View
228
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
RUSYA FEDERASYONU DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜ ÜLKE RAPORU
1
RUSYA FEDERASYONU İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER
ÜLKE PROFİLİ
YÜZÖLÇÜMÜ 17,1 Milyon Kilometrekare
NÜFUS 146,8 Milyon (2017 tahmini)
RESMİ DİL Rusça
YÖNETİM BİÇİMİ Rusya Federasyonu çift meclisli başkanlık sistemi ile
yönetilmektedir.
BAŞKENT Moskova (12,5 milyon)
PARA BİRİMİ Ruble (1 Ruble = 100 Kopeks = 0,09 TL = 0,02 USD)
BAŞLICA KENTLER St. Petersburg (6 milyon), Novosibirsk (1,6 milyon),
Yekaterinburg (1,5 milyon), Nizhny Novgorod (1,3 milyon)
DOĞAL
KAYNAKLAR
Petrol, doğal gaz, kömür ve çok sayıda madeni kapsayan doğal
kaynak zenginliğine sahiptir.
BAŞLICA TARIM
ÜRÜNLERİ
Tahıl, şeker pancarı, ayçiçeği, sebze ve meyveler, kırmızı et ve
süt.
BAŞLICA SANAYİ
MALLARI
Kömür, petrol, doğalgaz, kimyasallar ve metaller, hadde
ürünleri, her tür makine üretimi, iletişim ekipmanları, tarım
makineleri, enerji üretimi, dayanıklı tüketim malları, tekstil,
gıda ve sanayi malları.
Tablo 1: Ülke Profili
Coğrafi Konum
17 milyon kilometrekareyi aşan alanı ile dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi
olan Rusya, 11 farklı zaman dilimine bölünmüştür. Asya’nın kuzeyinde Kuzey Pasifik
Okyanusu ve Avrupa arasında Kuzey Buz Denizine uzanan ülke, 14 ülkeyle sınır komşusudur.
Bu ülkeler ve sınır uzunlukları şöyledir: Azerbaycan 284 km, Beyaz Rusya 959 km, Çin
(güneydoğu) 3 605 km, Çin (güney) 40 km, Estonya 290 km, Finlandiya 1 313 km, Gürcistan
723 km, Kazakistan 6 846 km, Kuzey Kore 17,5 km, Letonya 292 km, Litvanya (Kaliningrad
Oblast) 227 km, Moğolistan 3 441 km, Norveç 196 km, Polonya (Kaliningrad Oblast) 432 km,
Ukrayna 1 576 km. Ülkedeki Ural dağlarının batısında bulunan alan Avrupa kıtası içinde
sayılmaktadır.
2
Başkent Moskova’da en sıcak ay Temmuz olup, en düşük ve en yüksek sıcaklık
değerleri Temmuz ayında ortalama 13-23 °C. Kentteki en soğuk ay olan Ocak ayında ise
ortalama sıcaklıklar en düşük -16 °C ve en yüksek -9 °C. En yağışlı ay Temmuz ayı olup, en az
yağış görülen ay ise Mart ayıdır.
Siyasi ve İdari Yapı
Rusya Federasyonu iki parlamentolu bir başkanlık sistemi ile yönetilen çeşitli federal
yapılardan oluşmaktadır. Bu federal yapılar hukuki açıdan eşit birimler sayılmakta olup,
aşağıdaki gibi sıralanabilir: 21 Cumhuriyet (ya da Federe Cumhuriyet), 46 Oblast (Rusya’nın
bölgeleri; il), 9 Kray (büyük il), 2 Federal kent yönetimi (Moskova ve St. Petersburg), 1 Özerk
Oblast (özerk il/Yahudi Özerk Oblastı), 4 Özerk Okrug (küçük özerk İl). Bütün bu federal
birimler 9 büyük Federal Okrug (çevre) birimi içine alınıp, bu yerlere bağlanmışlardır. Rusya
Federasyonu'na bağlı 21 cumhuriyetin her birinin kendi ayrı anayasası ve devlet başkanı
(President) vardır. Bu anayasaların Rusya Federasyonu Anayasası'na uyumlu olması ve onunla
çelişmemesi gerekmektedir. (Türkiye Cumhuriyeti devleti Kırım ve Sivastopol’ün Rusya
Federasyonu tarafından ilhakını tanımamaktadır).1 Ülkeyi Devlet Başkanı yönetir. Başbakan
1 http://www.mfa.gov.tr/rusya-siyasi-gorunumu.tr.mfa
3
başkanlığındaki hükümet de yürütme yetkisine sahiptir. Yasama yetkisi ise, Duma (Federal
Meclis’in alt kanadı) ve Federasyon Kurulu’ndan (Federal Meclis’in üst kanadı) oluşan Federal
Meclis’e aittir.
Son devlet başkanlığı seçimi Mart 2018’de yapılmış olup Vladimir PUTIN kullanılan
oyların %73’ünü alarak yeniden Devlet Başkanı olmuştur.
Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar
Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Dünya
Ticaret Örgütü, Avrasya Ekonomik Birliği, Bağımsız Devletler Topluluğu, Şanhay İşbirliği
Örgütü, Ortak Güvenlik Anlaşması Örgütü, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü, Asya’da
İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği,
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı.
Nüfus ve İstihdam
Rusya, nüfusundaki sürekli düşüş nedeni ile ciddi bir nüfus sorunu ile karşı karşıyadır.
Sovyetler Birliği’nin 1991 yılında dağılmasından bu yana nüfusun yaklaşık 4 milyonu ülke
dışında çıkmıştır. 2002-2006 yılları arasında nüfusta yıllık ortalama % 0,5 oranında daralma
gerçekleşmiştir. Dünya Bankası tarafından 2005 yılında yayınlanan bir çalışmaya göre
nüfustaki bu azalma bu oranda devam ettiği takdirde, 2050 yılı itibarı ile ülke nüfusunun % 30
üzerinde azalacağı tahmin edilmektedir. Birleşmiş Milletler’in ülke nüfusuna yönelik
öngörüleri çok daha karamsardır. 146,5 milyon olan ülke nüfusunun BM çalışmalarına göre
2050 yılına doğru 112 milyona gerilemesi beklenmektedir.
Erkek nüfusun ortalama yaşam süresindeki ciddi kısalmaya rağmen Rusya yaşlanan bir
nüfusa sahiptir. Emeklilik yaşı kadınlar için 55, erkekler için ise 60. Bununla beraber yüksek
işsizlik nedeni ile çalışan nüfus emeklilik yaşından çok daha önce emekliliğe
yönlendirilmektedir. Ortalama ücretler bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Ülke
genelinde ortalama ücret düzeyi yaklaşık 30.225 Ruble. Asgari ücret de bölgelere göre
değişiklik göstermektedir. Ülke genelinde asgari ücret ortalaması 6.000 Rubledir. Ortalama
emekli aylığı ise yaklaşık 12.000 Rubledir. (2016, Rosstat)
Okuryazarlık oranı % 99,9 olan Rusya’da eğitim harcamalarının GSYİH’ya oranı
yaklaşık % 5.
4
Doğal Kaynaklar ve Çevre
Rusya, zengin doğal gaz ve petrol kaynaklarının yanı sıra, kömür, alüminyum, bakır,
demir, elmas, altın, gümüş maden kaynakları ve ormancılık ürünleri ile dünya ham madde
ihracatında önde gelen ülkelerden biridir. Ülkenin sahip olduğu doğal kaynakların üretimi
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana artış göstermiştir. Ayrıca dışa bağımlılığın
azaltılmasına yönelik alanlarda verimlilik artmış olup, çevre kirliliği konusundaki önlemler de
artırılmıştır. Ancak Sovyet döneminin hızlı sanayileşme sürecinden miras kalan çevre
problemleri göründüğünden daha fazla sorun teşkil etmektedir. Başlıca sanayi bölgelerindeki
hava ve su kirliliği, tarımsal alanların azalması ve toprak verimliliğindeki düşüş, ormanların
özellikle Sovyet dönemi süresince yok edilmesi başlıca çevre sorunlarıdır. Ülkedeki enerji
santralleri yeterince denetlenmediği için yüksek miktarda toksik atık üretmekte ve hava
kirliliğine neden olmaktadır.
Ülkenin petrol ve doğal gaz sanayisi de çevre standartlarının yeterince uygulanmaması
nedeni ile önemli miktarda kirliliğe neden olmaktadır. Çeçenistan’da yasadışı petrol üretimi ve
rafine edilmesi sonucunda büyük miktarlarda petrol toprağa sızarak çevre örgütlerinin tepkisine
neden olmuştur. Çevre örgütlerinin zaten kirlenmiş durumda olan Hazar Denizi’ne petrol
dökülmesi endişeleri bulunmaktadır.
Ekonomik Yapı
Rusya Federasyonu, büyük bir ekonomik gücün temeli olan doğal kaynaklara ve insan
gücüne sahip dünyadaki belli başlı ülkelerden biri konumundadır. Rusya’nın sahip olduğu
zengin doğal kaynak rezervleri ülke için büyük bir şans olmakla beraber ülke ekonomisi
açısından bazı sakıncaları da beraberinde getirmektedir. Son 10 yıllık süreçte yüksek düzeyde
seyreden petrol fiyatları ve elverişli ticaret hadlerinin ülkenin son yıllarda sağladığı güçlü
büyümenin itici gücü olduğu düşünülmektedir. Merkezi planlama ve sahip olduğu zengin
kaynaklar nedeni ile Rusya’da sanayi sektörü ağır sanayi yönünde gelişmiştir. Yakıt, enerji ve
metalürji üretimi toplam sınai üretimin %35’ten fazlasını oluşturmaktadır. Elektrik ve gıda
üretiminin sınai üretimdeki payının yaklaşık %25 olduğu belirtilmektedir.
Sanayi Moskova, St. Petersburg, Yekaterinburg ve Nizhny Novgorod kentlerinde
yoğunlaşmıştır. Bu büyük kentler geçiş sürecini diğer kentlere göre daha iyi yönetmiş, üretimde
çeşitlilik sağlamıştır.
5
Rusya’nın karmaşık ve külfetli vergi sistemi yatırımlar ve büyüme önünde önemli bir
engel teşkil etmiştir. Vergi reformu, uzun yıllar boyunca sürekli gündemde olmuş, ancak ciddi
anlamda ilerleme Vladimir Putin başkanlığında sağlanabilmiştir.
2001 yılından bu yana gerçekleştirilen başlıca reformlar şöyledir:
%13 oranında kişisel gelir vergisi uygulaması,
Çeşitli sosyal resim ve harçların yerine birleşik, yüksek ölçüde regresif sosyal vergi
uygulaması,
En yüksek kurumlar vergisi oranının %35’ten %24’e düşürülmesi ve aynı zamanda çok
sayıdaki yasal boşluğun ortadan kaldırılması,
Kurumlar vergisi oranının daha sonra, 2009 yılında % 24’ten % 20’ye düşürülmesi,
Muntazam ticari harcamalarda muafiyet koşullarının iyileştirilmesi,
Petrol sektörü ve küçük işletmelere kolaylıklar sağlanması,
Standart KDV oranının %20’den %18’e düşürülmesi.
Gerçekleştirilen Yapısal Reformlar
Vergi reformu, toprak reformu, icra-iflas reformu, kurumsal yönetim reformu, yargı
reformu, emeklilik reformu, bürokrasinin azaltılması, özelleştirme
Enflasyon: 2016 için ortalama enflasyon oranı % 7 olurken, 2017 yılında ise % 3.8’e
olarak öngörülmekle birlikte 2017 yılı sonu enflasyonu % 2,5 olarak açıklanmıştır. Resmi
istatistik servisi Rosstat bunun Sovyet sonrası dönemde kaydedilen en düşük enflasyon oranı
olduğunu duyurdu. 2018 yılı enflasyon oranı beklentisi ise % 4 olarak gerçekleşmiştir.2
Ekonomik Performans: Ekonomi 2015 yılında %3.7 oranında daralmıştır. 2017
yılında Rusya ekonomisindeki büyümenin % 1.8 düzeyinde olması öngörülmektedir; 2016’da
ekonomi % 0.2 oranında küçülmüştü.
2 http://www.turkrus.com/546863-2018e-moralli-adim-rusyada-enflasyon-tarihin-en-dusuk-seviyesine-indi-xh.aspx
6
Kaynak: IMF, e: Tahmini Veriler
Tablo 2: Temel Ekonomik Göstergeler
Rusya doğal kaynak açısından zengin bir ülkedir. Dünyanın en büyük doğal gaz üreticisi
ve en büyük petrol üreticisidir, aynı zamanda önde gelen elmas, nikel ve platin üreticisi ve
ihracatçısıdır.
Büyük yüzölçümüne rağmen Rusya, elverişsiz iklim koşulları sebebiyle görece az
miktarda ekilebilir araziye sahiptir. Buna rağmen ülke, dünya genelindeki tarım arazilerinin
%10'unu barındırmaktadır. Ülkenin kuzey bölgeleri esas olarak besi hayvancılığına
yoğunlaşmışken, güney bölgeleri ve batı Sibirya'da tahıl üretimi yapılmaktadır. Tarım
sektörünün GSYH içindeki payı %4,7 iken nüfusun yaklaşık %9'unu istihdam
etmektedir. Sanayi sektörü, Rusya GSYH'sinin %32'sini temsil etmekte olup nüfusun yaklaşık
%28'ini istihdam etmektedir. Ülke, Sovyetler Birliğinin endüstriyel üslerinin çoğunu
devralmıştır. Kimya sanayii, metalürji, mekanik, inşaat ve savunma sanayii ülkede en gelişmiş
sektörler arasında yer almaktadır. Hizmet sektörü, nüfusun yaklaşık üçte ikisini istihdam
etmektedir ve GSYH’nin %62'sinden fazlasını oluşturmaktadır. 1998 mali krizinden bu yana,
bankacılık sektörü henüz tam bir yeniden yapılanmadan geçmemiştir. Ülkenin büyüklüğü göz
önüne alındığında, ulaşım, iletişim ve aynı zamanda ticaret sektörleri özel önem taşımaktadır.
Turizm de kaydadeğer bir gelir kaynağı haline gelmektedir.
Ana Göstergeler 2014 2015 2016 2017 2018 (e)
GSYH (milyar USD) 2.063,66 1.365,87 1.280,73 1.560,71 1.611,45
GSYH (Sabit Fiyatlar, Yıllık Değişim
%) 0,7 -2,8 -0,2 1,4e 1,4
Kişi Başına GSYH (USD) 14.388 9.521 8.929 10.885e 11.248
Kamu Bütçe Dengesi (GSYH içindeki
pay %) 0,1 -2,4 -2,9 -2,5 -1,9
Kamu Borcu (GSYH içindeki pay %) 15,6 15,9 17,0e 17,1e 17,3
Enflasyon Oranı (%) 7,8 15,5 7,0 4,5 4,2
İşsizlik Oranı (İşgücünün % olarak) 5,2 5,6 5,5 5,5 5,5
Cari Hesap (milyar USD) 57,51 69,00 22,20 51,54e 55,76
Cari Hesap (GSYH içindeki pay %) 2,8 5,1 1,7 3,3e 3,5
7
Ekonomik Faaliyetlerin Sektörel Dağılımı Tarım Sanayi Hizmetler
Sektörlere Göre İstihdam (Toplam
İstihdamın % olarak) 6,7 27,2 66,1
Katma Değer (GSYH içindeki pay %) 4,7 32,4 62,8
Katma Değer (Yıllık Değişim %) 3,3 -0,1 -0,6
Kaynak: Dünya Bankası, 2016
Tablo 3: Sektörel Faaliyet Oranları
Yıllar 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 (İlk
Yarı)
İhracat 524,8 527,3 497,8 343,9 285,5 357,1 223,2
İthalat 316,2 314,9 286,6 182,7 182,6 226,9 115,2
Denge 208,6 212,4 211,2 161,2 103,2 130,1 49,5
Hacim 841,0 842,2 784,4 526,6 468,1 584,0 338,4
Kaynak: Trademap
Tablo 4: Rusya Federasyonu Dış Ticareti (Milyar $)
Düşen petrol fiyatları ve rublenin değer kaybı nedeni ile dış ticaret hacmi 2014 yılında
% 8 oranında azalmıştır. Ülkenin dünyadan ithalatı % 10,3, dünyaya ihracatı % 6,7 daralmıştır.
2015 yılında dış ticarette sert bir düşüş yaşanmış; ülkenin dış ticaret hacmi 526,6 milyar Dolar
olmuştur. 2017 ihracatı 357 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. (2016’ya göre % 25 artış) 2017
yılı ithalatı 226.9 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. (2016’ya göre % 25 artış). 2017 yılında
Türkiye, Rusya’nın ihracatında 5. (%3,6 pay), ithalatında ise (%1,5 pay) 15. sırada yer
almaktadır. 2017 yılı verilerine göre Rusya’nın ihracatında Serbest bölgelere yaptığı ihracat
hariç ilk 5 ülke, Çin, Hollanda, Belarus, Almanya ve Türkiye’dir. Rusya’nın ithalatında ise yine
Serbest Bölgelerden yaptığı ithalat hariç Çin, Almanya, Birleşik Devletler, Belarus ve İtalya ilk
5 ülke olarak karşımıza çıkmaktadır. 3
3 https://tinyurl.com/yby9zkgg
8
ÜLKELER Değer (Bin $) Pay (%)
Dünya $ 359.151.975 100,0
Serbest Bölgeler $ 53.485.152 14,9
Çin Halk Cumhuriyeti $ 37.524.519 10,4
Hollanda $ 34.629.772 9,6
Belarus $ 15.537.357 4,3
Almanya $ 15.490.523 4,3
Türkiye $ 12.929.906 3,6
Güney Kore $ 12.100.985 3,4
Kazakistan $ 11.924.244 3,3
Polonya $ 10.570.013 2,9
Japonya $ 10.500.218 2,9
Kaynak: Trademap
Tablo 5: Rusya Federasyonu İhracat Değerleri – Ülkeler Bazında (2017)
2017 yılı verilerine göre Rusya'nın ihracatında serbest bölgeye yapılan ihracattan sonra
ilk 5 ülke Çin, Hollanda, Almanya, Belarus ve Türkiye olmuştur. 2017 yılı verilerine göre
Rusya’nın ihracatında ilk sıralarda, ham petrol yağları ve bitümlü minerallerden elde edilen
ham yağlar, petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar, taşkömürü;
taşkömüründen elde edilen briketler; topak ve benzeri katı yakıtlar, demir/alaşımsız çelikten
yarı mamuller, buğday ve mahlût, işlenmemiş alüminyum yer almaktadır.
ÜLKELER Değer (Bin $) Pay (%)
Dünya $ 228.212.750 100,0
Çin Halk Cumhuriyeti $ 48.373.353 21,2
Almanya $ 22.740.419 10,0
Birleşik Devletler $ 12.589.834 5,5
Belarus $ 10.691.594 4,7
İtalya $ 9.850.228 4,3
Fransa $ 9.124.980 4,0
Japonya $ 7.763.938 3,4
Güney Kore $ 6.919.726 3,0
Diğer Serbest Bölgeler $ 5.688.750 2,5
Ukrayna $ 4.935.817 2,2
Kaynak: Trademap
Tablo 6: Rusya Federasyonu İthalat Değerleri – Ülkeler Bazında (2017)
9
2017 yılı için Rusya’nın ithalatında ilk 5 ülke ise, Çin, Almanya, ABD, Belarus ve İtalya
olarak yer almıştır. Rusya’nın ithalatında tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan
ilaçlar (dozlandırılmış), telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar, kara taşıtları için aksam,
parçaları, ısı değişikliği yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar, otomobil, steyşın vagonlar,
yarış arabaları, otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri ilk sıralarda bulunmaktadır.
GTİP ÜRÜNLER 2015 2016 2017
2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde
edilen yağlar) 89.576 73.676 93.306
2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 67.403 45.952 58.244
9999 Başka yerde belirtilmemiş ürünler 10.797 45.239 52.888
2701 Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen briketler, topak vb.
Katı yakıtlar 9.480 8.907 13.530
7207 Demir/alaşımsız çelikten yarı mamuller 4.637 4.471 6.031
1001 Buğday ve mahlut 3.949 4.216 5.791
7601 İşlenmemiş alüminyum 6.076 4.988 5.464
2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 47.518 4.064 4.721
7102 Elmaslar 3.945 4.833 4.700
4407 Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalın >=6 mm 3.074 3.194 3.990
7403 Arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır alaşımları 3.085 2.404 3.646
7110 Platin, paladyum, rodyum, iridyum, osmiyum, rutenyum
(ham, pudra vb.) 980 2.398 3.279
7208 Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik 600mm.
Fazla 2.165 2.412 3.060
3105 Azot, fosfor ve potasyum gibi; iki/üçünün karışımları 3.221 2.608 2.748
7108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) 1.506 908 2.359
3102 Azotlu mineral/kimyasal gübreler 2.672 2.171 2.337
3104 Potaslı mineral/kimyasal gübreler 2.958 1.856 2.129
0303 Dondurulmuş balık 1.858 1.966 2.057
8411 Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri 1.761 1.523 1.968
1512 Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları (kimyasal olarak
değiştirilmemiş) 1.191 1.440 1.779
Kaynak: Trademap
Tablo 7: Rusya’nın İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (milyon $)
10
GTİP ÜRÜN 2015 2016 2017
3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar
(dozlandırılmış) 6.796 6.948 8.395
8517 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar 6.335 6.714 8.393
9999 Başka yerde belirtilmemiş ürünler 839 6.581 8.015
8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 5.377 5.717 7.939
8419 Isı değişikliği yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar 2.558 6.106 6.950
8703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları 6.490 6.027 6.697
8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri 4.034 3.824 5.097
8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 879 1.031 1.999
8481 Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf
dâhil 1.527 1.586 1.825
3002 İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. Ürünler 1.431 1.424 1.781
8479 Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar 1.541 1.322 1.739
9018 Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik alet ve cihazları 1.575 1.617 1.738
8701 Traktörler 506 694 1.716
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 1.297 1.301 1.704
8413 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri 1.304 1.274 1.690
8421 Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları 1.321 1.334 1.561
6403 Ayakkabı; yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni vb
kösele 1.160 1.104 1.545
2818 Suni korendon alüminyum oksit ve hidroksit 1.488 1.326 1.536
8429 Dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici
vb. 603 729 1.510
8707 Kara taşıtları için karoserileri 1.078 1.125 1.507
Kaynak: Trademap
Tablo 8: Rusya’nın İthal Ettiği Başlıca Ürünler (milyon $)
2000 yılından itibaren Ruble’nin yeniden değerlenmeye başlaması ve petrol ihracat
gelirlerindeki artış sayesinde yeniden artmaya başlayan iç talebe bağlı olarak küresel kriz
öncesinde ithalatta artış eğilimi gözlenmiştir. İthalat hacmi 2008 yılında %31 artış göstermiştir.
Küresel mali kriz nedeni ile iç talepte düşüş olmuş; bu nedenle ülkenin ithalat hacminde 2009
yılında ciddi ölçüde daralmıştır. 2010 yılında krizden çıkış sürecinin başlaması ile birlikte
Rusya’nın ihracatında % 31, ithalatında ise % 37 artış olmuştur. 2013 yılında ülkenin dünyaya
ihracatı yalnızca % 0,3 artış kaydetmiştir. Aynı dönemde dünyadan ithalat ise % 0,5 oranında
artmıştır. Düşen petrol fiyatları ve Ruble’nin değer kaybı nedeni ile dış ticaret hacmi 2014
11
yılında % 8 oranında azalmıştır. Ülkenin dünyadan ithalatı % 10,3, dünyaya ihracatı % 6,7
daralmıştır.
Rusya Federasyonu’nun Dış Ticarette Başlıca Partnerleri
İhracat (milyon $)
ÜLKELER 2015 2016 2017
DÜNYA 343.907 285.491 359.151
Çin 28.335 28.021 38.922
Hollanda 40.198 29.255 35.611
Almanya 15.906 21.258 25.747
Belarus 12.428 14.051 18.425
Türkiye 11.703 13.698 18.221
İtalya 16.204 11.931 13.839
Kore Cumhuriyeti 13.196 10.027 12.345
Kazakistan 10.302 9.427 12.324
Polonya 9.513 9.099 11.578
ABD 8.393 9.426 10.735
Japonya 14.426 9.384 10.501
İngiltere 4.524 6.997 8.747
Finlandiya 6.487 6.535 8.642
Ukrayna 7.163 6.280 7.943
Belçika 6.348 5.741 6.800
Hindistan 4.550 5.313 6.456
Mısır 3.253 3.783 6.217
Fransa 3.067 4.851 5.909
Letonya 6.699 4.844 4.804
Cezayir 1.192 3.966 4.621
Kaynak: TradeMap
Tablo 9: Rusya Federasyonu’nun İhracat Yaptığı Başlıca Ülkeler
İthalat (milyon $)
ÜLKELER 2015 2016 2017
DÜNYA 182.781 182.261 228.212
Çin 35.199 38.087 48.042
Almanya 18.992 19.451 24.228
ABD 11.490 11.066 12.664
Belarus 7.989 9.406 11.768
İtalya 7.934 7.845 10.109
Fransa 5.563 8.492 9.633
Japonya 6.819 6.680 7.761
Kore Cumhuriyeti 4.532 5.113 6.933
12
Kazakistan 4.275 3.612 4.917
Ukrayna 5.643 3.951 4.912
Polonya 3.840 3.958 4.908
İngiltere 3.700 3.432 4.048
Hollanda 2.927 3.021 3.893
Finlandiya 2.411 2.478 3.696
Çek Cumhuriyeti 2.679 2.767 3.422
Türkiye 4.069 2.148 3.383
Vietnam 2.055 2.465 3.324
Brezilya 2.928 2.523 3.198
İspanya 2.738 2.474 3.126
Belçika 1.869 2.269 2.921
Kaynak: TradeMap
Tablo 10: Rusya Federasyonu’nun İthalat Yaptığı Başlıca Ülkeler
TÜRKİYE CUMHURİYETİ – RUSYA FEDERASYONU DIŞ TİCARETİ
Ülkemizin Rusya Federasyonu ile dış ticaret hacmi küresel mali kriz nedeni ile 2009
yılında % 39 oranında gerilemiştir. 2009 yılında hem ihracatta hem de ithalatta gerileme
gözlenmiştir. Ülkeye ihracatımız % 51, ülkeden ithalatımız ise % 37 oranında düşmüştür. 2010
yılında ülkenin küresel krizin olumsuz etkilerinden çıkmaya başlaması ile birlikte Rusya’ya
ihracatımız artmaya başlamıştır. 2010 yılında ülkeye ihracatımızda % 45 artış söz konusudur.
Aynı dönemde ithalatımızda ise % 11 oranında artış gözlenmiştir. 2011 yılında ise ülkeye
ihracatımız 2010 yılına göre % 29,5 oranında, ülkeden ithalatımız ise % 11 oranında artmıştır.
Ülkeye ihracatımız 2012 yılında 2011 yılına göre % 11,5 artarak 6,7 milyar Dolar olmuştur.
Aynı dönemde ülkeden ithalatımız ise bir önceki yıla göre % 10,8 artarak 26,6 milyar Dolar
seviyesine ulaşmıştır. 2013 yılında ihracatımız 2012 yılına kıyasla % 4,2 artarken, ithalatımız
ise % 5,9 oranında daralmıştır. 2013 yılında 18,1 milyar Dolar olarak gerçekleşen dış ticaret
açığı bir öceki yıla göre %9,2 azalmıştır. 2014 yılında Rusya’ya ihracatımız ülke
ekonomisindeki yavaşlama ve Rublenin değer kaybına bağlı olarak ithalatın daralması nedeni
ile % 14,6 oranında düşüş kaydetmiştir. Ülkeden 2014 yılı ithalatımız ise % 0,01 artmıştır.
2016 yılında ihracatımız 1.733.568.570 milyar Dolar (geçen yıla göre yaklaşık % 52
düşüş), ithalatımız 15.160.961 milyar dolar (geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık %25
düşüş). İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2016 yılında geçen yıla göre yaklaşık % 30 oranında
azalarak 16,9 milyar dolara düşmüştür.
13
2017 yılında Rusya’ya ihracatımız, geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık % 58
oranında artarak, 2.735.484 milyar dolara ulaşmıştır. Aynı dönemde ithalatımız ise yaklaşık %
29 oranında artarak 19.513.833 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde
ticaret hacmimiz geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık % 32 oranında artarak 22.249.317
milyar dolar olmuştur.
Karşılıklı Yatırımlar
Rusya'daki Türk firmalarının 10 milyar Dolar civarında yatırımı bulunduğu tahmin
edilmektedir. Enka, Koç, Zorlu Grubu (Vestel, Taç, Zorlu Enerji), Efes, Şişecam, Kale Grubu,
Eczacıbaşı gibi büyük firmaların yanı sıra küçük ve orta ölçekli firmaların da Rusya'da
yatırımları bulunmaktadır. Türk firmalarının en fazla yatırım yaptığı bölgeler arasında
Moskova, Tataristan (Alabuga Serbest Ekonomik Bölgesi), Rostov, Krasnodar, Soçi,
Novorossisk, Lipetsk (Serbest Ekonomik Bölge), St. Petersburg bulunmaktadır. Türkiye'deki
Rus yatırımlarının toplam değeri de 10 milyar Doları aşmıştır. Ülkemizdeki Rus yatırımları
turizm, hizmetler, petrol/gaz işleme ve depolama alanında yoğunlaşmaktadır.
Yıllar İhracat İthalat Hacim Denge
1997 2.056.542 2.174.258 4.230.800 -117.716
1998 1.347.533 2.154.994 3.502.527 -807.461
1999 586.589 2.371.856 2.958.445 -1.785.267
2000 643.903 3.886.583 4.530.486 -3.242.680
2001 924.107 3.435.673 4.359.780 -2.511.566
2002 1.172.039 3.891.722 5.063.761 -2.719.683
2003 1.367.591 5.451.316 6.818.907 -4.083.725
2004 1.859.187 9.033.138 10.892.325 -7.173.951
2005 2.377.050 12.905.620 15.282.670 -10.528.570
2006 3.237.611 17.806.239 21.043.850 -14.568.628
2007 4.726.853 23.508.494 28.235.347 -18.781.641
2008 6.483.004 31.364.477 37.847.481 -24.881.473
2009 3.202.398 19.450.085 22.652.483 -16.247.687
14
2010 4.628.153 21.600.641 26.228.794 -16.972.488
2011 5.992.633 23.952.914 29.945.548 -17.960.281
2012 6.680.586 26.625.286 33.305.872 -19.944.700
2013 6.964.209 25.064.214 32.028.423 -18.100.004
2014 5.943.014 25.293.392 31.239.105 -19.347.679
2015 3.588.657 20.401.756 23.990.413 -16.813.099
2016 1.732.954 15.162.386 16.895.340 -13.429.432
2017 2.735.484 19.513.833 22.249.317 -16.778.349
2017/9 1.794.335 13.931.032 15.725.367 -12.136.698
2018/9 2.465.795 16.889.275 19.365.070 -14.433.481
Kaynak: TÜİK
Tablo 11: Türkiye – Rusya Dış Ticaret Değerleri (Milyon $)
RUSYA FEDERASYONU İNŞAAT SEKTÖRÜ
İnşaat sektörü doğal taşların başlıca kullanım alanı olduğu için inşaat sektöründeki
herhangi bir gelişme doğal taş sektörünü de doğrudan etkilemektedir. 2000'li yıllarda Rusya
ekonomisindeki canlanma; konut, ofis ve alışveriş merkezlerine olan talebi arttırmıştır. Küresel
krizden Rus inşaat sektörü de etkilenmiş, 2008 yılına kadar gerçekleşen büyüme 2009'da devam
edememiştir. Durgunluk dönemi 2010 yılına kadar sürmüş ve yılın ilk yarısından itibaren inşaat
sektörü tekrardan canlanmaya başlamıştır.
Son yıllara ait verilere bakıldığında Rusya’da inşaat sektörü iş hacmi 2018 yılının ocak-
haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1 azalarak 2,9 trilyon rubleye
(yaklaşık 46 milyar dolar) geriledi. Rusya Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) tarafından
açıklanan verilere göre, ülkede inşaat sektörü iş hacmi haziran ayında 2017’nin aynı dönemine
kıyasla yüzde 1,3 düşerek 693,1 milyar rubleye düştü. Rusya’da bu yılın ocak-haziran
döneminde toplam 384 bin 700 yeni apartman inşa edilirken, söz konusu dönemde inşaat iş
hacmi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1 azalarak 2,9 trilyon rubleye geriledi.
15
Rus inşaat sektöründe kendisine yer edinmek isteyen Türk firmalarının dikkat etmesi
gereken bazı noktalar vardır: 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren ülkedeki yerli ve yabancı tüm
inşaat firmalarının lisansları iptal edilmiştir. Yapılan değişiklik sonucunda firmaların en az yüz
üyeden oluşan Özerk Düzenleyici Kurumlar (Self Regulatory Organization, SRO) çatısı altında
birleşmeleri kararı alınmıştır. Bu yüzden firmanın mutlaka SRO üyesi olması ve SRO'dan
alınmış iş izni belgesine sahip olması gerekmektedir. Rusya, Türk müteahhitlik firmalarının
1990’lardan bu yana en fazla proje üstlendiği ülke olup, Türk müteahhitlik hizmetleri açısından
en önemli pazardır. Bugüne kadar müteahhitlik firmalarımız Rusya’da 65 milyar dolara ulaşan
1.910 proje üstlenmişlerdir. Türk yurtdışı müteahhitlik sektörünün toplam 326,8 milyar dolara
ulaşan proje portföyü içerisinde Rusya’nın payı yaklaşık %20 seviyesindedir. Son yıllarda
yaşanan küresel finansal krizi nedeniyle Türk müteahhitlerin pazardaki toplam iş hacminde
daralma olmasına rağmen Rusya pazarı Türk müteahhitleri için söz konusu dönem itibarı ile
yurtdışı faaliyetlerinin en fazla olduğu pazar konumundadır.
Rusya Federasyonu’nda özellikle SSCB’nin dağılmasının ardından, yeniden yapılanma
gereği duyulmuş ve bu kapsamda, müteahhitlik sektörünün önemi artmıştır. Bu süreçte,
ülkemiz müteahhitleri de Rusya Federasyonu’nda etkinliklerini artırmış ve bu ülkede birçok
projeye imza atmışlardır. Rusya Federasyonu’nda açılacak olan küçük ve orta ölçekli
müteahhitlik projelerine ilişkin bilgilere aşağıdaki web sitelerinden ulaşılabilmektedir.
www.torgi.gov.ru www.zakupki.gov.ru (Resmi ihaleleri ve alımları)
www.fas.gov.ru/stateorderindex.shtml (İhale ve alımları ile ilgili devlet kontrolü)
www.bob.ru (İhaleler’ resmi dergisi Web-sayfası)
www.e-torgi.ru (Moskova ihaleleri dergisi)
www.st-tender.ru (İnşaat ihleleri ile ilgili Web-sayfa)
www.tendery.ru (İhaleler ile ilgili Web-sayfa)
Rusya Federasyonu’nda müteahhitlik alanında iş yapmak isteyen yabancı firmalar, RF
kanunları ve mevzuatları gereği, en az %30 Rus işgücü ve Rus malı kullanmak zorundadır. Bu
kısıtlama ile ilgili olarak, esasen firmalarımızdan herhangi bir şikâyet alınmamaktadır.
16
DÜNYA DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜ
2017 yılına göre dünya doğal taş ithalatı yaklaşık 18,1 milyar dolar olup başlıca ithalatçı
ülkeler % 18,7'lik payıyla Amerika, % 15,2'lik payıyla Çin Halk Cumhuriyeti, % 5,3'lük payıyla
Güney Kore, % 3,9'luk payıyla İngiltere'dir. Bu ülkeleri Almanya, Japonya, Nijerya ve Fransa
izlemektedir. 2013 yılından itibaren elde edilen verilerde Rusya Federasyonu doğal taş
ithalatında gözle görülür bir düşüş sergilemektedir. Bu durumda yaşanan küresel ekonomik
krizler ve iç politikada yaşanan gelişmeler etkin rol oynamıştır.
Geçen yıllarda yaşanan siyasi ve ekonomik gelişmeler tüm ülkelerde olduğu gibi
Rusya'nın doğal taş ithalat değerlerine de yansımıştır. 2013 yılı doğal taş ithalatı yaklaşık 323,6
milyon dolar olan Rusya’nın 2017 yılı doğal taş ithalatı yaklaşık 186 milyon dolara gerilemiştir.
RUSYA FEDERASYONU DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜ
Rusya Federasyonu'nda bulunan değişik renk ve desenlerde kalker, mermer ve Sibirya-
Urallar'dan çıkarılan koyu renkli ve kırmızımsı granit doğal taş rezervleri bakımından
önemlidir. Urallar, Rusya Federasyonu'ndaki en önemli doğal taş üretim bölgesidir. Birçok taş
ocağı ve işleme tesisleri burada yer alır. Urallar bölgesindeki önemli mermer ocaklarının yer
aldığı şehirler Koyelga ve Mramorskoye'dir. Rusya Federasyonu'nun 3. en büyük mermer ocağı
ise Sibirya'nın merkezi güneyindedir. Çoğu granit ocağı ise kuzey-batı Rusya'daki Karelia
Cumhuriyeti ve Leningrad bölgesinde yer almaktadır. "Vozrozhdenie" ocağı ise en
büyüklerindendir. Rusya'da en çok talep gören doğal taş ebatları, 20 mm veya bazen 15 mm
kalınlığındaki 300x300 mm, 305x305 mm, 400x400 mm, 300x600 mm ve 400x600 mm
ölçüleridir. Dünya doğal taş ticaretini ve Rusya'nın ithalat-ihracat verilerini incelediğimizde;
Rusya Federasyonu'nun doğal taş alımının çok daha büyük olduğunu söyleyebiliriz.
Dünya mermer ve doğal taş pazarlarının yapısı sebebiyle işlenmiş ürün alıcıları ve blok
alıcıları farklıdır. Örneğin Amerika, Japonya, Almanya ve İngiltere blok alıcısı değillerdir. Bu
ve benzeri ülkeler doğal taş kültürü (üretim ve işlemecilik) gelişmediği için diğer ülkelerden
işlenmiş mermer traverten talep ederler. Rusya Federasyonu'nun da doğal taş ithalatını ürün
grupları bazında incelediğimizde çok büyük bir kısmının işlenmiş ürünler olduğunu görürüz.
2017 yılına göre Rusya Federasyonu, dünya doğal taş ithalatı sıralamasında ülkeler
arasında % 1'lik oranıyla 21. sırada yer alırken doğal taş ihracatı sıralamasında % 0,1 oranındaki
payıyla 51. sırada yer alır.
17
ÜLKELER
2013 2014 2015 2016 2017
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
Dünya 1.139.700 323.683 822.496 281.199 338.173 171.099 435.874 146.153 1.052.293 186.040
Çin 295.181 121.692 286.578 108.979 142.004 60.118 139.551 49.423 184.531 57.463
Ukrayna 95.187 35.182 90.098 27.135 78.562 21.360 114.023 16.850 124.805 20.650
Hindistan 41.893 22.105 34.692 17.076 22.267 10.678 30.807 15.482 31.046 14.866
İtalya 17.175 26.075 13.716 23.047 18.002 31.685 12.042 18.178 10.075 13.988
Norveç 6.273 393 4.525 326 101 82 46.533 989 401.594 13.615
Belarus 7.066 1.013 83.235 3.076 7.844 791 9.359 2.583 17.597 9.197
İspanya 9.489 12.934 10.686 17.965 4.418 6.514 5.518 5.055 12.951 8.702
İsveç 3 5 30 208 1 3 16.289 519 173.660 6.126
Hırvatistan 282 375 655 781 803 434 8.948 5.540 7.270 5.427
Türkiye 551.562 49.469 194.753 38.954 27.583 18.817 4.580 3.907 7.057 5.157
Almanya 4.795 5.373 5.290 4.364 2.063 1.563 8.915 5.675 5.929 3.849
Yunanistan 1.169 1.234 694 1.276 331 558 1.429 1.864 3.183 3.020
Kazakistan 16.413 1.800 23.478 2.126 12.762 4.814 12.762 1.554 18.043 2.777
İran 1.325 1.101 1.605 1.086 507 250 3.622 1.508 5.865 2.775
Portekiz 1.080 1.486 697 652 1.137 664 1.639 1.135 5.012 2.730
Karadağ 1.457 4.209 592 1.214 473 529 720 653 2.324 2.334
Polonya 1.749 2.471 1.119 1.892 810 969 688 791 21.621 1.933
Ermenistan 15.309 8.816 12.724 7.841 4.453 1.783 7.064 4.814 5.025 1.490
Brezilya 6.084 3.322 5.152 3.003 1.913 957 2.020 1.028 2.260 1.440
Endonezya 1.198 3.626 1.040 2.648 740 1.795 583 1.429 542 1.330
Japonya - 1 10 - 1 311 319 1.086 914
Tablo 12: Rusya Federasyonu'nun Doğal Taş İthalatı
Rusya'nın doğal taş ithalatında ilk sırada Çin Halk Cumhuriyeti yer alır. Yine Rusya
Federasyonu’na ait 2017 yılı doğal taş ithalat verilerine göre % 30,9 oranındaki payıyla ilk
sırada yer alan Çin'den sonra %11,1 oranı ile Ukrayna ve %7,5 oranı ile Hindistan yer
almaktadır. 2017 yılında Rusya'nın Türkiye'den gerçekleştirdiği doğal taş ithalatının payı %
2,8’dir. Rusya'nın doğal taş ithalatında öne çıkan diğer ülkeler ise sırasıyla İtalya, Norveç,
Belarus, İspanya, İsveç ve Hırvatistan'dır.
GTIP ÜRÜN GRUBU 2013 2014 2015 2016 2017
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
DOĞAL TAŞLAR TOPLAM
1.139.700 323.683 822.496 281.199 338.173 171.099 435.874 146.153 1.052.293 186.040
680293 İŞLENMİŞ GRANİT
148.981 83.623 125.023 69.730 73.595 41.324 59.691 28.958 59.699 30.348
18
680291 İŞLENMİŞ MERMER-
TRAVERTEN 56.404 69.568 40.132 57.502 28.122 40.563 18.929 25.353 24.140 29.721
680100
TABİ TAŞLARDAN KALDIRIM VE
DÖŞEME TAŞLARI
97.914 22.102 116.054 19.788 75.255 13.470 112.187 14.462 185.701 28.724
251611
GRANİT HAM, KABACA
YONTULMUŞ VEYA BLOK
24.351 3.944 89.426 3.794 13.780 1.349 98.456 2.981 625.775 22.011
680299
İNŞAATA ELVERİŞLİ
DİĞER İŞLENMİŞ
TAŞLAR-DİĞER
106.830 38.688 114.935 38.153 61.155 22.519 54.401 17.832 65.536 19.436
680221
İŞLENMİŞ MERMER-
TRAVERTEN YONTULMUŞ
VEYA KESİLMİŞ
17.711 20.490 15.459 16.374 13.791 14.590 19.825 18.076 18.110 16.151
680223 GRANİT-
YONTULMAYA ELVERİŞLİ
50.358 17.418 50.768 18.400 26.587 11.957 26.118 10.712 26.114 10.572
680229
İNŞAATA ELVERİŞLİ
DİĞER İŞLENMİŞ
TAŞLAR-DİĞER
33.896 15.138 31.840 16.292 14.909 7.281 21.343 10.879 17.999 9.680
961000 KAYAĞAN
TAŞI-İŞLENMİŞ 3.297 10.743 3.130 9.583 1.754 4.912 1.595 4.398 1.668 5.082
680210
TABİ TAŞLARDAN KALDIRIM VE
DÖŞEME TAŞLARI-
DİĞER
19.350 10.701 18.325 9.284 2.474 4.491 2.295 3.656 2.505 4.248
680292
İNŞAATA ELVERİŞLİ
DİĞER İŞLENMİŞ TAŞLAR-
CİLALANMIŞ
13.958 8.155 16.914 8.368 6.473 3.208 6.361 4.128 5.162 3.509
680300 İŞLENMİŞ KAYAĞAN
TAŞI-DİĞER 7.480 4.283 7.406 4.351 4.003 2.638 2.964 1.899 2.539 1.943
251400
KAYAĞAN TAŞI-HAM
VEYA KABACA YONTULMUŞ
3.292 1.352 7.685 2.127 4.153 942 4.048 1.046 5.531 1.602
251520
MERMER-TRAVERTEN
HAM, KABACA YONTULMUŞ-
EKOSİN
2.539 766 2.825 833 1.249 313 843 176 6.456 1.509
Tablo 13: Rusya Federasyonu'nun Doğal Taş İthalatı – Mal Grubu
19
ÜLKELER
2013 2014 2015 2016 2017
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
Dünya 116.943 59.058 94.235 11.793 88.586 9.243 55.138 7.882 69.023 11.574
Belarus 19.014 2.703 62.524 5.253 29.418 2.442 21.658 2.147 21.909 2.610
Kazakistan 9.562 2.613 10.472 1.747 10.503 1.198 11.032 1.449 9.142 2.119
Ermenistan 181 133 239 237 411 84 666 662 9.579 1.642
Ukrayna 9.820 1.566 9.383 1.391 31.009 1.005 9.628 1.060 14.332 1.598
Litvanya 6.019 943 7.615 967 6.500 648 7.401 688 8.114 901
Almanya 66.338 45.835 80 184 341 244 570 236 774 312
Serbest Bölge
- - - 1 - - - - 665 303
İtalya 522 282 42 117 167 107 122 92 454 197
Güney Kore - - 22 14 20 35 47 32 216 172
Birleşik Devletler
6 51 9 47 10 75 29 101 26 165
Birleşik Krallık
- - 1 5 - 9 - 4 89 145
Kanada 1 41 1 51 4 67 9 107 9 142
Azerbaycan 1.220 540 869 143 7.083 2.275 1.678 256 751 117
Estonya 383 142 582 157 400 105 869 167 588 115
Çekya 48 134 66 149 19 68 6 71 37 105
Özbekistan - - - - 61 21 2 1 135 104
İspanya 8 115 4 85 6 118 11 102 10 90
Nikaragua - - - - - - - - 149 89
Fransa 13 86 7 127 7 90 7 87 3 73
Avusturya - - 520 213 21 24 23 52 62 64
Kıbrıs - - - - - 4 - - 120 60
Tablo 14: Rusya Federasyonu'nun Doğal Taş İhracatı
Rusya'nın doğal taş ihracatında ilk sırada Belarus yer alır. Yine Rusya Federasyonu’na
ait 2017 yılı doğal taş ihracat verilerine göre % 22,6 oranındaki payıyla ilk sırada yer alan
Belarus'dan sonra %18,3 oranı ile Kazakistan ve %14,2 oranı ile Ermenistan yer almaktadır.
2017 yılında Rusya'nın Türkiye'ye doğal taş ihracatı kayda değer miktarda olmamıştır.
Rusya'nın doğal taş ihracatında öne çıkan diğer ülkeler ise sırasıyla Ukrayna, Litvanya ve
Almanya yer almaktadır.
Rusya Federasyonu’nun 2017 yılındaki doğal taş ithalatını ürün grupları bazında
incelendiğinde ilk sırada %18’lik oranı ile “işlenmiş granit”; %17’lik oranları ile “işlenmiş
traverten” ve “tabi taşlardan kaldırım ve döşeme taşları” ürünlerinin yer aldığı görülmektedir.
20
Sonra gelen ürün ise %13 pay ile “ham veya blok kabaca yontulmuş granit” ürünüdür. %11’lik
payı ile “inşaata elverişli diğer işlenmiş taşlar” ürünü en fazla ithal edilen beşinci doğal taş
ürünüdür.
Kaynak: Trademap
Grafik 1: Rusya Federasyonu’nun Doğal Taş İthalatı – Ürün Grupları Bazında
Rusya Federasyonu İşlenmiş Granit Ticareti
Rusya Federasyonu doğal taş ithalatı ürün grubu bazında incelendiğinde işlenmiş
granitin mal grubu içerisinde en fazla ithal edilen doğal taş ürünü olduğu görülmektedir.
Aşağıdaki tabloda değer ve miktar bazında en fazla ithalatın Çin Halk Cumhuriyeti’nden
yapıldığı anlaşılmaktadır. Diğer ülkeler ise hem miktar hem de değer olarak Hindistan,
Ukrayna, İtalya ve İran olarak sıralanmıştır.
ÜLKELER
2013 2014 2015 2016 2017
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
DÜNYA 199.339 101.041 175.791 88.130 100.182 53.281 85.809 39.670 85.813 40.920
Çin 142.273 64.503 125.389 54.024 65.020 32.634 48.497 20.742 46.576 19.725
Hindistan 38.878 20.120 31.807 15.599 19.032 9.144 23.577 11.614 22.176 11.376
Ukrayna 7.789 5.862 4.795 3.245 6.527 3.123 4.700 2.395 4.444 2.435
İtalya 1.674 2.800 1.258 2.554 839 2.079 862 906 1.651 1.499
İran 200 81 272 118 76 29 684 361 2.543 1.315
Brezilya 5.059 2.738 3.444 1.899 894 440 1.424 752 1.676 1.114
18%
17%
17%13%
11%
9%
6% 6% 3%Rusya Federasyonu Doğal Taş İthalatı 2017
İŞLENMİŞ GRANİT İŞLENMİŞ MERMER-TRAVERTEN
TABİ TAŞLARDAN KALDIRIM VE DÖŞEME TAŞLARI GRANİT-HAM VEYA KABACA YONTULMUŞ VEYA BLOK
İNŞAATA ELVERİŞLİ DİĞER İŞLENMİŞ TAŞLAR YONTULMUŞ VEYA KESİLMİŞ MERMER-TRAVERTEN
YONTULMAYA ELVERİŞLİ GRANİT YONTULMAYA ELVERİŞLİ DİĞER TAŞLAR
İŞLENMİŞ KAYAĞAN TAŞI
21
İspanya 793 1.716 2.128 4.107 912 1.454 712 518 1.740 1.051
Kazakistan 118 13 248 88 263 69 1.368 149 1.133 304
Yunanistan 7 7 47 84 6 16 25 13 428 302
Vietnam - - 48 25 23 12 76 30 499 261
Suudi Arabistan 148 59 146 86 - 578 502 250 217
Belarus 66 105 39 62 126 66 177 166 244 201
Litvanya 251 536 275 579 76 127 114 170 106 183
Umman 71 37 - - - - 639 325 358 181
Japonya - - 1 10 - 1 6 11 72 144
Fransa 1 4 1 37 - 3 - - 821 116
Polonya 115 209 174 179 109 98 81 63 230 106
İsviçre 7 33 - - 2 6 - 6 551 102
Sırbistan 235 329 336 803 379 1.142 121 268 46 79
Almanya 61 504 160 243 19 53 44 96 20 47
Estonya 66 85 36 76 26 52 15 16 45 36
Portekiz 184 172 36 57 - - 27 14 8 19
Türkiye 810 507 4.404 3.508 5.516 2.557 60 29 27 19
Tablo 15. Rusya Federasyonu’nun İşlenmiş Granit İthalatı
Grafik 2: Rusya Federasyonu İşlenmiş Granit İthalatı – Ülke Bazında Alış Fiyatları
Rusya Federasyonu’nun İşlenmiş Mermer-Traverten İthalatı
-
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2.000
477
424
513
548
908
517
665
604
268
706
523
868
824
1.726
506
2.000
141
2017 Birim Fiyat (Ton/$)
22
Rusya Federasyonu’nun işlenmiş mermer-traverten ithalatında alım yaptığı ülkelere
bakıldığında 2017 yılında İtalya’nın yaklaşık 10,5 milyon $ ile ilk sırada olduğu görülmektedir.
Ardından Belarus, Hırvatistan ve Çin Halk Cumhuriyeti gelmektedir. Türkiye’nin Rusya
Federasyonuna 2017 yılında yaptığı işlenmiş mermer-traverten ürün grubunda yaptığı ihracat
yaklaşım 4,5 milyon $ civarında gerçekleşmiş olup, 5,6 milyon ton civarında miktar olarak
gerçekleşmiştir.
ÜLKELER 2013 2014 2015 2016 2017
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
Dünya 74.115 90.058 55.591 73.876 41.913 55.153 38.754 43.429 42.250 45.872
İtalya 11.422 19.669 8.555 16.786 13.635 27.152 8.919 15.307 6.398 10.450
Belarus 55 209 107 396 71 216 1.925 1.708 4.447 8.044
Hırvatistan 4 6 3 4 669 335 8.507 5.117 6.466 4.850
Çin 12.014 13.807 9.253 10.501 5.598 5.909 5.034 5.392 5.437 4.822
İspanya 4.055 7.088 4.515 8.185 2.374 3.650 2.917 3.344 4.451 4.792
Türkiye 31.659 31.357 21.448 24.575 13.693 12.307 3.777 3.186 5.620 4.417
Yunanistan 596 839 460 1.038 292 517 1.371 1.811 1.931 2.379
Karadağ 935 2.434 554 1.166 227 283 364 313 1.563 1.733
Ermenistan 6.142 5.861 5.433 5.103 1.903 1.096 2.829 3.771 2.400 856
Hindistan 931 954 795 721 681 510 847 701 768 700
İran 955 903 632 694 243 179 324 272 809 654
Mısır 742 543 944 580 837 500 979 649 642 297
Umman 142 87 422 269 307 224 75 56 366 296
Endonezya 27 51 8 11 25 32 63 142 122 269
Portekiz 488 355 28 47 55 81 43 46 161 235
Sırbistan 585 1.179 117 355 12 26 23 89 27 188
Avusturya 544 669 6 9 15 28 - 91 95
Polonya 624 971 534 873 224 354 102 154 49 95
Pakistan 615 802 450 575 217 292 82 111 93 93
Slovenya 121 175 399 581 38 55 238 658 26 86
Kaynak: Trademap
Tablo 16: Rusya Federasyonu’nun İşlenmiş Mermer/Traverten İthalatı
23
Grafik 3: Rusya Federasyonu İşlenmiş Mermer-Traverten İthalatı – Ülke Bazında Alış
Fiyatları
Rusya Federasyonu’nun işlenmiş mermer-traverten ithalatında alım yaptığı ülkelerin
ortalama birim fiyatları kıyaslandığında; Türkiye’nin birim fiyatının diğer ülkelere özellikle
sektördeki rakiplerine oranla düşük olduğu görülmektedir. 2107 yılında Rusya Federasyonu
İtalya’dan ton başına 1.633$, Yunanistan’dan 1.232$, İspanya’dan 1.077$’dan alım yaparken
Türkiye’den Dünya ortalamasının da altında bir fiyattan 786$’dan alım yapmaktadır. Bu
durumun sebepleri arasında markalaşma bilincinin yetersiz olması, fiyat kırma politikalarının
hala terkedilmemiş olması ve ürünlerimizin tanıtımının Dünya piyasalarında yeterince
yapılamaması sayılabilir.
Rusya Federasyonu’nun Tabi Taşlardan Kaldırım ve Döşeme Taşı İthalatı
ÜLKELER
2013 2014 2015 2016 2017
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
Dünya 97.914 22.102 116.054 19.788 75.255 13.470 112.187 14.462 185.701 28.724
Çin 46.137 9.342 48.535 7.355 35.681 5.219 61.353 5.741 95.742 13.819
Ukrayna 45.907 10.332 45.080 8.993 29.221 4.477 40.754 6.280 79.743 12.353
Hindistan 725 143 1.086 329 1.807 690 2.499 1.578 3.503 1.148
İran - 128 33 - 1.943 564 2.238 580
Polonya 611 527 24 9 177 34 192 23 1.802 325
-
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
7.000
1.086
1.633
1.809
750
887
1.077
786 1.232
1.109
357 911
808
463
809
2.205
1.460
6.963
1.044
1.939
1.000
2017 Birim Fiyat (Ton/$)
24
Belarus 960 134 18.368 1.509 7.088 428 5.334 250 2.076 220
İtalya 583 476 62 38 36 32 - 226 137
Kazakistan - - 88 2.231 - 57
Brezilya - - - - 82 29
İspanya - 161 83 48 25 - 58 26
Ermenistan 296 123 49 19 38 8 4 1 28 12
Moldova - - - - 29 8
Belçika - - 46 35 - 10 6
Güney Kore
- 14 2 - 76 15 6 2
Hollanda - - - - 3 1
Bulgaristan 21 7 - - - -
Tablo 17: Rusya Federasyonu’nun Tabi Taşlardan Kaldırım ve Döşeme Taşı İthalatı
Rusya Federasyonu’nun tabi taşlardan kaldırım ve döşeme taşı ithalatında alım yaptığı
ülkelere bakıldığında 2017 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin yaklaşık 13,8 milyon $ ile ilk
sırada olduğu görülmektedir. Ardından Ukrayna, Hindistan ve İran gelmektedir. Türkiye’nin
Rusya Federasyonuna 2017 yılında yaptığı tabi taşlardan kaldırım ve taşı ürün grubunda yaptığı
ihracat çok az olduğundan listeye dahil edilmemiştir.
-
100
200
300
400
500
600
700
155
173
129
328 259
180
106
606 373
354
448 429
276
600
BİRİM FİYAT (TON/$)
25
Grafik 3: Rusya Federasyonu Tabi Taşlardan Kaldırım ve Döşeme Taşı İthalatı – Ülke
Bazında Alış Fiyatları
Rusya Federasyonu’nun tabi taşlardan kaldırım ve döşeme taşı ithalatında alım yaptığı
ülkelerin ortalama birim fiyatı yaklaşık 155$ civarındadır. 2107 yılında Rusya Federasyonu
İtalya’dan ton başına 606$, Çin’den 173$, Ukrayna’dan 129$’dan alım yapmıştır.
TÜRKİYE – RUSYA FEDERASYONU DOĞAL TAŞ TİCARETİ
2017 yılı verilerine göre, Rusya Federasyonu’nun dünya doğal taş ithalatında Türkiye
% 2,8 oranındaki payı ile 10. sırada yer almaktadır. 2016 yılı verilerine kıyasla Rusya
Federasyonu’nun doğal taşlar ürün gruplarında yaptığı toplam ithalatı 2017 yılında yaklaşık
olarak %27 oranında artmıştır. Türkiye’nin Rusya’ya olan doğal taş ihracatı 2016 yılına kıyasla
2017 yılında % 32 artışla 5 milyon doların üzerinde gerçekleşmiştir.
Türkiye’nin 2017 yılı doğal taş ihracatında değer olarak en önemli kalemini yaklaşık
2,7 milyon dolarlık ihracatıyla işlenmiş mermer ürün grubu oluşturmaktadır. Türkiye’den
Rusya Federasyonu’na işlenmiş mermer ürün grubundan sonra en fazla yapılan ihracat işlenmiş
mermer-yontulmuş veya kesilmiş ürün grubunda gerçekleşmiştir. İnşaata elverişli diğer
işlenmiş taşlar ve inşaata elverişli cilalı işlenmiş taşlar ürün grupları ise Rusya Federasyonu
tarafından Türkiye’den en fazla satın alınan ürünler olmuştur.
ÜLKELER 2016 2017 Değişim %
2017/2016
PAY
DÜNYA 146.153 186.040 27% 100%
ÇİN HALK CUMHURİYETİ 49.423 57.463 16% 30,9%
UKRAYNA 16.850 20.650 23% 11,1%
HİNDİSTAN 15.482 14.866 -4% 8%
İTALYA 18.178 13.988 -23% 7,5%
NORVEÇ 989 13.615 1277% 7,3%
BELARUS 2.583 9.197 256% 4,9%
İSPANYA 5.055 8.702 72% 4,7%
İSVEÇ 519 6.126 1080% 3,3%
HIRVATİSTAN 5.540 5.427 -2% 2,9%
TÜRKİYE 3.907 5.157 32% 2,8%
ALMANYA 5.675 3.849 -32% 2,1%
YUNANİSTAN 1.864 3.020 62% 1,6%
KAZAKİSTAN 1.554 2.777 79% 1,5%
İRAN 1.508 2.775 84% 1,5%
26
PORTEKİZ 1.135 2.730 141% 1,5%
KARADAĞ 653 2.334 257% 1,3%
POLONYA 791 1.933 144% 1%
ERMENİSTAN 4.814 1.490 -69% 0,8%
BREZİLYA 1.028 1.440 40% 0,8%
DİĞER 8603 8495 -1% 4,5%
Tablo 18: Rusya Federasyonu Doğal Taş İthalatı – Ülke Payları
GTIP ÜRÜN GRUBU 2015 2016 2017
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
MİKTAR (TON)
DEĞER (1000USD)
DOĞAL TAŞLAR - TOPLAM
27.583 18.817 4.580 3.907 7.057 5.157
'680291 İŞLENMİŞ MERMER
8.672 7.219 2.914 2.504 3.290 2.685
'680221
İŞLENMİŞ MERMER-
YONTULMUŞ VEYA KESİLMİŞ
5.021 5.088 863 682 2.330 1.732
'680229 İNŞAATA
ELVERİŞLİ DİĞER İŞLENMİŞ TAŞLAR
7.142 2.998 442 353 836 242
'680292
İNŞAATA ELVERİŞLİ DİĞER
İŞLENMİŞ TAŞLAR-CİLALANMIŞ
334 278 184 280 243 177
'251512
MERMER-TRAVERTEN HAM,
KABACA YONTULMUŞ BLOK-DİĞER
32 9 75 15 126 38
'680299
İNŞAATA ELVERİŞLİ DİĞER
İŞLENMİŞ TAŞLAR-DİĞER
9 12 - - 115 79
'251511
MERMER-TRAVERTEN HAM,
KABACA YONTULMUŞ
BLOK
- - - - 50 14
'680210 TABİ TAŞLARDAN
KALDIRIM VE DÖŞEME TAŞLARI
379 534 26 37 39 169
27
'680293 İŞLENMİŞ GRANİT 3.546 1.753 48 24 21 14
'680223 GRANİT-
YONTULMAYA ELVERİŞLİ
1.970 804 12 5 6 5
'961000 KAYAĞAN TAŞI-
İŞLENMİŞ 1 4 - - 1 2
Tablo 19: Türkiye – Rusya Federasyonu Doğal Taş İhracatı – Mal Grubu Bazında
Türkiye’nin Rusya’ya 2017 yılı doğal taş ihracatının miktar olarak en önemli kalemini
yaklaşık 3,3 bin ton ve yaklaşık 2,7 milyon$’lık değeri ile işlenmiş mermer ürün grubu
oluşturmaktadır. Türkiye’den Rusya Federasyonu’na işlenmiş mermer ürün grubundan sonra
en fazla ihracat 2,3 bin ton ve 1,7 milyon dolarlık değeri ile işlenmiş mermer-yontulmuş veya
kesilmiş ürün grubunda gerçekleşmiştir. İnşaata elverişli diğer işlenmiş taşlar ise yaklaşık 850
ton ve 242 bin dolarlık değeri ile Rusya Federasyonu tarafından Türkiye’den en fazla satın
alınan ürünler olmuştur.
RUSYA DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Rusya’nın zengin kültürel kimliği, tarihinden gelen yansımalar ve geniş coğrafyasının
etkisiyle şekillenmiştir. Rusya ile başarılı bir şekilde iş yapmanın en önemli şartlarından birisi
de Rusya sosyal ve iş kültürünü anlamak ve buna uygun davranışlar sergilemektir. Rusya
pazarında başarılı olmak için dikkat edilmesi gereken unsurlar aşağıda özetlenmektedir.
Ruslar için bir iki dakikalık gecikme çok önemli değildir; ancak, randevularınıza
zamanında gelmenizi ve dakik olmanızı beklerler. İletişim kurmak için son dönemde
çoğunlukla e-posta kullanımını tercih edilir. Rusya’ya bir iş ziyaretine gitmeden önce, ticaret
yapmayı planladığınız firmayı ticari amaçlarınız ve iş teklifiniz hakkında bilgilendirmeniz
beklenmektedir. Yazılı dokümanlar ve imzalanmış belgeler, Rusya’da iş yapmak için
gereklidir. İmzalı olmayan belgelere genellikle güvenmezler. Kişisel ve samimi iletişim iş
hayatının bir parçasıdır.
Rusya Federasyonu'nda firmalar için oda kayıt zorunluluğu bulunmaması sebebiyle
ithalatçı firma bilgileri çok zor temin edilmektedir. Bu yüzden Rusya'ya ihracat gerçekleştirmek
isteyen Türk firmaları, Rus firmaları ile ilgili bilgi edinmek istediğinde zorluk yaşamaktadırlar.
Firma sahiplerinin sık sık değişmesi de firmanın güvenliğine dair yapılan araştırmaları
28
sonuçsuz bırakmaktadır. Bu sebeple Türk firmalarının; Rus-Türk İş adamları Birliği, T.C.
Moskova Büyükelçiliği, Ticaret Müşavirliği gibi kurum ve kuruluşların görüş ve önerilerini
alması çok önemlidir.
İhracat yapmak isteyen firmaların en çok dikkat etmesi gereken noktalardan bir tanesi
de Rusya'da yerleşik olmaktır. Özellikle doğal taş sektöründe Rusya'ya ihracat gerçekleştirmek
isteyen firmaların bir ofis/depo/mağazasının bulunması önemlidir. Böylece müşterilerin
istekleri daha iyi anlaşılır, ihracat sırasında yapılan hataların telafisi daha kısa sürede yapılabilir
ve daha sağlıklı iletişim kurmak açısından avantaj yaratılabilir.
Son yıllarda bu gerçeği dikkate alan Rusya'daki Türk firmalarının sayısı da gittikçe
artmaktadır. Rusya'da yerleşik olarak bir dağıtım ağı oluşturmak, yerel personel istihdam
ederek hem dil hem de ülke koşullarının yaratacağı olumsuzlukları engellemek ve pazar
araştırması yapıp uzun vadeli planlar oluşturarak Rus pazarında yer edinmeye çalışmak Türk
ihracatçı firmalarının izlemesi gereken yollardan en önemlileridir.
Rusya'da fuar mekanizmasının işleyişinin iyi olması sebebiyle tüm ciddi distribütörler
ve alıcılar fuarlarda müşteri bulmayı hedefler. Fuarlara ülkenin tüm bölgelerinden ithalatçı
firmalar gelmektedir. Fuarın sağladığı bütün ithalatçı firmaları bir arada bulabilme fırsatı başka
hiçbir organizasyonda elde edilememektedir. Düzenlenen uluslararası fuarlara en büyük
distribütörler ve alım yapan firmalar katıldığı için ihracat yapmak isteyen firmaların bu fuarlara
katılıp stant açmaları çok önemlidir. Bu şekilde ithalatçı firmalarla görüşüp ticareti geliştirme
fırsatı yakalamış olurlar.
Diğer yandan dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan bir tanesi de reklam ve
promosyondur. Rus pazarındaki alıcılar, ürünlerin uygun fiyatlı, kaliteli ve tanınır olmasına
önem verdikleri için reklam ve promosyon Türk doğal taşlarının Rus pazarına ihracatını
arttırabilecek önemli araçlardır. Bu yüzden Türk firmaları, ürünlerinin tanınırlığını arttırıp
kalitesini ön plana çıkaracak reklam ve promosyona önem vermelidir.
Rusya Federasyonu’nun ithalatında tüketim mallarının ağırlığı devam ettiği sürece
ülkemiz menşeli tüketim mallarına bu pazarda ihtiyaç duyulması beklenilmektedir. Ülkemiz
menşeli ürünler Rusya pazarında fiyat ve kalite olarak rakiplerine göre avantajlı konumda
bulunmaktadır. Ülkemizin coğrafi konumu da diğer ülkelerle rekabet açısından, ülkemizi
avantajlı duruma getirmektedir.
29
Moskova, St. Petersburg gibi büyük kentlerde artan harcanabilir gelir ve bölgelerin
önemli kentlerindeki büyüme tüketim malları ihracatı bakımından önemli fırsatlar sunmaktadır.
Özellikle otomotiv ve otomotiv yan sanayi, bilgisayar donanım ve yazılımları, kozmetik ve
kişisel bakım ürünleri, inşaat malzemeleri, ev tekstili, iş ve maden makineleri, tıbbi malzeme
ve ekipmanlar, ilaç, tekstil ve hazır giyim, deri ve kürklü giyim, ayakkabı, yaş meyve-sebze,
gıda sanayi ürünleri gibi sektörlerde potansiyel bulunmaktadır.
Firmalarımız için Moskova ve St. Petersburg haricindeki bölgelerde de önemli pazar
fırsatları bulunmakta olup, bu fırsatların firmalar tarafından araştırılmasında yarar
bulunmaktadır.
Artan tüketim ve değişen tüketim alışkanlıklarına bağlı olarak “franchising” de ülkede
giderek yaygınlaşmaktadır.
Rusya pazarında başarı sağlayan firmalarımızın ortak özellikleri pazara uzun vadeli bir
bakış açısı ile yaklaşmak, ülkede ofis, depo, mağaza kurmak sureti ile bir dağıtım ağı
oluşturmak, ülke koşullarına hakim, vasıflı yerel personel istihdam etmek olmuştur.
Firmalarımızın ülkeye yönelik ihracat planlarını hazırlarken bu faktörleri göz önünde
bulundurmaları, sabırlı olmaları ve ürünlerine en uygun yaklaşımı belirlemek üzere pazarda
araştırma gerçekleştirmeleri gerekmektedir.
DAĞITIM KANALLARI
Rusya Federasyonu’nda ulaşım ve dağıtım kanallarının yeterince gelişmemiş olduğu
görülmektedir. Ancak son zamanlarda ciddi gelişme göstermektedir. Ülkenin coğrafi
büyüklüğü ve nüfusun belirli merkezlerde yoğunlaşması malların dağıtımı bakımından
Moskova ve St. Petersburg’un başlıca dağıtım merkezleri olması sonucunu doğurmuştur.
Özellikle büyük şehirlerde son birkaç yıldır iyi organize olmuş dağıtım kanalları oluşmaya
başlamıştır. Bu kanallar Güney Rusya, Volga Bölgesi, Sibirya ve Rusya’nın Doğu bölgelerine
doğru gelişerek yayılmaktadır. Büyük perakende zincirleri de halen ülkenin batısındaki büyük
şehirlerde konumlanmıştır. Serbest piyasa ekonomisine geçiş ve Batı tarzı tüketim kültürünün
30
yayılması sonucu son yıllarda ülkede serbest piyasa koşullarına uygun bir dağıtım sistemi
gelişmektedir.4
Rusya doğal taş sektöründeki alıcıları; kendi ihtiyaçları için doğrudan alım yapan
müşteriler ve alım-satım yoluyla ticari faaliyet gerçekleştiren müşteriler olarak ikiye
ayırabiliriz. Ticari faaliyet zinciri içerisinde yer alan müşteriler yerel/bölgesel yöneticiler,
monopolistler, büyük ve orta çaplı ticari şirketler, bankalar, restoranlar, mağazalar, inşaat
şirketlerini temsilen toptancılar, ocaklardan doğrudan alım yapan şirketler olarak ayırabiliriz.
Çok büyük alım yapan sektördeki müşteriler genelde büyük şehirlerde bulunurlar ve iyi bilinen
tedarikçilerle çalışırlar.
Doğal taş pazarında doğrudan alım yapan müşteriler ise kendi apartman inşaatları veya
restorasyonları sebebiyle alım yapan kişiler, yapı ve tamir işi yürüten küçük çaplı inşaat
firmaları ve projelerinde kullanmak üzere doğrudan alım yapan mimar ve tasarımcılar olarak
ayrılabilir.
Rusya çok geniş topraklara sahip olduğu için bazı bölgelerde dağıtım kanalları
bakımından hala sıkıntıların olduğu ve taşımacılık altyapısının yeterince gelişmemiş olduğu
söylenebilir. Bunun yanında Moskova ve St. Petersburg gibi büyük kentlerde ise dağıtım
kanalları düzenli bir yapıya sahiptir.
Son yıllarda perakende mağazaların, alışveriş merkezlerinin ve büyük mağazaların
büyük kentler dışında çevredeki bölgelerde de yer almaya başladığını söyleyebiliriz. Dağıtım
ve perakendeciliğin büyük bir kısmı ise hala açık pazarlar aracılığıyla yapılmaktadır.
Özellikle doğal taş sektörü için Rusya'da bir temsilcilik ofisi açarak satışın denetimine
hâkim bir şekilde alıcı firmalara ürünü doğrudan görme ve inceleme imkânı sunmak ve Rus
firmalarla doğrudan iletişim kurma avantajını yakalayabilmek Türk firmaları için önemli bir
avantaj teşkil edecektir.
TARİFELER VE DİĞER VERGİLER
4 https://www.ihkib.org.tr/fp-icerik/ia/d/2015/08/25/rusya-hgiyim-raporu-agustos-2015-201508251110290913-5B86E.pdf
31
Rusya Federasyonu’nda çeşitli konu ve başlıklarda birçok vergi bulunmaktadır.
Firmaların (Sermayenin tamamı yabancı veya Rus sermayeli olsun) ödeyecekleri temel vergiler
ve oranları aşağıdaki gibidir. (Şirketler taraf oldukları bazı işlemler dolayısıyla bazı harçları da
ödemektedir).
- Kurumlar vergisi : %20 (%15,5 ila %20 arasında kurumlar vergisi ödenmektedir. Bunun %3’ü
hükümete ödenirken, %17’si bölgesel idarelere ödenmektedir).
- Katma Değer Vergisi : %18
- Aktif Vergisi : %2,2
- Gerçek Kişilerin Gelir Vergisi : %13
- Rus personel için sosyal prim ödemeleri : %30
- Yabancı personeler için sosyal prim ödemeleri : %22
- Lüks Tüketim Vergisi (Eğer firmanız bu vergiye tabi malları satar ise. Sözkonusu verginin
oranları satılan mal cinsine ve özelliğine bağlı olduğu için burada onlara yer verilmeyecektir.)
İthal mallarda gümrük vergileri, katma değer vergileri ve özel tüketim vergileri olmak
üzere üç tür vergilendirme uygulanmaktadır.
İthalatta Uygulanan Vergiler
İthal mallar genel olarak üç çeşit vergiye tabidir:
- Gümrük vergileri
- KDV
- Bazı ürünlere uygulanmakta olan özel tüketim vergileri.
Rusya “Uluslararası Armonize Eşya Tanımı ve Kodlama Sistemi”ni kullanmaktadır.
Buna göre ülkeye giriş yapacak mallar, 97 ürün kategorisinden biri içinde değerlendirilmekte
olup, gümrük vergileri gümrüklerde bu sınıflandırmaya göre uygulanmaktadır. Gümrük
vergileri yüzde olarak ya da birim başına Avro cinsinden veya bu iki yöntemin birleşimi
üzerinden uygulanmaktadır.
Rusya’da birçok mal grubunda gümrük kıymetlerinin tesbiti açısından referans fiyat
uygulaması yapılmaktadır. Rus Gümrük İdaresince fiyat açısından riskli olduğu değerlendirilen
bazı mallarda belirlenen asgari kıymetlerin altında kalan beyanlar kabul edilememekte, malın
32
girişine ancak asgari kıymet üzerinden vergi alınması kaydıyla izin verilmektedir. Bu uygulama
Gümrük Teşkilatı içinde sirkülerler yoluyla yürütülmekte ve kamuya ilan edilmemektedir.
Buna karşın, referans fiyat uygulaması bulunmayan mallar açısından ise, beyan edilen
fiyatların gerçeğe uygunluğunu tespitte her bir gümrük kapısı bağımsız hareket edebilmektedir.
Bağımsız Devletler Topluluğu’ndan ithalatta gümrük vergisi muafiyeti bulunmaktadır.
En Çok Kayrılan Ülke (MFN) statüsündeki ülkelerden ithalatta en düşük gümrük vergisi
oranları uygulanmaktadır. Rusya ile ticarette yaklaşık 130 ülke MFN statüsünden
yararlanmaktadır. Bu ülkeler arasında Rusya ile bir “Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması” bulunan
AB ülkeleri de yer almaktadır. Birliğe Mayıs 2004’te katılan yeni üyeler de Anlaşma kapsamına
bu tarihten itibaren alınmıştır.
Gümrük Vergisi Dışındaki Vergiler
İthalatta gümrük vergisi dışında uygulanan vergiler Katma Değer Vergisi ve Özel
Tüketim Vergisidir. Uygulanan Katma Değer Vergisi oranı %18’dir. Ancak, sınırlı temel gıda
malları ile çocuklara yönelik gıda ve giysilerde uygulanan oran ise %10’dur. Özel tüketim
vergisi ise lüks tüketim mallarına uygulanmaktadır. Bu vergiye tabi mallar ise alkol, bira,
sigara, puro, tütün, petrol, düşük oktanlı otomobil benzini, yüksek oktanlı gaz, dizel yakıt,
makina yağları, 90 beygir üzerindeki otomobillerdir. Rusya Federasyonu tarafından ithalatta
uygulanmakta olan gümrük vergisi dışındaki vergilere ilişkin bilgiye aşağıdaki linkten
ulaşılması mümkündür.
Rusya Federasyonu, Genelleştirilmiş Preferanslar Sistemi çerçevesinde Türkiye’nin de
dâhil olduğu bazı ülkelerden yapılan ithalatta bazı ürünlerin gümrük vergilerinde %25 oranında
indirim uygulanmaktadır. Bu indirimden yararlanmak için FORM A menşe belgelerinin ibraz
edilmesi gerekmektedir.
GTİP NO GÜMRÜK VERGİSİ GSP Kapsamında İse KDV
68022110 10% 7,5% 18%
68022150 10% 7,5% 18%
68029105 10% 7,5% 18%
68029115 10% 7,5% 18%
68029120 10% 7,5% 18%
68029125 10% 7,5% 18%
68029130 10% 7,5% 18%
680293 10% 7,5% 18%
680210 14% 14% 18%
68022300 12% 9% 18%
2514 5% 3,75% 18%
2515 5% 3,75% 18%
2516 3% 2,25% 18%
Tablo 20: Doğal Taş Ürün Grupları Gümrük Vergi Oranları
Recommended