Lidija Šćepanović Rukovodilac Sektora za monitoring, analizu i izvještavanje

Uticaj industrijskih zagađivača

na životnu sredinu

Lidija Šćepanović,Pomoćnik direktoraSektor za monitoring, analizu i

izvještavanje

Lidija Šćepanović Rukovodilac Sektora za monitoring, analizu i izvještavanje

2

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

• Postojeće stanje u Crnoj Gori

• Monitoring životne sredine

• Prijedlog mjera

3

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

POSTOJEĆE STANJE U CRNOJ GORI

• Ekspanzija industrijske proizvodnje u Crnoj Gori, u drugoj polovini prošlog vijeka, rezultirala je emisijama zagađujućih supstanci u sve segmente životne sredine i nastankom opasnog industrijskog otpada

• Iako je industrijska proizvodnja u stagnaciji od 90-ih godina, a samim tim i godišnja proizvodnja opasnog otpada manja, ukupna količina ove vrste otpada se konstantno povećava i predstavlja stalnu opasnost za životnu sredinu.

• U skladu sa tim, nameće se rješavanje pitanja zbrinjavanja industrijskog otpada nastalog u prethodnom periodu u velikim industrijskim sistemima kao što su:

- Kombinat aluminijuma Podgorica (bazen crvenog mulja i odlagalište industrijskog otpada), - Željezara Nikšić (odlagalište industrijskog otpada), - Termoelektrana Pljevlja (odlagalište pepela i šljake „Maljevac“), a koji su danas u našoj zemlji prepoznati kao tzv. „ekološke crne tačke“.

4

PODJELA OTPADA

Prema karakteristikama:• Opasni otpad – otpad koji ima bar jednu od opasnih

karakteristika (eksplozivnost, zapaljivost, sklonost ka oksidaciji, akutna otrovnost, sklonost ka koroziji itd.).

• Inertni otpad – je otpad kod kojeg, kada je odložen na deponiju, ne dolazi do značajnih fizičkih, hemijskih ili bioloških transformacija niti zagađenja okoline.

• Neopasni otpad – bilo koji otpad koji nije definisan kao opasan.

Prema mjestu nastanka:• Komunalni otpad • Industrijski otpad 

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

5

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinuMapa otpada u Crnoj Gori

6

Pet prioritetnih lokacija: * Termoelektrana Pljevlja (deponija pepela i šljake); * Kombinat Aluminijuma Podgorica (crveni mulj i deponija čvrstog otpada); * Zeljezara Niksic (deponija); * Gradac Pljevlja (flotacijsko jaloviste); * Brodogradiliste Bijela (deponija).

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

Projekat Vlade Crne Gore u saradnji sa Svjetskom bankom

7

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

Količine industrijskog otpada na području crnih tačaka u 2011.g.

Odlagalište opasnog otpada Naziv otpada Količina Mjera Lokacija odlagališta

KAP – bazen A Crveni mulj 3.500.000 T PodgoricaKAP – bazen B Crveni mulj 4.000.000 t PodgoricaKAP – deponija čvrstog otpada Čvrsti industrijski otpad 500.000 t PodgoricaKAP – privremeno skladište Rabljena ulja

– preuzeo Hemosan48.080 l Podgorica

Transformatorska ulja – preuzeo Hemosan

58.360 l Podgorica

HK Željezara - deponija Otpad iz procesa proizvodnje 2.000.000 t NikšićHK Željezara – privremeno skladište Piralenska ulja 24 t NikšićTE Pljevlja – deponija „Maljevac“ Pepeo i šljaka 9.500.000 t Pljevlja

Odlagalište opasnog otpada

Naziv otpada Količina Mjera Lokacija odlagališta

KAP – bazen A Crveni mulj 3.500.000 t Podgorica

KAP – bazen B Crveni mulj 4.000.000 t Podgorica

KAP – deponija čvrstog otpada

Čvrsti industrijski otpad 500.000 t Podgorica

KAP – privremeno skladište Rabljena ulja (preuzeo Hemosan)

48.080 l Podgorica

Transformatorska ulja (preuzeo Hemosan)

58.360 l Podgorica

HK Željezara - deponija Otpad iz procesa proizvodnje 2.000.000 t Nikšić

HK Željezara – privremeno skladište

Piralenska ulja 24 t Nikšić

TE Pljevlja – deponija „Maljevac“

Pepeo i šljaka 9.500.000 t Pljevlja

8

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

Agencija za zaštitu životne sredine u skladu sa svojim nadležnostima u

okviru redovnog praćenja stanja životne sredine u Crnoj Gori, vrši monitoring pojedinih segmenata životne sredine i priprema godišnju Informaciju o stanju životne sredine kroz prikaz stanja životne sredine po segmentima:

• Vazduh • Klimatske promjene• Vode • Morski ekosistem • Zemljište• Otpad• Biodiverzitet• Buka u životnoj sredini• Radioaktivnosti u životnoj sredini sa procjenom radiološkog opterećenja

stanovništva

• II Prijedlog mjera u cilju poboljšanja postojećeg stanja

9

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinuMONITORING

VAZDUH

Položaj automatskih stacionarnih stanica u okviru zona kvaliteta vazduha (mreža mjernih mjesta).

Na osnovu rezultata i višegodišnjih ispitivanja može se zaključiti da je vazduh u urbanim zonama najopterećeniji sa PM10 česticama, koje se javljaju najčešće kao rezultat sagorijevanja goriva u velikim i malim ložištima, kao i u motorima sa unutrašnjim sagorijevanjem.

10

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

VODEMreža stanica za kvalitet površinskih voda obuhvata 13 vodotoka sa 36 mjernih profila, tri prirodna jezera sa 11 mjernih profila i obalno more (uključujući i zatvorene lučke akvatorijume).

Kada su podzemne vode u pitanju mrežom stanica i programom rada obuhvaćene su podzemne vode prve izdani Zetske ravnice. Mrežu čini devet mjernih profila, koji pokrivaju prostor čitave Zetske ravnice.

Najveći izvori zagađivanja površinskih i podzemnih voda su komunalne otpadne vode, koje se najčešće u neprečišćenom obliku, ispuštaju u recipijent, na koncentrisan ili difuzan način.

Netretirane industrijske i komunalne otpadne vode predstavljaju ključne izvore zagađenja voda u CrnojGori.

Jedan od najznačajnijih uzroka zagađenja površinskih i podzemnih voda je neodgovarajuće stanje kanalizacionih infrastruktura, odnosno neadekvatno sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda.

11

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

ZEMLJIŠTA

• Redovan monitoring zemljišta koji se vrši na lokacijama odlagališta otpada pomenutih industrijskih postrojenja, kao i u njihovoj neposrednoj blizini, u kontinuitetu pokazuje negativan uticaj na segment zemljišta, što se evidentira kroz povećane koncentracije

- organskih polutanata - bakar, cink, kadmijum, bor, nikal, olovo, živa, arsen, hrom, fluor, kobalt, molibden, mangan i - neorganskih polutanata - policiklični aromatični ugljovodonici (PAH), polihlorovani bifenili i trifenili (PCBs i PTCs), organokalajna jedinjenja (TBT, TMT), pesticidi, dioksini i furani.

12

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinuu

ŽELJEZARA NIKŠIĆ

Deponija željezare• U zemljištu uzorkovanom na deponiji Željezare povećane koncentracije

neorganskih polutanata, kadmijuma (Cd), olova (Pb), arsena (As), hroma (Cr), nikla (Ni), bakra (Cu), cinka (Zn) i bora (B), kao i povećan sadržaj poliaromatskih ugljovodonika (PAH) i PCB kongenera su u direktnoj vezi sa njenim neadekvatno odloženim otpadom.

• U zemljištu uzorkovanom na lokaciji 200m udaljenoj od deponije Željezare koncentracije svih neorganskih i organskih polutanata su ispod normiranih vrijednosti.

Rubeža• Rezultati analize uzoraka zemljišta u naselju Rubeža u 2011. godini nijesu

pokazali negativne efekte rada Željezare u smislu povećanog sadržaja organskih i neorganskih polutanata u zemljištu.

13

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

TERMOELEKTRANA PLJEVLJA

Jalovište TE• Povećana koncentracija neorganskog polutanta arsena (As) u uzorku

zemljišta sa lokacije jalovišta TE je u direktnoj vezi sa uticajem odloženog industrijskog otpada.

• Sadržaj svih neorganskih i organskih polutanata u uzorku zemljišta u neposrednoj blizini jalovišta (150m) je u okviru propisanih vrijednosti.

Komini• Rezultati analize uzoraka zemljišta u naselju Komini nijesu pokazali

negativne efekte rada TE Pljevlja u smislu povećanog sadržaja organskih i neorganskih polutanata u zemljištu.

14

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

KOMBINAT ALUMINIJUMA PODGORICA (KAP)

SrpskaU uzorcima zemljišta uzorkovanom na lokaciji Srpska, sadržaj neorganskih polutanata (arsena, nikla i fluora) koji je veći od propisanog, kao i poliaromatičnih ugljovodonika od organskih polutanata se pripisuje direktnom uticaju rada industrijskih postrojenja KAP-a.

15

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

Mehanizam upravljanja otpadom koji podstiče racionalno korišćenje resursa i smanjuje negativan uticaj otpada na segmente životne sredine i zdravlje ljudi se sastoji od nekoliko stadijuma:

• Vršenje prevencije nastanka otpada, odnosno smanjenje količine proizvedenog otpada

• Podsticanje ponovne upotrebe i reciklaže otpada• Planiranje pravilnog odlaganja otpada kao posljednje opcije (izgradnja

odlagališta za opasni industrijski otpad koja su tehnički i tehnološki riješena u skladu sa evropskim standardima).

16

Uticaj industrijskih zagađivača na životnu sredinu

PRIJEDLOG MJERAVazduh VodeZemljište

17

HVALA NA PAŽNJI