View
61
Download
3
Category
Preview:
DESCRIPTION
İşletim Sistemi nedir?. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
İşletim Sistemi nedir? İşletim Sistemi Bilgisayar üzerinde çalışan en önemli programdır. Bilgisayar
üzerinde diğer programların çalışması için bir işletim sistemine gereksinim duyar. İşletim sisteminin, klavyeden kullanıcı girdisinin alıp derlenip, çıktının ekrana gönderilmesinden disk üzerindeki dosya ve dizinlerin idare edilmesine, sistemin güvenliğinin sağlanmasından farklı programların aynı anda birbirlerini etkilemeden çalışmasının sağlamaya kadar bir çok görevi vardır.
İşletim sistemleri - Unix - Linux - Windows - Macintosh - …. Kullanımı - Masaüstü - Sunucu
Linux Nedir? Linux Tarihi…
Unix1960’lardaAT-T Laboratuvarlarında başlayan “Multics” isimli bir işletim
sisteminin devamı olarak 1970’lerin başında Dennis Ritchie ve Ken Thompson tarafından geliştirilen, C programlama dilinde yazılan UNIX işletim sistemi duyulmaya başlandıktan sonra üniversiteler ve araştırma kurumlarının ilgi odağı oldu.
1980’lerin başında ise donanım üreticileri, kendi UNIX sistemlerini geliştirerek ve özel lisanslar alarak UNIX işletim sistemi üzerinden para kazanmaya başladılar. Unix artık belli bir işletim sisteminin değil, bir işletim sistemi ailesinin adı oldu
Bu gelişmeler sonrasında başta Unix işletim sistemi geliştiricileri olmak üzere bir çok kişi, Richard Stallman tarafından başlatılan ve amacı UNIX türevi ve parasız dağıtılabilen bir işletim sistemi geliştirmek olan GNU projesine destek verdi. GNU daha sonra Free Software Foundation (FSF) projesi ile desteklendi. İstenilen özgürce dağıtılabilecek ve kaynak kodu açık yazılımlar geliştirmekti.
Linux Nedir? Linux Tarihi…
Linux’un Gelişimi…Universitelerde bilgisayar bilimi öğrencilerine işletim sistemlerini
öğretmek için kullanılan Unix işletim sistemi, donanım üreticileri tarafından lisansı alınıp, satılmaya başlandıktan ve çeşitlilik arttıktan sonra yeni bir işletim sistemine gereksinim duyulmaya başladı. Bu amaçla Andrew Tannenbaum tarafından MINIX işletim sistemi geliştirildi.
1990 yılında Finli bir bilgisayar bilimi öğrencisi olan Linus Torvalds Intel mimarisindeki bilgisayarlarda hafıza yönetimi yapan bir yazılım üzerinde çalışmaya başladı ve bir süre sonra bu projenin büyüyerek UNIX çekirdeği gibi çalışabileceğini farketti 1991 yılında Linus, comp.os.minix haber grubuna Linux adını verdiği işletim sistemi projesini duyurdu. GNU projesindeki eksik olan parçayı , yani çekirdeği tamamlayan linux zamanla internet üzerindeki bir çok programcı tarafından geliştirildi.
Kısa Tarihçe:
1985: GNU yazılımı Richard Stalman tarafından oluşturulur
1991: Linus Torvalds mini çekirdeğini oluşturur. Bu olaydan sonra İşletim sisteminin ismi Linux/GNU olarak adlandırılır
1994:Sabit çekirdek oluşturulur. 1996:Los Alamos Ulusal Labaratuvar’da 68 PC’de
Linux’i çalştırarak en güçlü 315.nci supercomputer oluşturmayı başarırlar.
Neden Linux? Çok etkili bellek kullanımı Reboot yapmadan 450 günden fazla çalışır. Viruslere karşı daha güvenli
Kullanıcı modunda iken bulaşılan virusler sadece o kullanıcı bölgesini etkiler, haricindeki (root) bölümler etkilenmez. Linux’te aynı anda aynı bilgisayarda birden fazla kullanıcı çalışabilir. Düşük donanım gereksinimi
Pentium temelli bilgisayar 30 kullanıcılı hızlı bir mail serveri olarak kullanılabilir.
Çekirdek üzerinde bazı temel sınırlamaları hariç, oynama yapılabilir, isteğe bağlı diğer uygulamalara uyarlanabilir
Hiç bir kanun ihlali olmadan istenen sayıda makineye kurulum yapılabilir
Diğer alternatiflere göre düşük maaliyet Sun,Solaris, Novell, MS Windows
Herkesin ihtiyacı olan genel hazır programlar ücretsizdir. Birden fazla işletim sistemini destekleme özelliği de bulunur.
Güvenilirlik Yük Paylaşımı Kümeleme Güvenlik Yüksek Erişebilirlik Hibrit Ortamlarda Çalışma Yenilikçilik …..
Dağıtımlar
Linux, GNU projesinin çekirdeğe verilen isimdir. Dağıtımlar, bu çekirdeğe GNU yazılımlarının da ekleyerek sunan alternatif işletim sistemleridir. Yazılımlar GNU tarafından sağlandığı içinn Linux tabanlı işletim sistemleri GNU/Linux olarak adlandırılır.
En çok bilinen kullanılan dağıtımlar: RedHat, Fedora, Suse, Debian, Mandrake ve Slackware’dir. Bunların yanısıra doğrudan CD’den çalışan Knoppix, Kanotix, Pardus…gibi dağıtımlar vardır.
Dağıtımlar arasındaki farklar nelerdir? - Kurulum yöntemleri farklı - İçerdikleri paketler farklı - Sistem yönetiminde farklar var Grafik yönetim araçları Standartlaşma yolunda ilerlemeler
Lisanslar, Özgür Yazılım
Lisans, kullanıcıların yazılım üzerindeki hakları olarak özetlenebilir. Kullanıcılar belirli bir yazılımı kullanma, dağıtma, üzerinde değişiklik yapma ve değiştirdiği şeklini dağıtma haklarına sahip olabilirler. Kullanıcıların yazılımlar üzerinde değişiklik yapabilmeleri için yazılımın kaynak kodunun açık olması gerekmektedir.
GPL (GNU Public Licence) En yaygın kullanılan özgür yazılım lisansıdır. En çok
kullanılan platformlardan birisi Linux işletim sistemidir. GPL kullanımının getirdiği tek kısıtlama, yazılım üzerinde değişiklik yapıp dağıtabilmek için yapılan değişikliklerle birlikte kaynak kodun verilmesi zorunluluğudur.
Linux’un Temelleri
Dosya Sistemi Dosya sistemi Hiyerarşisi
Dosyalar, İzinler, Linkler Uzantılar (Özel anlamları yok)
Linux’un Temelleri Kullanıcılar & Gruplar
Superuser: root Kısıtlı Kullanıcılar Yetki, dosya/dizin paylaşımı: gruplar
İzinler Dosyalar: Okuma, Yazma, Çalıştırma Dizinler: Listeleme, Geçiş, Dosya İşlemleri
Paketler / Yazılımlar RPM (Red Hat Package Manager Paket Türleri (dosya uzantıları)
.rpm, src.rpm, .deb .gz, .bz2, .Z .tar, .tar.gz, .tar.bz2, .tz
YUM (Yellow dog Updater, Modified)
Linux’un Temelleri Aygıtlar
Aygıt Sürücüleri Aygıt sürücüleri /dev klasörünün altındaki dosyalar şeklinde
görünür – IDE(Integrated Drive Electronics) diskler: hd – SCSI ( Small Computer System Interface) diskler: sd – Disket sürücüler: fd – Paralel portlar: lp – Seri portlar: ttyS – Uçbirimler: tty
Aygıtların İsimlendirilmesi Aygıt numaraları sıfırdan başlar. Birinci aygıtın numarası 0,
ikincisi 1, ... – Birinci disket sürücü: /dev/fd0 – İkinci disket sürücü: /dev/fd1 – Birinci paralel port: /dev/lp0 – İkinci ağ kartı: /dev/eth1
Birinci aygıtın adı a, ikincisi b, … /dev/hda, /dev/hdb
X Pencere Sistemi
X Pencere sistemi UNIX tbanlı bir işletim sistemine grafiksel arayüz sağlar. 1980’lerin başlarında MIT tarafından başlatılmış bir projedir ve X.org isimli açık kaynak projesi olarak devam etmektedir.
X Pencere sistemi X11R6, X11 veya X olarak adlandırılmaktadır. X11 istemci/sunucu yapısında çalışır. X sunucusu, istemcinin istekleri
doğrultusunda istemcideki pencereleri, iletişim kutularını ve butonların çizilmesini sağlar. İstemcinin belirli bir donanıma sahip olması gerekli değildir. Yani aynı X sunucusuna farklı donanımasahip istemciler bağlanabilirler.
X11’ın ağ üzerinden çalışabiliyor olması aynı anda birden çok iş istasyonun yönetimine, thin-client yapısının kurulmasına, uygulamaların uzakta çalıştırılmasına ve kurulumların standartlaştırılmasına imkan tanır.
Genellikle X sunucusunaistemciler yerel olarak bağlanır. Standart bir fedora kurulumunda hem X sunucusu hem de X istemcisi aynı makine üstünde çalışmaktadır. Merkezi bir X sunucusuna bağlı bir sistem kurmak sistem ve yazılım bakımlarını kolaylaştırır.
X11R6
Fedora ile gelen X sunucusu X11R6 8.2’dir X sunucusununtemel konfigurasyon dosyası /etc/X11/xorg.conf’tur
X konfigurasyonunu yapmak için system-config-display komutu veya menüden Desktop-> System Settings ->Display seçeneği kullanılabilir. Kullanılan çözünürlük ve renk derinliği bu arayüz kullanılarak değiştirilebilir.
Pencere Yöneticisi
Pencere yöneticisi X sunucusunun başlamasının hemen ardından başlar. Pencere yöneticisinin görevi X istemcisindeki pencerelerin çizimi ve ekrandaki kontroller ve özelliklerin gerçekleşmesini sağlamaktır. Pencere yöneticisi olmadan ekrandaki pencereler taşınamaz, tekrar boyutlandırılamaz, küçültülemez…vs..
Linux üstünde kullanılan bir çok pencere yöneticisi vardır. Bunlar:metacity, WindowMaker, Fluxbox, Enlightenment…
Masaüstü Ortamı
Masaüstü ortamında bir veya daha fazla pencere yöneticisi ve ortak kütüphanelerden geliştirilmiş bir çok uygulamayı içerir. Masaüstü ortamı ile uygulamaların bir birine benzemesi ve bir birleriyle rahatlıkla iletişim kurması sağlanmıştır.
Fedora ile gelen varsayılan masaüstü ortamı GNOME’dur. Bunun dışında KDE de dağıtımla birlikte gelir.
GNOME’nin varsayılan pencere yöneticisi metacity’dir. KDE pencere yöneticisi olarak kwin kullanılır. Bunların dışında bir çok masaüstü ortamı vardır. Ör: Xfce, CDE, Xpde…
GNOME Kullanılan masaüstü ortamını veya pencere yöneticisini değiştirmek
için logout olarak tekrar session bölümünden değiştirilebilir.
GNOME
GNOME (The GNU Network Oject Model Environment) projesi 1997 yılında Miguel de Icaza ve Federico Mena tarafından KDE’nin yaşadığı lisans problemlerinden dolayı başlatıldı.
GNOME masaüstü C programlama dilinde yazılmıştır ve C++, Java, Ruby, C#, Python, Perl gibi birçok programlama dilinde uygulama geliştirmeye imkan tanımaktadır. Gnome, GNU projesinin resmi masaüstü yazlımıdır. Gnome üstünde çalışan birçok yazılım vardır…bunlara http://www.gnomefiles.org adresinden ulaşıla bilir
GNOME
Üst panelde menüler, kısayollar ve uygulamacıklar bulunur. Panel üstüne sağ tıklanıp Add to Panel seçeneği ile kısayol veya uygulamacıklar eklenebilir.
Menüye Alt+F1 tuş kombinasyonu ile ulaşılabilir. Alt panelde açılan uygulamalar ve Sanal
Masaüstü bulunur. Sanal Masaüstleri pencerelerin dolmasını engeller.
Arkaplan -Desktop -> Preferences -> Desktop Background
-Arkaplan ile ilgili değişiklikler yapılabilir
Gnome Araçları
Gnome ile birlikte temel araçlar: - Metin düzenleyici – gedit - Hesap Makinası - Sistem Monitörü - Paket Yöneticisi
Metin Düzenleyici (gedit) Applications -> Accesories -> Text Editor
Aynı anda birden fazla dosya açabilir, renklendirme yapar.
Sistem Monitörü Applications -> System Tools-> System Monitor Çalışan programlar incelenebilir veya durdurulabilir.
Paket Yöneticisi Applications -> System Tools-> Add/Remove Applications Kurulu Paketler görülebilir, listelenebilir, veya yeni paketler kurulabilir
Gnome Uygulamaları
Gnome ile birlikte gelen bazı uygulamalar: OpenOffice Archive Manager – Arşiv Yöneticisi Gnome Meeting – VOIP destekli iletişim Mozilla Firefox – Web tarayıcısı Evolution – E-posta, takvim ve ajanda Gaim – Messenger The GIMP – Resim düzenleyici Nautilus – Dosya Yöneticisi Rhythmbox – Müzik yönetim yazılımı Totem – Video Oynatıcısı
Diğer Masaüstü Uygulamaları
Azureus: Dosya Paylaşımı Programı
XMMS: Müzik dinlemek için kullanılan yaygın bir oynatıcı, Winamp benzerliği ile dikkat çeker
Xine: Multimedia dosyalarını oynatabilen gelişmiş uygulamadır
Yardım
X masaüstü ortamında Konqueror yardım için kullanılabilir
man ve info sayfalarına arayüz üstünden erişimi sağlar
Konqueror’a ulaşmak için menüden Application -> Internet -> Konqueror
Yardım – man, info
Adres alanına man:konu yazarak istenilen konu ile ilgili yardıma ulaşılabilir
Sadece man: yazıldığında kurulu olan bölümlerine ulaşılır. Adres alanına info:konu yazarak istenilen konu ile ilgili yardıma
ulaşılabilir Sadece info: ile ulaşılabilinecek yardım konularının listesine
erişilebilir
Recommended