PROGRAMLAMA DİLLERİ I - Mutlu YAPICImutluyapici.com/wp-content/uploads/2017/10/Program... ·...

PROGRAMLAMA

DİLLERİ IÖğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Ankara Üniversitesi

Elmadağ Meslek Yüksekokulu

Ders İzlencesiHafta Modüller/İçerik/Konular

1. Hafta

2. Hafta

3. Hafta

4. Hafta

5. Hafta

6. Hafta

7. Hafta

8. Hafta

9. Hafta

10. Hafta

11. Hafta

12. Hafta

13. Hafta

14. Hafta

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

DöngülerDöngüler bir program içerisinde belirli işlerin defalarca

yapılmasını sağlayan komut bloklarıdır. Sonsuz

döngüler yapılabildiği gibi belirli kriterler sağlanana

kadar devam eden döngüler de yapılabilir.

4 tip döngü vardır. Bunlar:

➢ for döngüleri

➢ while döngüleri

➢ do while döngüleri

➢ foreach döngüleri’ dir.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

For DöngüsüBelirlenen başlangıç değerinden itibaren belirtilen koşul sağlanana kadar içine

yazıldığı kod parçasını ardı ardına çalıştıran bir döngü çeşididir.

Yapısı:

for(başlangıç; koşul; artım)

{

yapılacak işler;

}

Başlangıç, döngü kontrol değişkeni olarak da

ifade edilebilir. Döngü içerisinde bir sayaç

görevini görür.

Koşul, döngünün ne kadar çalışacağını denetleyen mekanizmadır. Koşul

sağlanıyorken döngü çalışmaya devam eder. Koşul sağlanmadığında ise döngü

durur. Koşulda genellikle başlangıç değerinin durumu denetlenir.

Artım, başlangıç değerinin döngünün her adımda artma ya da azaltma miktarını

belirler. Eğer başlangıç değeri hiç değişmez ise sonsuz döngü oluşur.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

For Döngüsü ÖrnekleriÖrnek 2-1: 1’den 10’a kadar olan sayıları ekrana yazdırınız.

byte i;

for(i=1;i<=10;i++)

{

Console.WriteLine(i);

}

Yukarıdaki kodu incelediğimizde;

Döngü kontrol değişkenimiz olan i’ye 1 değerini atayarak başlangıç değerimizi,

Döngümüzün ne zamana kadar döneceğini belirlediğimiz koşulumuzu i<=10

ifadesini,

i++ ile de i değerimizi döngümüzün her dönüşünde 1 arttıracağımızı

belirliyoruz.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

For Döngüsü ÖrnekleriÖrnek :10’dan 0’a geriye doğru sayan ve sayıları

ekrana yazdıran programı yazdırınız.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

For Döngüsü ÖrnekleriÖrnek :Klavyeden girilen 10 sayıdan en büyüğünü bulan C# programını

yazınız.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

For Döngüsü ÖrnekleriÖrnek :0’dan klavyeden girilen sayıya kadar olan

sayıların toplamını ekrana yazdıran programı yazınız.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

For Döngüsü ÖrnekleriÖrnek :Aşağıdaki çıktıyı veren programı for döngüsü

ile yazınız.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

For Döngüsü ÖrnekleriÖrnek :Aşağıdaki çıktıyı veren programı for döngüsü

ile yazınız.

* * * * *

* * * * *

* * * * *

* * * * *

* * * * *

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

For Döngüsü ÖrnekleriÖrnek :Aşağıdaki çıktıyı veren programı for döngüsü

ile yazınız.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

For Döngüsü ÖrnekleriÖrnek :1 ile 50 arasındaki sayılardan asal olanlarını bulup ekrana yazan

C# programını yazınız.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

While DöngüsüWhile döngüsü bir koşul sağlanıyorken dönmeye devam eder. Koşul yanlış

( false ) sonucunu verdiği zaman ise sonlandırılır.

Yapısı:

while(koşul)

{

yapılacak işler;

}

.

Koşul, döngünün ne kadar çalışacağını denetleyen mekanizmadır. Koşul

sağlanıyorken döngü çalışmaya devam eder. Koşul sağlanmadığında ise döngü

durur. Koşulda genellikle başlangıç değerinin durumu denetlenir.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

While Döngüsü ÖrnekleriÖrnek : Klavyeden Sıfır Girilene Kadar Girilen Sayıların Toplamını aldıran

program.

İnt say,toplam=0;

While(say!=0)

{

Console.Write(“Sayı Gir”);

say=Convert.ToInt16(Console.ReadLine());

toplam+=say;

}

Console.Write(“Sayıların Toplamı={0}”,toplam);

Console.Readkey();

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

While Döngüsü ÖrnekleriÖrnek : Klavyeden Sıfır Girilene Kadar Girilen Sayıların Toplamını aldıran

program. (break ile yapınız )

İnt say,toplam=0;

While(true)

{

if(say!=0)

break;

Console.Write(“Sayı Gir”);

say=Convert.ToInt16(Console.ReadLine());

toplam+=say;

}

Console.Write(“Sayıların Toplamı={0}”,toplam);

Console.Readkey();

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

While Döngüsü ÖrnekleriÖrnek : Bilgisayara rastgele ürettirdiğimiz bir sayıyı 5 hakta tahmin

etmeye çalışan bir bilgisayar programı yazınız?

int hak = 5;

Random rnd = new Random();

int tutulan = rnd.Next(1, 50);

int sayi=0;

while (hak>0)

{

Console.Write("Bir sayı giriniz: ");

sayi = Convert.ToInt32(Console.ReadLine());

hak = hak - 1;

if (sayi == tutulan)

{

Console.WriteLine("Tebrikler sayıyı doğru tahmin ettiniz");

break;

}else {

if (sayi > tutulan)

Console.WriteLine("Aşağı");

else

Console.WriteLine("Yukarı");

}

Console.WriteLine("Kalan tahmin hakkınız:{0}", hak);

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Do - While DöngüsüFor ve while döngülerinde döngü bloklarının koşul sağlanmadığı takdirde

hiç çalıştırılmama ihtimali vardır. Ancak döngünün en az bir kere

çalıştırılması istenilen durumlarda do-while döngüleri kullanılırlar.

Do-While döngülerinde koşul döngü içerisindeki işlemler bir kez

gerçekleştirildikten sonra kontrol edilir. Koşul doğru olduğu müddetçe

de döngü içerisindeki işlemler tekrarlanmayı sürdürür.

Genel yazım şekli şöyledir.

do

{

yapılacak işler;

}

while(koşul);

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Do - While Döngüsü ÖrnekleriÖrnek : Klavyeden negatif sayı girilene kadar sayı girilmesini sağlayan,

bu girilen sayılarda 4’ e kalansız bölünebilen veya 7’ ye kalansız

bölünemeyen sayıların adetini bulduran programı yazınız?

Çözüm

int girilensayi= 1, adet = 0;

do

{

Console.Write(“Sayı Gir=”);

girilensayi = Convert.ToInt16(Console.ReadLine());

if(girilensayi%4 ==0 || girilensayi %7 !=0)

adet++;

}While(girilensayi >0)

Console.WriteLine(“Adet=”+adet);

Console.ReadKey();

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Do - While Döngüsü ÖrnekleriÖrnek : Klavyeden girilen bir sayıyı 2 li sayı sistemine çeviren C#

programını yazınız?

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Dallanma - Atlama (Jump) KomutlarıProgramın akışı esnasında başka satırlara atlama

işlemi gerçekleştiren bir takım anahtar sözcükler

vardır.

Bunlar;

break,

continue,

goto,

return anahtar sözcükleridir.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

BreakBreak anahtar sözcüğü döngülerden çıkmak için

kullanılır. Döngülerde, break anahtar sözcüğüne

rastlandığı anda döngüden çıkılır ve program döngü

bloğundan sonraki ilk deyimle akışına devam eder.

Break anahtar sözcüğü döngü bloklarının ya da switch

bloklarının dışında kullanılamazlar.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Break ÖrneğiÖrnek : ‘A’ harfinden başlayıp ‘Z’ye kadar devam eden

bir döngü de ‘K’ harfine gelindiğinde döngüden çıkan

programın kodunu yazınız.

Çözüm:

for (char i = 'A'; i <= 'Z'; i++)

{

if (i == 'K')

break;

Console.WriteLine(i);

Console.WriteLine("Döngüye devam ediliyor...");

}

Console.WriteLine("Döngüden çıkıldı...");

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

ContinueContinue ifadesi, break ifadesine benzerdir ve bir for, foreach,

while ya da do...while döngüsü içinde de kullanılabilir. Ancak,

döngünün dışına çıkmak yerine mevcut döngüden çıkarak bir

sonraki döngüye geçişi sağlayacaktır.

Örnek :

int i = 1;

int k = 1;

while (i < 10)

{

Console.WriteLine("i:{0} iken k:{1}",i,k);

i++;

continue;

k++;

}

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Break ÖrneğiÖrnek : ‘A’ harfinden başlayıp ‘Z’ye kadar devam eden

bir döngü de ‘K’ harfine gelindiğinde döngüden çıkan

programın kodunu yazınız.

Çözüm:

for (char i = 'A'; i <= 'Z'; i++)

{

if (i == 'K')

break;

Console.WriteLine(i);

Console.WriteLine("Döngüye devam ediliyor...");

}

Console.WriteLine("Döngüden çıkıldı...");

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Diziler (Arrays)Değişkenleri öğrenirken gördük ki her değişkene sadece bir

değer atayabiliriz. Bazı durumlarda aynı tipteki değişkenleri

bir arada tutma ihtiyacı duyabiliriz. C# bize aynı tipteki

değişkenleri tek bir adla saklayabileceğimiz dizileri (Array)

sunmaktadır.

Dizi (array), ortak isimle anılan aynı tipteki veriler

topluluğudur. Diziler bir programlama dilindeki en önemli

veri yapılarından biridir. Bellekte ardışık olarak yer

kaplayan veri kümesine array(dizi) adı verilir.

Diziler yapılarına göre ikiye ayrılır.

Statik Diziler

Dinamik Diziler

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

25 300 1209 0 45

A[0] A[1] A[2] A[3] A[4]

Neden Dizilere İhtiyaç Var?Diziler sayesinden aynı türdeki işlemler için birden fazla değişken

tanımlamaktan kurtuluruz. Tek bir değişkenle 10 larca 100lerce

veriyi ayrı ayrı saklama imkanı sunar diziler.

Örneğin: Sınıfımızda 180 kişinin isimlerini ve programlama dersi

notlarını programa girip ilk üç kişiyi, notlarının ortalamasını ve kaç

kişinin kalıp kaç kişinin geçtiğini bulmak istiyoruz.

Bunun için aşağıdaki gibi her bir öğrencinin adı soyadı ve notu için bir

değişken tanımlamanın saçma ve kullanışsız olduğu aşikardır.

string isim1,isim2,isim3,isim4……isim180;

int not1,not2,not3,not4,not5……..not180;

Bunun yerine sadece her bir tür için iki adet 180 elemanlı dizi değişkeni tanımlamak daha kullanışlı ve kolay olacaktır.

string[] isimler=new string[180];

int[] notlar=new int[180];

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Statik DizilerStatik diziler temel dizi yapısını oluştururlar. Dinamik

dizilere göre belirli kısıtlamalara sahiptirler. Klasik dizilerin

programlama tekniklerine getirdikleri kolaylıkların dışında

birtakım kısıtlamaları da vardır. Bu kısıtlamaların en

başında da dizilerin boyutları gelmektedir. Bir dizinin

boyutu, dizi tanımlanırken belirlenir ve

programın akışı esnasında genişletilip-daraltılama.

Bir diğer kısıtlama da; örneğin, programın başlangıcında

250 elemanlı bir dizi

tanımladık ve bunun yalnızca 120’sini kullandık, geriye

kalan 130 elemanlık bellek alanı ise boşu boşuna bellekte

yer kaplamış olur.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Statik Dizi TanımlamaDizi tanımlamada iki farklı yol izlenebilir.

Birincisi: Sadece dizinin türünü ve boyutunu belirtmek

yoluyla tanımlanabilir. Bu tür tanımlamalarda dizilerin

içerisi boş olur değer atanmamış halidir.

Örnek:

string[] isimler = new string[180];

int[] numara = new int[180];

İkincisi: Dizinin tanımlaması yapılırken boyutunu

belirtmek yerine dizi değerlerini yükleme yoluyla

gerçekleştirilir.

Örneğin:

string[] meyveler = {"elma", "kiraz", "çilek", "armut", "erik"};

Bu tür tanımlamalarda dizinin içerisine direk olarak dizi

değerlerini de yüklemiş oluruz

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Statik Dizi

Tanımlarken Dikkat Edilecek Kurallar1. Arrayler hafızaya toplu şekilde yerleştikleri için

tanımlanan bir arrayin eleman sayısı programın

hafızada kapladığı alanı doğrudan etkileyecektir.

Array boyutunu belirlerken kullanılacak eleman

sayısından daha fazlasının tanımlanmamasına

dikkat edilmelidir.

2. Elemanları gösteren sayıların(indis) sıfırdan

başlayıp eleman sayısının bir eksiğine kadar devam

ettiği unutulmamalıdır.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Statik Dizilere Değer GirişiDizilere değer girişi yapılırken dizinin hangi elemanına

değer girilecekse o eleman belirtilmelidir.

Örnek: Aşağıdaki 5 elemanlı dizinin 3. elemanına 24

değerini giriniz.

int [ ] sayilar=new int[5];

sayilar[2]=24 ; ///burada dizilerin eleman sayılarının 0

dan başladığını unutmamalıyız. Bu sebeple 3. eleman 2

nolu indise sahiptir.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Statik Dizilerden Değer OkumaDizilerde değer okurken dizinin hangi elemanından

değer okunacaksao eleman belirtilmelidir.

Örnek: Aşağıdaki 5 elemanlı dizinin 5. elemanındaki

değeri yazdırın.

int [ ] sayilar=new int[5];

Console.WriteLine(sayilar[4]); ///burada dizilerin

eleman sayılarının 0 dan başladığını unutmamalıyız.

Bu sebeple 3. eleman 2 nolu indise sahiptir.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Statik Dizi ÖrnekleriÖrnek: 5 kişilik bir sınıfta öğrenci adları ve öğrenci notları

verilen öğrencilerin ad ve notlarını sırasıyla alt alta

listeleyen programı yazınız.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Statik Dizi ÖrnekleriÖrnek: 0-25 arasındaki çift sayıları 20 elemanlı diziye

yazdınız.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Statik Dizi ÖrnekleriÖrnek: Klavyeden 5 adet şehri diziye kaydederek daha

sonra bu dizinin elemanlarını listeleyen programı yazınız..

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

ForeachÖrnek: Klavyeden 5 adet şehri diziye kaydederek daha

sonra bu dizinin elemanlarını listeleyen programı

yazınız.(Foreach döngüsü ile).

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Statik Dizi ÖrnekleriÖrnek: Klavyeden 10 adet sayı girilmesini isteyip bu sayıları 10 elemanlı bir

diziye kaydeden ve dizi içindeki değerleri küçükten büyüğe sıralayan programı

yazınız.

int[] sayilar =new int[10];

for (int m = 1; i <=10; m++)

{

Console.WriteLine("{0} . Sayıyı giriniz",m);

sayilar[m-1]=Convert.ToInt32(Console.ReadLine());

}

for (int i = 0; i < sayilar.Length-1; i++)

{

for (int j = i; j >= 1; j--)

{

if (sayilar[j] < sayilar[j - 1])

{

int tasiyiciSayi = sayilar[j];

sayilar[j] = sayilar[j - 1];

sayilar[j - 1] = tasiyiciSayi;

}

}

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Bazı Dizi ÖzellikleriDiziler, .NET Framework içinde tanımlı Array sınıfı temsil eder. Tüm

diziler Array sınıfında tanımlı özellikleri ve metotları kullanırlar. Bu

metotlardan ve özelliklerden en sık kullanılanları şunlardır;

➢ Length,

➢ Clear,

➢ Reverse

➢ Sort

➢ indexOf

➢ Copy

➢ CopyTo

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

LengthDizinin saklayabileceği toplam eleman sayısını veren ve int türünde bir

değer döndüren özelliktir. Yani dizinin boyutunu dödürür.

Örnek:

int[] ciftSayilar = new int[10];

elemanSayisi = ciftSayilar.Length;

Console.WriteLine("ciftSayilar dizi içerisinde toplam {0} eleman

bulunmaktadır.",elemanSayisi);

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

ClearParametre olarak verilen dizinin, belirtilen indeks aralığındaki tüm değerlerini

temizler. Temizleme işleminde atanan değer, dizi elemanlarının tiplerine göre

değişir.

Örneğin int tipinde tanımlı bir dizinin elemanları temizlenirse 0 değerini alacaktır.

Buna karşın String tipindeki elemanlar ″″ (boş yazı) değerini alır.

Kullanım:

Array.Clear(diziAdi, baslangicIndeksi, Adet);

Örnek: Yeni tanımladığımız ve içeriğini oluşturduğumuz bir dizinin

elemanlarının nasıl silindiğini inceleyelim

int[] sayilar = new int[] { 43, 16, 66, 26 };

Console.WriteLine("Temizlenmeden önce dizinin elemanları");

Console.WriteLine("-------------------------------------");

for (int i = 0; i < sayilar.Length; i++)

Console.WriteLine("sayilar[{0}]: {1}", i,sayilar[i]);

Array.Clear(sayilar, 1, 2);

Console.WriteLine("\nTemizlendikten sonra dizinin elemanları");

Console.WriteLine("-------------------------------------");

for (int i = 0; i < sayilar.Length; i++)

Console.WriteLine("sayilar[{0}]: {1}", i, sayilar[i]);

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

ReverseParametre olarak verilen dizinin eleman sırasını tersine çevirir. Dizinin tüm

elemanlarının veya belirli indeks aralığındaki elemanlarının sırası tersine

çevrilebilir.

Kullanımı: Array.Reverse(diziAdi);

Örnek : Alfabe adlı dizi içerisine girilen A-Z’ye harfleri tersten ekrana yazdıran

programın kodunu yazınız.

char[] alfabe = new char[26]; char harf; int i=0;

Console.WriteLine("A'dan Z'ye İngiliz Alfabesi");

Console.WriteLine("---------------------------");

for (harf = 'A'; harf <= 'Z'; harf++)

{

alfabe[i] = harf;

Console.Write(alfabe[i] + " ");

i++;

}

Console.WriteLine("\n");

Array.Reverse(alfabe);

Console.WriteLine("Z'den Z'ya İngiliz Alfabesi");

Console.WriteLine("---------------------------");

for (i = 0; i < 26; i++)

Console.Write(alfabe[i] + " ");

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

SortParametre olarak verilen dizinin elemanlarını küçükten büyüğe sıralar.

Eğer dizi numerik ise rakamların büyüklüğüne göre, yazı tiplerinde ise

baş harflerine göre sıralanır.Reverse’ün tersidir.

Kullanımı: Array.Sort(diziAdi);

Örnek : Klavyeden girilen 5 sayıyı küçükten büyüğe sıralayan programı

yazınız.

int[] sayilar = new int[5];

int i=0;

for (i = 0; i < 5; i++)

{

Console.Write(i + 1 + ". Sayıyı Giriniz :");

sayilar[i] = Convert.ToInt32(Console.ReadLine());

}

Array.Sort(sayilar);

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

IndexOfİlk parametrede verilen dizide, ikinci parametrede verilen değeri arar.

Aranan değer dizide bulunursa bulunan elemanın indeks değeri,

bulunamazsa -1 döndürür.

Kullanımı: Array.IndexOf(diziAdi, arananDeger);

Örnek : Daha önceden değerleri girilmiş olan bir dizi içerisinde istenilen

değeri bulan programın kodunu yazınız.

string[] iller = new string[] { "Ankara", "İstanbul","Kütahya", "İzmir", };

string aranan = "Kütahya";

int i=0;

foreach (string il in iller)

{

Console.WriteLine("iller[{0}]: {1}", i, il);

i++;

}

int indeks = Array.IndexOf(iller, aranan);

Console.WriteLine("İlleri dizisi içerisinde Kütahya'nın indeksi: "+indeks);

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Copy

System.Array sınıfının Copy adlı durağan yöntemi kullanılarak değerler

kopyalanabilir.

int[] rakam = { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 };

int[] kopya = new int[rakam.Length];

Array.Copy(rakam, kopya, kopya.Length);

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

CopyTo

Dizi kopyalama işlemlerinden bir tanesi de bir dizideki elemanları başka bir

diziye kopyalamak için for ifadesi yerine System.Array sınıfının CopyTo

adlı bir dizinin elemanlarını başka bir diziye kopyalayan oluşum

yöntemidir.

Kullanımı : diziAdi.CopyTo(kopyaDiziAdi, Kopyalamaya Başlanacak İndis)

int[] rakam = { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 };

int[] kopya = new int[rakam.Length];

rakam.CopyTo(kopya, 0);

Yukarıda kullanılan CopyTo yöntemi içindeki 0. değeri dizinin başlangıç

değeridir. Bu kopyalama işlemini herhangi bir dizi değerinden

başlatabilirsiniz.

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI

Clone

Üçüncü bir kopyalama yolu ise klonlama yöntemidir. Bu yöntem de

System.Array sınıfı bir diziyi tümüyle oluşturur ve onu klonlamak için

Clone adlı oluşum yöntemini kullanır.

Kullanım Şekli:

int[] rakam = { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 };

int[] kopya = (int[])rakam.Clone();

Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI