View
304
Download
3
Category
Preview:
DESCRIPTION
Pagina's 139 tot en met 168 van Het Blauwe Boekje editie 2011
Citation preview
139
GevogelteKwartel, patrijs, piepkuiken, houtduif, gefokte duif, parelhoen, fazant,
wilde eend, korhoen, eend, haan, kapoen, gans en kalkoen behoren alle tot
de pluimveefamilie. Het vlees van deze dieren bevat veel eiwit en vitamine
B en relatief weinig vet, waardoor het door velen graag gegeten wordt. Al
in de middeleeuwen waren er pluimveehandelaren. Het fokken van duiven
was een feodaal privilege dat door de leenheer werd verstrekt. De braadkip
deed in de 15e eeuw haar intrede. In de Renaissance begon men gevogelte
in kooien vet te mesten. De kalkoen komt van origine uit Amerika. In de 18e
eeuw wordt de gans toegelaten aan de tafel van de bourgeoisie.
Vroeger werd vlees dat gebraden moest worden eerst gekookt of gepo-
cheerd. Gevogelte wordt nooit rauw gegeten, omdat het onder meer sal-
monella bevat. Vetgemest gevogelte leeft korter dan de vogels die een vrijer
bestaan hebben. De meeste kapoenen, gecastreerde hanen, worden in de
batterij na vier maanden geslacht. In Bresse (Frankrijk) lopen de kippen
los en vindt de slacht pas na acht maanden plaats. Meestal zal gevogelte
niet als geheel worden opgediend. Mocht dit wel het geval zijn vraag dan
om een vingerbowl en gebruik een scherp mes om de ruggengraat in te
snijden en de beide borstfilets via de ribbenkast te fileren. De poten kunt
u eventueel loshakken met een koksbijl. Pak alleen bij hoge uitzondering
de botjes vast en ga pas kluiven als u in de hondenmand zit. Het lekkerste
stukje van gevogelte is de sot-l’y-laisse, dat zich onder de borst en bovenop
de ruggenwervel bevindt. Dit zachte stukje heet zo, omdat je wel gek moet
zijn om het te laten zitten.
Eieren worden alleen gelegd door de vrouwtjes die voor een zo hoog moge-
lijke productie genetisch gemodificeerd zijn. De kleur van de schil maakt
geen verschil voor de kwaliteit van het ei. Een ei wast men niet, omdat dat
t
o
l
h
s
140
de schaal kan beschadigen en geuren het ei binnen kunnen trekken. Als u
eieren met de punt naar beneden zet, kunt u ze drie weken bewaren. Tegen
het licht gehouden kunt u de luchtkamer zien van het onbevruchte eicelletje:
hoe kleiner, hoe verser het ei. Bij een gebakken vers ei ligt de dooier in het
midden van het eiwit. Eieren worden geklasseerd naar grootte. Een nummer
7 is minimaal 45 gram, een nummer 1 minimaal 70 gram. Een struisvogelei
heeft zo’n sterke schil dat mensen hier met hun volle gewicht op kunnen
staan; aan eiwit en eigeel zit er 24 keer zoveel in als in een nummer 1. Het
kwartelei is het kleinste van de eieren die we eten.
GeweldAls iedereen goede manieren had en een goede beoefenaar van de rede zou
zijn, dan behoorden geweld en oorlog tot het verleden. In discussies over
zinloos geweld wint emotie het meestal van logica. Elke rationele politieke
aanpak wordt al bij voorbaat onmogelijk gemaakt. Zinloos geweld is een
decadente term. Want wanneer zou geweld zinvol zijn? Als een geperoxy-
deerde politicus weer eens domme dingen zegt? Als stewardessen beschon-
ken passagiers een tikje geven? Bij hard optreden tegen politiek correcte
zinloos-geweld-activisten? Die laatsten slaan waarschijnlijk terug.
Een oud Chinees spreekwoord luidt dat degene die zijn beheersing verliest,
ook de rede verliest. Geweld is een te vermijden laatste pressiemiddel en is
altijd een teken van zwakte. Leeft u zich in de andere partij in en als u dat
niet kunt, neem dan subiet afscheid. Oorlog is het gevolg van een gebrek
aan manieren. Oorlog geeft veel rommel; oorlog voegt niets toe, maar
breekt slechts af. Kortom: Oorlog is onbeleefd.
Zconflict; duel
GlaswerkElke soort drank verdient een bijpassend glas. Een glas heeft ook invloed
op de smaak en geur van de drank. Hoe wijder het glas hoe meer geuren er
r
n
w
n
t
I. Zuidwijn II. Bordeaux III. Bourgogne IV. Coupe V. Flûte VI. Rijnwijn (bruine voet); Moeselwijn (groene voet) VII. Elzas VIII. Tastevin
I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII.
141
vrij komen. De dikte van de rand is van invloed op het smaakgenot. Bier uit
een dun fluitje drinkt anders dan uit een ‘Amsterdammertje’ of vaasje. Voor
verschillende bier- en wijnsoorten bestaan ook verschillende glazen. De
hoeveelheid alcohol in een drank is maatgevend, waardoor elk glas onge-
veer dezelfde hoeveelheid alcohol bevat.
Wijn- en bierglazen wast u nooit met zeep af. Anders blijven er geuren en
smaken achter en slaat het schuim de volgende keer direct dood. Droog
uw wijnglazen niet met een pluizige doek. Door de glazen tegen het licht
te houden ziet u of er geen strepen zijn achtergebleven. Kristallen glazen
geven van zichzelf meer lucht af, waardoor wijn en eaux-de-vie meer tot hun
recht komen. Er bestaan tegenwoordig zelfs ademende glazen waardoor
decanteren van bijvoorbeeld hele jonge wijnen of wijnen met droesem niet
meer nodig is.
GokkenZcasino
GourmettenSamen met barbecueën, fonduen en steengrillen is gourmetten een ‘gezel-
schapsgebeuren’ dat zoveel mogelijk moet worden vermeden. Eten bereidt
u met liefde en onder controleerbare omstandigheden. Hier worden echter
sausjes, salades, vlees, vis en groenten gewetenloos door elkaar genuttigd.
n
tn
142
Men grist en graait over en langs elkaar heen naar eetbare fragmenten,
waardoor er van goede eetgewoonten weinig tot niets overblijft. Laat staan
dat er ruimte en aandacht is voor een goed gesprek. Het beste en lekkerste
vlees wordt bereid door indirecte verhitting en niet door het blind in een
veel te klein pannetje of erger, op een hete stoeptegel dicht te schroeien.
Alleen doen als u het gezelschap al heel lang kent en elkaar écht niets meer
te melden heeft.
Zbarbecue; dik; tafelmanieren
GRAPPAEau-de-vie met een flink alcoholpercentage, meestal rond de 45, soms een
stuk hoger. Het digestief is het resultaat van de distillatie van de resten van
druiven, takjes en pitje die overblijven nadat er wijn van is gemaakt, de most.
Grappa kan jong gedronken worden, maar is meestal gerijpt in eikenhouten
vaten. Sinds de familie Nonino in de jaren zestig begon met monovitigno, het
maken van grappa van één enkele druif, is de kwaliteit aanzienlijk geste-
gen. Om de ochtend goed te beginnen doen de Italianen soms wat grappa
in hun espresso; dat heet dan een café corretto, een gecorrigeerd bakkie. In
principe kan deze drank van elke wijn gemaakt worden en dat gebeurt dan
ook in nagenoeg alle wijnproducerende landen. De naam grappa is echter
beschermd. In Frankrijk noemt men het marc, in Griekenland tsipouro. Dit
drinken de Grieken als ijskoud geserveerd aperitief.
Zgedistilleerd
Haar“Zou je niet eens naar de kapper gaan? Je ziet er uit als een chry-
sant.”
P. G. Wodehouse
Met uw kapsel kunt u een sociale of spirituele rol uitdrukken. Bij dames is
het haar één van de voornaamste verleiders, getoond of verborgen, vast of
los: het kan de beschikbaarheid aangeven. Maria Magdalena wordt altijd
afgebeeld met los lang haar, waarmee duidelijk is dat zij afstand van God
heeft genomen. In Rusland dragen jonge meisjes één staart als teken van
maagdelijkheid; getrouwde dames dragen twee staarten.
Hoewel een weelderige haardos natuurlijk allerminst misstaat, en direct
associaties oproept met de krachtige Samson, kan ook een kaal hoofd veel
kracht uitstralen (denk bijvoorbeeld aan Yul Brynner). Besteed wel veel
t
k
143
aandacht aan uw kapsel. Het is als
met een speech: beter te kort dan te
lang. Ga daarom zeker eens in de
zes weken naar de kapper. Vrouwen
die hun haar kort knippen omdat het
zo makkelijk is, snappen niets van
het leven. Bij heren onder de veer-
tig maakt lang haar een nonchalante
indruk en is een verdubbeling van
de verzorgingsinspanning vereist. Bij
heren boven de veertig wordt het toch
echt tijd om de hippy look overboord
te gooien.
Rughaar is onappetijtelijk, dus dat wordt harsen of laseren. Scheren leidt er
toe dat het haar donkerder en sneller terugkomt. Als u zich epileert, doe dit
dan wel een dag of drie voor u zich op het strand vertoont, in verband met
de rode pukkeltjes. Vrouwen met oksel- en beenhaar hoeft u niet serieus te
nemen. Eventueel kunt u vragen of het een bijeffect is van het slikken van
spierversterkende middelen. Vergeet als man niet het neushaar en het oor-
haar te trimmen. Harde, lange en blonde wenkbrauwharen passen niet bij
een gesoigneerd uiterlijk. Schaamhaar is de laatste jaren erg onderhevig aan
mode. Een volle bos is weer helemaal in, maar velen prefereren regelmatig
onderhoud. U kunt kiezen voor de Playboy Wax, een pijnlijke totaalaanpak,
of de Brazilian Wax, waarbij slechts een dun streepje overblijft, een ticket de
métro, zoals de Parijzenaars zeggen.
Zbaarden en snorren
HandschoenenHandschoenen worden al sinds mensenheugenis gedragen en vormden tot
zeer recent een integraal onderdeel van een elegant voorkomen. Voor iedere
gelegenheid waren er aparte handschoenen, donkerkleurig in de ochtend
en licht in de namiddag. Vroeger kon men aan de fijnheid van het materiaal
zien wat voor vlees men in de kuip had. Handschoenen dienen qua materi-
aal en kleur consistent te zijn met de rest van uw ensemble. De schoenen en
de tas zijn hier het uitgangspunt. Hoe korter de handschoen hoe sportiever.
Borduursels en pareltjes horen alleen op avondhandschoenen.57 Katoen en
zeemleer laten zich het beste wassen. Hertenleer gevoerd met lamswol is
nog steeds de fijnste combinatie.
l
s
k
o
144
Dames dragen hun ringen onder
de handschoen en de armbanden
erboven. Geeft u als man iemand
een hand, dan trekt u eerst de hand-
schoen van de rechterhand uit. Een
dame houdt haar handschoenen
aan, tenzij een andere aanwezige
oudere dame geen handschoenen
draagt. Als er een bezoek wordt
gebracht nemen heren de hand-
schoenen los mee naar binnen.
Aan tafel en bij consumpties gaan
de handschoenen uit.
HemdEen hemd was vroeger een onderhemd en fungeerde als ondergoed, door
voor- en achterpand samen te knopen. Al in 2000 v.Chr. droegen de
Assyriërs een nauwsluitend hemd met korte mouwen.58 Eind 19e eeuw
deed de neergeklapte boord zijn intrede en in 1871 liet Brown, Davis & Co
in Aldermanbury het eerste met knopen gesloten overhemd registreren.
Vóór die tijd werden hemden over het hoofd aangetrokken. Pas een jaar of
zeventig zijn hemden in andere kleuren dan wit te krijgen. Het materiaal van
knopen is in negen van de tien gevallen helaas plastic. Een eersteklas over-
hemd onderscheidt zich door het gebruik van paarlemoer voor de knopen.
Het eenvoudige, niet te brede en niet te smalle boord was en is het meest
formeel. De gewone dasknoop past daar prima bij. Het elegantst is de
gespreide boord met zijwaartse punten, de cutaway collar. De wijdte van de
kraag is echter wel afhankelijk van uw eigen gezichtsvorm en de lengte van
uw nek. Deze kraag is geschikt voor de Windsor-knoop, de knoop die als de
Jean-Luc Dehaene onder de dasknopen om flink wat ruimte vraagt. Vooral
Italiaanse hemden hebben zo’n boord. Een normale das zwemt hieronder al
snel wat schlemielig in het luchtledige. Neem een zwaardere das, zoals een
seven-fold, om dit probleem te ondervangen.
Het button-down hemd heeft een sportieve achtergrond. Tijdens het polo-
spel flapperden de kragen omhoog en droeg men geen das. Om de kraag
op de plek te houden werden knoopjes toegevoegd. Bij een zakelijk, for-
meel hemd draagt men een das en heeft men dus geen knoopjes nodig
t
k
h
b
145
om de kraag op zijn plek te houden. De gebroeders Brooks in New York
hebben van het button-down hemd echter het overhemd voor de midden-
klasse gemaakt, waarbij niet per definitie een jasje gedragen wordt. Alleen
Amerikanen schamen zich dus niet bij het dragen van een button down
hemd onder een pak. Bij een button-down hemd wordt een enkele manchet
gedragen (ook wel single cuff genoemd) en mag een borstzak.
Bij een business hemd houden uitneembare baleinen de punten op hun plaats
of eventueel het knoopje bij de tab-boord. Vroeger werden deze baleinen
gemaakt van walvisbeen, nu geniet paarlemoer of zilver de voorkeur. Indien
u geen das draagt dient de kraag wat groter te zijn. Denk wel aan kleur,
bijvoorbeeld met een pochet. Sommige kragen en gezichten vedragen geen
das, andere kunnen niet zonder.
Bij goede hemden zijn kraag en manchetten altijd doorgestikt en met een
enkelvoudige naald genaaid. Niet efficiënt, wel mooi. Een goed hemd heeft
een klein knoopje waarmee de mouwsplit dichtgeknoopt kan worden. De
kraag is voldoende stijf waardoor er bij het dragen geen plooien ontstaan.
Bovendien zijn de binnennaden rondgestikt en heeft het hemd een zadel.
Het hemd dient aan te sluiten bij de nek en de schouders en nauw aan het
lichaam gedragen te worden. Het manchet komt tot op de muis van de hand
(de korte mouw is niet geschikt voor zakelijke kleding). De kraag steekt
enkele centimeters boven de kraag van het jasje uit, afhankelijk van uw
eigen lengte. Oversized is een andere manier om te zeggen: geen model. De
schoudernaad eindigt daar waar de arm begint. Het summum is een maat-
overhemd, waar dit allemaal usance is. Daarvoor kunt u uitwijken naar het
buitenland, waar u bij bijvoorbeeld Charvet in Parijs, Telerie Spadari in Milaan
of Turnbull & Asser in Londen een duizelingwekkende collectie stoffen aan-
treft. Maar ook België en Nederland hebben tegenwoordig prima kleerma-
kers die hemden voor u kunnen maken, zoals New Tailor in Amsterdam,
Oegstgeest en Utrecht of Van den Heuvel in Den Haag. Een te groot hemd
omdat u een stierennek heeft, is dus onnodig en ongepast.
Wit was vroeger de meest formele kleur, omdat deze onberispelijkheid uit-
straalde en aangaf dat u niet met uw handen werkte. Voor armere mensen
boden afneembare manchetten en kragen soelaas. Zo konden zij overhem-
den langer dragen en hoefden zij slechts de manchetten en kragen te was-
sen. Kies bij twijfel dan voor een geheel wit of een lichtblauw effen hemd.
o
h
h
n
o
146
Hoe verder weg van deze twee kleuren, hoe minder formeel het hemd. Pas
op met streepjes. Mannen met gestreepte overhemden werden er vroeger
van verdacht vuil te camoufleren. Een streepjeshemd is in ieder geval forme-
ler dan een ruit. In de City wordt alleen op vrijdag een roze hemd gedragen
om te laten zien dat men na de donderdagmiddagborrel wel degelijk thuis
van hemd heeft gewisseld.
Een klassiek hemd is bij voorkeur gemaakt van het weefsel popeline van
Sea Island katoen. Linnen is de traditionele hemdenstof voor de zomer.
Materialen als polyester en viscose verlagen niet alleen drastisch de allure
van uw hemd, maar vooral ook het draagcomfort. Het schuurt in de nek en
gaat onaangenaam geuren. Een T-shirt onder uw hemd is dubbelop; u toont
ermee aan dat u geen enkel historisch besef heeft.
Zdassen; kleding; ondergoed
HindoesNiemand kan hindoe worden: men wordt als hindoe geboren. Het kas-
tenstelsel is in de loop der tijd uitgegroeid tot een zeer complex systeem.
Zo bestaat de hoogste kaste (die van de brahmanen) alleen al uit meer dan
duizend subkasten. Elk lid van een subkaste dient zich te houden aan aparte
regels die vooral gelden voor omgang met mensen uit een andere subkaste.
Drie voor elke kaste geldende hoofdregels zijn:
1. Huwen is alleen mogelijk binnen de eigen kaste.
2. Beroepen zijn kastengebonden.
3. Eten en drinken kan alleen met leden van de eigen kaste.
Het luistert allemaal zeer nauw. Gaat iemand van een lagere kaste bijvoor-
beeld per ongeluk de keuken binnen van een hogere kaste dan moet de
n
i
l
147
keuken met een wekenlang durend ritueel weer schoongemaakt worden.
Vreemdelingen worden beschouwd als kasteloos: niemand kan garande-
ren dat zij rein zijn. Het ——— kent geen echte geschreven spijswetten.
Vanwege hun geloof in reïncarnatie zijn de Hindoes uit de hoogste kasten
vegetariërs. Andere Hindoes eten geen rundvlees vanwege de heiligheid
van het vee. Het gebruik van alcohol en te veel kruiden wordt vermeden. Er
wordt veelal gegeten met de reine rechterhand, die net als de mond voor de
dis wordt schoon gespoeld. Eet altijd je bord leeg en geef schalen door met
de linkerhand. Vaak eten mannen en vrouwen apart. Gasten en mannen
worden eerst bediend, dan pas vrouwen en kinderen. Bedien nooit jezelf.
Bij het hindoeïsme bepaalt iedereen zelf hoe en wanneer hij of zij de gods-
dienst wil bedrijven. Hindoes geloven in reïncarnatie: hoe beter u zich in dit
leven gedraagt, hoe groter de kans dat u in een volgend leven in een hogere
kaste terechtkomt. Goed gedrag is dus een zaak van levensbelang.
De vrouw is, ondanks de aanwezigheid van heldhaftige godinnen, onder-
geschikt aan de man. Bij een huwelijk krijgen bruid en bruidegom speciaal
gewijde rijstkorrels op het hoofd gelegd, ter bevordering van het algeheel
welzijn. Bij een geboorte (een onreine gebeurtenis, waar alleen een vroed-
vrouw immuun voor is) trekt een priester een horoscoop om de naam te
kunnen vaststellen. Het kind krijgt deze naam op de twaalfde dag na de
geboorte.
Op de zevende dag van de zevende maand van het zevenenzeventigste
levensjaar wordt iemand een Bhimarati-ritueel aangeboden. Bhimarati bete-
kent ‘nacht van de vrees.’ Na deze nacht zal men zonder angst kunnen
sterven. Na de dood splijt men de schedel met een heilig stukje hout om
het de ziel mogelijk te maken het lichaam te verlaten. Het lichaam wordt
gecremeerd.
Elke streek kent haar eigen goden en helden, dus erg veel overzicht is er
niet. Er zijn wel enkele religieuze festivals die door alle hindoes gevierd wor-
den. Bij het Phagoewa of Holifeest of Lentefeest wordt de overwinning van het
goede op het kwade (de goddelijkheid op de ongoddelijkheid) gevierd. Net
als met carnaval bij ons, mag alles. Een paar weken later wordt Raamnawmie
gevierd, ter ere van de god Raam, een soort etiquette-adviseur die op aarde
kwam om mensen een voorbeeld te geven van hoe ze moeten leven. Met
het lichtfeest (Diwali) viert men het nieuwe jaar. Deze dag symboliseert een
t
f
f
148
totale reiniging van lichaam en omgeving. Men eet vegetarisch en het huis
wordt grondig schoongemaakt. In elk huis branden speciale lampen, vaak
met afbeeldingen van Lakshmi, de godin van de voorspoed.
Hoeden en andere hoofddeksels“Een gentleman is een man die nooit een vrouw zal slaan met zijn
hoed op.”
Fred Allen
Een hoed is ontstaan uit onder andere berenvellen als beschermer tegen
weer en wind. In Australië bijvoorbeeld worden kinderen verplicht hoofd-
deksels te dragen tegen de zon. Het hoofddeksel heeft naast een praktische
vaak ook een religieuze en sociale functie. Het dragen van een nette hoed
is een teken van macht en het aanvaarden van een zekere verantwoordelijk-
heid. In de Gouden Eeuw was de hoogte van de hoed evenredig aan de sta-
tus. Dat geldt nog steeds in een synagoge. Daar bedekt een man zijn hoofd,
waarbij geldt: hoe groter de keppel, hoe hoger het aanzien. In een moskee
gaat u evenmin zonder hoofddeksel naar binnen.
Tot midden jaren vijftig dacht een man er niet aan om zonder hoofddeksel
het huis te verlaten. Door het massalere gebruik van de auto werd de hoed
thuis gelaten. Nu zijn er speciale gelegenheden waarbij vooral dames een
hoed dragen om erbij te horen, zoals bij huwelijken, op koninginnedag, op
Ascott, tijdens Prinsjesdag, promoties en officiële ontvangsten. Na 18.00
uur draagt de dame geen hoed meer. Een heer draagt nu als mode-item of
bij het kledingvoorschrift white tie of morning coat nog een hoge cilinderhoed.
Binnenshuis, in gezelschap, of bij het groeten en voorstellen zet een heer
zijn hoed af. In het openbaar vervoer kunnen mannen en vrouwen de
hoed ophouden, behalve in de trein, omdat dat meestal een langere reis is.
Erasmus schrijft in 1526 in zijn etiquetteboekje: ‘In een kerk neem je, als
man, je hoed af, maakt een kleine kniebuiging en groet Christus en de hei-
ligen met je gezicht naar de kerk gericht’.
Een dame kan overdag meestal haar hoed ophouden, behalve als deze het
zicht belemmert voor mensen achter haar. Als u niet zeker weet of u met
hoed wordt verwacht op een bruiloft, informeer dan bij de ceremoniemees-
ter. Als de bruid geen hoed draagt, is het ongebruikelijk als de gasten dat
wel doen omdat je de gastvrouw of bruid niet in de schaduw mag laten
k
o
o
s
149
staan. De grootte van de hoed is afhankelijk van de weersomstandigheden
en de gelegenheid. Test uw hoed op zoenbaarheid als u de gastvrouw of de
bruid bent. Velen zullen u willen begroeten en feliciteren en niks is verve-
lender dan het in de weg zitten van de hoed.
Tussen 1784 en 1811 bestond in Engeland een kopvoddentaks avant la lettre: De belasting op mannenhoeden, op handschoenen en parfum, vergelijkbaar met de belasting op het aantal ramen in Amsterdam. Betaling ervan werd gecontroleerd door een speciaal stempel. Het vervalsen van zo’n stempel kon uiteindelijk leiden tot de doodstraf.59
De randen van een hoed bescher-
men daadwerkelijk tegen de zon.
Zorg er wel voor dat de schaduw
van het hoofddeksel uw donkere
kringen onder de ogen niet accen-
tueren. In de winter kunnen dus
kleinere hoeden gedragen dan in de
zomer. Maak ook in het materiaal
onderscheid tussen een zomer- en
een winterhoed. Langere vrouwen
kunnen grotere hoeden dragen.
Hoe kleiner de hoed, hoe groter het
gezicht. Zorg ervoor dat de hoed net boven de wenkbrauwen staat; zo her-
kent u een gentleman of een dame.
Voor heren bestaan vele vormen hoeden en petten. De hoge hoed, sinds
1797 zwart of grijs, is bij voorkeur van zijde. De hoge cilinder en de Engelse
bolhoed zijn het meest formeel, gevolgd door de wat slappere gleufhoeden
al dan niet afgezet met leer of een lint. De Borsalino wordt van konijnen- en
hazenhaar gemaakt, omdat die haren nauwelijks verslijten; wolhoeden
zijn goedkoper, maar trotseren weer en wind minder lang. De sportieve en
zomerse Panama (genoemd naar het gebruik van Churchill bij de opening
van het Panamakanaal) is gemaakt van gevlochten stro. De Montecristi is
de ultieme Panama, omdat deze geheel kan worden opgerold. Deze wordt
uitsluitend in Ecuador gevlochten en dan ook nog eens onder water. Slappe
hoeden van tweed of gabardine zijn nog minder formeel. Hoeden van stro
worden alleen in de zomer gedragen. De (boeren)pet en de baseball cap zijn
h
h
hh
150
voorbehouden voor dagelijks gebruik. De maat van een hoed wordt bepaald
door de omvang van uw hoofd en ligt gemiddeld op 59 centimeter. Dames
hebben een gemiddelde maat, de entree genoemd, van 57 centimeter.
Hoesten, niezenIedereen is wel eens verkouden en moet zijn holtes legen. Doe dit echter
nooit in iemands gezicht en behoed uw omgeving voor gesproei. Beperk
het aantal decibellen. Wend u enigszins af en doe uw linkerhand voor uw
mond of gebruik uw zakdoek die sinds Lord Nelson in uw linkerzak zit.
Uw vingers gebruiken om neus of oor schoon te maken is voorbehouden
aan de allerkleinsten. Het is nog steeds ongepast om de vangst als een
soort triomf te bekijken. Als mensen hebben geniest in uw bijzijn dan is het
gepast ’gezondheid’ te zeggen; dit gebruik stamt uit de tijd dat men dacht
dat door te niezen het hart tijdelijk stopte en iedereen blij is dat u nog leeft.
Sommigen dachten dat bij niezen de ziel het lichaam kon verlaten en door
‘gezondheid’ te zeggen konden boze geesten de ziel niet vangen.
HorlogeHorloges verraden veel. Heeft u er geen, dan houdt u waarschijnlijk niet
van afspraken. Is het horloge sportief, zakelijk, formeel, robuust, grotesk,
charmant, proleterig, schreeuwend, lawaaimakend, plastic, zilver, goud of
platina, dan past het bij uw karakter of bij de gelegenheid. Onder een rok-
kostuum of andere feestkleding worden geen horloges gedragen, omdat op
feesten de tijd volkomen onbelangrijk is. Heeft u tijdens een debat of een
spreekbeurt een maximumspreektijd, leg dan uw horloge onopvallend voor
u neer, zodat u onopgemerkt de tijd kunt controleren. Bij eerste afspraken,
tijdens prijsuitreikingen, huwelijken en begrafenissen kan een argeloze blik
op het horloge fataal zijn.
Een horloge en de pen zijn vaak de
enige sieraden van een man; een goed
horloge is daarom een goede beleg-
ging. Een horloge is altijd mecha-
nisch. Automatische uurwerken zijn
geen horloges. De Fransman Breguet
ontdekte in 1790 hoe kogellagers een
horloge schokbestendig maken. In
1801 werd door hem het tourbillon uit-
gevonden, waardoor de invloed van
r
n
o
k
f
n
w
151
de zwaartekracht verkleind werd en de afwijking door schudden werd
genihiliseerd. Breguet, tegenwoordig onderdeel van de Swatch Groep, is
nog steeds een befaamd horlogemerk. Hoe meer functies op een horloge,
hoe duurder het uurwerk. Als de eeuwigdurende kalender, de maanstand,
de datum, een secondewijzer en een chronometer aanwezig zijn dan heeft
u te maken met uiterste verfijning en precisie. Het duurste, nieuwe hor-
loge dat vrij verkrijgbaar is, is de Aeternitas Mega 4 Grande Sonnerie Westminster
Carillon van Franck Muller. Een mond vol, voor een volle portemonnaie: ruim
1.900.000 euro. Wie nieuwe horloges denkt te moeten dragen, is echter
niet helemaal bij de tijd. Echte liefhebbers gaan voor hun armband naar het
gespecialiseerde veilinghuis Antiquorum in Zwitserland.
zstress
HuilenHuilen is nog steeds een van de duidelijkste manieren waarop u verdriet
toont. Onder evolutionair psychologen wordt geworsteld met de vraag wat
het evolutionair nut van huilen is. We kunnen u gerust stellen: Dat is er
niet. Daarom is huilen bij uitstek een onderwerp van etiquette. Huilen heeft
geen overlevingswaarde, maar wel degelijk een grote esthetische waarde.
De stijlvolste verantwoorde wijze om te huilen is de volgende: laat een paar
bescheiden tranen over uw wangen biggelen. Uw stem verraadt niet dat u
verdriet heeft. Huil geluidloos. Het is niet voor niets dat pas ten tijde van
de stomme film huilen een enorme vlucht nam. Mensen zullen u bewonde-
ren vanwege het feit dat u het hoofd koel houdt en u zich er toch niet voor
schaamt te huilen. Dit is ook een zeer goede versiertruc. Voor het beste
effect dient u rekening te houden met de lichtval. Het ziet er filmisch uit
als u recht in de zon kijkt. Draai het hoofd 45 graden ten opzichte van het
publiek. Adem door de neus, met korte, felle teugen, zodat er een beheerst
gesnotter hoorbaar is. Begint iemand tegen u te praten, reageer dan niet: u
bent immers overmand door verdriet en kunt niets uitbrengen.
Zemotie; rouw
hhh
r
s
s
h
152
HumorHumor is vooral een kwestie van
timing. Meestal bent u net te laat. De
Fransen noemen dat l’esprit de l’escalier:
u komt van een feestje, loopt de trap
af naar buiten en daar komen ineens
alle rake opmerkingen die u zo graag
had willen zeggen. Er zit niets anders
op dan, net als Oscar Wilde deed, van
tevoren uw grappige opmerkingen te
gaan oefenen. Als het moment daar
is, schudt u moeiteloos en schijn-
baar spontaan de ene na de andere
geslaagde grap uit uw mouw. Leid
humor nooit in, want dan vergaat iedereen het lachen: “Laat me u een klein
grapje vertellen.” Dit is een heel erg foute zin. Het woordje ‘klein’ verraadt
ook nog eens de weemakende geur van valse bescheidenheid. Iemand ver-
plichten te lachen is niet grappig. Daarom is een mop ook zo’n verschrik-
king. Mevrouw Groskamp-ten Have is resoluut: “Wie aardigheden wil
vertellen, zorgt voor drie dingen: geest, kortheid en de gave te vertellen. Wie
een dezer mist, zwijgt liever!”60
Zlachen
Huwelijk“Als u bang bent voor eenzaamheid, trouw dan niet.”
Anton Tjechov.
Nu in meer en meer landen zelfs homoseksuelen hun laatste stukje avant-
garde hebben ingeleverd, is er voor de trendsetters echt helemaal niets meer
hip aan het huwelijk.61
Bij de burgerlijke stand dient een huwelijk minimaal twee weken van
tevoren worden aangemeld in de woonplaats van een der partners. Deze
inschrijving is een jaar geldig en wordt wel de verlovingstijd genoemd. Ook
het verloven kan al een reden zijn voor een feest. Vroeger betaalde de vader
van de bruid het huwelijksfeest. Nu betalen vaak de gasten. Uitnodigingen
met poëtische hoogstandjes als ‘dames en heren, het liefst geen gestunt - betaalt
u dit bruidspaar in klinkende munt’ zijn etiquettaire misdaden van de hoogste
graad. Dat het bruidspaar zich het huwelijksfeest niet kan permitteren is
r
n
r
o
153
tot daar aan toe. Maar om de kosten op de gasten te verhalen is affreus.
Het deponeren van een huwelijkslijst bij een cadeauwinkel komt eigenlijk
op hetzelfde neer, zelfs als het een warenhuis in Londen of Parijs betreft.
Huwelijkscadeaus dienen officieel van tevoren worden afgeleverd bij het
ouderlijk huis van de bruid.
In de westerse wereld trouwt de bruid in ivoorwit. De gasten dragen een
andere kleur. Chinese bruiden trouwen in het rood. In België zitten de
ouders in de eerste auto. In Nederland schuiven ze een plek naar achteren
omdat de (on)gelukkigen vooraan willen rijden. Dan volgen de getuigen,
grootouders, broers, zussen en familie. Dames zitten links van de heren. In
de bruidstoet lopen mannen links en dames rechts, na de ceremonie loopt
de bruid, of in homohuwelijken ‘het vrouwtje’, echter links. In gemeenten
waar het strooien met confetti, rijst of rozenblaadjes inmiddels verboden is,
kunt u het bruidspaar onthalen met luchtbellen. De bruidstaart werd vroe-
ger alleen door de bruid aangesneden en het eerste stukje werd, als teken
van vruchtbaarheid, overhandigd aan de echtgenoot. Tegenwoordig doen
de net getrouwden het vaak onhandig samen. Overigens is volgens velen het
huwelijk ‘de mooiste dag uit het leven.’ En dat is triest genoeg.
Huwelijken zijn steeds vaker aanleiding voor enorme feesten die vooral qua
saaiheid allemaal op elkaar lijken. Dat is jammer, want trouwen is iets dat u
hooguit een paar keer in uw leven doet. Huwelijksvieringen verschillen van
streek tot streek. In het oosten van Nederland staan er lange tafels, waar het
bier rijkelijk vloeit en halfvolle glazen al worden aangevuld. In het westen
en zuiden van Nederland staat er een band of diskjockey lawaai te maken.
In België kent het huwelijksfeest altijd dezelfde dagindeling van achtereen-
volgens kerk, gemeentehuis, receptie, diner en feest. Walen blijken er een
groter eetfeest van te maken dan de Vlamingen. Al in 1897 was Nathalie
n
i
w
154
Bruck-Auffenberg van mening dat beschaafde en fijngevoelige mensen
nauwelijks aandacht aan de bruiloft schenken en dat men zou kunnen vol-
staan met een korte mededeling dat het huwelijk gesloten is.62 U heeft tot
vier weken na het huwelijk nog de tijd om te feliciteren. Controleer voor alle
zekerheid eerst even of het huwelijk nog intact is.
Huwelijksverjaardagen kennen curieuze benamingen. Ieder jaar heeft zijn
eigen materiaal. De lijst gaat van papier (1 jaar) via blik (6 1/4 jaar), kristal
(15) en parel (30) naar goud (50) en diamant (60 jaar). Bij 80 jaar onafgebro-
ken huwelijk spreekt men vreemd genoeg van een Eiken Bruiloft. Afkloppen
maar.
Zceremoniemeester; echtscheiding; minnaar
ImagoWaar merken en bedrijven zich al jaren druk maken over hun identiteit
(wie willen we zijn?) en imago (wie denkt het publiek dat we zijn?), lijken
veel individuen nauwelijks bij hun imago stil te staan. We conformeren ons
maar al te graag aan de ‘veilige’ massa. Maar levert dit het optimale resultaat
op? Wordt u gelukkig als u niet uzelf bent? Zou u naast u zelf willen zit-
ten tijdens een intercontinentale vlucht? Bedenk wie u wilt zijn, wat u wilt
bereiken en pas daar uw verschijning op aan. Kleed u als een bouwvakker
als u bouwvakker wilt zijn. Kleed u feestelijk als u een feest wilt beleven.
Past uw haardracht bij uw creativiteit of uw gepoetste schoenen bij uw onbe-
rispelijkheid? Alles wat u uitzendt met uw verpakking moet uw boodschap
ondersteunen. Slechts een heel klein deel van het beeld dat anderen van u
hebben wordt bepaald door de inhoud. Ongeveer 40% wordt bepaald door
uw stemklank en 55% door uw uiterlijk. Ga naar de logopedist, neem een
leger stylisten in dienst en volg een cursus story telling om zoveel mogelijk
uzelf te worden. Slechts één advies is hier op zijn plaats: Go all the way.
Zuiterlijk
islamZmoslims
JacquetMorning coat (GB), jacquette (Fr), cutaway (Du), Chaqué (Sp)
Het jacquet is de meest formele dracht voor plechtigheden overdag (pro-
motie, huwelijk, officieel bezoek, jubileum, ontvangst). Het wordt nooit
l
r
f
s
k
155
na zonsondergang gedragen. Vroeger droeg men pandjesjassen. Deze zijn
langzamerhand vereenvoudigd tot het huidige jacquet. Sinds het midden
van de vorige eeuw wordt met jacquet een zwarte of grijze herenjas bedoeld.
Kenmerkend zijn de afgeronde voorpanden die naar achteren toe lang uitlo-
pen. De voorkant wordt met één knoop gesloten. Traditioneel hoort er een
zwartgrijs gestreepte broek bij. Bij trieste omstandigheden mag ook een
effen broek. Daarbij draagt men een grijs vest (of een vest van dezelfde stof
als de jas), een wit overhemd met een liggend boord, een grijze das en even-
tueel grijze handschoenen en een hoge cilinder. Deze hoed is van zijde of
vilt en grijs bij huwelijken en zwart bij andere gelegenheden. Een plastron is
een beschermende leren borstlap of een brede das en dus fout. De Engelsen
spreken van morning coat, omdat de nobele gentlemen zich vroeger op deze
manier kleedden tijdens het paardrijden. Zij dragen overdag ook vesten in
een gele, camelachtige kleur die men buff noemt. Het jacquet verdwijnt lang-
zaam in de vergetelheid, terwijl het in de jaren ’30 van de vorige eeuw nog de
dagelijkse outfit was van menig kantoorklerk.
Zkledingvoorschrift; plastron; promotie
Het woord jacquet is afgeleid van het Franse jacquette (jasje), het verkleinwoord van jacque, dat op zijn beurt weer is afgeleid van de persoonsnaam Jacques. Deze naam werd in de middeleeuwen gebruikt als aanduiding voor boeren. In de 16e eeuw werden lakeien ook Jacques genoemd. Een jacquet is dus een lakeienjas.
Jagen“Ik jaag alleen uit zelfverdediging. Wat zou u doen als een
konijn met een mes op u af kwam?”
Johnny Carson
Het jagen op wild is alleen toegestaan onder bepaalde voorwaarden. De
duur van het jachtseizoen en de te bejagen dieren zijn zeer strikt geregeld.
U schiet in principe alleen overtollig of ziek vee. U doet immers aan wild-
beheer en niet aan de jacht. Indien u gaat jagen dient u in ieder geval een
identiteitsbewijs, uw jachtvergunning en uw wapenvergunning (ook als u
jaagt met fretten en valken) mee te nemen. Zelfs op uw eigen landgoed moet
u een vergunning dragen, die u pas krijgt na een examen waar u 85% van
de kleiduiven moet raken en alle eenden, ook vliegende, kunt benoemen.
n
o
t
l
156
Als dat gelukt is heeft u voor een beetje jachtgebied toch al snel 500 hectare
nodig. In België moet u de woudmeester een afschot- of wildbeheerplan
overhandigen. Drijfjachten is puur spectaculair tijdverdrijf ten koste van
dieren. Een drijfjacht is als een feut een liter jenever laten drinken tijdens
een ontgroening. Indien u een beetje heer (of prins) bent, houdt u zich hier
verre van. Normaal gesproken loopt het jachtseizoen van midden oktober
tot half januari. In België begint en eindigt het jachtseizoen twee weken eer-
der. Alle wildsoorten zijn bejaagbaar van zonsopgang tot zonsondergang,
met uitzondering van de wilde eenden. Deze zijn bejaagbaar vanaf een half
uur na zonsopkomst tot een half uur na zonsondergang. Uiteraard draagt u
een pak van tweed met een jachtplooi, een pet en laarzen. Het leven van een
jager gaat niet over rozen.
Wild moet besterven op een koele plek, enkele dagen tot een week. Hoe
langer, hoe malser, maar ook hoe sterker de smaak. Het slachten vereist
enige kennis. Bij haarwild verwijdert u het vel en de ingewanden. Een
haas en konijn snijdt u in negen stukken, te beginnen met de achterpoten.
Gevogelte tot drie kilogram snijdt u in achten om er zeker van te zijn dat elke
gast evenveel wit als donkervlees krijgt. Als het gevogelte kleiner is, blijven
dijen en de drumstick onafscheidelijk tot aan uw mond, evenals de borst en
vleugel. Groter wild wordt geslacht als een koe, lam, varken of kalf.
Zgevogelte; vlees; wild
JapannersNationale feestdagen: 1-3 januari, Nieuwjaar (O-shogatsu); 11 februari,
Oprichtingsdag; 29 april – 5 mei: Gouden Week; rond 15 augustus: feest
der voorouders (Obon).
Liefhebbers van etiquette komen in Japan waarschijnlijk het beste aan hun
trekken. De hele samenleving is georganiseerd rondom strikte en fasci-
n
hh
i
157
nerende omgangsvormen die voor buitenlanders ondoorgrondelijk lijken.
Iedere klasse heeft zijn eigen woorden, aanspreekvormen en constructies
die voor anderen moeilijk te leren zijn. Japan is een land van groepscultuur
waar wah (harmonie) de basis van de maatschappij vormt. Japanners kun-
nen er begrip voor opbrengen dat buitenlanders nauwelijks iets snappen
van de complexe structuur. Het wordt niettemin zeer gewaardeerd indien u
uw respect toont en enige kennis van zaken tentoonspreidt. Kleedt u zich in
ieder geval sober, bij voorkeur in een sebiro (pak, afgeleid van de straat Savile
Row in Londen).
Japanners schudden in principe geen handen, hoewel dat door westerse
invloed aan het veranderen is. De meest voorkomende begroeting is de bui-
ging. De diepte en de duur van de buiging zijn gerelateerd aan de mate van
respect. Visitekaartjes zijn van levensbelang en het uitwisselen ervan vormt
een waar ritueel. U reikt uw kaartje, dat zowel in het Engels als in het Japans
uw naam vermeldt, langzaam en met twee handen aan. Terwijl u buigt zegt
u “Bonjasky desu. Hajimemashite dozo yoroshiku”, oftewel “Mijn naam
is Bonjasky. Aangenaam u te ontmoeten.” Een Japanner zal buigen bij het
ontvangen van uw kaartje en het eveneens met twee handen in ontvangst
nemen. Een Japanner wordt nooit bij zijn eerste naam genoemd, behalve
door zijn directe familie. Hij moet gegroet worden met zijn achternaam
gevolgd door san, hetgeen ‘meneer’ betekent. Als het tijd is geworden voor
een grotere intimiteit, dan wordt de achternaam afgekort.
In Japan is de benadering van een zakelijke transactie langzamer en minder
direct dan in het Westen. Tijdens een eerste ontmoeting wordt niet over
zaken gepraat - interesses en hobby’s zijn betere onderwerpen. Hier zou-
den wij veel meer van kunnen leren dan van een bibliotheek vol Zenboeken.
Wanneer een Japanner ‘ja’ zegt, bedoelt hij dat hij heeft begrepen wat u zegt.
Hij zal geen ‘nee’ zeggen, maar ‘dat zou moeilijk kunnen zijn’ of ‘ik moet
erover nadenken’ en zich op deze wijze soepel uit de situatie jiu jitsuen.
Karaoke komt van kara (‘leeg’) en oké (‘orkest’). Altijd participeren. Het
maakt niet uit hoe slecht u zingt, het gaat om het meedoen. Niet meedoen
kan een jarenlange relatie ineens op het spel zetten. Het geven van cadeaus
is een algemeen en zeer geliefd gebruik. Cadeaus kunnen niet worden
geweigerd en worden niet opengemaakt in het bijzijn van de gever. Neem
kleine cadeautjes mee die u kunt weggeven wanneer de gelegenheid zich
voordoet. Geef geld bij begrafenissen en bij huwelijken.
sk
b
b
r
s
158
Japanners verontschuldigen zich voortdurend en soms zonder direct aan-
wijsbare reden. Zelfs als u denkt dat een verontschuldiging niet vereist is,
zult u het woord sumimasen zeer regelmatig opvangen. Maak er een gewoon-
te van om zelf ook vaak sumimasen te zeggen. Gebruikt u het wanneer zelfs
een Japanner zich niet zou verontschuldigen, dan denkt men in het ergste
geval dat u buitengewoon beleefd bent.
Kijk er niet raar van op als u wordt geweigerd bij een Japans restaurant. Het
ligt dit keer niet aan u. De meeste restaurants werken net als clubs, waar
nieuwkomers door bekenden worden geïntroduceerd. Bij aanvang zegt men
itadakimasu (“dankbaar aanvaard ik”). Men schenkt elkaar glazen in en er
wordt getoast met de uitroep kampai.
Wijzen is grof. Glimlachen is een manier om verrassing of verlegenheid te
verbergen. Echte blijheid wordt duidelijker aangegeven door rimpels in de
ooghoeken. Toon geen genegenheid in het openbaar. Japanners staan bij
een gesprek verder van elkaar af dan wij. Iemand te veel in de ogen kijken
is onhoffelijk. Knipogen of schouders ophalen zijn in Japan onbekende
gebaren.
Zboeddhisten; sake; stokjes; sushi
JasjeHet jasje is het topstuk van het pak. Daarom is het ook zo jammer dat men
het zonder na te denken lukraak met andere kledingstukken combineert.
Een jasje is in handen van de confectie-industrie bijna altijd een totale mis-
lukking. Alleen het vervaardigen van de zakken is al een zeer secure klus.
Een handgenaaide paspelzak is soepeler en sterker dan een machinale.
Bij het betere pak wordt de buitenstof bevestigd aan het binnenwerk van
s
t
l
n
k
h
159
paarden- of kamelenhaar en katoen.
Ook de revers worden gepikeerd om
de revers rond te laten vallen. Een
uiterst nauwkeurig werkje, dat met
de hand moet gebeuren. Paardenhaar
is in de confectie vervangen door
plakvlieseline of plaklinnen. Geen
strijkbout meer om de vormgeving
van het kunstwerk te voltooien, maar
een gezichtsloze hydraulische pers
die binnen enkele seconden het jasje
plet, waardoor het de souplesse krijgt van een gipsplaat. Gelukkig vindt er
in Europa een herwaardering plaats van het kleermakersvak, waardoor aan
de terreur van de massaconfectie een bescheiden tegenwicht wordt gebo-
den.63 Jasjes die niet bij een pak horen worden van grovere stoffen gemaakt,
bijvoorbeeld de tweeds of de open geweven linnens. Deze jasjes mogen iets
ruimer vallen dan een jasje van een pak, maar nog steeds is het niet te groot
of te klein. Vrijetijds-jasjes worden soms ongevoerd gemaakt en vaak uitge-
voerd zonder of met twee splitten, opgezette zakken en doorgestikte revers.
Bij formele gelegenheden houdt u uw jasje aan. Deze gewoonte heeft haar
wortels in het feit dat een overhemd vroeger ondergoed was. Denk aan de
uitdrukking ‘in uw hemd staan’.
Zcolbert; hemd; pak; stoffenlexicon
jeansDe Beierse emigrant Levi Strauss opende in 1853 in Californië zijn winkel
met stoffen, tentwagens en tenten. De goudzoekers aldaar hadden een
tekort aan stevige werkkleding en zochten een overall. Strauss maakte die
eerst van tentstoffen, maar die rafelden te snel. Hij stapte vervolgens over
op stof afkomstig uit zuid-Frankrijk, de serge de Nîmes. Dit werd al snel
afgekort tot denim. Om de broeken nog sterker te maken verwerkte Strauss
koperen spijkers in de broek. Hij patenteerde zijn techniek op 20 mei 1873
en dit is de officiële geboortedatum van de spijkerbroek. Rond 1890 verviel
het patent van Levi’s op de werkbroek en vanaf dat moment beginnen ook
andere fabrieken de broek te maken. De broeken werden ook gedragen door
matrozen uit Genua (‘Gênes’ in het Frans) dat uiteindelijk werd verbasterd
tot jeans. Jeansstof is is geweven in een diagonale rib, een keper, meestal
in katoen, waarbij de kettingdraden gekleurd zijn (vaak indigoblauw) en
de inslagdraden wit. Zo’n stof wordt ook wel drill of twill genoemd. De
l
k
160
spijkerbroek is veelal blauw, omdat het minder snel vuil laat zien en ook
erotiserend werkt. In Amerika verliep de verschuiving van mijnbroek naar
alledaagse broek vooral via de filmindustrie. In de jaren twintig en dertig
van de 20e eeuw verschenen hoofdrolspelers, in die tijd vaak cowboys, in
spijkerbroek op het filmscherm. Ook was het in de jaren ’60 de kleding voor
protestdemonstraties. Tegenwoordig komt de mooiste denim uit Japan.
Een Nederlander heeft gemiddeld drie spijkerbroeken (Textilia 2005) in ver-
schillende wassingen, pasvormen, stiksels, kleuren en al dan niet met rafels
en gaten. Er is nog een volhardende minderheid van 6% van de bevolking
die helemaal geen spijkerbroek heeft. Misschien dat die groep alleen genoe-
gen wil nemen met de handgemaakte Trashed Denim van het merk Dussault
Apparel. Dit is de duurste spijkerbroek ter wereld. Behalve 42 robijnen en
acht diamanten, is er 1080 gram 18 karaats witgoud in de (foeilelijke) broek
verwerkt. Prijskaartje: 250.000 US$.
De enige spijkerbroek die u draagt is natuurlijk van grof denim en diepdon-
kerblauw. Lichtblauwe jeans worden vaak gedragen door politici die een
dagje cool willen doen. Maar voor een beschaafd mens is er geen enkele
reden om een lichte jeans te dragen. Lichtgekleurde jeans passen bij geen
enkele kleur schoenen. Op de achterzak, die natuurlijk leeg is, zitten nooit
borduursels. De gulp heeft knopen, nooit een rits.
JeneverIn het Constelijck Distileer Boec van Philippus Hermanni uit 1552 wordt
gesproken over ‘geneverbessenwater’ of ‘aqua juniperi’, gemaakt van
jeneverbessen op wijn. De eerste jenevers waren medicinale drank-
jes die eeuwige jeugdigheid garandeerden. Om jenever een individu-
ele smaak te geven, kunnen distillateurs allerlei kruiden en andere
plantaardige ingrediënten toevoegen. De meest voorkomende zijn angelica
of engelwortel, sint-janskruid en zoethout. Jenevers worden vooral gestookt
in Nederland, België en het noorden van Frankrijk.
Oude jenever bevat meer suiker dan jonge jenever en is eventueel bijgekleurd
met karamel. Ook heeft oude jenever een duidelijker waarneembare jenever-
bessensmaak. Er zijn onder de jenevers grotere smaakverschillen dan onder
wodka en whisky. Van zacht en rond, tot scherp en branderig.
In Nederland gaat het erg slecht met de sterke drank en met jenever in het
n
t
o
161
bijzonder, terwijl het toch de grond-
legger is van vele andere distillaten
in de wereld. Sterker nog, tot 1900
was jenever dé sterke drank over de
hele wereld, kortweg aangeduid als
‘Hollands’. De jeugd loopt met een
grote boog om deze drank heen en
grijpt liever naar de mixdrankjes. De
recente accijnsverhogingen lijken de
nekslag. Jammer, want hiermee gaat
een op en top Nederlands/Belgisch
product ter ziele.
Zalcohol; wodka
JodenReeds vierduizend jaar geleden liep de patriarch Abraham met zijn zoon
Isaäc en zijn kleinzoon Jacob over de heuvels van het huidige Israël. De
kinderen van Jacob, die later de naam Israël kreeg, kwamen terug uit de
slavernij in Egypte om hun goddelijk erfgoed, hun beloofde land, op te
eisen. Omstreeks 1200 v.Chr. verstevigden de joden hun posities in het
land. Van 1012 tot 932 v.Chr. bestaat er reeds een ‘staat’ Israël met als
koningen David en Salomon. Het huidige Israël werd gesticht in 1948 na de
Onafhankelijkheidsoorlog. De landen waar de nu de meeste joden wonen
zijn achtereenvolgens de Verenigde Staten, Israël en Frankrijk. Vermijd bij
een eerste contact joodse moppen en onderwerpen als religie, de holocaust
en de Palestijnse kwestie. Kritiek op de staat Israël is niet hetzelfde als anti-
semitisme, hoewel dat wel als zodanig opgevat kan worden.
De sabbat is de zevende dag. Hij begint op vrijdagavond na zonsondergang
en neemt verder de zaterdag in beslag. Alle activiteit wordt stopgezet. Joden
gaan die dag naar de synagoge, eten met de familie, bestuderen de thora,
doen geen zaken, gaan niet op reis en bedienen geen machines.
Joden zijn erg op de familie gericht en op elkaar. Wellicht omdat ze zo vaak
vervolgd en in de steek gelaten zijn.
Een mannelijke baby wordt acht dagen na de geboorte besneden (dit wordt
bris of brit genoemd), maar de besnijdenis is geen voorwaarde om jood te
zijn. Een vrouwelijke baby krijgt vaak een welkomstceremonie op de vrij-
i
l
p
162
dagavond een maand na de geboorte. Koosjer heeft betrekking op religieuze
voorwerpen en vooral op de manier waarop voeding volgens de kasjroet, de
spijswetten, bereid en bewaard wordt. Zuivel en vlees moeten in ieder geval
gescheiden blijven. Zdieet
De joodse kalender werkt net als de islamitische met maanmaanden. Een
maanjaar duurt 354 dagen, waardoor de joodse kalender verschuift ten
opzichte van de christelijke. Zo begint het jaar 5772 op 29 september 2011
en 5773 op 17 september 2012. Het nieuwjaarsfeest Rosj Hasjana is een
inleiding op de tien dagen van inkeer die volgen. Gedurende deze periode
beoordeelt god elk individu. Zijn definitieve jaaroordeel valt op Jom Kippoer.
Er wordt gevast, gebeden en om vergeving van de zonden gevraagd. Vijf
dagen later is het tijd voor de Soekot, het Loofhuttenfeest. Met het bouwen
van een tabernakel herdenkt men de 40 dagen durende tocht van de joden
door de woestijn.64
Houd in Israël rekening met het volgende:
• Israëliërs eten op zijn Amerikaans. Ze snijden het eten op hun bord in kleine
stukjes met mes en vork en eten vervolgens met hun vork in de rechterhand.
• Een formele maaltijd begint altijd met het wassen van de handen en het
zegenen van in zout gedipt brood.
• Als men vlees eet, drinkt men zwarte koffie.
• Als u eten aangeboden krijgt, moet u in ieder geval iets nemen; anders wordt
het opgevat als ongepaste gereserveerdheid.
• Ruimtes in Israël zijn vaak klein; als u mag blijven logeren dan zal men flink
met de meubels moeten schuiven. Vouwt u zich dus zoveel mogelijk op.
• In een rij kunt u een plaats reserveren door diegene voor u de plaats te laten
vrijhouden.
• Op heilige plekken en bij religieuze ceremonies bedekken mannen hun
hoofd met een kippa of yamulka, uit respect voor god.
• Elkaar aanraken is vrij normaal. Doe hier echter niet direct aan mee. Trek
ook niet aan de vlechten, deze zijn echt.
• Men noemt elkaar erg snel bij de voornaam. Professoren laten zich veelal
wel met hun titel aanspreken.
• Israëliërs staan bij het praten veelal dicht bij elkaar, zijn soms erg emotio-
neel en zelfs familiair.
• Israëliërs zijn vaak bot en hebben nogal grove omgangsvormen. Een
Nederlander zal zich dan ook uitstekend thuisvoelen in het beloofde land.
zdieet; pasen
f
t
s
k
r
w
163
Kaas“Hoe wilt u een land regeren waar 258 verschillende soorten
kaas bestaan?”
Generaal Charles de Gaulle
Melk is niet houdbaar, gedroogde melk wel. Om die reden maakten de
oude Grieken al geiten- en schapenkaas, het latere feta, nu beschermd als
Europese aoc. Kaas wordt verkregen door de rijping van melk die eventueel
met zuursel kan worden versneld. Daarna wordt met behulp van stremsel
het wei gescheiden van de wrongel. Die wrongel is de verse kaas. Door die
wrongel te snijden, te roeren, te verhitten of door er schimmels aan toe
te voegen ontstaan de verschillende soorten kaas. De meeste kazen rijpen
verder in een vorm. Door het oppervlak te zouten versnelt deze rijping.
Bovendien neemt de houdbaarheid toe. Het wegleggen van de kazen in een
droge of juist vochtige ruimte bepaalt uiteindelijk de structuur van de korst
en de smaak. Veel streken in Europa zijn over de hele wereld beroemd om
hun kazen. We kennen kaas van geiten, schapen en koemelk. Frankrijk
en Italië hebben ongeveer driehonderdvijftig verschillende soorten kaas,
Spanje ruim tachtig, en Nederland en België enkele tientallen.
Ambachtelijk gemaakte kazen hebben vaak meer smaak dan de industriële
kazen. Hetzelfde geldt voor rauwmelkse kazen, zoals Vacherin. Maar let altijd
op het moment van aankoop. De oudste kazen zijn circa achttien maanden
oud. Veel ouder mogen kazen mogen niet worden, omdat ze dan te veel
ammoniak hebben aangemaakt.
Vroeger was kaas een typisch nagerecht voor de mannen. Zij trokken zich
terug in hun smokingjasje met sigaren en kaas. Het plateau met vijf tot zes
kaassoorten mocht nooit twee keer rond. Men is het er niet over eens of er
nou wel of geen boter bij kaas geserveerd dient te worden en of de korst op
te eten is. Prik kaas op uw bord met de punten van een speciaal kaasmes,
niet met een vork. Velen associëren kaas met vintage port. Maar ook een
t
i
o
164
glas rode wijn, cider of een volle witte wijn kunnen uitstekend. De kaas
wordt geserveerd vóór het zoete dessert; zoals met zoveel dingen is dat in
Engeland precies andersom.
zbritten; port
KaviaarKaviaar zijn de gezouten en gerijpte eitjes van de steur, een grote en slome
vis die in 250 miljoen jaar weinig veranderd is. Alleen de Russen beschouw-
den kaviaar vroeger als een delicatesse. In de rest van Europa en Amerika
werd kaviaar tot ver in de 19e eeuw aan de varkens gevoerd. Alle kaviaar
komt tegenwoordig uit de Kaspische Zee, waar overbevissing en vervuiling
het voortbestaan van de steur ernstig bedreigen. Het zilte zwarte goud wordt
binnenkort écht onbetaalbaar en waarschijnlijk rest ons dan niets anders
dan het eten van zalmeitjes. Een degradatie die erger is dan een teruggang
van champagne naar Perrier.
De steur legt pas eitjes als ze twaalf jaar of ouder is maar vaak halen de vis-
sen deze leeftijd niet. Er zijn drie soorten kaviaar. Beluga heeft de grootste
en kleurrijkste eitjes en is het duurste. De Belugasteur kan vijf meter lang
worden, tot 1500 kg wegen en meer dan 100 jaar oud worden. De kaviaar
van deze carnivoor smaakt licht ziltig en zeer romig. Sevruga is donkergrijs,
de meest ziltige en komt van het kleinste type steur. Oscietra of Asceta komen
het meeste voor, en hebben een lichte nootsmaak en een ‘knapperige’ korst.
De Acquitaine wordt geïmporteerd vanuit Frankrijk. Deze soort komt uit de
kweekvijvers van de Gironde en heeft een ziltige nasmaak die lang in de
mond blijft. De Italiaanse Perle Caviar van de ‘White Sturgeon’ komt uit de
kweekbassins uit Brescia, Noord-Italië. De smaak is mild, nootachtig, licht
zilt en blijft lang op de tong hangen. Anders dan de wilde kaviaar (die alleen
in de maanden maart/april en september/oktober geoogst wordt), kan kavi-
aar van kweeksteur het hele jaar door geoogst worden.
t
w
165
U krijgt kaviaar vaak op een paarlemoeren lepeltje aangereikt en dit hapt u
ineens af. Eventueel kan kaviaar ook geserveerd worden op blini’s. U mag
kaviaar besprenkelen met citroen. Druk de eitjes tegen uw gehemelte kapot
en kijk erbij alsof u zojuist de hemel heeft betreden. Oók als u de hap zee-
zout niet lekker vindt, of niet in hemels gelooft. Indien u kaviaar op de muis
van de hand legt en er van eet, mag uw hand niet naar kaviaar ruiken, alleen
dan heeft u zojuist verse kaviaar gegeten.
zvis
KerstmisKerstmis, althans de datum, heeft helemaal niets met Jezus Christus te
maken. Jezus werd geboren ergens halverwege de maand september van het
jaar 5 voor zichzelf. De datum van kerst werd pas in de vierde eeuw door de
Romeinse kerk gekozen om het volk af te leiden van een heidens feest, de
geboorte van de Zonnegod (Sol of Helios), dat op 25 december viel. Sindsdien
wordt Jezus’ geboorte dus op die dag gevierd.
Kerst was tot in de vorige eeuw een religieus getint feest,
maar is tegenwoordig weer een overwegend heidense
happening waar qua glitter en glamour alles uit de kast
moet worden gehaald, met smokings en cocktailjurk-
jes, dertiggangendiners en immense cadeaus. Alleen in
Nederland wordt het lijden verlengd met een tweede en
in sommige streken zelfs een derde kerstdag. In Groot-
Brittannië, Australië, Canada en Ierland is 26 december
Boxing Day, genoemd naar de dozen in de kerken die op die
dag opengingen om giften onder de armen te verdelen. De
kerstman is overigens een rechtstreekse afgeleide van de
Nederlandse Sint-Nicolaas.
zsinterklaas
Kinderen“Het is nooit te laat voor een gelukkige jeugd.”
Tom Robbins
Het leven draait niet alleen om uw kind(eren). Maak dat kinderen ook wijs.
Stel grenzen. Als u dat al niet doet bij hen, dan gaat het snel slechter met
deze wereld. Al in de 17e eeuw vonden buitenlanders dat Hollandse kinde-
ren te verwend, toegeeflijk en vrijpostig waren.65 Kinderen die goed opge-
h
f
w
i
p
w
166
voed zijn vragen niet te veel aandacht en vallen derhalve niet op. Kinderen
horen niet tussen u en de gast in te staan, van u af te blijven als u in gesprek
bent en niet na te apen. Kinderen van anderen mag u best corrigeren, maar
slechts met woorden. Geef liefde en houd afstand. Langs de voetbalvelden,
bij zangcompetities en andere evenementen is de geldingsdrang van de
ouders omgekeerd evenredig aan hun eigen succes en talent. Zij kunnen
beter thuis blijven; hier draait het namelijk wel om uw kind.
zbaby
Klagen, slecht nieuws en kritiek gevenKritiek hebben is niet hetzelfde als een conflict hebben, al volgen deze
twee vormen van communicatie wel vaak op. Ga bij slecht nieuws direct de
confrontatie aan. Vat klachten of kritiek niet persoonlijk op. Omzeil schijn-
bezwaren door vragen te stellen. Stel de sleutelvraag ‘waarom’ een aantal
malen om tot de essentie door te dringen. Herformuleer klachten tot posi-
tieve wensen en compenseer reële bezwaren. Laat iemand zijn eigen oplos-
singen aandragen of laat iemand denken dat het zijn eigen oplossingen zijn.
Word nooit persoonlijk en breng uw kritiek rustig. Schreeuw niet. Zeker de
laatste jaren ageren we nogal snel en heftig. Slik eerst even een paar keer.
Helpt dat niet, slik dan een paar valiumtabletten.
Opbouwende kritiek is relevant, gaat over gedrag, is beschrijvend, feitelijk,
specifiek en correct. Een mening wordt in de ik-vorm gegeven, gaat over
veranderbaar gedrag en bevat een wens. Argumenten worden na de slechte
boodschap niet meer gehoord. Gun de ander dus tijd voor verwerking, maar
krabbel niet terug. Sluit positief af en geef een opening voor de toekomst.
zbeledigen; conflict; reclameren
Klassen en klasse“Ik geloof niet in klassenverschillen, maar gelukkig is mijn
butler het niet met me eens.”
Marc, cartoon in The Times, 1976
w
r
l
s
167
In tegenstelling tot wat men, zeker in het ogenschijnlijk egalitaire noord-
westen van Europa, wenst te geloven, bestaan er wel degelijk klassen. De
maatschappij is verdeeld in allerlei zichtbare en onzichtbare lagen en daar
is op zich helemaal niet zo veel tegen. Dat de top van het bedrijfsleven er
trots op is op spekzolen en in spijkerbroek rond te lopen, omdat ‘we alle-
maal zo gewoon zijn gebleven’, is nog steeds een grote bedreiging voor de
economie. Dit kost ons op jaarbasis waarschijnlijk miljarden. U beweegt
elegant als een soepele acrobaat tussen hoog en laag en van links naar
rechts, zonder zich iets aan te trekken van grenzen en conventies. Bij klasse
gaat het om distinctie tegenover eenvormigheid. Klasse wordt vaak verward
met afkomst. Hoogstaande mensen vindt u echter in alle en soms zelfs in
de ‘betere’ kringen. Edmund Burke (1722-1792) heeft het verschil al in één
beschaafde klap duidelijk gemaakt: A king may make a nobleman, but he cannot
make a gentleman.
zadel; dame; elegantie; netwerken
KledingUw kleding zegt veel over u, of soms helemaal niets, maar dat zegt dan ook
genoeg. Indien u zich conformeert aan gebruiken, tradities of verwachtin-
gen, kunt u hooguit bestempeld worden als: ‘hij hoort erbij’, ‘zij weet hoe
het hoort’, of iets dergelijks. Wanneer u deze goedkeuring heeft, kunt u
onopvallend uw entree maken en meer de nadruk leggen op uzelf en op
datgene waar u eigenlijk voor komt. Kleding met schreeuwerige merken
is meer iets voor clochards die als levende reclamezuil de kost verdienen.
Draag liever iets van uw opa of iets dat voor u gemaakt is. Loop er evenmin
bij als vogelverschrikker of modepop; vaak is één modieus item genoeg om
te laten zien dat u van deze tijd bent.
Zorg dat uw kleding schoon, ongescheurd en passend is. Dat is het begin.
Combineer niet te veel verschillende designs of kleuren. Een combinatie uit
één kleur is formeler dan verschillende kleuren samen. Wanneer u een zeer
uitgesproken kledingkeuze heeft, bijvoorbeeld door veel kleuren te combi-
neren of door bijzondere ontwerpen, bedenk dan dat u soms meer aandacht
krijgt voor uw kleding dan voor uzelf.
Een goedgeklede dame maakt onderscheid tussen morgen- en middagkle-
ding. ‘s Ochtends draagt zij makkelijk zittende kleding, bijvoorbeeld een
japon, rok met pull-over of een broek met een trui. Als gastvrouw gaat u
gedegen, maar sober en hoedloos gekleed.
r
w
s
k
s
h
s
168
Als casual wordt voorgeschreven, overdrijf dan niet. Dus geen Havaianas, of
een gescheurd T-shirt. Raadpleeg ook de tabel op pagina 68. Denk ook aan
de kleuren die u draagt: de zenuwslopende cocktail van auberginekleurige
overhemden, indigo jasjes en paarse, met fel glinsterende dasspelden op de
plaats gehouden dassen die ons straatbeeld teistert, is al pijnlijk genoeg.
Daarom enkele tips en richtlijnen ter optimalisering van uw garderobe:
• Loop naar uw garderobekast en gooi alle niet vormloze en niet-passende
kleding weg. Recycleer alle kleding die kapot of verkleurd is.
• Draag stoffen die qua kleur en fijnheid bij het seizoen passen en draag
verschillende materialen over elkaar heen. Linnen op glad bijvoorbeeld of
kamgaren op een visgraat hemd. Zorg ervoor dat u opvallende dessins niet
te vaak draagt. Een wijsheid die Erasmus al in 1530 kende: “Drukke motie-
ven en bonte kleuren passen bij gekken en apen.”66
• Blauw en wit zijn de meest formele kleuren voor een hemd, omdat een licht-
donker contrast op zijn minst de schijn van autoriteit wekt.
• Als u geen pakkenmens bent, draag dan geen pak. Maar mensen in pak kun-
nen nog steeds meer en vaker geld lenen dan mensen zonder pak. Wissel
kleding iedere dag af. Als u dagelijks een pak draagt, is een collectie van vijf
pakken het minimum. Een grijs en een donkerblauw (mantel)pak horen in
uw garderobe. Een spijkerbroek ook.
• Zorg dat twee van de drie kleuren voor hemd, pak en das die u aantrekt van
dezelfde kleurenfamilie zijn. Warme kleuren zijn rood, geel, oranje, bruin,
beige, roze, terra, aardkleuren en purper. Koude kleuren zijn groen, blauw,
grijs, lavendel en indigo.67
• Een das met een patroon moet de kleur van het pak of het overhemd in zich
hebben. Als u geen das draagt, zorg dan voor voldoende kleur en een goede
kraag.
Voor originele variaties op bovenstaande: Zdandy
zdas; casual; cocktailjurk; imago; kledingvoorschrift; mantelpak; overjas; pak
s
Recommended