View
63
Download
3
Category
Preview:
DESCRIPTION
Międzynarodowy obrót usługami i towarami. Wykład 15. usługi. Działalność gospodarcza mająca charakter świadczeń osób fizycznych i prawnych na rzecz innych osób. Nie polegają na wywarzaniu dóbr materialnych. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
1
Międzynarodowy obrót usługami i towarami
Wykład 15
2
usługi
• Działalność gospodarcza mająca charakter świadczeń osób fizycznych i prawnych na rzecz innych osób.
• Nie polegają na wywarzaniu dóbr materialnych.• Ich istota polega na wytworzeniu pracy,
wydatkowaniu pewnej ilości pracy, wywołaniu pewnego efektu zaspokajającego potrzebę.
• Służy poprawie warunków życia ludności, podnoszeniu wydajności pracy oraz lepszemu funkcjonowaniu przedsiębiorstw czy gospodarki
3
usługi
• Trzeci obok przemysłu i rolnictwa sektor gospodarki.
• Obejmuje wiele różnych świadczeń np.: ochronę zdrowia, edukację, usługi ubezpieczeniowe, finansowe itp..
• Dzisiejszy wysoki udział usług w gospodarce jest konsekwencja rozwoju tradycyjnych usług z zakresu rzemiosła, transportu i komunikacji.
4
• Jeszcze w XVIII w. usługi stanowiły 10% PKB globalnego,
• A. Smith uważał je za użyteczne i potrzebne ale nie wpływające na gospodarkę.
• Dziś najwyższy udział usług w strukturze wartości dodanej brutto mają Francja, Grecja, Stany Zjednoczone Ameryki, osiągając poziom ponad 80%.
• Najmniejszy udział usług w tworzeniu wartości dodanej brutto, rzędu odpowiednio 41%, 61% i 66%, miały Chiny, Brazylia i Republika Czeska.
5
Na wzrost znaczenia usług w gospodarce wpływ mają zmiany:
• demograficzne: wydłużenie średniej długości życia, rosnąca liczba osób z wyższym wykształceniem, migracje ze wsi do miast, rozwój miast, (dla przykładu rośnie popyt na usługi ubezpieczeniowe i turystyczne);
• społeczne: wzrost liczby pracujących kobiet, wzrost dochodów rodzin, poprawa jakości życia, rozwój telekomunikacji, zwiększona mobilność ludzi, wzrost aspiracji, (zwiększa się zainteresowanie usługami typu: pomoc domowa, opiekunka do dzieci, usługi pralnicze, restauracyjne);
• ekonomiczne: wzrost zamożności społeczeństwa, gwałtowny rozwój techniki i technologii, wzrost wydajności pracy, globalizacja gospodarki światowej, (wzrost popytu na usługi finansowe, informatyczne);
• polityczno- prawne: postępujące procesy prywatyzacji, procesy deregulacji zmniejszające udział sektora państwowego, procesy integracji gospodarczej.
6
serwicyzacją gospodarki.
• proces polegający na wzroście znaczenia usług w strukturze zatrudnienia i tworzenia produktu krajowego brutto, przy jednoczesnym wzroście znaczenia usług dla prawidłowego funkcjonowania sektora I i II oraz wymiany międzynarodowej.
• Serwicyzacja to także nowa strategia rozwoju gospodarczego nastawiona na poprawę jakości życia, na zwiększenie czasu wolnego i atrakcyjne jego spędzanie, na doskonalenie kwalifikacji, na rozwój nauki, na wytwarzanie, przesyłanie i przetwarzanie informacji, na obniżanie kosztów przedsiębiorstw i podnoszenie ich konkurencyjności.
7
Cechy usług
Niematerialność
Usługa jako czynność nie przybiera określonej formy materialnej
Niejednolitość
Produkty usługowe są różnorodne i nie są standaryzowane
Nierozdzielność
Oznacza jednoczesność świadczenia usługi i jej konsumpcji
Nietrwałość
Sam proces produkcji jest trudny do uchwycenia
8
dla konsumentówdla producentów i biznesu
ogólnospołeczne
materialnehandel i naprawy, hotele, restauracje, transport pasażerski, łączność, usługi osobiste, działalność komercyjna
niematerialne
edukacja, ochrona zdrowia, opieka społeczna usługi związane z rekreacją, sportem i kulturą
transport i gospodarka magazynowa pośrednictwo finansowe obsługa nieruchomości wynajem maszyn i sprzętu informatyka i działalność pokrewna prowadzenie prac badawczo-rozwojowych pozostała działalność związana z prowadzeniem biznesu
aadministracja publiczna i obrona narodowa działalność organizacji członkowskich organizacje i zespoły narodowe
Podział usługwg Europejskiej Klasyfikacji Działalności
9
Rola usług
• Może być określona poziomem zatrudnienia.Najwyższy poziom zatrudnienia mają USA, Wielka
Brytania, Kanada, Izrael, wyjątek Argentyna (prace dorywcze – usługi pozorne)
• Poziomem wymiany międzynarodowej: średni roczny wzrost eksportu usług wynosi 7% podczas gdy towarów 5%.
W 2005 r. globalny handel usługami osiągnął wartość 4,76 bln USD co stanowiło 22,4% handlu światowego ogółem.
10
Handel usługami
• Dominacja krajów wysoko gospodarczo rozwiniętych: Irlandia, Dania, Wielka Brytania (30% udział w handlu międzynarodowym)
• Najmniejszy udział w krajach należących do WNP, krajach afrykańskich i niektórych azjatyckich (Azerbejdżan, Indonezja)
• W KWR bilans handlu usługami jest dodatni, w krajach rozwijających się ujemny.
• Międzynarodowa wymiana usługami dotyczy przede wszystkim usług turystycznych (26,3%) i transportowych (23,6%).
• Wraz ze wzrostem dochodów mieszkańców rośnie popyt na inne rodzaje usług.
11
• Handel zagraniczny obejmuje wymianę części produkcji danego kraju na dobra materialne i usługi wytwarzane w innych krajach.
• Handel zagraniczny – istotny element systemu ekonomicznego każdego kraju, obejmuje eksport i import.
• Jest przejawem udziału kraju w międzynarodowym podziale pracy, czyli specjalizacji w określonej produkcji
12
• Współcześnie handel zagraniczny jest odzwierciedleniem międzynarodowego podziału pracy. Specjalizacja państw w produkcji określonych dóbr będąca konsekwencją:
• posiadanych warunków naturalnych,• różnic w poziomie uprzemysłowienia,• różnic w poziomie techniki i technologii,• pozwoliła na wykształcenie „naturalnych”
eksporterów i importerów dóbr i usług.
13
• Eksport to sprzedaż za granicę dóbr i usług wytworzonych w kraju
• Import zakup wyprodukowanych poza granicami kraju dóbr i usług,
• Reeksport wywóz za granicę towarów uprzednio przywiezionych z innych krajów
14
Czynniki wpływające na wielkość i strukturę handlu zagranicznego
1. Możliwość produkowania pewnych towarów:
• Nierównomierne rozmieszczenie surowców na ziemi powoduje podział na „naturalnych” eksporterów i importerów np. platyna w RPA i Rosji, ropa naftowa i Bliski Wschód, Japonia i nic
15
2. Wielkość rynku:
• Kraje o większej liczbie ludności mają zwykle większe obroty np. obroty Szwecji – 113 mld USD, USA – 1327 mld USD
• handel zagraniczny ma dla krajów dużych mniejsze znaczenie niż dla małych : USA – 5000 USD/mieszkańca, Szwajcaria - 22500 USD/mieszkańca
16
3. Poziom rozwoju:
• Kraje wysoko gospodarczo rozwinięte mają większe ogólne obroty niż kraje słabo rozwinięte. Przyczyna tkwi w rodzajach produktów i usług oferowanych na rynku światowym. Np. Belgia obroty rzędu 321 mld USD ( liczba ludności 10,2 mln, PKB 227 mld USD) , Rosja 127 mld. USD ( 144 mln mieszkańców i 251 mld USD)
17
4. Sytuacja społeczna i polityczna kontrahentów: • W sytuacji zagrożenia handel jest ograniczany
( kraj dąży do samowystarczalności), np. Byłe państwa komunistyczne),
• Skraje skonfliktowane lub o odmiennym systemie politycznym maja ze sobą małe obroty (brak obrotów handlowych między Izraelem a Syrią, embargo w handlu USA z ChRL, Polską czy Libią)
• Handel z krajami o bliskich więzach kulturowych,językowych (obroty miedzy USA a Wielką Brytanią są dwukrotnie większe niż między USA a Francją)
18
5. Odległość kontrahentow
• Kraje położone bliżej siebie mają większe obroty wzajemne
• Kraje izolowane geograficznie mają te obroty znacznie mniejsze np. Nowa Zelandia, Szwajcaria
19
6. Przynależność do wspólnych organizacji
• Wiele organizacji gospodarczych prowadzi politykę wolnego handlu wewnątrz organizacji i politykę protekcjonistyczną na zewnątrz. (kraje UE),
20
7. Protekcjonizm
• Niektóre kraje starają się ograniczać import i zwiększać eksport, np. za pomocą ceł importowych lub dotowania wywozu pewnych towarów (np. dotowanie produkcji rolnej w krajach Unii Europejskiej zmniejsza eksport rolny do krajow UE)
21
Handel międzynarodowy umożliwia:
• Import technologii,• Rozwój tych dziedzin gospodarki, w
których dany kraj ma przewagę na rynku międzynarodowym,
• Zaspokojenie popytu konsumentów na towary i usługi, których nie produkuje,
• Osiągniecie korzyści finansowych ze sprzedaży surowców, żywności i dóbr nie występujących powszechnie na świecie
22
• Znaczenie handlu rośnie wraz z ogólnym rozwojem kraju,
• Skala eksportu i importu jest funkcją wielkości kraju
• Struktura rodzajowa importu i eksportu odzwierciedla poziom jego rozwoju
23
Znaczenie handlu zagranicznego można wskazać poprzez relacje eksportu do PKB.
Największy udział blisko 90% ma Belgia, pozostałe KWR 60%-30%. Najniższy wskaźnik ok.. 7% USA.
Cechą charakterystyczna współczesnej wymiany międzynarodowej jest koncentracja strumieni handlu w pewnych obszarach tak w sensie geograficznym jak i struktury towarowej.
24
• 12 największych światowych eksporterow należy KWR, na które przypadał wolumen eksportu na poziomie 5906 mld USD, gdy suma światowego eksportu wyniosła 9634 mld USD.
• Wartość światowego eksportu per capita 1490 USD. Najwyższe wskaźniki eksportu i importu na jednego mieszkańca mają Belgia (30 tys USD), Luksemburg (imp 40 tys. USD, eks 27 tys USD), Szwecja i Irlandia.
25
• Najwięksi światowi eksporterzy to poza KWR Rosja, Chiny. W sumie realizują 61,3% światowego eksportu.
• Najwięksi światowi importerzy USA, Niemcy, Chiny, Japonia, Francja, Wielka Brytania, Włochy
• Wartość światowego importu wyniosła 9868 mld USD, czyli 1523 USD per capita.
26
NAJWIĘKSI IMPORTERZY WEDŁUG CEN BIEŻĄCYCH CIF
Kraj Wartość w mld USD Udział w handlu światowym
Świat 6002 100
Australia 69 1
Belgia 193 3
Chiny 243 4,1
Francja 303 5
Hiszpania 163 2,6
Japonia 337 5,8
Kanada 221 3,7
Polska 55 0,8
USA 1163 19
27
NAJWIĘKSI EKSPORTERZY WEDŁUG CEN BIEŻĄCYCH FOB
Kraj Wartość w mld USD Udział w handlu światowym
świat 5803 100
Australia 65 1,1
Belgia 210 3,1
Chiny 266 4,6
Francja 304 5,1
Hiszpania 123 2
Japonia 416 6,9
Kanada 252 4,5
Polska 41 0,6
USA 693 12,5
28
Struktura regionalna światowego importu
Europa Południow
o-wschodnia
i WNP4%
Kraje rozwinięte
gospodarczo
63%
Kraje rozwijające
się gospodarcz
o33%
29
Struktura regionalna światowego eksportu
Kraje rozwinięte
gospodarczo
58%
Kraje rozwijające
się gospodarcz
o37%
Europa Południow
o-wschodnia
i WNP5%
30
Import na 1 mieszkańca
0,00 10,00 20,00 30,00 40,00 50,00
UE 27
Luksemburg
Belgia
Holandia
Austria
Dania
Irlandia
Słowenia
Szwecja
Finlandia
Niemcy
Republika Czeska
Słowacja
Cypr
Estonia
Malta
Francja
Węgry
Wielka Brytania
Włochy
Litwa
Hiszpania
Portugalia
Łotwa
Grecja
Polska
Bułgaria
Rumunia
tys. E
UR
2004 2008
Eksport na 1 mieszkańca
0,00 10,00 20,00 30,00 40,00
UE 27
Luksemburg
Belgia
Holandia
Irlandia
Austria
Dania
Szwecja
Finlandia
Dania
Słowenia
Republika Czeska
Słowacja
Węgry
Francja
Estonia
Włochy
Wielka Brytania
Litwa
Malta
Hiszpania
Portugalia
Łotwa
Polska
Bułgaria
Rumunia
Grecja
Cypr
tys. E
UR
2004 2008
31
IMPORT
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1995 2000 2005 2007 2008
Krajerozwiniętegospodarczo
Krajerozwijającesięgospodarczo
EuropaPołudniowo-wschodnia iWNP
32
EKSPORT
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1995 2000 2005 2007 2008
Krajerozwiniętegospodarczo
Krajerozwijającesięgospodarczo
EuropaPołudniowo-wschodnia iWNP
33
• W okresie od 1946 do 2007 r. obrót handlowy wzrósł blisko 230 krotne, osiągając poziom 27 587 bilionów $ w 2007 r. podczas gdy w 1946 r. wyniósł zaledwie 121 bilionów $
34
Szczególnie dynamiczny wzrost wielkości eksportu i importu nastąpił od początku lat 70’ XX wieku. Była to reakcja zarówno na wzrost liczby ludności świata, zwiększenie produkcji przemysłowej, rozwój usług a także prowadzone działania liberalizacyjne.
35
Wartość realizowanego eksportu i importu w wybranych latach
5962
8485
157164 579
595 18381882
36753787
7375
7691
13619
13968
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
1948 rok 1953 rok 1963 rok 1973 rok 1983 rok 1993 rok 2003 rok 2007 rok
eksport import
36
Struktura towarowa
• KWR importują i eksportują wyroby przemysłowe o wysokim poziomie przetworzenia, a także maszyny, urządzenia, środki transportu. Najwyższy Japonia 65%eksport, najniższy Australia. W imporcie surowców odwrotnie.
• Kraje rozwijające się mają podobną strukturę towarową wymiany międzynarodowej, co odpowiada polityce proeksportowej i wysokiej produkcji przemysłowej.
Eksportują towary gotowe, importują części, podzespoły.• Kraje słabo rozwinięte najczęściej eksportują surowce,
płody rolne a importują towary przetworzone.
37
Struktura geograficzna handlu zagranicznego
• Handel z krajami sąsiadującymi,
• Uwarunkowania historyczne
• Uczestnictwo w ugrupowaniach gospodarczych
38
Rola Europy• Bardzo znaczący udział Europy w handlu światowym na poziomie
11 822,6 mld USD wynika z wielu przyczyn. Jedną z nich jest liczba mieszkańców[1] państw o wysokim PKB, charakteryzujących się wysokim poziomem konsumpcji. Wartość importowanych towarów do Europy w 2008 r. wyniosła aż 6 048 mld USD. Ponadto większość państw Europy to kraje wysoko gospodarczo rozwinięte o wysokim udziale przemysłu zaawansowanego technologicznie w produkcji, co zwiększa wartość eksportowanych towarów i pozwala na zajmowania istotnego miejsca w handlu światowy.
•[1] Według danych statystycznych opublikowanych przez Eurostat 2009 r. liczba mieszkańców państw Unii Europejskiej wyniesie 499,7 mln.
39
• Charakterystyczną cechą wymiany handlowej w obrębie Unii Europejskiej jest wyraźna dominacja handlu wewnątrz ugrupowania. Dla wszystkich państw członkowskich handel z innymi członkami UE stanowił zarówno w imporcie, jak i eksporcie ponad 50%. Z tym, że ściślej uzależnione od handlu w obrębie Unii Europejskiej są kraje o niższym poziomie rozwoju, a szczególnie nowoprzyjęte.
40
0
20
40
60
80
100
120
140
160
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
w m
ln E
UR
eksport import
Wartość importu i eksportu Polski w latach 1999-2008
41
24,1
8,77,1 6,85
5,113,46 3,41 3,11
0
5
10
15
20
25Niem
cy
Rosja
Chiny
Wło
chy
Fran
cjaRep
ublik
a Cze
ska
Holan
diaW
ielka
Bry
tania
import
Struktura importu i eksportu według najważniejszych
partnerów handlowych w 2007 r. ( w %)
42
25,9
6,6 6,1 5,94 5,54 4,62 3,83
0
5
10
15
20
25
30
Niemcy Włochy Francja WielkaBrytania
RepublikaCzeska
Rosja Holandia
eksport
43
Struktura towarowa importu Polski w 2007 r
1%
3%
10%
13%
37%
31%
5%
44
Struktura towarowa eksportu Polski w 2007 r.
36%
42%
7%
4%
2%1%8%
żywność i zwierzęta żywe napoje i tytońsurowce niejadalne z wyjątkiem paliw surowce mineralne, smary i pozostałechemikalia i produkty pokrewne maszyny, urządzenia i sprzęt transportowywyroby przemysłowe
45
1396
826 716638 711
916
1230
1979
1697
0
500
1000
1500
2000
w m
ld U
SD
2000 r. 2001r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r.
Rysunek 6 Wielkość napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych w świecie w latach 2000-2007
46
-20000
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
Mal
ta
Sło
wen
ia
Gre
cja
Litw
a
Cyp
r
Łotw
a
Est
onia
Sło
wac
ja
Cho
rwac
ja
Por
tuga
lia
Bug
aria
Rep
ublik
a C
zesk
a
Rum
unia
Fin
land
ia
Dan
ia
Szw
ecja
Tur
cja
Pol
ska
Aus
tria
Irla
ndia
Wło
chy
Węg
ry
Nie
mcy
His
zpan
ia
Bel
gia
Hol
andi
a
Fra
ncja
Wie
lka
Bry
tani
a
Luks
embu
rg
2006 2007
47
Rysunek 8 Wielkość inwestycji zagranicznych pochodzących "wypływających" z państw członkowskich UE w 2007 r.
0 50000 100000 150000 200000 250000
Malta
Bugaria
Rumunia
Łotw a
Słow acja
Litw a
Cypr
Republika Czeska
Estonia
Słow enia
Polska
Grecja
Portugalia
Finlandia
Dania
Irlandia
Holandia
Szw ecja
Austria
Węgry
Belgia
Włochy
Hiszpania
Niemcy
Francja
Luksemburg
Wielka Brytania
w mln EUR
48
Rysunek 10 Napływ inwestycji bezpośrednich do "nowych" państw Unii Europejskiej w latach 1997-2008
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Polska Węgry Bułgaria Republika Czeska
Estonia Łotwa Litwa Rumunia
Słowenia Słowacja
49
10334
63724371 4067
102378330
15576 16582
10970
0
5000
10000
15000
20000
2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r.
Rysunek 11 Napływ inwestycji zagranicznych do Polski w latach 2000-2008
50
Napływ kapitału zagranicznego według rodzajów działalności
usługi ogółem; 58%
przetwórstwo przemysłowe;
30%
pozostałe rodzaje
działalności; 7%
prywatne zakupy i sprzedaż
nieruchomości; 5%
51
Recommended