View
5
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
İsmail SARIAY, Y.MİMAR
MEMBRAN YÜZEYLERDE GEOMETRİK FORMUN
KARARLAŞTIRILMASI
Yüzey gerilmeli, hafif membran üst örtülerin sağlamlıkları geometrik formlarının
sahip olduğu zıt yönlü çift eğriliklerden ileri gelmektedir. Geometrik yapıları
neredeyse sınırsız şekil özelliklerine olanak vermektedir. Ama şekil seçeneği tek
başına, sıradışı bir mimarinin yaratılmasında yeterli olmamakta, aynı zamanda üst
örtünün yapısal dayanıklılığının sağlanması gerekmektedir. Membran üst örtülere zıt
yönlü çift eğrilikler verilmesi için noktasal (direk) ve çizgisel (kemer) destek
elemanları ve de kablolar kullanılmaktadır.
Çoğu dokuma membran üst örtüde, örtücü eleman ve taşıyıcı sistem arasında
çözümsüz ilişkiler göze çarpmaktadır. Membran üst örtüler kendi başlarına çok şık
görünmelerine rağmen, bazı durumlarda çok iddialı destek elemanları ve kablolar ile
boğulmaktadır. İyi bir tasarım, dokuma yüzey şekli ve destek elemanları arasında hoş
mimari ilişkiler sağlamalıdır.
Ön germeli dokuma membran üst örtü formunun oluşturulması aşamasında
yüzeylerde değişik şekillerde yüklenmeden dolayı meydana gelebilecek dalgalanma,
potluk gibi deformasyonların engellenebilmesi için destek elemanlarının doğru bir
şekilde konumlanmaları gerekmektedir. Aksi takdirde destek elemanlarının
konumlarında meydana gelebilecek değişiklik sonucu üst örtünün hacim ve form
özelliklerinde, yapısal davranışlarında ani değişiklikler meydana gelebilmektedir.
MEMBRAN SİSTEMLERDE KULLANILAN DESTEK
ELEMANLARI VE GENEL MEMBRAN FORMLARI
Yüzey gerilmeli, hafif membran üst örtülerin sağlamlıklarının geometrik
formlarının sahip olduğu zıt yönlü çift eğriliklerden kaynaklandığını belirtmiştik.
Hiperbolik paraboloid ve konik form olmak üzere iki tip “saf” antiklastik form
bulunmaktadır. Bu ideal formlarla tasarlanmış membran üst örtülerde yüzey
gerilimleri tüm doğrultularda eşit olmakta ve sabun filmi deneyi ile minimum yüzeyli
bu formlar elde edilebilmektedir.
Hiperbolik Paraboloid; Çift eğrilik kurallarına uygun olarak elde edilebilecek
en basit form “semer” hiperbolik paraboloid formdur (Şekil-1).
Şekil-1 Hiperbolik paraboloid
Hiperbolik paraboloid formda; “konveks” dış bükey ve “konkav” iç bükey
eğrilikler mevcuttur. Konveks membran liflerinde sadece çekme gerilmesi
kullanılarak rüzgar yükleri karşılanabilmekte, konkav membran lifleri ile normal
yer çekimi ve kar yükleri karşılanabilmektedir. Hiperbolik paraboloidler yüksek
noktalarından direklerle desteklenmektedir.
İç ve Dış Çemberli Formlar; İç ve dış çemberli formlar genelde iç ve dış
çemberleri farklı düzlem ve kotlarda olan radyal formları kapsamaktadır. İspanya’
nın Zaragoza Şehri’ ndeki Arena’ nın kasnak formundaki üst örtüsü gibi üst
örtüler bu guruba girmektedir (Resim-1). Radyal formlar ile kesik konik membran
üst örtüler (Resim-2) yada sivri tepeli konik membran üst örtüler (Resim-3)
tasarlamak mümkündür.
Resim-3 Sivri tepeli konik form
Noktasal Tepeli Formlar; Membran örtüler tek, çift veya daha fazla sayıda
direk ile desteklenerek çift eğrilikli geniş yüzeylere sahip üst örtüler
tasarlanabilmektedir. Bu üst örtüler çok geniş alanları örtmekte kullanılmaktadır
(Resim-4).
Resim-4 Münih Hayvanat Bahçesi’ ndeki iki noktadan destekli üst örtü
Yuvarlak Tepeli Formlar; . Membran örtünün kullanıldığı üst örtünün belirli
noktaları yüzeyde çift eğrilik yaratmak için şemsiye veya palmiye şeklindeki
çerçeveler ile desteklenmektedir (Resim-5.1 ve resim 5.2).
Resim-5.1 ve resim 5.2
Ark Destekli Formlar; Bu formlara tek veya çift kemerli üst örtülerde
rastlanmaktadır. Kemerler ya formu dışarıdan çevrelemekte (Resim-6) yada örtüyü
belirli çizgilerde bölgesel olarak desteklemektedir (Şekil-2). Bu formlarında sabun
filmi ile modelleri yapılabilmektedir, çünkü sırt çizgili formlar bir nevi semer
formu ile benzeşim göstermektedir.
Resim-6 Ankara Altınpark’ daki tiyatro yapısının sahne örtüsü
Recommended