View
144
Download
1
Category
Preview:
Citation preview
1
แผนภาพของภาคPHASE DIAGRAM
โครงสรางเนอหา
โ โ2
บทนา-แผนภาพของภาคความสามารถในการละลาย
การเปลยนโครงสรางของโลหะผสม
ภาค (Phase)สมดลของเฟส
ระบบ Binary Eutecticการเปลยนโครงสรางของ สมดลของเฟส
The GIBBS Phase Rule
การเปลยนโครงสรางของ EutecticI t di t Phแผนภาพภาคของระบบ
การตความแผนภาพของภาค
Intermediate PhasesPeritectic & EutectoidCongruent Phase Transformation
คาจากดความและแนวคด
3
องคประกอบ (Component) หมายถง ธาตรวมหรอสารประกอบทมารวมตวกนขนเปนโลหะผสม เชนกรณของทองเหลอง ทองเหลองประกอบขนจากทองแดงและสงกะส ดงนนจดวาทองเหลองมองคประกอบอย 2 องคประกอบสารละลายของแขงเปนสารละลายทประกอบดวยสารอยางนอย 2 ชนดขนไป โดยทจะมสารตวหนงทาหนาทเปนตวถกละลาย (Solute) และสารอกตวไป โดยทจะมสารตวหนงทาหนาทเปนตวถกละลาย (Solute) และสารอกตวจะทาหนาทเปนตวทาละลาย (Solvent)
โ ไ ระบบ หมายถงสวนของเนอวสดทพจารณา หรอ โลหะผสมทอาจะเกดขนไดทกรปแบบ
ความสามารถในการละลาย ( )(Solubility Limit)
4
ใ โ ใในระบบของโลหะผสมหลายๆ ชนด ตวถกละลายสามารถผสมลงในตวทาละลายโดยมลกษณะเปนสารละลายเนอเดยวทงหมดในสภาพของแขง จง
เรยกวา สารละลายของแขง (Solid Solution)ปรมาณของตวถกละลายทสามารถละลายไดสงสดในสารละลายของแขง เรยกวา ขดจากดการละลาย (Solubility Limit)ในกรณทปรมาณตวถกละลายมคามากเกนคาความสามารถในการละลายจะในกรณทปรมาณตวถกละลายมคามากเกนคาความสามารถในการละลายจะเกดเปนสารละลายของแขงอกชนดหนง หรอ สารประกอบ
ความสามารถในการละลาย ( )(Solubility Limit)
5
ภาค (Phase)( )6
ใ ใ Phase หมายถงสวนหนงสวนใดในระบบทมคณลกษณะทางกายภาพ (Physical characteristic) และเคม (Chemical characteristic) สมาเสมอและเหมอนกนโลหะบรสทธทกชนดจดเปนเฟส และยงไปกวานน สถานะทแตกตางกน เชน ของแขง ของเหลว กาซ กนบเปนเฟสทแตกตางกนอกดวยตวอยางจากระบบนาและนาตาล ตวอยางจากระบบนาและนาตาล
แผนภมเฟส (Phase Diagram) แผนภมเฟส (Phase Diagram) 7
ไ ใ แผนภมทแสดงวามเฟสอะไรบางในวสด ซงแปรตามการเปลยนของอณหภม ความดนและสวนผสมทงหมด
ม ค ว า ม ส า ค ญ ใ น ก า ร อ อกแบบแล ะ ค วบค มกระบวนการทางความรอน (heat treatment) ซงแผนภม( ) ของเฟสจะแสดงถงความสมพนธระหวางโครงสรางผลกกบคณสมบตเชงกลตางๆ และจดหลอมเหลวผลกกบคณสมบตเชงกลตางๆ และจดหลอมเหลว ซงจะแปรตามการเปลยนแปลงของอณหภม ความดน และสวนผสมดน และสวนผสม
ภาค (Phase)ภาค (Phase)8
สวนผสม และภาค (Components and Phases)สวนผสม (Components) หมายถง ธาตหรอสารประกอบทมาผสมดวยกน เชน และดวยกน เชน Al และ Cuภาค (Phases) หมายถงสวนทเปนเนอเดยวกนในเชงกายภาพ และแตกตางจากสวนอนในระบบ เชน α และ βแตกตางจากสวนอนในระบบ เชน α และ β
β (lighter phase)
α (darker
phase)Aluminum-CopperAlloy (
phase)
ผลกระทบของอณหภม และองคประกอบ ( ( )(Effect of T & Composition (Co)
9
การเปลยนแปลงอณหภมสามารถเปลยนจานวนของเฟสได เชน จากจด A ไปยงจด B
การเปลยนแปลงขององคประกอบสามารถเปลยนแปลงจานวนของเฟสได เชนจากจด B ไปยงB(100,70) D(100,90) จด D
°C)
1 phase100
2 phases
80 L
ratu
re (
°
L (liquid solution
40
60
80(liquid)
+ S
(solid
Te
mp
er ( q
i.e., syrup)
A(70,20) 2 phases
20
40 (solid sugar)
70 80 1006040200Co=Composition (wt% sugar)
p
0
สมดลของเฟส (PHASE EQUILIBRIUM)สมดลของเฟส (PHASE EQUILIBRIUM)10
เฟสไดอะแกรมมกจะถกสรางขนในสภาวะสมดล คอจะไมมการเปลยนแปลงเมอเวลาเปลยนไป คาวาสมดลนนจะสามารถอธบายไดในรปของพลงงานอสระ (Free Energy) คอพลงงานทอยในของ( ) ว สด และมลกษณะแปรเปล ยนอยตลอดเวลา เนองจากการไมเปนระเบยบของอะตอมหรอโมเลกลเนองจากการไมเปนระเบยบของอะตอมหรอโมเลกล (Entropy) ซงระบบทเกดสมดลนนจะมคาพลงงานอสระทนอยทสด โดยมาจากปจจย 3 ปจจยทนอยทสด โดยมาจากปจจย 3 ปจจย
1. อณหภม ( Temperature ; T )2. ความดน ( Pressure ; P )2. ความดน ( Pressure ; P )3. สวนผสม ( Composition; µ )
THE GIBBS PHASE RULETHE GIBBS PHASE RULE11
ใ จากกฎเกณฑทาง Thermodynamic ทาใหทราบความสมพนธระหวาง Phase ทสามารถมไดในภาวะ
ใ สมดลในระบบ, จานวนทนอยทสดของสวนผสม และร ะด บคว ามอ ส ร ะ โดยท ง 3 ต ว แป รน จ ะ ไดความสมพนธวา GIBBS PHASE RULEคา Degree of Freedom คอจานวนตวแปรทเราสามารถgเลอกกาหนดคาได (Independent Variable) และจะสงผลไปยงตวแปรอนๆในระบบไปยงตวแปรอนๆในระบบ
GIBB’S PHASE RULE (Pure Metal)GIBB S PHASE RULE (Pure Metal)12
P + F = C + 2
P = จานวนของ Phase ในระบบทพจารณาP = จานวนของ Phase ในระบบทพจารณาC = จานวนสวนผสมในระบบ ทสามารถอยอยางอสระไดได , componentF = ระดบความอสระ (degrees of freedom)2 = คาความสามารถทจะกาหนดความดนและอณหภม = คาคงท
แผนภาพของธาตบรสทธแผนภาพของธาตบรสทธ13
เมอพจารณาจากรปทจด Triple point จะม 3 phase และใน ระบบมสวนผสมเดยวคอ นา ดงนนเราสามารถ
คานวณหา ระดบความอสระไดโดย14
P + F = C + P + F = C + 22
3 3 + F = + F = 1 1 + + 22
F F 00F = F = 00
สรปไดวา ทจด Triple point ตวแปรตางๆไมวาจะเปนอณหภมหรอความดนจะถกกาหนดป เปนคาคงทคานเทานน เราเรยกจดนวา invariant point
ระดบความอสระระดบความอสระ15
2 ฟส ส โ บรเวณทม 2 เฟส จดบนเสนโคงเยอกแขงระหวางของเหลวและของแขง ; P = 2
P + F = C + 2 2 + F = 1 + 2
F = 1
บรเวณทม 1 เฟส จดใดๆในบรเวณทมเฟสเดยว ; P = 1
P + F = C + 21 + F = 1 + 2
F = 2
16
เฟสไดอะแกรมของความดน-อณหภม (P-T)ของเหลกบรสทธ
แผนภาพภาคของระบบ 2 ธาต( )(Phase Diagram of Binary System)
17
ระบบสมดลของธาต 2 ธาต มอย 5 ระบบ ดงน1. ระบบสารละลายแขง (Solid solution system)
เปนระบบท โลหะหรอธาตทงสอง ตางผสมและละลายกนไดทกสดสวน ทงในสภาพของเหลวและของแขง
2. ระบบยเทคตค (Eutectic system)เปนระบบท โลหะหรอธาตทงสอง ตางผสมและละลายกนไดทกสดสวนในเปนระบบท โลหะหรอธาตทงสอง ตางผสมและละลายกนไดทกสดสวนในสภาพของเหลว แตแยกกนอยางเดดขาดในสภาพของแขง
แผนภาพภาคของระบบ 2 ธาต (ตอ)( )(Phase Diagram of Binary System)
18
3. ระบบผสมระหว างระบบสารละลายแขง กบระบบย เทคตคเปนระบบท โลหะหรอธาตทงสอง ตางผสมและละลายกนไดทกสดสวนในสภาพของเหลว และละลายกนไดบางในสภาพของแขง
4. ระบบทเกดจากปฎกรยาเพอรเทคตค (Peritectic reaction)เปนระบบท โลหะหรอธาตทงสอง ตางผสมและละลายกนไดทกสดสวนในสภาพของเหลว และแขงตวตามปฎกรยาเพอร-เทคตกฎ
5. สารประกอบระหวางโลหะ (Intermetallic compound)เปนระบบท โลหะหรอธาตทงสอง ตางผสมและละลายกนไดทงหมดในเปนระบบท โลหะหรอธาตทงสอง ตางผสมและละลายกนไดทงหมดในสภาพของเหลว และรวมกนเปนสารประกอบในสภาพของแขง
19
ตวอยางแผนภาพภาคของระบบ 2 ธาต( )(Phase Diagram of Binary System)
20
การตความจากแผนภาพของภาคการตความจากแผนภาพของภาค21
ใ ในการตความ จะตองสามารถระบสงตางๆ ดงน
ประเภทของ Phase ทปรากฏอย
สวนผสมของ Phase ทปรากฏอยนน (Phase Composition)
ปรมาณสารสมพทธของ ปPhase ทปรากฏอย (Phase
Amounts)
สวนประกอบของเฟส (Composition of phases)
22
T(°C)
usTAA
tie line
1300 L (liquid) liquidusTA tie line
L + α
α solidus
TBB L +
1200
α (solid)L + α
DTD
20 30 40 50
TD
433532CC C wt% NiCoCL Cα
ปรมาณสารสมพทธของเฟส( )(weight fractions of phases)
23
ปรมาณสารสมพทธของเฟส( )(weight fractions of phases)
24
C = 35wt%Ni
T(°C)
TAA
At TA: Only Liquid (L)
WL = 100wt%, Wα = 0
Co = 35wt%Ni
1300 L (liquid) liquidusTAA
tie line
L + α
L , αAt TD: Only Solid (α)
WL = 0, Wα = 100wt%
α
solidusTB
B L +
R S
At TB: Both α and L
1200α
(solid)L + α
DTD
WL = SR + S
=43 − 3543 − 32
= 73wt %
20 30 40 50433532CoCL Cα
Wα = RR + S
= 27wt%
wt% Ni
กฎของคานงด THE LEVER RULE : A PROOF• Sum of weight fractions: WL + Wα = 1
C W C W C
ฎ
• Conservation of mass (Ni):
• Combine above equations: Co = WLCL + WαCα
= RR + S
Wα =Co − CLCα − CL
= SR + S
WL= Cα − Co
Cα − CL α LCα CL
• A geometric interpretation:C moment equilibrium:Co
R S
CL Cαmoment equilibrium:
WLR = WαS
WαWL 1− Wα
l i i L R l
25
solving gives Lever Rule
การเปลยนโครงสรางของโลหะผสมเนอเดยว
( ˚ ) โ ป26
จด a (1300 C) โลหะผสมเปนของเหลวทงหมด มสวนผสมคอ 35%Ni-65%Cu
b (1260˚C) ฟส αจด b (1260 C) เรมมของแขงเฟส αเกดขน สวนผสมทเกดขน คอ
เฟส α 46%Ni 54%Cuเฟส α 46%Ni-54%Cuเฟส L 35%Ni-65%Cu
ส ส ฟส α ฟส L สวนผสมของทงเฟส α และเฟส L สามารถเปลยนแปลงหลงเยนตวไดอก นนคอ เปลยนไปตามเสน solidus และ Liquidus
และอตราสวนผสมของ α ยงคงเพมขนตามการเยนตว
รปจาลองการเปลยนโครงสรางของโลหะผสม Nickel - Copper
ระบบยเทกตกแบบสององคประกอบ( )( Binary Eutectic Alloy System)
27
โ ไ ใเปนระบบทโลหะ หรอธาตทงสองตางละลายกนไดทกสดสวนในสภาพของเหลว แตจะแยกเดดขาดในสภาพของแขง
EUTECTICEUTECTIC
Liquid Solid A + Solid BTEMPERATURETEMPERATURE
COOLINGCOOLINGCOOLINGCOOLING
ระบบยเทกตก ( Bi E i All S )( Binary Eutectic Alloy System)
28
ป 5 6 โ รปท 5.6 แสดงแผนภาพสมดลของโลหะผสมระหวาง Bi และ Cd
ระบบ BINARY EUTECTIC (ระบบยเทกตก แบบ 2 องคประกอบ)(ระบบยเทกตก แบบ 2 องคประกอบ)
29
เสน CBA คอเสนขดจากดการละลายของเงน
ขดจากดการละลายของเงนมคาประมาณ 8% โดยนาหนกของเงน
ใเ ม อ เต ม เ ง นลง ในทองแดง อณหภมทโลหะผสมทงหมดจะเรมกลายเปนของเหลวลดตาลงตามเสน Liquidus หรอ อ ณ ห ภ ม ห ล อ ม เ ห ล ว ข อ งทองแดงลดลงเมอเตมเงน
จด E เรยกจดตายตว (Invariant point) มสวนผสมเปน C และอณหภมเปน T
รปท 5.4 Phase Diagram ของโลหะผสม Copper - Silver
เปน CE และอณหภมเปน TE
ระบบ BINARY EUTECTIC ป(ระบบยเทกตก แบบ 2 องคประกอบ)
30
Liquid (CLiquid (CEE) ) αα(C(CααEE) + ) + ββ(C(CββEE))
หรออาจอธบายไดวาในขณะทเกดการแขงตวนนของเหลว 1 Phase เปลยนเปนของแขง 2 Phase ไดแกของเหลว 1 Phase เปลยนเปนของแขง 2 Phase ไดแกของแขง α และของแขง β ณ อณหภม TE และจะเกดยอนกลบถาเราเพมอณหภมขน ซงปฏกรยาเกดยอนกลบถาเราเพมอณหภมขน ซงปฏกรยาดงกลาวนเรยกวาปฏกรยา Eutectic Reaction (Eutectic หมายถง งายตอการถกหลอมเหลว)หมายถง งายตอการถกหลอมเหลว)
ตวอยางตวอยาง31
โ ( โลหะผสม 40 wt% Sn - 60 wt% Pb ณ อณหภม 150oC (ดงรปในslideหนาถดไป) ถามวา
(a) ปรากฎ phase อะไรขนบาง(b) Phase ทปรากฎนนมสวนผสมทางเคมเทาไหรฎ(c) ใหคานวณหาปรมาณสารสมพทธของ phase ตางๆทเกดขน
(d) ใหคานวณหาปรมาตรสารสมพทธของ phase ตางๆทเกดขนเกดขน
โดยกาหนดใหความหนาแนนของของแขง Pb และ Sn มคาเทากบ 11 23 และ 7 24 g/cm3 ตามลาดบSn มคาเทากบ 11.23 และ 7.24 g/cm3 ตามลาดบ
ตวอยาง 40 wt% Sn - 60 wt% Pb ตวอยาง 40 wt% Sn 60 wt% Pb 32
เฉลยตวอยางเฉลยตวอยาง
( ฟ β33
(a) ทจด B จะมเฟส α กบ β(b)
α (10 wt%-Sn – 90 wt% Pb)β (98 wt%-Sn – 2 wt% Pb)β (98 wt% Sn 2 wt% Pb)
98 40C C(c) 1 98 40 0.6698 10
C CW
C Cβ
αβ α
− −= = =
− −
1 40 10 0.3498 10
C CWC C
αβ
− −= = =
98 10C Cβ α− −
เฉลยตวอยางเฉลยตวอยาง
10034
(d) ( ) ( )
100Sn PbC Cα
α αρ
ρ ρ
=+
Sn Pbρ ρ
3100 10.64 /10 90 g cmαρ = =
3 37.24 / 11.23 /g cm g cm+
100( ) ( )
100Sn PbC Cβ
β βρ
ρ ρ
=+
Sn Pbρ ρ
3100 7.29 /98 2 g cmβρ = =
3 398 2
7.24 / 11.23 /
g
g cm g cm
βρ+
เฉลยตวอยางเฉลยตวอยาง
ป β35
หาคาปรมาตรสารสมพทธ Vα และ Vβ
30.66
10 64 /Wα
3
3 3
10.64 / 0.570.66 0.3410.64 / 7.29 /
g cmV WWg cm g cm
αα
βα
α β
ρ
ρ ρ
= = =++
β
0 34Wβ
30.34
7.29 / 0.430.66 0.34g cmV WW
β
ββ
βα
ρ= = =
++ 3 310.64 / 7.29 /g cm g cmα βρ ρ
++
36
รปท 5.5 Phase Diagram ของโลหะผสม Pb-Sn
โครงสรางจลภาคของโลหะผสมยเทกตก
37
กรณท 1 สวนผสมอยระหวางสารบรสทธก บ ข ด จ า ก ด ก า ร ล ะ ล า ย ส ง ส ด ทอณหภมหอง การแขงตวจะเกดขนอยางสมบรณทจดตด ของเสนปะ ww’ กบ Solidus โลหะผสมทไดหลงจากการแขงตวแบบโลหะผสมทไดหลงจากการแขงตวแบบสมบรณ จะมหลายผลก
รปทการเปลยนโครงสรางของโลหะผสม Pb – Sn ทสวนผสม C1
โครงสรางจลภาคของโลหะผสมย
38
เทกตกกรณท 2 สวนผสมอยระหวางขดจากดการละลายทอณหภมหองและขดจากดการละลายสงสดทอณหภมยเทกตกการแขงตวจะเกดขนอยางสมบรณทจดตด ของเสนปะ xx’ กบ Solidus จดหลงจากผานเสน Solvus ไปแลว จะจดหลงจากผานเสน Solvus ไปแลว จะเกนขดจากดการละลายทอณหภมหอง ทาใหเกดเฟส B t ใหเกดเฟส Beta
รปท จาลองการเปลยนโครงสรางของโลหะผสม Pb – Sn ทสวนผสม C2
โครงสรางจลภาคของโลหะผสมย
39
เทกตกกรณท 3 การแขงตวทสวนผสมยเทกตกเ มออณหภ มลดลงจะไม เกดการเปลยนแปลงจนกระทงผานอณหภมยเทกตก (183) การเกดเปนเฟส α และ β จะเกดการเกดเปนเฟส α และ β จะเกดการเปลยนแปลงการกระจายตวของต ะ ก ว แ ล ะ ด บ ก จ ง ท า ใ ห เ ก ดต ะ ก ว แ ล ะ ด บ ก จ ง ท า ใ ห เ ก ดโครงสรางเปนชนๆ เรยกโครงสรางยเทกตกเทกตก
รปท จาลองการเปลยนโครงสรางของโลหะผสม Pb – Sn ทสวนผสม C3
40
รปท 5 9 รปถายโครงสราง Eutectic แสดงถงการรปท 5.9 รปถายโครงสราง Eutectic แสดงถงการเรยงตวสลบกน (Lamellae) ซงสารละลายของแขง α คอชนทเปนสทบ สวนสารละลายของแขง β
คอชนทเปนสสวาง (กาลงขยาย 375 )คอชนทเปนสสวาง (กาลงขยาย 375x)
โครงสรางจลภาคของโลหะผสมย
41
เทกตกกรณท 4 อยบนเสน Isotherm เมออณหภมตากวาเสน Isotherm จะป ฟส ป ฟส αเปลยนจากเฟสของเหลวเปนเฟส α และ β ซงมโครงสรางยเทกตก โดยอาจจะเร ยก α และ β น ว า เปน โดยอาจจะเรยก α และ β นวาเปน สวนประกอบจลภาค (Microconstituents)
เฟส α ทเกดขนมาจากมสองรปแบบ คอเฟส α ทเกดขนมาจากมสองรปแบบ คอรปแบบทเยนตวผานเฟส α+L เรยกแอลฟาปฐมภม และอกรปแบบหนงเกดจากปฏกรยายเทกตก หรอเรยก ยเทกตกแอลฟา
รปท จาลองการเปลยนโครงสรางของโลหะผสม Pb – Sn ทสวนผสม C4
42
รปท 5.11 ภาพถายโลหะผสม Lead - Tin ทสวนผสม C4
HYPOEUTECTIC & HYPEREUTECTICT(°C)
300 L
(Pb-Sn System)
L + α200 α
α + β
TE βL + β
y )
Co wt% Sn20 40
100
60
α + β
080 100
Cohypoeutectic
Cohypereutectic
Co, wt% Sn20 400 60 80 100
18.361.9
97.8eutectic
hypereutectic: (illustration only)hypoeutectic: Co=50wt%Sn
eutectic: Co=61.9wt%Snβ
βββ
α
ααα
175
ββ
ββ
βα
α
αα
43
160µm175µm
eutectic micro-constituent
44
รป Phase Diagram ของโลหะผสม Tin – Lead เพอใชในการคานวณหาปรมาณสารสมพทธของโครงสรางแอลฟาปฐมภมและแอลฟายเทกตก ณ สวนผสม C4
P C• 18 3We = WL =
P =
C 4 – 18.3P + Q 61.9 – 18.3
Wα’ = Q = 61.9 - C•4
α P + Q 61.9 – 18.3
We = ปรมาณสารสมพทธของโครงสราง Eutectic (eutectic α + eutectic β)W ปรมาณสารสมพทธของเหลวกอนเกดปฏกรยาWL = ปรมาณสารสมพทธของเหลวกอนเกดปฏกรยาWα’ = ปรมาณสารสมพทธของโครงสรางแอลฟาปฐมภม
45
Q + R 97 8 - C•4Wα = Q + R = 97.8 C 4
P + Q + R 97.8 – 18.3
Wβ = P = C•4 – 18.3Wβ
P + Q + R 97.8 – 18.3
46
ตวอยางระบบยเทคตค47
ตวอยางระบบยเทคตค48
° (a) At the eutectic composition ( 61.9% Sn ) just below 183°C ทตรงนจะประกอบไปดวยเฟส α และ β ดงนน
αα ββαα ββ
==9797..5 5 –– 6161..9 9
((100100%)%)9797 55 1919 22
==6161..9 9 –– 1919..2 2
((100100%)%)9797 55 1919 229797..5 5 –– 1919..22
= = 4545..55%%
9797..5 5 –– 1919..22 = = 5454..55%%
ตวอยางระบบยเทคตค49
° ไ(b) The point c at 40% Sn and 230°C ทจดนประกอบไปดวย Liquid และ เฟส α ดงนน
LiquidLiquid αα
4040 1515 4848 4040==
40 40 –– 15 15 ((100100%)%)
4848 –– 1515==
48 48 –– 40 40 ((100100%)%)
48 48 –– 151548 48 1515 = = 7676%% = = 2424%%
ตวอยางระบบยเทคตค50
° ไ(c) The point d at 40% Sn and 183°C + ∆T ทจดนประกอบไปดวย Liquid และ เฟส α ดงนน
LiquidLiquid ααLiquidLiquid αα
6161 99 4040==
40 40 –– 1919..2 2 ((100100%)%)
6161 99 1919 22==
6161..9 9 –– 40 40 ((100100%)%)
6161..99 –– 1919..226161..9 9 –– 1919..22 = = 4949%%
6161..9 9 1919..22 = = 5151%%
ตวอยางระบบยเทคตค51
° ไ(d) The point e at 40% Sn and 183°C - ∆T ทจดนประกอบไปดวย α และ เฟส β ดงนน
αα ββ
9797 55 4040 4040 1919 22==
9797..5 5 –– 40 40 ((100100%)%)
9797..55 –– 1919..22==
40 40 –– 1919..2 2 ((100100%)%)
9797..5 5 –– 1919..229797..5 5 1919..22 = = 7373%% = = 2727%%
โ ° ใ
โจทยแบบฝกหด1.พจารณาโลหะผสมทม 80 wt% Ni และ 20 wt% Cu ท 1400°C วเคราะหเฟสในภาวะสมดล
1.1 เฟสอะไรบางทมอย ฟ1.2 สวนผสมทางเคม ของแตละเฟส
1.3 ปรมาณของแตละเฟสทมอย
33..55 ทท 5050%% AgAg และและ 600600°°CC33..5 5 ท ท 5050% % Ag Ag และ และ 600600 CC33..6 6 ท ท 9090% % Ag Ag และ และ 600600°°CC33..7 7 ท ท 7171..99% % Ag Ag และ และ 600600°°CC
52
รปสาหรบโจทยขอ 1
53
รปสาหรบโจทยขอ 2
54 รป Phase Diagram ของโลหะผสม Lead - Tin
2. วเคราะหเฟสทจดตางๆ3.1 ท 50% Ag และ 850°C3.1 ท 50% Ag และ 850 C3.2 ท 90% Ag และ 825°C3 3 ท 50% Ag และ 779°C + ∆t3.3 ท 50% Ag และ 779 C + ∆t3.4 ท 90% Ag และ 779°C + ∆t
รปPhase Diagram ของโลหะผสม Copper - Silver
55
5.11 แผนภมรปภาพของภาคทปรากฏโครงสราง INTERMEDIATE PHASES หรอสารประกอบ (COMPOUNDS)INTERMEDIATE PHASES หรอสารประกอบ (COMPOUNDS)
56• สารละลายของแขงขอบ (Terminal solid solution) มเฟสของแขงสองเฟสอย
บรเวณขอบของแผนภมเฟส• ใ น โ ล ห ะ ผ ส ม อ น ๆ อาจจ ะพบสา รล ะลายของแขงระหวางกลาง หรอเฟสระหวางกลาง เชน เฟสระหวางกลาง เชน ระบบทองแดง และสงกะส • เฟส β เปนสารละลาย
ของแขงทมการจดเรยงตวอยางเปนระเบยบ ทงทองแดงและสงกะสอยใน
รปท 5.13 Phase Diagram ของโลหะผสม Copper - Zinc
ทองแดงและสงกะสอยในตาแหนงทแนนอน
57
• ใ น บ า ง ร ะ บ บ จ ะ ม• ใ น บ า ง ร ะ บ บ จ ะ มสารประกอบระห า งกลา ง แทนท จ ะ เป นของแขง ซงสารประกอบเหลาน ม สตรทางเคมเฉพาะ •สารประกอบระหวางโ ล ห ะ -โ ล ห ะ เ ร ย ก โ ล ห ะ -โ ล ห ะ เ ร ย ก สารประกอบเชงโลหะ•ความสามารถในการล ะล ายขอ งต ะก ว ใ นสารละลายแมกนเซยมม
รปท 5.14 Phase Diagram ของโลหะผสม แมกนเซยมและตะกวคามาก
58
รปท 5.15 ภาพขยายของ Phase Diagram ของโลหะผสม Copper – Zinc
แสดงจด E; Eutectoid (558°C – 75 wt% Zn)แสดงจด E; Eutectoid (558 C – 75 wt% Zn)แสดงจด P; Peritectic (558°C – 78.6 wt% Zn)
5.12 ปฏกรยา PERITECTIC และปฏกรยา
ปฏกรยายตอยด คอ ปฏกรยาการ59
EUTECTOIDปฏกรยายตอยด คอ ปฏกรยาการเยนตวลงของระบบโลหะผสม แลวเกดการเปลยนแปลงจากเฟสของแขงเฟสหนงไปเปนของแขงสองเฟส จดตายตวทประกอบดวย 3 เฟส เรยกจดยเทกตอยด เสนไทไลนท
ลากผานตามแนวนอนเรยก เสนยเทกตอยดไอโซเทรมปฏกรยาดงสมการ ปฏกรยาดงสมการ
δ γ εCOOLINGCOOLINGδ γ + εCOOLINGCOOLING
HEATINGHEATING
ระบบเพอรเทคตก (Peritectic)60
เมอเพมอณหภมของแขงเฟสหนงจะเปลยนเปนเฟสของแขงอกเฟสหนงและเฟสของเหลว ตามสมการ
Liquid + Solid A Solid BCOOLINGCOOLINGLiquid Solid A Solid BHEATINGHEATING
ปฏกรยาเพอรเทคตกเกดขนทอณหภม 598 C และ
78.6%Zn-21.4%Cu ดงจด P ตามสมการ
δ L εCOOLINGCOOLINGδ +L εHEATINGHEATING
COOLINGCOOLING
61
62
ใ ป จากแผนภาพ Peritectic Diagram ใหหาคาปรมาณสารสมพทธของจดตอไปน
1) At 42.4% Ag and 1400°C2) At 42.4% Ag and 1186°C + ∆T2) At 42.4% Ag and 1186 C ∆T3) At 60% Ag and 1150°C
Example จากแผนภาพ Peritectic Diagram ใหหาคา Phase
Analysis ของจดตอไปนy 1) At 42.4% Ag and 1400°C
Phase Present : liquidComposition of phase : 55% Ag in liquid phase11
Composition of phase : 55% Ag in liquid phaseAmounts of phase : 42.4 – 7 (100%) = 74%
55 755 – 7Phase Present : alpha22
Composition of phase : 7% Ag in alpha phaseAmounts of phase : 55 – 42.4 (100%) = 26%
63
Amounts of phase : (100%) = 26%55 – 7
2) At 42.4% Ag and 1186°C + ∆TPhase Present : liquid
Composition of phase : 66 3% Ag in liquid phase11Composition of phase : 66.3% Ag in liquid phaseAmounts of phase : 42.4 – 10.5 (100%) = 57%
66 3 10 566.3 – 10.5Phase Present : alpha
C iti f h 10 5% A i l h h22Composition of phase : 10.5% Ag in alpha phaseAmounts of phase : 66.3 – 42.4 (100%) = 43%p ( )
66.3 – 10.5
64
3) At 60% Ag and 1150°C) g
Ph P t li id11Phase Present : liquidComposition of phase : 77% Ag in liquid phasep p g q pAmounts of phase : 60 – 48 (100%) = 41%
77 – 4877 48
Ph P t B t22Phase Present : BetaComposition of phase : 48% Ag in Beta phasep p g pAmounts of phase : 77 – 60 (100%) = 59%
77 – 4865
77 48
ป ปฏกรยา EUTECTOID66
จ กภ พทจ กภ พท 55 1313จากภาพท จากภาพท 55..1313
δ γ εCOOLINGCOOLINGδ γ + εHEATINGHEATING
67
รปท 5.16 ภาพขยายของ Phase Diagram ของโลหะผสม Copper – Zinc
แสดงจด E; Eutectoid (558°C – 75 wt% Zn)
แสดงจด P; Peritectic (558°C – 78.6 wt% Zn)
5.13 CONGRUENT PHASE TRANSFORMATION68
การเปลยน Phase โดยทไมมการเปลยนสวนผสมทางเคมนนเราเรยกวา Congruent Transformation และ ถาพจารณาในทางเรยกวา Congruent Transformation และ ถาพจารณาในทางกลบกน การเปลยน Phase โดยททสวนประกอบใดสวนประกอบ
หนงเปลยนสวนผสมทางเคมเรากเรยกวาเปนการเปลยน Phase แบบ Incongruentg
69 สาหรบสารประกอบ (Intermediate Compounds) ใ ปตางๆ (ดงในหวขอท 5.11) กถกแบงออกเปนแบบ
Congruent คอสารประกอบทไมมการเปลยนสวนผสมCongruent คอสารประกอบทไมมการเปลยนสวนผสมทางเคม ในขณะท มนเปลยนเฟส Phase หรอแบบ
Incongruent คอ สารประกอบทมการเปลยนสวนผสมทางเคมดวย ในขณะทมนเปลยน Phaseทางเคมดวย ในขณะทมนเปลยน Phase
Congruent 70
Mg – Si Magnesium - SiliconMg – Si Magnesium Silicon
Incongruent
71
แบบฝกหดทายบท
721. A magnesium-lead alloy of mass 7.5 kg consists of a solid α
phase that has a composition just slightly below the solubility limitphase that has a composition just slightly below the solubility limitat 300 oC(a) What mass of lead is in the alloy?(a) What mass of lead is in the alloy?(b) If the alloy is heated to 400 oC, how much more lead may bedissol ed in the α phase itho t e ceeding the sol bilit limit ofdissolved in the α phase without exceeding the solubility limit ofthis phase?
o ป 2. จากแผนภาพ Cu-Ag ทอณหภม 775 oC ประกอบดวย primary α และโครงสราง Eutectic พบวาปรมาณสารสมพทธทงสองเฟสมคาเทากบ 0 73 และ 0 27 ตามลาดบ ใหคานวณหาสวนผสมทางเคมของทงสอง0.73 และ 0.27 ตามลาดบ ใหคานวณหาสวนผสมทางเคมของทงสองเฟส
Recommended