Randi Solheim - om Normprosjektet - Noles...

«NORMPROSJEKTET»Ein presentasjon med vekt på design,

metode og samarbeid med skular

NOLES, Bergen, 16.10.13Randi Solheim, Høgskulen i Sør-Trøndelag, ALT

Developing national standards for theassessment of writing.

A tool for teaching and learning

Plan for økta

• Presentasjon av prosjektet – med metodiske sideblikk

• Om skrivekonstruktet og vurderingsperspektiva som ligg til grunn for prosjektet – og nokre praktiske døme

• Design, metodar, målepunkt

• Førebels erfaringar frå samarbeidet med skulane

Bakgrunn:

Kva veit vi om skriving og vurdering?

• Erfaringar frå KAL, SKRIV og evalueringa av LK06: Skriving som grunnleggjande ferdigheit er ikkje tilstrekkeleg implementert i faga.

– Norsklærarane og norskfaglege tradisjonar dominerer

– Repertoaret av teksttypar er smalt, få «brukstekstar»

• Nasjonal prøve i skriving på tvers av fag, 2005: Stort sprik mellom lærarane sine vurderingar

– Vurderingskompetanse er gjerne taus kunnskap

– Lærerne manglar ein tolkingsfellesskap

Normprosjektets mål:

• Å utvikle og prøve ut eksplisitte forventningsnormer for skriving, og

• å finne ut kva effekt desse kan ha på elevane sin skrivekompetanse og lærarane sin vurderingspraksis.

Forskningsspørsmåla

1. Kva er det rimeleg å forvente av skrivekompetanse hos elevar på 5. og 8. trinnet?

(� Utvikling av forventningsnormer. Fase 1, 2011)

2. Kva verknad kan bruk av felles forventningsnormer ha på lærarane si vurdering av elevtekstar?

3. Kva verknad kan bruk av felles forventningsnormer ha på utviklinga av elevane sin skrivekompetanse

(� Implementering av forventningsnormene.

Fase 2: 2012–2014)

Perspektiv på skriving

Et funksjonelt syn på skriving

• Ulike skrivehandlingar kan nyttast til ulike formål (t.d. beskrivenoko for å systematisere kunnskap)

• Korleis brukar vi skrifta for å oppnå det vi ønskjer?

�Dei tre grunnleggjande

dimensjonane i skrivehjulet

Skrivehjulet – dei tre grunnleggjandedimensjonane

Skriftlegmediering

Formålet med skrivinga

Skrivehandlingar

← Kulturkontekstar

← Situasjonskontekstar

Vurderings-område

• Kommunikasjon mottakarperspektivet, posisjonering, overskrifter…

• Innhald fagkunnskap (avh. av fag og teksttype), relevant informasjon, utdjuping, beskrivingar…

• Tekstoppbyggingmakrostruktur, inndelingar, tekstbinding…

• Språkbrukordval, fagterminologi, setningsoppbygging, variasjon...

• Rettskriving og formverk

• Teiknsetting

• Bruk av skriftmediet grafisk utforming, handskrift, multimodalitet...

Utdrag frå vurderingsskjema

5) Rettskriving og formverk …6) Teiknsetting …7) Bruk av skriftmediet …

Fase 1: Etablering av forventningsnormer

Metodisk tilnærming:

• «Think-aloud-intervju» med lærarar i vurderingssituasjonar.

• Analyse av lydopptak

– Kva legg lærarane vekt på når dei vurderer elevtekstar?

– Kva normkjelder støttar dei seg til?

– Kva bruk av, eller spor etter bruk av, vurderingsskalaer finn vi i vurderingane deira?

�Utarbeiding av utkast til forventningsnormer:

• Utgangspunkt i utsegner frå lærarane. Komprimerte, organiserte og reformulerte av forskarane – og diskuterte med lærarane.

Glimt frå ein vurderingssamtale «Overskrifta er kjempegrei»

«Strevar med å skilje ord. Innvandrar?»

«Gode skildringar –spennande»

«Har ikkje tak på dobbel konsonant. Korte, høgfrekvente ord rette»

«I nedre del av det eg ville forventa av ein 4.klassing. Dei fleste elevar på 4. steg vil kunne skilje ord og ha betre rettskriving»

«Mykje drama»

«Sporar skriveglede!»

«Illustrasjonen er kjempefin og dramatisk! Veg opp for den svake verbalteksten. NB –snakkebobler!»

Døme på forventningsnormer:Vurderingsområdet «Kommunikasjon»

Etter 4. trinn:

Skrivaren skal …

• innta ein relevant skrivarposisjon

• vende seg på ein relevant måte til ein eller fleire kjende lesarar

• bruke ei overskrift som orienterer lesaren på ein relevant måte.

Etter 8. trinn:

Skrivaren skal …

• innta relevante skrivarposisjonar og kunne veksle mellom ulike relevante skrivarposisjonar

• vende seg på ein relevant måte til kjende og/eller ukjende lesarar.

Døme på forventningsnormer: Vurderingsområdet «Språkbruk»

Etter 4. trinn: Skrivaren skal …

• bruke fullstendige forteljande setningar, spørje- og bydesetningar

• bruke utbygde substantivfrasar

• ha noko variasjon i byrjinga av setningar

• bruke eit relevant og variert ordtilfang, mellom anna omgrep frå skolefag

• ha innslag av språklege verkemiddel

• meistre bruk av indirekte og direkte tale som eit verkemiddel.

Etter 8. trinn: Skrivaren skal…• byggje opp komplekse og

varierte setningar• bruke eit relevant, variert

og presist ordtilfang, også fagomgrep

• bruke ein relevant språkleg stil

• bruke varierte språklege verkemiddel.

Fase 2: Intervensjonen

Deltakarar:

• 20 skular over heile landet

• Elevar på 3., 4., 6. og 7.trinn – og lærarane deira

(inneverade skuleår 4. og 7. tr.)

• Lærarar og forskarar i tett

samarbeid over to år

• 4 kontrollskular

Perspektiv på vurdering

• Frå summativ vurdering (ved hjelp av vurderingsområde og meistringsnivå i skjema) til formativ vurdering som ledd i skriveopplæringa:

• Kor er eg på veg?

� meistringsprofil

• Kor godt gjer eg det?

• Kva er neste steg?

(jf. Hattie & Timperley, 2007)

Om kursopplegget

Korleis bruke verktøya i praksis? Glimt frå ein tekst – og ein vurderingsprosess

Oppgåve frå Kunst og handverk, 4. trinn:

• «Slik lager vi en blyantboks: Skriv en instruksjon til neste års 4. klassinger, der du i detalj beskriver hvordan man lager en blyantboks.»

• Førebuing: Elevene har akkurat laga ein slik boks sjølve.

• Skrivehandling: å beskrive

• Formål: påverknad? kunnskapsorganisering? samhandling?

Vurderingsområdet «Kommunikasjon»Slik lager vi en blyantboks

1. klip ut maler som du har tegna.

2. ta fram Planker og tegn malene dinepå den.

3. Du Står i kø for og få skjært dem ut.

4. dufår ryggen, bunnen Sidene og fronten igjen og da begjyner du og sPikre Startmedbunnen og SPikre frabunnen opp til siden.

5. når du er ferdigmedog Spikre så begynner du og PuSSe den til denerheltglat→

6. du tegner det du vil ha på og så tegner du med SviPenn

7. du kan ordne*(ører, føter, armer og kniv).

8. vis du kommer så langt, kan du male den visd uvil

9. Senere kan du taden med hjem.

[* Uklart]

Vurderingsområdet «Språkbruk»Slik lager vi en blyantboks

1. klip ut maler som du har tegna.

2. ta fram Planker og tegn malene dine på den.

3. Du Står i kø for og få skjært dem ut.

4. dufår ryggen, bunnen Sidene og fronten igjen og da begjyner du og sPikre Startmedbunnen og SPikre frabunnen opp til siden.

5. når du er ferdigmedog Spikre så begynner du og PuSSe den til denerheltglat→

6. du tegner det du vil ha på og så tegner du med SviPenn

7. du kan ordne*(ører, føter, armer og kniv).

8. vis du kommer så langt, (*så)kan du male den visd uvil

9. Senere kan du taden med hjem.

[* Uklart]

Vurderingsområdet «Rettskriving og formverk»Slik lager vi en blyantboks

1. klip ut maler som du har tegna.

2. ta fram Planker og tegn malene dine på den.

3. Du Står i kø for og få skjært dem ut.

4. dufår ryggen, bunnen Sidene og fronten igjen og da begjyner du og sPikre Startmedbunnen og SPikre frabunnen opp til siden.

5. når du er ferdigmedog Spikre så begynner du og PuSSe den til denerheltglat→

6. du tegner det du vil ha på og så tegner du med SviPenn

7. du kan ordne*(ører, føter, armer og kniv).

8. vis du kommer så langt, (*så)kan du male den visd uvil

9. Senere kan du taden med hjem.

[* Uklart]

Ein summativ meistringsprofil(basert på lærarane sine vurderingar)

Komm. Innhald Tekstoppb. Språkbruk Rettskr. Teiknsett. Skriftmed.

Formativ vurdering:Kvar er eleven på veg?

Kva er neste steg?

Arbeidet på skulane

• Prosjektarbeidet inngår i den ordinære skriveopplæringa til elevane

• Lærarane integrerer perspektiva på skriving og vurdering i fagplanar og skriveoppgåver

• Elevane skriv seg gjennom skrivehjulet i løpet av eit år �seks ulike skrivehandlingar, fordelte på ulike fag

• Lærarane vurderer elevtekstar med støtte i forventningsnormene og vurderingsverktøya.

• Forskarane er samarbeidspartnerar og rettleiarar

Kvar finn vi svar påforskingsspørsmåla?

Målepunkt for kvantitative studiar:

• Inngangsdata (skriving og vurdering)

• Utgangsdata (skriving og vurdering): utvalsprøven som samanlikningsgrunnlag

• Summative vurderingar frå heile prosjektperioden � informasjon om tolkingsfellesskapen blant lærarane og tekstkvaliteten til elevane (basert på vurd.)

Kvalitative data:

• Elevtekstar frå to skuleår � muligheiter for å følgje utvikling av tekstkvalitet på individ- og gruppenivå

• Skriveoppgåver

• Formative vurderingar frå lærarane

• Intervju og observasjonar

Kva innverknad har denne arbeidsmåten når det gjeld

utvikling av skrivekompetanse og vurderingskomptetanse?

Tekst-kvalitetar

Vurderings-kulturar

Skrive-didaktikk

Særskildeinteresse-

felt

Kvantitative studiar

Forskingsspørsmåla:

1. Forventningsnormer2. Elevane sin

skrivekompetanse3. Lærarane sin

vurderingskompetanse

• Realisering av skrivehandlingane, utvikling av skrivekompetanse

• Kva kjenneteiknar tekstar som skårarhøgt/lågt på dei ulike vurderingsområda?

• Formativ/summativ vurdering• Vurderingsfokus og -praksis• Tolkingsfellesskap

• Oppgåvedesign• Skrivekulturar i ulike fag• Skriving som grlf.

• Nynorsk vs. bokmål• Framandspråklege elevar• Lese- og skrivevanskar

• Vurderingssamsvar• Tekstkvalitet

Praktiske og metodiske utfordringar

• Korleis vareta eit svært omfattandedatamateriale?– Arkivering og elektronisk handsaming

av tekstar og vurderingar

– Tekstbasen – transkriberte og skanna tekstar

– Elektroniske vurderingsskjema

– «Masterdokument» med informasjon frå ulike målepunkt

• Korleis kombinere kvantitative og kvalitative delstudiar i eit stort og komplekst prosjekt?

Ekstensiv-

materialet

Intensiv-utval

Erfaringar frå lærarane

• Meir medvitne om kva elevane kan bruke skriving til• Nyttig å bli tvungne til å sjå på flere sider ved tekstane, kan

ikkje lenger oversjå visse kvalitetar• Utfordring å lage gode oppgaver. Har blitt mer medvitne om

kva skriveoppgåver ein gir – lettare å få elevane til å skrive gjennom klåre bestillingar.

• Lettare å rettleie elevane. Kan vise elevene styrkar og svakheiter.

• Utfordrande å skrive gode tilbakemeldingar, gi løpandeformativ vurdering.

• Uvant å jobbe med skriving som prosess, er ikkje vane med å skrive fleire utkast.

• Prosjektarbeidet bidreg til å realisere vurdering for læring!

Erfaringar frå «driftinga» av eit stort forskingsprosjekt

• Krevjande å halde fast på kontakten med skulane og lærarane

• Skulen er i rørsle – må ta høgd for endringar i klassane og kollegia – og stadig uføresette hendingar …

• Involvering av skuleleiarane, og ev. skuleeigar, er alfa og omega!

• Prosjektkoordinatoren er uunnvérleg!

– Men moglegheitene er enorme …

Forskargruppa• Prof. Synnøve Matre

(prosjektleiar), HiST• Førsteam. Randi Solheim

(nestleiar), HiST• Førsteam. Hildegunn Otnes,

NTNU• Prof. Lars S. Evensen, NTNU• Prof. Kjell Lars Berge, UiO• Prof. Ragnar Thygesen, UiA• Prof. Astrid B. Eggen, UiA

Stipendiatar• Trine Gedde-Dahl• Sindre Dagsland• Jannike Ohrem Bakke

Fleire masterstudentar

«Satelittprosjekt»

• Tekstforskarar fråHøgskulen i Vestfold, Høgskulen i Oslo, Høgskulen i Sør-Trøndelag

Internasjonale samarbeidspartnerar

Internasjonal referansegruppe

Overordna mål…

• Å bidra til…

– betre vurderingspraksis

– større tolkingsfellesskap

– betre skriveundervisning

– auka skrivekompetanse

Meir informasjon om Normprosjektet: www.norm.skrivesenteret.no