Hicheel 1

:Зорилго:Зорилго

Монгол орны байгалийн бүсийн

онцлогийг ойлгуулах.

Хүлээгдэж буй үр Хүлээгдэж буй үр:дүн:дүн

Монгол орны бүсүүдийг хооронд нь харьцуулж уур

, амьсгал хөрс, , амьтан ургамал аж ахуйн

, ашиглалтанд үнэлэлт дүгнэлт .өгч чаддаг болох

Монгол орны Монгол орны байгалийн бүс байгалийн бүс

1946 онд А.А.Юнатов -Өндөр уулын бүслүүр

-Уулт талын бүслүүр -Уулын хээр ба ойн бүслүүр

-Хээрийн бүс -Цөлийн хээрийн бүс

-Цөлийн бүс гэж тодорхойлсон

1969 онд Ш.Цэгмид -Тагийн бүслүүр

-Тайгын бүслүүр -Ойт хээрийн бүслүүр

-Хээрийн бүс -Говийн бүс -Цөлийн бүс

Байгалийн бүс гэдэг нь:Дэлхийн бөмбөрцгийн хойд, урд хагаст уур

амьсгалыг бүрдүүлэгч нарны цацраг багасаж дулааны хэмжээ буурдаг учир өргөрөг бүрд байгалийннөхцөл янз бүр болж бүсийн шинж чанартай болохыг

хэлнэ.

Ойт хээрийн бүс-Хангай,Алтай,Хөвсгөлийн салбар

уулст илэрнэ.Энэ нь Сибирийн тайга ба

өвслөг ургамал бүхий хээрийн бүсийн зааг тул ,,Ойтой хээр” гэсэн утгатай

нэр юм.Үүнд:14 аймаг 98 сум багтана

Ургамал:Улаанбуудай,овъёос,арвай,хар будаа,хүнсний ногоо,жимс жимсгэнэ. -Хангай Хэнтий уулсад нарс,хус,улиас

,хялгана,согоовор ботуул,дааган сүүл,ерхөг зэрэг үет ургамал,

далантовч,агь, навтуул, бамбар, далантүрүү.

ХялганаХялгана

УлаанбуудайУлаанбуудай

НарсНарс

ХусХус

УлиасУлиас

Амьтан-Ойд буга,бор гөрөөс,жирх хэрэм,Жигүүртнээс ятуу,хөхөө,тоншуул, тогоруу, элээ, бүргэд, сар, харцага, болжмор.

-Хээрийн бүсийн ургамалтай газар тарвага,зурам,үхэр огодой.

-Араатнаас чоно

БугаБуга

Бор гөрөөс Бор гөрөөс

ХэрэмХэрэм

ХөхөөХөхөө

ТоншуулТоншуул

ТарвагаТарвага

ТогорууТогоруу

БүргэдБүргэд

ЧоноЧоно

Аж ахуйн ашиглалт:-Ой мод

-Жимс жимсгэнэ-Эмийн ургамал

-Чулуу нүүрс фосфорит,зэс молибден,алт

-Бэлчээр хадлангийн нөөц ихтэй.

Хээрийн бүс:Энэ бүс нь талархаг гадаргатай.

-Мэнэнгийн,Тамсагийн тал зэрэг тэгш талуудтай.

-Зүүн захад Шилийн Богд,Зотолхаан, Алтан-овоо унтарсан галт уул байдаг.

Хөрс:Бүсийн хойд талаар хар шороон хөрс тархдаг бол

-Ихэнхи нутагт хүрэн хөрс ноёрхож -Хонхруудаар давсархаг хөрс хужир

марз нилээд ургадаг.

Ургамал:Хазаар өвс, хялгана зонхилж тэдгээртэй хамт шивээт хялгана,

ерхөг, агь.-Хүрэн хөрсөн дээр хялгана , хиаг

зонхилно.-Харгана, бургас, яргай, далан хальс,

буйлс зэрэг бутлаг ургамал

-Амьтан:Хамгийн түгээмэл нь цагаан зээр {70%}.

-Үлийн цагаан оготно,зурам,тарвага.-Араатан:Чоно,үнэг,хярс,мануул.

-Жигүүртнээс:Сар,шар шувуу,бэгбаатар.

СарСар

Шар шувууШар шувуу

ХярсХярс

МануулМануул

Үлийн цагаан оготноҮлийн цагаан оготно

ТарвагаТарвага

ҮнэгҮнэг

ЧоноЧоно

Цагаан зээрЦагаан зээр

Аж ахуйн ашиглалт:Хадлан бэлчээрийн болон тариалангийн

талбайн нөөцтэй.-Эрдэс түүхий эдийн баялаг ихтэй.-ЭЗ-ийн хувьд ач холбогдол ихтэй.

Говийн бүс:Энэ бүс нь Их нуруудын хотгор,нуруудын хөндий,Дорноговийн

өндөрлөгийг ерөнхийд нь хамарна. Говийн хойд хил нь төв ба зүүн хэсэгт хойд

өргөргийн 45 зэргэд хүрнэ.Баруун хэсэгт Увс нуурын хотгор хүрнэ.

Уур амьсгал:7 сар +20С +24С. 1 сар -16С тунадас 100-150мм.Цасан

бүрхэвч нимгэн,цастайбайх,хугацаа богино +10С дээш хоног

150-аас олон, хүчтэй салхитай

Ургамал:Ботуул,хялгана,шарилж,тогтогторгоно,монгол

өвс,хазааргана,боролзой,баглуур,тэсги,бор бударгана,ортууз хотир,шар

бударгана,хар суль, харгана,говийн хунчир,заг, хайлаас

ургана.

ХялганаХялгана

БаглуурБаглуур

ОртуузОртууз

ЗагЗаг

ХарганаХаргана

Хөрс:Нимгэн,хуурай,элсэрхэг, үржил шим муутай

Говийн бор хөрс зонхилно.

Цөлийн бүс:Монгол ба Говь Алтайн нуруунаас

өмнө говийн бүсийн урдуур оршино.

Бүсийн баруун хэсэгт говь маягийн уулс тогтсон байдаг.

Ургамал:Цагаан модот заг,тоорой,баглууршар зээргэнэ,улаан

бударгана, намхан гишүүнэ.

ЗагЗаг

БаглуурБаглуур

Улаан бударганаУлаан бударгана

Амьтан:Хавтгай,мазаалай,хулан,хар сүүлт зээр,монгол бөхөн,янгир, аргал.

Шувуу:Жороо тоодог, ногтруу,хулан жороо.Хэвлээр явагч:Замба гүрвэл,загалтгүрвэл

толбот гүрвэл,тэмээн сүүлт могой.

ХавтгайХавтгай

МазаалайМазаалай

Хар сүүлт зээрХар сүүлт зээр

Монгол бөхөнМонгол бөхөн

ЯнгирЯнгир

Хулан жорооХулан жороо

Замба гүрвэлЗамба гүрвэл

Толбот гүрвэлТолбот гүрвэл

Аж ахуйн ашиглалт:Байгалийн баялаг ихтэй.

Зэс,хайлуур жонш,коксждог нүүрсний асар их нөөцтэй.

Дорноговь,Хар айраг,Зүүн Цагаан дэл,Хажуу улаан.

Коксжсон нүүрс:Таван толгой. Зэс:Оюу толгой.

Анхаарал Анхаарал тавьсанд тавьсанд

баяарлалаа баяарлалаа