View
61
Download
0
Category
Preview:
DESCRIPTION
Jeugdgezondheidszorg Gezin en opvoeding: zorg bij gedrags- en opvoedingsproblemen Academiejaar 2010-2011. Karla Van Leeuwen Onderzoeksgroep Gezins- en Orthopedagogiek Katholieke Universiteit Leuven. Inhoud. Opvoedingsondersteuning en –hulp Voorbeelden van interventies - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Jeugdgezondheidszorg
Gezin en opvoeding: zorg bij gedrags- en opvoedingsproblemenAcademiejaar 2010-2011
Karla Van LeeuwenOnderzoeksgroep Gezins- en OrthopedagogiekKatholieke Universiteit Leuven
Inhoud
Opvoedingsondersteuning en –hulp Voorbeelden van interventies
‘Pittige jaren’ (Webster-Stratton) ‘Triple P’ (Sanders)
Enkele initiatieven binnen Kind & Gezin CKG’s Triple P POS-schaal
Hulpverlening bij ernstige POS: de bijzondere jeugdzorg
Opvoedingsondersteuning
“…op intentionele wijze steun bieden aan ouders (c.q. ouderfiguren) bij hun opdracht en taak als opvoeders” (Vandemeulebroecke e.a., 2004)
Doelen opvoeding verrijken opvoedingsproces deblokkeren ouders weer zin in opvoeden geven ontwikkelingskansen helpen creëren voor kind
Opvoedingsondersteuning, ontwikkelingsstimulering en gezinsondersteuning
Werkvormen
Informatie geven Waardering voor pedagogisch handelen en
emotionele ondersteuning Geven van advies Trainen van pedagogische vaardigheden Helpen uitbouwen van sociale contacten Vroegtijdig helpen opsporen van gedrags- en
ontwikkelingsproblemen of risicovolle opvoedingssituaties en deze deskundig verwijzen
Opvoedingshulp
Opvoeden is écht problematisch geworden Professioneel Gespecialiseerd
‘Pittige jaren’ (Webster-Stratton)
Parenting Clinic (www.son.washington.edu/centers/parenting-clinic)
Opvoeding van jonge kinderen met gedragsproblemen ouders, kind, leerkracht sterke theoretische onderbouwing (sociale
leertheorie) evidence-based
Uitgangspunten openstaan voor de signalen en behoeften van het kind de aandachtsregel kinderen gedragen zich naar de verwachtingen van hun ouders niet-gewelddadige aanpak accepteer het unieke temperament van ieder kind gebruik het ouderlijk gezag/verantwoordelijkheid oefening baart kunst alle kinderen hebben gedragsproblemen alle ouders maken fouten geniet van het ouderschap
De opvoedingspiramide
Triple P (Sanders)
Positief Pedagogisch Programma Totaalpakket opvoedingsondersteuning
van algemeen tot gespecialiseerd diverse doelgroepen
Op maat van de cliënt Theoretisch sterk onderbouwd Kosteneffectief (niet meer hulp dan nodig) Evidence-based Info: www.triplep-nederland.nl
Doelstellingen
Competenter opvoedingsgedrag bij het omgaan met gedrags- en faseproblemen
Minder gebruik van dwingende en negatieve disciplinevormen
Betere communicatie over opvoedingskwesties tussen ouders onderling en tussen ouder en kind
Minder opvoedingsstress
Basisprincipes
Kinderen veilige en stimulerende omgeving bieden
Kinderen laten leren door positieve ondersteuning
Een aansprekende discipline hanteren Realistische verwachtingen leren hebben Goed voor jezelf als opvoeder zorgen
Theoretische onderbouwing
Volksgezondheid-benadering Sociale leertheorie (Patterson) Theorieën over gedragsverandering Startpunt is het opvoeden in de dagelijkse
contacten met het kind Sociale informatietheorie Ontwikkelingspsychopathologie Ecologische model
Ecologisch model
Materialen
Handleiding professionals Brochure voor ouders over Positief
Opvoeden Diverse folders voor ouders Werkboeken voor ouders DVD en ander audiovisueel materiaal
Binnen Kind & Gezin
Doelgroepen algemene doelgroep gezinnen in specifieke opvoedingssituaties verhoogd risico op verstoorde opvoedingssituatie of
probeemgedrag kind gezinnen met ernstig verstoorde opvoedingssituatie
Programmatische aanpak basisfuncties plusfuncties
bv. gezinsondersteuners, inloopteams superplusfuncties
bv. CKG’s
BASISFUNCTIESBASISFUNCTIES● ● Preventieve zorgPreventieve zorg
● ● KinderopvangKinderopvang
BASISFUNCTIESBASISFUNCTIES● ● Preventieve zorgPreventieve zorg
● ● KinderopvangKinderopvang
PLUSFUNCTIESPLUSFUNCTIESPLUSFUNCTIESPLUSFUNCTIES
SUPERPLUSSUPERPLUS
FUNCTIESFUNCTIES
SUPERPLUSSUPERPLUS
FUNCTIESFUNCTIES
● ● InloopteamsInloopteams
● ● Verruimd aanbod KOVerruimd aanbod KO
● ● AdoptiedienstenAdoptiediensten
● ● InloopteamsInloopteams
● ● Verruimd aanbod KOVerruimd aanbod KO
● ● AdoptiedienstenAdoptiediensten
Gezinnen ernstig verstoorde
opvoedingssituatie
Risico ernstige opvoedingssituatie
Gezinnen in specifieke
opvoedingssituaties
Alle gezinnen
Problematische opvoedingssituatie
Gewone opvoedingssituatie & opvoedingsspanning
Vertrouwenscentra kindermishandeling
Centra kinderzorg en gezinsondersteuning
Verruimd aanbod kinderopvang
Inloopteams
Adoptiediensten
Kinderopvang
Preventieve zorg
Aanbod OO van Kind & Gezin
CKG’s
Centra voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG’s)
Doelgroep gezinnen in opvoedingscrisis kinderen tussen 0 en 12 jaar
Doelstellingen opvoedingssituatie in kaart brengen via gericht aanbod terug perspectief brengen
Mobiele, ambulante en residentiële hulpverlening (ong. 1400 kinderen)
Zoeken naar eigen identiteit en plaats
Toepassing Triple P binnen Kind & Gezin Piloot in Antwerpen-stad Gekoppeld aan spreekuur Training opvoedingsconsulenten en RV’s Effect-onderzoek
Vragen rol artsen? wie zal men bereiken?
Preventie van kindermishandeling binnen Kind & Gezin
De ontwikkeling van de POS-schaal
Doelstellingen
Een instrument (schaal) ontwikkelen dat de regioverpleegkundigen werkzaam bij Kind & Gezin helpt jonge risicogezinnen op te sporen risicogezin = een gezin waarin bepaalde
risico’s aanwezig zijn die kunnen leiden tot fysieke mishandeling en/of verwaarlozing
helpen = nieuwe kennis aanbieden; klinische ervaring aanvullen; intuïtie benoemen
Problemen
(Vroegtijdige) screening is een hachelijke onderneminggebrek aan kennis van etiologiemethodologische problemenethische problemen
Gebrek aan kennis van etiologie
Onderzoek naar etiologie van kindermishandeling kwam vrij laat op gang
Er kan niet één risicofactor of set van risicofactoren worden aangewezen multifactoriële of ecologische modellen (bv.
Belsky) Factoren zijn soms moeilijk te
concretiseren in bepaalde contexten
Methodologische problemen
Hoe nauwkeurig is een eerder zeldzaam fenomeen te voorspellen?
Onderzoek naar (lange termijn) predictieve validiteit is complex
Ethische problemen
Gevaar voor stigmatisering o.w.v. foute ‘classificatie’
Screening dient te worden gevolgd door interventie, maar welke interventies zijn werkzaam?
interventies met hoge intensiteit (bv. frequente en langdurige huisbezoeken)
vertrouwensrelatie opbouwen sociaal support systeem helpen uitbouwen
Constructie van de schaal
Theoretische uitgangspunten kindermishandeling als pedagogisch probleem gekenmerkt door een permanent conflict van
belangen gekenmerkt door een tekort aan pedagogisch
besef geforceerde verwachtingen t.a.v. bijdrage van kind
aan eigen leven negatieve beleving van het kind gebrek aan sensitiviteit positieve houding t.o.v. fysieke disciplinering als
gerechtvaardigd opvoedingsmiddel
Literatuurstudie Focusgroepen met RV’s
2 groepen van regioverpleegkundigen en één groep van ervaringsdeskundigen
aanvulling bij literatuur klinische ervaring en kennis intuïtie laten benoemen
“Wat maakt u tijdens huisbezoeken bezorgd inzake de opvoeding?”
Semi-gestructureerde gesprekken (3) waar bevestigen, concretiseren,
verlevendigen ze de gestelde theoretische uitgangspunten?
waar vullen ze deze aan? welke nieuwe informatie bieden ze?
Resultaat
Eerste versie van instrument 92 items 4-puntenschaal (0 = helemaal niet het
geval, 1 = soms of een beetje het geval, 2 = vaak of duidelijk het geval, 3 = extreem veel of zeer duidelijk het geval)
in te vullen na 3 à 4 huisbezoeken/consultaties (hypothesetoetsend werken!)
Naar een definitieve versie
Empirische studie 40 regioverpleegkundigen worden
getraind nemen gedurende 3 maanden de
schaal in hun praktijk af informatie van 391 moeders (bij 18
onder hen zijn feiten van mishandeling gekend)
Reductie van het aantal items alleen items met prevalentie >5% alleen items die significant discrimineren tussen
mishandelende en niet-mishandelende moeders Er blijft een schaal bestaande uit 31 items
over verstoorde ouder-kindrelatie communicatieproblemen psychologische problemen
Verstoorde ouder-kindrelatie
“De ouder reageert erg wisselend op het gedrag van de baby”
“Zorgen voor de baby wordt als een last ervaren”
Communicatieproblemen
“In dit gezin heerst een sfeer van geheimzinnigheid”
“De ouder volgt de gegeven adviezen over de zorg voor de baby niet of onvoldoende op”
Psychologische problemen
“De ouder geeft aan zich niet goed in haar/zijn vel te voelen”
“De ouder heeft sombere toekomstverwachtingen”
Scoring en interpretatie
Na het reguliere basisaanbod Met behulp van een
computerprogramma Iedere 1-, 2-, 3-score is te interpreteren
als een risico, signaal (vraag) en nood van de ouder(s)
Kritische score: totaalscore 8
Psychometrische kenmerken van
de POS-schaal
Betrouwbaarheid gedetailleerde handleiding computerprogramma ter scoring interne consistentie van de subschalen en
totaalschaal interbeoordelaarbetrouwbaarheid
Validiteit theoretische uitgangspunten en verzameling van
items (inhoudsvaliditeit) selectie van items (discriminatiewaarde) samenhang met indexen van socio-economische
status en kansarmoede (concurrente validiteit) predictieve validiteit?
Gebruik van de schaal binnen Kind & Gezin
Alle regioverpleegkundigen van Kind & Gezin (600) hebben vormingspakket gevolgd
Schaal werd geïmplementeerd in de teams
Schaal werd geïntegreerd in stappenplan kindermishandeling
Hulpverlening bij ernstige POS: de bijzondere jeugdzorg
Inhoud
Doelgroepen van de bijzondere jeugdbijstand Uitgangspunten van de bijzondere jeugdbijstand Toegang tot de voorzieningen van de bijzondere
jeugdbijstand Welke voorzieningen zijn er binnen de bijzondere
jeugdbijstand? Hoe ziet de hulpverlening eruit binnen de
bijzondere jeugdbijstand? Actuele problemen in de bijzondere jeugdbijstand
Wat is de bijzondere jeugdzorg? Een sector uit de jeugdhulpverlening, naast
Kind & Gezin (0-3 jarigen) Onderwijs (Centra voor Leerlingenbegeleiding) Zorg voor personen met een handicap Geestelijke gezondheidszorg Algemeen Welzijnswerk
Ongeveer 1 à 2% krijgt met BJB te maken meer oudere kinderen: >70%
Doelgroepen van de bijzondere jeugdzorg POS
“Een toestand waarin de fysieke integriteit, de affectieve, morele, intellectuele of sociale ontplooiingskansen van minderjarigen in het gedrang komen, door bijzondere gebeurtenissen, relationele conflicten of door de omstandigheden waarin ze leven”
MOFdelicten, criminele feiten
Enkele uitgangspunten van de bijzondere jeugdzorg Scheiding vrijwillige versus gedwongen
hulpverlening Subsidiariteitsbeginsel
vrijwillige boven gedwongen hulpverlening principe van de minst ingrijpende maatregel
Verscheidenheid aan hulpverleningsaanbod Gezins- en contextgericht werken Bewaking rechtspositie van de minderjarige
Hoe kan men in voorzieningen van de BJB terechtkomen?
Toegang niet rechtstreeks: via verwijzing
Verwijzende instanties comité voor bijzondere jeugdzorg vrijwillige
hulpverlening bemiddelingscommissie vrijwillige
hulpverlening jeugdrechtbank gedwongen hulpverlening
Comité voor bijzondere jeugdzorgÉén per bestuurlijk arrondissementBestaat uit Bureau en PreventiecelBureau neemt beslissingen ivm hulpverlening
aan minderjarige en gezinConsulenten (sociale dienst bijzondere
jeugdzorg) voeren beslissingen zelfstandig uitSfeer van vrijwilligheid (toestemming)
Bemiddelingscommissie één per gerechtelijk arrondissement als vrijwillige hulpverlening dreigt te mislukken
Jeugdrechtbank maatregelen
t.a.v. ouders ter bescherming van minderjarige in geval van POS als vrijwillige hulp niet lukt t.a.v. minderjarige die als misdaad omschreven feiten heeft
gepleegd sociale dienst jeugdrechtbank
hulpverlening aan gezin bewaken van de genomen maatregelen
Welke voorzieningen zijn er binnen de BJB?
Private aanbod Openbare aanbod Projecten (Preventieve sociale acties)
Private aanbod Begeleidingstehuizen Gezinstehuizen Onthaal-, oriëntatie- en observatiecentra Dagcentra Thuisbegeleidingsdiensten Centra voor Begeleid Zelfstandig Wonen Diensten voor pleegzorg
Residentieel
Openbare aanbodGemeenschapsinstellingen
voor jeugdige delinquenten (“jongeren die een als misdaad omschreven feit hebben gepleegd”)
jongeren worden hierheen door jeugdrechter geplaatst (pedagogische maatregel)
vier instellingen voor jongens: Mol (2) en Ruiselede voor meisjes: Beernem open en half-open vs. gesloten instellingen korte opnames met het oog op een snelle reïntegratie in
de maatschappij
Federale centrum De Grubbe (Everberg) enkel voor jongens, onder zeer strikte en cumulatieve
voorwaarden ze moeten ouder zijn dan 14 jaar, er moeten duidelijke aanwijzingen van schuld zijn, het als misdaad omschreven feit moet volgens het
Strafwetboek straf tot gevolg hebben, er moeten indicaties zijn van dringende, ernstige en
uitzonderlijke omstandigheden die bescherming van de openbare veiligheid vereisen,
in de Gemeenschapsinstellingen mag op het moment dat de feiten voorkomen geen plaats vrij zijn
zeer kort verblijf (max. 2 maanden)
ProjectenAfzonderlijke financiering door Fonds
Bijzondere JeugdbijstandTijdelijke initiatievenVaak nieuwe werkvormen of interventies
om uithuisplaatsing te voorkomen, bv. Crisishulp aan Huis
om de moeilijkste groepen op te vangen, zoals delinquente of gedragsgestoorde jongeren, bv. Gestructureerde Intensieve Trajectbegeleiding
Enkele evoluties in de bijzondere jeugdzorg
Van groot- naar kleinschalig
Van kinderen bewaren naar begeleidenvoorbeeld: begeleiding in de leefgroep
ritme structuur regels veiligheid klimaat groepsaanbod
Van uithuisplaatsing naar begeleiding aan huiseen kind groeit best op in zijn
thuismilieupleegzorg primeert op residentiële zorgresidentiële plaatsing is de laatste keuze
Concreet verloopt de begeleiding via het handelingsplandoelstellingen interventiesevaluatie timinggeschreven overeenkomst
Actuele problemen inde bijzondere jeugdbijstand Te weinig plaatsen
in het private en het openbare aanbod een gebrek aan (geschikte) pleegouders
Verergering van de problematieken gedragsstoornissen, i.h.b. agressie
>40% jongens en >30% meisjes heeft gedragsstoornis volgens DSM-IV gevolgen voor hulpverleners en voorzieningen
vele getraumatiseerde en hechtingsgestoorde kinderen en jongeren
Wat met ‘moeilijke’ doelgroepen? drugverslaafde jongeren alleenstaande minderjarige vluchtelingen ernstig agressieve jongeren
Recommended