View
6
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Länd
liche
Ko
mm
unik
atio
n un
d bä
uerli
che
Bi
ldun
g in
Kub
a RVO
Bild
ung
& E
ntw
ickl
ung
U
ni S
alzb
urg,
16.
Nov
embe
r 201
5 M
ag. K
atrin
Aite
rweg
mai
r Ka
trin
.aite
rweg
mai
r@gm
x.at
Übe
rsic
ht
•Ko
ntex
t Kub
a
–Di
e Kr
ise d
er 1
990e
r-Ja
hre
–
Der l
andw
irtsc
haft
liche
Str
uktu
rwan
del
•Di
e Ag
rarö
kolo
gieb
eweg
ung
„Cam
pesin
o a
Cam
pesin
o“
–Bi
ldun
g in
/als
Bew
egun
g •
Wur
zeln
der
Mas
seno
rgan
isatio
n, -k
omm
unik
atio
n un
d –
bild
ung
in K
uba
–
Kont
ext d
er R
evol
utio
n
–Be
ispie
l Alp
habe
tisie
rung
skam
pagn
e
•Ve
rgle
ich
der b
eide
n M
asse
nbild
ungs
bew
egun
gen
Alph
abet
isier
ungs
kam
pagn
e un
d Ag
rarö
kolo
gieb
eweg
ung
•
Conc
lusio
: Bild
ung
<-->
Ent
wic
klun
g
Kuba
s Kris
e de
r 199
0er-
Jahr
e
Mit
Zerfa
ll de
s ost
euro
päisc
h-as
iatis
chen
So
zialis
mus
ent
fiele
n pl
ötzli
ch d
ie w
icht
igst
en
Hand
elsp
artn
er (8
5 %
des
Han
dels
verli
ef im
RG
W-R
aum
zu b
egün
stig
ten
Kond
ition
en)
Rück
gang
der
… :
Ka
ufkr
aft K
ubas
um
40
%
Impo
rte
um 7
5 %
Pr
oduk
tion
um 5
0 %
du
rchs
chni
ttlic
her K
alor
iena
ufna
hme
um 3
0 %
(V
gl. 1
980-
1993
; Fun
es 2
002;
Ros
set/
Benj
amin
199
4)
Entw
ickl
ungs
indi
kato
ren
20
J. n
ach
Krise
: •
Höch
ste
Kalo
rien/
Kopf
-Zuf
uhr i
n LA
+
Karib
ik
•HD
I 0,8
15,
= Pl
atz 4
4
im L
ände
r-Ra
nkin
g
(UN
DP 2
014)
(FAO
201
5)
Kuba
s Lan
dwirt
scha
ft im
Wan
del
Zuck
erro
hrpl
anta
ge
(htt
p://
ww
w.e
cure
d.cu
/inde
x.ph
p/Ar
chiv
o:Fe
rtili
zaci
on_d
e_la
_ca%
C3%
B1a.
jpg)
Agro
ökol
ogisc
he k
lein
bäue
rlich
e La
ndw
irtsc
haft
(F
eld
eine
s Kle
inba
uern
in S
anta
Cla
ra)
“Die
Not
hat
Bew
usst
sein
ges
chaf
fen.
” (O
rland
o Lu
go F
onte
, Ex-
Präs
iden
t der
AN
AP)
Org
anop
onic
o (S
tadt
land
wirt
scha
ft) i
n Sa
ncti
Spiri
tú
Tite
lbild
des
Buc
hes:
M
achí
n So
sa, B
raul
io u
. a.
(201
0): R
evol
ucio
n ag
roec
olog
ica:
El
mov
imie
nto
Cam
pesin
o
a Ca
mpe
sino
de la
AN
AP e
n Cu
ba. A
NAP
-Cu
ba y
La
Via
Cam
pesin
a, L
a Ha
vana
. O
nlin
e:
http
://w
ww
.rebe
lion.
org/
docs
/111
067.
[26.
12.2
012]
Erfo
rsch
ung
der a
groö
kolo
gisc
hen
Bild
ung
in H
olgu
ín, J
uni –
Aug
. 201
3
Link
s: e
ine
agro
ökol
ogisc
he
Prom
otor
in;
rech
ts: m
eine
Tut
orin
Dr
a. M
aría
de
los
Ange
les Á
rias G
ueva
ra
(Soz
iolo
gin,
Zen
trum
fü
r Lok
alen
twic
klun
g un
d Ar
beits
krei
s Ge
nder
Stu
dies
an
der
Uni
vers
ität H
olgu
ín)
Auf w
elch
e W
eise
wird
agr
oöko
logi
sche
s Wiss
en im
MAC
AC
in H
olgu
ín g
ener
iert
und
ver
brei
tet?
Han
delt
es si
ch d
abei
um
ei
ne F
orm
der
Edu
caci
ón P
opul
ar n
ach
P. Fr
eire
?
Die
Fors
chun
gsm
etho
den
Inte
rpre
tativ
e So
zial
fors
chun
g
Sem
i-str
uktu
riert
e In
terv
iew
s mit
- B
äuer
Inne
n (p
rodu
ctor
es li
dere
s)
- Lan
dwirt
scha
ftlic
hen
Bera
terIn
nen
(ext
ensio
nist
as)
- Koo
rdin
ator
Inne
n de
r agr
oöko
logo
siche
n Bi
ldun
g in
NGO
s (AN
AP, A
CPA,
ACT
AF)
- Pro
fess
orIn
nen
und
Stud
iere
nde
des M
aste
rlehr
gang
s „Ex
tens
ión
Agra
ria“
an
der U
nive
rsitä
t Hol
guín
Teiln
ehm
ende
Beo
bach
tung
von
agr
oöko
logi
sche
n Bi
ldun
gsve
rans
taltu
ngen
Anal
ysek
ateg
orie
n na
ch F
reire
:
Prax
is
= “A
ktio
n un
d Re
flexi
on”
- “
lear
ning
by
doin
g”
Dial
og
- Aus
taus
ch a
uf g
leich
er A
ugen
höhe
(“ho
rizon
tal”
) - T
rans
disz
iplin
aritä
t
Erm
ächt
igun
g (s
tatt
“Ps
eudo
part
izipa
tion”
)
Bew
usst
sein
sbild
ung
(“Co
nsci
entiz
ação
”)
Educ
ació
n Po
pula
r in
der
agro
ökol
ogisc
hen
Bild
ung?
Prax
is
“Den
n oh
ne se
lbst
zu fo
rsch
en, o
hne
Prax
is,
könn
en M
ensc
hen
nich
t wah
rhaf
t men
schl
ich
sein
.” (F
reire
197
3: 5
8)
“Ler
nen
durc
hs Le
ben
ist d
ie b
este
For
m d
es L
erne
ns.”
(Jua
n He
rnán
dez 2
014,
Koo
rdin
ator
der
AN
AP G
ibar
a)
Dial
og
“Ohn
e Di
alog
gib
t es k
eine
Kom
mun
ikat
ion
und
ohne
Ko
mm
unik
atio
n ka
nn e
s kei
ne w
ahre
Bild
ung
gebe
n.”
(Fre
ire 1
973:
76)
“Wen
n du
den
Bäu
erIn
nen
etw
as a
ufzw
inge
n w
illst
, er
reic
hst d
u ni
chts
. So
schl
ieße
n si
ch a
lle T
üren
. De
shal
b m
uss m
an d
en B
auer
bes
uche
n, ih
n ke
nnen
lern
en u
nd m
it ih
m re
den.
” ( Ju
an H
erná
ndez
2014
, Koo
rdin
ator
der
AN
AP G
ibar
a)
Dial
og
zwis
chen
-Bä
uerIn
nen
- Wiss
ensc
hafte
rInne
n
-La
ndw
irtsc
haftl
iche
Be
rate
rInne
n ve
rsch
iede
ner
ROs u
nd N
ROs
Dial
og zw
ische
n Bä
uerIn
nen
(F
orum
agr
oeco
lógi
co, S
ierr
a de
Gib
ara)
“En
la u
nión
est
a la
fuer
za. S
i var
ios t
enem
os e
n su
trab
ajo
un o
bjet
ivo
en co
mún
por
que
no n
os u
nim
os p
ara
que
este
obj
etiv
o sa
lga
mas
fu
erte
?“ (I
nter
view
mit
Dalm
arel
ys R
odríg
uez,
Ext
ensi
onist
a)
Horiz
onta
les L
ernv
erhä
ltnis
Er
mäc
htig
ung
"A
n St
elle
des
Lehr
ers h
atte
n w
ir ei
nen
Koor
dina
tor,
an S
telle
von
Le
ktio
nen
Dial
oge,
an
Stel
le v
on S
chül
ern
Grup
pent
eiln
ehm
er,
an S
telle
von
ent
frem
dete
n Un
terr
icht
splä
nen
Kont
aktp
rogr
amm
e"
(Fre
ire 1
974:
47)
“W
ir le
rnen
von
ihne
n (d
en B
auer
n), w
eil s
ie se
hr g
ute
Beob
acht
er
sind.
Sie
lebe
n m
it de
m L
and
und
erzä
hlen
dir
Ding
e, d
ie d
u vi
elle
icht
in d
eine
m g
anze
n Le
ben
noch
nic
ht b
emer
kt h
ast.”
(D
alm
arel
ys R
odríg
uez 2
014,
Ext
ensio
nist
a)
“A te
ache
r can
not b
e a
mer
e fa
cilit
ator
.”
(Fre
ire/ H
orto
n 19
90)
Die
“tra
ditio
nelle
n Le
hrer
Inne
n”
(Ext
ensio
nist
as, A
usbi
ldne
rInne
n,
Agro
nom
Inne
n,..)
sehe
n ih
re R
olle
ve
rmeh
rt a
ls di
e de
r Ko
ordi
nato
rInne
n un
d O
rgan
isato
rInne
n vo
n Bi
ldun
gsrä
umen
- u
nd ih
re A
ufga
be in
der
Se
nsib
ilisie
rung
und
Orie
ntie
rung
-
und
erm
ächt
igen
Bäu
erIn
nen
di
e Ro
lle v
on L
ehre
rInne
n
einz
uneh
men
?
Baue
r und
Pro
mot
or b
ei d
er
Erkl
ärun
g se
iner
Soj
aölp
rodu
ktio
n au
f ein
em a
groö
kolo
gisc
hen
Foru
m
in V
elas
co, J
uli 2
013
Dial
og zw
ische
n W
issen
scha
ft u
nd P
raxi
s U
nida
d de
Ext
ensió
n, In
vest
igac
ión
y Ca
paci
taci
ón a
grop
e-
cuar
ia d
e Ho
lguí
n (U
EICA
H)
Dia
log
zwisc
hen
vers
chie
dene
n W
issen
spar
adig
men
(bäu
erlic
hes
Erfa
hrun
gsw
issen
vs.
wiss
ensc
haftl
ich-
theo
retis
ches
Wiss
en)
Tra
nsdi
szip
linar
ität
Das
agr
oöko
logi
sche
Wiss
ensn
etzw
erk
(“Ag
ricul
tura
l Inn
ovat
ion
Syst
em”)
Cam
pesi
n@s
Wis
sens
chaf
t N
GOs
Regi
erun
g -
MIN
AG
WWWWWWWWWWWWWWWWWWWiiiiiiiiiiiiisssssssssssssssssssss
sssssssssssssssssssssssssseeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeennnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnsssssssssssssssssssssssss
ccccccccccccccccccccccccccccccchhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhaaaaaaaaaaaaaaaaaaffffffffffffff
tttttttttNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
ssssssssssssssssssssssssssss
RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRReeeeeeeeeeeeeeeeeeeggi
eruunnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn
gggggggggggggggggggg -----
MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN
AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG
ANAP
ACTA
F
ACPA
CESC
E - e
xten
sion
istas
ausl.
NGO
s
UEI
CAH
Uni
vers
idad
de
Hol
guín
CREE
Ag
ricul
tura
Urb
ana
Inst
ituto
de
Sani
dad
Vege
tal
Inst
ituto
del
Sue
lo
Cons
jeos
Pop
ular
es
ande
re lw
. For
schu
ngsin
stitu
tione
n
“Ret
ro-a
limen
taci
ón”
(“ge
gens
eitig
e N
ähru
ng”)
“Com
prom
iso so
cial
” („s
ozia
le V
eran
twor
tung
“)
“Wen
n sie
das
Pen
izilli
n er
fund
en h
aben
und
in d
ie W
elt
hina
usge
trag
en h
aben
und
es s
o vi
ele
Lebe
n ge
rett
et
hat …
wie
wirs
t du
nich
t der
Wel
t zei
gen,
was
du
wei
ßt, d
ein
Expe
rimen
t?“
(B
äuer
in u
nd P
rom
otor
in M
igda
lia G
onzá
lez 2
013)
“In
der E
inhe
it lie
gt d
ie S
tärk
e.“
Die
kuba
nisc
he (B
ildun
gs-)R
evol
utio
n
“Um
den
Kom
mun
ismus
auf
zuba
uen,
m
üsse
n w
ir m
it de
r mat
erie
llen
Basis
gl
eich
zeiti
g de
n ne
uen
Men
sche
n sc
haffe
n.”
(Che
Gue
vara
196
5)
“Und
von
alle
n Er
ben,
di
e un
s der
Ko
loni
alism
us, d
er
Impe
rialis
mus
und
der
Ka
pita
lism
us
hint
erlie
ßen,
das
al
lers
chlim
mst
e vo
n al
len,
das
war
die
U
nwiss
enhe
it.”
(Fid
el
Cast
ro [1
965]
197
4)
„Bild
ung
ist d
ie u
nerlä
sslic
he S
äule
, um
Erfo
lg in
alle
n re
volu
tionä
ren
Vorh
aben
zu e
rzie
len”
(Fid
el C
astr
o [1
960]
197
4)
Educ
ació
n Po
pula
r =
Bild
ung
der B
efre
iung
nac
h Jo
sé M
artí
•„G
ebild
et zu
sein
ist d
ie e
inzig
e Ar
t fre
i zu
sein
.“ („
Ser c
ulto
es e
l úni
co m
odo
de se
r lib
re“)
(M
artí
[188
4] 1
963;
Übe
rset
zung
KA)
•
“Wen
n er
das
Lich
t der
Wel
t erb
lickt
hat
jede
r M
ensc
h da
s Rec
ht a
uf B
ildun
g, u
nd d
anac
h ha
t er
im G
egen
zug
die
Pflic
ht b
ei d
er B
ildun
g an
dere
r bei
zutr
agen
.”
•“V
olks
bild
ung
[Edu
caci
ón p
opul
ar] b
edeu
tet
nich
t nur
Bild
ung
der a
rmen
Kla
sse;
sond
ern,
da
ss a
lle K
lass
en d
er N
atio
n, w
as d
as g
leich
e w
ie d
as V
olk
ist, g
ut g
ebild
et si
nd.”
(M
artí
[187
8] 1
975;
Übe
rset
zung
KA)
José
Mar
tí
(185
3–18
95)
Die
Alph
abet
isier
ungs
kam
pagn
e:
„Pro
toty
p“ d
er B
ildun
g pe
r Mas
senm
obili
sieru
ng
•Al
phab
etisi
erun
g be
darf
de
r „re
volu
tiona
ry
pow
er o
f the
peo
ple
and
the
orga
niza
tion
of th
e m
asse
s“
(E
x-Bi
ldun
gsm
inist
er K
ubas
Ar
man
do H
art 1
961
zit
. nac
h Fa
gen
1969
:67)
„W
enn
es A
nalp
habe
tInne
n gi
bt,
gibt
es a
uch
Alph
abet
isato
rInne
n.“
Ziel
e un
d Ef
fekt
e de
r Al
phab
etisi
erun
gska
mpa
gne
•Se
nkun
g de
r Ana
lpha
betIn
nenr
ate
von
23,9
% a
uf
3,9
% (1
960-
1961
)
-> V
orau
sset
zung
für p
rofe
ssio
nelle
Aus
bild
ung
->
> Vo
raus
setz
ung
für w
irtsc
haft
liche
Ent
wic
klun
g Ku
bas
•Po
litisc
he (B
ewus
stse
ins-
)bild
ung
/ In
dokt
rinie
rung
-> „
Bew
affn
ung
der K
öpfe
“ fü
r die
„Sc
hlac
ht a
uf d
em F
eld
der
Ideo
logi
e“ (F
idel
Cas
tro
s.a.
zit.
nach
Col
e 20
02:4
6; K
A)
->
Sol
idar
ität u
nd V
onei
nand
erle
rnen
zwisc
hen
Stad
t- u
nd
Land
bevö
lker
ung
->
Ent
wic
klun
g ei
nes s
ozia
listis
chen
/ ko
llekt
ivist
ische
n
Vers
tänd
nis
Bild
ung
<-->
Rev
olut
ion
/ Soz
iale
r W
ande
l / E
ntw
ickl
ung
•So
zialis
tisch
e Bi
ldun
gspr
inzip
ien:
–
Krit
ik a
n ex
istie
rend
er b
ürge
rlich
er B
ildun
g, d
ie
exkl
udie
rend
und
unt
erdr
ücke
risch
ist
–So
ziale
r Wan
del d
urch
(ein
e an
dere
) Bild
ung:
•
Bild
ung
für a
lle +
mit
alle
n
•O
rient
ieru
ng a
n Pr
axis
und
real
e Be
dürf
niss
e:
Theo
rie e
ntst
amm
t der
Pra
xis u
nd so
ll da
zu d
iene
n,
dies
e zu
ver
steh
en (u
nd zu
ver
ände
rn!)
(u
.a. K
arl M
arx,
Fid
el C
astr
o, C
he G
ueva
ra, J
osé
Mar
ti, P
aulo
Fre
ire, R
ober
t O
wen
, Rob
ert F
ourie
r)
Inte
grat
ion
von
Ar
beit
+ St
udiu
m,
Theo
rie +
Pra
xis
„Las
st u
ns v
on W
orks
hops
rede
n, n
icht
läng
er v
on S
chul
en.
Nac
hmitt
ags d
ie F
eder
, abe
r mor
gens
den
Pflu
g.“ (
José
Mar
tí zit
. na
ch E
rhar
dt 1
993:
272)
Schu
lgar
ten
in
Kub
a
Conc
lusi
o Pa
ralle
len
zwisc
hen
Alph
abet
isier
ungs
kam
pagn
e un
d Ag
roök
olog
iebe
weg
ung:
Ve
rsch
iede
ne P
erio
den,
ähn
liche
Kon
junk
tur:
•En
orm
e na
tiona
le (p
olit.
, öko
n., s
oz.)
Hera
usfo
rder
unge
n
•
Per
spek
tive
auf E
ntw
ickl
ung
im K
uban
ische
n So
zialis
mus
: •
- „Ev
ery
deve
lopm
enta
l pro
ject
[is]
abo
ve a
ll a
polit
ical p
roje
ct“ (
Fage
n 19
69:6
7)
•- „
Socia
lism
is th
eref
ore
a pr
oces
s of s
ucce
ssiv
e up
heav
als n
ot o
nly
in th
e co
nditi
ons o
f the
eco
nom
y, po
litic
s, an
d id
eolo
gy b
ut in
cons
ciou
s and
or
gani
zed
actio
n. […
] Rev
olut
ions
with
in th
e re
volu
tion
dem
and
crea
tivity
an
d un
ity w
ith re
spec
t to
prin
ciple
s and
org
aniza
tion,
wid
espr
ead
and
grow
ing
activ
ity a
nd p
artic
ipat
ion.
“ (M
artín
ez H
ered
ia /
Pier
ce 1
991)
Pol
itisc
h-pä
dago
gisc
he A
ntw
ort:
(k
ontr
ollie
rte)
Par
tizip
atio
n +
Mob
ilisie
rung
der
Mas
sen
- E
rmäc
htig
ung
+ In
dokt
rinie
rung
Polit
ische
s Pro
gram
m
„von
obe
n“ o
der
Bew
egun
g „v
on u
nten
“?
(Zw
ang
oder
Kon
sens
?)
BILDUNG in Massenorg.
„Dia
lekt
ik zw
ische
n Vo
lk
und
Führ
ung“
(G
ueva
ra 2
003:
17; F
reire
197
3:14
1ff)
Eman
zipat
orisc
he B
ildun
g =
Scha
ffung
bzw
. O
rgan
isatio
n vo
n M
öglic
hkei
ten,
Räu
men
und
so
ziale
n Sy
stem
en u
m
1.
Erfa
hrun
gen
zu m
ache
n (P
raxi
s) u
nd
2. d
iese
zu te
ilen
und
gem
eins
am
zu re
flekt
iere
n (D
ialo
g) u
nd
3. d
as e
rlang
te W
issen
für
tran
sfor
mat
ive
Hand
lung
ei
nzus
etze
n (P
raxi
s)
… (v
gl. F
reire
200
8: 4
5ff.)
“Ich
kan
n ni
eman
dem
etw
as le
hren
. Ic
h ka
nn si
e nu
r zum
Den
ken
anre
gen.
” (So
crat
es)
Aktio
n &
Re
flexi
on
Thes
e: P
artiz
ipat
ive
Bild
ung
bew
irkt s
ozia
le
Resil
ienz
•
Schw
ere
Wirt
scha
ftsk
rise
der 1
990e
r als
Härt
epro
be
•Le
rnen
hat
Sys
tem
: Non
form
elle
Bild
ungs
stru
ktur
ba
siere
nd a
uf M
asse
norg
anisa
tione
n un
d -
mob
ilisie
rung
en b
egün
stig
en V
erne
tzun
g,
Aust
ausc
h un
d Vo
nein
ande
rlern
en
Nut
zung
der
kol
lekt
iven
Inno
vatio
nska
pazit
ät (v
gl.
Capa
city
Dev
elop
men
t Ans
atz [
UN
DP 2
009]
) fle
xibl
e An
pass
ung
an si
ch ra
sch
ände
rnde
U
mw
eltb
edin
gung
en /
Krise
n =>
sozia
le R
esili
enz
(Aite
rweg
mai
r 201
4:10
1,15
3f; F
riedr
ichs
201
0:4;
Sin
clai
re/ T
hom
pson
20
01:4
8; T
hara
man
gala
m 2
010:
397)
Bild
ung
<->
Entw
ickl
ung
“Loc
al h
uman
dev
elop
men
t is t
he
capa
city
of a
gro
up to
de
ne a
nd d
evel
op
its fu
ture
.”
(Dub
ois M
igoy
a/ L
ópez
Bel
loso
201
1:50
1)
Loca
l Hum
an D
evel
opm
ent =
Cap
acity
Dev
elop
men
t (U
NDP
200
9)
“Edu
caci
ón P
opul
ar A
groe
coló
gica
” =>
Phä
nom
en d
er K
ontin
uitä
t und
des
Wan
dels
„Soz
ialis
mus
als
perm
anen
te E
rneu
erun
g“
Agra
röko
logi
e un
d Ed
ucac
ión
Popu
lar b
asie
ren
auf
- Vie
lfalt
(Hor
izont
alisi
erun
g un
d Di
vers
ifizie
rung
etw
a in
Ar
beits
orga
nisa
tion)
- S
ituat
ions
- und
Kon
text
abhä
ngig
keit
(Dez
entr
alisi
erun
g)
- Int
erde
pend
enze
n, K
oope
ratio
nen
und
Syne
rgie
n (S
olid
aritä
t) - P
raxi
s und
ihre
r kol
lekt
ive
Refle
xion
„R
evol
utio
n in
nerh
alb
der R
evol
utio
n“:
Wan
del i
n Ag
ri-Ku
ltur u
nd W
issen
s-Ku
ltur
Der W
ert v
on B
ildun
g m
it de
n W
orte
n Jo
sé M
artís
„W
issen
ist H
aben
. Die
Mün
zen
wer
den
gesc
hmol
zen,
da
s Wiss
en n
icht
. Die
Ban
knot
en si
nd m
ehr o
der
wen
iger
ode
r nic
hts w
ert;
das W
issen
ist i
mm
er
glei
ch v
iel u
nd im
mer
vie
l wer
t. Ei
n Re
iche
r bra
ucht
se
in G
eld,
um
zu le
ben,
und
wen
n er
es v
erlie
rt, h
at
er k
eine
Leb
ensg
rund
lage
meh
r. Ei
n ge
bild
eter
M
ensc
h le
bt v
on se
iner
Wiss
ensc
haft
, und
da
er si
e in
sich
träg
t, ka
nn e
r sie
nic
ht v
erlie
ren
und
sein
e Ex
isten
z ist
leic
ht u
nd g
esic
hert
.“ („
Sabe
r es t
ener
. La
mon
eda
se fu
nde,
y e
l sab
er n
o. L
os b
onos
, o p
apel
mon
eda,
val
en
más
, o m
enos
, o n
ada:
el s
aber
siem
pre
vale
lo m
ismo,
y si
empr
e m
ucho
. Un
rico
nece
sita
de su
s mon
edas
par
a vi
vir,
y pu
eden
per
dérs
ele,
y y
a no
tien
e m
odos
de
vida
. Un
hom
bre
inst
ruid
o vi
ve d
e su
cie
ncia
, y co
mo
la ll
eva
en sí
, no
se le
pie
rde,
y
su e
xist
encia
es f
ácil
y se
gura
.“ M
artí
1975
:375
; KA)
Lite
ratu
rver
zeic
hnis
Aite
rweg
mai
r, Ka
trin
(201
4): E
duca
ción
Pop
ular
Agr
oeco
lógi
ca –
Agr
oöko
logi
-
sche
Bild
ung
in K
uba.
Dip
lom
arbe
it: U
nive
rsitä
t Wie
n
Cast
ro, F
idel
(197
4): L
a Ed
ucac
ión
en R
evol
ució
n. L
a Ha
bana
: Ins
titut
o cu
bano
del l
ibro
Co
le, K
en (2
002)
: Cub
a: T
he P
roce
ss o
f Soc
ialis
t Dev
elop
men
t. In
: Lat
in A
mer
-
ican
Per
spec
tives
29/
3: 4
0–56
Du
bois
Mig
oya,
Alfo
nso/
Lóp
ez B
ello
so, L
uis G
. A. M
. (20
11):
Loca
l hum
an
deve
lopm
ent i
n cr
isis c
onte
xts.
In: I
nter
natio
nal J
ourn
al o
f Soc
ial
Econ
omic
s, V
ol. 3
8/6:
498
– 5
15
Erha
rdt,
Ulri
ch (1
993)
: Das
kub
anisc
he B
ildun
gsw
esen
: Ein
e kr
itisc
he W
ürdi
-
gung
. In:
Sev
illa,
Raf
ael/R
ode,
Cle
men
s, H
g.: K
uba
– Di
e iso
liert
e Re
volu
-
tion?
Unk
el/R
hein
u.a
.: Ho
rlem
ann:
266
-277
Fa
gen,
Ric
hard
R. (
1969
): Th
e Tr
ansf
orm
atio
n of
Pol
itica
l Cul
ture
in C
uba.
Ca
lifor
nia:
Sta
nfor
d U
nive
rsity
Pre
ss
FAO
(201
5): C
ount
ry P
rofil
e Cu
ba. O
nlin
e:
http
://f
aost
at.fa
o.or
g/Co
untr
yPro
files
/Cou
ntry
_Pro
file/
Dire
ct.a
spx?
lang
=en&
area
=49,
30.
5.20
15
Frei
re, P
aulo
(197
3): P
ädag
ogik
der
Unt
erdr
ückt
en: B
ildun
g al
s Pra
xis d
er
Frei
heit.
Rei
nbek
bei
Ham
burg
: Row
ohlt.
Fr
eire
, Pau
lo (1
974)
: Erz
iehu
ng a
ls Pr
axis
der F
reih
eit.
Stut
tgar
t: Kr
euz V
erla
g Fr
eire
, Pau
lo (2
008)
: Päd
agog
ik d
er A
uton
omie
: Not
wen
dige
s Wiss
en fü
r die
Bi
ldun
gspr
axis.
Mün
ster
Fr
iedr
ichs
, Jör
g (2
010)
: Glo
bal e
nerg
y cr
unch
: How
diff
eren
t par
ts o
f the
wor
ld
wou
ld re
act t
o a
peak
oil
scen
ario
. In:
Ene
rgy
Polic
y 38
/8: 4
562-
4569
Fu
nes,
Fer
nand
o (2
002)
: The
Org
anic
Far
min
g M
ovem
ent i
n Cu
ba. I
n: F
unes
, Fe
rnan
do u
. a. (
Hg.):
Sus
tain
able
Agr
icul
ture
and
Res
istan
ce: T
rans
form
ing
Food
Pro
duct
ion
in C
uba.
Oak
land
: Foo
d Fi
rst B
ooks
. S. 1
-26.
Gu
evar
a, E
rnes
to ([
1965
] 200
3): D
er S
ozia
lism
us u
nd d
er M
ensc
h in
Kub
a.
Brie
f an
Carlo
s Qui
jana
. In:
Gro
ss, H
orst
-Eck
art,
Hg.:
Erne
sto
Che
Guev
ara:
De
r neu
e M
ensc
h. B
onn:
Pah
l-Rug
enst
ein:
14-
36
Mar
tí, Jo
sé ([
1878
] 197
5): E
duca
ción
Pop
ular
. In:
Obr
as C
ompl
etas
, tom
o 19
, Ed
itoria
l de
Cien
cias
Soc
iale
s, L
a Ha
bana
197
5: 3
75-3
76
Mar
tí, Jo
sé ([
1884
] 196
3): M
aest
ros a
mbu
lant
es. I
n: O
bras
com
plet
as.
Volu
men
VIII
. La
Haba
na: E
dito
rial N
acio
nal d
e Cu
ba: 2
88-9
2 M
artín
ez H
ered
ia, F
erna
ndo/
Pie
rce,
Jane
ll (1
991)
: Cub
an S
ocia
lism
: Pr
ospe
cts a
nd C
halle
nges
. In:
Lat
in A
mer
ican
Per
spec
tives
18/
2: 1
8-37
Ro
sset
, Pet
er u
nd B
enja
min
, Med
ea (1
994)
: The
gre
enin
g of
the
revo
lutio
n.
Cuba
's ex
perim
ent w
ith o
rgan
ic a
gric
ultu
re. M
elbo
urne
: Oce
an.
Sinc
laire
, Min
or/ T
hom
pson
, Mar
tha
(200
1): C
uba:
Goi
ng a
gain
st th
e gr
ain.
Ag
ricul
tura
l cris
is an
d tr
ansf
orm
atio
n. O
xfam
Am
eric
a. O
nlin
e:
http
://w
ww
.oxf
amam
eric
a.or
g/ex
plor
e/re
sear
ch-p
ublic
atio
ns/c
uba-
goin
g-ag
ains
t-th
e-gr
ain/
, 23.
11.2
014
Thar
aman
gala
m, J
osep
h (2
010)
: Hum
an d
evel
opm
ent a
s tra
nsfo
rmat
ive
prac
-
tice.
In: C
ritic
al A
sian
Stud
ies 4
2/3:
363
–402
U
NDP
(200
9): C
apac
ity d
evel
opm
ent :
A U
NDP
Prim
er. O
nlin
e:
http
://w
ww
.und
p.or
g/co
nten
t/da
m/a
plaw
s/pu
blic
atio
n/en
/pub
licat
ions
/cap
acity
-dev
elop
men
t/ca
paci
ty-d
evel
opm
ent-
a-un
dp-
prim
er/C
DG_P
rimer
Repo
rt_f
inal
_web
U
NDP
(201
4): H
uman
Dev
elop
men
t Rep
ort C
uba.
Onl
ine:
ht
tp:/
/hdr
.und
p.or
g/en
/cou
ntrie
s/pr
ofile
s/CU
B , 2
3.11
.201
4
Recommended