Przykłady swapów na rynku polskim i za granicą

Raport

Anna KarpińskaMagdalena Księżopolska

BANKŚWIATOW

YIBM

FX Spot USD/CHF USD/DEM

Obligacje wyemitowane przez

IBM(denominowane w CHF

i DEM)

Obligacjewyemitowane

przez BŚ(denominowane w

USD)

- USD

+ CHF+ DEM

CHF %DEM %

USD %

Wykup obligacj

i

Wykup obligacj

i

CHF i DEM

USD

USD

CHF i DEM

USD %

CHF %DEM %

1

2

3

4

6

5

5

+ USD

7

7

Źródło: opracowanie własne na podstawie [McDougall 2001] oraz Finance Trainer, INTEREST RATE SWAP (IRS)

Transakcja pomiędzy Firmą IBM a Bankiem Światowym miała miejsce w sierpniu

1981 r.

W tamtym czasie USD umacniał się wobec CHF i DEM. Firma IBM posiadająca

dług z tytułu wyemitowanych w 1979 r. obligacji denominowanych w CHF (z

kuponem 6%) i DEM (z kuponem 10 %) była zainteresowana wcześniejszym ich

wykupem z racji korzystnych kursów walutowych USD/CHF i USD/DEM.

Niestety z różnych przyczyn wcześniejszy wykup obligacji okazał się niemożliwy.

W tym samym czasie Bank Światowy dążył do taniego pozyskania środków

finansowych. Był szczególnie zainteresowany pożyczeniem środków w CHF i

DEM z racji względnie wysokiej dolarowej stopy procentowej w stosunku do stóp

procentowych wyrażonych w tych walutach. Niestety nie mógł on uzyskać

środków z banków europejskich, ponieważ wcześniej wykorzystał dostępne

limity.

Uwarunkowania transakcji

Opis przebiegu transakcji IBM kupuje CHF i DEM po kursie kasowym - FX SPOT (Było to konieczne ponieważ, CHF i DEM otrzymane z racji emisji obligacji w 1979 r. zostały od razu zamienione na USD)

Bank Światowy emituje obligacje denominowane w USD (zgodnie z ustaleniami z IBM, tak aby dla każdej ze stron przepływy pieniężne ze swapów pokrywały płatności związane z obsługą wyemitowanych obligacji). Dzięki tej operacji Bank Światowy uzyskuje USD niezbędne do zawarcia swapu walutowego.

Następuje pierwszy etap swapu walutowego – transakcja natychmiastowa. IBM w zamian za zakupione po kursie spot CHF i DEM otrzymuje od Banku światowego USD, uzyskane z tytułu emisji obligacji.

  W między czasie trwania swapu walutowego, IBM i Bank Światowy dokonują

wymiany odsetek według stałych oprocentowań (fixed fixed) aby móc kompensować wypłaty kuponów z własnych obligacji. IBM obsługuję dolarowe obligacje Banku Światowego o kuponie 16%. Z kolei Bank Światowy płaci oprocentowanie od kwot uzyskanych w pierwszym etapie swapu walutowego, zgodnie ze wstępnymi ustaleniami 8% od kwoty uzyskanej w CHF i 11% od kwoty uzyskanej w DEM.

Po pewnym czasie następuje drugi etap swapu walutowego – transakcja terminowa, wymiana po kursie terminowym walut z etapu w drugą stronę. Dzięki czemu obie strony mogą dokonać wykupu swoich obligacji .

1

2

3

45

63

7

Korzyści dla stron z zawarcia transakcji swap

IBM Bank Światowy

- poprawa renomy- idealne pokrycie płatności związanych z obsługą wyemitowanych

obligacji przez przepływy pieniężne ze swapów

-realizacji zysków z tytułu niższych płatności odsetkowych na rzecz obligatariuszy niż otrzymywane płatności odsetkowe od Banku Światowego- ograniczenie ryzyka walutowego oraz ryzyka stopy procentowej

-ominięcie restrykcji związanych z narzuconymi nań limitami -niski koszt transakcji w porównaniu z kredytem

Swap walutowo-procentowy na rynku krajowym

Polkomtel S.A. zawarł 21 stycznia 1999 r. z Bankiem Handlowym w Warszawie S.A. i londyńskim Citibank N.A. transakcję SWAP, zamieniając w sumie zobowiązania w wysokości 90 milionów USD i 95 milionów EUR na PLN na okres 5 lat wraz z zamianą oprocentowania zmiennego na oprocentowanie stałe.

Źródło: biuroprasowe.plus.pl

Swap walutowy TP S. A. - Komentarz dotyczący zawartych przez TPSA

transakcji zabezpieczających” , Bankier.pl, 2001-07-20

88% całkowitego zadłużenia spółki (13 658 mln zł) na czerwiec 2001 roku było zaciągnięte w walutach obcych;

W celu ograniczenia wpływu zmian kursów walutowych na rachunek wyników Spółki, TP S.A. zawarła transakcje zabezpieczającą typu SWAP walutowy obejmujący 300 mln USD oraz 650 mln EUR.

Źródło: pkobp.pl

Tutaj: Waluta X – USD i EURWaluta Y - PLN

Swap procentowySwap procentowy Elektrowni Łaziska:

Kwotą bazową był kredyt zaciągnięty przez EŁ w Pekao S.A. w wysokości 160 mln zł.

Kontrakt swap został zawarty z Citibankiem i polegał na zamianie oprocentowania zmiennego, opartego na stopie 3M WIBOR, na oprocentowanie stałe.

3M WIBOR Pekao SAElektrownia Łaziska

Citibank

Kredyt 160 mln zł

Umowa swap

Zmienne odsetki

Stała stopa + marża

Swap procentowy c.d.Korzyści dla Elektrowni z transakcji swap:

ograniczenie ryzyka wzrostu stopy WIBOR ponad założony poziom

firma mogła precyzyjnie zaplanować koszty odsetek, które nie były już związane z wahaniami WIBOR

możliwość odsprzedaży lub odkupienia swapu w zależności od rynkowego poziomu WIBOR

Stałość przyjętych kosztów obsługi kredytu i dodatkowo określone oszczędności w stosunku do budżetu, w którym została ujęta niższa stała stopa procentowa, niż zakładany poziom stóp rynkowych.

W ciągu półrocza elektrownia obniżyła z tytułu tej umowy zabezpieczenia koszty finansowe o 3 mln zł

Overnight Index Swap „OIS - z czym to się je?”, ACI Polska

W Polsce pierwsze transakcje OIS zostały zawarte w marcu 2004 roku OIS stwarzają szansę na idealne zabezpieczanie pozycji gotówkowych

w okresach największej zmienności. pozwalają także efektywniej zajmować pozycje, w zależności od

oczekiwań, co do przyszłych zmian krzywej rynku pieniężnego.

Rządowe transakcje typu swap W 2009 r. Ministerstwa Finansów przeprowadziło operacje z wykorzystaniem

instrumentów pochodnych na łączną kwotę 11,6 mld zł.

Resort zawierał na rynku dwa rodzaje transakcji typu swap: transakcje wymiany płatności odsetkowych (IRS) w walucie krajowej oraz transakcje typu FX SWAP.

Zasadność i efektywność zawartych transakcji pozytywnie oceniła NIK

Zawarte transakcje swapów procentowych (IRS) miały krótkie okresy wykonania (do 4 miesięcy) i wartość nominalną 4,8 mld zł. Umożliwiły one rozłożenie w czasie wydatków na obsługę długu publicznego w latach 2009-2010 r. Koszt rozłożenia w czasie wydatków na obsługę długu był niższy od kosztu pozyskiwania przez resort nowych środków.

Transakcje swapów walutowych (FX SWAP) pozwoliły na okresowe wykorzystanie posiadanych walut w celu pozyskania środków złotowych. Zapadalność poszczególnych transakcji nie przekraczała dwóch miesięcy i była ustalana z uwzględnieniem rozkładu potrzeb pożyczkowych budżetu państwa. Łącznie w 2009 r. przeprowadzono transakcje na parze walut EUR/PLN oraz USD/PLN o wartości nominalnej 1,5 mld euro i 0,2 mld dol., co odpowiadało pozyskaniu 6,8 mld zł.

Ostateczny koszt pozyskania środków był znacznie niższy od kosztu emisji krótkoterminowych bonów, czy zaciągnięcia pożyczki na rynku międzybankowym dla analogicznych okresów zapadalności.

Z uwagi na fakt, że przedmiotem wymiany były środki walutowe, a nie zobowiązania, transakcje (zgodnie z wytycznymi Eurostatu) były neutralne dla poziomu długu, jak również deficytu budżetowego raportowanego do Komisji Europejskiej

Źródło: parkiet.com, podatki.biz

Greckie swapy

Rząd Grecji sprzedawał swoje obligacje na rynkach amerykańskim lub japońskim, by sfinansować dług. Dzięki czemu część długu publicznego była denominowana w dolarach i jenach. Następnie, zawierał z bankami umowy swapowe, zamieniając na pewien czas dolary lub jeny na euro z obietnicą ponownej wymiany.

Jest to standardowa transakcja pozwalająca rządom zaciągającym pożyczki w walutach obcych, a potrzebujących krajowych walut w celu regulacji bieżących płatności. Później znowu muszą pozyskać waluty obce w celu spłaty zaciągniętego długu.

W przypadku Grecji banki inwestycyjne (m.in.Goldman Sachs) wymyśliły specjalny rodzaj transakcji, który umożliwiał branie znacznie wyższych sum pożyczek, niż to ujawniano w sprawozdaniach. W umowach określano bowiem fikcyjne kursy wymiany walut i w konsekwencji Grecja zaciągała kredyt, który był księgowo zapisywany jako "umowa swapowa", która zgodnie z wytycznymi UE jest neutralna wobec długu. Zadłużenie Grecji liczone po oficjalnym kursie euro było niższe niż rzeczywiste.

Źródło: gazeta.pl

Źródło: gazeta.pl

Mechanizm ukrywania greckiego długu

Według notowań z 21 kwietnia 2010 roku1 euro = 1,34 dol. Czyli 1 mld dol. możemy wymienić na 746 mln euro,mając jednocześnie gwarancję odkupienia dolarów popewnym czasie, gdy będziemy ich potrzebować

Jeżeli jednak w umowie swap zapiszemy, że: 1 euro = 1,182 dol. za 1 mld dol. otrzymamy 846 mln euro. Czyli mamy dodatkowo100 mln euro. Zgodnie z kontraktem swap kwota w euro

zostaniez powrotem zamieniona na dolary. Dodatkowe 100 mln eurojest zatem pożyczką, tyle że nie wpływa ona na poziom długu

publicznego.

Swap kredytowy „Nowy sposób na sprawną zamianę mieszkania na nowe - swap

kredytowy w Home Broker”, Comperia.pl, 2010-06-17

„Zamień stare mieszkanie na nowe” - Home Broker promuje swój nowatorski produkt opracowany we współpracy z Getin Noble Bankiem ;

Pośrednik w obrocie nieruchomościami nie tylko znajduje nabywcę na stare mieszkanie swojego klienta, ale również pomaga sfinansować zakup nowego. Jeszcze przed sprzedażą nieruchomości klient dostaje gotówkę przydatną w procesie kupna innego lokum.

Jedyny warunek –klient musi być właścicielem mieszkania lub domu nieobciążonego hipoteką.

• „CDS- jedna z przyczyn obecnego gryzysu”, Ticker.pl, 2010-03-02

System kredytowania tego rodzaju inwestycji polega w Stanach na emitowaniu pod kredyty hipoteczne obligacji. Te instrumenty masowo kupowały fundusze inwestycyjne, hedgingowe, emerytalne, banki inwestycyjne i komercyjne. Dla tychże obligacji powstawało mnóstwo CDS-ów, które zabezpieczały te instytucje na wypadek niewypłacalności kredytobiorców.

W przypadku obligacji pod kredyty hipoteczne niewypłacalność jednego z podmiotów pociąga za sobą reakcję łańcuchową, w postaci zwiększonego ryzyka bankructwa kolejnych.

Swap kredytowy c.d.

Źródło: eGospodarka.pl „Jak można wykorzystać Credit Default Swap?”, 06.04.2010.

Swap towarowy „Płynność za operacje swap”, MoneyMarket, 07.07.2010.

Europejskie banki komercyjne  zaczęły używać swoich zapasów złota aby zwiększyć ilość gotówki w kasie, czyli poprawić płynność, współdziałając w tym zakresie z Bankiem Rozliczeń Międzynarodowych (Bank for International Settlements, "BIS").

Transakcje swapowe na złoto, wykazane w rocznym raporcie BIS, rozpoczęto w grudniu ubiegłego roku a ich wartość silnie wzrosła w styczniu 2010 r., kiedy w pełni ujawnił się kryzys w Grecji.

„Za dwa tygodnie ropociąg Odessa - Brody dostarczy ropę na Białoruś”, Wyborcza.biz, 2010-11-08

Białoruś chce za pomocą ukraińskiej rury sprowadzać w latach 2011-13 ropę kupioną w Wenezueli.

Jednak ropa, która popłynie ukraińską rurą 17 listopada, nie pochodzi z Wenezueli (…) Mińsk zamierza sprowadzać ropę z Ukrainy, Kazachstanu i Iranu, wymieniając ją w ramach transakcji swap na surowiec kupiony w Wenezueli.

Importowane z Wenezueli będzie do 10 mln ton ropy rocznie, które zostanie spłacone barterem (Białoruskie firmy mają m.in. budować osiedla w Wenezueli)

Źródło: opracowanie własne na podstawie raportu NBP [3]

Źródło: raport NBP [3]

Perspektywy rozwoju Rynek pozagiełdowy (over-the-counter)

(przez co trudno o rzetelne i pełne dane na temat wielkości i struktury rynku instrumentów pochodnych)

Duża elastyczność, kontrakt w pełni dostosowany do potrzeb klienta

Różnorodność zastosowań(np. swapy walutowe są stosowane rutynowo przez polskie banki)

Znaczny wzrost obrotów transakcji swapowych na rynkach walutowych

Dynamiczny rozwój form swapów

Źródło: opracowanie własne na podstawie raportu NBP [3]

Literatura

1) McDougall A. Swapy: techniki zawierania transakcji i

zarządzanie ryzykiem Kraków 2001.

2) Leszczyńska E. Rynek kontraktów swap w Polsce

Warszawa 2002.

3) Raport NBP: Wyniki badania obrotów w kwietniu 2010 r.

na rynku walutowym i rynku pozagiełdowych

instrumentów pochodnych w Polsce,

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemfinansowy/obroty.

html