Introduction of Art - files.classcraft.com · ขนาด รูปร่าง...

ความรทวไปเกยวกบศลปะIntroduction of Art

Introduction

• ความหมายของศลปะ• ประเภทของศลปะ • องคประกอบทางศลปะ• องคประกอบศลปะพนฐาน• เนอหาในงานศลปะ• สนทรยภาพในงานศลปะ• บทบาทและคณคาของศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

ศลปะคออะไร?1.

ศลปะคออะไร?

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

ศลปะเปนปจจยหนงทอยควบคกบววฒนาการของสงคมมนษยมาตงแตในอดต แตเปนเรองยากทจะสรปใหแนชดวาศลปะคออะไร

ศลปะคออะไร? ศลปะคออะไร?

ศลปะคออะไร?ศลปะคออะไร? ศลปะคออะไร?

ศลปะคออะไร?

ศลปะคออะไร?ศลปะคออะไร? ศลปะคออะไร?

ศลปะคออะไร?

ศลปะคออะไร?

ศลปะคออะไร?

ศลปะคออะไร?

ศลปะคออะไร?

ศลปะคออะไร?

ศลปะคออะไร?ความรทวไปเกยวกบศลปะ

• ศลปะ คอ สงทมนษยสรางขน (ประมาณ 300-450 ป กอนครสตกาลหรอสมยกรกในยคคลาสสค)

• ศลปะ คอ การเลยนแบบธรรมชาต - เพลโต (Plato) กลาววา ธรรมชาตเปนตนแบบส าคญตองานศลปะ เปนแหลงวทยาการความรอนส าคญตอมนษยชาต เพอการด ารงชพอยางมคณคาตอไป

• ศลปะ คอ การเปนตวแทนของแกนสารของส งตางๆ - อรสโตเตล(Aristotle) กลาววา ศลปนสรางงานศลปะโดยเลยนแบบรปทรงจากธรรมชาต เพอแสดงสาระส าคญทมอยในสงตางๆ มากกวาการเลยนแบบรปราง หรอรปทรงภายนอกของสงนนๆ

• ศลปะ คอ ความงาม ความงามนบเปนพนฐานขนตนของศลปะ ความงามมกปรากฏในลกษณะของความรสก เปนปจจยส าคญทศลปนใชถายทอดออกมาในงานศลปะนนๆ

ตามทศนะโดยนกปราชญ ศลปน และนกวชาการ

• ศลปะ คอ การแสดงออกถงสวนทอยภายในของชวตและจตใจ ซงสามารถหมายถงศลปน ชมชน สงคม เชอชาต หรอขยายกวางไกลไปถงความเปนมนษยชาตโดยรวม

• ศลปะ คอ การแสดงออกถงความศรทธาและความเชอของมนษยแตละยคสมยและแตละสงคมวฒนธรรม

• ศลปะ คอ การสอความหมาย ทแสดงออกถงทกษะความสามารถในการสรางสรรคผลงานตอสงทศลปนคนพบ ผานเทคนคและกระบวนการตางๆท ท าใหผลงานศลปะสามารถสอความหมายไปยงผดไดอยางสมฤทธผล

• ศลปะ คอ การถายทอดความรสกเปนรปทรงในรปของผลงาน• ศลปะ คอ สอสากลทใชตดตอกนระหวางมนษย• ศลปะ คอ การรบรทางการมองเหน• ..................................

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

ศลปะคออะไร?ตามทศนะโดยนกปราชญ ศลปน และนกวชาการ

ศลปะคออะไร?

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

ศลปะ คอ ผลงานทมนษยสรางสรรคขนในรปลกษณตางๆ ใหปรากฏซงสนทรยภาพทใหความรสกตอจตใจทงในดานบวกและดานลบ ตามประสบการณของทงผสรางและผรบ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

ประเภทของศลปะ2.

ศลปะแบงออกเปน 2 ประเภท

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

• ประเภทวจตรศลป (Fine Arts)• ประเภทประยกตศลป (Applied Arts)

วจตรศลป (Fine Arts)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

วจตรศลปคองานศลปะท ถกสรางขนโดยมจดมงหมายเพอความงามเปนคณคาส าคญ อาจเพอใชประโยชนบาง แตเนนความประณตในการสรางสรรคใหวจตรพสดารหรหราเกนประโยชนใชสอย บางครงอาจเรยกวา ประณตศลป

จนตศลปะ/โสตทศนศลปและศลปะผสม

จกษศลปะ/ทศนศลป

• จตรกรรม (Painting)• ประตมากรรม (Sculpture)• สถาปตยกรรม (Architecture)• ภาพพมพและสอผสม (Print and Mixed media)• ศลปะภาพถาย (Photography)• วรรณกรรม (Literature)• ดนตรและนาฏกรรม-การละครและภาพยนตร

(Music and Dance-Drama and Theatrical Art)

ประเภทของงานวจตรศลป (Fine Arts)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

ประยกตศลป (Applied Arts)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

ประยกตศลปเปนศลปะทมจดมงหมายเพอประโยชนใชสอยเปนอนดบแรก และค านงถงความงามเปนล าดบรอง

• พาณชยศลป (Commercial Art)• มณฑนศลป (Decorative art) และการตกแตงภายใน

(Interior Design) สถาปตยกรรม ภมทศนและผงเมอง• ศลปหตถกรรม (Art & Crafts)• อตสาหกรรมศลป (Industrial Art) งานออกแบบผลตภณฑ (Product design)

ประเภทของงานประยกตศลป

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

องคประกอบศลปะ3.

องคประกอบศลปะ หมายถง องคประกอบทมองเหนได ประกอบดวยจด เสน ทศทาง รปขนาด ลกษณะผว น าหนกออนแก และส น ามาจดรวมเขาดวยกนเกดเปนรปทรงของศลปะขน ศลปนใชองคประกอบศลปะเพอสอความหมายในการแสดงออกถงความคดสรางสรรคของตน

องคประกอบศลปะคออะไร?

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

องคประกอบศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

• สอ/รปทรง/องคประกอบพนฐาน (Media/For/Elements)• เนอหา (Content)• สนทรยธาต (Aesthetical elements)

องคประกอบศลปะ ประกอบดวย 3 สวน

สอ (Media) เปนสวนทมนษยน ามาใชเพอการถายทอดการสรางสรรคขน เปนโครงสรางทางวตถทสามารถมองเหนหรอรบรได

เกดขนดวยการประสานกนขององคประกอบอยางมเอกภาพ

1. สอ/รปทรง/องคประกอบพนฐาน

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

• องคประกอบศลปะพนฐาน (Basic elements)• ขอพจารณาในการจดวางองคประกอบในงานศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

1.1 องคประกอบศลปะพนฐาน

• จด (Dot)• เสน (Line)• ระนาบ/รปราง (Plane/Shape)• รปทรง มวล (Form, Mass)• ลกษณะผว (Texture)• ส (Colour) • น าหนกออนแกของแสง-เงา (Tone – Light & Shadow)• ทวาง/ชองไฟ (Space)

สวนประกอบส าคญอนเปนพนฐานการสรางสรรคงานศลปะของนกออกแบบ

จด (Dot)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

• จดเปนองคประกอบเบองตนท เลกท สดของการมองเหน แตมความส าคญของการไปสการเกดองคประกอบอนๆ ลกษณะเฉพาะของจดคอมมตเปนศนย ไมมความกวาง ยาวและลก

• จดเปนสงทใชในการสรางรปทรงและสรางพลงความเคลอนไหวของพนทวางขนในภาพ

http://dotart.blogspot.com/search/label/color%20code

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

เสน (Line)• เสนเปนผลจากการน าจดหลายๆจดมาเรยงตดตอกนออกไปจนเกดเปนความยาวซงเปนมตเดยว

• เสนเปนองคประกอบพนฐานของงานศลปะเกอบทกประเภท เนองจากสามารถแสดงความรสกดวยตวมนเอง และสามารถน ามาประกอบกนใหเปนรปทรงตางๆ

ความรทวไปเกยวกบศลปะองคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

เสนกบการแสดงความรสก

สงบ ราบเรยบ ผอนคลาย หยดนง

แขงแรง มนคง สงางาม นาเกรงขาม นาศรทธา

ขาดหาย ลกลบ ไมสมบรณ

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ไมปลอดภย ไมหยดนง

ขดแยง นากลว ตนเตน แปลกตา

ประสานกน แขงแกรง

นมนวล แขงแรง หนกแนน

ความรทวไปเกยวกบศลปะองคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

กระจายออก เจรญงอกงาม พลวไหว Work of 1st year Architectural student in 2008

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ระนาบ/รปราง (Plane/Shape)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

• ระนาบ/รปรางเปนการน าเสนมาประกอบกบใหเกดความกวางและความยาวมลกษณะ 2 มต ไมมความหนาหรอความลก ไมแสดงความเปนรปทรง

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

รปทรง (Form)• รปทรงหมายถงการน าเสนมาประกอบกบใหเกดความกวาง ความยาว และความหนา มลกษณะ 3 มตรปทรงม 3 ชนด

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

รปทรงเรขาคณต(Geometrical form)

รปทรงอนทรยรป(Organic form)

รปทรงอสระ(Free Form)

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

มวล (Mass)• มวลหมายถงการรวมกลมของรปราง รปทรงทมความกลมกลนกน หรอวตถทมความหนาแนน

ความรทวไปเกยวกบศลปะองคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ลกษณะผว (Texture)ลกษณะผวหมายถงลกษณะภายนอกของวตถตางๆทสามารถจบตอง สมผส หรอมองเหนแลวเกดความรสกไดก า ร ส ม ผ สท ร บ ร ไ ด จ า กลกษณะผวมท งท เกดจากเทคนคภาพลวงตา (artificial texture) และเกดจากความเปนจรงทางกายภาพ (Real texture)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

http://writer.dek-d.com/Peachgal/story/viewlongc.php?id=378902&chapter=7

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ส (Colour)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

• สหมายถงปรากฏการณทแสงสองกระทบวตถแลวสะทอนคลนแสงบางสวนเขาตา ระบบประสาทตาประมวลผลจงสามารถรบรถงขนาด รปราง ลกษณะผวและส

• วตถมสตางกนเกดจากคณสมบตในการดดกลนและสะทอนคลนแสงทแตกตางกน

• สม 3 ประเภท – สของปรากฏการณทางธรรมชาต (Naturalistic color) สของเนอวสด (Material/Real color) และสทเกดจากเนอส (Hue/Specific color)

http://www.fotosearch.com/photos-images/rainbow.html

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

วงส• สถกน ามาใชในการสรางสรรคงานตางๆ สวนมากเปนสจากเนอสเรยกวาสวตถธาต สามารถแสดงความสมพนธไดเปนวงจรส (Color wheel)

ความรทวไปเกยวกบศลปะองคประกอบพนฐานในงานศลปะ

http://realcolorwheel.com/colorwheel/Real_Color_Wheel_475.jpg

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

Work of 1st year Architectural student in 2008

การออกแบบวงจรส

วรรณะสเยน วรรณะสรอน

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

คาส (Value)

Work of 1st year Architectural student in 2008

การออกแบบการไลล าดบคาส

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

ความเขมส (Intensity)

Work of 1st year Architectural student in 2008การออกแบบการไลล าดบคาความเขมส

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

น าหนกออนแกของแสงเงา

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

น าห นก ออนแกของแสง เงา (Tone/Light & Shadow) หมายถงคาความออนแกของบรเวณท ถกแสงสวางและบรเวณท เปนเงาของวตถ การไลคาน าหนกจะเปนสเดยวหรอหลายสกได

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

ทวาง (Space)• ทวางหรอชองไฟ เปนสงทมองไมเหน จะรบรไดเมอมองคประกอบอนๆปรากฏขน

• ทวางม 3 ประเภท

- ทวาง 2 มต (Two dimensional space)-ก าหนดดวยความกวางและความยาว มพนทแบนราบไมแสดงความลก ไมเคลอนไหว

- ทวาง 3 มต (Three dimensional space)-ก าหนดดวยความกวาง ความยาว ความลก (แสดงใกล-ไกล) มทง...ท วางทเปนจรง (Physical space) พบในงานประตมากรรมและสถาปตยกรรมทวางทลวงตา (Pictorial space) มลกษณะ 3 มต ทมองเหนแลวลวงตาไมใชความลกจรง พบในงานจตรกรรม ภาพพมพหรอภาพถาย

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

Work of 1st year Architectural student in 2008

การผสานระหวาง Dot-Line-Plane และการจดทวาง 2 มต

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

Modern Art (Cubism)-Work of 1st year Architectural student in 2008

ทวางลวงตาลกษณะ 3 มต

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

http://www.puzzlehouse.com/images/webpage/drawinghands2.jpg

ARTIST: M.C. Escher

ความรทวไปเกยวกบศลปะองคประกอบพนฐานในงานศลปะ

HOLOGRAM graphic projection

ทวางลวงตาลกษณะ 3 มต

http://seedang.com/stories/48424

- ทวางสองนย (Ambiguous space) เปนทวางทถกก าหนดแบงดวยเสนใหเปนรปรางขนมา แตสวนทเปนรปรางและสวนทวางนนมความส าคญเทากน ท วางลกษณะนมกท าใหเกดพลงความเคลอนไหวและความไมแนนอนสลบกนไปมาตลอดเวลา

ความรทวไปเกยวกบศลปะองคประกอบพนฐานในงานศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

1.2 ขอพจารณาในการจดวางองคประกอบศลปะ (Composition)• สดสวน (Proportion)• เอกภาพ (Unity)• จดเดน (Dominance) และการแปรเปลยน (Variation)• หลกการดลยภาพ (Balance)• จงหวะ (Rhythm)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

สดสวน (Proportion)• สดสวนหมายถงความสมพนธกนในเรองขนาด รปทรง เนอท ความเขม ความหนกเบาของสวนตางๆในตวองคประกอบเองและความสมพนธเมอเทยบเคยงกบองคประกอบทอยแวดลอมใหมความเหมาะสม

http://www.mew6.com/composer/art/sculpture.php http://www.elizabethjorn.com/popup/pandora.html#

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

เอกภาพ (Unity)• เอกภาพหมายถงการรวมเปนอนหนงอนเดยวกน มความประสานเชอมโยงสมพนธกนของสวนตางๆใหเกดเปนผลงานอนหนงอนเดยวกนท ไมอาจแบงแยกได ใหเกดงานศลปะท สามารถ สอ/น าเสนอเนอหา (Contents) ตามความตงใจของผออกแบบ

• เอกภาพในงานศลปะมอย 2 ลกษณะ – ลกษณะเอกภาพทนง(Static unity) และลกษณะเอกภาพทมความเคลอนไหว (Dynamic unity)

• กฎเกณฑหลกทส าคญของเอกภาพม 2 ลกษณะ- กฎเกณฑของความขดแยง (Opposition)- กฎเกณฑของความประสาน

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

การสรางความขดแยงในงานศลปะ - ขดแ ยงของ ลกษณะรปทรง ขนาด ทศทาง และการเวนพนทหรอจงหวะชองไฟ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

กฎเกณฑของความขดแยง(Opposition)

Modern art (Cubism) - Work of 1st year Architectural student in 2008

เอกภาพ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

กฎเกณฑของความประสาน• การเปนตวกลาง (Transition)• การซ า (Repetition)

เอกภาพ

Work of 1st year Architectural student in 2008

จดเดน (Dominance) และการแปรเปลยน (Variation)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

Work of 1st year Architectural student in 2008

เอกภาพ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

หลกการดลยภาพ (Balance)

• การจดองคประกอบศลปะดวยวธการถวงน าหนกใหเทากน

Work of 1st year Architectural student in 2008

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

จงหวะ (Rhythm)

• จงหวะหมายถงลกษณะความเคลอนไหวท เกดจากการซ าใหเกดความถหางทเทากนหรอแตกตางกน หากผลงานทางศลปะใดขาดซงจงหวะยอมท าใหขาดสนทรยภาพความงามไปดวย

http://www.fotosearch.com/photos-images/rainbow.html Work of 1st year Architectural student in 2008

องคประกอบศลปะ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

• สอ/รปทรง/องคประกอบพนฐาน (Media/For/Elements)• เนอหา (Content)• สนทรยธาต (Aesthetical elements)

องคประกอบศลปะ ประกอบดวย 3 สวน

2. เนอหา (Content)

เนอหา (Content) เปนสวนทเปนนามธรรมของงานศลปะ ซ งป ร ะกอบ ด วย เ ร อ ง (Subject) และแนว เ ร อ ง /แนวคด(Theme/Concept)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

• เรอง - สงทศลปนน ามาเปนแรงบนดาลใจในการสรางผลงาน• แนวเรอง/แนวคด – เปนความหมายของรปทรงสญลกษณใน

งานศลปะทศลปนไดสอความหมายและแสดงออกมา มความเปนนามธรรม/ความรสก

http://www.movie-page.com/1998/Antz.htm

DreamWorks

Animations

Walt Disney

http://wallpaper.narak.com/thumbnails.php?album=77

ANTZ

http://www.cattelecom.com/site/th/main.php

3. สนทรยธาต/สนทรยภาพ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

สนทรยธาต/สนทรยภาพ...?

สนทรย- หรอ สนทรยะ (Aesthetic, esthetic)ทเกยวกบความนยมความงาม

สนทรยภาพ (Aesthetics)- ความงามในธรรมชาตหรองานศลปะทแตละบคคลสามารถเขาใจ

และรสกได มทงความงาม (Beauty) ความแปลกหแปลกตา(Picturesqueness) และความนาทง (Sublimity)

- รสนยมความรสก (Taste)

สนทร = ด หรอ งาม

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

สนทรย หรอ สนทรยศาสตร (Aesthetics)

หมายถง วชาทวาดวยความนยมความงามหรอความนยมในความงาม (การวเคราะหความงาม) เปนอารมณ ความซาบซงในคณคาของส งตางๆ ไมวาจะเปนธรรมชาตหรองานศลปะ ความรสกนเกดขนดวยประสบการณ การศกษาอบรมและพฒนาเปนรสนยม เปนการสรางความรความเขาใจทางประวตศาสตร สามารถเสรมสรางพฒนาการทางสนทรยภาพใหเพมมากขน รและเขาใจคณคาของความงาม

พจนานกรมศพทศลปะ ฉบบไทย-องกฤษ 2530

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

การรบรสนทรยภาพ/สนทรยศาสตร (Aesthetics perception)

1. เปนความรโดยตรง (Intuitive knowledge) เกดอยางฉบบพลน เปนความรทใชในการตดสนความงาม โดยไมจ าเปนตองอาศยเหตผลอนมาเกยวของ

2. เปนความรจากประสบการณ (Conceptual knowledge)

- เชงปรชญา เปนการเรยนรโดยการสนทนาและอภปรายบนเรองราวความจรงทสมผสได ขอเทจจรงทอธบายได และความจรงทไมเปลยนแปลง

- เชงจตวทยา เปนการปฏบตใหเกดประสบการณสนทรยะ เรยนรดวยการฝกฝน

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

การรบรสนทรยภาพโดยใชประสาทสมผส

- แบบตงใจ (Intension or Interesting) สนใจและตงใจทจะมองเหน- แบบไมตงใจ (Un-intention or Disinteresting) รบรความงามท

เปนอยตามธรรมชาตโดยไมรตว- แบบรสนยม (Taste) สามารถเลอกสรรคณคาใหกบตนเอง มใช

ความชอบตามกระแสนยม

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

“....ความตอนหนง อ.ศลป พระศร บอกไววา ความงามเปนสงทไมตายตว มการพฒนาตามวฒภาวะของคน ยงเหนมาก ยงรมาก...เพราะฉะนน ในเรองของความงาม จะเปนเรองของความประจกษ แลวคนเรามากลนกรองเอาเอง”

ค ำกลำวโดย รศ.ววฒน เตมยพนธ วนท 19 มกรำคม 2550

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

เนอหา (เรอง+แนวคด)

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

องคประกอบพนฐานในงานศลปะ

• จด (Dot)• เสน (Line)• ระนาบ/รปราง (Plane/Shape)• น าหนกออนแกของแสงและเงา

(Tone – Light & Shadow)• ทวาง/ชองไฟ (Space)• รปทรง มวล (Form, Mass)• ลกษณะผว (Texture)• ส (Colour)

ขอพจารณาในการจดวางองคประกอบศลปะ (Composition)

• สดสวน (Proportion)• เอกภาพ (Unity)• จดเดน (Dominance) และการแปรเปลยน

(Variation)• หลกการดลยภาพ (Balance)• จงหวะ (Rhythm)

ศลปะในชวตประจ าวน

การรบรทางสนทรยภาพ

ท าไมจงควรศกษา...ศลปะวจกษณ

• สรางสรรคใหเกดการวพากษวจารณงานประดษฐหรองานศลปะทสรางความรนรมย

• ท าใหเกดความรสกถงคณคาของสงทงำม ในศลปะตางๆในชวตประจ าวน

• ท าใหเหนคณคาของความสมพนธของสงประดษฐสรางสรรคและความเปนไปของสงคมวฒนธรรม

• ท าใหมอารมณและจตใจทงดงาม เปนมงคลตอผพบเหน เปนการยกฐานะการพฒนาประเทศทมอารยะอกดวย

• เปนเสนหของเมองทสะทอนใหเหนคณภาพมาตรฐานทางศลปะของคนในประเทศนนๆ

ความรทวไปเกยวกบศลปะ

เอกสารอางอง

• ความหมายและบทนยามของสนทรยศาสตร <http://learning.ricr.ac.th/art/4-3.html>• ฉตรชย อรรถปกษ. องคประกอบศลปะ. กรงเทพฯ: วทยพฒน. 2550.• นคม มสกะคามะ. สนทรยศำสตร: ทฤษฎแหงวจตรศลปำกร. กรงเทพฯ: กรมศลปากร 2547

(Unpublished).• มะลฉตร เอออานนท. กำรเรยนกำรสอนและประสบกำรณดำนสนทรยภำพและศลปวจำรณ.

กรงเทพฯ: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2543. • เลนนารด โคเรน. วะบ-ซะบ ส ำหรบศลปน นกออกแบบ กว & นกปรชญำ. (กรนทร กลนขจร-แปล)

กรงเทพฯ: ส านกพมพสวนเงนมมา 2546.• วชำ 2000102 สนทรยภำพแหงชวต. คณะศลปรรมศาสตร สถาบนราชภฎสวนสนนทา.• วชำ 12305 ศลปะกบสงคมไทย (ฉบบปรบปรงครงท 1). นนทบร. สาขาวชาศลปะศาสตร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2550.• สรชาต เกษประสทธ และสนน ควฮก. ควำมรพนฐำนศลปกรรม. กรงเทพฯ: ส านกพมพ พ เอส พ.

2542.• อ านาจ เยนสบาย. สนทรยภำพ. กรงเทพฯ: กรมการฝกหดคร 2520.

ความรทวไปเกยวกบศลปะ