Oyun Terapisi

Oyun TerapisiOyun TerapisiYrd. Doç. Dr. Elif Akdağ GöçekBilgi ÜniversitesiPsikoloji Bölümü Öğretim Üyesi

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun ne zaman başlar?Oyun ne zaman başlar?

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun çocuğun konuşma Oyun çocuğun konuşma dilidirdilidir

Terapistler bu dili ne kadar iyi konuşabilirlerse- yani ne kadar iyi oyunu anlayabilir, oynayabilir ve oyunun gelişmesine yardımcı olabilirlerse- o kadar tedavide başarılı olurlar

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun Terapisinde Amaç:Oyun Terapisinde Amaç:-Oyun yardımıyla çocuğun iç

dünyasını anlayabilmek -Çocukla terapötik bir ilişki kurmak-Çocuğun olayları anlamasına

yardım etmek-Çocuğa olaylarla baş etme

becerileri kazandırmak-Çocuğun olumlu benlik algısı

geliştirmesine yardım etmek……………………………

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

FreudFreudEndişe verici olaylar karşısında,

çocuklar da daha önce varolan güvenli/tanıdık durumu yeniden yaratma çabası vardır.

Bu çaba onları olayları tekrar ederek biriken psişik enerjilerini azaltmaya yönlendirecektir

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Anna Freud & Melanie Anna Freud & Melanie KleinKleinOyun bilinçaltına açılan bir

penceredirÖrn: Boyama, su, kum oyunları

anal takıntıların boşaltımına yardımcı olan araçlardır.

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

WİNNİCOTTWİNNİCOTTPsikoterapi,terapist ve danışan

arasında oyun alanı arasında gelişir. Psikoterapi oyun oynayamıyan bir danışanı, oyun oynayan bir kişi durumuna getirebilmektir

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun Terapisi YöntemleriOyun Terapisi YöntemleriYönlendiren Terapistin kuralları koyduğu ve seansta

oynanılacak oyunları önceden belirlemiş olduğu oyun terapisi

Yönlendirmeyen (çocuk odaklı)Çocuğun istekleri doğrultusunda, onun

belirlediği oyunlarla gelişen oyun terapisi

****Her iki yöntemi de oyun terapisi içinde çocuğun ihtiyaçları doğrultusunda kullanabilmek önemlidir

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Yönlendirmeyen (Çocuk Yönlendirmeyen (Çocuk Odaklı) Oyun Terapisinde 8 Odaklı) Oyun Terapisinde 8 kural (Axline,1947)kural (Axline,1947)

1-Çocukla olumlu ilişki kurabilmek2-Çocuğu olduğu gibi kabul etmek3-Çocuğun istediği gibi davranmasına izin vermek4-Çocuğun duygularını yansıtabilmek5-Çocuğa saygı duymak

6-Çocuğun seansları yönlendirmesine izin vermek7-Çocuğu hızlandırmamak8- Terapisinin sınırlarını oluşturmak ve gerektiğinde

uygulamak

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Meta-analiz araştırmaları yönlendirmeyen oyun terapisinin etkin bir yöntem olduğunu bulmuşlardır (Ray, Bratton, Rhine, & Jones, 2001)

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun Terapisi bir veya daha Oyun Terapisi bir veya daha çok çocukla uygulanabilirçok çocukla uygulanabilirBireysel Grup (3-12 yaşları)-Çocukların yaşları ve gelişimleri

çok farklı olmamalı-1-1, 5 saat -2 terapist

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun Terapinin SüresiOyun Terapinin SüresiKısa Süreli Oyun Terapisi- 10

veya daha fazla olan seanslarUzun Süreli- 1 yıl ve daha uzun

süren terapiler (Bağlanma sorunları olan

çocuklarla terapi sürecinin çok kısa olmamasına dikkat edilmelidir – çocuk esirgemede kalan çocuklar, vs.)

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun Terapisi Modellerinden Oyun Terapisi Modellerinden Bazıları:Bazıları:Psikodinamik Oyun TerapisiBilişsel-Davranışçı Oyun TerapisiGestalt Oyun TerapisiÇocuk Odaklı Oyun TerapisiTravma odaklı Oyun TerapisiJungian Oyun TerapisiAdlerian Oyun TerapisiKum TerapisiKukla Oyun Terapisi

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Eklektik Oyun TerapisiEklektik Oyun TerapisiÇeşitli oyun terapisi teknikleri

üzerine iyi eğitim almış terapistler, oyun terapisini danışanın ihtiyacına göre şekillendirmelidirler (Kaduson, Cangelosi, & Schaefer, 1997)

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Ebeveynlerin de oyun’a Ebeveynlerin de oyun’a katıldığı terapi modellerikatıldığı terapi modelleri-Watch, Wait, and Wonder- İzle,

Bekle ve Merak Et

-Filial Terapi

-TheraplayAraştırmalar ebeveynlerinde terapi

süreçlerine katılmalarının önemini vurgulamaktadırlar.

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun Terapisi Hangi Oyun Terapisi Hangi Sorunlarda kullanılabilirSorunlarda kullanılabilirPsikolojik sorunları olan

çocuklarda:-travmaya maruz kalmış-endişeli-sosyal ilişki zorlukları olan-depresifSorunlu ebeveyn-çocuk

ilişkilerinde………………………….

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Sorunlu Davranışlar Sorunlu Davranışlar Korkutucu ve yoksun bir gelişim

ortamında çocuk:1. Dış dünyaya karşı saldırgan bir

tutum geliştirebilir. 2. Dış dünya ile olan ilişkisini

sınırlar veya keser 3. Dış dünyaya karşı yoğun bir

endişe sergiler

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun terapisindeOyun terapisinde

1. Endişe verici bir durum veya olay oyunda tekrar edilebilir

2. Olaylar oyunda değiştirilebilir veya farklı sonuçlandırılabilir

3. Olaylardan oyunda kaçınılabilir veya çözümler aranabilir

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun anlaşılmamış duyguları organize etmede katarsis rolü oynamaktadır

Oyun endişe veya şiddet içeren duyguları zararsız bir düzeyde ifade etmeye yardımcı olmaktadır

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyuncaklar üzerinden sergilenen oyun dünyasında çocuk anlaşılamayan korkularını sergilemekte ve de bu duygular ile kendisi arasına bir mesafe koyarak onlarla baş etmeye çalışmaktadır.

Oyun ve oyuncaklar çocuğu pasif bir kurban olmaktan çıkarıp olayları kontrol edebilen bir kişi konumuna sokacaktır

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun çocuğun olumsuz duygularını oyunda tekrar ederek onları kontrol edilebilmesine ve anlamasına yardımcı olur

İçselleştirilmesi güç olaylar oyunda küçük parçalara bölünüp, tekrar tekrar oynanarak alışılagelmiş/ tanıdık duruma getirilecektir

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun fantezi ile realitenin ayırımına yardımcı olacaktır

Psişik çatışmalarına oyun sürecinde çözüm yolları bulmasına yardım edecektir

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun’un terapötik olarak kullanılabilmesi için çocuğun yaşadığı endişe düzeyenin çok aşırı olmaması gerekmektedir-

Bazen travma üzerinden bir müddet geçmesi oyun oynama kapasitesini daha da artırmaya yararlı olabilecektir

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun Terapisinde Oyun Terapisinde DeğerlendirmeDeğerlendirmeÇocuğun gelişimi Aile dinamiğiOkul ve arkadaşlarKültür ve toplum

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Ekolojik Sistem Ekolojik Sistem (Bronfenbrenner, 1977)(Bronfenbrenner, 1977)

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Çocuk GelişimiÇocuk GelişimiMizaçYaş ve genel fiziksel gelişimiZeka düzeyi Dil gelişimi (kendini ifade edebilme kapasitesi İlişki kurma düzeyi BağlanmaZihinselleştirme kapasitesiÖzdeğerlendirme kapasitesi

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Mizaç (Thomas & Chess, Mizaç (Thomas & Chess, 1977) 1977) KOLAYGÜÇ ISININANZOR

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Bağlanma Teorisi (Bowlby, Bağlanma Teorisi (Bowlby, 1969)1969)Ainsworth (strange situation-

yabancı deneyi)Güvenli çocukGüvensiz çocuk

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Güvenli Bağlanma İçin Güvenli Bağlanma İçin Annenin yapması gerekenlerAnnenin yapması gerekenler Bebeğin gösterdiği işaretleri

doğru olarak algılamak Bebeğin gösterdiği işaretlere

duyarlı ve doğru yanıt vermek Bebek huzursuz veya çevresini

incelerken fiziksel ve duygusal olarak erilişilebilir olmak

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Şefkat ve mutluluğunu gösterebilmek

Bebeğin duygu ve davranışlarını kabul etmek ve düzenleyebilmek

Bebeğin zihnini kendi zihninde tutabilmek (zihinselleştirme yetisi)

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Zihin TeorisiZihin Teorisi(Theory of Mind)Baron-Cohen, Leslie, & Frith

(1985)

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Zihin Teorisi-(Theory of Zihin Teorisi-(Theory of mind)mind)Kişilerin başkalarının istek, duygu

ve düşüncelerini anlama kapasitesi ….

4-5 yaşlardan itibaren çocukların başkalarını anlama testlerinden geçmeye başladıkları bulunmuştur……

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Sally ve Anne testi….Sally ve Anne testi….

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Annenin kendi özgeçmişindeki bağlanma kalitesi çocuğuyla arasındaki ilişkiyi etkilemektedir.

Annenin geçmişindeki güvenli bağlama---- Kendi düşüncelerini ve bebeğindeki zihinsel süreçleri anlamasını desteklemektedir

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Anne-çocuk ilişkisindeki Anne-çocuk ilişkisindeki hayaletler hayaletler (Fraiberg, Adelson(Fraiberg, Adelson, , & & ShapiroShapiro, 1975, 1975))Annelerin erken dönemdeki

yoksunluklarından kaynaklanan tamamlanmamış yaslar onların kişisel gelişimlerini, bireyselleşmelerini ve de ilişkilerini kısıtlayacaktır. Bu anneler erken dönemlerle bağlantılı olan, tanımadıkları bu duygulardan olumsuz olarak etkileneceklerdir

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

. Bu “hayalet duygular” annenin bebeğiyle olan ilişkisini, dolayısıyla da bebeğin güvenli bağlanma sürecini olumsuz olarak etkileyecektir. (Fraiberg, Adelson, & Shapiro, 1975)

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun Sürecinde Çocuğun:Oyun Sürecinde Çocuğun:Başkalarıyla ilişki kurmada:

-yakınlık ve ayrışma düzeyi-bağımlılığı- bağımsızlığı-kontrol etme düzeyi-özdeşleşme ve deneyimi paylaşma kapasitesi

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Kendisiyle:-Benlik ve vücut imajı; bunun

gerçek ve fantezi düzeyleri-Benlik düzeyinin

sürekliliği/değişkenliği-Kendine güven ve başarısızlıklara

dayanma toleransı

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

DuyguDuyguDuygu kalitesi

-Duygunun derinliği ve zenginliği-Akışkanlığı-İstikrarı-Uygunluğu-Değişebilirliği

Duyguyu paylaşabilme kapasitesi Duygu durumunun genel aktivite düzeyine

yansıması

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

EndişeEndişeEndişe miktarı

-Kalitesi-Yerleşmesi (bir semptom halinde mi yoksa genel mi)-Endişenin kontrol edilme şekli

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Zevk alabilme kapasitesi Acı ve heyecana dayanabilme

kapasitesi

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Terapistin özellikleriTerapistin özellikleriDuyarlılıkAnlama ve yansıtma kapasitesiOyun oynama ve oyunu

geliştirme becerisiSözel ve sözel olmayan ifadenin

uyumluluğuYaratıcılık

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

OYUNCAKLAROYUNCAKLAR

Bebek ( biberon, yatak, üstünü örtebilecekleri minik örtü, ve giysiler)

Aile’yi oluşturan bebekler (anne, baba, kız çocuğu, erkek çocuğu, büyükanne, büyükbaba, vs.)

Otorite sembolü figürler - polis, asker, vs.

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

OyuncaklarOyuncaklarOyun evi ve ev eşyaları (mutfak,

masa sandalyeler, banyo ve tuvalet, yatak odası, tv, koltuk, vs.)-2 ev oda da olması tercih edilir

Mutfak malzemeleri (çatal, kaşık, bıçak, tabak, bardak, tencere, vs.) ve yiyecekler

Karşılıklı konuşmak için iki telefonKuklalar (hayvanlar, insan

figürleri)

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

OyuncaklarOyuncaklarHayvanlar (evcil ve vahşi

hayvanlar)- mümkünse aile olabilecek şekilde

Trenler (vagonlar, raylar) ve uçaklarArabalar ( itfaiye, polis arabaları,

içine figürlerin konabileceği taşıtlar)Doktor malzemeleri (steteskop,

iğne, termometre, vs.)Yumuşak topGiysiler ve aletler (polis şapkası,

tamir aletleri, vs)

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyuncaklar Oyuncaklar LegolarKule yapılabilecek küplerBoyama ve çizme aktiviteleri için gerekli olan

kalemler, boya ve kağıtlar (çocuğun yaşı küçükse kağıdın boyutu büyümelidir)

Oyun hamuru ve parmak boyalarıYapıştırma ve kesme için yaşa uygun

malzemelerMasa oyunlarıKum ve su

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

SüreçSüreçİLK SEANS- Tanışmak - Amacı belirlemek- Ne sıklıkla ve ne kadar süreyle görüşüleceğini

açıklamak- Terapinin sınırlarını oluşturmakTerapiste ve oyuncaklara zarar vermeden

oynamakOyunun bitmesine en az 10 dakika kala oyunun

biteceğini çocuğa haber vereceğinizi anlatmakOyun odasını birlikte toplayacağınızı açıklamak

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

İlerleyen seanslarda oyuncaklarla temsil edilen psişik materyali anlamak ve anlamlandırmak

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

İlerleyen seanslar: İlerleyen seanslar: Oyunda terapist ve Oyunda terapist ve çocuk arasında güvenin gelişmesi sonucunda, çocuk arasında güvenin gelişmesi sonucunda, terapötik sürecin başlamasıterapötik sürecin başlaması

Terapistin çocuğun iç dünyasını, çocuğun duygu durumunu takip ederek geri bildirmesi ve anlamlandırması

-Rahatsız eden duyguların çocuk tarafından farkına varılabilmesine yardımcı olması ve bu duygularla baş etmesini kolaylaştırması

-Terapistin çözüm yolları getirmesi ve sorunlarla baş edebilme yöntemlerini sunması

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

Oyun Terapisindeki Çerçeve Oyun Terapisindeki Çerçeve ve Sınırlarve SınırlarTerapiste veya kendine zarar

verecek davranışlarda bulunmamakOyun odasına veya odadaki

oyuncaklara zarar vermemekOyunun bitmesine 10 dak. öncesinde

oyunu bitireceğinizi haber vermekTatiller ve ayrılıklara en az 4 seans

önceden çocuğu hazırlamak

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

OYUN TERAPİSİ KİTAP OYUN TERAPİSİ KİTAP LİSTESİLİSTESİ1-Emprically Based Play Intervention for children

Reddy, Files-Hall, & Schaefer

2- Dibs in the search of self (Benliğini Arayan Çocuk Dibs)

Virginia Axline

3-Play Therapy (Oyun Terapisi)

V. Axline

4-Short term play therapy for children

Kaduson & Schaefer

5- Play therapy techniques

Schaefer & Cangelasi

6-101 Oyun terapisi tekniği

Heidi Gerard Kaduson and Charles E.Schaefer.

7- Oyun ve Gerçeklik (Donald W.Winnicott)

………………………………………..

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

TeşekkürlerTeşekkürlereakdaggocek@gmail.comOfis tel: 0 533 607 38690 212 352 7662

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

ReferanslarReferanslarBaron-Cohen, S, Leslie, A.M., & Frith, U,

(1985) Does the autistic child have a “theory of mind?” Cognition, 21, 37-46.

Kaduson, H., Cangelosi, D., Schaefer, C. E. (1997). The playing cure: Individualized play therapy for specific childhood problems. Northvale, NJ: Jason Aronson.

Ray, D., Bratton, S., Rhine, T., & Jones, L. (2001). The effectiveness of play therapy: Responding to critics. The International Journal of Play Therapy, 10, 85-108.

Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek