View
9
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Ordu-Giresun Havalimanı Olağanüstü Trafiği
Üzerine bir Çalışma; 9-13 Nisan 2018 Olay
İncelemesi
Metehan Büyükkaya
Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Ordu-Giresun Havalimanı Meteoroloji Müdürlüğü
Ordu
mbuyukkaya@mgm.gov.tr
Akın Kolca Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Batman Havalimanı Meteoroloji Müdürlüğü
Batman
akolca@mgm.gov.tr
Oğuzhan Kolay
Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Milas-Bodrum Havalimanı Meteoroloji Müdürlüğü
Muğla
okolay@mgm.gov.tr
ÖZET
Ordu-Giresun Havalimanı, Ordu ve Giresun il sınırı yakınında, Ordu ili sınırları içinde yer
alan ve deniz üzerine dolgu metodu ile inşa edilmiş sivil bir havalimanıdır. Havalimanı 2015
yılında hizmete girmiş olup, hava trafiği iki şehre olan kısa mesafesi sebebi ile günden güne
artmaktadır. Bölgede, özellikle ilkbahar döneminde yaşanan sis hadiseleri, hava trafiğini
aksatmaktadır. Havalimanında yaşanan meteorolojik kaynaklı olağanüstü trafik
aksamalarının sebebi çoğunlukla alçak bulut tabanı ve düşük görüş mesafesidir. Bu
çalışmada, havalimanı idaresinden alınan olağanüstü trafik bilgileri incelenmiş, tüm pas ve
iptaller listelenmiş ve tablo haline getirilmiştir. Bu verilerden yola çıkarak, pas ve iptallerin
hangi dönemlerde yoğunlaştığı belirlenmiş ve sebepleri tartışılmıştır. Tüm bu olağanüstü
trafik içinden, en yoğun iptallerin yaşandığı 9-13 Nisan 2018 tarihleri seçilerek, bu tarihlere
ait Meteosat Second Generation (MSG) uydu ürünleri ve Ordu-Giresun Havalimanı
Meteoroloji İstasyonunun yaptığı gözlemler analiz edilmiş, uydu ürünlerinin tahmin ve
gözlemler için faydaları ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler — Ordu-Giresun Havalimanı, pas, divert, sis, alçak seviye stratus.
1. GİRİŞ
Havacılık endüstrisi gün geçtikçe daha hızlı gelişmektedir. Havacılık araçlarının hızlı, konforlu
ve ekonomik ulaşım sağlaması bu hızlı gelişimin temel sebepleridir. Hava ulaşımının daha hızlı
gelişebilmesi, havalimanlarının sayısının artması ile de doğru orantılıdır. Samsun’dan Artvin’e
kadar olan Karadeniz sahil şeridi boyunca 2015 yılına kadar yalnızca Trabzon ve Samsun
Çarşamba Havalimanları hizmet vermekte idi. 22 Mayıs 2015 yılında hizmete giren Ordu-
Giresun Havalimanı, Ordu ve Giresun halkının hava ulaşımı ihtiyacını gidermek açısından
önemli bir noktadır. Havalimanı, Ordu’nun Gülyalı ve Giresun’un Piraziz ilçelerinin arasına
deniz üzerine inşa edilmiştir (Şekil 1). Pist uzunluğu 3000 m, genişliği ise 45 m’dir.
Havalimanının yıllık yolcu kapasitesi 3 milyon kişidir [1].
Şekil 1: Çalışma alanının konumu.
Daha önce hava trafiği, meteorolojik kaynaklı trafik aksamaları ve kaza-kırımlar, uydu temelli sis
ve alçak seviye bulut tespiti üzerine çeşitli çalışmalar yapılmıştır [2-3].
Bu çalışmada, Ordu-Giresun Havalimanı’nın açıldığı günden 2018 yılı sonuna kadar olan
meteorolojik kaynaklı olağanüstü trafik rakamları incelenmiş, genel bir listeleme yapılmış,
sebepleri analiz edilmiştir. Örnek olay incelemesi olarak 9-13 Nisan 2018 tarihlerinde yaşanan
aksamalara değinilmiş ve bu periyottaki meteorolojik durum uydu ürünleri ve meydan gözlemleri
vasıtası ile analiz edilmiştir.
2. VERİ VE METOT
Çalışmanın ilk kısmı için, Ordu-Giresun Havalimanı Olağanüstü Trafik bilgileri, Ordu-Giresun
Havalimanı Başmüdürlüğünden temin edilmiştir. Bu veriler içinden pas ve divert bilgileri
süzülmüş, ardından sebeplerine göre ayrılmıştır. Meteorolojik kaynaklı olduğu tespit edilen pas
ve divert bilgileri yıllara ve aylara göre sıraya konmuş ve düzenlenmiş ve bu şekilde analiz
edilmiştir.
Çalışmanın örnek olay incelemesi kısmı için yine Ordu-Giresun Havalimanı Başmüdürlüğünden
alınan Olağanüstü Trafik bilgileri içinden 9-13 Nisan 2019 tarihinde kayıt altına alınan pas,
divert ve iptal bilgileri listelenmiş ve uçuş saatleri belirlenmiştir. Bu tarihler ve saatlere için
Ordu-Giresun Meteoroloji Müdürlüğünün hazırlamış olduğu havacılık amaçlı rutin hava raporu
(METAR) ve havacılık amaçlı seçilmiş hava raporu (SPECI) gözlemleri çıkarılmış ve
listelenmiştir [4]. Ayrıca yine aynı saatler için Meteosat İkinci Nesil (MSG) Hint Okyanusu 41,5
derece doğu uydusundan elde edilen bulut tepe yüksekliği (CTH) verileri alınmıştır [5]. Bu
veriler, Wisconsin-Madison Üniversitesi Uzay Bilimi ve Mühendislik Merkezi (SSEC)’nin
geliştirmiş olduğu İnsan-Bilgisayar Etkileşimli Veri Erişim Sistemi (McIDAS) yazılımı yardımı
ile görselleştirilmiş, düzenlenmiş, bir renk skalasına oturtulmuş ve 9 nokta smoothing
uygulanmıştır. Kullanılan renk skalasına göre sıcak renkler (kırmızı) alçak bulut tepe
yüksekliklerini, soğuk renkler (mavi) ise yüksek bulut tepe yüksekliklerini ifade etmektedir.
Uydu görüntülerinde parallax hatası düzeltmesi uygulanmamıştır. Uydunun Hint Okyanusu
üzerinde olduğu hesaba katılırsa görülen bulutların daha güneydoğuda olacağı düşünülmelidir
[6]. Çalışma bölgesine göre küçültülen görüntüler, uçuş saatlerindeki bulut tabakasının tepe
yüksekliğini analiz etmek için kullanılmıştır. METAR rasatlarından alınan bulut taban yüksekliği
ile birlikte bulut tabakasının toplam kalınlığı da yan çıktı olarak elde edilmiştir.
3. ANALİZ
3.1. Olağanüstü Trafik Verileri
Ordu-Giresun Havalimanı Başmüdürlüğünden alınan olağanüstü trafik rakamlarını önce yıllara
göre inceleyebiliriz (Tablo 1). Bu tablodan yıllar içinde trafiğin artmakta olduğunu görebiliriz.
Rakamlar içinde dikkat çeken diğer bir nokta ise çoğunlukla meteorolojik kaynaklı trafik
aksamasının, meteorolojik kaynaklı olmayanlara göre daha fazla olduğudur.
Tablo 1: Ordu Giresun Havalimanı 2015-2018 yılları arası olağanüstü trafik sayıları.
2015 2016 2017 2018
Meteorolojik
Kaynaklı 15 103 79 172
Meteorolojik
Kaynaklı Olmayan 18 42 90 50
Toplam 33 145 169 222
Bu çalışmada üzerinde durulacak olan pas ve divertlerin yıllar içindeki dağılımını incelersek,
planlanan fakat problem yaşanan trafiği görmüş oluruz. 2015 yılında mayıs ayının sonunda açılan
havalimanı aynı ay içinde 3 adet meteorolojik kaynaklı pas ve divert yaşamıştır. Bu aksamalar
düşük görüş mesafesi ve düşük bulut tabanı sebebi ile yaşanmıştır.
Tablo 2: Ordu Giresun Havalimanı 2015 yılı meteorolojik kaynaklı pas ve divert sayıları.
Pas Divert
Ocak - -
Şubat - -
Mart - -
Nisan - -
Mayıs 3 3
Haziran - 1
Temmuz - -
Ağustos - -
Eylül 1 1
Ekim - -
Kasım - -
Aralık - -
Toplam 4 5
2016 yılında Ordu-Giresun Havalimanında meteorolojik kaynaklı 22 pas ve 18 divert olayı
yaşanmıştır (Tablo 3). İncelendiğinde şubat-mayıs arasındaki periyotta yoğunlaştığı ve düşük
görüş mesafesi ve düşük bulut tabanı sebepli olduğu görülmektedir.
Tablo 3: Ordu Giresun Havalimanı 2016 yılı meteorolojik kaynaklı pas ve divert sayıları.
Pas Divert
Ocak 2 1
Şubat 6 5
Mart 2 2
Nisan 4 2
Mayıs 2 1
Haziran - 1
Temmuz - 2
Ağustos - 1
Eylül - -
Ekim 2 2
Kasım 4 1
Aralık - -
Toplam 22 18
2017 yılında Ordu-Giresun Havalimanında meteorolojik kaynaklı 23 pas ve 27 divert olayı
yaşanmıştır (Tablo 4). Belirgin bir şekilde artan toplam rakam, artan trafik sebebi iledir. Yine
bahar aylarındaki pas ve divertler diğer aylara göre fazladır ve düşük görüş mesafesi ve düşük
bulut tabanı kaynaklıdır. Ayrıca 2017 yılında ekim ayında normalinden daha fazla bir olağanüstü
trafik yaşanmıştır.
Tablo 4: Ordu Giresun Havalimanı 2017 yılı meteorolojik kaynaklı pas ve divert sayıları.
Pas Divert
Ocak 1 3
Şubat 1 2
Mart - 4
Nisan 8 7
Mayıs 8 3
Haziran - 1
Temmuz - 2
Ağustos - 1
Eylül - -
Ekim 5 2
Kasım - -
Aralık - 2
Toplam 23 27
2018 yılında Ordu-Giresun Havalimanında meteorolojik kaynaklı 37 pas ve 37 divert olayı
yaşanmıştır. Bahar aylarında pas ve divertlerdeki belirgin artışın, 2018 yılında peş peşe yaşanan
sisli ve alçak seviye bulutlu günlerden dolayı olduğu düşünülmektedir. Bunun dışında artan
trafikle birlikte ocak, şubat ve haziran aylarında da pas ve divertlerin yaşandığı görülmektedir.
Tablo 5: Ordu Giresun Havalimanı 2018 yılı meteorolojik kaynaklı pas ve divert sayıları.
Pas Divert
Ocak 3 3
Şubat 4 5
Mart 4 5
Nisan 12 9
Mayıs 9 10
Haziran 1 4
Temmuz - -
Ağustos 1 -
Eylül 1 1
Ekim 1 -
Kasım - -
Aralık 1 -
Toplam 37 37
Tablo 6’da incelenen tüm yılların pas ve divert sayıları bir arada görülmektedir. Bu tabloda ilk
dikkat çeken durum nisan (42) ve mayıs (39) aylarında tespit edilen yüksek pas ve divert sayıları
olmaktadır. Bu ayların ardından şubat (23) gelmektedir. Bu pas ve divertlerin büyük bir
çoğunluğu düşük görüş mesafesi ve düşük bulut tabanı sebebi ile yaşanmıştır.
Tablo 6: Ordu Giresun Havalimanı 2018 yılı meteorolojik kaynaklı pas ve divert sayıları.
Pas Divert Toplam
2015 2016 2017 2018 2015 2016 2017 2018
Ocak 2 1 3 1 3 3 13
Şubat 6 1 4 5 2 5 23
Mart 2 4 2 4 5 17
Nisan 4 8 12 2 7 9 42
Mayıs 3 2 8 9 3 1 3 10 39
Haziran 1 1 1 1 4 8
Temmuz 2 2 4
Ağustos 1 1 1 3
Eylül 1 1 1 1 4
Ekim 2 5 1 2 2 12
Kasım 4 1 5
Aralık 1 2 3
Toplam 86 87 173
3.2. 9-13 Nisan 2018 Olay İncelemesi
9-13 Nisan 2018 tarihleri arasında Ordu-Giresun Havalimanında yaşanan düşük görüş mesafesi
ve düşük bulut tabanı olayları, hava trafiğinde bazı aksamalara sebep olmuştur. 5 günlük
periyotta 20 iptal, 9 pas ve 8 divert gerçekleşmiştir. Havayolu şirketlerinin iptal ettiği uçuşlar
yerden hiç kalkmadıklarından dolayı incelenmemiştir. Fakat planlama yapılarak uçulan fakat
hedef havalimanına varıldığında olumsuz şarlar sebebi ile pas geçen ve divert eden uçuşların
şartları incelenmiştir. 9 Nisan’da 3 pas ve 3 divert, 10 Nisan’da 2 pas ve 3 divert, 12 Nisan’da 4
pas ve 4 divert olayı yaşanmıştır.
3.2.1. 9 Nisan 2019
9 Nisan’da yaşanan pas ve divertlerin saatleri sırasıyla 16.56, 17.05 ve 18.41 UTC’dir. Bu saatlere
en yakın METAR ve SPECI kayıtları Tablo 7’de çıkarılmıştır. Bu kayıtlara göre, görüş mesafesi
17.50 UTC’de 4000 m’den 3500 m’ye, bulut tabanı ise 300 ft ve 3-4/8 kapalılıkta iken 200 ft ve 5-
7/8 kapalılığa düşmüştür.
Tablo 7: Ordu Giresun Havalimanı 9 Nisan 2018 16.50-17.50 UTC arası METAR ve SPECI
kayıtları.
091650Z 30005KT 4000 BR SCT003 BKN008 11/10 Q1016 RMK RWY10 31004KT 270V340
(S) 091700Z 30004KT 260V340 4000 BR BKN002 11/10 Q1016 RMK RWY10 VRB02KT
091750Z 30003KT 260V340 3500 BCFG BKN002 11/10 Q1016 RMK RWY10 31003KT 270V010
(a) (b) (c)
(d)
(e)
Şekil 2: 9 Nisan 2019 16.45(a), 17.00(b), 17.15(c), 18.30(d), 18.45(e) UTC CTH uydu ürünleri.
Bu saatlere ait CTH uydu ürünlerini incelediğimizde (Şekil 2), inceleme bölgesi civarında parçalar
halinde alçak bulutlar olduğunu görmekteyiz. Bulut tabakasının tek parça halinde genişlediği ve
alçalmaya başladığı dikkat çekmektedir. Bulut tepe yüksekliği 500-1300 m arasında değişen
değerler almaktadır. Bulut taban yüksekliği de göz önüne alındığında bulut tabakasının
kalınlığının 400-1200 m arasında değiştiği görülmektedir.
3.2.2. 10 Nisan 2019
10 Nisan’da yaşanan pas ve divertlerin saatleri sırasıyla 07.19, 17.35 ve 17.49 UTC’dir. Bu
saatlere en yakın METAR ve SPECI kayıtları Tablo 8’de çıkarılmıştır. Bu kayıtlara göre, 06.50
UTC’de görüş 4300 m, bulut tabanı ise 400 ft’tir. 16.50 UTC’de görüş 6000 m iken 17.50 UTC’de
3500 m’ye, bulut tabanı da 500 ft’ten 200 ft’e düşmüştür.
Tablo 8: Ordu Giresun Havalimanı 10 Nisan 2018 06.50, 16.50 ve 17.50 UTC METAR
kayıtları.
100650Z VRB01KT 4300 BR BKN004 11/09 Q1015 RMK RWY10 17003KT 140V210
101650Z 08004KT 040V110 6000 BKN005 11/10 Q1014 RMK RWY10 08004KT 050V120
101750Z 30003KT 260V340 3500 BCFG BKN002 11/10 Q1014 RMK RWY10 31003KT 270V010
(a)
(b)
(c)
(d)
Şekil 3: 10 Nisan 2019, 07.15(a), 17.30(b), 17.45(c), 18.00(d) UTC CTH uydu ürünleri.
10 Nisan 07.15 UTC CTH ürününde (Şekil 3a) bölge üzerinde yüksek seviye (10.000 m) civarı
bulutlar görünmektedir. Fakat deniz üzerindeki çok alçak seviye (300-400 m) bulutların kıyıda da
devam ettiği düşünülmektedir. Diğer aksamaların yaşandığı 17.30-18.00 UTC arasındaki
ürünlerde havalimanı üzerinde çok alçak seviye (300-400 m) bulutlar dikkat çekmektedir. Yer
gözlemleri hesaba katıldığında tabakanın kalınlığının 100-300 m olduğu düşünülebilir.
3.2.3. 12 Nisan 2019
12 Nisan tarihinde pas ve divert eden uçakların saatleri sırasıyla 10.11, 10.04, 22.12 ve 22.29
UTC’dir. 09.50 UTC’de görüş mesafesi 6000 m ve bulut tabanı 700 ft’tir. 21.50 UTC’de ise
görüş mesafesi 4500 m, minimum görüş 2200 m ve bulut tabanı 500 ft’tir.
Tablo 9: Ordu Giresun Havalimanı 12 Nisan 2018 09.50 ve 21.50 UTC METAR kayıtları.
LTCB 120950Z 30006KT 6000 BKN007 12/10 Q1015 RMK RWY10 31006KT
LTCB 122150Z 14003KT 100V170 4500 2200E BCFG BKN005 12/11 Q1014 RMK RWY10 17003KT 120V200
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
Şekil 4: 12 Nisan 2019, 10.00(a) 10.15(b), 22.00(c), 22.15(d), 22.30(e) UTC CTH uydu
ürünleri.
12 Nisan 2019 10.00-10.15 UTC CTH ürünlerinde bölgenin neredeyse tamamı yüksek bulutlarla
kaplı olduğundan dolayı alçak bulutlar görünmemektedir. 22.00-22.30 UTC arası ürünlerde ise
alçak (1000 m) ve kısmi alçak (2000 m) bulut tepeleri görünmektedir. Yerdeki bulut tabanı hesaba
katıldığında 800-1800 m kalınlığında bir bulut tabakası olduğu ortaya çıkmaktadır.
3. SONUÇLAR
Ordu-Giresun Havalimanı, Doğu Karadeniz Bölgesinde diğer iki havalimanına nispeten uzak bir
noktada yer alması sebebiyle, bölgede yaşayanların ulaşım ihtiyaçlarını karşılayan ve gün geçtikçe
trafiği yoğunlaşan bir havalimanıdır. Yapılış şekli itibariyle, deniz üzerinde yer alan havalimanı,
denizin meteorolojik karakterini taşımaktadır.
Ordu-Giresun Havalimanı’na ait meteorolojik kaynaklı olağanüstü trafiğin incelendiği bu
çalışmada bazı temel sonuçlara ulaşılmıştır. Deniz üzerinde oluşan sis ve alçak seviye bulutlar
havalimanının konumu itibariyle, pist üzerine sıkça yerleşebilmektedir. Yaşanan meteorolojik
kaynaklı aksamaların büyük bir çoğunluğu düşük görüş mesafesi ve alçak bulut tabanı kaynaklıdır.
Bu aksamalar nisan ve mayıs aylarında en yüksek seviyesine ulaşmaktadır.
Örnek olay incelemesinde, 4 gün boyunca deniz üzerinde ve kıyı şeridi boyunca konumlanan
alçak seviye bulutlar, son yaklaşmada pistin görülmesini engelleyerek trafiğin aksamasına sebep
olmuşlardır. Bu gibi durumlar çok sık olmasa da bölgenin yapısı gereği bahar aylarında dönemsel
olarak görülebilmektedir. METAR ve SPECI’ler incelendiğinde ölçülen bulut tabanı ve görüş
mesafelerinin genel olarak çok düşük rakamlar olmadığı dikkat çekmektedir.
Tüm bu çıkarımlar değerlendirildiğinde, havalimanına ait aletli iniş sisteminin güncellenmesinin
bu aksamaların önüne geçebileceği düşünülmektedir. Ayrıca havalimanı için hazırlanan meydan
tahminlerinde özellikle alçak bulut tabanı konusunda hassas davranılırsa planlama yapılmadan
önce uçuşlar iptal edilerek zararların önüne geçilebilir.
KAYNAKLAR
[1] https://www.wikizeroo.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dp
a2kvT3JkdS1HaXJlc3VuX0hhdmFsaW1hbsSx, Son Kontrol: 08.09.2019.
[2] Özdemir E.T., Kolay O., Meteorological Analysis of Fatal Istanbul Helicopter Accident on
Mar 10, 2017, Int. J. of Global Warming, on progress.
[3] Uzun B., Kolay O., Eumetsat Seviri Ürünleri Yardımı ile Sis Gözlem ve Analizi, III.
Meteorolojik Uzaktan Algılama Sempozyumu, Antalya, 2017.
[4] https://hezarfen.mgm.gov.tr/KodA/, Son Kontrol: 08.09.2019.
[5] https://archive.eumetsat.int/usc/, Son Kontrol: 08.09.2019.
[6] https://www.ssec.wisc.edu/mcidas/software/, Son Kontrol: 08.09.2019.
Recommended