View
2
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
peiling burgerzin en
burgerschapseducatie
in de derde graad
aso, bso, kso en tso
colloquium
7 juni 2017
dr. Eef Ameel
overzicht
• de peiling burgerzin en burgerschapseducatie
• beschrijving van de steekproef
• resultaten van de peiling
o vragenlijsten
o kennistoetsen
o samenhang met achtergrondkenmerken
• besluit
de peiling burgerzin en
burgerschapseducatie
Bereiken leerlingen van het tweede leerjaar van de
derde graad aso, bso, kso en tso de
vakoverschrijdende eindtermen (VOETen) met
betrekking tot burgerzin en burgerschapseducatie?
onderzoeksvraag
VOETen burgerzin en burgerschapseducatie
kennis
component
toetsen
norm
attitudes
vragenlijsten
geen
norm
Bereiken leerlingen van het tweede leerjaar van de
“derde graad aso, bso, kso en tso” de
vakoverschrijdende eindtermen (VOETen) met
betrekking tot burgerzin en burgerschapseducatie?
onderzoeksvraag
zelfde VOETen ⇒ zelfde toetsen en vragenlijsten
toetsen
1. socio-economisch
en duurzaam
handelen
context 1: lichamelijke gezondheid en veiligheid
context 2: mentale gezondheid
context 3: socio-relationele ontwikkeling
context 4: omgeving en duurzame ontwikkelingcontext 5: politiek-juridische samenlevingcontext 6: socio-economische samenlevingcontext 7: socio-culturele samenleving
contexten in de VOETen
1. socio-economisch en duurzaam handelen
In sommige landen verleent de overheid sociale zekerheid.
Waarom?
A Omdat een overheid de verantwoordelijkheid heeft om
voor alle burgers te zorgen.
B Omdat een overheid die sociale zekerheid verleent, door
alle burgers wordt gewaardeerd.
C Omdat een overheid de verantwoordelijkheid heeft om
burgers aan te moedigen om harder te werken.
D Omdat een overheid indruk wil maken op overheden in
andere landen.
1. socio-economisch en duurzaam handelen
Juist of fout?
a. Alle energie afkomstig uit natuurlijke
bronnen is hernieuwbare energie.
juist fout
b. Hernieuwbare energie kost niets. juist fout
toetsen
1. socio-economisch
en duurzaam
handelen
context 1: lichamelijke gezondheid en veiligheid
context 2: mentale gezondheid
context 3: socio-relationele ontwikkelingcontext 4: omgeving en duurzame ontwikkeling
context 5: politiek-juridische samenleving
context 6: socio-economische samenleving
context 7: socio-culturele samenleving
contexten in de VOETen
2. relaties en cultuur
2. relaties en cultuur
Ieder jaar organiseert de Polderschool een activiteit waarbij
leerlingen klusjes doen in hun gemeente. Dit jaar planten ze bomen
in het plaatselijke park.
Wat is de meest waarschijnlijke reden waarom de school dergelijke
activiteiten organiseert?
A Om leerlingen te stimuleren een bijdrage te leveren aan hun
gemeenschap.
B Om te voorkomen dat leerlingen zich gaan vervelen door de hele
dag in de klas te zitten.
C Om leerlingen de waarde van hard werken te laten begrijpen.
D Om leerlingen te tonen waar het gemeentebestuur faalt in zijn
verplichtingen.
2. relaties en cultuur
Carla bestelt een taxi bij een taxibedrijf. Ze vraagt expliciet om
een blanke chauffeur en het taxibedrijf beantwoordt die wens.
Wie maakt zich schuldig aan discriminatie?
A Niemand maakt zich schuldig aan discriminatie.
B Enkel Carla maakt zich schuldig aan discriminatie.
C Enkel het taxibedrijf maakt zich schuldig aan discriminatie.
D Carla en het taxibedrijf maken zich beiden schuldig aan
discriminatie.
toetsen
1. socio-economisch
en duurzaam
handelen
context 1: lichamelijke gezondheid en veiligheid
context 2: mentale gezondheid
context 3: socio-relationele ontwikkeling
context 4: omgeving en duurzame ontwikkeling
context 5: politiek-juridische samenlevingcontext 6: socio-economische samenleving
context 7: socio-culturele samenleving
contexten in de VOETen
2. relaties en cultuur 3. democratisch
handelen
3. democratisch handelen
Op de verkiezingslijsten in België moeten evenveel mannen als
vrouwen staan.
De eerste twee kandidaten op de lijst moeten van een
verschillend geslacht zijn.
Waarom werd deze maatregel ingevoerd?
A Zo wordt vermeden dat mannen beslissingen moeten nemen
over zaken die vrouwen aanbelangen.
B Zo wordt de maatschappij weerspiegeld die gelijke kansen
tussen mannen en vrouwen belangrijk vindt.
C Door meer vrouwen op de lijst te zetten, wordt de politiek
minder hard.
D Door meer vrouwen op de lijst te zetten, kan de politiek
makkelijker beslissingen nemen aangaande kinderen.
3. democratisch handelen
Na welke verkiezingen worden de schepenen aangesteld?
A na de Europese verkiezingen
B na de federale (nationale) verkiezingen
C na de gemeenteraadsverkiezingen
D na de regionale verkiezingen
• beleid
• aanbod
vragenlijsten
• achtergrond- en gezinskenmerken
• aspecten van burgerschap
• attitudes t.o.v. burgerschaps-
gerelateerde thema’s
• leerlingen en ouders
• school
afname van de peiling
• op 3 maart 2016 (samen met ICCS)
• alle leerlingen maakten de drie toetsen en de vragenlijst
beschrijving van de
steekproef
aantallen
• drie onafhankelijke steekproeven
aso1508 leerlingen
94 klassen
70 scholen
tkso1420 leerlingen
130 klassen
65 scholen
bso1185 leerlingen
135 klassen
59 scholen
geslacht
schoolse achterstand
leerproblemen
thuistaal
sociaal-economische status
cognitief stimulerend thuisklimaat
studiegebieden aso
studiegebied percentage
wetenschappen 28%
economie 23%
humane wetenschappen 21%
klassieke talen 21%
moderne talen 7%
studiegebied percentage
personenzorg 35%
mechanica-elektriciteit 18%
handel 17%
chemie 8%
overige tso en kso 22%
studiegebieden tkso
studiegebieden bso
studiegebied percentage
personenzorg 29%
handel 20%
mechanica-elektriciteit 14%
voeding 7%
overige bso 29%
resultaten van de
peiling
1. vragenlijsten
Aspecten Attitudes Aanbod
interesse en engagement
bso
tkso
aso
interesse in actualiteit
no
oit o
f
bijn
a n
oo
it
ma
an
delij
ks
we
ke
lijks
da
ge
lijks o
f
bijn
a d
age
lijks
no
oit o
f
bijn
a n
oo
it
bso
tkso
aso
politiek of sociaal engagement op sociale media
ma
an
delij
ks
we
ke
lijks
da
ge
lijks o
f
bijn
a d
age
lijks
wat hebben leerlingen geleerd?
politiek
economie
kritisch
denken
zelfconcept t.a.v. burgerzin
bso
tkso
aso
he
lem
aal
nie
t go
ed
nie
t zo
go
ed
red
elij
k g
oe
d
he
el go
ed
Attitudes
1. conventioneel burgerschap
2. sociaal burgerschap
3. vertrouwen in instellingen
4. houding t.o.v. gelijkheid
bso
tkso
aso
he
lem
aal n
iet
be
lan
grijk
nie
t zo
be
lan
grijk
ee
rde
r b
ela
ngrijk
ze
er
be
lan
grijk
bso
tkso
aso
he
lem
aal n
iet
be
lan
grijk
nie
t zo
be
lan
grijk
ee
rde
r b
ela
ngrijk
ze
er
be
lan
grijk
1. conventioneel burgerschap
2. sociaal burgerschap
3. vertrouwen in instellingen
4. gelijkheid
organisatie
VOETen en contexten
werkvormen
schoolklimaat
2. toetsen
percentage leerlingen dat de eindtermen haalt
resultaten per leerlingengroep
resultaten per leerlingengroep
resultaten per studiegebied: aso
studiegebied
ASO 99% 95% 99%
economie 99% 96% 98%
humane wetenschappen 95% 92% 98%
klassieke talen 99% 97% 100%
moderne talen 99% 99% 99%
wetenschappen 100% 96% 100%
socio-economisch &
duurzaam handelen
relaties &
cultuurdemocratisch
handelen
resultaten per studiegebied: tkso
studiegebied
TKSO 89% 85% 91%
chemie 97% 97% 95%
handel 93% 82% 94%
mechanica-elektriciteit 89% 84% 90%
personenzorg 88% 85% 91%
overige tkso 87% 82% 86%
socio-economisch &
duurzaam handelen
relaties &
cultuurdemocratisch
handelen
resultaten per studiegebied: bso
studiegebied
BSO 45% 43% 46%
handel 47% 45% 50%
mechanica-elektriciteit 45% 36% 43%
personenzorg 40% 51% 51%
voeding 52% 46% 51%
overige 46% 38% 40%
socio-economisch &
duurzaam handelen
relaties &
cultuurdemocratisch
handelen
3. samenhang met
achtergrondkenmerkenkennistoetsen
overzicht kenmerken context en input
leerlingkenmerken schoolkenmerken
geslacht schooltype
leeftijd onderwijsnet
thuistaal verstedelijkingsgraad
aantal boeken thuis GOK-concentratiegraad
studiegebied
leermoeilijkheden
sociaal-economische status
Socio-economisch
en duurzaam
handelen
Relaties en
cultuur
Democratisch
handelen
ASO
Economie + + +
Humane wetenschappen + + +
Klassieke talen + + +
Moderne talen + + +
Wetenschappen + + +
TKSO
Personenzorg tso°
Chemie tso + + +
Handel tso +
Mechanica-elektriciteit tso
Overige tkso
BSO
Handel bso - - -
Mechanica-elektriciteit bso - - -
Personenzorg bso - - -
Voeding bso - - -
Overige bso - - -
studiegebied
socio-economisch &duurzaam handelen
relaties &cultuur
democratischhandelen
Socio-economisch
en duurzaam
handelen
Relaties en
cultuur
Democratisch
handelen
Geslacht (t.o.v. jongen)
meisje - - -
Schoolse achterstand (t.o.v. op leeftijd)
één jaar achter -
Diagnose (telkens t.o.v. geen)
Dyslexie -
Dyscalculie - -
ADHD -
Migratieachtergrond (t.o.v. in België geboren)
Eerste generatie
ouder dan 12 bij immigratie -
tussen 5 en 12 bij immigratie -
jonger dan 5 bij immigratie +
geen info verblijfsduur -
Tweede generatie
leerling-kenmerken
socio-economisch &duurzaam handelen
relaties &cultuur
democratischhandelen
Socio-economisch
en duurzaam
handelen
Relaties en
cultuur
Democratisch
handelen
Thuistaal (t.o.v. Nederlands)
Nederlands en ander - - -
Ander - - -
Aantal boeken thuis (t.o.v.0-10)
11 - 25 +
26 - 100 + + +
101 - 200 + + +
Meer dan 200 + + +
Stimulerend thuisklimaat + + +
Interesse moeder in politieke en
sociale onderwerpen+
gezins-kenmerken
socio-economisch &duurzaam handelen
relaties &cultuur
democratischhandelen
aspecten & attitudes mbt
burgerzin socio-economisch &duurzaam handelen
relaties &cultuur
democratischhandelen
Socio-economisch
en duurzaam
handelen
Relaties en
cultuur
Democratisch
handelen
Schooltype (t.o.v. aso)
TSO/BSO/KSO +
Onderwijsnet (t.o.v. vrij)
Officieel -
GOK_gecentreerd - - -
school-kenmerken
socio-economisch &duurzaam handelen
relaties &cultuur
democratischhandelen
4. samenhang met
achtergrondkenmerkenattitudes
attitudes als afhankelijke variabele
1. conventioneel burgerschap
2. sociaal burgerschap
3. vertrouwen in instellingen
4. houding t.o.v. gelijkheid
→ ook hier controle voor leerling- en school-
kenmerken
Conventioneel
burgerschap
Sociaal
burgerschap Vertrouwen Gelijkheid
ASO
Economie + -
Humane wetenschappen +
Klassieke talen + + +
Moderne talen +
Wetenschappen + -
TKSO
Personenzorg tso°
Chemie tso - - -
Handel tso -
Mechanica-elektriciteit tso - - -
Overige tkso - - -
BSO
Handel bso - -
Mechanica-elektriciteit bso - - -
Personenzorg bso - - - -
Voeding bso - - -
Overige bso - - - -
studiegebiedconventioneelburgerschap
sociaalburgerschap
vertrouwen gelijkheid
Conventioneel
burgerschap
Sociaal
burgerschap Vertrouwen Gelijkheid
Geslacht (t.o.v. jongen)
meisje + +
Schoolse achterstand (t.o.v. op leeftijd)
één jaar achter + +
twee of meer jaar achter + + +
leerling-kenmerken conventioneel
burgerschapsociaal
burgerschap
vertrouwen gelijkheid
Conventioneel
burgerschap
Sociaal
burgerschap Vertrouwen Gelijkheid
Thuistaal (t.o.v. Nederlands)
Nederlands en ander + + +
Ander + + +
Aantal boeken thuis (t.o.v.0-10)
11 - 25 + + +
26 - 100 + + +
101 - 200 + +
Meer dan 200 + + +
SES +
Stimulerend thuisklimaat + + + +
Conventioneel burgerschap ouders + + + +
Sociaal burgerschap ouders + + + +
gezins-kenmerken conventioneel
burgerschapsociaal
burgerschap
vertrouwen gelijkheid
aspecten vanburgerschap conventioneel
burgerschapsociaal
burgerschap
vertrouwen gelijkheid
conclusies
• globaal heel goede resultaten (≥ 80%)
• enkele aandachtspunten
1. grote verschillen tussen onderwijsvormen in
�behalen van de eindtermen (kennistoetsen)
• zeer goede resultaten voor aso, tso en kso
• zwakke resultaten voor bso (43% tot 46%) ~ resultaten PAV
�attitudes en aspecten m.b.t. burgerzin
• aso hoogst
• bso laagst
conclusies
2. belang van leerling- en gezinskenmerken
� geslacht
o meisjes doen het minder goed op de kennistoetsen dan
jongens
o maar ze vertonen wel een hogere mate van sociaal
burgerschap en gelijkheid
� thuistaal
o leerlingen met een andere thuistaal doen het minder goed op
de toetsen dan leerlingen die thuis Nederlands spreken
o maar ze scoren wel hoger op de attitudeschalen,
uitgezonderd ‘vertrouwen’
conclusies
� thuisomgeving
o stimulerend thuisklimaat en cultureel kapitaal
→ sterke samenhang met de prestaties van de leerlingen op de toetsen en met de scores op de attitudeschalen
o interesse van de ouders in politieke en sociale onderwerpen
en de mate waarin ze belang hechten aan conventioneel en
sociaal burgerschap
→ vooral positieve samenhang met de attitudes van de leerlingen
conclusies
• aanbod burgerzin op school
o leerkrachten humane wetenschappen (~ 90%)
o als vakoverschrijdende activiteit of project (~ 80%)
• schoolklimaat wordt als positief ervaren!
→ vooral positieve samenhang met de attitudes van de leerlingen
Recommended