Oblici, ornamentika i imena muzejskih predmeta uglavnom su ... · Oblici, ornamentika i imena...

Uvod Zavičajni muzej u Rožajama osnovan je 1991. godine, iako je sakupljanje muzejskih predmeta otpočelo znatno ranije. Nalazi se u neposrednoj blizini gradskog trga, u dijelu zvanom Stara čaršija. Aktivnost na rekonstrukciji i adaptaciji novog objekta za potrebe Muzeja otpočela je 2001. godine, po uzoru na nekadašnju ‘’Ganića kulu’’ iz 1798. godine, spomenik tradicionalnog graditeljstva rožajskog kraja, koji je bio u funkciji stanovanja i odbrane u prošlosti. Kula Ganića je jedna od najstarijih građevina u rožajskoj opštini, sim-bol grada zbog svoje karakteristične arhitekture nalazi se na zvaničnom grbu opštine Rožaje. Muzej je koncipiran kao ustanova kompleksnog tipa sa zadatkom da čuva, prikuplja, valorizuje, publikuje i prezentuje kulturna dobra sa teritorije rožajske opštine. Muzejski fond je sistematizovan u zbirke: oružja, numiz-matike, etnografije i zbirku pismenosti i obrazovanja. Izložbena djelatnost iskazana je kroz galerijsku i stalnu postavku, koja pruža uvid u kulturno - istorijsku prošlost rožajskog kraja. U Zavičajnom muzeju se baštini izuzetno vrijedan muzejski materijal koji obuhvata period od XVIII do prvih decenija XX vijeka, sa područja Rožaja i rožajskog kraja, koji ilustruje i dočarava bogatstvo materijalne i duhovne kulture naroda koji žive na ovoj teritoriji. Cjelokupan muzejski fond je veoma očuvan, izuzetne i bogate izrade, kako po tehnici tako i po materijalu. Njime je predstavljen narodni život, kultura stanovanja, odijevanja, umjetnosti, zanati rožajskog podneblja, u duhu islamske tradicije.

Direktor, Sadik Dacić

Oblici, ornamentika i imena muzejskih predmeta uglavnom su orijen-talni. Na materijalima najčešće su rađeni vegetabilni i geometrijski motivi, koji se javljaju gotovo na svim predmetima. Prisutni su uticaji drugih kultura i civilizacija, koje su dopirale do ovih prostora. U Zavičajnom muzeju “Ganića kula” ima pet zaposlenih radnika od kojih je jedan pripravnik. Rad “Ganića kule” je podijeljen u tri kategorije: - Administrativni dio - Stručni dio - Terenski rad

1. Galerija U ulaznom holu - prizemlju zgrade muzeja nalazi se Galerija za tematske izložbe. U galeriji od 2009. godine izlažu umjetnici sa područja Rožaja i srodne in-stitucije.

2. Oružje i numizmatika U ovoj prostoriji u 4 vitrine prikazano je hladno i vatreno

oružje u razdoblju od XVIII – XX vijeka, kao i numizmatička zbirka Muzeja. U zbirci oružja ističu se:

I vitrina - sablje, jatagani, mačevi i noževi (XVIII – XX vijek)II vitrina – obične,vojničke puške kremenjače,puške na kapislu (XIX vijek)

III vitrina - male puške koje se nose za pojas, tzv.’’kubure’’(XVIII vijek), i pištolji ’’Gaseri’’ austrijskog tipa(XIX vijek).

U numizmatičkoj zbirci nalazi se:IV vitrina - numizmatičku zbirku predstavlja vrijedan papirni i metalni novac koji je hronološki prikazan i bio u opticaju na teritoriji opštine Rožaje.

3. Etnografija Etnografsko odjeljenje posjeduje nekoliko zbirki koje se odnose na bogatu i raznovrsnu materijalnu i duhovnu kulturu lokalnog stanovništva. U etnografskom odjeljenju su izloženi veoma rijetki i vrijedni primjerci narodnih nošnji stanovnika Rožaja; nakit, predmeti za svakodnevnu upotrebu kao i vezeni i tkani predmeti.1. Ženske i muške nošnje Rožaja - urbana i ruralna narodna nošnja i djelovi nošnje.2. U vitrinama su izloženi primjerci starog nakita i ukrasni predmeti:pafte, kolani, satovi... Od upotrebnih predmeta su izloženi: avani, ćase, terezije, ibrici, leđeni, sehare...Odabrani predmeti veza i tkanja su: jagluk, čevre, jastučnice...Ova prostorija prikazuje domaći život sa predmetime za jelo, kafu, pušenje kao i djelove namještaja.Na zidu lijevo od ulaznih vrata izložen je portret Nedžib bega Hankušića, kao i foto-grafija ’’Prvaci opštine Ibarske’’ iz 1929.godine.Na suprotnom zidu je fotografija’’Mekteb u Seošnici’’ iz 1935.godine.

1. Anterija, XIX vijek2. Tradicionalna narodna nošnja, XX vijek3. Ženski jelek, Rožaje početak XX vijeka4. Jagluk (fotografisao Lazar Pejović), XIX vijek5. Jelek, zadnja strana6. Čevre, XIX vijek

6

1 2

3

4

5

4

1 2

3

1. Drveno posuđe (sepet, džban, debe)2. Detalj sa vrata3. Sehara, XIX vijek

4. Detalj kolana5. Čibuk, XIX vijek6. Narukvica, XIX vijek7. Ženski prsten8. Detalj sa ogrlice9. Kutija za nakit10. Tradicionalno metalno posuđe (ibrik, leđen, tuzluk i čaša)

4

5

6

7 8

9 10

4. Pismenost Razvoj pismenosti i školstva, od prvih rukopisnih knjiga i udžbenika za Iptidaiju do modernih škola.

U vitrinama se nalaze:1. Udžbenici za „Iptidaiju“, XIX - XX vijek.2. Knjige štampane na osmanskom jeziku, XIX - XX vijek.3. Sudski ugovori, dvojezični staroslovensko - staroturski(osmanski), iz 1863.g.4. Razni spisi i dokumenti pisani na osmanskom jeziku, XIX - XX vijek.

Na zidu se nalaze diplome osnovne škole“Iptidaije“. U holu na zidu umjetničke fotografije’’Staro Rožaje’’ iz 1926.god. i fotografije sa de-taljima eksterijera stare rožajske ambijentalne kuće .

1

3

1. Pribor za pisanje (divit sa pernicom, geografija na francuskom i osmanskom jeziku)2. Detalj sa sudske isprave3. Knjiga anatomija na osmanskom jeziku

2

5. Gradska soba Gradska soba dočarava način življenja i uticaje na domaću kulturu starih porodica.

1. Mangal (posuda za žar koja je bila u upotrebi za zagrijavanje prostorije), XIX vijek2. Bešik, XIX vijek3. Dušekluk sa dolapima, XIX vijek

3

2

1

1

Ovu publikaciju je finansiralo Ministarstvo kulture Crne Gore

Adresa: Trg IX Crnogorske brigade bb, RožajeTelefon: + 382(0)51/272-050

Mobilni telefon: + 382(0)67/566-864E- mail: muzejrozaje@gmail.com

Web adresa: www.muzejrozaje.me

IzdavačJU Zavičajni muzej “Ganića kula” Rožaje

Za izdavačaSadik Dacić, direktor

LekturaSamira Rastoder, prof.

Grafički dizajnSCD Studio - Damir Skarep

FotografijeDamir Skarep, Lazar Pejović

Tiraž700

ŠtampaMerkator Bijelo Polje

Rožaje, april 2012. godine