View
0
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
29%
48%
23%
GROEN LINKS
18%
48%
34%CHRISTEN
UNIE
BINN
ENLA
NDS
BEST
UUR
Colleges waar lokale partijen
deel van uitmaken, durven het verst te gaan met innovatie
bij de inkoop en bekostiging van de zorg. GroenLinks zit het
vaakst in coalities die nogal behoudend zijn.
WETHOUDER VERGEET TE STUREN
DOOR: YOLANDA DE KOSTER18 INTERVIEW SOCIAAL DOMEINBINNENLANDS BESTUUR
ACHTERGROND 19
POLITIEK BUITEN SPEL BIJ INNOVATIE ZORG
ingshokje’ werden ingedeeld, is daar
vervolgens de collegesamenstelling van
318 gemeenten als het ware overheen
gelegd. Anders gezegd: de mate van inno-
vatie van de gemeentelijke aanbesteding-
en is afgezet tegen de vertegenwoordiging
van politieke partijen in de colleges.
Lokalo’s durven het vaakst het verst te
gaan: 44 procent radicaal innovatief.
Ze worden gevolgd door de VVD met
40 procent en PvdA en CDA met ieder
37 procent. De partijen die veelal als
progressief of vernieuwend bekend staan,
zoals GroenLinks, D66 en SP neigen
meer naar voorzichtig innovatief, met
respectievelijk 48, 48 en 39 procent.
Deze benaderingswijze geeft de indruk
dat er grote effecten zijn, terwijl dat over
het totaal bekeken tegenvalt, nuanceert
Uenk. Er is vooral sprake van ‘nuan-
ces’. Hiervoor zijn de coalities van 318
De behoudende colleges (één op de
vijf gemeenten) bieden vanaf januari
dezelfde producten aan als toen de
huidige Wmo-taken nog onder de
Algemene wet bijzondere ziektekosten
(Awbz) vielen. Ook de bekostiging is
hetzelfde gebleven, waarbij de zorgver-
lener wordt afgerekend op basis van het
aantal geleverde zorguren. Dat blijkt uit
onderzoek onder 328 Nederland ge-
meenten. Het onderzoek is uitgevoerd
door de Universiteit Twente, op verzoek
van Binnenlands Bestuur. (zie kader
‘Gemeenten onder de inkooploep’).
Vernieuwing is onontkoombaar bij de
decentralisatie Wet maatschappelijke
ondersteuning (Wmo 2015), benadrukt
onderzoeker Niels Uenk nog maar eens.
Hij analyseerde samen met hoogleraar
inkoopmanagement Jan Telgen de ge-
meentelijke inkoopcontracten. Gemeen-
ten moeten, lokaal, innovatieve vorm van
zorg introduceren. Dat is niet alleen de
bedoeling van de transitie − zorg dichter
bij de burger organiseren, zodat lokaal
maatwerk kan worden geleverd −, maar
ook omdat gemeenten vanuit financieel
oogpunt simpelweg niet op de oude voet
kunnen doorgaan. Uenk: ‘De decentrali-
satie gaat gepaard met bezuinigingen die
oplopen tot 25 procent in 2017. Het gaat
daarbij om grote bedragen.’
De onderzoekers ontdekten grote ver-
schillen in de mate waarin gemeenten
zorgaanbieders stimuleren en faciliteren
om de zorg te vernieuwen. ‘Een gemeente
kan wel zeggen dat aanbieders moeten
innoveren, maar als voor de Wmo precies
dezelfde producten worden ingekocht
als onder het Awbz-regime, dan is het
onwaarschijnlijk dat er veel vernieuwing
wordt bereikt’, stelt Uenk. Een belang-
rijke sleutel tot innovatie ligt in de con-
tractering van professionele zorgaanbie-
ders, stellen de wetenschappers. Het gaat
dan om zowel de inkoop van producten
als de bekostigingssystematiek.
INKOOP PRODUCTENDe onderzoekers hebben voor deze
analyse bij 328 gemeenten de inkoop-
contracten uitgeplozen. Een op de vijf
gemeenten koopt dezelfde producten in
als de Awbz kende en rekent de zorgver-
lener af op het aantal verleende zorguren
(inputbekostiging). Deze categorie
gemeenten is als ‘behoudend’ geclas-
sificeerd. Geen enkele gemeente heeft
wel de Awbz-producten in het Wmo-as-
sortiment gehouden, maar een andere
bekostigingssystematiek ingevoerd.
Acht op de tien gemeenten (78 procent)
hebben gekozen voor nieuwe producten
op het gebied van zorg en ondersteuning,
voor een andere bekostigingssystematiek
(resultaatsbekostiging of populatiege-
bonden bekostiging), of een combinatie
van beiden. In het laatste geval (nieuwe
producten en nieuwe bekostigingssys-
tematiek) spreken de onderzoekers van
radicaal innovatieve gemeenten. Als
een gemeente voor het één of het ander
heeft gekozen, hebben ze het stempel
‘incrementeel innovatief ’ gekregen. Van
de 78 procent van de gemeenten die
aan het vernieuwen zijn, is 40 procent
incrementeel innovatief en 39 procent
radicaal innovatief. Uenk ziet overigens
dat gemeenten nu al weer aan tafel zitten
met zorgverleners om te kijken hoe aan de
transformatie kan worden vormgegeven.
‘Veel gemeenten beschouwen 2015 als
overgangsjaar waarin ze aan vernieu-
wing willen vormgeven. Zes op de tien
gemeenten hebben in hun inkoopcon-
tracten clausules opgenomen waarin dat
mogelijk is. Er wordt daarin bijvoorbeeld
gesproken van een ontwikkelagenda. Ook
zijn er gemeenten die innovatiepotjes
hebben gemaakt, waarbij een percentage
van het beschikbare Wmo-budget voor
pilotprojecten is gereserveerd.’
Nadat alle gemeenten in een ‘vernieuw-
gemeenten onderverdeeld in behoudend,
incrementeel innovatief en radicaal in-
novatief. Alle lokale partijen zijn daarbij
op één hoop gegooid. Uit deze tweede
exercitie blijkt dat colleges waar lokale
partijen deel van uitmaken bovengemid-
deld radicaal innovatief zijn, maar dat de
verschillen nog kleiner en genuanceerder
zijn dan uit de eerste exercitie al naar
voren kwam.
REGIONAAL VERBANDAl met al heeft de politieke kleur van
colleges dus nauwelijks effect op de
wijze van inkoop en de daaraan
gekoppelde innovatie van de Wmo,
concluderen de wetenschappers. Veel
minder in ieder geval dan Telgen en Uenk
van te voren hadden ingeschat. ‘Stuitend.
Het maakt geen bal uit wie er in het
college zit. Gemeenten geven grofweg
VORMEN VAN BEKOSTIGINGInputbekostiging. De zorgverlener wordt per uur/dagdeel betaald voor de geleverde zorg, op basis van een vooraf vastgesteld uurtarief.Resultaatbekostig-ing. De zorgverlener wordt afgerekend op het te bereiken resultaat; bijvoor-beeld vergroten van de zelfredzaamheid of verbetering sociale cohesie in een wijk.Prestatie-gebonden bekostiging. Een hoofdaannemer krijgt een vooraf vastgesteld bedrag voor alle mensen in een buurt of wijk. Met dit budget moet deze hoofdaannemer alle cliënten in de popu-latie bedienen.
BEHOUDEND
INCREMENTEEL
RADICAAL
MATE VAN INNOVATIE BIJ INKOOP ZORG PER POLITIEKE PARTIJ
23%
40%
37%CDA
18%
48%
34%
D66
LOKAAL
23%
33%
44% 27%
43%
31%
SGP
SP
26%
39%
35%
VVD
24%
36%
40%
23%
33%
44%PVDA
‘ Het is stuitend dat het geen bal uitmaakt wie er in het college zit’
BINN
ENLA
NDS
BEST
UUR
gesteld aan drie categorieën hun geld uit:
salarissen van ambtenaren, uitkeringen
en de inkoop van producten en diensten,
waarvan diensten in het sociaal domein
met 55 procent de belangrijkste categorie
is. Inkoop is van deze drie categorieën de
enige waar lokale politici echt in kunnen
sturen, en toch blijkt dat er nauwelijks
politiek komt kijken bij wat er hoe er
wordt ingekocht.’
Diverse verklaringen zijn daarvoor te
geven. Het gros van de gemeenten koopt
in regionaal verband in. ‘Dit betekent dat
vaak niet één college verantwoordelijk
is voor wat er wordt ingekocht, maar dat
het een compromis is tussen verschillen-
de colleges. De invloed van individuele
partijen in individuele colleges is daarmee
beperkt’, aldus Uenk. ‘Daarnaast wordt
de inkoop – hoewel van doorslaggevend
effect op het bereiken van de gewenste
20 ACHTERGROND SOCIAAL DOMEIN
Wmo-beleidseffecten − veelal als techni-
sche exercitie gezien. Beleidsmedewerkers
en inkopers hebben de inkoop geregeld,
daarbij vaak bijgestaan door externen,
zoals adviesbureaus. De door raad vast-
gestelde Wmo-beleidsplannen worden
daarbij weliswaar als startpunt gezien en
de doelen van de Wmo worden onder-
schreven, maar dat wordt heel generiek
en algemeen vertaald in de inkoopcon-
tracten. Er zijn weinig wethouders die in
dat inkoopproces gestuurd hebben’, weet
Uenk. De veelheid aan nieuwe colleges
die na de verkiezingen van maart vorig
jaar zijn aangetreden en de snelheid
waarmee de inkoop van de Wmo, en ook
de jeugdzorg, uiteindelijk moest worden
geregeld, heeft er volgens onderzoeker
Niels Uenk ook aan bijgedragen dat er tot
nu toe niet tot nauwelijks sprake is van
politieke sturing.
INNOVEREN IN EEN NOTENDOPIn eerdere analyses keken hoogleraar inkoopmanagement Jan Telgen en onder-zoeker Niels Uenk van de Universiteit Twente (UT) op ver-zoek van Binnenlands Bestuur naar sec de inkoop- en bekosti-gingsvorm en de duur van de inkoopcon-tracten. Daaruit bleek dat veel gemeenten 2015 vooral als overgangsjaar- of ontwikkelingsjaar zien en heel veel bij het oude laten. 60 procent van de ge-meenten rekent af op basis van verleende zorguren. Ze blijven als het ware Awbz-tje spelen. In minder dan 35 procent van de gemeenten wordt op
resultaat afgete-kend. Dat onderzoek was onder bijna 200 gemeenten uitge-voerd. Uit een tweede analyse – waarbij de omvang van samen-werkingsverbanden waarin gemeenten de nieuwe Wmo-taken hebben ingekocht centraal stond – kwam naar voren dat in grote samen-werkingsverbanden innovatie moeilijk van de grond komt. In 71 procent van alle gemeenten zijn bij de inkoop samen-werkingsverbanden gevormd van mini-maal vijf gemeenten. Kleine inkoopcoalities kiezen veel vaker voor innovatieve bekostiging, zo bleek uit dat onderzoek. Hiervoor was het aantal doorgelichte gemeenten uitgebreid naar 326 gemeenten.
SCHRIJF U IN VOOR HETTWEEDAAGSE SEMINAR"IN CONTROL BINNENHET SOCIAAL DOMEIN"
René Paas Voorzitter Divosa
Powered by:
De drie decentralisaties in het sociaal domein zijn een feit. Gemeenten zijn volop bezig met het verder inregelen en verbeteren van de organisatie hiervan. Tegelijk dienen zich nieuwe vraagstukken aan die om passende oplossingen vragen. Een visie ontwikkelen op sturing, bekostiging en monitoring is bijvoorbeeld noodzakelijk. Ook zijn er inkoop-plannen nodig die passen bij de nieuwe werkwijze. De vraag hierbij is: hoe pakt u dit aan?
Waar en wanneer?Op donderdag 16 april en donderdag 23 april 2015 in het BCN Utrecht CS, Catharijnesingel 48 van 9.30 - 16.30 uur.
Voor wie?Het seminar is bedoeld voor controllers, financieel adviseurs, adviseurs inkoop, strategisch beleidsadviseurs en leiding-gevenden in het sociaal domein.
Meer informatie of aanmelden?Bel of mail Ida Wildeboer, programmamanager Opleidingen, via 06 - 12 91 90 26 of idawildeboer@jsconsultancy.nl.U kunt zich direct aanmelden via de site: www.binnenlands bestuur.nl/opleidingen/JSConsultancy. De investering voor ditseminar is € 995,- euro per deelnemer (inclusief arrangements-kosten, exclusief btw).
DEBAT
EENHEID IN 3DDigitaal ontschotten in de gemeenteWoensdag 22 april, Jaarbeurs UtrechtDe kwaliteit van de dienstverlening door gemeenten wordt steeds meer bepaald door de kwaliteit van de processen in de hele keten. Een goede samenwerking tussen verschillende afdelingen en verschillende sectoren binnen én buiten de gemeente is onontbeerlijk. Bij veel gemeenten bestaan echter nog verschillende systemen naast elkaar. Van een integraal proces is lang niet altijd sprake. Voor een goede samenwerking moeten een drietal ICT-koepels samenvallen:
1 Gemeentelijke koepel • In hoeverre zijn de huidige digitale bedrijfsprocessen al
geschikt voor de dienstverlening in het sociaal domein?• Hoe kan eenheid in 3D worden bereikt binnen de gemeentelijke
bedrijfsprocessen?
2 Uitvoeringskoepel• Hoe brengen de sociale wijkteams hun inspanningen in kaart?• Welke systemen gebruiken de wijkteams om te komen tot eenheid
in 3D en wat zijn de ervaringen daarmee tot dusver?• Hoe wordt omgegaan met de privacyaspecten die dat met
zich meebrengt?
3 Burgerkoepel• Hoe brengt de dienstverlening aan de burger eenheid in de
informatievoorziening?
Deze vragen staan centraal op het debat “Eenheid in 3D” op woensdag 22 april 2015. Binnenlands Bestuur organiseert het debat in samenwerking met Centric en Jaarbeurs Overheid 360°. U kunt deze dag gelijk de Jaarbeurs Overheid 360° gratis bezoeken. ProgrammaHet programma duurt van 12.30 – 16.30 uur. Sprekers zijn onder meer: Theo Peters (KING) over eenheid in bedrijfsprocessen in het sociaal domein; Hans Versteeg (VNG) over standaardisatie versus gemeentelijke autonomie en Dieneke Schouten (Centric) over de rol van de burger in de ICT-keten in het sociaal domein.
Verder een presentatie vanuit het Living Lab Zaanstad over de vraag hoe de keukentafel op het gemeentelijk informatiesysteem aangesloten kan worden en een blik in de toekomst door futurist Marcel Bullinga over de Uber-gemeente.
Het debat wordt geleid door Elisabeth van den Hoogen.
Bekijk het volledige programma en inschrijfmogelijkheid op www.binnenlandsbestuur.nl/debatICT
www.binnenlandsbestuur.nl/debatICT
DIGITAAL
Schrijf u in voor 15 maart 2015 en ontvang 15% korting!actiecode: BBDEBAT-KORTING15-2015
in samenwerking met:
22 & 23 april 2015
15062_BB_adv_Eenheid-in-3D_A4.indd 1 06-03-15 17:06
Recommended