunlarauyulmaması hâlinde hem haccın sevabında bir eksilme,hemdebirtakımdünyevicezalarsözkonusuolur.İhram-lının bu yasakları bilmesi ve bunlardan birini işlediğindeçekeceğicezanınneolduğunuöğrenmesiicapeder.

1- Ihrama mîkât sınırları içinde veya öncesinde girilir.Şayet mîkât sınırları ihramsız geçilmişse mutlaka geridönülmesi ve o yerlerde ihrama girilmesi gerekir. Bunuyapmayanlarınbircezakurbanıkesmeleriicapeder.

2- Ihramlı kimse için cinsî münasebet haramdır.EğerArafat’takivakfedenönceböylebirhareketvukubu-lursahacfasidolur.Yenidenhacyapmakgerekir.Arafat’tavakfedensonracinsîmünasebettebulunanbirkimsenindevekurbanetmesigerekir.ŞayetbukimseAkabecemre-sindeşeytanıtaşlayıphenüztıraşolmadancinsîmünase-bettebulunursabirkoyunkurbanetmekzorundadır.

3- Ihramdan çıkabilmek için şeytan taşlamak, kurban kesmek ve tıraş olmak icap etmektedir.Şeytantaşlamadanvekurbankesmedenöncetıraşolankimsenincezaolarakbirkoyunkurbanetmesiicapeder.

4- Koku sürünmek de ihramın yasaklarındandır.Muhrim olan kimse vücuduna veya üzerindeki izâr veridâsına hiçbir güzel koku süremez. Böyle bir hareketsonundayakoyunkurbanetmesiyahutsadakavermesigerekir.Eğerkokusürülenorgançokisekurbancezası,azisesadakavermecezasıgerekir.Birazanıntamamınaveyabütünazalarınagüzelkokusürünenkimsecezaolarakbirkoyunkurbanedecektir.Başınakınayakankimsedeko-yuncezasıilecezalandırılır.

HAC VE ŞARTLARI 33

İhramlıkimseninkokulusabun,kokulusürme,kokuluilaçkullanmasıcaizdeğildir.Buhâllerdebazenkoyunkurbanetmek,bazendekefaretiçinsadakavermekicapeder.

5- Ihramlı için tırnak kesmek de yasaktır.Birelininveyaayağının tırnaklarının tamamınıkesenbirmuhrimkoyunkurbanetmekzorundadır.Dahaazsayıdatırnağınıkesenkimseiseherbiriiçinbirsadakaverir.

6- Dikişli elbise giymek, yahut topuğu kapalı ayakkabıgiymek de muhrim için caiz olmaz.Tambirgün,yanisabahtanakşamakadardikişlibirelbisegiyenmuhriminbirkoyunyadakeçiboğazlamasıvaciptir.Dahaazsüreiçinsadakavermekgerekir.

Muhrimindikişlielbiseyiyahutayakkabıyıkasten,unuta-rakyahutzorkullanıldığıiçingiymişolmasıcezayıdüşür-mez.Dikişlielbiselereğerkollarıgiyilmedenomuzaatılancübbe, palto gibi bir şeyolursa veonlar omuzaatılarakkullanılırsabircezagerekmez.

Muhrimbaşınıörtenbir takkeveyabenzerişeykullana-maz.Eğerbutakkeveyasarığıbirgeceveyagündüzmüd-detisüresincegiymişsekurbanlacezalanır.Dahaazsüreiçinisesadakavermesiicapeder.

7- Avlanmak da ihramlı için yasaktır.Muhrimhiçbirkarahayvanınıavlayamaz.Buhusustaavhayvanını bilerek öldüren, bilmeden veya unutarak yadayanılaraköldüren,yahutöldürülmesineyardımcıolankimse arasında fark yoktur. Bunlar ceza olarak avlananhayvaniçintakdiredilenbedeliödemekyahutbirkoyunveyakeçikurbanetmekzorundadırlar.

HAC VE ŞARTLARI34

8- Ihramlı kimsenin Harem sınırları içindeki yaş ağaçları kesmesi, otları koparması yasaktır.Ağaçkesmeninyahutotkoparmanıncezasıyaonunkıy-metinitasadduk,yahutbirkoyunveyakeçikeserekharemdâhilindekifakirleredağıtmaktır.Kuruağaçlarıkesmekte,yahutkurumuşotlarıkoparmaktasakıncayoktur.

9- Ihramlı iken kavga etmek veya münakaşa etmek de yasaklar arasındadır.Böyleyapankimselerkefaretiçinsadakaverirler.

İHRAMLIİÇİNYAPILMASINDASAKINCAOLMAYANHUSUSLAR

İhramlıkimsesuveyakokusuzsabunlahertürlütemizliğiyapabilir, gusledebilir. Çamaşır yıkamak, dikişli deolsapara kesesi veya kemeri kullanmak, bunları boyna as-mak, şemsiye kullanmak, ağaç altında gölgelenmek,kapalıbinaiçindebulunmak,yüzüktakmak,kokusuzsür-me,dişfırçasıveyamisvakkullanmak,nalıntipitakunyaveyabenzeriterliklerigiymeksakıncalıdeğildir.

Kadınların ihramı elbiseleridir. Ancak bu elbiselerin tenigöstermeyecek,kalınvebeyazrenkteolmasıtavsiyeedilir.

Tekrar hatırlatmalıyız ki; bir kimse ihrama girdiği andanitibaren tıraş olamaz, vücudundan bir tüy koparamaz,tırnaklarınıkesemez,kokusürünemez,cimaedemez,ci-mayagötürücühâlvedavranışlardabulunamaz,kötüsözsöyleyemez,hiçkimseilekavgaveyamünakaşayapamaz,kalpkıramaz,gönülyıkamaz.

Bütünbunlarla âdetabirmelekhayatı yaşamaya çalışır.Zatenihramlıolmakhertürlügünahvekusurlardanuzak-laşmakiçindir.

İhramın yasaklarına uyarak ve sık sık telbiye getirerekMekke’ye erişen hacılar bütün heyecan ve sevinçleriyleeşyalarınıyerleştirir,yenidengusülabdestialırvegündüzvaktini tercih ederekAIlah’ınmuazzambeytine giderler.Harem-i Şerif’in kapısına gelinceye kadar telbiye, tekbir,tehlil ve salât-u selâm getirirler. Harem’in kapısında tel-biyeye son verir; huşu, huzur ve büyük bir edeple içerigirerler.

Beytullah görüldüğünde üç defa tekbir ve tehlil getirilir.OradaAllah’ınverdiğibubüyüknimet içinona teşekküredilirveşükürleduaedilir.Buduasırasındaşunlarısöyle-mekmümkündür:

يما ، و مهابة يت تشر يفا وتكر يما و تعظ ب هم زد هذا ال الله أو اعتمره ن حج مه مم مه وعظ فه و كر ا ، و زد من شر ر و ب

ا ر يما ومهابة و وب تشريفا و تعظ

HAC VE ŞARTLARI36

“Allah’ım! Şu mübarek beytin şeref, hürmet, azamet ve hey-betini artır. Ona hürmet ve tazimde bulunan hacıların, hac ve umre yaparak onu ziyaret edenlerin de şeref, mertebe ve iyiliğini çoğalt.”

Sonra vakit geçirilmeden tavafın başlangıç noktası olanHacerülesvedistikametinedoğruyürünür.BurayavarılıncaTemettüvekırânhaccınaniyetedenlerumretavafına,ifradhaccınaniyetedenlerdeKudümtavafınaniyetederler.

UMRETAVAFIİÇİNNİYET

“Allah’ım Senin rızan için umre tavafına niyet ediyorum. Bana kolaylık ver ve bunu benden kabul buyur.”

Kudümtavafıiçindeşöyleniyetedilir:

“Allah’ım Senin rızan için Kudüm tavafına niyet ediyorum. Bana kolaylık ver ve bunu benden kabul buyur.”

BuniyetlerdensonratavafyapacakolankimseönceHa-cerülesved’iöper.Ancakizdihamsebebiylevebaşkalarınırahatsızetmekkorkusuyüzündenbunaimkânbulamıyor-sa,Hacerülesvedkarşıdan,ellerkaldırılmakve:

سره لي ي تك الحرام ف ي هم إني نويت أن أ ئدي طواف ب اللعة أشواط طواف العمرة لوجهك الكريم ي سب ل من ب وتق

سره لي ي تك الحرام ف ي هم إني نويت أن أ ئدي طواف ب اللعة أشواط طواف القدوم لوجهك الكريم ي سب ل من ب وتق

HAC VE ŞARTLARI 37

“BismiIIahi Allahu Ekber! Allahu Ekber ve IiIlâhiIhamd”de-nilmeksuretiyleselamlanır.Buselama“istilâm”adıverilir.

DahasonraKâbesol tarafaalınaraketrafındadönmeyebaşlanılır.Budönüşyedikeztekrarlanır.Herdönüşe“şavt”adıverilir.Demekkibirtavaftayedişavtvardır.Tavafsıra-sındaçeşitlidualarokunur.Ayrıca tavafınHatimdenilenduvarınarkasındanyapılmasıgerekir.

Hatim Kâbe’nin Altınoluğu tarafında, yerden bir metreyüksekliktevebirbuçukmetregenişlikteolanyarımdaireşeklindebirduvardır.BuranıniçkısmıdaKâbe’dendir.

Tavafa başlarken ve her dönüşte Hacerülesved’in hiza-sına gelindiğinde bumübarek taş istilâm edilir, Rüknül-yemânî’yeselamverilir.

BütünşavtlardaRüknülyemânîileHacerülesvedarasındaşuduaedilir:

“Ey Rabbimiz! Bize dünyada iyilik, ahirette de iyilik ver. Bizi cehennem azabından koru ve iyilerle birlikte cennete koy. Ey âlemlerin Rabbi olan aziz ve çok bağışlayıcı Allah’ım, günah-larımızı bağışla.”

ـه الحمد ر و لل ب ه أ ك ر الل ب ه أ ك ه الل سم الل ب

ي الخر ة حسنة و قنا ا حسنة و ف ي ن ي الد نا ءاتنا ف ربار رار، يا عزيز يا غف عذاب النار و أدخلنا الجنة مع ال ب

ن يا رب العالمي

HAC VE ŞARTLARI38

HAC VE ŞARTLARI 39

Kendisinden sonra sa’y yapılacak tavafların tamamındaıztıbâ,ilküçşavtısırasındaremelyapmaksünnettir.

Iztıbâ, ihramı sağ omuzun altından sol omuzun üstünealarak,sağkoluveomuzuaçıktabırakmakdemektir.

Remel, kısa adımlarla ve omuzları silkeleyerek çalımlı,sert,heybetli,canlıvesüratlişekildeyürümekdemektir.Bu, Asr-ı saâdet döneminde müşriklerin, Kâbe’yi tavafedenmüminlerigörünceonlarızayıflıklaithametmeleriüzerinePeygamberimiz’in: “Bugün kendisinimüşriklerekarşı güçlü olarak gösteren kimseye Allah rahmetiylemuamele etsin.” buyurması ve bizzat kendisinin deremel yapması suretiyle sünnet olmuştur. Bugün deMüslümanlartavafın ilküçşavtındahertürlüdüşmanakarşıİslam’ınizzet,şerefvekudretinigöstermekistergibiremelyaparlar.

Büyükbiredep,huşuvetevazuilevekimseleriincitmedentavafbitirildiktensonrahacı,Makâm-ıİbrâhîm’inarkasın-daikirekâttavafnamazıkılar.Makâm-ıİbrâhîmcivarındanamazkılmaimkânıbulamayanlarKâbe’ninherhangibiristikametindebunamazıedaederler.

Hertavaftansonrabu ikirekâtlıknamazıedaetmekva-ciptir.Nevarki,kerahatvaktiiçindekılınmaz.Dahasonrakılmakicapeder.

Tavaf namazı sırasında birinci rekâtta Fâtiha’dan sonraKâfirûn, ikinci rekâtta da İhlâs surelerini okumak dahaevladır.

Kâbecivarındanamazkılankimsenin ister farz, isterva-cip, istersenafilenamazkılarkenhuşuvehudûyaengelolmuyorsa, gözlerini Kâbe’ye çevirmesinde ve sürekli

HAC VE ŞARTLARI40

orayanazaretmesindesevapvardır.Kâbe’ningörünmedi-ğiyerlerdenamazkılanlarsecdemahâllinebakarlar.

İkirekâtlıktavafnamazıbittiktensonrahacı, istediğidu-ayıyapar.SonramümkünseKâbekapısıileHacerülesvedarasındakalanveismine“Mültezem”denilenyeregelerek,ellerinikaldırıpyinehuşuvehuzuriçindeduaeder.

MüItezem’deduaetmeninsevabıpekbüyüktür.SevgiliPeygamberimizbirhadîs-işeriflerindeşöylebuyurmuştur:

“Hiçbir kimse bu MüItezem’in yanında dua etmez ki, onun duası kabul edilmesin.” (Beyhakî,Sünenü’l-Kübrâ,Hac,V,164)

TAVAFINSAHİHOLMASININŞARTLARI

1-TavafKâbe’ninetrafındaveHarem-iŞerifiçindeyapıla-caktır.

2-Birtavaftaenazdörtşavtınyapılmışolmasıicapeder.Haclailgilitavaflardaeksikkalanşavtlariçinsadakagerekir.

3-TavafamutlakaHacerülesvedistikametindenbaşlana-caktır.Aksitakdirdeoşavtyerinegetirilmişolmaz.

4-Haclailgilitavaflarbelirlizamanlariçindeyapılır.

Haclailgilitavaflarüçnevidir.BunlarKudümtavafı,ZiyarettavafıveVedâtavafıdır.Bunlarındışındakidiğerta-vafçeşitleriiseşunlardır:Umretavafı,Nezirtavafı,Nafiletavaf.

HAC VE ŞARTLARI 41

KUDÜMTAVAFI

Mekke’yegelenhacılarınilkyapacağıtavaftır.Butavafif-radhaccıvekırânhaccınaniyetedenleriçinsünnettir.

İfradhaccınaniyetedenbir kimseMekke’yegelincehe-menKudümtavafınaniyetederekbunutamamlar.

Kırânhaccınaniyetedenbirkimseiseönceumretavafınıve sa’yini yaptıktan sonraKudüm tavafını edaeder. Ku-dümtavafındansonrasa’yyapılmayacaksaıztıbâveremeldeyapılmaz.Fakatfarztavafınsa’yiyapılacaksa,kiâfâkîleriçinböylesievladır,ıztıbâveremeldeyapılır.

Kudüm tavafıArafat’taki vakfeye kadarolan süre içindeyapılabilir.DahasonraKudümtavafınınvaktigeçmişolur.

ZİYARETTAVAFI

Ziyarettavafı,haccınikirüknündenbirivefarzolantavaf-tır.Sahiholması içinArafatvakfesindensonrayapılmasıveniyetedilmesiicapeder.Butavafınvakti,bayramınilkgünününşafakvaktindenbaşlayıpömrünsonunakadardevam eden süredir. Ancak Kurban Bayramı’nın ilk üçgünü içinde yapılması vaciptir. Mazeret olmadan dahasonraya bırakılması hâlinde ceza olarak bir koyun veyakeçikurbanetmekgerekir.

Busüre içindekadınlıkhâlleridevamedenhanımlar,birsüre bekler ve temizlendikten sonra tavaf yaparlar. Ge-cikme sebebiyle kendilerine bir ceza gerekmez. Ancakmutlakakendilerinintavafetmelerişarttır.Birilerinivekilederekbutavafıyaptıramazlar.Hac,ZiyarettavafıveVedâtavafınınyapılmasıilesonbulur.

HAC VE ŞARTLARI42

VEDÂTAVAFI

MîkâtsınırlarıdışındangelenhacılariçinvacipolanVedâtavafı Mina’da taşlar tamamen atıldıktan ve Mekke’denayrılmadanönceyapılır.

Ziyarettavafındansonrayapılanherhangibirnafiletavaf,Veda tavafı yerine geçer.MutlakaVedâ tavafı diyeniyetedilmesişartdeğildir.

AyhâligörenkadınlarVedâtavafınıyapmadanMekke’denayrılacakolsalarbircezayauğramazlar.

UMRETAVAFI

Sadeceumreyapmakisteyenler,yahutumreveyahaccaayrı ayrı niyet ederek temettu haccı yapmak isteyenlerveyaumrevehaccın ihramınıbirleştirerekkırânhaccınaniyet eden kimseler umre tavafı yaparlar. Bu, onlarınMekke’ye gelince ilk yaptıkları tavaftır. Arkasından sa’yyapılacağıiçinbütünşavtlarındaıztıbâveilküçşavtındaiseremelyapılmasısünnettir.

NEZİRTAVAFI

Böylebirtavaf,nezredenkimseiçinvacipolur.Eğernezre-denkimsebununiçinbirvakitbelirlemişse,ovakteriayetetmek zorundadır. Nezir tavafından sonra sa’y yapmakgerekmez.

HAC VE ŞARTLARI 43

NAFİLETAVAF

Mekke’debulunankimselerinzamanzamanKâbe’yege-lerek,istediklerisüreiçindeyaptıklarıtavaftır.Arkasındansa’yyapılmasıicapetmez.

ButavafMekkedışındangelenleriçinnafilenamazkılmak-tandahaevladır.Hattanafilebirumreyapmaktansatava-fadevametmekveonunsayısınıartırmakdahasevaptır.

Hacıların çoğu bu hususa dikkat etmemekte ve sürekliUmreMescidi’ne gidip gelerekumre yapmaya çalışmak-tadırlar.Hâlbukibirumredensonrabolbolnafiletavaflameşgulolmakdahahayırlıdır.

TAVAFINVACİPLERİ

1- TavafaHacerülesved’denbaşlamak

2-TavafederkenKâbe’yisoltarafaalarak,sağdanyürümek

3-Mazeretiyoksayayaolaraktavafetmek

4-Abdestliolmak,gerekmişsegusletmişbulunmak

5-Setr-iavreteriayetetmek

6-TavafıHatimdenilenyerindışındanyapmak

7-Yedişavtıtamamlamak

8-Tavaftansonraikirekâtnamazkılmak

HAC VE ŞARTLARI44

TAVAFINSÜNNETLERİ

1-Tavafabaşlarken,başlangıçnoktasıolanHacerülesved’e,Rüknülyemânîistikametindengelmek

2-TavafınbaşındaveherşavtınsonundaHacerülesved’iselamlamak

3-Şavtlarıaravermedenpeşpeşeyapmak

4-Erkeklerinıztıbâveremelyapmaları

5-Nafiletavafıçokçayapmak

6-ErkeklerinKâbe’yemümkünolduğukadaryaklaşma-ları,kadınlarıniseizdihamdanuzaklaşmaları

SA’Y

Hanefîmezhebinegörehaccınvaciplerindenbiriolansa’y,Kâbe’nin iki tarafındakiSafâveMerve tepeleriarasında,SafâTepesi’ndenbaşlamaküzere,dörtkereSafâ’danMer-ve’ye,üçkeredeMerve’denSafâ’yagidipgelmeyedenir.Hergidişveyagelişbirşavttır.Öyleysebirsa’ydeyedişavtbulunur.Sa’yyapılanyere“Mes’â”adıverilir.

Yedişavtın tamamolması içinsa’yemutlakaSafâTepe-si’ndenbaşlanılmasıicapeder.Sa’yyapılırkenherşavtta,ikitepearasındabulunanveikiyeşillambaileişaretlen-miş olan kısım arasında erkeklerin “hervele” yapmalarısünnettir.

Hervele süratli, çalımlı ve canlı şekilde yürümektir. Bu,Hz.Hâcervalidemizinhatırasınıcanlandırmaküzereyapı-lır. Zira İslami kaynaklardabelirtildiğiüzereHz. İbrâhîm,hanımıHz.HâcerveoğluHz.İsmâil’iKâbecivarınagetiripbırakmıştı.Hz.HâcerbirsüresonrasuaramakiçinSafâveMervetepeleriarasındayedikezgidipgelmiş,bugünher-veleyapılankısımdaise(bukısımbirazdahaenginolduğuiçin)oğlunugöremediğindenhızlıcayürümüştü.

HAC VE ŞARTLARI 47

Kadınların sa’y esnasında hervele yapmaları gerekme-mektedir.

Sa’ybaşlıbaşınabir ibadetdeğildir.Onuniçindetekrarıolmaz.SadeceUmreveyaZiyarettavafındansonrayapılır.

SA’YİNVACİPLERİ

1- Gücü yeten kimselerin yürüyerek sa’y etmesi.Tıpkı tavafta olduğu gibi hasta ve yürümeye güç yetire-meyenyaşlıkimselerbirilerininsırtındayahutbirarabayabinereksa’yleriniyapabilirler.

2- Sa’yin tavaftan sonra yapılması.Sa’ysadeceUmreveyaZiyarettavafındansonrayapılır.

3- Yedi şavt olarak tamamlanması.Hanefîmezhebinegöresa’yindört şavtınınmutlakaya-pılmasıgerekir.Diğerşavtlareksikkalırsaherşavtiçinsa-dakavermekicapeder.Sa’ydörtşavttaneksikbırakılırvedahasonrayenidenyapılmazveyaeksikşavtlartamam-lanmazsacezakurbanıgerekir.

Şâfiîmezhebinde bütün şavtlar rükun olduğundan yedişavttamamlanmadığısürecesa’yyapılmışsayılmaz.

4- Safâ Tepesi’nden başlanıp Merve Tepesi’nde bitirilmesi.Sa’yemutlakaSafâTepesi’ndenbaşlanılmasıicapeder.

SA’YİNSÜNNETLERİ

1- Abdestliolmak.Kadınlarayhâligördüklerizamaniçin-dedekerahatsizolaraksa’yedebilirler.

HAC VE ŞARTLARI48

2-Tavafilesa’yipeşpeşeyapmak.Yanitavafnamazındanhemensonrasa’yebaşlamak.

3- Sa’ye başlamadan önce Safâ Tepesi’nden Hacerüles-ved’iselamlamak.

4-HerşavttaSafâveMervetepelerinde,Kâbe’yigörecekkadaryükseğeçıkmak.

5-SafâveMervetepelerindeyüzüKâbe’yeçevirerektek-birvetehlilgetirmek,duaetmek.

6-Vaditabanındaerkeklerinherveleyapmaları,diğeryer-lerdenormalyürümeleri.

7-Sa’yesnasındaduailemeşgulolmak.

8-Şavtlarıaralıksızvepeşpeşeyapmak.

USULÜNEUYGUNSA’Y

TavafnamazındansonraHacerülesvedselamlanırveSafâTepesi’neçıkılır.Buradaumreveyahaccınsa’yi içinniyetedilir.Buniyetteşöyledenir:

“Allah’ım! Senin rızan için Safâ ile Merve arasında yedi şavt hac (veya umre) sa’ yini yapmaya niyet ediyorum. Bu ibade-ti bana kolay kıl ve bunu benden kabul buyur.”

عة فا و المرو ة سب ن الص ي ي ما ب ع هم إني نويت الس اللي ل من ب سره لي وتق ي ي الحج )العمر ة( ف أشواط سع

HAC VE ŞARTLARI 49

SonraKâbe’yedönülüptekbir,tehlilvesalavat-ışerifeleroku-nurveMerve’yedoğruyürünür.Buesnadaileridemetinleri-nivereceğimizdualarokunur.Dileyenbaşkadualardayapar.

Sa’yinbütünşavtlarındaerkeklerherveleyaparlar.Herve-leesnasındaşuduaedilir:

“Allah’ım! Günahlarımı bağışla, bana merhamet et, affet ve bana ikram et. Bildiğim bütün günahlardan vazgeçiyorum. Sen bizim bilmediklerimizi de bilirsin. Şüphesiz ki Sen azîz ve en kerîm olansın.”

Merve’deyineKâbegörülecekkadaryükseğeçıkılır.Bey-tullah’a dönülüp tekbir, tehlil ve salavatlar okunur, ellerkaldırılıpduaedilirveyedişavttamamlanaraksa’ybitirilir.

Sa’y umre ve hac için birer defa yapılır. Umre sa’yi um-redensonra,haccınsa’yidehacdansonrayapılır.haccınsa’yini ziyaret tavafından önce yapmak caizdir. Âfâkîleriçinböyleyapmakevladır.

SA’YİBADETİNİNSIRRI

Sa’yiçindebüyükhikmetlerbarındıranönemlibiribadet-tir.Kul, Safâ veMerve tepeleri arasındaböyle yedidefagidip gelmekle ilahî rızayı arayışın sembolü hâline gelir.Gerçekten sa’y bir arayıştır.Hz.Hâcer’in yaptığı gibi, ih-tiyaçlariçintabiatınkalbindearaştırmayapmakvesankitaştansuçıkarmagirişimidir.

Yaşamaya ve başkalarını yaşatmaya, ümitsizliğe vemis-kinliğekarşı,hazırcılığavetaklitçiliğekarşıbüyükbirmü-cadeleşuurudursa’y.Elimizdengeleniyaparakiçimizdekiçöldeveihmaledilmiştabiatınderinliklerindecoşkulubir

HAC VE ŞARTLARI50

pınarınzemzemgibiakmayabaşladığınıhissedeceğiz.İmam-ıGazâlîsa’yinhikmetinişöyleözetler:

“Kul,sa’yileRabbi’nehizmettekiihlasınıgöstermek,ken-disinerahmetvemerhametgözüylebakılmasınıistemekiçin, arka arkaya padişahın bahçesinde gidip gelen birkimse gibidir. Kul, birincisinde affedilmediği takdirde,ikincisindeaffedileceğiniumarakSafâileMervearasındagidipgelmeyedevameder.”

ARAFAT’TAVAKFE

HaccınüçfarzındanbiriolanArafatvakfesininbelirlişart-larıvardır.

Vakfebelirlibiryerdekısadaolsabirsüredurmakmana-sınagelir,ıstılahtaiseZilhicceayının9.günü,yaniKurbanBayramı’nınarefesinde,güneşintamtepeüzerinegeldiğiandan,bayramınbirincigünüşafaksökmesinekadarolansüreiçinde,velevkibiranlıkbirzamanolsunArafathudut-larıiçindedurmakdemektir.Buvakfe,haccınfarzlarındanolduğuiçinyerinegetirilmediğitakdirdehacıolunmaz.

HacdaikincibirvakfedahavardırkibunaMüzdelifevak-fesidenirvebuvaciptir.Arafatvakfesininöneminibelirt-meküzere sevgili Peygamberimiz “Hac, Arafat’tır.” (EbûDâvûd,Menâsik,68)buyurmuştur.

Arafat, Harem sınırları dışında fakat Hıll bölgesinde,Cebel-i Rahme denilen mübarek tepenin eteklerinde,hudutlarıbelirlibirbölgedir.Vakfeancakbubölgeiçindeyapılırsasahiholur.

HAC VE ŞARTLARI 53

Vakfenin zamanı Arefe günü, yani Zilhicce ayının 9. gü-nüdür.ÖğlevaktindebaşlarveZilhicce’nin10.günü,fecirvaktinekadardevameder.

Ancak9.güngüneşbatmadanönceArafat’tanayrılmakvebusüreiçindegeridönmemekhâlindebirkoyunveyakeçikurbanedilmesivacipolur.ZiraArafat’tagüneşbatıncayakadarbeklemekdevaciptir.

Arafat vakfesi için gelenler, ZiIhicce’nin bu 9. gününde,ikindinamazınıhenüzvaktigirmediğihâldeöğlenamazıvaktindekılarlar.Bunacem-i takdimdenilirki,sünnettir.BunamazlarıcemaatleveMescid-iNemiredenilencami-dekılmakdahasevaptır.Ancakayrıayrıdakılınabilir.Hernamazınfarzıkılınırkenkametgetirilmesiicapeder.

Öğleveikindinamazlarıcem-itakdimilekılınırken,ezanokunduktansonraönceöğlenindörtrekâtlıksünnetikı-lınır,sonrakametgetirilereköğleninfarzıkılınır.Öğleninsonsünnetikılınmadan,hemenikincidefakametgetirile-rek,ikindininfarzıedaedilir.Demekkibuesnadaöğleninsonsünnetiveikindininsünnetikılınmaz.Ziracem-itak-dimsırasında,ikinamazarasındabaşkabirnamazkılmakmekruholur.

Hayızlı,nifaslıolmak, cünüpolmak,abdestsizbulunmakArafatvakfesinezararvermez.Bununiçinyatağındankal-kamayacakkadarağırhastaolanlarbilebirsüreiçinAra-fat’agetirilerekvakfeyaptırılırlar.Buesnadaşuurluveyaşuursuz olmak, uykuda ve uyanık bulunmak da önemlisayılmaz.

Arafatvakfesimutlaksurettehaciçingirilmişihramileya-pılır.Bu,vakfeninsahiholmasıiçinilkşarttır.Diğerşartlarisedahaönceaçıklandığıgibivakfeyikendisüresivekendibölgesiiçindeyapmaktır.

HAC VE ŞARTLARI54

Zilhicce’nin9.günü,güneşbatarbatmaz,akşamnamazıkı-lınmadanhemenArafatbölgesindenMüzdelife’yehareketedilir.Ziraakşamnamazı,MüzdeIife’yevarıldığında,yatsınamazıvaktindecem-ite’hirilekılınacaktır.Buvaciptir.

Cem-i te’hir esnasında önce akşam namazının farzı içinkamet getirilir ve hemen arkasından namaz kılınır. Son-ra, akşamın sünneti kılınmadan tekrar kamet getirilerekyatsınınfarzıkılınır.Bundansonrayatsınınsonsünnetivevitirnamazıedaedilir.Cem-ite’hircemaatlekılınabileceğigibiyalnızdakılınabilir.

ArafatvakfesisırasındaCebel-iRahmeeteklerinegitmekveoradabüyükbirhuşûiçindeduaetmekçoksevaptır.Buduadakendimiz,ailemiz,annevebabamızvebütünMüs-lüman kardeşlerimiz için tazarru ve niyazda bulunuruz.Özellikle Müslümanların birliği, bütünlüğü ve kardeşliğiiçingözyaşlarıiçindeCenâb-ıHakk’ayalvarırız.

SevgiliPeygamberimizşöylebuyurmuştur:

“Allah hiçbir günde, Arefe gününde kullarını ateşten azat ettiği kadar azat etmez. Ve o gün Allah kullarına tecelli edip, onlarla meleklere karşı iftihar eder ve ‘Kullarım, benden ne istiyorlar?’ diye sorar.”(Müslim,Hac,1348)

Resûl-iEkrembaşkabirhadislerindeşöylebuyurmuştur:

“Duanın en hayırlısı Arefe günü yapılandır. Benim söylediğim ve benden önceki peygamberlerin söy-ledikleri en hayırlı söz: ‘Lâ ilâhe illallâhu vahdehû lâ şerîke Ieh, Iehu’I mülkü ve lehu’l-hamdu ve hüve alâ külli şey’in kadîr’ sözüdür.”(Tirmizî,Dualar,3585)

HAC VE ŞARTLARI 55

İbn Abbas (r.a.)’dan rivayet edildiğine göre Resûlullah(s.a.v.) Zilhicce’nin ilk on gününde yapılan amelleri diğergünlerde yapılan amellerden daha faziletli gördüğünüsöylemiştir.Sahâbîlerdenbazıları: “Allahyolundakicihaddamıdiyesormuşlar,Resûlullahşöylebuyurmuş:

“Evet, cihad da. Meğer ki bir adam kendini ve malını tehlikeye atarak çıksın ve hiçbir şeyle dönmesin.” (Buhârî,Îdeyn,11)

Birrivayettedeşöyledenmiştir:

“Bu on günde olduğu kadar sâlih amelin, AlIah’ın en çok hoşuna gittiği başka günler yoktur.” (Tirmizî,Savm,52)

Arafat,Peygamberimiz’inümmetininbağışlanacağınadairilahîmüjdeyialdığıyerdir.O,vakfesırasındaböylebirduaetmiş, Cenâb-ı Hak da kabul buyurmuştur. Allah vakfeyapanmüminlerleiftiharederek,meleklerine“Eymelek-lerimşahitolun!Benonlarıbağışladım”buyurmuştur.

Resûl-iEkrem’invefatından82günöncegerçekleştirdiğiVedâHaccı’ndahaccındiğeresaslarınınolduğugibiArafatvakfesinin de bütün incelikleri, onun kutlu uygulamala-rıylasonşeklinialıpbelirlenmiştir.Dininkemaleerdiriliptamamlandığına dair, Mâide suresinin 3. ayeti de, yinePeygamberEfendimiz(s.a.v.)’inArafat’tabulunduğusıra-danazilolmuştur.

ARAFATVAKFESİNİNSIRLARI

Arafataynıgünveaynısaatlerdeyüzbinlerce,hattamil-yonlarcaMüslüman’ınomuzomuzavakfeyedurduğumu-

HAC VE ŞARTLARI56

azzamvemuhteşemtoplantımekânıdır.Dünyanınhiçbiryerindegörülmesimümkünolmayanbumanzaraaslındamahşer gününü, oradaki ArasatMeydanı’nı hatırlatmasıbakımındandabüyükönemtaşır.

Allah’ınyüceçağrısıveHz.İbrâhîm’iniçtendavetineuya-rak toplananmüminler, üzerilerinde kefenlerini andıranihramlarıyla,dünyanınbütüntelaşlarındansıyrılıpHakk’ınafsancağıaltınakoşarlar.Güneşinolancahararetinerağ-menbumeydandatoplananlarKâdir,Kahhâr,TevvâbveRahîmolanAllah’ınhuzurundakulluklarınıizharedip,kor-kuveümitleayaktabekleşir;yüreklerindenkopupgelenduygularve içligözyaşlarıylagünahlarını itirafedip, rah-met sahibi yüce yaratıcının kapısını çalarlar.Genç, yaşlı,kadın,erkek,hasta,sağlam,zengin, fakirMüslümanlarınbenzerhislerledoluptaştığı,kardeşlikvesevgibağlarıylabirbirlerinekenetlendiği,ebedîdüşmanlarışeytanakarşıelbirliğiylemücadele edip tekbir ve telbiyelerini göklereyükselttiğibumuazzamgünvemekânsayısızbereketler,erişilmeznicenimetlerledoludur.

ARAFATVAKFESİNİNSÜNNETLERİ

1- Arefe günü güneş doğduktan sonra,Mina’dan Arafatbölgesinedoğruhareketetmek

2-NemireMescidi’ndeimamınöğlenamazınıkıldırmadanönce,tıpkıcumahutbesigibiikihutbeokuması

3-Cem-itakdimyapmak,yaniikindinamazınıöğlenama-zınınvaktindekılmak

4-Vakfeiçingusülabdestialmakveyaabdestlibulunmak

HAC VE ŞARTLARI 57

5-Oruçlubulunmamak.(Arefegünüoruçtutulmasımek-ruhtur.)

6-VakfeyiCebel-iRahmetepesininyanındayapmayaça-lışmak

7-Vakfesüresincetelbiye,tekbir,tehlil,salavatveduailemeşgulolmak,Kur’anokumak,namazkılmak

8- Vakfeyi mümkünse binek üzerinde, değilse ayak-tayapmak. (Oturarak vakfe yapılabilir. Ne var ki ayaktaduranoturandan,bineküzerindevakfeyapandaayaktadurarakvakfeyapandandahaçoksevapkazanır.)

9-Vakfeesnasındakıbleistikametinedönmek

MÜZDELİFEVAKFESİ

Arafat’ta, güneş battıktan hemen sonra hacılar Müzde-life’yegelirler.BurasıHaremsınırları içinde veArafat ileMinaarasındabirmevkidir.

Hacda,ArefegününübayramabağlayangeceyiMüzdeIi-fe’de geçirmek sünnet, Müzdelife’de vakfe yapmak isevaciptir.

Müzdelifevakfesininsahiholmasıiçin;haciçinihramlıbu-lunmak,öncedenArafatvakfesiniyapmışolmakvevakfe-yiMüzdelifesınırlarıiçindevebayramsabahı,tanyerininağarmayabaşlamasındangüneşindoğmasınakadarolansüreiçindetamamlamakicapeder.

Busüre içinde istersekısacıkbirvakitdahiMüzdeIife’debulunankimsevakfeyiyapmışsayılır.Buesnadauykulu,uyanık, baygın olmak zarar vermez. Önemli olan oradabulunmuşolmaktır.Niyetşartdeğildir.

Müzdelife vakfesininMeş’ar-iHarâmdenilen yerde yapıl-masısünnettir.Buradadabolbolduaveniyazdabulunulur.

HAC VE ŞARTLARI 59

MüzdeIife’devaktigelincesabahnamazınıkılmaktaaceleetmek, namazdan sonra telbiye, tekbir, tehlil, salavat vedua okuyarak ortalık aydınlanıncaya kadar durmak vebunlarıMeş’ar-iHarâmyakınlarındayapmaksünnettir.

GeceyiMüzdelife’de geçirmekde sünnettir. Bu esnadabirazuyuyupistirahatgibi,duaveniyazladavakitgeçi-rilir.ŞeytanıtaşlamakiçingerekentaşlarMüzdelife’dentoplanır.Bunlarnohuttanbirazdahabüyükyetmişka-dar taş olup, yıkanıp temizlendikten sonra cemreleregötürülür.

Müzdelife vakfesinin zamanı bayramın birinci günü,güneş doğduktan sonra biter. Bu süre içinde vakfeyiyapmamışolan,yahutşafaksökmedenözürsüzveyazo-runlulukolmadanMüzdelife’denayrılmışolanbirkimse,vacibiyerinegetirmediğiiçincezaolarakbirkoyunveyakeçikurbaneder.

MÜZDELİFEVAKFESİNİNSIRLARI

MüzdelifeHz.ÂdemileHavvâannemizinArafat’tabuluş-malarından sonra gelip geceyi geçirdikleri yerdir. AyrıcaHz.İbrâhîm(a.s.)dahacibadetiniyaparkenMüzdelife’devakfeyapmış,Resûlullah’ınuygulamasıdaböyleolmuştur.O,Arefegünü,güneşinbatışındanhemensonrahareketedip Arafat’tanMüzdelife’ye gelmiş; akşam ve yatsı na-mazlarını burada, yatsı namazı vaktinde “cem-i tehir”lekılmıştır.

Geceyidua,niyazve istirahatlegeçirenEfendimiz, fecrinilk sırasında sabah namazını eda ettikten sonra, KuzahTepesi’ndevakfeyapıp,henüzgüneşdoğmadanMina’yahareketetmiştir.

HAC VE ŞARTLARI60

Mina’dacemrelereatılacaktaşlargenellikleMüzdelife’detoplanır.Buhareketertesigünşeytanvehizbiyleyapıla-cakolanbüyük savaş için silahlanmakgibidir.MüminlerbuşuurveanlayışlaMüzdeIife’yesığınırlar.Yüzbinlerce,hattamilyonlarcaMüslüman’ın Arafat vakfesinden son-ra gelip iki dağ arasındaki bu vadide konaklar, gecenin,mahşerîbirkalabalığıbağrınabasıpyarınkibüyükcihadahazırlanır. GerçektenMüzdelife kelimesinin lugatmana-sındanyolaçıkılsabileburadakivakfeninnekadarönemliolduğuanlaşılır.Bumevkiöylebiryerdirki,üzerindeduaveniyazdabulunankimseyiyüceleryücesiAllah’ınrızası-na,hoşnutlukverahmetinekavuşturur.

Burası “Meş’ar-i Harâm”dır. Şuurlanma, ibadet bilincineerme, işin hakikatini görüp, gerçek bir teyakkuz hâli ilesilahlanmayeridir.Meş’arlügatta“bilmek,hissetmek”an-lamınagelen “şuur”kökündengelir.Kelime ism-imekânolarakkullanıldığınagöremeş’ar,şuurlanma,biliphisset-me, incemanaları kavrama yeri” demek olur. Böyle birincelik ve kalp safiyeti ile Müzdelife şuuruna ermek el-bettebilgiveemekister.Buradahayatınanlamını,nefislemücadeleninyüceliğini,bumücadeleninbüyüklüğünüveilahîrızayaengüzelbiçimdekavuşmaheyecanınıduymaklazımdır.BuiseMüzdelifegecesininkaranlığında,milyon-larca insanın arasında bile yapayalnız kalmayı beceripderindüşünceleredalmayıgerektirir.

Müzdelife’deşeytanı taşlamak içingerekentaşları topla-yıp,belkionlarasımsıkısarılıpuykuyadalabiliriz.İstirahatetmek,dahadinçvedahagüçlüolarakuyanmakiçin iseelbettecaizvehattagereklibileolur.NitekimResûl-iEk-remdeMüzdeIife’degeceyiuykuveistirahatlegeçirdiktensonrasabahnamazınıerkenceedaedip,vakfesinideyap-tıktansonraMina’yahareketetmiştir.

REMY-İCİMÂR(ŞEYTANTAŞLAMAK)

Müzdelife’devakfeyibitirenhacılarbirbaşkaönemliiba-detiyerinegetirmeküzereMina’yagelirler.Buradaçadır-larına yerleştikten sonra daha fazla vakit kaybetmedenCemre-iAkabe’yegidip,halkarasındabüyükşeytandeni-lencemreyeyeditaşatarlar.Butaşlarişaretliyerevetekerteker atılır.Nohut tanesindenbüyükolanbu taşlar, başparmaklaşehadetparmaklarıarasındatutularakfırlatılır.

Herbirtaşatılırkenşöyledenir:

“Bismillâhi Allâhu Ekber! Rağmen Lişşeytâni ve hizbihî”

“AlIah’ın adıyla. Allah en büyüktür! Şeytana ve ona tabi olanlara rağmen bu böyledir.”

طان و حز به ي ر ، رغما للش ه أكب ه الل سم الل ب

HAC VE ŞARTLARI 63

Atılanhertaşınişaretlenmişvebetonlaçevrilmişolanye-riniçinedüşmesi icapeder.Aksihâldeyenidentaşatılır.Akabe cemresine taş atarken Mina’yı sağ, Mekke’yi soltarafaalmakdahauygundur.Taşlarıyedidenfazlaatmakmekruhtur.Dahaazatmakisesadakacezasınıgerektirir.Taşlarınyedisibirdenatılırsatektaşatılmışgibiolacağın-danonlarıtekertekervesayarakatmakicapeder.

Taşlarıatmayıpdaeliylecemreninüzerinekoyankimsebuibadettekigayeyeuymamışolur.

BayramınbubirincigünündesadeceAkabecemresinde-kibüyükşeytanın taşlanması lazımdır.Butaşlama işininöğle namazından önce bitirilmiş olması sünnet, öğle ilegüneşinbatışıarasındayapılmasıcaiz,güneşinbatışındansonrayapılmasıisecaiz,fakatmekruhtur.

Akabecemresitaşlandıktansonradiğerikişeytanbugüntaşlanmaz.

HacılarındikkatetmelerigerekenönemlibirhusushangişeytanınAkabecemresiolduğunubilmektir.Ziraşeytan-larısembolizeedenişaretlerbirbirineyakınveüçtanedir.Eğerbayramınbirincigünündebüyükşeytanyerineküçükşeytan,yahutortaşeytantaşlanmışolursacezaolarakbirkoyunveyakeçikurbanetmekicapeder.Aynıgüntaşlamaiadeedilirse,cezakurbanıkesmekdüşer.

Telbiye,Akabecemresitaşlandıktansonrakesilir.Artıkbirdahatelbiyeokumakdoğruolmaz.

Bayramınbirincigünübüyükşeytanayedi taşatıldıktansonra, temettu ve kırân haccına niyet edenler kurbankesmeküzerehareketederlerveyatoplucakesilecekKur-banların kesildiği haberini beklerler. Kurban kesilmeden

HAC VE ŞARTLARI64

katiyyen tıraşolmazlar.Aksi takdirde ibadetlerinsırasınıbozduklarındanbirkoyunveyakeçikurbanetmekzorun-dakalırlar.Demekkiönceşeytantaşlanacak,sonrakur-bankesilecekvedahasonradatıraşolunarakihramdançıkılacaktır.

İfradhaccınaniyetetmişolanlarşeytanıtaşladıktansonrakendilerine kurban kesmek vacip olmadığından hementıraşolarakihramdançıkabilirler.

Şeytan taşlayan, kurban kesen ve nihayet tıraş olarakihramdan çıkan hacılarmümkünse aynı gün içinde, de-ğilsebayramınilküçgünüiçindeKâbe’yegiderekZiyarettavafınıvedahaöncedenyapmamışlarsasa’yiyapıphacibadetlerinitamamlarlar.

Ziyaret tavafının bayramın ilk üç günü içinde yapılmasıvaciptir. Bu tavafı ve sa’yi yapan hacılar tekrar Mina’yadönerek,bayramgünlerivegeceleriniMina’dageçirirler.Busünnettir.Bayramınikincigünüöğledensonratekrarcemreleregidilir.Buradasırasınaçokdikkatederekönceküçükşeytana,sonraortaşeytanaveensonradabüyükşeytanayedişerdenyirmibirtaşdahaatılır.Butaşlamayıöğledenönceyapmakcaizdeğildir.

Bayramınüçüncügünüdeyineöğledensonra cemrele-regidilerek,küçükşeytandanbaşlamaküzereüçşeytantaşlanır.OgünhacılaristerlerseMina’danayrılırlar.OgünMina’danayrılmayanlarındördüncügündeşeytanlarıtaş-lamalarıicapeder.

Şeytantaşlamakvacipolduğundanbunuyapmayanveyahastalığı, yahut yaşlılığı sebebiyle kendisi gidemediğihâldevekillerinedetaşlatmayankimselerincezakurbanıkesmelerigerekir.

HAC VE ŞARTLARI 65

Gücüyetenlerinbizzattaşlamayakatılmalarıicapeder.Bunlarınvekiltayinetmelericaizolmaz.

Taşlamasırasındadikkatedilecekbazıhususlardaşunlar-dır:

Atılantaşlarıntaş,tuğla,kiremitgibitoprakcinsindenolmasıgerekir.Tezekveyakemikgibişeyleratılmaz.

Atılantaşlarıntekraratılması,büyükbirtaşınparçalana-rakyeditaşhâlinegetirilmesi,hercemreyeyedidenfazlataşatılması,taşlarınbakladanyahutfındıktandahairiolması ve kirli bulunması mekruhtur. Taşlama bittiktensonraartantaşlarbirkenarabırakılır.Onlarıngömülmesiveyasaklanmasıicapetmez.

ŞEYTANTAŞLAMANINSIRLARI

Şeytantaşlamak,Allah’tanbaşkabirgücütanımamakveebedîhürriyetiçinyeryüzündekizalimlerin,tağutlarınvehervakitkötülükleriemredenazgınnefislerimizinüzerineyürümekdemektir.Şeytanısembolizeedenbucemreleretaşatarakaslındaİblîs’inyeryüzündekiüssünüdağıtmakamaçlanır.Nitekimtaşlaratılırken:“BismiIlâhi Allâhu Ek-ber! Rağmen li’ş-şeytâni ve hızbihî”yani“Allah’ın adıyla! Allah en büyüktür! Şeytana ve hiziplerine rağmen bu böyle-dir!”denir.

Şeytantaşlamak,İblîsveonunyardımcılarıylamücadele-yedevamedileceğininsembolikbirifadesidir.Busebepletaşlarfırlatılmakveşeytanalanetedilmeksuretiyleatılır.

HAC VE ŞARTLARI66

HAC VE ŞARTLARI 67

Remy-iCimârkovulmuşvetaşlanmışşeytandan,yani“Ra-cîm”olandan“RahmânveRahîm”olanAllah’akaçışın,hertürlüdünyasevgiveilgisindenHakrızasıiçinkopuşun,ençoksevdiğimizevlatlarımız,mallarımızvehattakendican-larımızdanbilevazgeçişinifadesidir.Tıpkıİbrâhîm(a.s.)gibiİsmâillerimizikurbanetmeyeolanazimvekararlılığımızıgösterir.Herkesinİsmâil’ifarklıdır.Nitekimkimilerimalla-rını,mülklerini,mevkivemansıplarını,rütbeveşöhretle-rini,taçvesaltanatlarını,ilimvebilgileriniputlaştırmakta,bugelipgeçicişeylerebağlanıpşeytanınoyuncaklarıhâli-negelmektedir.Bütünbuputlartaşlanmadıktan,kendiİs-mâillerimizhakyolunakurbanedilmediktensonragerçekbirimanakavuşmakmümkündeğildir.

HACDAKURBAN

Hacesnasındakurbankesmelerivacipolankimseler,te-mettuvekırânhaccınaniyetetmişolanhacıadaylarıdır.Bunlarbirhacyılıiçindeumrevehacibadetinitamamlaya-bildikleriiçinAllah’akarşışükürleriniifadeederek“hedy”kurbanıkeserler.Hedy,Haremiçinhediyeedilenkurbanlıkhayvandemektir.

İfradhaccınaniyetedenlerinhedykurbanıkesmelerivacipdeğildir.Ancakonlarda isterlersebukurbanımüstehapolarakkesebilirler.

Hedy kurbanı, keyfiyet itibariyle tıpkı udhiye kurbanı gibidir. Udhiye, gücü yeten kimselerin Kurban bayramıgünleri içindekesmelerivacipolankurbandır.Ancakha-cılardinenmisafirsayıldıklarındanudhiyedeğildehedykurbanıkesmeklemükelleftirler.

Hedy kurbanları da, kurbanlık olabilen hayvanlardankesilir. Bunlardan deve veya sığır yedi kişi için, koyun veyakeçidebirkişiiçinkurbanedilebilir.Hedykurbanları-nınmutlakaKurbanBayramı’nıneyyâm-ınahrdenilenilk

HAC VE ŞARTLARI 69

üçgünüiçindevemutlakaHarembölgesisınırları içindekesilmesidevaciptir.Busüreiçindekurbanınıkesmeyen-lerin,dahasonrakibiryıl,haccagidenbiryakınınabukur-banınkesilmesiveayrıcabirdecezakurbanıkesilmesiiçingerekenücretivermeleriicapeder.

HedykurbanlarınınMina’dakesilmesiefdaldir.Ancakbun-larHarembölgesininheryanındakesilebilirler.

Temettu ve kırânhaccınaniyet etmiş veböylece ihram-lanmışolanhacılar,kurbanlarınıkesmedentıraşolupih-ramdançıkamazlar.Bukimselerönceşeytantaşlayacak,sonrakurbankesecek,sonradatıraşolacaklardır.Busıra-yauymakdavaciptir.

Hedykurbanıbirşükürkurbanısayıldığındanonunetin-denzenginyadafakirherkesyiyebilir.Kesenlerdeyemek-teserbesttirler.

Cezaolarakkesilenkurbanlarınetleriiseonukestirenler,bakmakla yükümlüoldukları kimseler ve zenginler tara-fındanyenmez.Bunlarnezirkurbanıgibidirlervesadecefakirlerinhakkıolurlar.Eğercezakurbanıkesenbirkimseonun etinden yemek isterse bedelini fakirlere tasaddukeder.

Birtakımkimselertemettuvekırânhaccınaniyetedipdehedykurbanıüzerlerinevacipolanhacılarınbukurban-ları Harem sınırları içinde kesmeleri yerine kendimem-leketlerinde kesmelerini öğütlemektedir. Bu son dereceuygunsuzveyanlışbirdüşüncedir.HedykurbanınıHarembölgesiiçindekesmekvaciptir.ÜstelikHarembölgesiiçin-dekesilenbirkurbanınsevabı ilebaşkayervezamandakesilenkurbanınsevabıaslabirolmaz.

HAC VE ŞARTLARI70

ÖnemliolanyüceAllah’ınemrivebizeyüklediğigörevdir.İbadetlerin bizim bilmediğimiz nice hikmet ve inceliklerivardır. Birtakım sebepler dolayısıyla, vacip bilerek terkedilemez. Hiç kimse hacda kesilen hedyin sevabındanmahrum edilemez. Sonra kurbanın etinden ziyade, asılolankanınınakıtılmışolması veböyleceAllah’akarşıbirşükrünyerinegetirilmesidir.

Hedy kurbanları ya hacılar tarafından yahut da vekilleritarafından kesilirler. Kurbanının kesildiğine dair açık birbilgisiolmayanlarıntıraşolupihramdançıkmalarıcaizol-maz.Hacılarınbuhususadaçokdikkatetmeleriicapeder.

CezakurbanlarıdamutlakaHarembölgesi içindekesilir.Ancakbunlariçinbelirlibirzamankaydıyoktur.Seneninhergünündekesilebilirler.

HALKVEYATAKSİR

Saçları tıraş etmek veya kısaltmak haccın vaciplerin-dendir. Umreye niyet edenler umre sa’yinden son-ra, hacca niyet edenler ise Mina’da, bayramın birincigünü şeytanı taşladıktan ve kurbanı kestikten sonra saçlarınıtıraşederveyakısaltarakihramdançıkarlar.

Demekki,önceşeytantaşlanacak,sonrakurbankesilecekvenihayettıraşolunacaktır.Busırayıtakipetmekdeva-ciptir.Kurbanınıkestiktensonratıraşolmadanihramdançıkanlar,vacibi terkettikleri içinyenidenbirkurbankes-mekzorundakalırlar.

Saçınenazdörttebirininkesilmesidevaciptir.Buna“tak-sir” adı verilir. Saçın tamamının tıraş edilmesi ise dahafaziletliolup,bunada“halk”denilir.

Saçınındörttebirindenazınıkesenkimsevacibiterketti-ğindenkurbancezasınauğrar.

Şâfiîmezhebinegöreüçteldekesilsekifayeteder.

HAC VE ŞARTLARI72

Kadınlarihramdançıkmakiçinsaçlarınıntamamınınucun-danşehadetparmağınınilkboğumuuzunluğundabirpar-çakesmekleyetinirler.

Tıraş,ihramınbütünyasaklarını(evlilikmünasebetimüs-tesna)ortadankaldırır.Ziyarettavafındansonracinsîmü-nasebetdehelalolur.

Halkveyataksiryalnızsaç içindir.Sakalvebıyık traşıbukonuda tıraşsayılmaz.Saç tıraşındanöncekesilmesice-zayıgerektirir.

Başındatıraşedilecekhiçbirkılıolmayankimsedeihram-dançıkabilmek içinusturaveyamakinayıçıplakbaşındagezdirir.Bunuyapmayanlarcezakurbanıkesmekzorundakalırlar.

Kendi taşlarını atmış ve kurbanını kesmiş olan kimselerhemkendilerinihemdebirbirlerinitıraşedebilirler.

İHSARVEFEVAT

İhsar, hac veya umre yapmak için ihramlanmış bir kim-senin, tavaf ve vakfe yapmadan herhangi bir sebeple(düşman, hastalık, eldeki paranın kaybolması, kadınınmahremininölmesigibi)hacdanmenedilmesidemektir.

İhsarsonucuhacdanmenedilenbirkimseihsarhedyide-nilenbirkurbankeserekihramdançıkarvedahasonrakibiryılhaccınıyahutumresinikazaeder.

Fevat iseArafat vakfesinin süresi içinde yapılmamasıdır.Bu kimseler de haccı eda etmiş sayılmayacaklarındandahasonrakibiryıldakazaederler.

HAC VE EDASI

HACCINEDAŞEKİLLERİ

Hacüçşekildeedaedilebilir.Bunlar:

1-İfradhaccı

2-Temettuhaccı

3-Kırânhaccıdır.

Yapılış itibariyle biraz farklılık gösterdiğinden hacı aday-ları, özellikle niyet edecekleri haccın usul ve erkânını iyiöğrenmekzorundadırlar.

1-İFRADHACCI

Umreyeniyetedilmeksizin,doğrudandoğruyahaccani-yetleyapılanhacdır.Bununiçin,hacaylarıiçinde,hacdanönceumreyapılmaz.

İfradhaccınaniyetedenler,sadecehacniyetiyle ihramagirer ve hac görevleri sona erinceye kadar ihramdan

HAC VE EDASI76

çıkmazlar.Bukimselerinhacesnasındatemettuvekırânhaccınaniyetedenlergibihedykurbanıkesmelerivacipdeğildir.Onlar şeytanı taşladıktansonra tıraşolarak ih-ramdançıkabilirler.

İfradhaccınaniyetetmekisteyenbirkimsemîkâtyerle-rindenbirindeihramagirer,ikirekâtnamazkılarveşöyleniyeteder:

“Allah’ım! Ben hacca niyet ettim. Onu bana kolaylaştır ve onu benden kabul buyur.”

Sonratelbiyeleriokurveihramınyasaklarınadikkatede-rekMekke’yegelir.

Mescid-i Harâm’da Hacerülesved’i selamlayarak Kudümtavafını yapar.NihayetarefegünüArafat vakfesini, son-ra Müzdelife vakfesini eda eder. Bayramın birinci günüşeytanıtaşlar,tıraşolurveihramdançıkar.SonraZiyarettavafınıvesa’yiniyaparakhacmenasikinibitirmişolur.

2-TEMETTUHACCI

Aynıyılınhacaylarıiçindeumrevehaccıayrıayrıniyetveihramlaedaetmeyetemettuhaccıdenilir.Buhaccıtercihedenhacıyada“mutemetti”adıverilir.

Temettuyaniyetetmekisteyenkimsemîkâtyerindeumreiçinniyetedipihramagirerveşöyleniyeteder:

ل مني ب سره لي وتق ي هم إني نويت الحج ف الل

HAC VE EDASI 77

“AIlah’ım! Ben umreye niyet ettim. Onu bana kolaylaştır ve onu benden kabul buyun.”

Kâbe’yevarıncaumretavafınıveumresa’yiniyapar.Tıraşolup ihramdan çıkar ve hac için ihrama girinceye kadarihramsızdolaşır.NihayetMekke’dehac için ihramagiripArafat’a çıkar. Vakfelerden sonra şeytanı taşlar, kurbanıkeser,tıraşoluphacihramındandaçıkar.Ziyarettavafınıvesa’yiniyaparakhacgörevinitamamlar.

3-KIRÂNHACCI

Haccıveumreyitekihramdabirleştirerekyapılanhacdır.Buhaccaniyetedenlere“kârin”denir.Kârin,mîkâtmahâllinde:

“Allah’ım! Ben hac ve umreye niyet ettim. Onları bana kolay-laştır ve kabul buyur.”diyerekniyeteder.

BundansonraihramyasaklarınauyarakMekke’yegelir.Burada önce umre için niyet ederek umre tavafını vesa’yiniyapar.SonratıraşolmadanKudümtavafınıedaeder.Bunlarıyaptıktansonraihramdançıkmaz.NihayetArafatveMüzdelifevakfesiniveşeytantaşlama,kurbankesmevetıraşolmaibadetlerinideyerinegetirerekih-ramdançıkar.

ل مني ب سره لي وتق ي هم إني نويت العمرة ف الل

سر هما لي ي هم إني نويت العمرة و الحج ف اللي لهما من ب وتق

HAC VE EDASI78

Kırânhaccındayasaklaradikkatetmeyenlerikikezcezave-rirler.Bunlardanbirisiumre,diğerihaciçindir.Kırânhaccıdiğerlerine nazaran daha zor ve fakat daha faziletlidir.

ŞâfiîveMâlikîleregöreenfaziletlihacifradhaccıdır.

Hanefîler kırân haccından sonra temettu haccını dahafaziletlisayarlar.

Hanbelîleriseenfaziletlihaccıntemettuhaccıolduğunukabulederler.

Hacedecekkimsebuüçedaşeklindendilediğiniseçmekteserbesttir.Hangisiniyaparsayapsınhacfarizasınıyerinegetirmişolur.

BEDELHAC

Kendisinehacfarzolduğuhâlde,şifasızbirhastalığaya-kalananyahuthacyapamayacakkadar ihtiyarlayanveyahacborcunuyerinegetirmedenölenbirkimseiçinbedelolarakhaccagidilmesicaizdir.

Bedel gönderen kimseye “âmir” denir. Âmir kendi adınahacyapacakkimseninbütünyolmasraflarınıöder.Bedeldeâmirinistediğihaccıyapmaklamükelleftir.Kendiadınatemettuhaccı yapılmasını isteyenâmirinhilafına,bedel,ifradhaccıyaparsacaizolmaz.Buhacbedeliçinhacsayılırveâmirinparasınıgerivermekzorundakalır.

Bedel,bütünniyetlerikalbenveIisânenâmiradınayapar.

Bedelin,hac ibadetiningereklerinibilen,ehilvemümey-yizbirkimseolmasışarttır.Hanefîmezhebinegöredahaöncekendiadınahacetmemişbirkimseninbedelolarakgönderilmesicaizisede,evlaolanhaccıbilenbirkimsenintercihedilmesidir.Yanındamahremibulunankadınlardabedelolabilirler.

HAC VE EDASI 81

Ölenbirkimsehaciçinvasiyetetmişse,mirasçılarıonunadınabedelgöndermekzorundadırlar.Şayetmirasınüçtebirikâfigelmiyorsamirasçılarbunamecburdeğildir.

Farzolanhac içinbedelgönderilebileceğigibinafilehaciçindebedelgönderilebilir.

Bedellikzorbirvazifedir.Şöyleki,eğerbedel,Arafatvak-fesindenöncehaccıifsatedecekbirharekettebulunursaâmirinmasrafınıödemekzorundakalır.Cezayıgerektirenyasaklardanherhangibiriniişleyenbedel,yinebucezayıkendiparasındanöder.

Bedelde,âmirdedaimagüzelniyetiçindeolmalıveiba-detlerinisırfAllahrızası içinyapmalıdır.Onlarınbirbirle-rini daima hoş tutupmemnun etmeleri beklenir. Bedelâmirdenhacmasraflarındandahafazlasınıtalepedemez.Üstelikâmirinverdiğiücretisrafedilmedensarfedilirvegeriye kalan kısımdadönüşte iadeedilir. Âmirinbakiyeparayıalmayıpbedelehediyeetmesigüzelolur.

Sağlambirkimseninbedelgöndermesicaizdeğildir.

Herhangi bir hastalık sebebiyle hac yapamayacağındankorkup bedel gönderen âmir, daha sonra hastalığındaniyileşirsekendisibizzathaccagitmekzorundakalır.Dahaöncebedelinyaptığıhacâmiradınanafileolur.

Mirasçılar, vasiyeti olmadığı hâlde, ölen bir kimse adınabedelgönderirlerse,mükellefinhacborcuödenmişsayılır.

HAC VE EDASI 83

HACDAİŞLENENCİNAYETLER

Buradakicinayetkelimesindenkasıt,hacdaveyaumredeyapılmasıgerekenişlerdenbirininterkedilmesi,zamanın-da yapılmaması, yahut ihramlı iken ihramın yasaklarınadikkatedilmemesidir.Bunlarınherbiri içinçeşitlicezalarvardır. Hac ve umre cinayetleri kefaretle ödenir. Ayrıcakastenyapılanhatadandolayıtevbeveistiğfaretmekicapeder.

İfradvetemettuhaccınaniyetedenlercinayetler içinbirkefaret,kırânhaccınaniyetedenleriseumrevehaccıtekihramdabirleştirdikleriiçinikikefaretöderler.

Kefaretyahaccıyahutumreyikazaetmek,yadeveveyasığırkesmek,yahutkoyunveyakeçikurbanetmek,yahutdasadakavermek,oruçtutmakvebedeliniödemeksure-tiyleolur.

Kefaretlerintamamıvacipolduğundanbiranönceyerinegetirilmesi icapeder.Hacveyaumreninherhangibirse-bepleifsatolmasıhâlindeyenidenhacveyaumreyapmakgerekir.

HAC VE EDASI84

DEVEVEYASIĞIRKURBANETMEYİGEREKTİRENCİNAYETLER

1-Arafat’takivakfedensonra,ihramdançıkmadanvefarzolantavafıyapmadancinsîmünasebettebulunmakcezagerektirir.Böylebirhâldemükellefindeveyahutsığırkur-banetmesivacipolur.EğerbufiilArafatvakfesindenönceyapılırsahacifsatolur.Dahasonrayenidenhaccagelmekicapeder.

2-FarzolanZiyarettavafınıcünüphâldeyahutkadınlarınayhâliyleyapmalarıdadeveyahutsığırkurbanedilmesinigerektirir.Ancakbutavaf,yıkanılıptemizlendiktensonra,müddetiiçindeiadeedilirsecezadüşer.

KOYUNVEYAKEÇİKURBANETMEYİGEREKTİRENCİNAYETLER

1- İhramlı bir kimsenin uzuvlarından birinin tamamınakokusürmesi.

2-Saç,sakalvediğerbiruzvununtamamınıkınalaması.

3-İhramlınınsüslenmekkastıylayağlanması.

4-İhramlınındikişlibirelbiseyitambirgündüzveyagecemüddetincegiymesi.5-Başınabirtakkeveyasarıkgiyerekböylecetambirgün-düzveyagecegeçirmesi.

6-Ökçesikapalıbirayakkabıyıtambirgündüzveyagecegiymesi.

HAC VE EDASI 85

7-İhramdaikensaçıntıraşedilmesi.(Bıyıktraşıkurbancezasınıgerektirmez.)

8- İhramlınınelveyaayaktırnaklarınıntamamınıkesmesi.

9-Arafat’tagüneşbatıncayakadarbeklememek.

10-Farzolanziyarettavafınıabdestsizyapmak.Herhangibirvacipveyanafiletavafıcünüpyapmak.

11- Vacip olan yerde tertibe uymamak. Mesela şeytan taşlamadankurbankesmekveyatıraşolmak.

12- Minada bir günde atılması gereken taşın yarısındanfazlasınıatmamak.

SADAKAVERMEYİGEREKTİRENCİNAYETLER

1-İhramlınınbiruzvununsadecebirkısmınakokusürme-si.(Buhâldebirfitremiktarısadakavermesiicapeder.)

2-Dikişlibirelbiseyi,topuklubirayakkabıyıveyatakkeyibirgündüzyahutgecedendahaazsüreiçindegiymişolmak.

3-Saçyahutsakalındörttebirindenazınıtıraşetmek.

4-Elveyaayaktırnaklarındanbiryahutbirkaçınıkesmek.

5- Başka bir ihramlının saçını, sakalını veya tırnağını kesmek.

6-Mina’daşeytanlaraatılmasıgerekenyeditaşın,yarıdanazınıatmak. (Hereksiktaşiçinbirsadakaverilir.)

HAC VE EDASI86

İŞLENİLMESİNDENDOLAYIBEDELÖDENMESİGEREKENCİNAYETLER

1-İhramlıikenavavlayankimse,avınınbedelinifakirlere tasaddukeder.

2-Harembölgesindekendiliğindenbitmişağaçvebitkile-rin kesilmesi veya koparılması hâlinde bedelini fakirleretasadduk etmek gerekir. (İnsanlar tarafından ekilip di-kilenağaçvebitkilerinkoparılmasıherhangibircezayıgerektirmez.)

HAC VE EDASI 87

UMRENİNİFASI

Umre,“küçükhac”dır.Niyet, ihram,telbiye,tavaf,sa’yvetıraşla tamamlanır. Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine göreömürdebirkezyapılmasıfarz,HanefîveMalikîmezheple-rinegöremüekkedsünnettir.

Umreiçinbelirlibirvakityoktur.AncakArefevebayramgünleriiçinde,yanibeşgünumreyapılmasıHanefîmezhe-binegöretahrimenmekruhtur.Bunundışındakalanhergünumreyapılabilir.

Umreninikifarzıvardır.Bunlar:

1-İhramve

2-Tavaftır.

VacipleriiseSafâveMervearasındasa’yetmekvesa’ydensonratıraşolmakyahutsaçlarıkısaltmaktır.

Umreyapmakisteyenlermîkâtsınırlarındanbirindeniyetedipihramagirerler.

UMRE90

Bununiçin:

“Allah’ım! Senin rızan için umre yapmaya niyet ediyorum. Onu bana kolay kıl ve onu benden kabul buyur.” der,telbiyegeti-rirveçeşitlidualareder.

Sonra telbiye, tekbir, tehlil ve salavatlar okunarak Mek-ke’ye gelinir. İhramın bütün yasaklarına dikkat edilir.Kâbe’yevarılarakhuşuveedepiçindeumretavafıyapılır.ButavafabaşlamadanönceHacerülesvedönünde:

“Allah’ım! Senin rızan için umre tavafına niyet ettim. Bunu benim için kolay kıl ve bunu benden kabul buyur.” diyeni-yetedilir.

Bu tavafın bütün şavtlarında ıztıbâ ve ilk üç şavtında remelyapılır.

Yedi şavtlık tavaf bittikten sonra iki rekât tavaf namazıkılınır.Duaedilir.BolcazemzemiçilirvehemenSafâTepe-si’neçıkılır.Burada:

ل مني ب سره لي وتق ي هم إني نويت العمرة ف الل

سره لي ي تك الحرا م ف ي هم إني نويت أن أ ئدي طواف ب الله تعالى عة أشواط طواف العمر ة لل ي سب ل من ب وتق

عة فا و المرو ة سب ن الص ي ي ما ب ع هم إني نويت الس اللي ل من ب سره لي وتق ي ه تعالى ف ي العمر ة لل أشواط سع

UMRE 91

“Allah’ım! Senin rızan için Safâ ve Merve arasında sa’y etmeye niyet ettim. Onu bana kolaylaştır ve onu benden kabul eyle.” diyeniyetedilir.

Yedişavtlıksa’yMerve’detamamlandıktansonratıraşolu-nupihramdançıkılır.

Umre için Arafat, Müzdelife, Mina bölgelerinde yapılanibadetleryapılmaz.Buyerleriziyaretetmekisegüzeldir.

İhram,tavafvesa’yinşart,vacipvesünnetleriumre içindeaynıdır.

ZİYARETLER

MEKKE’DEZİYARETYERLERİ

Kâbe’nin bulunduğu mübarek Mekke şehrinin dört birköşesi nice büyük hatıraları barındırmaktadır. İslam butopraklardadoğmuş,Resûlullahbu topraklardayetişmişveİslam’ınilkbahadırlarıbutopraklardanneşetetmiştir.Şimdi hacılarımızın ziyaret etmelerinde fayda bulunanbazıyerlerhakkındakısaaçıklamalaryapalım:

ZİYARETLER94

CENNETÜ’L-MUALLÂKABRİSTANI

Öteden beri Mekke’nin mezarlığıdır. Şehrin biraz dışın-da, Hacunmevkiinde bulunan bu kabristan nice büyüksahâbîlerinmezarlarınıbarındırır.Peygamberimiz’inuzunyıllar birlikte yaşadığı ve İslam’ı ilk kabul eden kişi olmaşerefineerenHz.Haticevalidemizinkabrideburadadır.

Ayrıca Peygamberimiz’in amcası Ebû Tâlib, dedesi Ab-dülmuttalib ve küçükken vefat eden oğulları Kasım veTahir de buradamedfundur. Cennetü’I-MuaIIâ’da ayrıcaHaccâc-ıZâlimtarafındanhunharcaşehitedilenAbdullahb.Zübeyr’inkabridebulunmaktadır.Abdullahb.ZübeyrcennetlemüjdelenmişolanHz.Zübeyr’inveHz.EbûBe-kir’inkızıHz.Esma’nınoğludur.

ZİYARETLER 95

EBÛKUBEYSDAĞI

Kabe’nindoğusunda, Safâ Tepesi’nebakan yüksekçebirdağdır. Harem-i Şerif’ten kolayca görülür. Cebel-i Eminadıyla da bilinen bu dağ üzerinde Hz. İbrâhîm insanlarıhaccadavetetmiştir.Hz.İsmâilHacerülesved’ibudağdangetirmiş, Resûlullah’ın Şakku’l-kamer adıyla bilinen ayınikiye bölünme mucizesi burada cereyan etmiş ve Mek-ke’ninfethindeHz.Bilalburadaezanokumuştur.

ZİYARETLER96

CEBEL-İSEVR

Mekke’ningüneyinde,yüksekçebirdağdır.SevgiliPeygam-berimizMedine’yehicretederkenHz.EbûBekir’lebirliktebudağdabulunanbirmağarayagizlenmişvekendilerinitakipedenmüşriklerdensaklanmışlardır.Rivayetleregöremüşrikler,ikiüçkişininancaksığacağıbuküçükmağara-nınağzınakadargeldiklerihâldeResûlullah’ıvearkadaşınıgörememişlerdir.Buesnada,kendicanındançokPeygam-berimiz’idüşünenveonabirşeyolmasındankorkanHz.EbûBekir’e,Resûlullah“Korkma,Allahbizimleberaberdir.”buyurmuştur.

SevrMağarasıhacılarınziyaretettiğiönemlibiryerdir.Asılolanburalardadurupdüşünmek,ibretalmamıziçinyaşa-nılmışolaylarıesaslıbirşekildeöğrenmekvebaşkalarınadaöğretmektir.

Cebel-iSevrüzerinden,odikveküçükmağarayakırkbeşdakikadaancakçıkılabilir.Resûlullah’ınvesevgiliarkadaşı-nınhicretsırasındaçektiğimeşakkathatırlanmalıveyüceAllah’tan,İslamuğrunaçekilecekhersıkıntıyatahammülgücüvermesiniyazedilmelidir.

ZİYARETLER 97

CEBEL-İNURVEHİRAMAĞARASI

Peygamberimiz’e ilk vahyin nazil olduğu bu muazzamdağ,MekkeileMinaarasındadır.Kâbe’denyayaolarakbir saattegidilir.

Hiramağarası dağın üst noktasında veMekke’ye bakancihetindedir.Mağara,birkişininancaksığacağıkadarkü-çükolup,içindeuzunluğunadurulduğunda,tamkarşıdanKâbegörünür.

Peygamberimizrisâlettenöncesıksıkbumağarayagelirveinsanlardanuzak,sessizvegürültüsüzamainsanlığındertlerinidüşünedüşünegünlerinigeçirirdi.Özelliklera-mazan aylarındaHiramağarasına gelen Resûlullah yinebirramazangünü,KadirGecesi’ndeilkvahyeburadamu-hatapoldu.

Cebel-iNurdünyayıaydınlatanvehertürlügayriinsanidü-zeniyıkanKur’an’ınilknazilolduğukutlumekândır.Hacılarorayaçıkarakveorayaçıkarkensalavât-uşerîfelerokuya-raktarihîhakikatleridüşünürveduygulanırlar...

ZİYARETLER98

UMREMESCİDİ

Mescid-i Âişe adı da verilen bu mescit, Mekke’ye 6 km.mesafededir.Hacılarnafileumre için ihramagirmek iste-diklerinde Tenim’de bulunanbumescide gelir ve buradaihramlanırlar. Camiye Mescid-i Âişe denilmesinin sebebiAsr-ısaâdetteHz.Âişe’ninumreiçinburadaihramaniyetetmişolmasıdır.ŞüphesizkiHz.Âişezamanındaburadabirmescitbulunmuyordu.Camidahasonrainşaedilmiştir.

ZİYARETLER 99

MESCİD-İCİN

KâbeileCennetü’lMuallâarasındakıvadidebulunanCinmescidi hacıların kolayca ziyaret edebilecekleri meşhurbir yerdir. Buraya Mescid-i Cin denilmesinin sebebi iseResûlullah’ınTâiflileriİslam’adavettendönerkenbunok-tadacinlerdenbazılarınaKur’anokumuşolmasıdır.Hacı-ların orayı ziyaret etmeleri, iki rekât namaz kılıp dua veistiğfardabulunmalarıtavsiyeedilir.

ZİYARETLER100

MESCİD-İHAYF

Mina’dabulunanMescid-iHayfbüyükvemeşhurbirca-midir. Şeytan taşlanan yerin hemen yakınında ve küçükşeytana daha yakın kısımdadır. Peygamberimiz buradaçadırkurmuşvenamazkılmışolduğundanbizdeMina’da-kiMescid-iHayf’agidervenafilenamazkılarız.

Eskiden Resûlullah’ın çadır kurduğu yer üzerinde çadırıandıranbirkubbemevcutimiş.Şimdineokubbedenbireserkalmıştırnedecaminineskihâlinden...Şüphesizki,ih-tiyaçlarsebebiylebucamilerdevamlıyıkılıpgenişletiliyor.

ZİYARETLER 101

MESCİD-İNEMİRE

Arafat’ta,Arefegünücem-itakdimdenilenöğleveikindinamazlarının birleştirilerek kılındığı büyük bir mescittir.MescidingüneykısmıUranevadisidenilenveArafatVak-fesi’ninyapılmasınıncaizolmadığıbölümdedir.Cem-itak-diminmutlakaMescid-iNemire’deyapılmasışartdeğildir.Ancakbunamazlarıncemaatlekılınmasıdahasevaptır.

MEDİNE’YİZİYARET

Eski adı “Yesrib” olan Medine, Arabistan yarımadasınınHicaz bölgesinde yer almaktadır. Mekke’deki Kâbe’densonrayeryüzünününenkutsalmescidiolanMescid-iNe-bevî’ninbulunduğumünevver şehir asıl tarihî şöhretineResûIuIIah’ınmiladi622yılındakihicretiilekavuşmuştur.

Resûlullah Medine’ye hicret edince, hemen yakınındakiKubâmevkiindebirmescitinşaettirmiş,sonraMedine’dedevesininçöktüğüyeredeMescid-iNebevî’yiyaptırmıştır.BundansonraşehrinasıladıolanYesribunutulmuşvebu-rayaPeygamberşehrimanasınagelen“Medinetü’n-Nebî”denilmiştir.Aydınlanmış,nurlanmışşehiranlamınagelen“Medine-iMünevvere”dedenilmektedir.

Medine İslam tarihinin en önemli iki şehrinden birisidir.CivarındakiUhudDağı’ndameşhurUhudSavaşıyapılmıştır.Peygamberimiz’in ve pek çok sahabesinin kabirleri Me-dine’dedir. Resûlullah’ın kabri, Ravza-i Mutahhara adıverilenyeşilbirkubbeninaltındaolup,burasıKâbedâhilyeryüzününenönemlinoktası,hattagöklerdenvearştandahaüstünveşereflisayılmaktadır.

ZİYARETLER 103

Bütün bu sebeplerle hac ve umre için Hicaz’a gidenler,hacibadetlerindenönceveyasonraResûlullah’ınşehrinive mübarek kabrini ziyaret ederler. İslam tarihinin çokmühimolaylarınınyaşandığıokutsaltopraklardadolaşır,manevîbirheyecaniçindedua,niyazvesalavatlarokurlar.

Peygamber mescidi, ziyareti helal üç mescitten biridir.Burada namaz kılmak Resûllulah’ın hadisine göre, diğeryerlerde namaz kılmaktan bin derece daha üstündür.Kâbe’denamazkılmakiseyüzbinderecesevapkazandırır.Peygamberimiz, kabri ileminberi arasında kalan sahayı“CennetBahçesi”olaraktavsifetmiştir.

Birçokhadîs-işerifteResûlullah’ıziyaretinveonasalât-uselâm getirmenin faziletleri anlatılır. Bu sebeple haccagidenlerPeygamberlerininkabrinideziyaretedip,mesci-dindenamazkılaraknicesevaplarkazanırlar.

Birhadîs-işerifsekizgünMedine’dekalıpkırkvakitnamazıMescid-iNebevî’dekılmanınsevabınınçokluğunuaçıklar.

Müminler kâinatın efendisi olan Peygamberlerinin veonunenyakınarkadaşlarınınkabirleriniziyaretederkenedebe,hürmete,saygıyavediğerincelikleredikkatederler.

Medine’yiziyaretinadabınışöyleceözetleyebiliriz:

1- Eğer önce Mekke’ye gelinmişse, Medine ziyareti hacibadetindensonrayapılmalıdır.BöyleceHz.Peygamber’inhuzurunagünahlardanarınmışolarakçıkılır.

2- Eğer hacının yolu önce Medine’den geçiyorsa, kabr-işerifiziyaretetmedengeçmekdoğruolmaz.

ZİYARETLER104

3-Buziyaretöncesindeveesnasındasalavat-ışerifeyiçok-çaokumakgerekir.Peygamberimizbirhadislerindeşöylebuyurmaktadır:

“Bir kimse bana selâm verince Cenâb-ı Hak ruhumu iade eder, ben de o kimsenin selamını alır, mukabe-lede bulunurum.”(EbûDâvûd,Menâsik,2041)

4- ZiyaretçiMedine’yi uzaktan gördüğünde daha büyükbiraşkveheyecanlasalavat-ışerifeleri,salât-uselâmlarısöyler.

5-Medine’yegirerkengusülabdestialmayaçalışır.Değilseabdestalır.

6-Kalacağıyereyerleştiktensonrayineboyabdestialır,engüzelvetemizelbiselerinigiyer,güzelkokularlakokula-nırvesıksıksalât-uselâmgetirerekhürmet,edepvehuşuiçindeMescid-iNebevî’yegelir.

7-Mescide,Bâbu’s-SelâmveyaBâb-uCibrildenilenkapı-lardanbirindengirer.

8- İçeride,Hz.Peygamber’inkabri ileminberiarasındaki“Cennet Bahçesi”nde önce iki rekât tahiyyatu’l-mescit,sonraikirekâtşükürnamazıkılar.Tabiibunamazlarınkılı-nabilmesiiçinvaktinkerahatvaktiolmamasıgerekir.

9-Namazlardansonrakendisi,ailesi,anababasıvebütünMüslümankardeşleriiçinduaeder.

10-NihayetbüyükbirhürmetvesükûnetleKabr-iSaade-te, ayak cihetinden yaklaşıp, Resûlullah’ınmübarek başıhizasında,ikimetrekadaruzağında,yüzünüResûIuIIah’a,sırtınıkıbleyedönerekdurur.Burada,kâinatınEfendisisağimişvehemenyanındaymışgibitevazuvehürmetiçinde:

ZİYARETLER 105

“Ey Allah’ın resulü, Allah’ın selamı, rahmeti ve yine onun bere-keti sana olsun. Allah’ım! Muhammed’e ve onun ehline salat et. İnşaallah biz de size kavuşacağız. Allah’tan size ve bize afiyet isteriz.”diyeselamverir.

11-Buesnadayüksekseslekonuşmak,bağırıpçağırmak,Kabr-iSaadet’inyanınakadarsokulmak,duvarlaravede-mirlereel sürmek,onlarıöpmekvekabrinetrafını tavafetmekcaizdeğildir.

12- ResûluIlah’a selâm veren ve dua eden kimse birmetrekadar ilerleyipEbûBekir (r.a.)’ınhizasındadurur. Onada:

“Selam sana ey Allah’ın resulünün hâlifesi. Ey Ebû Bekir Al-lah’ın selamı, rahmeti ve yine O’nun bereketi sana olsun. Biz de şüphesiz size kavuşanlardan olacağız. Hem kendimize ve hem de size Allah’tan afiyet dileriz.” diyeselamverir.

13- DahasonraHz.Ömer(r.a.)’ınbaşıhizasınagelerekonudaselamlarve:

هم ركاته الل ه وب ه ورحمة الل يك يا رسول الل ل م عل السه بكم ا إن شآ ء الل د و على آله و سلم و إن صل على محم

ة ي ه لنا و لكم العاف سأ ل الل لحقون ن

يك يا أ با ل م عل ه الس فة رسول الل يك يا خلي ل م عل السه بكم لحقون ا إن شآء الل ركاته و إن ه و ب بكر ورحمة الل

ة ي ه لنا و لكم العاف سأل الل ن

ZİYARETLER106

“Selam sana ey müminlerin emiri. Ey Ömer ibn-i Hattâb Al-lah’ın selamı, rahmeti ve yine O’nun bereketi sana olsun. Biz de şüphesiz size kavuşanlardan olacağız. Hem kendimize ve hem de size Allah’tan afiyet dileriz.” der.

14- En sonra, eğer izdihama sebep olmayacaksa tekrarResûIuIlah’ınkabrihizasınagelirveoradaistediğişekildeduaeder.DünyaveahiretsaadetiiçinyüceAIIah’ayalvarırveO’ndanPeygamberimiz’inşefaatinitalepeder.

15-Medine’debulunduğusürece,özelliklefarznamazla-rınıMescid-iNebevî’dekılar.AyrıcaoradabolbolnafilenamazkılmayaveKur’anokumayaçalışır.

16-Medine’yeveMescid-iNebevî’yekarşıhürmetsizol-maktansakınır.

17- Şehirde kaldığı süre içinde Kubâ Mescidi’ni, Cenne-tü’l-BakîMezarlığını,Uhudşehitlerininbulunduğuyerivediğerziyaretyerlerinigezerek,oralardadaduaveniyaz-lardabulunur.

18-Medine’denayrılmavaktigelincedeyineResûIullah’ınkabrinebirvedaziyaretiyaparvebüyükbirhürmetleHz.Peygamber’incivarındanayrılır.YüceAlIah’abumübarektopraklarıtekrartekrarziyaretedebilmekiçinduaeder.

19-HacılarınalışverişleriniMedine’deyapmalarıdahaiyi-dir.ÇünküMedine’ninbollukvebereketiiçinResûlulIah’ınbirçokduasıvardır.

يك يا عمر ابن لم عل ن الس ي ر المؤمن ي يك يا أم ل م عل السه بكم لحقون ا إن شآء الل ركاته و إن ه و ب اب ورحمة الل الخط

ة ي ه لنا ولكم العاف سأ ل الل ن

MEDİNE’DEZİYARETYERLERİ

CENNETÜ’L-BAKÎMEZARLIĞI

ZİYARETLER108

Mescid-i Nebevî’nin kıbleye dönünce sol tarafında bu-lunanbüyük kabristandır.ÖtedenberiMedine’ninme-zarlığıolanbuyerdebaştaHz.Osmanolmaküzerepekçoksahâbîninkabribulunmaktadır.Birrivayetegöreonbinden fazla sahabenin medfun olduğu bu muazzammezarlıktasevgiliPeygamberimizdesıksıkduaetmişvekabristanda yatanmüminler için yüce Allah’ın bağışınıdilemiştir.

Cennetü’l-Bakî’demedfun bulunan bazı sahâbîler şun-lardır:

Peygamberimiz’inküçükyaştavefatedenoğluİbrâhîm,torunuHz.Hasan,kızlarıHz.FâtımaveRukiye,hanımlarıHz.Âişe,Zeynep,Safiyevediğerleri.

AshâbındanAbdurrahmanİbnAvf,Sa’d İbnEbiVakkâs,AbdullahİbnMes’ûd,AbdullahİbnÖmer,MâlikBinEnes,Abbasb.Abdulmuttalib,Sa’dİbnMuâz,FâtımaBintEsed,ÂkilİbnEbîTâlibvediğerleri.

BakîKabristanı’nagelindiğinde:

“Selam size ey Bakî ehli! Selam size ey müminler ve Müslü-manlar diyarının ehli. Biz de şüphesiz size kavuşanlardan olacağız. Hem kendimize hem de size Allah’tan afiyet dileriz.” diyeselamverilirvebütünsahabevediğermüminleriçinduaedilir.

كم يا أهل ي لم عل قيع الس ب كم يا أهل ال ي لم عل السه بكم ا إن شآء الل ن و المسلمين و إن الد يار من المؤ مني

ة ي ه لنا ولكم العاف سأ ل الل لحقون ن

ZİYARETLER 109

UHUDDAĞIVEUHUDŞEHİTLİĞİ

UhudMedine’ye5-6kilometreuzaklıktabirdağdır.SevgiliPeygamberimiz’in: “Uhudbizisever,bizdeUhud’useve-riz.” buyurduğubuönemlidağıneteklerinde, İslam tari-hininunutulmazolaylarındanUhudSavaşıcereyanetmişve Resûlullah’ın Ayneyn geçidine yerleştirdiği okçuların,Peygamber emrini dinlemeyip, ordu disiplinini bozmasısebebiyleyetmişkadarmüminşehitdüşmüştür.BaştaHz.Hamza,Mus’abb.UmeyrveAbdullahİbnCahşolmaküze-reşehitdüşenbubüyüksahâbîler,Resûlullah’ınemriyle,kanlıelbiseleriiçindeUhud’adefnedilmişlerdir.

Uhud’uziyaretedenlerşehitliğinönünegelerek:

كم يا أهل ي لم عل كم يا أهل أحد الس ي لم عل السه بكم ا إن شآء الل ن و المسلمين و إن الد يار من المؤ مني

ة ي ه لنا ولكم العاف سأ ل الل لحقون ن

ZİYARETLER110

“Selam size ey Uhud ehli! Selam size ey müminler ve Müslü-manlar diyarının ehli. Biz de şüphesiz size kavuşanlardan olacağız. Hem kendimize hem de size Allah’tan afiyet dileriz.” diyerekselamverirveduaederler.

ŞehitliğiziyaretedenlerindahaöncedenUhudSavaşı ileilgiligenişbilgileredinmesiveoradaşehitdüşenlerhak-kındayazılmışolankitaplarıokumasıçokfaydalıolacaktır.

KUBÂMESCİDİ

Medine’ye yaya olarak bir saat kadar uzaklıkta bulunanKubâMescidiKur’ân-ıKerîm’de, temelinin takvaüzerineatıldığı bildirilen önemli birmescittir. İslam tarihi içindemüstesnabiryeriolanbumescit,Peygamberimiz’inMek-ke’den Medine’ye hicreti sırasında yapılmıştır. İslam’dacemaatlanamazkılmaküzereinşaedilenilkmescitbudur.

Peygamberimiz Kubâ Mescidi’nin kutsiyeti sebebiyle,Medine’de bulundukları günlerde, her cumartesi yayaveyabinitliolarakorayagidervenamazkılardı.Efendimiz(s.a.v.) bir hadîs-i şeriflerinde AlIah’tan hakkıyla korkuptemizlenerekKubâMescidi’ndenamazkılanlarınbirumre

ZİYARETLER 111

sevabına erişeceğini beyan etmişlerdir. Hicaz’a gidenler,Medine’dePeygamberimiz’inkabriniziyaretettiktenson-raKubâMescidi’nedegelirveoradanamazkılarlar.Bununsevabıpekbüyüktür.

MESCİD-İKIBLETEYN

İkikıblelimescitmanasınagelenMescid-iKıbleteyn,Me-dine’deki ziyaret yerlerinden birisidir. Oraya Mescid-iKıbleteyndenilmesininsebebiiseşudur:İslam’ınilkyılla-rındakıbleKudüs’tebulunanMescid-iAksâidi.Hicrettenon sekiz ay sonra, Allah’ın “Yüzünü Mescid-i Harâm’a doğru çevir.” emri gelince,Müslümanların kıblesi Kâbeoldu.Bakara suresinin 144. ayetiyle inenbu emir nazilolduğundaPeygamberimiz,ashabıilebugünküMescid-iKıbleteyn’inbulunduğuyerdebiröğleyahutikindinama-zınınfarzınıkılmaktaydı.Ayetilkikirekâtkılındıktanson-ranazilolmuşvePeygamberimiznamaz içindeyönünüdeğiştirerekKâbe’yeyönelmiştir.Böylecebumescide,birnamazda iki kıbleye dönüldüğü içinMescid-i Kıbleteyndenilmiştir.Hacılarorayıdaziyaretedereknafilenamazkılarveduaederler.

ZİYARETLER112

YEDİMESCİTLER

Hicretin beşinci yılında, Müslümanlarla müşrik Ahzabordusunun Hendek Savaşı’nı yaptığı yerde bugün bazıküçük mescitler inşa edilmiştir. Bu binalar müminlerinordugâhtakiçadıryerlerinigöstermesibakımındantarihîbirönemihaizdirler.

ZİYARETLER 113

Medine’ye gelenler Hendek Savaşı’nın yapıldığı bu yer-lerideziyaretederveoradaşehitolanyahutyaralanansahâbîleriçinduaederler.

YediMescitler’deüçbinkişilikİslamordusu,Allah’ınyardı-mıileonbinkişilikbirleşikmüşriklerordusunuhezimeteuğratmışlardır.Konuylailgiliâyet-ikerîmedeyüceRabbi-mizşöylebuyurmaktadır:

“O vakit onlar size yukarı ve aşağı tarafınızdan gelmiş-lerdi. O zaman gözler ümitsizlikten kaymış, yürekler korkudan ağızlara gelmişti. Sizler Allah hakkında türlü zanlarda bulunuyordunuz. Işte orada müminler imti-han edilmişler ve şiddetli bir sarsıntı ile sarsılmışlar-dı.” (Azhâbsuresi,33:10-11)

EKLER114

PRATİKBİLGİLER

Hacveumreyapmaküzereyolaçıkanlarındikkatetmelerigereklibazıpratikbilgilerişöyleceözetleyebiliriz:

1- Hacyahutumreseferi,yorucuveuzunbirseferdir.Be-denîvemalibiribadettir.Öyleysedaimasabırgösterinizvedaimailahîrızayıarayınız.

2- Yolculuğunuz genellikle bir kafile içinde geçeceğin-den,kafilebaşkanınınmolalardaverdiklerikalkışsaat-lerineuyunuz.Emirvetavsiyelerinidikkatledinleyiniz.Birliktehareket etmenizhaccı kolaylaştırır, ibadetlerinbereketiniartırır.

3-Haccagençyaştagitmeyeçalışınız.

4- Hac için gerekli bütün malumatı önceden mutlakaokuyunuz,öğreniniz.Ziraherzamansiziuyaranbirkimsebulamayabilirsiniz.

5-İhlasvesamimiyetiterketmeyiniz.Şeytan,özelliklebuyolculuksırasındasizetesiretmeyeçalışacaktır.Onuasladinlemeyinizveonaaslaitaatetmeyiniz.

EKLER116

6-Arkadaşlarınızınhatalarınıhoşgörünüz.Affıvebağışla-mayıeldenbırakmayınız.

7-Allah’ıçokzikrediniz.Resûlullah’açoksalavatgetiriniz.

8- Kimseye yük olmayınız.Herkesin yardımına koşunuz.Başkalarınıaslarahatsızetmeyiniz.

9- Çokcömertvebağışlayıcıolunuz.

10-Yemenizdeveiçmenizdesünneteuygunhareketedi-niz.Sağlığınızıkoruyunuz.Bununiçinözellikleçoksoğuksu içmekten, çok sıcak yemekten, güneş altında dolaş-maktan kaçınınız. Gıda konusunda da seçici olmalı, heryerdenyiyecekalmamalısınız.

11-Ağıryağlıvekızarmışyiyecekleriyemeyiniz.

12- Bolbolzemzemiçiniz.Zemzemniyetegöretesireder.

13-Temizliğeçokdikkatediniz.Havlunuz,elbisenizvedi-ğereşyalarınızıntertemizolmasınaözengösteriniz.

14- Giydiğiniz elbiselerin teri emen ve sıcağı fazlaca ge-çirmeyenpamukluveketencinsinden,açıkrenkelbiselerolmasınadikkatediniz.

15- Çamaşır ve elbiselerinizi sık sık yıkayınız. Ayak ve eltemizliğineçokdikkatediniz.

16- Oturduğunuz ve gittiğiniz yerleri asla kirletmeyiniz.Kirletenlerigüzelceikazediniz.

17- Vakitlerinizi boşa harcamaktan ve sık sık çarşı vepazarlarda dolaşmaktan sakınınız. Alış verişlerinizi hac

EKLER 117

görevlerini tamamladıktan sonra ve mümkünse Medi-ne’deyapınız.

18-İhramınızıntemiz,yenivegenişolmasınadikkatediniz.Çünküuzunsüreonların içindekalacaksınız. İhramınızıntemizliğiiçinazamigayretigösteriniz.

19-Sıksıkgusülabdestialarak,hemibadetlerinizinseva-bınıartırırhemdedahatemizvesağlıklıolabilirsiniz.

20-Elinizinaltındabirhacrehberibulundurunuz.Öğren-mek istediğiniz konuları önce kitabınızdan, daha sonragüvendiğinizilimsahiplerindensorunuz.

21-Dahaçokilimvetakvasahibikimselerlebirlikteolma-yaçalışınız.

22-Sizitanıtıcıbirevrakıyanınızdanhiçeksiketmeyiniz.

23-Paranızınbüyükkısmını,emniyetedeceğinizbiryereyatırınız.Üzerinizdefazlaparailedolaşmayınız.

24-Herhangibirhastalıkhâlindehiçvakitkaybetmedenbirdoktorabaşvurunuz.Güneşvesıcakçarpmasıhâlindeönceserinbiryereçekilipsoğuksuilevücudunuzuıslatı-nız.Varsabaşınızabuzkoyunuzvetuzlusuiçiniz.

25- Tavafvesa’ysırasındakimseyi incitmeyiniz.Hacerü-lesved’iöpebilmekiçinbaşkalarınaeziyetvermeyiniz.

26-Şeytanlarıtaşlarkenizdihamasebepolmayınız.

27- Yorucu ve sıkıntılı bir ibadet yapacaksınız. Şimdidenher türlü zorluk vemeşakkate kendinizi alıştırınız. Ruhieğitiminizitamamlayınız.

EKLER118

28-Yanınızafazlaağırlıkalmayınız..Sizeençoklazımolabi-lecekşeyleriöncedenbelirleyiniz.Bunlar;havlu,kokusuzsabun,misvak,küçükbiryastık,incebirbattaniye,terlik,iç çamaşırları, yedek elbiseleriniz, küçük bir makas, tır-nakmakası,ayakkabılarınızıkoyacağınızküçükbirtorba,şeytanaatacağınıztaşlarısaklamaküzereküçükbirkese,küçük vepilli bir el feneri, küçüknot defteri, kullanmakzorundakaldığınızilaçlarolabilir.

29-Yolculuğunuzsırasındahoşunuzagitmeyenolaylarıveçirkinsözlerianlatmayınız.Bilakisgördüğünüzgüzelşey-leriveişittiğiniztatlısözlerianlatınız.

30-HeryerdeveherzamanAllah’ınyardımınıisteyiniz.

31-Arkadaşlarınızınbilgiliveihlaslıkimselerolmasınadik-katediniz.

32-Vakitlerinizinbüyükçoğunluğunuibadetleveözelliklenafiletavaflaryaparakgeçiriniz.

33-Bilmediğinizşeylerisorupöğreniniz.Sormanınutancı-nıyenemezseniz,cehâletinzilletinedüşersiniz.

34- Yolculuğunuz sırasında İslami şuur ve düşüncenizinartmasınaazamigayretgösteriniz.

35- Diğer ülkelerden gelen Müslüman kardeşlerinizle tanışıpyakınlaşınız.Onlaraküçükdeolsabirhediyeveri-niz.Onlarınhediyelerinikabulediniz.

36-MekkeveMedine’debazıgünlerinizioruçlugeçiriniz.Bununsevabınınpekbüyükolduğunubiliniz.

37-Haccınızyahutumrenizinkabulü içindahaşimdidenyüceAIlah’aduaveniyazlardabulununuz.

EKLER 119

HACDASIKSORULANSORULAR

Ihramda iken koku sürünmek caiz midir?İhramlı ikenkokulusabun,şampuan,parfümvebenzerişeyler kullanılamaz.Çünkübunlarherhâlükârda cezayasebepolur.

Âdet hâlindeki kadın tavaf edebilir mi?Âdethâlindekikadıntavafedemez,diğerhacgörevleriniyerine getirebilir. Âdeti geciktirmek için ilaç kullanabilir.Ancaksağlıkaçısındandikkatedilmelidir.

Tavaf mı efdal, umre mi? Hangisini yapalım?Bunlardan her ikisi de ibadettir. Hiçbiri hafife alınamaz.Ancakaynızamandaüstüsteumreyapmakyerinetavafıçoğaltmakefdaldir.BeytuIIah’ta farznamazlardansonraenefdalolan ibadet tavaftır.Peşpeşeyapılanumrelereiltifatgöstermeyenâlimlervardır.

Şeytan taşlama esnasında, taş atamayacak durumda olanlar ne yapmalıdır?Bu durumda olanlar taşlarını başkalarına vekâlet veripattırabilirler.

EKLER120

Mîkâtı ihramsız geçenin ne yapması gerekir?Geridönüpihramımîkâtmahallindegiymesigereki.Şayetgeridönemezsecezakurbanıkeser.

Uçakla Cidde’ye giden kimse mîkât hizasını geçmiş ise cezası nedir?Mikâtıihramsızgeçmecezasınaçarptırılır.

Şeytan taşlamada, vaktinden önce atılan taşların hük-mü nedir?Geçerlideğildir.

Taşlar yerine isabet etmediği takdirde ne yapılmalıdır?Yenidenatılır.

Kadınlar yanlarında mahremleri olan bir erkek yoksa ne yapmalıdırlar?Hanefî mezhebine göre sefer mesafesine gidemezler.Şâfiîmezhebindebirkaçkadınbirarayageldiğitakdirdegidebilirler.

Yaratılmışların en üstünü kimdir?Yaratılmışların enüstünüHz.Muhammed (s.a.v.)’dir. YerolarakMekke’ninefdalolduğunusöyleyenâlimleryanın-da,Resûlullah’ınkabrininbulunduğumahallinefdaloldu-ğunusöyleyenlerçoğunluktadır.

Medine’nin haremi var mıdır?Mekke’ninharemiolduğugibi,Medine’nindeharemivar-dır.Medine’debitkilerinkoparılmasınaHanefîmezhebinindışındakiâlimlercevazvermemişlerdir.

Şeytana atılan taşlar MüzdeIife’den mi alınır?Şeytana atılacak taşlar Müzdelife’den alınabileceği gibi,başkayerlerdenalınmasıdacaizdir.

EKLER 121

Ihramdan çıkmaya bir manisi kalmayan hacı, kendisini de başkasını da tıraş edebilir mi?Edebilir.

Ihramlı kimsenin banyo yaparken veya abdest alırken dökülen kıllarının hükmü nedir?Budurumdadökülenkıllariçincezagerekmez.

Hacc-ı Ekber nedir?“Arefe’nin cumaya rastlamasıdır.” denmiştir. Kur’an’dageçen“Hacc-ıEkber”Hz.EbûBekir’inemirliğindeyapılanhacdırdenildiğigibi,bunaPeygamberimiz’inyapmışoldu-ğuhacdadenilmiştir.

Haram mal ile hac olur mu?Hanbelîleregöreolmaz.Diğermezhepleregörehacborcuzimmettendüşer,harammalınsorumluluğudevameder.Butıpkıgaspedilmişyerdenamazkılınmasınıncaizolmasıgibidir.Amagaspsuçuayrıdır.

Borçlanarak hacca gitme mecburiyeti var mıdır?Yoktur. Hatta biri, “Ben seni hacca göndereceğim.” diyeharçlıkbağışlasa,onualıphaccetmektensekabuletmeyipminnetaltınagirmemesievladır,denilmiştir.AncakdünyaiçinborçalanınAllahiçinborçalmasıdahafaziletlidirdi-yenâlimlerimizdevardır.

Ihramlı iken Hacerülesved’e el sürmekle onun kokusu ceza gerektirir mi?Eğereleveyayüzekokununıslaklığıisabetedersecezayıgerektirir.

Sadakanın miktarı nedir?Sadakanınmiktarıyarımsa’dır.BumiktarHanefîmezhe-binde 1900, diğerlerinde 1375 gram buğdaydır. Yani birramazanfitresikadardır.

EKLER122

MüzdeIife’deki vakfenin hükmü nedir?Vaciptir.

Mina’da kalmanın hükmü nedir?Hanefîmezhebindesünnet,diğermezheplerdeisevaciptir.

Ihramlı iken avret yerinin açılmasının hükmü nedir?Haramdır.Kapatılması gereklibiruzvundörttebiri veyadaha fazlası açılır ve görülürse dem (küçük baş hayvankurbanetmek)gerekir.

Ihramın belli bir rengi olmalı mı?Renk önemli değildir. Beyaz olması tercih sebebidir. İh-ramlaryıkanırvedeğiştirilebilir.

Kadının belli bir ihram şekli var mıdır?Kadınınihramınormalgiydiğielbisecinsindenolur.Kadınyüzünüörtmez,ellerineeldiventakmaz,giysisininrengi-ninsiyaholmasışartdeğildir.

Kadın ihramdan çıkarken saçını nasıl keser?Kadınlarınihramdançıkarkensaçlarınıntamamınınucun-dan şehadet parmağının ilk boğumunun uzunluğuncakesmeleriyeterlidir.Onlarbusaçlarısağasolaatmadan,birnaylontorbayakoyarakçöpkutusunabırakmalıdırlar.

Tavafta kadın-erkek karışık olur mu?Zarurete binaen mecburi olur. Davranışlara çok dikkatetmekgerekir.

Ihramlı iken kolonya kullanılabilir mi?Kullanılmamalıvekokularınhertürlüsündensakınılmalıdır.

Ihram ayakkabısı nasıl olmalıdır?İhram ayakkabısının ucu, üstü ve arkası açık olmalıdır. Zarurethâlindekapalıgiyilebilir.Ancakcezagerekir.

EKLER 123

Arefe günü oruç tutulabilir mi?Tutulabilir.Amabugünoruçtutulmamasıdahaevladır.

Arafat veya Harem’de ot veya yaprak koparmanın hük-mü nedir?Arafat’tayahutHarem’inherhangibiryerindeotyolanyadayaprakkoparankimsesadakaverir.

Arafat’ta cemaatle kılınan öğle ve ikindi namazları nasıl kılınmalıdır?Arafat’ta cemaatle kılınan öğle ve ikindi namazları cem edilerek kılınır. İmam Ebû Yusuf ve İmamMuhammed’egörekişinamazıyalnızdakılsacemetmelidir.

Hac mevsimi, arefe, kurban ve teşrik günlerinde umre yapmanın hükmü nedir?Bugünlerdeumreyapmakmekruhtur.

Kendi adına hac yapmamış birisinin başkası adına hac yapması caiz olur mu?Evet caiz olur. Ama efdal olan, evvela kendi adına hacyaptıktansonrabaşkasınınyerinehacyapmasıdır.HernekadarKâbe’yeulaşaninsanfakirdeolsaKâbe’yeyolbul-muştur,dolayısıileartıkkendiadınahacyapmasıvaciptirdenilmişsedeŞeyhulislâmEbussuudgibimüdekkikâlim-lerbunukabuletmemişlerdir.Hacyapacakgüçvekuvveteulaştığı hâlde kendisi yerine hac yapmadan başkasınınyerinehacyapmışolmasıkerahetledeolsacaizdir.İmamŞâfiîise,kendisiadınahacyapmamışbirisininbaşkasıye-rinehacyapmasınıcaizgörmemiştir.

Arafaf’ta namazları cem ederken arada sünnet kılmak gerekir mi?Gerekmez.

EKLER124

Hacerülesved’i öpmenin hükmü nedir?Sünnettir.Ancakizdihamasebebiyetverilmemelidir.Baş-kasınarahatsızlıkvermekharamayolaçar.

Rüknülyemânî’ye selam vermenin hükmü nedir?Sünnettir.İstilâmedilmeyedecevazverilmiştir.

Temettu haccından sonra umre yapılabilir mi?Temettu haccına niyet eden kimse ihramdan çıktıktansonraumreyapabilir.Ancakarefe,bayramveteşrikgünle-rindeumreyapılmasımekruhtur.Diğergünlerisecaizdir.

Medine’de sekiz gün kalmanın hükmü nedir? Oradakırkvakitnamazkılmakçokfaziletliolmaklabera-berzorunludeğildir.

Hacdan zemzem, hurma ve benzeri şeyler getirmenin hükmü nedir?Mübahtır.

Vakfenin vakti ne zamana kadardır?Arefegünününzevalinden,bayramsabahışafaksökme-sinekadardır.

Zemzem suyunu ayakta içmek caiz midir?Lazımdeğil,caizdir.Besmeleileüçnefesteiçmeli,“Elham-dülillah”deyipilim,rızıkveşifadileğiiçinduaetmelidir.

Başkasına ait olan eşyaları izinsiz kullanmak kullanma-nın hükmü nedir? Başkasınaaitterlik,ayakkabıyadaherhangibirşeyinsa-hibindenizinsizkullanılmasıcaizdeğildir.

Kurban ve sadaka cezaları nasıl ödenir?Haremehlininfakirlerineverilmeksuretiyleödenir.

EKLER 125

Ziyaret tavafını yapmadan memleketine dönen kişinin durumu nedir? Haccınbirrüknünüterketmiştir.Hactamamlanmamıştır.İhramyasaklarındanevlilikmuamelesihâlenyasakolarakdevameder,tavafınacilenedaedilmesigerekir.

Muhtaçlara yardım etmek gerekir mi?Hernesuretleolursaolsunmuhtaçdüşeneyardımedilir.Kusurundan dolayı Allah katında o sorumludur. Yardımedensevapkazanır.Çokkereiyilikedenler,yapılankişininliyakatinebakmaz,yapanalayıkgördüğüdavranıştabulu-nur.Büyüklükgösterir.

Kadınlarla karışık olarak namaz kılmanın hükmü nedir?Hanefî mezhebine göre caiz olmamakla beraber diğermezheplerdenamazbozulmaz.Binaenaleyh,zarurethâ-lindeomezheplerintaklitedilmesicaizdir.

Hacdan dönenin avucunu öpmek caiz midir?Böylebirşeyyoktur!Bidattir.

Tavafın dört şavtını yapan tavaf yapmış sayılır mı?Tavafındörtşavtınıyapantavafyapmışsayılır.Ancakbutakdirde eksik şavtlar için sadaka vermek gerekir. FarzolanZiyarettavafınındörtşavttanazyapılmasıdurumun-dahactamamlanmamışolacağındanbutavafınmutlakaiadesigerekir.

Namazda kıyamın hükmü nedir?Namazdakıyamınhükmüfarzdır.Farznamazlarındaayak-tadurmaimkânıvarkenoturmakcaizolmaz.Buhusustakadınlaradabir ayrıcalık yoktur. Zaman zamanbazı ka-dınlarınoturaraknamazkıldıklarıgörülmektedirki,busondereceyanlıştır.Kesinolarakcaizdeğildir.

EKLER126

Ihramda iken cinsi münasebetin hükmü nedir?İhramlıkimseArafatvakfesindenöncecimayaparsadörtmezhebinittifakıylahaccıbozulur.Bukişiyinehaccınade-vamedervehiçaravermedengeleceksenekazasınıyapar.CezaolarakdaHanefîlerdeküçük,diğermezheplerdebü-yükbaş(sığır,deve)kurbankeser.EğerArafatvakfesindensonra,tıraşolupihramdançıkmasındanöncecimavukubulduise,cumhuragörehaccıbozulur.Hanefîmezhebinegörefasitolmaz.Ancak(deveveyasığır)kurbanetmece-zasıgerekir.Tıraştansonra,ziyaret(farz)tavafıyapmadanöncecimaederse,birküçükbaşcezakurbanıkeser.Haccısahiholur.Ziyaret(farz)tavafındansonrahacibadetibit-tiğiiçinyapılanailevibirleşmelerdehiçbirsakıncayoktur.Cezavesadakasözkonusuolmaz.Nafileolarakgiriştiğihaccıaynışekildeifsatetsedehükümaynıdır.Eğerifsatettiğiihram,umreihramıiseumreveyahactamamlandık-tansonrahemenpeşindenumreyapmaksuretiylebunukaza eder. Eğer umrede tavafın dört şavtını yaptıktan sonracimaetmişise,umrebozulmuşolmaz.Ancakküçükbaşkurbancezasıgerekir.

Ihramlı bir erkek uyurken, başını ve ayağını kapatmış olsa ceza gerekir mi?İhramagirenerkeklerin,normalörtüsayılabilecek takkevebenzeriherhangibirşeylebaşlarınıveçoraphükmünegirecek şeylerledeayaklarınıörtmeleri ihramaaykırıdır.Ancakuyurken,soğuktankorunmaküzere,normalkıyafetörtüsüsayılmayacakolanbattaniyevepikegibiörtülerleayaklarınıörtmelerindebirsakıncayoktur.Bununiçindecezagerekmez.

Umreye niyetlendikten sonra hayız gören bir hanım umre görevlerini yapamadan Arafat’a çıksa umresi ne olur?Umre görevlerini yapmadan Arafat’a gider, vakfesi-ni yapar, Müzdelife ve Mina amellerini yerine getirir.

EKLER 127

Temizlenincefarztavafınıvesa’yiniyapar.Butavafvesa’yaynızamandaumresinindetavafvesa’yiolur.Sonradadilersemüstakil olarak ten’imden bir umre daha yapar.Yapmışolduğuilkhackırânhaccıolur.

Ihram cezaları hata ve özür sebebiyle işlense de ceza var mıdır?Evet,hangihâlüzereolunursaolunsun,cinayetişlenmişseoradacezavardır.Ancakbilinmedenveyaözürsebebiyleişlenencinayetlerdegünahkazanmasözkonusudeğildir.Kasıtlıcinayetişlenmesindeise,hemgünahhemdecezavardır.Tövbeetmekdegerekir.

Kına yakmanın hükmü nedir?Kınakokucinsindensayılmıştır.Eleveayağayakılırsabirkurban gerekir. Başa yakılır, başta da kabuk bağlayacakşekildekururkalırsa,kokuvebaşıörtmesözkonusuoldu-ğuiçinikikurbangerekir.

Mîkâttan ihramsız giren ve sonra Mekke’den ihrama giren kişinin durumu nedir?İhramsız olarak mîkâtı geçen kişinin bir mazereti (haczamanının geçmesi, arkadaşlarının gitmesi, can, mal vegeriyedönememekorkusugibi)yoksamîkâtsınırınageridönmesivaciptir.Dönemezise,mîkâtıihramsızgeçtiğiiçinkurbankesmesivacipolur.

Ziyaret tavafını cünüp olarak yapana ne gerekir?Bir bedene (deve veya sığır) kurbanı gerekir. Efdal olanMekke’debulunduğusüreiçindetavafıiadeetmesidir.Budurumdakurbankesmekgerekmez.

Kudüm tavafını ve Vedâ tavafını cünüp olarak yapana ne gerekir?Birküçükbaşhayvankurbankesmekgerekir.Abdestsizolarakbutavaflaryapılırsasadakaödenir.

EKLER128

Ziyaret tavafı abdestsiz olarak yapılırsa ne gerekir?Rükün olan bir ibadeti abdestsiz olarak yaptığı için rük-ne bir noksanlık arız olmuş olması sebebiyle bir koyun kurbankesmekgerekir.

Ceza kurbanının zaman ve mekânı var mıdır?Bedeneveküçükbaşhayvanlarınkesileceğimekânharemmevkiidir.Fakatbellibirzamantahsisiyoktur.

Farz tavafın sa’yini önceye almak caiz midir?Caizdir ama bu hac niyetiyle ihramlı olunduğu zamanmümkündür. Yani kırân ve ifrad haccı yapanlar Kudümtavafındansonra sa’y yapabilirler. Temettuhaccı yapan-larisehaciçinihramagirdiktensonraArafat’açıkmadanöncebirnafiletavafyaparlar,arkasındandahaccınsa’yiniyapabilirler.

Hastalık sebebiyle devamlı gaz veya idrar kaçıranlar, burnu kanayanlar, âdet müddetini aştığı hâlde kanama-sı durmayan hayız ve nifaslı kadınlar gibi özür sahipleri nasıl taharet yaparlar?Mâlikîler,hernamaz içinabdestalmasımüstehaptır,gö-rüşündedirler.Hanefî,ŞâfiîveHanbelîlere(cumhura)göreisehervakitiçinyeniabdestalmakvaciptir.

Cünüp yahut hayızlı olarak yapılan sa’yin durumu nedir?Sa’ygeçerlidir.Tambirtaharetüzereyapılmasımüstehaptır.

HACSÖZLÜĞÜ

ÂFÂKÎ:Mîkâtsınırlarınındışındaoturankimseler.BunlarMekke’yeihramsızolarakgiremezler.

ALTINOLUK: Kâbe’nin üzerine yağan yağmurları akıtan,Hatim’in tam karşısındaki duvarın üst orta kısmındakioluktur;çeşitlizamanlardayenisiiledeğiştirilmektedir.

ARAFAT:Mekke’nin25kilometregüneydoğusundabulu-nanvehaccınrükünlerindenbiriolanvakfeninyapıldığı,sınırlarıbelirlibölge.

AREFE GÜNÜ:Zilhicceayınındokuzuncugünü.Arafatvak-fesininyapıldığıgün.

BEDEL:Başkasıadınahacedenvekil.

BEDENE: Deveveyasığırcinsindenolankurban.

BEYT-I ATÎK:Kur’ân-ıKerîm’deKâbe’yeverilenisim.Pey-gamberimizbirhadîs-işeriflerinde:“AllahTeâlâ’nınbeyteAtîk ismi vermesi, onun cebbarların (zâlimlerin) tecavü-zündenkorumuşolmasısebebiyledîr.”buyurmuştur.

EKLER130

CEMRELER: Mina’da, birbirine birer ok atımı uzaklıktabulunanüçtaşkümesi.BunlarAkabe,VustaveU’lâadınıtaşırlar. Halk arasında Akabe Cemresi’ne Büyük Şeytan,Cemre-iVusta’yaOrtaŞeytan,Cemre-iU’Ia’yadaKüçükŞeytandenilir.BayramınilkgünüsadeceAkabeCemresitaşlanır.İkinciveüçüncügünlerindesırasıylaönceküçük,sonraorta,dahasonradabüyükşeytanayedişertaşatılır.

CINAYET: Hacdacezayıgerektirenfiilvedavranışlar.

DEM:Koyunveyakeçicinsindenolankurban.

FEVAT:Arafatvakfesininbelirlenensüreiçindeyapılama-ması.Buhâldeyenidenhacyapmakgerekir.

FIDYE:İbadetlerineksikveyakusurluolarakyapılmasıylaödenenceza.

HACERÜLESVED: Kâbe’nin doğu köşesinde, kapının he-men sağ tarafında ve yerden 1.5metre yükseklikte, 18-19cmçapında,yumurtabiçiminde,parlak,siyahbirtaş.Kâbe’yi tavaf edenler için başlangıç noktasını gösterenHacerülesved, Hz. İsmâil tarafından Ebû Kubeys Dağı’n-dangetirilmiştir.

Kâbe’ye yapılan çeşitli baskınlar neticesinde Hacerüles-vedparçalanmış,hatta929yılındaKarmatîlerintecavüzüsonucu yerinden alınıp götürülmüş ve yirmi sene sonragetirilerek daha önceki yerine konmuştur. Şu anda üçbüyükparçadanmüteşekkildir.Etrafındagümüşbirhalkavardır.Devamlıelsürüldüğüveöpüldüğüiçinçukurlaşmışdurumdadır.

Hacerülesved’i selamlamak, yahut öpmek sünnettir. Bu,birmilletin kendi bayrağını selamlaması gibidir. Sancağı

EKLER 131

selamlamak, bir sırığa takılmış kumaş parçasına değil,onuntemsilettiğimilletvedevleteihtiramgöstermektir.NitekimHz.Ömer (r.a.) taşınbizatihi kutsiyet gösterme-diğiniaçıklamakistergibi:“EyHacerülesved!Biliyorumkisen bir taşsın. Peygamberimiz’in seni öptüğünü görme-seydim,bendeöpmezdim.”buyurmuştur.

HAC GÜNLERI:ZilhicceninilkongünüveKurbanBayramıgünleri.

HAREM:Mekke’ninetrafında,otlarınveağaçlarınkoparıl-masıyasakolanvehayvanlarınavlanmasıcaizolmayan,sınırları belirli bölge. Bu sınırlar Cebrâil (a.s.) tarafındanbelirlenmiş olup, günümüzde de açıkça bilinmektedir.Mina veMüzdelife, Harem sınırları içindedir. Ancak ikisiarasındakiMuhassirvadisiHarem’densayılmaz.

HALK ve TAKSIR:İhramdançıkabilmekiçinsaçıntamamı-nıtıraşetmeyehalk,enazdörttebirinitıraşederekkısalt-mayadataksirdenilir.Halk,taksirdenevladır.

HATIM: Kâbe’nin kuzey batı duvarı karşısında örülmüşkısaduvar.BuduvarlaKâbearasındakalanboşluğaHicr,yahutHicr-iİsmâildenir.BurasıKâbe’densayıldığıiçinta-vafHatim’indışındanyapılır.

HEDY: Hacla ilgili olarak Harem bölgesi içinde kesilenkurban.

HERVELE: Safâ ve Merve arasında sa’y yapılırken, yeşillambalarla işaretlenmişyerlerarasındasüratli ve çalımlıbiçimdeyürümek.

HICR:Hatim’leKâbearasındakalanveKâbe’densayılanboşluk.

EKLER132

HILL:Harembölgesiilemîkâtsınırlarıarasındakalanyerler.

IZTIBÂ:Ardındansa’yyapılacaktavaflarınbütünşavtların-daridânınsağomuzunaltındangeçirilip,solomuzüzerineatılarak, sağ omuzun açıkta bırakılması. Bunu yapmaksünnettir.

IHRAM:Hacveyaumreiçingiyilenizârveridâ.Diğerza-manlarda helal olan bazı fiil ve davranışların, belirli birsüreiçinharamkılınması.

IHSAR:Hacveyaumredenmenedilmehâli.

ISTILÂM:Hacerülesved’iselamlamak.Ellerikulakhizasınakadar kaldırarak: “Bismillâhi Allâhu Ekber!” demek. BuesnadaHacerülesvedöpülemiyorsa,ellersankitaşınüze-rinekonuluyormuşgibiyapılır,avucuniçkısımlarıöpülür.

IZAR: İhramlınınbeldenaşağıyadoladığıörtü.

KEFARET:İşlenenbircinayetinsonundaçekilenoruç,sa-dakaveyakurbancezası.

MAKÂM-I IBRÂHÎM:Hz. İbrâhîm’inKâbe’yi inşaederkeniskele olarak kullandığı taş. Şimdi cam bir fanus içindemuhafazaedilenveHz.İbrâhîm’inayakizleriniolduğugibigösterenbutaşaMakâm-ıİbrâhîmdenir.Kur’ân-ıKerîm’dedeismizikredilmektedir.Tavafnamazınınbununarkasın-dakılınmasıdahasevaptır.BirrivayetegöreHz.İbrâhîm,insanlarıbutaşüzerindehaccaçağırmışveKâbe’nininşasısırasındabutaşbirmucizeolarakalçalıpyükselerekâdetaasansörvazifesigörmüştür.

MEKKÎ: Mekke’de ve mîkât sınırları içinde ikamet eden kimseler.

EKLER 133

MENÂSIK:Haclailgilifiilveibadetler.

MERVE:Sa’yinyapıldığıikitepedenbiri.Bilindiğigibisa’ySafâveMervetepeleriarasındayapılır.BuibadetSafâ’dabaşlarveMerve’detamamlanır.

MES’Â:Sa’yinyapıldığıyer.SafâileMerve’ninarası.

MEŞ’AR-I HARÂM: Müzdelife’de Kuzah isimli tepe. Müz-delifevakfesininbutepeeteklerindeyapılmasısünnettir.Meş’ar-iHarâmMescidideburadadır.

METÂF:Kâbe’ninetrafındatavafınyapıldığıalan.

MÎKÂT:Âfâkîlerinihramagirdikleriyerler.Bunlarenuza-ğındansırayla:Zülhuleyfe,Cuhfe,Zâtüırk,KarnülmenâzilveYelemlem’dir.

MINA:MekkeileMüzdelifearasında,Haremsınırlarıiçin-debulunanbir bölge.Hacıların cemreleri taşladıkları vekurbankestikleriyer.

MÜLTEZEM: Kâbe’nin kapısı ile Hacerülesved arasındakalankısım.BuradaKâbe’yesarılarakduaetmekçokse-vaptır.

MÜZDELIFE:ArafatileMinaarasındakalan,sınırlarıbelirlibölge.HaccınvaciplerindenolanMüzdelifevakfesiburadayapılır.

REMEL:Arkasındansa’yyapılacaktavaflarınilküçşavtın-daçalımlı,süratliveomuzlarısilkeleyerekyürümek.

RIDÂ:İhramlınınbeldenüstkısmınaörttüğüdikişsizörtü.

EKLER134

RÜKNÜLYEMÂNÎ:Kâbe’ningüneyköşesidir.Burasıdatıp-kıHacerülesvedgibiselamlanır. İbnÖmer(r.a.)’ınrivayetettiği bir hadiste Peygamberimiz’in Rüknülyemânî’yi deistilâmettiğibildirilmiştir.

SALAVÂT-U ŞERÎFE:Peygamberimiziçinokunandualar.

SA’Y:HaccınveumreninvaciplerindenolupSafâveMervetepeleriarasındayedidefagidipgelmek.

SAFÂ:Sa’yinbaşladığıtepe.

ŞAVT:Tavafta,HacerülesvedhizasındanbaşlayıpKâbe’ninetrafındadönerek tekrar aynı hizaya gelmek. Sa’yde iseSafâ’danMerve’ye,yahutMerve’denSafâ’yabirkeregit-mek.Hertavafvesa’ydeyedişerşavtvardır.

TAHALLÜL: Belirli menasikleri yerine getirdikten sonraihramdançıkmak.

TATAVVU:Nafileolarakyapılanibadetler.

TAVAF:Kâbe’ninetrafında,Hacerülesved’denbaşlayarakyedikezdönmek.

TEHLIL: “Lâ ilahe illallâhu vahdehû lâ şerike Ieh. Le-hü’l-mülküvelehü’l-hamduvehüvealâküllişey’inkadîr”demek. Bu, “Allah’tan başka ilah yoktur. O tektir Eşi veortağıbulunmaz.MülkonaaittinHamdonamahsustur.Oherşeyekadirdir.”manasınagelir.

TEKBIR:“Allahuekber.AllahuekberLâilâheillallâhuvalla-huekberAllahuekbervelillahi’l-hamd.”demektir.Manasıise şöyledir: “Allah büyüktür, Allah büyüktür ,Allah’tanbaşkailahyoktur,Allahbüyüktür.Hamdonamahsustur.”

EKLER 135

TELBIYE: “Lebbeyk. Allahümme Lebbeyk. Lebbeyke lâşerîke leke lebbeyk. İnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke velmülk.Lâşerîkelek.”demektir.Manası:“Allah’ım!Davetineicabetettim.Emrineboyuneğdim.Davetineicabetetmekboynumunborcudur.Senineşinveortağınyoktur.Bütünvarlığımlasanayöneldim.Hamdsenin,nimetsenin,mülksenindir.Bütünbunlardasenineşinveortağınyoktur.”

TERVIYE GÜNÜ:Zilhicceninsekizincigünü.HacılarınbugünMina’yaçıkmalarıvegeceyioradageçirmelerisünnettir.

UDHIYE:KurbanBayramı’ndakesilmesivacipolankurban.

URANE VADISI:NemireMescidi’ningüneykısmınıdaiçinealanveArafatbölgesiiçindesayılmayanyer.Buradavakfeyapılmasıcaizolmaz.

VAKFE:ArafatveMüzdelife’debelirlizamanvesınırlariçin-debirsüredahiolsunbulunmak.

ZEMZEM: Kâbe’nin kenarındaki mübarek su. Bu su, Hz.İsmâil tarafından ve Allah’ın bir Iütfu olarak çıkartılmışolup, Mekke’nin büyüyüp bir şehir olmasını sağlamış-tır. Zira Cürhümî Arapları zemzem dolayısıyla Mekke’yegelip yerleşmişlerdir. Zemzem, içenlere ferahlık veren,rengi,kokusuvetadıylanefisbirsudur.HacılarZemzemsuyunu şifa niyetine içer ve memleketlerine dönerkenzemzemgetirirler.Peygamberimizbirhadîs-işeriflerinde:“Muhakkak ki bu su mübarektir. Açın yemeği, dertlinin şifasıdır.”buyurmuştur.Hz.İsmâil’denbirmüddetsonrazemzemkuyusukapatılmış,yeribelirsizhâlegetirilmiştir.Asırlar sonra Peygamberimiz’in dedesi AbdulmuttalibgördüğübirrüyaüzerineKâbe’ninkenarınıkazıpzemzemi çıkartmıştır.ResûlullahEfendimizbirbaşkahadislerindede,“İsmâil’inannesisuyunönünüakmasındiyetoprakla

EKLER136

kapattı.Eğerkapatmasaidizemzemdevamlıakanbirne-hirolurdu.”buyurmuştur.

Zemzem,ayaktavekıbleyedönülerekiçilir.Buesnada:

“Allâhumme innî es’elüke İlmen nâfiân ve rızkan vâsíân ve şifâen min külli dâin ve sakamin.” diyeduaedilmesiçokse-vaptır.BuduaResûIuIIah’aaitolupşumanayagelir:

“Allah’ım Senden bana faydalı ilim vermeni, geniş rızık ih-san etmeni ve her türlü hastalık ve sıkıntıdan şifa vermeni diliyorum.”

هم إني أسأ لك علما نافعا، ورزقا واسعا و شفاء اللمن كل داء و سقم

MEZHEPLEREGÖREHACCINHÜKÜMLERİ

Şüphesiz ki, yüce Allah’ın farz kıldığı ibadetlerden biriolanhaciçindebirçokgörevvebunlarınherbiriileilgilifıkhi hükümler bulunmaktadır. Resûlullah ve ashabınınçeşitliuygulamalarındanyolaçıkarakbirçokmeseleüze-rindegörüşbeyanedenvekendiiçtihatlarıileuygulamayapılmasınıisteyenbüyükmüçtehitler,İslamümmetiiçingerçek rahmet olarak kabul edebileceğimiz beyanlardabulunmuşlardır.

Elbettemüminlerönceliklekendimensububulunduklarımezhebin görüşleri ile amel etmekte fakat diğer mez-hepleriniçtihatlarındandaistifadeetmektedirler.

Bizrehberimizinbubölümündekonuileilgiliolarakmuh-tasaraçıklamalaryapmakvehacmenasikindemezhep-lerin ortaya koydukları hükümleri bildirmek istiyoruz.Burada görüleceği gibi, bazen Hanefî mezhebine görevacip olan bir uygulama Şâfiî mezhebine göre sünnet,yahutfarzolabilmektedir.

EKLER138

Nitekim umre yapmaya gücü yeten bir Müslüman’ınhayatında en az bir kez bu görevi yerine getirmesininfarz olduğunu söyleyen Şâfiî ve Hanbelî mezheplerinerağmen, Hanefî ve Mâlikî mezhebi mensupları bununsünnet-imüekkedeolduğunubeyanetmişlerdir. Birçokkonudaaynıhükmükoymuşolmalarınarağmenmezhepimamlarımızınzamanzamandeğişikiçtihatlaraulaşma-larıgerçektenbirrahmetolarakkabuledilmelivehayat-larını İslamdininehizmeteadamışobüyükmüçtehitlerdaimarahmetleanılmalıdır.

Şâfi

lîHaccınhü

Umreninhü

et-iMüe

nnet-iMüe

ihramveniyet

Rükün

Umrede

ihramveniyet

Rükün

İhramım

îkâttagiymek

İhramda

İhramiçingusül

İhramda

cekoku

İhramda

nsonratelbiye

İfrad

veKırâniçinKud

Tavafaniyet

TavafaHacerülesved‘de

TavaftaKâ

be‘yisolaalmak

Gücüolan

içinta

yürüyerekyapm

etŞart

Tavaftacünü

plükve

stsizliktentemizlenm

Tavaftabe

den,elbiseve

mekân

mizolm

etŞart

îŞâ

Tavafın

‘inveHicr‘inarkasınd

yapılm

Tavafın

Beytullah’tayap

ılması

Tavafın

yedişavto

lması

Şavtlarınbirbiripeşineolması

Tavaftaavretyerlerininörtülm

Tavafn

amazı(2rekât)

Umreta

Rükün

SafâveMervearasınd

asa’yyap

Rükün

Sa’yitavaftansonrayapm

Sa’yeniyet

Sa’yaSafâ’dan

başlamak

Gücüyetenlerinsa’yiyürüyerekyap

etŞart

Sa’yinyed

işavto

lması

Sa’yinşavtla

rınınpe

şeyap

ılması

Şünn

etŞart

Umrede

tıraşveyakısaltm

Rükün

ArefegecesiM

ina’da

ahlamak

Arafat’tavakfeyap

Rükün

îŞâ

tavafı

Teşrikgün

deumreyap

Tahrîm

Sahihde

ğildir

Kerahatlasahih

Taşlam

alarıtertip

EKLER142

Mescid-i Harâm’ın bugünkü durumunu gösteren açıklamalı çizim

1- Kâbe-iMuazzama2- Hacerülesved3- Mültezem4- Hatim5- Makâm-ıİbrâhîm6- Zemzem7- Rüknülyemânî8- Rüknüşşâmî9- Altınoluk10- Daru’n-Nedve’ninBulunduğuYer11- Safâ12- Merve13- Daru’l-Erkam’ınBulunduğuYer14- Bâbu’s-Selâm15- Hz.Hatice’ninEvininBulunduğuYer

EKLER 143

Kâbe-i Muazzama’nınbugünkü durumunu gösterenaçıklamalı bir çizim:

1- Rüknülyemânî2- Rüknüşşâmî3- Rüknülırakî4- Rükn-iHacerülesved5- Hacerülesved6- Şazervan7- Mültezem8- KâbeKapısı9- KâbeÖrtüsü10- Hicr-iİsmâil11- Hatim12- Altınoluk13- Kâbe’ninDamı

EKLER144

Mekke Planı

1-Mescid-iHarâm2-Kâbe3-Mina4-Müzdelife5-ArafatSahası6-ArafatÇadırları7-Cebel-iRahme8-Mescid-iNemire

EKLER 145

DUALAR

Dua kulu Allah’a yaklaştıran en önemli ibadetlerdendir.Özellikletavafvesa’ysırasındaokunandualarınkabulola-cağınaolaninançlavebüyükbirsamimiyetleAllah’ayal-varılmalı;yardım,ümitvebaşarıO’ndanistenmelidir.Bizrehberimizinbubölümündeüzerindeittifakedilmiştavafvesa’ydualarınıveTürkçeanlamlarınıvermekistiyoruz.

Hacveumreziyaretiiçinbukutsaltopraklaragelmişmü-minlerkendidilleri ile istedikleridualarıyapabilir,gönül-den doğan niyazlarla Rablerine yalvarabilirler. ŞüphesizkiengüzeldualarısevgiliPeygamberimizyapmış,zamanzamandabizenerede venasıl dua etmemiz gerektiğiniaçıklamıştır.

Arapçaokumasını bilmeyenlerbumetinlerin Türkçe an-lamlarınıokuyarakdaduaedebilirler.Veelbette sadeceburadayazılıolanlarıdeğil,kendiistedikleridiğerdualarıda yapabilirler. Hiç şüphesiz ki dua sadece dilde kaldığıveyüreğe inmediğisürecedahaazfaydaverecektir.Asılmarifet bütün hâl ve hareketlerimizle yüce Allah’ın kuluolduğumuzugösterebilmek,dilileolduğukadar,hâlilededuaedebilmektir.

Şanı yüce olan, her türlü noksanlıktan uzak bulunan Allah’ı tesbih ederim. Her türlü hamd Allah’a mahsustur. Allah’tan başka ilah yoktur ve Allah en büyüktür. Azamet sahibi Al-lah’tan başka güç ve kuvvet sahibi yoktur. Allah’ın da salat ve selâm ettiği Allah’ın resulü Muhammed’in üzerine salat ve selâm olsun. Ey Allah’ım! Sana, iman ederek, kitabını tasdik ederek, ahdini tutarak, Senin nebin ve sevgilin olan Muham-med (s.a.v.)’e uyarak geldim. Ey Allah’ım, ben af ve afiyetler istiyorum. Dinde olsun, dünya ve ahirette olsun daima afiyet-ler istiyorum. Cennetine kavuşmak ve cehenneminden kurtul-mak istiyorum. (Bana bunları nasip eyle ya Rabbi!)

TAVAFIN1.ŞAVTINDAOKUNACAKDUA

ر، ول ه أكب ه، والل ـه ، ول إله إل الل ه و الحمد لل سبحان الللم لة و الس يم. و الص ي العظ ه العل ة إل بالل حول و ل قو

هم إيمانا بك، م. الل ه و سل ي ه عل يى الل ه صل على رسول الليك و ب ة ن اعا لسن ب و تصديقا بكتابك ووفاء بعهدك، و ا ت

هم إني أسألك م. الل ه وسل ي ه عل ى الل د صل ك محم يب حبيا و ن ي الد ين والد ائمة ف ة، والمعافاة الد ي العفو و العاف

الخرة، والفوز بالجنة، والنجاة من النار

“Ey Allah’ım! Bu ev senin evindir. Güvenlik ise sadece senden gelen güvenliktir. Kul, senin kulundur. Ben de senin kulunum. Senin kulunun çocuğuyum. Burası cehennemden sana sığı-nanların yeridir. Ey Allah’ım! Bize imanı sevdir, onu kalbimiz-de süsle. Bizi, küfürden, günahtan ve isyandan tiksindir. Bizi doğruya erenlerden eyle. Ey Allah’ım! Bizi kullarını yeniden dirilteceğin günün azabından koru. Beni cennetine hesapsız girenlerden eyle.”

تك، والحرم حرمك، و المن أمنك، ي يت ب هم إن هذا الب اللدك، وهذا مقام العائذ ب دك و ابن ع ب دك، و أ نا ع ب د ع ب والعي قلوبنا نا ال يمان و ز ينه ف ي هم حبب إل بك من النار، الل

ان و اجعلنا من ر و الفسق و العصي نا الكف ي و كر ه إلادك ب عث ع ب هم قني عذابك يوم ت اشدين. الل الر

ر حساب ي ة بغ ي الجن هم ارزقن الل

“Ey Allah’ım! Ben, şekten, şirkten, ayrılıktan, iki yüzlülükten, kötü ahlaktan, kötü görünüşten, malıma, aileme ve evlatla-rıma çirkin bir dönüşten sana sığınırım. Ey Allah’ım! Hiç şüp-hesiz senin rızanı, cennetini istiyorum. Senin gazabından ve cehennemden yine sana sığınırım. Ey Allah’ım! Kabir fitnesin-den de sana sığınırım, hayat ve ölümün fitnesinden de sana sığınırım.”

ك و الشرك ، و الشقا ق و النفا ق هم إني أعوذ بك من الش اللي المال و الهل و سؤ ال خلق و سؤ المنظر و المنقلب فهم إني أسأ لك رضاك و الجنة و أعوذ بك من و الولد، اللر، و أعوذ ب ة الق تن هم إني أعوذ بك من ف سخطك و النار. الل

ا و الممات تنة المحي بك من ف

“Ey Allah’ım! Bunu kabul edilmiş bir hac kıl. Çalışmalarımı şükretmeye değer çalışmalardan, günahlarımı affedilmiş gü-nahlardan, amellerimi de sâlih ve makbul amellerden eyle. Ey kalplerde olanları bilen Allah’ım! Beni karanlıklardan aydınlığa çıkar ey Allah’ım! Ben senin rahmetini kazandıra-cak şeyleri, mağfiretini kazandıracak çalışmaları, her türlü günahlardan, kötülüklerden kurtuluşu, her türlü iyilikte zen-ginliği, cennete kavuşmayı ama cehennemden kurtulmayı istiyorum. Beni rızıklandırdığın şeylere kanaat etmeyi, bun-lardan bana verdiklerini bereketli kılmanı istiyorum. Benim bilmediğim ama senin bildiğin iyilikleri de bana ver.”

ررة (، و ب هم اجعلها عمرة م برورا ) الل ا م هم اجعله حج اللا مغفورا، وعمل صالحا مقبول يا عالم ب ا مشكورا، وذن ي سع

لمات إلى النور ه من الظ دور أخرجني يا ألل ي الص ما فر تك هم إني أسألك موجبات رحمتك، وعزائم مغف الل

ة ر ، و الفوز بالجن لمة من كل إثم، والغنيمة من كل ب والسيما و النجاة من النار. رب قنعني بما رزقتني، و بارك لي ف

ر ة لي منك بخي ب تني، و اخلف على كل غائ أعطي

“Ey Allah’ım! Beni arşının gölgesinden başka hiçbir gölgenin olmadığı ve senden başka hiçbir şeyin bâki olmadığı günde, arşının gölgesinde gölgelendir. Beni senin peygamberin olan Muhammed (s.a.v.)’in havuzundan bir daha hiç susamaya-cak şekilde sula. Ey Allah’ım! Ben senden, senin peygamberin Muhammed (s.a.v.) hangi hayırları istemişse onları istiyorum. Ve senin peygamberin Muhammed (s.a.v.), hangi şeyden sana sığınmış ise onlardan ben de sana sığınıyorum. Ey Allah’ım! Ben senden cenneti istiyorum. Cennet nimetlerini istiyorum. Cennete yaklaştıracak söz, fiil veya amelleri istiyorum.”

ك ول ني تحت ظل عرشك يوم ل ظل إل ظل ل هم أظ الله ى الل د صل يك محم ب ي إل وجهك واسقني من حوض ن باق

هم ريئة ل نظمؤ بعدها أ بدا. الل ئة م م شربة هني ه وسل ي عله ى الل د صل ك محم ي ب ه ن ر ما سأ لك من إني أسألك من خي

د ك محم ي ب ه ن م، وأعوذ بك من شر ما استعاذك من ه وسل ي علهم إني أسألك الجنة و نعمها و م. الل ه وسل ي ه عل ى الل صل

ها من قول أو فعل أو عمل ي ر بني إل ما يق

“Ey Allah’ım! Biliyorum, senin benim üzerimde pek çok hak-kın bulunuyor. Yine senin yarattıklarınla benim aramda da haklar var. Ey Allah’ım! Senin benim üzerimde olan haklarını affeyle. Yarattıklarına ait olanların yükünü üzerimden kal-dır. Helal olan nimetlerinle bana bolluk ver ve haramından sakındır. Ey mağfireti bol olan Allah’ım! Sana itaat edip, sana isyan etmekten, senin lütfuna kavuşup, senden baş-kasına muhtaç olmaktan beni kurtar. Ey Allah’ım, şu evin gerçekten de çok azametlidir. Sen de çok şereflisin. Ve Sen ey Allah’ım! Halîmsin, Kerîmsin, Azîmsin. Beni affeyle, çünkü sen affetmeyi seversin.”

ن خلقك، ي ني وب ي يما ب يرة ف هم إن لك علي حقوقا كث اللله ره لي وما كان لخلقك فتحم هم ما كان لك منها فاغف الل

ي و أغنني بحللك عن حرامك، و بطاعتك عن عن

هم رة. الل ن سواك، يا واسع المغف تك و بفضلك عم معصييم كريم ه حل يم، و وجهك كريم، و أنت يا الل تك عظ ي إن ب

ي يم تحب العفو فاعف عن عظ

“Ey Allah’ım! Ben senden kâmil bir iman, sadık bir bilgi, geniş bir rızık, huşulu, titreyen, ürperen, korkan bir kalp, zikreden bir dil, temiz ve helal kazanç, samimi bir tevbe ve ölümden önce tevbe istiyorum. Ölüm anında kolaylık, ölümden sonra mağfiret ve rahmet ile hesap anında cennetine varmak ve cehennemden kurtulmak istiyorum. Ey aziz ve çok bağışlayıcı olan Allah’ım! Senin rahmetin çok geniştir. Rabbim, benim ilmimi artır ve beni sâlihlerden eyle. ”

ينا صادقا، و رزقا واسعا هم إني أسألك إيمانا كامل، و يق اللا و توبة نصوحا و ب ا خاشعا و لسانا ذاكرا و حلل طي ب و قلرة و رحمة ل الموت ، و راحة عند الموت ، و مغف ب توبة ق

بعد الموت و العفو عند الحساب و الفوز بالجنة و النجاةار، رب زدني علما رحمتك يا عزيز يا غف من النار، ب

الحين و ألحقني بالص

SA’YİN1.ŞAVTINDAOKUNACAKDUA

“Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Al-lah büyüklerin en büyüğüdür. Allah’a çok çok şükürler olsun, çünkü her türlü hamd O’na yapılır. Her şeyden münezzeh olan Allah azamet sahibidir. O’na gece gündüz, sonsuz hamdede-riz. Azamet sahibi Allah’tan başka güç ve kuvvet sahibi yoktur. Tek olan Allah’ın kendisinden başka hiçbir ilah yoktur. O’nun ortağı da yoktur. Mülk ve iktidar O’nundur. Hamd O’nundur. O diriltir ve öldürür. O kendisi diridir ve hiç ölmez. Hayır da O’nun elindedir. O her şeye hakkıyla gücü yetendir. Ve dönüş de O’na olacaktır.”

ـه يرا والحمد لل ر كب ب ه أك ر ألل ه أكب ر ألل ه أكب ر ألل ه أكب ألليم و بحمده الكريم بكرة وأصيل، ه العظ يرا وسبحان الل كث

ه وحده يم. ل إله إل الل ه العظ ة ال بالل ل حول و ل قو لشريك له، له الملك و له الحمد يحيي و يميت و هو

ر و هو على كل شي ء قدير ده الخي ي حي ل يموت به المصير ي و إل

“Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Hamd sadece Allah’adır. AIlah’tan başka hiçbir ilah yoktur. O Allah ki, yalnızca bir tektir ve her şey kendisine muhtaçtır. Ve O Allah’ın ne yoldaşı, ne de çocuğu vardır. O’nun mülkünde ve iktidarında ortak olamaz, olmaz İşlerini yapması için bir yardımcıya ihtiyacı yoktur. Öyleyse, O Allah’ı en büyük bil ve öyle inan. Ey Allah’ım! Sen şüphesiz indirdiğin kitabında şöyle diyorsun: ‘Bana dua edin, yalvarın, size hemen cevap verip duanızı kabul edeyim.’ Rabbimiz! Bize emrettiğin gibi sana ge-lip yalvarıyoruz. Bizi affeyle. Çünkü sen hiçbir zaman vaadine muhâlefet etmezsin.”

إل إله ل الحمد ـه لل و ر ب أك ه ألل ر أكب ه ألل ر أكب ه أللل و ة صاحب يتخذ لم ذي ال مد الص رد الف الواحد ه الل

لي و له يكن ولم الملك ي ف له شريك يكن ولم ولدا ي الكتاب قلت ف ك إن هم الل يرا. تكب ره ب و ك ل من الذنا رب رتنا أم كما دعوناك لكم أستجب أدعوني المنزل

الميعاد تخلف ل ك إن لنا ر فاغف

“Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Allah en büyüktür.Hamd sadece Allah’adır. Ey Rabbimiz! Bize nurunu tamamla. Bizi affeyle. Çünkü sen her şeyi yapmaya hakkıyla kadirsin. Ey Allah’ım! Senden hayrın hepsini istiyorum. Erken olanını da, geç olanını da istiyorum. Senden günahlarımın bağışlan-masını diliyorum. Ey merhametlilerin en merhametlisi! Sen-den aynı zamanda rahmetini de diliyorum. Ey Rabbim! Beni bağışla, bana rahmet et. Kusurlarımı affet, bildiğin günahla-rımı da sil. Çünkü Sen bizim bilmediğimizi bilensin. Şüphesiz ki, Sen izzet sahiplerinin en yücesi ve en şereflisisin.”

نا أتمم لنا ـه الحمد رب ر و لل ب ه أك ر ألل ه أكب ر ألل ه أكب أللهم إني أسألك ك على كل شيئ قدير. الل ر لنا إن نورا و اغف

ي و أسألك ب رك لذن ه عاجله وآجله و استغف ر كل الخير و ارحم و اعف و تكرم احمين رب اغف رحمتك يا أرحم الر

ك أنت ك تعلم ما ل نعلم إن ا تعلم، إن و تجاوز عمرم ه ال عز الك الل

“Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Hamd sadece Allah’adır. Allah’tan başka hiçbir ilah yoktur. Allah’ım, ben Senden Senin bildiğin hayırları diliyorum. Senin bildiğin kötülüklerden de sana sığınıyorum. Ve Senin bildiğin her şeyden de Senden bağışlanmamı istiyorum. Çünkü bütün gayb âlemini ve bizim bilmediğimizi, her şeyi bilen yalnız Sen-sin. Allah’tan başka ilah yoktur. Ki O Allah tek mülk ve iktidar sahibidir, tek gerçek olan Haktır ve Mübîndir. Muhammed de Allah’ın resulüdür. O da her şeyi doğru söyleyen ve vaadine güvenilendir. Ya Rabbi beni İslam ile hidayetlendirdiğin gibi, ondan da ayırma. Beni Müslüman olarak vefat ettir.”

هم الل الحمد، ـه لل و ر ب أك ه ألل ر أكب ه ألل ر أكب ه أللما شر من بك أعوذ و تعلم، ما ر خي من إني أسألك

الغيوب عل م ك إن تعلم ما كل من أستغفرك و تعلم ه الل رسول د محم ين المب الحق الملك ه الل إل إله ل هديتني كما أسألك إني هم الل ين. الم الوعد ادق الص

مسلم أنا و اني تتوف ى حت ي من تنزعه ل أن للسلم

“Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür. Hamd sadece Allah’adır. Allah’ım! Sen her şeyden münez-zehsin. Biz Sana gereği gibi, Senin hakkın olduğu gibi şük-redemiyoruz. Seni Sana layık olan şekliyle tenzih ederiz. Ey Allah’ım! Bize imanı sevdir. Onu gönüllerimize, kalplerimize nakşet. Bizi küfürden, fasıklıktan, sana isyan etmekten tik-sindir. Ve bizi doğru yola erenlerden eyle. Ey Rabbim! Kalbimi aç, gönlümü genişlet. Ve işlerimi de kolay eyle.”

ـه الحمد سبحانك ما ر و لل ب ه أك ر ألل ه أكب ر ألل ه أكب ألله، سبحانك ما أعلى شأنك يا شكرناك حق شكرك يا أللي قلوبنا، و كر ه نا ال يمان و ز ينه ف ي هم حبب إل ه، الل ألل

اشدين، ان و اجعلنا من الر ر و الفسوق و العصي نا الكف ي إلسر لي أمري رب اشرح لي صدري و ي

“Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür Hamd sadece Allah’adır. Tek olan Allah’tan başka ilah yok-tur. Ki O Allah, vaadine sadıktır. Kuluna yardım eder. İslam’a düşmanlık eden grupları da tek başına hezimete uğratır ve uğratmıştır da. Allah’tan başka ilah yoktur. O’ndan başkasına da ibadet ve kulluk etmeyiz. Kâfirler hoş görmese de O’nun dini en doğru dindir. Ey Allah’ım! Kendim için hidayet ve tak-va diliyorum. Af ve zenginlik diliyorum. Allah’ım! Hamd Sana mahsustur. Bunu dilimizle de söylüyoruz. Bu söylediğimiz ne güzeldir.”

ه ـه الحمد ل إله إل الل ر و لل ب ه أك ر ألل ه أكب ر ألل ه أكب أللده، و هزم الحزاب وحده، ل ب وحده صدق وعده، و نصر ع

اه، مخلصين له الد ين ولو كره د إل إي ب ه ول نع إله إل اللهم إني أسألك الهدى و التقى، و العفاف و رن، الل الكافا نقول را مم ذى نقول وخي هم لك الحمد كال ى الل الغن

“Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, O’nu büyüklerin en büyüğü olarak tekbirle anarım. Allah’a çok çok şükürler olsun. Allah’ım! Bana imanı sevdir. Onu, gönlüme, kalbime nakşet. Beni küfürden, fasıklıktan, Sana isyan etmekten tiksindir. Ve beni doğru yola erenlerden eyle. Rabbim! Bana merhamet et, beni bağışla. Bana ikram et ve sadece senin bildiklerini de affeyle. Çünkü, bizim bilmedikle-rimizi Sen elbette biliyorsun. Ve Sen hiç şüphe yok ki, ikram edenlerin, affedenlerin en izzetlisisin.”

ـه يرا والحمد لل ر كب ب ه أك ر ألل ه أكب ر ألل ه أكب ر ألل ه أكب ألل

بي، و كر ه إلي ي قل هم حبب إلي ال يمان و ز ينه ف يرا الل كثاشدين ان، و اجعلني من الر ر و الفسوق و العصي الكف

ك ا تعلم، إن ر و ارحم، و اعف و تكرم، و تجاوز عم رب اغفرم ه ال عز الك ك أ نت الل تعلم ما ل نعلم، إن

SA’YTAMANLANDIKTANSONRAOKUNACAKDUA

“Ey Rabbimiz! Bizden kabul buyur. Bize afiyet ver. Bizi bağışla. Sana itaat etmekte ve şükretmekte bize yardım eyle. Senden başkasını bize vekil kılma. Tam ve kâmil bir iman ve İslam’a ulaşmamız için bize yardım et. Bizi Senin razı olacağın şe-kilde vefat ettir. Allah’ım! Bana acı. Beni yaşattığın sürece, bende kalan isyanla ilgili her şeyden uzaklaşmama yardımcı ol. Allah’ım bana acı ki, işe yaramaz boş işlerle uğraşmayı zor göreyim. Beni Senin razı olacağın şeylerle rızıklandır, ey merhametlilerin en merhametlisi Allah’ım!”

ل منا، و عافنا و اعف عنا و على طاعتك و ب نا و تق ربرك ل تكلنا، و على ال يمان و ي شكرك أعنا، و على غ

هم نا و أنت راض عنا. الل السلم الكامل جميعا توفف ما تني و ارحمني أن أتكل ي ق رك المعاصي ما أب ارحمني بت

ي يا رضك عن يما ي ل يعنيني، و ارزقني حسن النظر، فاحمين أرحم الر

BAZIARAPÇAKELİMELER

Arapçadünyanın en zengin ve güzel dillerindenbiridir.Yüce Allah Kur’ân-ı Kerîm’i Arapça olarak inzal etmiş,sevgiliPeygamberimizdehayatıboyuncaArapçakonuş-muştur.

Hacveyaumre içinHicazbölgesinegelenMüslümanlarburadakonuşulandileaşinaolurveonuöğrenmeyeça-lışırlarsaelbettehayırlıbirişyapmışolurlar.Bizburadaonların en azından günlük işlerinde kendilerine lazımolabilecekbazıArapçakelimeleri veanlamlarını veriyo-ruz.KelimelerinasılArapçametinleriyanındaokunuşlarıLatinharfleriyledegösterilmişvenemanayageldiğinotedilmiştir.ÖzelliklegençhacılarımızınpratikArapçaiçingerekliolankelimehaznesinesahipçıkmalarıvebunlarıöğrenmeleribeklenir.

EKLER166

Es-Saydeliyyetu يدلية الص Eczane

El-Musteşfâ المستشفى Hastane

Ed-Devâu واء الد Ilaç

Elemun الم Ağrı

Sudâun صداع Baş ağrısı

İshâlun اسهال Ishâl

Berdun برد Üşütme

Ed-Dağtu غط الض Tansiyon

Ed-Demu م الد Kan

El-Funduku الفندق Otel

El-Unvânu العنوان Adres

Leylen ليل Geceleyin

Nehâren نهارا Gündüzün

Mesâen مساء Akşamleyin

Meftûhun مفتوح Açık

Muğlakun مغلق Kapalı

Vâhidun واحد Bir

İsnâni اثنان Iki

Selâsetun ثلثة Üç

Erbaatun اربعة Dört

Hamsetun خمسة Beş

Sittetun ستة Altı

Sebʼatun سبعة Yedi

Semâniyetun ثمانية Sekiz

Tis’atun تسعة Dokuz

EKLER 167

Aşeretun ة عش On

İşrûne ون عش Yirmi

Hamsûne خمسون Elli

Mietun مأة Yüz

Elfun الف Bin

Yevmul-Cum’ati يوم الجمعة Cuma

Yevmus-Sebti بت يوم الس Cumartesi

Yevmul-Ehadi يوم الحد Pazar

Yevmul-İsneyni ثنين يوم ال Pazartesi

Yevmus-Sulesâi يوم الثلثاء Salı

Yevmul-Erbiâi يوم الربعاء Çarşamba

Yevmul-Hamîsi يوم الخميس Perşembe

Et-Tâiratu ا ئرة الط Uçak

El-Matâru المطار Havaalanı

El-Afşu العفش Valiz

Bagdûnesun بقدونس Maydonoz

Evvelumerratin ة ل مر او Ilk defa

El-Ân الن Şimdi

Ba’desâatin بعد ساعة Bir saat sonra

Kablesâatin قبل ساعة Bir saat önce

Hunâ هنا Burası

Hâzâ هذا Bu

Ene ا نا Ben

Ente ا نت Sen

Entum انتم Siz

Nahnu نحن Biz

EKLER168

Huve هو O

Hum هم Onlar

Urîduenezhebeilel-Harami أريد أن أذهب إىل الحرم Hareme gitmek

Istiyorum

Kemriyâlenturîdu? كم ريال تريد ؟ Kaç Riyal istiyorsun?

Urîduhamsîneriyâlen أريد خمسين ريال 50 Riyal istiyorum

Hâzâkesîruncidden ا هذا كثري جد Bu gerçekten çok

Haffıdkalîlen خفض قليل Biraz indirim yap

Kemadedukum? كم عددكم ؟ Kaç kişisiniz?

Aşeratueşhâsin ة أشخاص عش On kişiyiz

En-neferubiriyâleyni النفر بريالي Kişi başı 2 Riyal

MesciduKubâ مسجد قباء Kubâ Mescidi

Mescidul-Kıbleteyn Mescid-i مسجد القبلتيKıbleteyn

CebeleUhud جبل أحد Uhud Dağı

ĞâraHirâ غار حراء Hira Mağrası

ĞâraSevr غار ثور Sevr Mağrası

Yevmul-Arefeti Arefe günü يوم العرفة

Yevmun-Nahri يوم النحر Bayram günü

Salâtul-Fecri صلة الفجر Sabah namazı

Salâtuz-Zuhri هر صلة الظ Öğle namazı

Salâtul-Asri صلة العص Ikindi namazı

Salâtul-Mağribi صلة المغرب Akşam namazı

Salâtul-İşâi صلة العشاء Yatsı namazı

El-Ahdaru الخض Yeşil

EKLER 169

El-Esvedu السود Siyah

El-Ebyadu ال بيض Beyaz

El-Ahmeru الحر Kırmızı

El-Esferu الصفر Sarı

El-Ezraku الزرق Mavi

El-İnebu العنب Üzüm

Et-Temru التمر Hurma

Es-Sûku وق الس Pazar yeri

Et-Tuffâhu اح التف Elma

El-Battîhu Karpuz البطيخ

El-Burtukâlu تقال الب Portakal

EynelMescid-iHarâm أين المسجد الحرام ؟ Mescid-i Harâm nerede?

Hâzâbeytullâhi هذا بيت اهلل Bu Beytullah’tır.

Eyne‘s-Safâ vel-Mervetu? فا و المروة ؟ أين الص Safâ ve Merve

nerede?

UrîduCâlûnen أريد جالونا 1 bidon istiyorum.

EyneMektebulMefdûkati? Kayıp bürosu أين مكتب المفقودات ؟

nerededir?

Eda’tunukûdî .Paramı kaybettim أضعت نقودي

Şantatî(Hakîbetî) Çantam شنتطي ) حقيبتي (

El-Hıyâru الخيار Salatalık

El-Hassu الخس Marul

El-Basalu لبصل Soğan

El-Hubzu الخبز Ekmek

El-Mâu الماء Su

El-Milhu الملح Tuz

EKLER170

Es-Sukkeru ر ك الس Şeker

Kamîsun قميص Gömlek

Sikkînun ي سك Bıçak

Miftâhun مفتاح Anahtar

Mil’akatun ملعقة Kaşık

Şevketun شوكة Çatal

EneHacTurkiyyun أنا حاج تركي Ben Türk hacısıyım.

Menente? من أنت ؟ Sen kimsin?

Mineyneente? من أين أنت ؟ Nerelisin?

EneminAlmanya أنا من ألمانيا Ben Almanya’dangeliyorum.

Ehlenvesehlen أهل و سهل Hoş geldiniz

Ehlenbikum أهل بكم Hoş bulduk

Tâbatevkâtukum Iyi günler طابت أوقاتكم

Helyûceduindekum هل يوجد عندكم ؟ Sizde var mı?

EnemincemaatiMillîGörüş أنا من جماعة ملي كورش Ben Millî Görüş

teşkilatındanım

El-Cevâzu الجواز Pasaport

Et-Te’şîratu التأشرية Vize

El-İkâmetu قامة ال Oturum

Es-Sâiku ائق الس Şoför

El-İstirâhatu احة ست ال Mola

El-Vudû’u الوضوء Abdest

El-Mağsilu المغسل Lavabo

Bikem? بكم ؟ Kaça?

EKLER 171

Metâ? متى ؟ Ne zaman?

Men? من ؟ Kim?

Eyne? أين ؟ Nerede?

El-Yevm Bugün اليوم

Ğaden/Bukrah غدا / بكره Yarın

Hâzel-Usbûa هذا السبوع Bu hafta

Hâzeş-Şehru هر هذا الش Bu ay

Hâzihis-Senetu نة هذه الس Bu sene

El-Kâdimu القادم Gelecek

El-Mâdiyyu Geçmiş الاض

NOTLAR

Hac Rehberi (Türkçe)

Documents

Kurumsal Kimlik Rehberi-3 - turasgas.comturasgas.com/content/TurasGas_Kurumsal_Kimlik_Rehberi.pdf · Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Morbi accumsan ... Türkçe

Hibe Rehberi (Türkçe) · Web view2018-01-30 · Türkiye ve AB Arasında Şehir Eşleştirme Hibe Programı “Guidelines for . g. rant . a. pplicants” başlıklı İngilizce

KULLANICI REHBERİ USER’S GUIDE TÜRK BOĞAZLARI GEMİ … · Deniz Trafik Operatörü gerekli gördüğü durumlarda, İngilizce bir mesajı Türkçe, Türkçe bir mesajı da İngilizce

Hac & Umre

Yabancı Dil Olarak Türkçe İlk Kazanımlar İçin Başvuru ... · Türkçede İlk Kazanımlar İçin Başvuru Rehberi Anadili Türkçe olmayan, okuryazar, okul geçmişi sınırlı

Hac ve Umre Rehberi - Çiçek Turizmcicekturizm.com/upload/brosur/umre-rehberi.pdf · 2017-04-26 · ÖNSÖZ . İlk hacca gittiğimde genç ve çok hareketli idim. Grup halinde hareket

Türkçe Hazırlık Eğitimi Rehberidedam.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/09/Turkce_Hazirlik_Rehberi.pdf · Türkçe Hazırlık Eğitimi Rehberi Normal eğitim süresi içerisinde

HAC VE UMRE HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HAC VE UMRE HAZIRLIK KURSLARI

HAC Geoportal

Koronavirüs (Covid19) Rehberi...Koronavirüs (Covid19) Rehberi Türkçe / TURKISH Bu sayfadaki tavsiyeler NHS sağlık hizmetlerinin tavsiye ve bilgilendirmelerine dayanmaktadır

7JWSBDPNF - HAC

SAR & HAC 규격동향

Resimli İNGİLİZCE -TÜRKÇE TÜRKÇE - İNGİLİZCE ...sarginyayincilik.com.tr/.../dl/file/id/...ingilizce_sozluk_icerik.pdf · Resimli İNGİLİZCE -TÜRKÇE TÜRKÇE - İNGİLİZCE

Bangu Oik Hac

T.C. Resmî Gazete · Haç Umre ve Peygamber (S. A. V.)'nln Mescidini Zi yaret Rehberi Hac Rehberi E) Islah El Ahbar Islamic Republic Party Weekly Bulletin El Mücahit Serabu Fi Iran

Hac ve Umre Rehberibooks.islamway.net/tr/tk_Hajj_and_Umrah_Guide.pdf · 2000-03-26 · 4 HAC VE UMRE REHBERİ x ٢W א א z “İyilik ve takvâda birbirinizle yardımlaşın. Günah

Hibe Rehberi (Türkçe) - ab.gov.tr Web viewAB ve Türkiye Arasında Sivil Toplum Diyaloğu Hibe Programı (CSD-V) “Guidelines for Grant Applicants” başlıklı İngilizce belgenin

Programa HAC 2013

Poemas hac

Kur'an ve Sünnet'in Işığında - islah.de · Kur'an ve Sünnet'in Işığında HAC VE UMRE REHBERİ Saîd el-Kahtanî Çeviren M.Beşir Eryarsoy GURABA YAYINLARI ÇATAL ÇEŞME