View
266
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Lehrbuch der Pharmakognosie
Dr. Ernst Gilg Professor der Botanik u. Pharmakolllosie
an der UniversitlLt Berlin, Kustos am Botanischen Museum Berlin· Dahlem
Von
und
Dr. Wilhelm Brandt ProfeBBor der PharmakOlllosie
an der Universitit Frankfurt B. M.
Dr. P. N. SchiirhoU Prlvatdozent der Botanlk an der Universitit
Berlin
Vierte bedeutend vermehrte und verbesserte Auflage
Mit 417 Textabbildungen
Berlin Verlag von Julius Springer
1927
ISBN -13: 978-3-642-89448-0 e-ISBN -13: 978-3-642-91304-4 DOl: 10.1007/978-3-642-91304-4
Alie Rechte, insbesondere das der. 'Obersetzung in fremde Sprachen, vorbehalten_
Copyright 1922 by Julius Springer in Berlin_
Vorwort. Bereits im Vorwort zur dritten Auflage war betont worden, daB auf
Grund unserer Stellungnahme zu dem Begriff der Pharmakognosie, zu den Bediirfnissen der Pharmazie im allgemeinen und zu den Aufgaben eines Lehrbuches manche Veranderungen und Erweiterungen notwendig erschienen. Bei der jetzigen Auflage haben wir das damals Begonnene systematisch weiterentwickelt und die Pharmakognosie aus dem engen Rahmen einer botanischen Disziplin Iheraus als selbstandige Wissenschaft, aufgebaut auf der reinen Botanik und der reinen Chemie, behandelt. Folgerichtig muBten in besonderer Weise diesmal die chemischen Methoden, vor allem die Wertbestimmungsmethoden, eine starkere Beriicksichtigung erfahren. Auch die Mikrosublimation, ferner biologische Wertbestimmungsmethoden, vor allem die Saponinbestimmung, Gerbsaurebestimmung usw. fallen hierunter, obwohl sie yom neuen Arzneibuch noch nicht beriicksichtigt wurden.
Die Herausgabe des D. A. 6 ergab die Notwendigkeit mancher sach. lichen und besonders vieler redaktioneller Anderungen. Entsprechend den Beschreibungen des Arzneibuches wurde eine Anzahl neuer Abbildungen notwendig, einige alte wurden durch neue ersetzt. Endlich wurde, um das Buch nicht zu umfangreich werden zu lassen, eine Anzahl nicht unbedingt notwendiger Abbildungen der friiheren Auflage fallen gelassen.
Infolge der Wichtigkeit der Untersuchung geschnittener und gepulverter Drogen wurde dieser Form der Drogen ganz besondere Aufmerksamkeit gewidmet, was auch darin in die Erscheinung tritt, daB die Tabellen zur mikroskopischen Drogenanalyse von P. N. Schiirhoff, da diese im Buchhandel vergriffen waren, in das Lehrbuch aufgenommen wurden.
Ob eine Droge von einem Arzneibuch als offizinell aufgenommen wird, ist eine Zufalligkeit und kann daher fiir uns nicht bei der Aufnahme der Droge in unser Lehrbuch eine entscheidende Bedeutung besitzen, zumal sich die Arzneibiicher verschiedener Lander in dieser Richtung auBerordentlich verschieden verhalten. Wir haben der Aufnahme in das D. A. 6 nur insofern Rf'lchnung getragen, daB wir die deutschen offizinellen Drogen durch groBeren Druck hervorgehoben haben.
Ein Lehrbuch der Pharmakognosie soIl sich aber nicht auf das beschranken, was in den Vorlesungen und Kursen aus bestimmten Gesichtspunkten heraus ausgewahlt wird, sondern es soIl dem Apotheker auch in der Praxis die Moglichkeit bieten, sich iiber die in der Apotheke gebrauchten Drogen zu unterrichten.
Berlin und Frankfurt a. M., im Juni 1927.
Ernst Gilg. Wilhelm Brandt. Paul N. Schiirhoff.
Inhaltsverzeichnis I. A. Drogen aus dem Pfianzenreich.
Die Drogen sind geordnet nach der Verwandtschaft ihrer Stammpflanzen. Selte Klasse Coniferae 39
Abteilung Phaeophyceae 19 Familie Pinaceae 39 Familie Laminariaceae . 19 Gruppe Abietineae 39
Laminaria. Stipites Lami- Terebinthina laricina . 39 nariae . 19 Turiones Pini 39
Abteilung Rhodophyceae . 19 Terebinthina 39 Familie Gigartinaceae 19 Resina Pini 40
Carrageen 19 Pix alba. 40 Familie Gelidiaceae 22 Colophonium . 40
Agar-Agar . 22 Balsamum canadense . 42 Abteilung Eumycetes. 22 Familie Cupressaceae. 42
Klasse Euascomycetes 22 Sandaraca 42 Familie Elaphomycetaceae 22 Summitates Thujae . 42
Boletus cervinus . 22 Fructus Juniperi . 42 Familie Hypocreaceae 23 Lignum Juniperi . 46
Sec ale cornutum . 23 Herba Sabinae . 47 Familie Saccharomytaceae 26 Unterabteilung Angiospermae 48
Faex medicinalis . 26 Kelir, Fermentum Kefir 27
Klasse Monocotyledoneae . 48 Reilie Glumiflorae 48
Klasse Basidiomycetes 27 Familie Gramineae 48 Familie Polyporaceae 27 Stigmata l\laydis 48
Fungus Chirurgorum 27 Amylum Oryzae 48 Agaricus albus . 28 Rhizoma Graminis 49
Nebenklasse Lichenes 29 Amylum Tritici . 49 Reihe Ascolichenes 29 Familie Roccellaceae . 29
Fructus (Semen) Hordei de-corticat. . 51
Lacca musica, Lacca musci 29 Familie Parmeliaceae 29
Familie Cyperaceae 51 Rhizoma Caricis 51
Lichen islandicus 29 Reihe Principes 52 Familie Stictaceae . 32 Familie Palmae . 52
Lichen pulmonarius 32 Semen Arecae 52 Abteilung Embryophyta asi-
phonogama. . . . . . . 32 Unterabteilung Pteridophyta 32
Klasse Filicales 32
Resina Draconis 56 Reilie Spathiflorae 56 Familie Araceae . 56
Rhizoma Calami 56 Familie Polypodiaceae . 32
Rhizoma Flli'cis . . 32 Tubera. Ari . 60
Reilie Liliiflorae 60 Herba Capilli Veneris 36 Familie Liliaceae 60 Rhizoma PolypodU 36
Klasse Articulatae . . 37 Unterfamilie Melanthioideae 60
Semen Sabadillae 60 Familie Equisetaceae 37
Herba Equiseti. . 37 Rhizoma Veratri . 63 Semen Colchici . 66
Klasse Lycopodiales . . 37 Familie Lycopodiaceae . 37
Lycopodium . . . . 37
Unterfamilie Asphodeloideae 68 Aloe. 68
Unterfamilie Allioideae 71 Abteilung Embryophyta si-
phonogama . . . . . .. 39 Unterabteilung Gymnospermae 39
Bulbus Scillae 71 Unterfamilie Asparagoideae 72 Herba Convallariae . 72
Inhaltsverzeichnis I. v Seite
Flores Convallariae. .. 73 Unterfamilie Smilacoideae . 73
Rbizoma Cbinae oder Tuber Cbinae . . . . . . 73
Radix Sarsaparillae 73 Familie lridaceae . 77
Crocus. . . . . . 77 Rbizoma Iridis. . . 80
Reihe Scitamineae . . . 83 Familie Zingiberaceae . 83
Rbizoma Curcumae . 83 Rbizoma Zedoariae . 84 Rbizoma Galangae . 88 Rbizoma .Zingiberis 91 Fructus Cardamomi . 95
Familie Marantaceae . 99 Amylum Marantae 99
Reihe Microspermae 99 Familie Orchidaceae . 99
Tubera Salep. . . 99 Fructus Vanillae . 102
Klasse Dicotyledoneae 104 Unterklasse .Archichlamydeae 104
Reihe Piperales . . . .. 104 Familie Piperaceae 104
Folia Matico . . . .. 104 Rbizoma Kava Kaya . 104 Fructus Cubebae . . 105 Fructus Piperis nigri 109 Fructus Piperis albi. 111
Reihe Salicales. . . 112 Familie Salicaceae. . 112
Gemmae Populi . 112 Cortex Salicis . . 112
Reihe Juglandales . . 112 Familie Juglandaceae 112
Folia Juglandis . 112 Reihe Fagales . . . . 115 Familie Fagaceae . . 115
Folia Castaneae . 115 Gallae (halepenses) 115 Cortex Quercus. . .. 117 Semen Quercus tostum 120
Reihe Urticales ...... 121 Familie Moraceae . . 121
Caricae . . . . . 121 Strobuli Lupuli 121 Glandulae Lupuli .. 122 Herba Cannabis indicae 122 Fructus Cannabis. .. 123
Reihe Santalales . . . .. 124 Familie Santalaceae . .. 124
Lignum San tali album 124 Familie Olacaceae . . .. 125
Lignum Muira puama 125 Reihe .Aristolochiales . .. 125 Familie .Aristolochiaceae. 125
Rbizoma Asari. . . .. 125 Radix Serpentariae virgini-
anae .......... 126
Seite Reihe Polygonales . . . .. 126 Familie Polygonaceae . .. 126
Rbizoma Rbei . . . .. 126 Herba Polygoni avicularis 134
Reihe Centrospermae . . . . . 134 Familie Chenopodiaceae . . . 134
Herba Cbenopodii ambrosi-oides ...... 134
Familie Caryophyllaceae 135 Herba Herniariae 135 Radix Saponariae. 135
Reihe Ranales . . . . . 137 Familie Ranunculaceae . 137
Rbizoma Hydrastis 137 Semen Paeoniae . 140 Semen Nigellae 140 Radix Cimicifugae 141 Tubera Aconiti. . 141 Herba Pulsatillae 145 Herba Adonidis . 145
Familie Berberidaceae 146 Rbizoma Podopbylli 146
Familie Menispermaceae 146 Fructus Cocculi 146 Radix Colombo. . . 146
Familie Magnoliaceae 149 Fructus Anisi stellati 149
Familie Myristicaceae 150 Semen Myristicae 150 Macis . . . . . . 154
Familie Monimiaceae 155 Folia Boldo . . . 155
Familie Lauraceae. . . 155 Cortex Cinnamomi cbinen-
sis. . . . . . . . . . . 155 Flores Cassiae . . . . . . 157 Cortex Cinnamomi ceylanici 157 Camp bora . . . . 160 Lignum Sassafras 162 Cortex Sassafras 164 Fructus Lauri 164 Folia Lauri . . . 167 Cortex Coto 167
Reihe Rhoeadales 168 Familie Papaveraceae 168
Herba Cbelidonii . 168 Flores Rboeados . . ., 169 FructusPapaveris immaturi 169 Semen Papaveris 170 Opium. . . . . . 171 Herba Fumariae . 174
Familie Cruciferae. . 174 Herba Cocbleariae 174 Semen Sinapis . . 175 Semen Erucae . . 180 Herba Bursae pastoris 181
Reihe Rosales . . . . .. 181 Familie Hamamelidaceae . 181
Styrax liquidus 181 Cortex Hamamelidis. 182
VI Inhaltsverzeichnis I.
Saito Folia H8IIl8lllelidis .. 183
Familie Rosaceae . . .. 183 Unterfamilie Spiraeoideae 183 Codex Quillaiae . .. 183
Unterfamilie Pomoideae . 186 Semen Cydoniae . .. 186
Unterfamilie Rosoideae. 186 Rhizoma Tormentillae 186 Folia Rubi fruticosi. 188 Folia Agrimoniae 188 Flores H:oso . . . . 188 Flores Rosae. . . . 192 Flores Rossrum . . 193 Fructus Cynosbeti. . 193
Unterfamilie Prunoideae 193 Amygdalae. . . . .. 193 Flores Acaciae . • .. 195
Familie Leguminosae 195 Unterfamilie Mimosoideae 195
Gummi arabicum. .. 195 Catechu . . . . . . .. 197
Unterfamilie Caesalpinioideae 197 Bals8lllun Copaivae. . . . 197 Copal " . . . . .. 199 Pulpa T8IIlarindorum . 199 Folia Sennae. . . . 199 Folliculi Sennae . . 205 Cassia fistula 205 Fructus Ceratoniae . 205 Radix Ratanhiae. . 206 Lignum Fern8lllbuci. 209 Lignum campechianum 209
Unterfamilie Papilionatae 209 Bals8lllum tolutanum . 209 Balsamum peruvianum 210 Radix Ononidis . . 212 Semen Foenugfaecl.. 214 Herba Meliloti . . .. 216 Tragacantha . . . .. 218 Radix Liquiritiae . 220 Lignum Santali rubrum. 224 H:lno. . . . . . . .. 225 Chrysarobinum . . .. 225 Semen Tonca . . 226 Semen Physostigmatis, Se-
men Calabar . . • . . . 227 Cortex Piscidiae erythrinae 227 Legumlna Phaseoli. . . . 228
Beihe Geraniales . . . .. 228 Familie Linaceae . . .. 228
Semen Lini . . . " 228 Placenta semlnis Lini 231
Familie Erythroxylaceae 232 Folia Coca . . . . . 232
Familie Zygophyllaceae 233 Lignum Guajaci . 233
Familie Rutaceae . 235 Folia Rutae . . 235 Folia Bucco . . 236 Folia ;Jaborandi 236
Seite Cortex Angosturae . . . . 238 Flores Aurantii . . . . . 239 Fructus Aurantii immaturi 239 Pericarpium Aurantii . . . 241 Folia AurantU . . . . . . 242 Pericarpium Citrl. . . . . 242
Familie Simarubaceae . . . . 243 Lignum Quassiae Jamal-
cense . '.' ...... 243 Lignum Quassiae surina-
mense . . . . . 246 Cortex Simarubae 247
Familie Burseraceae . 248 Myrrha. . . . . . 248 Olibanum . . . . 249 Elemi . . . . . . 249
Familie Polygalaceae 250 Radix Senegae. . 250 Herba Polygalae . . 253
Familie Euphorbiaceae . 254 Cortex Cascarillae .. 254 Semen Tiglii, S. Crotonis 257 H:8IIlala . . . 257 Semen Ricini ., 258 Cautchuc. . . . . 259 Euphorbium . . . 261
Reihe Sapindales . . 262 Familie Anacardiaceae ... 262
Fructus Anacardii occiden-taIls .......... 262
Fructus Anacardii orienta-lis ........... 263
Mastix .......... 263 Cortex Rhois aromaticae . 263 Folia Toxicodendri. . . . 264 GaUae chinenses vel japo-
nicae ......... 264 Familie Aquifoliaceae 265
Folia Mate. . . . 265 Familie Sapindaceae . 265
Guarana. . . . . 265 Reihe Rhamnales. . . 265 Familie Rhamnaceae. . . . . 265
Fructus Rhamni catharticae 265 Cortex Frangulae. . . . . 266 Cortex Rh8lllni Purshianae 270
Reihe Malvales. . . 272 Familie Tiliaceae . 272
Flores Tiliae. . 272 Familie Malvaceae. 274
Radix AIthaeae 274 Folia AIthaeae. . . 277 Flores Malvae arboreae . 279 Folia Malvae. . . .. 279 Flores Malvae . . .. 282 Gossypium depuratum 283 Cortex Gossypii radicis 285
Familie Sterculiaceae 285 Semen Cacao. . . . 285 Semen Colae . . . .. 287
Inhaltsverzeichnis 1. VII
Seite Reihe Parietales . . 288 Familie Theaceae . 288
Folia Theae . . 288 Familie Guttiferae . 290
Herba Hyperici 290 Gutti . . . . . . .. 290
Familie Dipterocarpaceae . 291 Dammar . . . . . .. 291
Familie Violaceae . . . .. 292 Herba Violae tricoloris. 292
Reihe Opuntiales . . . . 293 Familie Cactaceae . . . 293
Flores Cacti . . . . 293 Reihe Myrtifloreae . . . 294 Familie Thymelaeaceae . 294
Cortex Mezerei . . 294 Familie Punicaceae . 294
Cortex Granati. . 294 Familie Myrtaceae. . 299
Fructus Pimentae 299 Folia Djamboe . . 299 Flores Caryophylli 300 Anthophylli . . . 302 Folia Eucalypti 302
Reihe Umbelliflorae . 303 Familie Umbelliferae . 303
Fructus Coriandri . 303 Herba Conii . . . . 304 Fructus Conii 306 Fructus Cumini 306 Fructus Petroselini . 306 Radix Petroselini . 307 Fructus Carvi 307 Fructus Ajowan . 309 Fructus Anisi . . 309 Radix Pimpinellae 313 Fructus Foeniculi 315 Fructus Phellandrii 319 Radix Levistici . 320 Radix Angelicae . . 321 Asa foetida . . . . 324 Galbanum . . . . . 325 Ammoniacum . 326 Rhizoma Imperatoriae 327 Fructus Anethi 327
Unterklasse Metachlamydeae (Sympetalae) . . . 328
Reihe Ericales . . . 328 Familie Ericaceae . 328
Folia Uvae ursi 328 Folia Myrtilli 331 Fructus Myrtilli . . . . . 331 Herba Ericae cumfloribus . 331
Reihe Primulales . . . 332 Familie Primulaceae . 332
Radix Primulae 332 Reihe Ebenales 333 Familie Sapotaceae 333
Guttapercha . . 333 Familie Styracaceae 334
Seite Benzoe 334
Reihe Contortae . 335 Familie Oleaceae 335
Manna. . . . . 335 Familie Loganiaceae 336
Radix Gelsemii 336 Curare. . . . . 337 Semen Strychni 337
Familie Gentianaceae . .. 342 Herba Centaurii minoris 342 Radix Gentianae . . .. 345 Folia Trifolii fibrini .. 349
Familie Apocynaceae . .. 351 Cortex Quebracho . 351 Semen Strophanthi hispidi
et kombe. . . . . .. 351 Semen Strophanthi grati 354
Familie Asclepiadaceae . 357 Cortex Condurango . 357
Reihe Tubiflorae . . . . 360 Familie Convolvulaceae 360
Radix Scammoniae . 360 Tubera Jalapae. . . 360
Familie Borraginaceae . . . . 364 Herba Pulmonariae macu-
losae. . . . . . 364 Radix Alkannae . . .. 364
Familie Labiatae . . . .. 365 Folia Rosmarini . . .. 366 Flores Lavandulae . .. 366 Herba Hederae terrestris 367 Flores Lamii albi 368 Herba Galeopsidis 368 Folia Salviae 369 Herba Marrubii . 371 Folia Melissae . . 371 Herba Hyssopi . . 373 Herba Majoranae 373 Herba Origani . . 374 Herba Thymi. . . 374 Herba Serpylli . . .. 376 Folia Menthae piperitae 378 Folia Menthae crispae 380 Folia Patchouli 380
Familie Solanaceae 381 Folia Belladonnae . 381 Radix Belladonnae 385 Folia Hyoscyami . . 386 Semen Hyoscyami. 390 Fructus Capsici 390 Amylum Solani 393 Stipites Dulcamarae 394 Folia Stramonii . . 394 Semen Stramonii. . 399 SummitatesFabianae(Pichi) 399 Folia Nicotianae . .. 400
Familie Scrophulariaceae . 402 Flores Verbasci 402 Herba Linariae. . .. 403 Herba Gratiolae . .. 404
VIII Jnhaltsverzeichnis J.
Seite Herba Veronicae 404 Folia Digitalis . 405
Reihe Rubiales. . . 410 Familie Rubiaceae . 410
Cortex Chinae . . . .. 410 Cortex Chinae caUsayae . 415 Gambir . . . . . . 415 Semen Coffeae . . . 417 Radix Ipecacuanhae 418 Herba Asperulae . 423
Familie Caprifoliaceae 423 Flores Sambuci . 423 Cortex Viburni . . 425
Familie Valerianaceae 425 Radix Valerianae ... 425 Radix Valerianae japonica 429
Reihe Cucurbitales . . . .. 429 Familie Cucurbitaceae .. 429
Fructus Colocynthidis . 429 Semen Cucurbitae. . 432
Reihe Campanuiatae .. , 432 Familie Campanulaceae. 432
Herba Lobeliae ... 432 Familie Compositae . .. 435 Unterfamilie Tubuliflorae 435
Herba Virgaureae .. . 435 Flores Stoechados .. . 436 Radix Helenii . . . . . . 436 Herba Spilanthis oleraceae 437
Seite Flores Chamomillae roma-
nae . . . . . . .. 437 Radix Pyrllthri. . .. 437 Herba Millefolii . .. 438 Flores Millefolli . .. 438 Herba Ivae moschatae 439 Flores Chamomillae. 439 Herba Tanaceti . .. 441 Flores Tanaceti . . . . . 441 Flores Pyrethri dalmatini 442 Flores Pyrethri persici 442 Flores Clnae . . . 443 Herba Absinthii . 446 Herba Artemisiae 449 Radix Artemisiae 449 Folia Farfarae . . 450 Flores Arnicae. . 452 Rhizoma Arnicae 454 Herba Grindeliae. 455 Flores Calendulae 455 Radix Carlinae. . 455 Radix Bardanae . ., 456 Herba Cardui benedicti 456 Fructus Cardui Mariae 459 Flores Carthami . .. 459
Unterfamilie Liguliflorae . . . 459 Radix Taraxaci cum herba 459 Herba Lactucae virosae .. 462 Lactucarium . . . . . . . 462
B. Drogen aus dem Tierreich. (Alphabetisch geordnet.)
Cantharides 462 Castoreum . 464 Coccionella . 464 Conchae . . . . . . . . . 465 Glandulae Thyreoideae siccatae 465 Hirudines . . . . . . . 466
Ichthyocolla Lacca ... Moschus .. Os Sepiae .. Spongia marina
467 467 468 468 468
Tabellen zllr mikroskopischen Analyse von Drogen, Drogenpulvern und Tee-gemischen . 469
Sachverzeichnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516
Inhaltsverzeichnis II. (Die Drogen sind nach praktiBchen Merkmalen geordnet.)
A. Drogen aUB dem Pflanzenreich.
I. Drogen von Nicht-Embryophyten (ohne GefaJlbiindel). A. Algen.
Laminaria. Stip.
Seite
Laminariae 19 Carrageen . . . 19
B. Pilze. Boletus cervinus 22 Secale cornutum 23 Faex medicinalls 26 Kelir •..... , 27 Fungus Chirurgor. 27 Agaricus albus ., 28
C. Flechten. Lichen islandicus 29 - pulmonarius .. 32
II. Unterirdische Achsendrogen. A. Gefii.Jlkryptog~mentypus.
(KonzentriBche Gefii.Jlbiindel ungefahr im Kreise gestellt).
Rhizoma Fllicls . . 32 - Polypodii . . . . 36
B. Monocotylentypus. (GefaJlbiindel zerstreut, geschlossen bei Rhizomen, polyarche Gefii.Jlbiindel bei Wurzeln, kein Kambium.) a) Vorwiegend lange, zylin
drische Rhizome mit weit von einander entfernten Knoten.
Rhizoma Graminls. 49 - Carlcis . . . . . 51
b) Krii.ftige runde oder fla.che Rhizome. 1. Ohne Sekretzellen.
Rhizoma lridis . 80 - Veratri . . . 63 - Chinae . . . 73
2. Mit Sekretzellen. Rhizoma Calami 56 - Zingiberis. . 91 - Galangae . . 88 - Curcumae . . 83 - Zedoariae . '. . . 84
c) Vorwiegend lange, zylindriBche Wurzeln.
Radix Sarsaparillae. 73
Seite d) Knollen.
Tubera Art . 60 - Salep . . . 99
C. Dicotylentypus. (In Rhizom und Wurzel Kambium, im Rhizom GefaJlbiindel im KreiBe gestellt, in Wurzeln oliga.rche Biinde!.) a) Starke vorhanden.
1. Droge ungeschii.lt. at) Hauptwurzeln mit
(oderohne) Verzweigungen. * Holzkorper fest,
im Querschnitt rund.
Radix Ratanhiae. . 206 - Gelsemii . . . . 336 - Primulae . . . . 332 ** Holzkorper fest,
im Querschnitt wenigstrahlig.
RhizoIDa Kava Kava 104 *** Viele isolierte
Holzkorper auf dem Querschnitt zerstreut.
Radix Scammoniae . 360 **** Holzkorper vor
wiegend parenchymatiBch mit eingestreuten Gefii.JlundFasergruppen.
t Ohne Sekretrii.ume Radix·Ononid. . . . 212 - Belladonnae. . . 385 Tubera Aconiti. . . 141 tt Mit Sekretrii.umen
Radix Plmpinellae . 313 -Petroselini . . . . 307 fJ) Verlikale Rhizome
mit mehr oder weniger feinen Nebenwurzeln besetzt.
Radix Angelicae 321 - Levistici . .. 320 - Valerianae .. 425
x Inhaltsverzeichnis II.
Seite Radix Valerianae ja-
ponies ...... 429 y) Horizontale Rhi
zome mit meist feinen Nebenwurzeln besetzt.
Radix Serpentariae virgo . . . .. 126
Rhizoma Asari .. 125 Radix Cimieifugae . 141 Rhizoma Hydrastis . 137 - Podophylli 146 <5) Rhizome ohne Ne-
benwurzeln. Rhizoma TormentiI-
lae. . . . . . . . 186 - Imperatoriae . . 327 s) Kugelige Knollen. Tubera Jalapae 360 C) Querscheiben riiben
formiger Wurzeln. Radix Colombo. . . 146
1)) Wulstig verdickte Wurzeln.
Radix Jpeeaeuanhae 418 2. Droge geschiHt.
Rhizoma Rhei .. 126 Radix Liquiritiae. . 220 - Althaeae . . . . 274
b) Starke fehlt. 1. Ohne Sekretbehalter,
ohne Milchrohren. Radix Saponariae 135 - Senegae . . . . . 250 - Gentianae. . . . 345 - Alkannae . . . . 364
2. Sekretbehalter vorhanden. Radix Bardanae 456 - Pyrethri 437 - Helenii . . .. 436 Rhizoma Arnicae. 454 Radix Artemisiae . 449 - Carlinae. . .. 455
3. Milchrohren vorhanden. Radix Taraxaci. . . 459
III. Oberirdische Achsen von Holzgewachsen mit ansitzenden Blattern. A. Zweigdrogen.
Herba Sabinae . . . 47 Summitates Thujae. 42 - Fabianae .. 399
B. Knospendrogen. Turiones Pini . . . 39 Gemmae Populi. . . 112
IV. Teile 0 berirdischer Achsen von Holzgewachsen. 1. Abteilung Rindendrogen.
A. Von Kork und primarer Rinde befreit.
Seite Cortex Quillaiae. 183 - Cil!n.amomi zey-
lamm ...... 157 B. Nicht geschalt.
ex) Steinzellen vorhanden. 1. Sekrete oder Milch
rohren vorhanden. a) Milchrohren vor
handen. Cortex Casearillae. . 254 - Condurango . . . 357
(J) Olzellen vorhanden.
- Cinnamomi chi-nensis .... , 155
- Sassafras . .. 164 - Coto . . . .. 167
y) Sekretbehalter vorhanden.
- Angosturae .. 238 Cortex Rhois aroma-
ticae ....... 263 2. Sekrete und Milch
rohren fehlend. ex) Drusen vorhan
den. Cortex Quercus ... 117 - Rhamni Purshi-
anae ....... 270 - Granati . . . . . 294 - Viburni . . . . . 425
(J) Drusen fehlend. Cortex Hamamelidis 182 - Simarubae 247 - Quebracho .. 351
b) Steinzellen fehlend. Cortex Salicis. .. 112 - F!a~g?lae. ., 266 - PIscldlae . .. 227 - Gossypii radicis 285 - ]fezerei . . ., 294 - Chinae . . .. 410 - Chinae ealivayae. 415
2. Abteilung Holzer. Lignum Juniperi 46 - Santali album. 124 - ]fuira puama. 125 - Sassafras . .. 162 - Fernambuci .. 209 - eampeehianum 209 - Santali rubrum 224 - Guajaei. . . . . 233 - Quassiae . . 243, 246
3. Abteilung Stengel. Stipites Duleamarae 394
V. Oberirdische Achsen krautiger Pflanzen mit Blattern (und Bl ii ten) (Kra u terdrogen).
Inhaltsverzeichnis II. XI
Seite
A. Blii.tter stengelartig. Herba Equiseti 37"
B. Blatter parallelnervig. Herba Convallariae 72
C. Blatter nicht parallelnervig. a) Blattflache ungeteilt.
1. Droge stark aromatisch. Herba Chenopodii
ambrosioides 134 - Marrubii. 371 - Hyssopi. . 373 - Majoranae 373 - Origani . . 374 - Thymi 374 - Serpylli . . 376 - Asperulae . 423 - IYae moschatae 439
2. Droge nicht aromatisch. * Blatter ganzrandig.
a) Blatter klein (bis 3 em lang, meist kleiner).
Herba Herniariae. . 135 - Polygoni avicularis 134 - Ericae c. floribus 331 - Polygalae . . . . 253 - Hyperici . . . . 290 - Centaurii minoris 342 ** Blatter groBer.
Herba Pulmonariae . 364 - Linariae . . . . 403 - ~pilanthis olera·
ceae . . . . . . 437 b) Blatter gesagt, ge
kerbt oder gezahnt. Herba Bursae pa·
storis. . . . . . 181 - Cochleariae . . . 174 - Violae tricoloris . 292 - Galeopsidis .. 368 - Hederae terre·
stris 367 - Gratiolae . 404 - Veronicae. .. 404 - Lobeliae 432 - Grindeliae . 455 - Cardui benedicti . 456 - Lactucae virosae. 462 - Virgaureae . . . 435
b) Blattflache geteilt oder Blatter zusammengesetzt. 1. Blatter handformig ge
teilt oder gedreit. Herba Cannabis In·
dicae ...... 122 - Meliloti ..... 216
2. Blatter ein- bis mehrfach fiederig.
HerbaCapilli Vener. 36 - Adonidis . . . . 145
Seite Herba Pulsatillae. 145 - Chelidonii . 168 - Fumariae . 174 - Conii . . . 304 - Millefolii . 438 - Tanaceti. 441 - Absinthii . 446 - Artemisiae 449
VI. Blattdrogen. A. Laubblatter.
a) Mindestens unterseits dicht oder filzig behaart.
Folia Matico . . . . 104 - Althaeae . . . . 277 - Malvae . . . . . 279 - Farfarae . . . . 450
b) Behaarung, wenn vorhanden, nicht filzig. l. Konsistenz mehr oder
weniger steif, lederig. oc) Kein atherisches 01. Folia Castaneae. ; . 115 - Uvae ursi. . . . 328
{J) Xtherisches 01 in 01-zellen.
Folia Boldo. . . . . 155 - Lauri ...... 167
y) XtherischesOlinschizogenen oder schizolysigenen Olraumen im Mesophyll.
Folia Eucalypti. . . 302 - Bucco ...... 236 - Jaborandi .... 236 - Aurantii . . . . 242
2. Konsistenz mehr oder weniger zart, briichig. oc) St~rk aromatisch.
* Atherisches 01 in Olraumen im Mesophyll.
Folio Rutae . . . . 235 - Djamboe . . . . 299 ** Xtherisches 01 in
Driisenhaaren. Folia Rosmarini 366 - Salviae . . . . . 369 - Melissae 371 - Menthae piperi.
tae . . . . . . . 378 - - crispae. . . . 380 - Patchouli . . . . 380
{J) OhnestarkenGeruch. * Idioblasten vor
handen. Folia Hamamelidis . 183 - Theae ...... 288 ** ldioblasten feh-
lend. t Drusen vorhanden.
XII Inhaltsverzeichnis II.
M~lte
Folia Juglandis . 112 - Sennae . .. 199 - Mate. . .. 265 - Stramonii.. 394 - Toxicodendri 264 - Rubi fruticosi. 188 tt Drusen fehlend.
Folia Agrimoniae 188 - Coca .... , 232 - Myrtilli ... , 331 - Trifolii fibrini . 349 - Belladonnae . 381 - lIyoscyami 386 - Nicotianae 400 - Digitalis. 405
B. Zwiebelschalen. Bulbus Scillae 71
VII. Bliitendrogen. A. Bliitenknospen.
Flores Cassiae 157 Flores Caryophylli. . 300
B. Vollentwickelte und ganze Bliiten. a) Aktinomorph.
1. Bliitenhiille getrennt-blattrig. Flores Koso . 188 - Acaciae. . 195 - Aurantii. 239 - Malvae . . 282 - - arboreae 279 - Cacti . . . .. 293
2. Bliitenhiille vereintblattrig. Flores Convallariae 73 - Sambuci . .. 423'
b) Zygomorph. Flores Lavandulae 366 - Arnicae. . .. 452 - Carthami . .. 459
C. Bliitenstande. a) Mit einer groBen Braktee
Flores Tiliae. . . . 272 b) Kompositenkopfchen.
Flores Chamomillae romanae ., 437
- Millefolii .. 438 - Pyrethri. .. 442 - Tanaceti .. 441 - Chamomillae 439 - Clnae . . .. 443 - Stoechados. 436
D. Bliitenteile. a) Einzelne Kronenblatter
Flores Rhoeados . . 169 - Rosae ...... 192 - Rosarum . . . . 193
b) Sympetale Corollen mit ansitzenden Staubge-faBen oder ohne solche.
Selte Flores Lamii albi. 368 - Verbasci .. 402 - Calendulae. 455
c) Griffel. Stigmata Maydis 48
d) Narbenschenkel. Crocus . . . 77
e) Sporen. Lycopodium 37
VIII. Fruchtdrogen. A. Fruchtartige Fruchtstande.
Carlcae .,. . . . 121 Fructus Cynosbetf.. . 193
B. Zapfenartige Fruchtstande. Strobuli Lupuli . . 121
C. Mehrere Einzelfriichte strahlig vereint.
Fructus Anisi steI-lati ....... 149
D. Spaltfriichte (Umbelliferen). • Fructus Coriandrl. . 303 - Conii . . . 306 - Cumini . . 306 - Petroselini 306 - Carvi . . . 307 - Ajowan. . 309 - Anisi . . . 309 - Foeniculi . 315 - Phellandrii 319 - Anethi . . 327
E. Einfache Friichte. a) Geschalt. .
Fructus Colocynthi-dis ..... , 429
-'- Piperis albi ., 111 - 1I0rdei decort. . 51
b) Ungeschalt. 1. Pericarp £leischig.
Fructus Juniperi - Vanillae - Myrtilli
42 102 331
2. Pericarp hart. CIt) Pericarp dick.
Cassia fistula . 205 Fructus Ceratoniae . 205 - Aurantii imIna-
turi. ..... - Anacardii occ.
239 262 263 - - orient •..
/1) Pericarp diinn. Fructus Cubebae - Piperls nigri - Cannabis - Cocculi ... - Laurl •... - Pimentae .. Anthophylli . . Fructus Cardui
riae .....
105 109 123 146 164 299
.. 302 Ma-.• 459
InhaltBverzeichnis II. XIII
Seite Fructus Rbamni ca
tbarticae . . . . 265 3. Pericarp trocken, lede
rig oder strohig. Fructus Cardamomi 95 - Papaveris imma-
turi. . . . .. 169 Folliculi Sennae. 205 Legumina Phaseoli 228 Fructus Capsici.. 390
F. Teile von Friichten. a) Fruchtmus.
Pulpa Tamarindo-rum ....... 199
b) Fruchtschalen. Pericarpium Aurantii 241 - CitrL . . 242
IX. Samendrogen. A. Ganze' Samen.
a) Mit erheblichem Endosperm. 1. Endosperm marmoriert
Semen Arecae . . . 52 - Myristicae .... 150
2. Endosperm nicht marmoriert.
IX) Endosperm gefaltet. Semen Coffeae. . . 417
(J) Endosperm nicht gefaltet.
* Samen nierenfOr-mig.
Semen Papaveris . . 170 - Hyoscyami . . . 390 - Stramonii. . . . 399 ** Samen kreisrund,
flach. Semen Strychni . . 337 *** Samen kugelig, el
lipsoidisch bis spindelformig.
*t Embryo sehr klein. Semen Paeoniae .. 140 - Nigellae ..... 140 - SabadiIlae. . . . 60 - Colchici. . . . . 66 tt Embryo groB, aber
Behr diinn. Semen Ricini ... 258 - TigUi, S. . . . . 257
b) Endosperm, wenn erkennbar, nur unbedeutend. 1. Embryo gerade.
IX) Samen mehrere cm lang.
Semen Tonca. 226 Amygdalae. .. 193 Semen Cucurbitae 432
(J) Samen unter 1 cm lang.
Selte Semen Cydoniae . . 186 - Lini .... 228, 231 - Stropbanthi. 351, 354
2. Embryo gekriimmt. IX) Kotyledonen flach
oder gewolbt. Semen Foenugraeci 214 - Physostigmatis . 227
b) Kotyledonen gefaltet Semen Erucae . . . 180 - Sinapis ..... 175 - Cacao ...... 285
B. DrogenurauBKotyledonen bestehend.
Semen Quercus. . . 120 - Colae ...... 287
C. Droge bildet eine aus zerquetschten Samen hergestellte harte Masse.
Guarana 265 D. Samenmantel.
Macis . 154 X. Haarbildungen.
Glandulae Lupuli . 122 Kamala . . 257 Gossypium . 283
XI. Gallen. GaUae . . . 115 - chinenses 264
XII. Starke. Amylum Oryzae 48 - Tritici 49 - Marantae . . 99 - Solani 393
XIII. Drogen ohne organisch€l Struktur (bei Tragacantha ist nach erfolgter Quellung Zellstruktur erkennbar). A. SiiBe Stoffe (wasserlos
lich). Manna ....... 335
B. Gummi und Schleim (wasserloslich oder in Wasser quellbar).
Gummi arabicum. . 19'5 Tragacantha . . . . 218
C. Gummi. Harz und atherisches 01 vorhanden (nur teitweise wasserloslich, der Rest alkoholloslich).
Euphorbium 261 Gutti 290 Myrrha. . . 248 Olibanum . 249 Asa foetida 324 Galbanum . 325 Ammoniacum ... 326
D. Harz und atherisches 01 vorhanden (Balsame, wasserunloslich) .
XIV Inhaltsverzeichnis II.
Seite Selte Terebinthina 39 G. Elastische amorphe Mas-- laricina 39 sen. Resina Pini 40 Cautschuc · 259 Balsamum cana- Guttapercha · 333
dense. 42 H. Amorphe kriimelige Mas-- Copaivae. 197 sen. Styrax. 181 Opium . 171 Balsamum peruvia- Lactucarium · 462
num 210 Curare. 337 - tolutanum . 209 J. Amorphe, feste, fast gla-
E. Harze. sige Massen, in heiJ3em Colophonium 40 Wasser IOslich. Sandaraca 42 Agar-Agar 22 Copal 199 Aloe. 68 Elemi 249 K. Gerbstoffe. Mastix . 263 Resin. Draconis 56 Dammar .. 291 Kino. 225 Benzoe. 334 Catechu 197
.. Chrysarobium. 225 Gambir - 415 F. Atherische Ole. L. Farbstoffe.
Camphora 160 Lacca musica 29
B. Drogen aus dem Tierreich. Ganze Tiere.
Hirudines ....... 466 Cantharides . . . . . . . 462 Coccionelle. . . . . . . . 464 Glandulae thyreoideae sicc. 465
Teile von Tieren. Spongia marina . . . . • 468
Conchae . Os Sepiae Jchthyocolla ..
Sekrete von Tieren. Castoreum Moschus Lacca .....
465 468 467
464 468 457
Recommended