Përkatësia Gjinore dhe Zhvillimi

Përkatësia Gjinore dhe Përkatësia Gjinore dhe ZhvillimiZhvillimi

Koncepte kryesoreKoncepte kryesore

Përkatësia Gjinore kundrejt SeksitPërkatësia Gjinore kundrejt Seksit

Përkatësia Gjinore (Gender), i referohet mundësive Përkatësia Gjinore (Gender), i referohet mundësive dhe normave të shoqërisë, të lidhura me faktin e të dhe normave të shoqërisë, të lidhura me faktin e të qenit burrë apo grua, vajzë apo djalë, si dhe qenit burrë apo grua, vajzë apo djalë, si dhe marrëdhënieve mes grave dhe burrave.marrëdhënieve mes grave dhe burrave.

Seksi ka të bëjë me dallimet biologjike midis Seksi ka të bëjë me dallimet biologjike midis meshkujve dhe femrave, të cilat janë universale meshkujve dhe femrave, të cilat janë universale dhe nuk ndryshojnë në mënyrë natyrale. Ai ka të dhe nuk ndryshojnë në mënyrë natyrale. Ai ka të bëjë me ndryshimet e mundshme në organet bëjë me ndryshimet e mundshme në organet seksuale dhe funksionet riprodhuese.seksuale dhe funksionet riprodhuese.

Përkatësia Gjinore kundrejt SeksitPërkatësia Gjinore kundrejt Seksit Përkatësia gjinore përcakton se çfarë pritet, Përkatësia gjinore përcakton se çfarë pritet,

lejohet dhe vlerësohet tek një grua apo një lejohet dhe vlerësohet tek një grua apo një burrë në një moment të caktuar.burrë në një moment të caktuar.

Përkatësia gjinore i referohet përcaktimit Përkatësia gjinore i referohet përcaktimit socio-kulturor të burrit dhe të gruas, socio-kulturor të burrit dhe të gruas, mënyrës se si shoqëritë bëjnë dallimin mes mënyrës se si shoqëritë bëjnë dallimin mes burrave dhe grave dhe u caktojnë atyre role burrave dhe grave dhe u caktojnë atyre role shoqërore.shoqërore.

Ajo përdoret si mjet analitik për të kuptuar Ajo përdoret si mjet analitik për të kuptuar realitetet sociale, në lidhje me burrat dhe realitetet sociale, në lidhje me burrat dhe gratë.gratë.

SocializimiSocializimi

Përvoja jetësore sociale, përmes së Përvoja jetësore sociale, përmes së cilës individët zhvillojnë potencialin cilës individët zhvillojnë potencialin e tyre njerëzor dhe mësojnë e tyre njerëzor dhe mësojnë mënyrën e jetesës dhe kulturën e mënyrën e jetesës dhe kulturën e tyre.tyre.

I gjithë “paketimi” shoqëror dhe kulturor I gjithë “paketimi” shoqëror dhe kulturor që bëhet për vajzat dhe djemtë që nga që bëhet për vajzat dhe djemtë që nga lindja e tutje, duke I mësuar rolet gjinore, lindja e tutje, duke I mësuar rolet gjinore, quhet “gjinizim” ose “indoktrinim gjinor”.quhet “gjinizim” ose “indoktrinim gjinor”.

PROÇESI I SOCIALIZIMITPROÇESI I SOCIALIZIMIT

Sipas Ruth HARLEYSipas Ruth HARLEY socializimi ndodh p socializimi ndodh pëërmes 4 rmes 4 proçeseve :proçeseve :

1.1. ManipulimiManipulimi- mënyra se si trajtohet një fëmijë - mënyra se si trajtohet një fëmijë (djemtë të fortë, vajzat të bukura);(djemtë të fortë, vajzat të bukura);

2.2. KanalizimiKanalizimi - drejtimi i vëmendjes së fëmijëve - drejtimi i vëmendjes së fëmijëve ndaj objekteve apo aspekteve të objekteve;ndaj objekteve apo aspekteve të objekteve;

3.3. EmEmëërtimrtimetet gojor gojoree – shprehjet verbale me të – shprehjet verbale me të cilat u drejtohemi fëmijëve;cilat u drejtohemi fëmijëve;

4.4. Ekspozimi ndaj aktiviteteveEkspozimi ndaj aktiviteteve – aktivitete – aktivitete tradicionale mashkullore dhe femërore në të tradicionale mashkullore dhe femërore në të cilët përfshihen djemtë dhe vajzat.cilët përfshihen djemtë dhe vajzat.

Diversitet!Diversitet!

Gratë dhe burrat nuk janë kategori Gratë dhe burrat nuk janë kategori homogjenehomogjene

ngjyrëngjyrë fe/etnicitetfe/etnicitet moshë/gjeneratëmoshë/gjeneratë status martesorstatus martesor fëmijë/strukturë familjarefëmijë/strukturë familjare klasaklasa

Rolet Gjinore:Rolet Gjinore:

… … janë rreth pritshmërive dhe janë rreth pritshmërive dhe përgjegjësivepërgjegjësive

… … lidhen me të gjitha aspektet e lidhen me të gjitha aspektet e jetës së grave dhe burrave, nevojave jetës së grave dhe burrave, nevojave dhe interesave të tyre të veçanta, dhe interesave të tyre të veçanta, aksesit në burime dhe mundësi të aksesit në burime dhe mundësi të ndryshme.ndryshme.

KëndvështrimiKëndvështrimi gjinor apo gjinor apo lente gjinore: lente gjinore: Të përdorësh një "këndvështrim gjinor" do të Të përdorësh një "këndvështrim gjinor" do të thotë ta trajtosh apo shqyrtosh një çështje, thotë ta trajtosh apo shqyrtosh një çështje, duke i kushtuar vëmendje të veçantë duke i kushtuar vëmendje të veçantë mënyrave potencialisht të ndryshme me të mënyrave potencialisht të ndryshme me të cilat burrat dhe gratë ndikohen apo mund të cilat burrat dhe gratë ndikohen apo mund të ndikohen. Kjo quhet gjithashtu të përdorësh ndikohen. Kjo quhet gjithashtu të përdorësh apo të shohësh nëpërmes "thjerrëzave apo të shohësh nëpërmes "thjerrëzave gjinore". Në një kuptim, ndodh pikërisht gjinore". Në një kuptim, ndodh pikërisht kështu: një filtër apo lente që thekson kështu: një filtër apo lente që thekson konkretisht ndryshimet reale apo potenciale konkretisht ndryshimet reale apo potenciale midis burrave dhe grave.midis burrave dhe grave.

Vlerësimi i ndikimit gjinorVlerësimi i ndikimit gjinor: : Shqyrtimi i propozimeve të politikave Shqyrtimi i propozimeve të politikave për të parë nëse ato do të ndikojnë për të parë nëse ato do të ndikojnë tek burrat dhe gratë në mënyra të tek burrat dhe gratë në mënyra të ndryshme, me qëllim përshtatjen e ndryshme, me qëllim përshtatjen e këtyre propozimeve për të siguruar këtyre propozimeve për të siguruar neutralizimin e pasojave neutralizimin e pasojave diskriminuese dhe për të çuar diskriminuese dhe për të çuar përpara barazinë gjinore.përpara barazinë gjinore.

DiskriminimDiskriminim– është një sjellje e dukshme me anë të së cilës – është një sjellje e dukshme me anë të së cilës individët trajtohen ndryshe dhe jo në mënyrë të individët trajtohen ndryshe dhe jo në mënyrë të favorshme, në bazë të racës, klasës, seksit apo statusit favorshme, në bazë të racës, klasës, seksit apo statusit kulturor të tyre.kulturor të tyre.Konsiderohet si përjashtim, pengesë dhe dallim i bërë në Konsiderohet si përjashtim, pengesë dhe dallim i bërë në

bazë të seksit, që ka si qëllim mohimin e ushtrimit të bazë të seksit, që ka si qëllim mohimin e ushtrimit të barabartë të të drejtave e lirive themelore të njeriut në të barabartë të të drejtave e lirive themelore të njeriut në të gjitha fushat (CEDAW).gjitha fushat (CEDAW).

Barazia Gjinore/Gender EqualityBarazia Gjinore/Gender Equality - koncept sipas të - koncept sipas të cilit të gjitha qeniet njerëzore, pa dallim race, seksi, cilit të gjitha qeniet njerëzore, pa dallim race, seksi, bindjeje fetare, niveli social-kulturor apo status bindjeje fetare, niveli social-kulturor apo status politik, duhet të kenë të drejta ligjore të barabarta. politik, duhet të kenë të drejta ligjore të barabarta.

Drejtësia gjinore/Gender EquityDrejtësia gjinore/Gender Equity – nënkupton – nënkupton nxitjen e barazisë personale, shoqërore, kulturore, nxitjen e barazisë personale, shoqërore, kulturore, politike dhe ekonomike për të gjithë.politike dhe ekonomike për të gjithë.

Barazia gjinore kundrejt Barazia gjinore kundrejt drejtësisë gjinoredrejtësisë gjinore

Barazia gjinore: Barazia gjinore: ii referohet trajtimit të njëjtë referohet trajtimit të njëjtë apo uniformitetit lidhur me sasinë, vlerën dhe apo uniformitetit lidhur me sasinë, vlerën dhe intensitetin e masave të marra e të zbatuara intensitetin e masave të marra e të zbatuara për burrat dhe gratë (legjislacioni).për burrat dhe gratë (legjislacioni).

Drejtësia gjinore:Drejtësia gjinore: nënkupton që të bëhet nënkupton që të bëhet çfarë është e nevojshme për të siguruar çfarë është e nevojshme për të siguruar barazi rezultateshbarazi rezultatesh në përvojat e jetës së në përvojat e jetës së burrave dhe grave. Ajo është e vështirë të burrave dhe grave. Ajo është e vështirë të shprehet përmes legjislacionit: trajtimi identik shprehet përmes legjislacionit: trajtimi identik mund të kënaqë kriterin e barazisë, por jo atë mund të kënaqë kriterin e barazisë, por jo atë të drejtësisë.të drejtësisë.

Të ndryshëm, por të barabartëTë ndryshëm, por të barabartë…jo të ngjashëm!…jo të ngjashëm!

Barazi:Barazi: MundësishMundësish Aksesi ndaj burimeveAksesi ndaj burimeve KontrolliKontrolli Të drejtashTë drejtash Të ardhurashTë ardhurash Nuk do të thotë thjesht një numër i barabartë grash Nuk do të thotë thjesht një numër i barabartë grash

dhe burrash apo vajzash dhe djemsh, në të gjitha dhe burrash apo vajzash dhe djemsh, në të gjitha aktivitetet.aktivitetet.

Nuk do të thotë domosdoshmërisht të trajtohen gratë Nuk do të thotë domosdoshmërisht të trajtohen gratë dhe burrat apo vajzat dhe djemtë në të njëjtën dhe burrat apo vajzat dhe djemtë në të njëjtën mënyrë.mënyrë.

FuqizimiFuqizimi

Një proçes, përmes të cilit burrat dhe Një proçes, përmes të cilit burrat dhe gratë që ndodhen në pozita të gratë që ndodhen në pozita të pafavorshme, rritin aksesin ndaj pafavorshme, rritin aksesin ndaj informacionit, burimeve e pushtetit informacionit, burimeve e pushtetit vendimmarrës si dhe ndërgjegjësimin vendimmarrës si dhe ndërgjegjësimin mbi pjesëmarrjen në jetën mbi pjesëmarrjen në jetën komunitare, me qëllim arritjen e një komunitare, me qëllim arritjen e një niveli të caktuar kontrolli.niveli të caktuar kontrolli.

Integrimi gjinorIntegrimi gjinor

Eshtë (ri), përmirësimi, zhvillimi dhe vlerësimi Eshtë (ri), përmirësimi, zhvillimi dhe vlerësimi I proceseve politike, në mënyrë që I proceseve politike, në mënyrë që perspektiva gjinore të mishërohet në të gjitha perspektiva gjinore të mishërohet në të gjitha politikat e të gjitha niveleve prej aktorëvë të politikat e të gjitha niveleve prej aktorëvë të përfshirë në politikë-berje. përfshirë në politikë-berje. Integrimi gjinor do te thotë që barazia gjinore Integrimi gjinor do te thotë që barazia gjinore të bëhet pjesë e plotë e politikave të të bëhet pjesë e plotë e politikave të zakonshme. Ai nënkupton një përkufizim më zakonshme. Ai nënkupton një përkufizim më të gjerë dhe më përfshirës të barazisë të gjerë dhe më përfshirës të barazisë gjinore, duke i dhënë vlerë ndryshimeve dhe gjinore, duke i dhënë vlerë ndryshimeve dhe larmisë.larmisë.

((Formulimi i përkufizimit është bërë nga Seksioni i Formulimi i përkufizimit është bërë nga Seksioni i Barazisë mes Grave dhe Burrave në Këshillin e Barazisë mes Grave dhe Burrave në Këshillin e EuropësEuropës.).)