Medicina

LABORATORIJSKA DIJAGNOSTIKA U PRIMARNOJ ZDRAVSTVENOJ ZAŠTITI - Utjecaj lijekova

Hematološke analize:

Sedimentacija eritrocita Kompletna krvna slika (KKS)

o Eritrociti (Erc)

o Leukociti (Lkc)

o Hemoglobin (Hb)

o Hematokrit (Htc)

o Trombociti (Trc)

o Diferencijalna krvna slika (DKS)

o Konstante

Eritrocitne konstante (MCV, MCH, MCHC, RDW)

Trombocitne konstante (PDW, MTV)

Detaljne informacije o svakom analitu uključuju:

Uvod (opće informacije o analitu), uzorak Određivanje (principi određivanja), preporučene metode od Hrvatske komore medicinskih biokemičara

Kliničko značenje

Rizični čimbenici

Utjecaj lijekova (analitička interferencija lijekova),

Nalaz (interpretacija nalaza).

Sedimentacija eritrocitaAko se krv koja sadrži antikoagulans pusti da stoji u uspravno postavljenoj pipeti, eritrociti će se postupno početi taložiti na dno. Brzina kojom se ove stanice talože je osjetljiva na indeks reakcije tijela na povredu ili bolest, kao što je npr. leukocitoza ili groznica.Normalna brzina sedimentacije ne isključuje mogućnost postojanja bolesti, ali ubrzana sedimentacija je indikator za daljnja ispitivanja.Značenje sedimentacije je u tome što ona ukazuje na moguće postojanje organske bolesti ili da se prati tijek bolesti.

Eritrociti (Erc)Eritrociti su najbrojnije stanice krvi (od 3,86 x 1012/L do 5,08 x 1012/L za ženu i od 4,34 x 1012/L do 5,72 x 1012/L za muškarce).

Leukociti (Lkc)U krvi zdravih osoba nalaze se samo zrele stanice - leukociti. U nekim bolestima u perifernu krv osim zrelih stanica mogu prijeći i mlađe stanice.Broj leukocita u krvi se kreće između 3,4 x 109/L i 9,7 x 109/L. Vrijednosti ispod 3 x 109/L predstavljaju leukopeniju, a iznad 10 x 109/L leukocitozu.

Hemoglobin (Hb) Glavna uloga hemoglobina je prenošenje kisika iz pluća u tkiva i CO2 iz tkiva u pluća, labilnim vezivanjem kisika i ugljičnog dioksida na dvovaljano željezo hema.

Hematokrit (Htc) Hematokrit je volumni udio eritrocita u jedinici pune krvi.Za određivanje hematokrita potreban je antikoagulans, npr.K3EDTA, koji ne mijenja volumen eritrocita.

Trombociti (Trc) Trombocit je formirana tvorba koja se normalno nalazi u cirkulirajućoj krvi. U preparatima razmaza krvi boje se metodom po Pappenheimu, a razmaze je potrebno činiti iz krvi uzete u epruvete s antikoagulansom (EDTA).

Diferencijalna krvna slika (DKS)Pod pretragom krvi neke osobe podrazumijeva se između ostaloga i pravljenje razmaza periferne krvi pomoću kojeg se dobivaju podaci o izgledu, veličini i drugim osobitostima stanica te određuje leukocitna formula. Načinjeni razmazi krvi ili materijala (punktati) boje se klasičnom metodom May-Grünwald i Giemsa otopinama (Pappenheimova metoda).Iz razmaza dobivaju se opći podaci o veličini i izgledu, te podaci koji se odnose na pojedine dijelove stanice.

Eritrocitne konstante (MCV, MCH, MCHC, RDW) Eritrocitne konstante (MCV, MCH, MCHC, RDW) ili korpuskularne vrijednosti su vrijednosti dobivene računskim putem, a iz njih se može procijeniti karakteristika eritrocita.

MCV (srednji volumen eritrocita) MCH (srednji sadržaj hemoglobina u eritrocitu)

MCHC (srednja koncentracija hemoglobina u eritrocitu)

RDW (raspodjela eritrocita po volumenu)

Trombocitne konstante (PDW, MTV)Morfološke osobine trombocita mogu se pratiti na temelju dva indeksa koji se dobivaju elektroničkim promatranjem određenog volumena krvi u brojaču.

PDW (Raspodjela trombocita po volumenu)

MTV (Prosječni volumen trombocita)

Kada je povećana sedimentacija eritrocita

Autor: dr Vladimir Kecman    Postavljeno: 02.12.2008 Sedimentacija eritrocita (SE) je jedna od prvih, ako ne i prva laboratorijska analiza krvi koja se počela koristiti u  savremenoj medicini. Predstavlja brzinu kojom se talože eritrociti u posebno konstruisanoj staklenoj cevcici izraženu u milimetrima taloga eritrocita u vremenskoj jedinici. Do nedavno se vrednost SE izražavala vrednostima sedimentacije u prvom i u drugom satu, ali je vremenom napušteno određivanje sedimentacije u drugom satu, pa se  poređenja rezultata kod istog pacijenta dobiju poređenjem rezultata SE u prvom satu  u dva merenja.

U rutinskoj praksi mnogo više značaja ima povišena vrednost SEZnačenje sedimentacije je u tome što ona ukazuje na moguće postojanje organske

bolesti ili da se prati tok bolesti.

Uzrok ubrzane sedimentacije eritrocitaUzrok je povećana količina belančevina plazme: fibrinogena i globulina velike molekularne mase u raznim patološkim stanjima što dovodi do stvaranja tzv. Rouleaux formacija eritrocita koje se talože na dno. Rezultati testa se izražavaju u milimetrima na sat.

Senzitivnost i specifičnostIako veoma nespecifična i ne senzitivna metoda i danas se održala u rutinskoj praksi. Termin nespecifična znači da porast vrednosti ne razjašnjava o kojoj je bolesti reč, jer se mnoge bolesti karakterišu porastom vrednosti SE.

Sa druge strane ova metoda je i nesenzitivna. Mnoge čak i teške, životno ugrožavajuće bolesti mogu biti praćene sasvim normalnom vrednošću SE.

Normalne vrednosti  

Pod normalnim vrednostima se smatraju sledeći intervali:

Odrasli (Westergrin metod): Muškarci ispod 50 godina starosti: manje od 15 mm/sat Muškarci preko 50 godina starosti: manje od 20 mm/sat

Žene ispod 50 godina starosti: manje od 20 mm/sat

Žene preko 50 godina starosti: manje od 30 mm/sat

Deca (Westergrin metod): Novorođenče: 0 - 2 mm/sat Neonatus - do puberteta: 3 - 13 mm/sat

Postoje ljudi koji iz neobjašnjivih razloga od rođenja imaju povišenu SE i nikad im se u životu ne ispolji oboljenje koje bi to objasnilo.

Povišene vrednosti SE

Anemije Bubrežne bolesti

Osteomijelitis

Trudnoća

Reumatska groznica

Reumatoidni artritis

Sifilis

Sistemski eritemski lupus

Oboljenja štitne žlezde

Tuberkuloza

Ostala zapaljenjska stanja

Veoma povišena SE(trocifrena)

Giant cell arteritis Hyperfibrinogenemia (povišena koncentracija fibrinogena u krvi)

Multipli mijelom

Primarna makroglobulinemija

Nekrotizirajući vaskulitis

Reumatična polimijalgija

Snižene vrednosti  SE 

Zastojna srčana slabost Hiperviskoznost

Hipofibrinogenemia

Hipoproteinemija

Policitemija

Anemija srpastih erotrocita

Stanja koja mogu uticati na promenu rezultata SE

Alergiski vaskulitis Atriajalni miksom

Autoimuni hepatitis

Endometritis

Eozinofilni fascitis

Erizipel

Juvenilni reumatoidni artritis

Legionarska bole

Zapaljenje srčane maramice nakon infarkta miokarda  itd..