View
6
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Liacuteon an Duacutelra
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie
copy S
taacuteis
iuacuten
Mar
a In
is A
rcaacutei
n ag
us a
chu
id c
eaduacute
noacuteir
iacute G
ach
cear
t ar
cos
aint
Eagraacuten 8 Samhradh 2014
San Eagraacuten seo
Leathanach an Eagarthoacutera
An Lon Dubh
Na hEacuteisc is moacute is luacute agus is tapuacutela san fharraige
Miacuteol moacuter Dronnach Dhuacuten na Seacutead
Aillte an Choacutesta
Willie Duffy ndash Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite
Cuardach Focal
Dathaigh leat
Biacute ag Foghlaim
An Saol Moacuterthimpeall Orainn
Faacuteinleoga foluaineacha
Leathanach Spraoi
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Saacutebhaacuteilteacht san Uisce
Dialann Duacutelra
Focloacuteiriacuten
Samhradh Samhradh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie2copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Bhiacute mo dhearthaacuteir Robbie amuigh lena cheamara ariacutes I ngrianghraf amhaacutein a ghlac seacute thug seacute faoi deara go raibh cuma bhogha baacuteistiacute ar cheann de na scamaill sa speacuteir Is eacute is cuacuteis leis an dathuacute sin naacute go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine sna scamaill Dathlonrachas scamall a thugtar air sin ach niacute minic a tharlaiacuteonn seacute Chun go dtarloacutedh seacute niacute moacuter do na braoiniacuteniacute uisce sa scamall a bheith beag biacutedeach agus iad ar aon mheacuteid Ar
scamaill thanaiacute noacute ar imill scamall moacuter a tharlaiacuteonn seacute de ghnaacuteth De ghnaacuteth biacuteonn scamaill dhathlonracha gar go maith don aacuteit
a bhfuil an ghrian sa speacuteir Maacute bhiacuteonn tuacute ag iarraidh teacht orthu ba cheart do shuacuteile a chosaint Bain uacutesaacuteid as piacuteosa caacuteirtchlaacuter dubh chun an ghrian feacutein a cheilt Niacuteor cheart riamh breathnuacute go diacutereach ar an ngrian mar drsquofheacuteadfadh siacute damaacuteiste a dheacuteanamh do do shuacuteile
A Leacuteitheoir dhilFaacuteilte chuig Eagraacuten an Earraigh de Liacuteon an Duacutelra Mar is gnaacutech taacute seacute laacuten le fiacutericiacute speacuteisiuacutela spraiacuteuacutela faoin duacutelra anseo in Eacuteirinn agus thar lear agus taacute neart cluichiacute agus gniacuteomhaiacuteochtaiacute ann freisin Taacute suacuteil againn go mbainfidh sibh sult as SusanR-phosteditornatureswebieLaacuteithreaacuten GreacuteasaacuteinwwwnatureswebieEagarthoacuteir Susan Murphy WickensLeagan Amach agus Dearadh Susan Murphy WickensGrianghraif agus Faacuteisc-ealaiacuten Coacuteipcheart copy 2013 Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaintComhfhreagraiacute Eachtrach Michael LudwigLeagan Gaeilge copy Foras na Gaeilge 2014
copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein 2013
Scamaill Ildaite
Iacuteom
haacutenn
a le
cao
inch
ead
copy R
obbi
e M
urph
y
Arna chur i laacutethair ag BIM amp Emma Moran Institiuacuteid Teicneolaiacuteochta Dhuacuten Dealgan wwwbimie
Le c
aoin
chea
d BI
M
Leathanach an Eagarthoacutera
Na Comhaacutebhairbull 450 g 1 phunt drsquoiasc deataithebull 225 g 8 oz de riacutes fadghraacutenach agus eacute coacutecaraacuteiltebull Roghnaigh idir piobar dearg noacute glas arbhar scailliuacutein
piseanna taluacuten smutaacutein anainn ubh chruabhruite ndash agus iad ar fad mionghearrtha
bull 3 spbh de mhaonaacuteisbull peirsil mhionghearrthabull salann agus piobar uacutermheiltebull duilleog labhraisbull slisne liomoacuteide
Is feacuteidir glasaacuten deataithe trosc noacute cadoacuteg a uacutesaacuteid
Daacuteileadh Tebull Deacutean oinniuacuten coacutecaraacuteilte agus puacutedar curaiacute a
chumasc le riacutes iasc uibheacha agus blastanaisbull Measc isteach uachtar agus teacuteigh noacute baacutecaacuteil go dtiacute
go mbeidh seacute teacuteite triacuted Cuir cuid mhaith peirsile mionghearrtha air Deacutean eacute a dhaacuteileadh agus eacute deas te
An Modhbull Leag an t-iasc in uisce fuar agus na gais pheirsile an
duilleog labhrais agus an slisne liomoacuteide curtha leisbull Lig doacute suanbhruith agus deacutean eacute a choacutecaraacuteil go
reacuteidh ar feadh 4-5 noacuteimeacutead Bain den teas eacute deacutean caloacutega de agus lig doacute fuaruacute
bull Cumaisc na comhaacutebhair go leacuteir i mbabhla moacuterbull Measc isteach an mhaonaacuteisbull Spreacuteigh cuid mhaith peirsile mionghearrtha air
agus daacuteil amach eacute
Saileacutead CitSire
Bia do cheathrar (4)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie3copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Eacuteanlaith
Ainm Eolaiacuteoch Turdus merula
Is minic a bhiacuteonn an lon dubh le feiceaacuteil i ngairdiacuteniacute Biacuteonn seacute an-ghloacuterach agus deacuteanann seacute ceol aacutelainn binn mar a bheadh fliuacuteit ann Cloistear go soileacuteir eacute ar
maidin le linn cheiliuacuter na camhaoire (feacuteach thiacuteos) Lon dubh a thugtar ar an eacutean fireann ach is ceacuteirseach a thugtar ar an eacutean baineann Is ball drsquofhine na smoacutelach eacute Taacute gob biorach corp ramhar agus eireaball fada aige - is treacuteithe iad sin a bhaineann leis an smoacutelach freisin Feictear an lon dubh go minic agus eacute ag preabadh leis feadh na taluacuten agus a eireaball in airde aige
Biacuteonn an lon dubh ina choacutenaiacute in Eacuteirinn an bhliain ar fad ach san fhoacutemhar tagann breis diacuteobh go hEacuteirinn as aacuteiteanna eile i dtuaisceart na hEorpa chun an geimhreadh a chaitheamh anseo Is gnaacutech leis an gceacuteirseach aacutel noacute dhoacute a bheith aici le linn sheacuteasuacuter an ghoir Maireann seacuteasuacuter an ghoir oacute thuacutes an earraigh go dtiacute deireadh an tsamhraidh Biacuteonn idir triacute agus cuacuteig ubh i ngach aacutel As feacutear duilleoga craoibhiacuteniacute noacute laacuteib a dheacuteantar na neadacha Niacute bhiacuteonn cleite ar bith ar na gearrcaigh agus niacute bhiacuteonn radharc na suacutel acu go ceann tuairim is naoi laacute Biacuteonn orthu cuacutepla seachtain a chaitheamh sa nead sula mbiacuteonn siad saacutech laacuteidir le himeacht oacuten nead agus iad faoi chuacuteram a dtuismitheoiriacute foacutes
An Lon Dubh
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthuDath dubh a bhiacuteonn ar an gcaroacuteg ar an bhfiach dubh ar an ruacutecach agus ar an gcaacuteg cosdearg Gob dearg a bhiacuteonn ar an gcaacuteg Is le fine na gcaroacuteg a bhaineann na specis eacutean sin go leacuteir ach is le fine na smoacutelach a bhaineann an lon dubh Biacuteonn an lon dubh niacuteos luacute naacute iad Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn air agus biacuteonn faacuteinne flannbhuiacute timpeall ar a shuacuteile aige
Niacute dubh i gcoacutenaiacute a bhiacuteonn an lon dubhAn cheacuteirseach a thugtar ar an lon dubh baineann agus niacute bhionn dath dubh uirthi ar chor ar bith Biacuteonn cluimhreach dhonn agus brollach eacuteadrom breac uirthi Taacute siacute an-chosuacuteil leis an smoacutelach ceoil
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na CamhaoireGo moch ar maidin le linn an tsamhraidh agus eacute diacutereach roimh eacuteiriacute na greacuteine bristear ciuacutenas na hoiacuteche le gloacuter cheol na n-eacutean Glacann liacuteon moacuter eacutean paacuteirt sa choacuter sin cuid diacuteobh chun ceacuteile a mhealladh agus cuid eile chun a bhfearann a chosaint
An Cheacuteirseach
An Smoacutelach Ceoil
Fiacutericiacute maidir leis an Lon DubhDath Cluimhreach dhubh gob flannbhuiacute agus faacuteinne flannbhuiacute timpeall ar a shuacuteil Dath donn ar fad a bhiacuteonn ar an gceacuteirseach Biacuteonn dath donn niacuteos eacuteadroime ar a hiacuteochtar agus biacuteonn roinnt spotaiacute ar a brollach Biacuteonn gob dorcha aici Fad 235 ndash 29 cmAiste Bia Peacuteisteanna feithidiacute agus a gcruimheanna torthaiacute seilidiacute siacuteolta agus caoraGnaacutethoacuteg Gairdiacuteniacute paacuteirceanna tailte feirme agus coillearnachaLiacuteon Uibheacha 3 ndash 5
An Caacuteg Cosdearg
Lon Dubh (fireannach)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie4copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Saol na Mara
Le John Joyce Chun teacht ar a thuilleadh Fiacutericiacute Baruacutela teacuteigh chuig
wwwspindriftpresscomSaol Iontach na nIascAn tIasc ndash Fomhuireaacuten NaacuteduacuterthaCaithfidh seacute go raibh na daoine a cheap na fomhuireaacutein ag smaoineamh ar na heacuteisc mar taacute an-chuid cosuacutelachtaiacute eatarthu Biacuteonn umar ballasta sna fomhuireaacutein ina mbiacuteonn aer Cuireann seacute ar a gcumas bheith ar snaacutemh ag doimhneacht ar bith san uisce gan aon dua Taacute bolg snaacutemha ag an iasc a chuireann ar a chumas an rud ceacuteanna a dheacuteanamh
Biacuteonn eireaball laacuteidir ag an iasc ach biacuteonn liaacuten ag an bhfomhuirean In aacuteit na n-eitiacute a cheadaiacuteonn don iasc lsquoeitiltrsquo faoin uisce biacuteonn plaacutenaiacute tumadoacuteireachta ag an bhfomhuireaacuten Ach murab ionann agus an criuacute i bhfomhuireaacuten is feacuteidir leis an iasc anaacuteluacute faoin uisce Uacutesaacuteideann seacute a gheolbhaiacute chun anaacuteluacute is scannaacuten iad na geolbhaiacute ataacute laacuten drsquofhuil ionsuacutenn siad ocsaigin isteach as an uisce agus a scaoileann siad deacute-ocsaiacuted charboacutein amach ann
Colgaacuten na nDealg an t-iasc is tapuacutela san fharraige Is breaacute le Colgaacuten na nDealg (Istiophorus platypterus) an saol rua Taacute seacute in ann snaacutemh ar luas suas le 100 cilimeadar san uair (68 miacutele san uair) Is eacute an t-iasc is sciobtha san fharraige go deimhin gabhann seacute niacuteos sciobtha naacute an siacuteota feacutein Tagann an colgaacuten oacuteg amach as an ubh taobh istigh de 36 uair an chloig Faacutesann seacute go fiacuteorthapa agus biacuteonn fad dhaacute mheacuteadar ann taobh istigh de bhliain Itheann seacute scuideanna eacuteisc eitilte agus ainseabhaithe Taithiacuteonn an colgaacuten uisce te san Aigeacutean Chiuacutein agus san Atlantach aacuteit a bhfaacutesann seacute go dtiacute uasmheacuteid de thuairim is 3 mheacuteadar In 1994 rugadh ar an gcolgaacuten ba mhoacute riamh Meaacutechan 64 cileagram a bhiacute ann Chun fiacuteseaacuten iontach de na colgaacutein a fheiceaacuteil agus iad ag seilg caith suacuteil ar an bhfiacuteseaacuten de chuid an National Geographic ar httpwwwyoutubecomwatchv=spkjQ3c_AjU
An tIasc is Luacute agus an tIasc is MoacuteChomh fada agus is eol duacuteinn maireann an t-iasc is luacute i seascainn foraoise Shumatra oileaacuten de chuid na hIndineacuteise Paedocypris a thugtar air agus baineann seacute le fine na gcarbaacuten - sin an fine ceacuteanna lena mbaineann an t- iasc oacuterga coiteann Niacutel seacute ach 79 mm ar fhad agus eacute chomh beag sin go luiacutefidh seacute go heacuteasca ar ionga do mheacuteire
Is eacute an Miacuteolsiorc an t-iasc is moacute ar domhan Niacutel aon dochar ann agus itheann seacute planctoacuten a scagann seacute as an saacuteile Fad 1265 m agus meaacutechan 215 tona a bhiacute sa mhiacuteolsiorc ba mhoacute a bhfuil eolas againn air In 2011 chruinnigh breis is 400 miacuteolsiorc amach oacute choacutesta Mheicsiceo chun iad feacutein a bheathuacute ar uibheacha tuinniacuteniacute Brsquoin an cruinniuacute ba mhoacute riamh de mhiacuteolsiorcanna
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie5copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ainmhithe
Beidh cuimhne agam ar Laacute lsquole Paacutedraig 17 Maacuterta 2013 go ceann i bhfad Laacute saoire bainc a bhiacute ann An laacute uacuted chonacthas miacuteol moacuter dronnach nach bhfacthas riamh in Eacuteirinn naacute aacuteit ar bith eile ar domhan brsquofheacuteidir Cuireadh an miacuteol moacuter ar taifead sa chataloacuteg ag An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna (wwwiwdgie) Niacute hamhaacutein sin ach bhiacute drsquoonoacuteir agamsa ainm a thabhairt ar an miacuteol moacuter Daacuteiriacutere ba chuacuteram eacute sin ar cheart eacute a roinnt le gach duine a bhiacute i laacutethair an laacute sin
Ceacuten chaoi ar tharla sin go leacuteir
Bhiacute meacute ar thuras iascaireachta amach oacute Oileaacuten Dhuacutelaing gar do Dhuacuten na Seacutead in iarthar Chorcaiacute Bhiacute beirt eile in eacuteineacht liom David OrsquoNeill agus Pat Collins Tharraing David aacuter n-aird ar rud eacuteigin a chonaic seacute san uisce Rug meacute ar na deacuteshuacuteiligh agus rinne meacute grinnscruacuteduacute ar an neach Drsquoaithin meacute gur mhiacuteol moacuter dronnach a bhiacute ann agus eacute ag guairdeall leis go mall san fharraige Bhiacute seacute ag seacuteideadh amach leis agus bhiacute bos a eireabaill aacute chrochadh aige Rinneamar an suiacuteomh agus an t-am a noacutetaacuteil agus chuireamar glaoch foacutein ar Phaacutedraig Whooley ndash comhordaitheoir feiceaacutela leis an IWDG ndash agus ar Youen Jacob agus ar Simon Duggan i nDuacuten na Seacutead Rinne Youen agus Simon teagmhaacuteil le Mark agus Robbie Murphy a bhiacute in Inis Arcaacutein Ar mhaithe leis an
Sraacuteidbhaile Dhuacuten na Seacutead i gContae Chorcaiacute baile a bhfuil a ambasadoacuteir feacutein aige a bhiacuteonn ag taisteal leis in aigeacutein an domhain
Baltimore an miacuteol moacuter dronnach ag dul thar an rabhcaacuten solais a fheidhmiacuteonn mar comhartha ar an mbealach isteach chuig Cuan Dhuacuten na Seacutead in Iarthar Chorcaiacute
Baltimore noacute HBIRL22 (wwwiwdgie)
Miacuteol Moacuter darb ainm BALTIMORE
eachtra thug siad sin Aidan Jason agus Dylan Murphy ar faireoiriacute oacutega miacuteolta moacutera iad
Thug siad ar fad aghaidh ar an laacutethair ansin Bhiacute ceamaraiacute acu a bhiacute aacutebalta zuacutemaacuteil isteach saacutech gar don mhiacuteol moacuter chun grianghraif a ghlacadh de na sonraiacute a theastoacutedh chun an miacuteol a shainaithint Cuireadh na grianghraif sin faoi bhraacuteid an IWDG agus deimhniacuteodh nach raibh an miacuteol uacuted i gcataloacuteg miacuteolta na hEacuteireann cheana feacutein Oacute tharla freisin gur miacuteol moacuter dronnach oacuteg a bhiacute ann seans nach raibh seacute sa chataloacuteg idirnaacuteisiuacutenta ach an oiread Tugadh an uimhir aitheantais HBIRL22 don mhiacuteol moacuter os rud eacute gurb eacute an 22uacute miacuteol moacuter dronnach eacute i gCataloacuteg na hEacuteireann (wwwiwdgie)
Ach le caitheamh go coacuteir le gach duine a bhiacute paacuteirteach leis an eachtra tugadh Baltimore (Duacuten na Seacutead) ar HBIRL22 Bhiacute baint ag na baacuteid agus na daoine go leacuteir le Duacuten na Seacutead agus is amach oacute Dhuacuten na Seacutead a chonacthas an miacuteol den cheacutead uair Baineann briacute ar leith leis an ainm Baltimore in aigne na ndaoine sin go leacuteir daacute bhriacute sin
Oacute tharla go mbiacuteonn miacuteolta moacutera dronnacha ag taisteal leo ar fud an domhain bhiacute cuacuteis ar leith agam leis an ainm sin a mholadh Aacuteit ar bith ar domhan ina bhfeicfear an miacuteol moacuter dronnach sin beidh an t-ainm Baltimore luaite leis Ambasadoacuteir domhanda thar ceann cheantar Dhuacuten na Seacutead agus thar ceann mhuintir an bhaile anois eacute
Le Michael Cottrell
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie6copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cois Coacutesta
Biacuteonn saol fiacuteorchrua ag na heacutein a mhaireann ar aillte an choacutesta Biacuteonn an ghaoth agus na tonnta de shiacuteor aacute dtuargaint Niacute mhaireann ar na haillte sin ach na hainmhithe agus na plandaiacute is crua ar fad
Plandaiacute ar Aillte CoacutestaOireann seacute do phlandaiacute aacuteirithe bheith ag faacutes ar aghaidheanna aillte an rabhaacuten mar shampla Niacute moacuter doacuteibh a bheith saacutech crua le cur suas leis an ngrian agus leis an ngaoth a thriomaiacuteonn amach iad Biacuteonn orthu freacuteamhacha laacuteidre a bheith fuacutethu fresin chun an planda a choimeaacuted go daingean ar an aill le linn drochaimsire Plandaiacute iacutesealfhaacuteis iad den chuid is moacute is eacute sin le raacute nach bhfaacutesann siad go hard Ligeann seacute sin doacuteibh cur suas leis an easpa fothana ar an aill Cabhraiacuteonn na cothaithigh a bhaintear as salachar na n-eacutean le plandaiacute aacuteirithe maireachtaacuteil ar na haillte Maacute thiteann an salachar ar an ithir cuireann seacute bun an-oiriuacutenach ar faacuteil do shiacuteolta le bheith ag faacutes
Eacutein ar Aillte CoacutestaMaireann moacuteraacuten cineaacutelacha eacutean ar aillte - an faoileaacuten an seaga an gaineacutead an fhalcoacuteg agus an fulmaire Maireann eacutein talamhbhunaithe orthu freisin an fiach dubh agus an caacuteg cosdearg mar shampla Biacuteonn go leor bia ar faacuteil do na heacutein san fharraige Is minic a chruinniacuteonn eacutein farraige ina ngruacutepaiacute moacutera noacute ina gcoiliacuteneachtaiacute ar aghaidh aillte nuair a bhiacuteonn siad ag poacuteruacute Drsquofheacuteadfadh seacute go mbeadh liacuteon ar bith eacutean i gcoacuteiliacuteneacht ndash cuacuteig pheacuteire eacutean brsquofheacuteidir noacute na miacutelte peacuteire Buntaacuteiste amhaacutein a bhaineann le bheith i ngruacutepa moacuter noacute i gcoiliacuteneacht naacute go mbiacuteonn go leor suacutel san airdeall ar chreachadoacuteiriacute Niacute bhiacuteonn ar chumas creachadoacuteiriacute aacuteirithe ndash sionnaigh agus madraiacute uisce ndash na haillte geacuteara a dhreapadh aacutefach Agus na heacutein go maith in airde ar an aill biacuteonn seacute niacuteos eacuteasca orthu tabhairt faoin eitilt Uaireanta biacuteonn saol crua ag na heacutein i gcoacuteiliacuteneachtaiacute moacutera mar biacuteonn siad in iomaiacuteocht le cheacuteile le haghaidh spaacuteis agus le haghaidh bia Ar an drochuair faigheann go leor eacutean oacuteg baacutes ar na haillte rite seo Is minic a thiteann siad amach as an nead noacute a sheacuteidtear chun siuacuteil iad le linn drochaimisire
Toacutegann an seaga a nead ar aillte coacutesta
Aillte an Choacutesta
Toacutegann an gaineacutead a nead i gcoacuteiliacuteneachtaiacute
moacutera ar aillte agus ar
charraigeacha
Nuair nach mbiacuteonn an fulmaire sa
nead ar aillte coacutesta biacuteonn
seacute amuigh ar an bhfarraige
mhoacuter
An Raacutebhaacuten biacuteonn
blaacutethcheann cruinn air
mar a bheadh cnaipe ann agus duilliacute
beaga liacuteneacha ramhra
Faacutesann an chraobhraic
i measc carraigeacha
Itear mar ghlasra eacute agus eacute coacutecaraacuteilte noacute
picilte
Meacuteara Muire daacutela na bplandaiacute
eile a fhaacutesann ar aillte niacute
fhaacutesann seacute go hard
Aacuteiteanna an-dainseacutearacha iad aillte Biacuteonn siad aacute gcreimeadh go siacuteoraiacute ag an ngaoth ag an
mbaacuteisteach agus ag na tonnta Niacuteor cheart iad a dhreapadh dul gar daacute n-imeall rudaiacute a chaitheamh tharstu naacute suiacute ag a mbun
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie7copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ar aghaidh leis an obair
Willie Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiteProacuteifiacutelTaacute Willie Duffy ina Phriacuteomh-mhaor i bPaacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite i gCarraig Thuathail i gContae Chorcaiacute Is tearmann iacute an Phaacuteirc do na miacutelte ainmhithe oacuten am a osclaiacuteodh na geataiacute den cheacutead uair 30 bliain oacute shin Is eacute aidhm na Paacuteirce oacutecaacuteid thaitneamhach agus luachmhar a dheacuteanamh as gach uile chuairt ar an bPaacuteirc a dheacuteanann aoisghruacutepa ar bithwwwfotawildlifeie
An raibh suim agat riamh sa chineaacutel seo oibreBhiacute go deimhin oacute bhiacute meacute an-oacuteg Is oacute chuacutelra talmhaiacuteochta meacute agus daacute bhriacute sin bhiacute meacute i gcoacutenaiacute ag iarraidh a bheith ag obair amuigh faoin speacuteir le hainmhithe Choinniacutenn coiniacuteniacute mar pheataiacute nuair a bhiacute meacute niacuteos oacuteige agus ba iad na cheacutead ainmhithe a bhiacute faoi mo chuacuteramCeacuten oiliuacuteint a fuair tuacuteTaacuteim ag obair le Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite le 25 bliain anuas Thosaigh meacute i gCuacuteinne na bPeataiacute agus de reacuteir a cheacuteile bhain meacute post an Phriacuteomh-Mhaoir amach 10 mbliana i mo Phriacuteomh-Mhaor a bheidh meacute i mbliana Deacutean cur siacuteos ar do laacute oibre duacuteinnTosaiacutem gach laacute ar 8 am agus is eacute an cheacutead rud a dheacuteanaim naacute suacuteil a chaitheamh ar na hainmhithe Is iad na priacuteomhchuacuteraimiacute a bhaineann leis an bpost naacute aire a thabhairt do na hainmhithe agus bainistiuacute a dheacuteanamh ar na maoir eileCad eacute an rud is fearr leat faoi do phostNuair a thagann ainmhithe oacutega ar an saol sa phaacuteirc An priacuteomh-aidhm ataacute againn naacute ainimhithe a chaomhnuacute Is iontach an rud eacute a bheith paacuteirteach san obair sin Agus biacuteonn a fhios againn go bhfuil ainmhithe ataacute i mbaol a ndiacuteothaithe aacute gcosaint againnCad eacute an rud is measa leat faoi do phostAn aimsir Niacute maith le duine ar bith a bheith ag obair amuigh faoin mbaacuteisteachAn dtaithniacuteonn do chuid oibre leatIs aoibhinn liom eacute is post suimiuacuteil eacute agus biacuteonn seacute ag athruacute de shiacuteoraiacute Is minic a bhiacuteonn ainmhithe ar cuairt againn sa phaacuteirc agus biacuteonn riachtanais ar leith acu sin i gcoacutenaiacute
An SioraacutefAn SiacuteotaBandearrachAn Leacuteamar
Ceacuten trealamh a mbaineann tuacute uacutesaacuteid asBainimid uacutesaacuteid as go leor fearas feirmeoireachta tarracoacuteiriacute sceallairiacute adhmaid agus a leitheacuteidAn mbiacuteonn ort aon taisteal a dheacuteanamh ar son na hoibreBiacuteonn orm cuairt a thabhairt ar zuacutenna agus ar phaacuteirceanna fiadhuacutelra eile chun ainmhithe a bhailiuacute le tabhairt ar ais chuig an bpaacuteirc Thaistil meacute chuig an bhFrainc aruacute anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig an bpaacuteircAn ag obair i drsquoaonair noacute mar chuid drsquofhoireann a bhiacuteonn tuacuteMar chuid den aon fhoireann amhaacutein a bhiacuteonn gach uile dhuine ag obair Sin raacuteite biacuteonn cuacuteraimiacute ar leith ag gach duine againnCeacuten chomhairle a chuirfeaacute ar dhuine a bheadh ag iarraidh do phost a dheacuteanamhCriacuteochnaigh do chuid scolaiacuteochta Tabhair aghaidh ansin ar an gcolaacuteiste agus cuir oideachas maith ort feacutein Ba mhaith an rud eacute obair dheonach eacuteigin a dheacuteanamh freisin - aire a thabhairt drsquoainmhithe de chineaacutelacha eacuteagsuacutela brsquofheacuteidirMura mbeadh an obair seo ar siuacutel agat cad a dheacuteanfaacuteBheinn ag obair amuigh faoin speacuteir ar aon chuma Ag gabhaacuteil drsquoobair thiacuterdhreachaithe de chineaacutel eacuteigin a bheinn is doacutechaCad eacute an chomhairle is fearr a cuireadh ort riamhRud a duacuteirt mrsquoathair liom agus meacute ag faacutes aniacuteos lsquoNaacute biacuteodh aon eagla ort botuacuten a dheacuteanamh ach deacutean deimhin de nach ndeacuteanfaidh tuacute an athuair eacute noacute beidh seacute ina dhrochnoacutes agatrsquo Sin eacute an chomhairle is fearr a cuireadh orm riamh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie8copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cuardach FocalBaile ChruaichDathlonrachasDuacuten na SeacuteadMiacuteolsiorcLon DubhCat
CoacuteimeacuteadEacutein LachanPaacuteirc Fiadhuacutelra Miacuteol Moacuter DronnachAillte CoacutestaBanda Snaacutemha
GaineacuteadRabhaacutenCaacutegColgaacuten
Aimsigh na focail seo ar dheis sa chuardach focal thiacuteos Is focail iad uile ataacute le faacuteil san eagraacuten seo den nuachtlitir
K A Y O R L O N D U B H H E K X K C
D Y I O Q P E B G Q G Y I T U M K S
A Uacute H L F B F Aacute D H A S A B R Iacute E Y
T N N M L R C N V W I V R M L O N C
H K E N Z T I K A Y N Z L D I L T R
L X Q R A N E F R M Eacute K Uacute E G M F O
O M A O L S E C S X A P H Y D Oacute M I
N Z C A T R Eacute Z Oacute B D S D L A R U S
R Z O H C A E A D S C K A Z Eacute D P L
A G L R I N T P D C T R I Z M R R O
C H G W I U D S E A L A F B I O U Iacute
H C Aacute T A O L F B N I X C X Oacute N X M
A U N J L S V K R E N X R A C N N E
S S X X Y J T U D Z C D I V D A Aacute R
V H N A H C A L N I Eacute Y Aacute Q F C H I
Q C H M C Y M G Z E A X P R T H B G
S P B A I L E C H R U A I C H I A Q
M B A N D A S N Aacute M H A C F J U R U
REacuteITEACH Trasna Anuas Treo
Baile Chruaich (3 17 Soir) Dathlonrachas (1 2 Oacute Dheas) Duacuten na Seacutead (1 2 Soir Oacute Dheas) Miacuteolsiorc (18 12 Oacute Thuaidh Lon Dubh (6 1
Soir) Cat (3 8 Soir) Coacuteimeacutead (15 13 Oacute Thuaidh) Eacutein Lachan (11 15 Siar) Paacuteirc Fiadhuacutelra (13 16 Oacute Thuaidh) Miacuteol Moacuter Dronnach (16 2 Oacute
Dheas) Aillte Coacutesta (2 1 Soir oacute Dheas) Banda Snaacutemha (2 18 Siar) Gaineacutead (11 2 Oacute Dheas) Rabhaacuten (17 18 Oacute Thuaidh) Caacuteg (7 4 Soir Oacute
Thuaidh) Colgaacuten (3 8 Oacute Dheas)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie9copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Dathaigh leat
Steall Shamhraidh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie10copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Biacute ag foghlaim
Costas euro210 an
ceannpostas san aacuteireamh noacute 8 leabhar
ar euro1200 moacuteide euro2 ar phostas agus ar phacaacuteistiuacute
32 lch
Taacute leabhair dhathuacutechaacutein leabhair ghniacuteomhaiacuteochta agus treoirleabhair curtha i gcloacute ag Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein le deacuteanaiacute Colouring and Guide book Deis le heolas a chur ar fhiadhuacutelra na hEacuteireann agus le cineaacutelacha ainmhithe a aithint agus a dhathuacute My Nature Diary Leathanaigh liacutenithe inar feacuteidir cuntas agus nuacht a thaifead ar an bhfiadhuacutelra a fheiceann tuacute
Gheobhaidh tuacute tuacutes eolais ar mhoacuteraacuten blaacutethanna fiaacuteine coitianta a fhaightear ar fud na hEacuteireann 206 lch Costas euro850 postas san aacuteireamh
DVD - Beathra na Mara lsquoOn the Waterrsquos Edgersquo
DVD oacute Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein eacute seo Gearrscannaacutein faoi bheathra cois mara agus eacute curtha i laacutethair ag Audrey Murphy Taacute 6-10 n-uair an chloig drsquoaacutebhar idirghniacuteomhach ann do phaacuteistiacute de gach aois Ar faacuteil uatha seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein inis Arcaacutein Contae Chorcaiacute Costas euro600 moacuteide postas euro1
An A-Z of Geology Domhan iontach na gcarraigeacha agus na geolaiacuteochta Lena n-aacuteiriacutetear bolcaacutein suacutenaacutemaithe creathanna taluacuten diamaint oacuter agus dineasaacuteir fiuacute Sin aacutebhar an leabhair seo Beacuteim a leagan ar an taacutebhacht a bhaineann leis an ngeolaiacuteocht inaacuter saol is aidhm don leabhar seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein a chuir an leabhar le cheacuteile i gcomhar le Suirbheacuteireacht Gheolaiacuteochta na hEacuteireann Costas euro599 moacuteide postas euro1
Leabhar a orduacute Cuir rsquodrsquoainm agus do sheoladh mar aon le seic noacute orduacute poist iniacuteoctha le Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein chucu seo Staacuteisiuacuten Mara Inis ArcaacuteinInis Aacutercaacutein Contae Chorcaiacute Eacuteire noacute triail wwwsherkinmarineie agus ordaigh triacute PayPal
Seoltaiacute Foacutenta GreacuteasaacuteinIs iomaiacute laacuteithreaacuten greacuteasaacutein ar an idirliacuteon ina bhfaightear tuilleadh eolais faoi na haacutebhair a phleacuteamar sa nuachtlitir seo Seo a
leanas roinnt acu
Dathlonrachas Scamaill httpwwwatopticscoukdropletsirid1html httpwwwmetie httpapodnasagovapodap030311html
An Londubh httpwwwbirdwatchirelandieDefaultaspxtabid=437
httpwwwrspborgukwildlifebirdguidenamebblackbirdindexaspx
Mire Meacuteid agus Mine ndash Saol Suaithniacute an Eacuteisc wwwspindriftpresscom httpwhalesharkorg
httpwwwarkiveorgindo-pacific-sailfishistiophorus-platypterus
httpwwwnhmacukabout-usnews2006jannews_7501html
httpwwwbiodavidsoneducoursesanphys2000martinintroductionhtml
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquo wwwiwdgie httpbaltimoreseasafariiewhale-dolphin-watching httpbaltimoreie
Aillte Mara httpcliffsofmoherie httpslieveleaguecliffsie
Fia-Phaacuteirc Fhoacuteite httpwwwfotawildlifeie
Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich httpwwwballycroynationalparkie
Cat agus Eacutein Lachan httpwwwrteieradio1mooneyprogrammes20130523452096-thursday-may-23rd-2013
Coacuteimeacutead Pan-STARR httpsciencenasagovscience-newsscience-at-nasa201315mar_sunsetcomet
Raacutes 4 mhiacutele Chuacutersa an tSiacuteota httpwwwfotawildlifeieblogcheetah-run-4-mile-race-2013
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann wwwiwsie
Niacute feacuteidir linn a bheith freagrach as aacutebhar ar bith ar laacuteithreaacutein sheachtaracha ghreacuteasaacutein Biacute san airdeall agus laacuteithreacutean ar bith aacute oscailt agat Biacuteodh muacuteinteoir noacute tuismuitheoir in eacuteineacht le paacuteistiacute agus iad ag feacuteachaint ar an idirliacuteon
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie2copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Bhiacute mo dhearthaacuteir Robbie amuigh lena cheamara ariacutes I ngrianghraf amhaacutein a ghlac seacute thug seacute faoi deara go raibh cuma bhogha baacuteistiacute ar cheann de na scamaill sa speacuteir Is eacute is cuacuteis leis an dathuacute sin naacute go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine sna scamaill Dathlonrachas scamall a thugtar air sin ach niacute minic a tharlaiacuteonn seacute Chun go dtarloacutedh seacute niacute moacuter do na braoiniacuteniacute uisce sa scamall a bheith beag biacutedeach agus iad ar aon mheacuteid Ar
scamaill thanaiacute noacute ar imill scamall moacuter a tharlaiacuteonn seacute de ghnaacuteth De ghnaacuteth biacuteonn scamaill dhathlonracha gar go maith don aacuteit
a bhfuil an ghrian sa speacuteir Maacute bhiacuteonn tuacute ag iarraidh teacht orthu ba cheart do shuacuteile a chosaint Bain uacutesaacuteid as piacuteosa caacuteirtchlaacuter dubh chun an ghrian feacutein a cheilt Niacuteor cheart riamh breathnuacute go diacutereach ar an ngrian mar drsquofheacuteadfadh siacute damaacuteiste a dheacuteanamh do do shuacuteile
A Leacuteitheoir dhilFaacuteilte chuig Eagraacuten an Earraigh de Liacuteon an Duacutelra Mar is gnaacutech taacute seacute laacuten le fiacutericiacute speacuteisiuacutela spraiacuteuacutela faoin duacutelra anseo in Eacuteirinn agus thar lear agus taacute neart cluichiacute agus gniacuteomhaiacuteochtaiacute ann freisin Taacute suacuteil againn go mbainfidh sibh sult as SusanR-phosteditornatureswebieLaacuteithreaacuten GreacuteasaacuteinwwwnatureswebieEagarthoacuteir Susan Murphy WickensLeagan Amach agus Dearadh Susan Murphy WickensGrianghraif agus Faacuteisc-ealaiacuten Coacuteipcheart copy 2013 Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaintComhfhreagraiacute Eachtrach Michael LudwigLeagan Gaeilge copy Foras na Gaeilge 2014
copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein 2013
Scamaill Ildaite
Iacuteom
haacutenn
a le
cao
inch
ead
copy R
obbi
e M
urph
y
Arna chur i laacutethair ag BIM amp Emma Moran Institiuacuteid Teicneolaiacuteochta Dhuacuten Dealgan wwwbimie
Le c
aoin
chea
d BI
M
Leathanach an Eagarthoacutera
Na Comhaacutebhairbull 450 g 1 phunt drsquoiasc deataithebull 225 g 8 oz de riacutes fadghraacutenach agus eacute coacutecaraacuteiltebull Roghnaigh idir piobar dearg noacute glas arbhar scailliuacutein
piseanna taluacuten smutaacutein anainn ubh chruabhruite ndash agus iad ar fad mionghearrtha
bull 3 spbh de mhaonaacuteisbull peirsil mhionghearrthabull salann agus piobar uacutermheiltebull duilleog labhraisbull slisne liomoacuteide
Is feacuteidir glasaacuten deataithe trosc noacute cadoacuteg a uacutesaacuteid
Daacuteileadh Tebull Deacutean oinniuacuten coacutecaraacuteilte agus puacutedar curaiacute a
chumasc le riacutes iasc uibheacha agus blastanaisbull Measc isteach uachtar agus teacuteigh noacute baacutecaacuteil go dtiacute
go mbeidh seacute teacuteite triacuted Cuir cuid mhaith peirsile mionghearrtha air Deacutean eacute a dhaacuteileadh agus eacute deas te
An Modhbull Leag an t-iasc in uisce fuar agus na gais pheirsile an
duilleog labhrais agus an slisne liomoacuteide curtha leisbull Lig doacute suanbhruith agus deacutean eacute a choacutecaraacuteil go
reacuteidh ar feadh 4-5 noacuteimeacutead Bain den teas eacute deacutean caloacutega de agus lig doacute fuaruacute
bull Cumaisc na comhaacutebhair go leacuteir i mbabhla moacuterbull Measc isteach an mhaonaacuteisbull Spreacuteigh cuid mhaith peirsile mionghearrtha air
agus daacuteil amach eacute
Saileacutead CitSire
Bia do cheathrar (4)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie3copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Eacuteanlaith
Ainm Eolaiacuteoch Turdus merula
Is minic a bhiacuteonn an lon dubh le feiceaacuteil i ngairdiacuteniacute Biacuteonn seacute an-ghloacuterach agus deacuteanann seacute ceol aacutelainn binn mar a bheadh fliuacuteit ann Cloistear go soileacuteir eacute ar
maidin le linn cheiliuacuter na camhaoire (feacuteach thiacuteos) Lon dubh a thugtar ar an eacutean fireann ach is ceacuteirseach a thugtar ar an eacutean baineann Is ball drsquofhine na smoacutelach eacute Taacute gob biorach corp ramhar agus eireaball fada aige - is treacuteithe iad sin a bhaineann leis an smoacutelach freisin Feictear an lon dubh go minic agus eacute ag preabadh leis feadh na taluacuten agus a eireaball in airde aige
Biacuteonn an lon dubh ina choacutenaiacute in Eacuteirinn an bhliain ar fad ach san fhoacutemhar tagann breis diacuteobh go hEacuteirinn as aacuteiteanna eile i dtuaisceart na hEorpa chun an geimhreadh a chaitheamh anseo Is gnaacutech leis an gceacuteirseach aacutel noacute dhoacute a bheith aici le linn sheacuteasuacuter an ghoir Maireann seacuteasuacuter an ghoir oacute thuacutes an earraigh go dtiacute deireadh an tsamhraidh Biacuteonn idir triacute agus cuacuteig ubh i ngach aacutel As feacutear duilleoga craoibhiacuteniacute noacute laacuteib a dheacuteantar na neadacha Niacute bhiacuteonn cleite ar bith ar na gearrcaigh agus niacute bhiacuteonn radharc na suacutel acu go ceann tuairim is naoi laacute Biacuteonn orthu cuacutepla seachtain a chaitheamh sa nead sula mbiacuteonn siad saacutech laacuteidir le himeacht oacuten nead agus iad faoi chuacuteram a dtuismitheoiriacute foacutes
An Lon Dubh
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthuDath dubh a bhiacuteonn ar an gcaroacuteg ar an bhfiach dubh ar an ruacutecach agus ar an gcaacuteg cosdearg Gob dearg a bhiacuteonn ar an gcaacuteg Is le fine na gcaroacuteg a bhaineann na specis eacutean sin go leacuteir ach is le fine na smoacutelach a bhaineann an lon dubh Biacuteonn an lon dubh niacuteos luacute naacute iad Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn air agus biacuteonn faacuteinne flannbhuiacute timpeall ar a shuacuteile aige
Niacute dubh i gcoacutenaiacute a bhiacuteonn an lon dubhAn cheacuteirseach a thugtar ar an lon dubh baineann agus niacute bhionn dath dubh uirthi ar chor ar bith Biacuteonn cluimhreach dhonn agus brollach eacuteadrom breac uirthi Taacute siacute an-chosuacuteil leis an smoacutelach ceoil
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na CamhaoireGo moch ar maidin le linn an tsamhraidh agus eacute diacutereach roimh eacuteiriacute na greacuteine bristear ciuacutenas na hoiacuteche le gloacuter cheol na n-eacutean Glacann liacuteon moacuter eacutean paacuteirt sa choacuter sin cuid diacuteobh chun ceacuteile a mhealladh agus cuid eile chun a bhfearann a chosaint
An Cheacuteirseach
An Smoacutelach Ceoil
Fiacutericiacute maidir leis an Lon DubhDath Cluimhreach dhubh gob flannbhuiacute agus faacuteinne flannbhuiacute timpeall ar a shuacuteil Dath donn ar fad a bhiacuteonn ar an gceacuteirseach Biacuteonn dath donn niacuteos eacuteadroime ar a hiacuteochtar agus biacuteonn roinnt spotaiacute ar a brollach Biacuteonn gob dorcha aici Fad 235 ndash 29 cmAiste Bia Peacuteisteanna feithidiacute agus a gcruimheanna torthaiacute seilidiacute siacuteolta agus caoraGnaacutethoacuteg Gairdiacuteniacute paacuteirceanna tailte feirme agus coillearnachaLiacuteon Uibheacha 3 ndash 5
An Caacuteg Cosdearg
Lon Dubh (fireannach)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie4copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Saol na Mara
Le John Joyce Chun teacht ar a thuilleadh Fiacutericiacute Baruacutela teacuteigh chuig
wwwspindriftpresscomSaol Iontach na nIascAn tIasc ndash Fomhuireaacuten NaacuteduacuterthaCaithfidh seacute go raibh na daoine a cheap na fomhuireaacutein ag smaoineamh ar na heacuteisc mar taacute an-chuid cosuacutelachtaiacute eatarthu Biacuteonn umar ballasta sna fomhuireaacutein ina mbiacuteonn aer Cuireann seacute ar a gcumas bheith ar snaacutemh ag doimhneacht ar bith san uisce gan aon dua Taacute bolg snaacutemha ag an iasc a chuireann ar a chumas an rud ceacuteanna a dheacuteanamh
Biacuteonn eireaball laacuteidir ag an iasc ach biacuteonn liaacuten ag an bhfomhuirean In aacuteit na n-eitiacute a cheadaiacuteonn don iasc lsquoeitiltrsquo faoin uisce biacuteonn plaacutenaiacute tumadoacuteireachta ag an bhfomhuireaacuten Ach murab ionann agus an criuacute i bhfomhuireaacuten is feacuteidir leis an iasc anaacuteluacute faoin uisce Uacutesaacuteideann seacute a gheolbhaiacute chun anaacuteluacute is scannaacuten iad na geolbhaiacute ataacute laacuten drsquofhuil ionsuacutenn siad ocsaigin isteach as an uisce agus a scaoileann siad deacute-ocsaiacuted charboacutein amach ann
Colgaacuten na nDealg an t-iasc is tapuacutela san fharraige Is breaacute le Colgaacuten na nDealg (Istiophorus platypterus) an saol rua Taacute seacute in ann snaacutemh ar luas suas le 100 cilimeadar san uair (68 miacutele san uair) Is eacute an t-iasc is sciobtha san fharraige go deimhin gabhann seacute niacuteos sciobtha naacute an siacuteota feacutein Tagann an colgaacuten oacuteg amach as an ubh taobh istigh de 36 uair an chloig Faacutesann seacute go fiacuteorthapa agus biacuteonn fad dhaacute mheacuteadar ann taobh istigh de bhliain Itheann seacute scuideanna eacuteisc eitilte agus ainseabhaithe Taithiacuteonn an colgaacuten uisce te san Aigeacutean Chiuacutein agus san Atlantach aacuteit a bhfaacutesann seacute go dtiacute uasmheacuteid de thuairim is 3 mheacuteadar In 1994 rugadh ar an gcolgaacuten ba mhoacute riamh Meaacutechan 64 cileagram a bhiacute ann Chun fiacuteseaacuten iontach de na colgaacutein a fheiceaacuteil agus iad ag seilg caith suacuteil ar an bhfiacuteseaacuten de chuid an National Geographic ar httpwwwyoutubecomwatchv=spkjQ3c_AjU
An tIasc is Luacute agus an tIasc is MoacuteChomh fada agus is eol duacuteinn maireann an t-iasc is luacute i seascainn foraoise Shumatra oileaacuten de chuid na hIndineacuteise Paedocypris a thugtar air agus baineann seacute le fine na gcarbaacuten - sin an fine ceacuteanna lena mbaineann an t- iasc oacuterga coiteann Niacutel seacute ach 79 mm ar fhad agus eacute chomh beag sin go luiacutefidh seacute go heacuteasca ar ionga do mheacuteire
Is eacute an Miacuteolsiorc an t-iasc is moacute ar domhan Niacutel aon dochar ann agus itheann seacute planctoacuten a scagann seacute as an saacuteile Fad 1265 m agus meaacutechan 215 tona a bhiacute sa mhiacuteolsiorc ba mhoacute a bhfuil eolas againn air In 2011 chruinnigh breis is 400 miacuteolsiorc amach oacute choacutesta Mheicsiceo chun iad feacutein a bheathuacute ar uibheacha tuinniacuteniacute Brsquoin an cruinniuacute ba mhoacute riamh de mhiacuteolsiorcanna
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie5copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ainmhithe
Beidh cuimhne agam ar Laacute lsquole Paacutedraig 17 Maacuterta 2013 go ceann i bhfad Laacute saoire bainc a bhiacute ann An laacute uacuted chonacthas miacuteol moacuter dronnach nach bhfacthas riamh in Eacuteirinn naacute aacuteit ar bith eile ar domhan brsquofheacuteidir Cuireadh an miacuteol moacuter ar taifead sa chataloacuteg ag An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna (wwwiwdgie) Niacute hamhaacutein sin ach bhiacute drsquoonoacuteir agamsa ainm a thabhairt ar an miacuteol moacuter Daacuteiriacutere ba chuacuteram eacute sin ar cheart eacute a roinnt le gach duine a bhiacute i laacutethair an laacute sin
Ceacuten chaoi ar tharla sin go leacuteir
Bhiacute meacute ar thuras iascaireachta amach oacute Oileaacuten Dhuacutelaing gar do Dhuacuten na Seacutead in iarthar Chorcaiacute Bhiacute beirt eile in eacuteineacht liom David OrsquoNeill agus Pat Collins Tharraing David aacuter n-aird ar rud eacuteigin a chonaic seacute san uisce Rug meacute ar na deacuteshuacuteiligh agus rinne meacute grinnscruacuteduacute ar an neach Drsquoaithin meacute gur mhiacuteol moacuter dronnach a bhiacute ann agus eacute ag guairdeall leis go mall san fharraige Bhiacute seacute ag seacuteideadh amach leis agus bhiacute bos a eireabaill aacute chrochadh aige Rinneamar an suiacuteomh agus an t-am a noacutetaacuteil agus chuireamar glaoch foacutein ar Phaacutedraig Whooley ndash comhordaitheoir feiceaacutela leis an IWDG ndash agus ar Youen Jacob agus ar Simon Duggan i nDuacuten na Seacutead Rinne Youen agus Simon teagmhaacuteil le Mark agus Robbie Murphy a bhiacute in Inis Arcaacutein Ar mhaithe leis an
Sraacuteidbhaile Dhuacuten na Seacutead i gContae Chorcaiacute baile a bhfuil a ambasadoacuteir feacutein aige a bhiacuteonn ag taisteal leis in aigeacutein an domhain
Baltimore an miacuteol moacuter dronnach ag dul thar an rabhcaacuten solais a fheidhmiacuteonn mar comhartha ar an mbealach isteach chuig Cuan Dhuacuten na Seacutead in Iarthar Chorcaiacute
Baltimore noacute HBIRL22 (wwwiwdgie)
Miacuteol Moacuter darb ainm BALTIMORE
eachtra thug siad sin Aidan Jason agus Dylan Murphy ar faireoiriacute oacutega miacuteolta moacutera iad
Thug siad ar fad aghaidh ar an laacutethair ansin Bhiacute ceamaraiacute acu a bhiacute aacutebalta zuacutemaacuteil isteach saacutech gar don mhiacuteol moacuter chun grianghraif a ghlacadh de na sonraiacute a theastoacutedh chun an miacuteol a shainaithint Cuireadh na grianghraif sin faoi bhraacuteid an IWDG agus deimhniacuteodh nach raibh an miacuteol uacuted i gcataloacuteg miacuteolta na hEacuteireann cheana feacutein Oacute tharla freisin gur miacuteol moacuter dronnach oacuteg a bhiacute ann seans nach raibh seacute sa chataloacuteg idirnaacuteisiuacutenta ach an oiread Tugadh an uimhir aitheantais HBIRL22 don mhiacuteol moacuter os rud eacute gurb eacute an 22uacute miacuteol moacuter dronnach eacute i gCataloacuteg na hEacuteireann (wwwiwdgie)
Ach le caitheamh go coacuteir le gach duine a bhiacute paacuteirteach leis an eachtra tugadh Baltimore (Duacuten na Seacutead) ar HBIRL22 Bhiacute baint ag na baacuteid agus na daoine go leacuteir le Duacuten na Seacutead agus is amach oacute Dhuacuten na Seacutead a chonacthas an miacuteol den cheacutead uair Baineann briacute ar leith leis an ainm Baltimore in aigne na ndaoine sin go leacuteir daacute bhriacute sin
Oacute tharla go mbiacuteonn miacuteolta moacutera dronnacha ag taisteal leo ar fud an domhain bhiacute cuacuteis ar leith agam leis an ainm sin a mholadh Aacuteit ar bith ar domhan ina bhfeicfear an miacuteol moacuter dronnach sin beidh an t-ainm Baltimore luaite leis Ambasadoacuteir domhanda thar ceann cheantar Dhuacuten na Seacutead agus thar ceann mhuintir an bhaile anois eacute
Le Michael Cottrell
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie6copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cois Coacutesta
Biacuteonn saol fiacuteorchrua ag na heacutein a mhaireann ar aillte an choacutesta Biacuteonn an ghaoth agus na tonnta de shiacuteor aacute dtuargaint Niacute mhaireann ar na haillte sin ach na hainmhithe agus na plandaiacute is crua ar fad
Plandaiacute ar Aillte CoacutestaOireann seacute do phlandaiacute aacuteirithe bheith ag faacutes ar aghaidheanna aillte an rabhaacuten mar shampla Niacute moacuter doacuteibh a bheith saacutech crua le cur suas leis an ngrian agus leis an ngaoth a thriomaiacuteonn amach iad Biacuteonn orthu freacuteamhacha laacuteidre a bheith fuacutethu fresin chun an planda a choimeaacuted go daingean ar an aill le linn drochaimsire Plandaiacute iacutesealfhaacuteis iad den chuid is moacute is eacute sin le raacute nach bhfaacutesann siad go hard Ligeann seacute sin doacuteibh cur suas leis an easpa fothana ar an aill Cabhraiacuteonn na cothaithigh a bhaintear as salachar na n-eacutean le plandaiacute aacuteirithe maireachtaacuteil ar na haillte Maacute thiteann an salachar ar an ithir cuireann seacute bun an-oiriuacutenach ar faacuteil do shiacuteolta le bheith ag faacutes
Eacutein ar Aillte CoacutestaMaireann moacuteraacuten cineaacutelacha eacutean ar aillte - an faoileaacuten an seaga an gaineacutead an fhalcoacuteg agus an fulmaire Maireann eacutein talamhbhunaithe orthu freisin an fiach dubh agus an caacuteg cosdearg mar shampla Biacuteonn go leor bia ar faacuteil do na heacutein san fharraige Is minic a chruinniacuteonn eacutein farraige ina ngruacutepaiacute moacutera noacute ina gcoiliacuteneachtaiacute ar aghaidh aillte nuair a bhiacuteonn siad ag poacuteruacute Drsquofheacuteadfadh seacute go mbeadh liacuteon ar bith eacutean i gcoacuteiliacuteneacht ndash cuacuteig pheacuteire eacutean brsquofheacuteidir noacute na miacutelte peacuteire Buntaacuteiste amhaacutein a bhaineann le bheith i ngruacutepa moacuter noacute i gcoiliacuteneacht naacute go mbiacuteonn go leor suacutel san airdeall ar chreachadoacuteiriacute Niacute bhiacuteonn ar chumas creachadoacuteiriacute aacuteirithe ndash sionnaigh agus madraiacute uisce ndash na haillte geacuteara a dhreapadh aacutefach Agus na heacutein go maith in airde ar an aill biacuteonn seacute niacuteos eacuteasca orthu tabhairt faoin eitilt Uaireanta biacuteonn saol crua ag na heacutein i gcoacuteiliacuteneachtaiacute moacutera mar biacuteonn siad in iomaiacuteocht le cheacuteile le haghaidh spaacuteis agus le haghaidh bia Ar an drochuair faigheann go leor eacutean oacuteg baacutes ar na haillte rite seo Is minic a thiteann siad amach as an nead noacute a sheacuteidtear chun siuacuteil iad le linn drochaimisire
Toacutegann an seaga a nead ar aillte coacutesta
Aillte an Choacutesta
Toacutegann an gaineacutead a nead i gcoacuteiliacuteneachtaiacute
moacutera ar aillte agus ar
charraigeacha
Nuair nach mbiacuteonn an fulmaire sa
nead ar aillte coacutesta biacuteonn
seacute amuigh ar an bhfarraige
mhoacuter
An Raacutebhaacuten biacuteonn
blaacutethcheann cruinn air
mar a bheadh cnaipe ann agus duilliacute
beaga liacuteneacha ramhra
Faacutesann an chraobhraic
i measc carraigeacha
Itear mar ghlasra eacute agus eacute coacutecaraacuteilte noacute
picilte
Meacuteara Muire daacutela na bplandaiacute
eile a fhaacutesann ar aillte niacute
fhaacutesann seacute go hard
Aacuteiteanna an-dainseacutearacha iad aillte Biacuteonn siad aacute gcreimeadh go siacuteoraiacute ag an ngaoth ag an
mbaacuteisteach agus ag na tonnta Niacuteor cheart iad a dhreapadh dul gar daacute n-imeall rudaiacute a chaitheamh tharstu naacute suiacute ag a mbun
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie7copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ar aghaidh leis an obair
Willie Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiteProacuteifiacutelTaacute Willie Duffy ina Phriacuteomh-mhaor i bPaacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite i gCarraig Thuathail i gContae Chorcaiacute Is tearmann iacute an Phaacuteirc do na miacutelte ainmhithe oacuten am a osclaiacuteodh na geataiacute den cheacutead uair 30 bliain oacute shin Is eacute aidhm na Paacuteirce oacutecaacuteid thaitneamhach agus luachmhar a dheacuteanamh as gach uile chuairt ar an bPaacuteirc a dheacuteanann aoisghruacutepa ar bithwwwfotawildlifeie
An raibh suim agat riamh sa chineaacutel seo oibreBhiacute go deimhin oacute bhiacute meacute an-oacuteg Is oacute chuacutelra talmhaiacuteochta meacute agus daacute bhriacute sin bhiacute meacute i gcoacutenaiacute ag iarraidh a bheith ag obair amuigh faoin speacuteir le hainmhithe Choinniacutenn coiniacuteniacute mar pheataiacute nuair a bhiacute meacute niacuteos oacuteige agus ba iad na cheacutead ainmhithe a bhiacute faoi mo chuacuteramCeacuten oiliuacuteint a fuair tuacuteTaacuteim ag obair le Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite le 25 bliain anuas Thosaigh meacute i gCuacuteinne na bPeataiacute agus de reacuteir a cheacuteile bhain meacute post an Phriacuteomh-Mhaoir amach 10 mbliana i mo Phriacuteomh-Mhaor a bheidh meacute i mbliana Deacutean cur siacuteos ar do laacute oibre duacuteinnTosaiacutem gach laacute ar 8 am agus is eacute an cheacutead rud a dheacuteanaim naacute suacuteil a chaitheamh ar na hainmhithe Is iad na priacuteomhchuacuteraimiacute a bhaineann leis an bpost naacute aire a thabhairt do na hainmhithe agus bainistiuacute a dheacuteanamh ar na maoir eileCad eacute an rud is fearr leat faoi do phostNuair a thagann ainmhithe oacutega ar an saol sa phaacuteirc An priacuteomh-aidhm ataacute againn naacute ainimhithe a chaomhnuacute Is iontach an rud eacute a bheith paacuteirteach san obair sin Agus biacuteonn a fhios againn go bhfuil ainmhithe ataacute i mbaol a ndiacuteothaithe aacute gcosaint againnCad eacute an rud is measa leat faoi do phostAn aimsir Niacute maith le duine ar bith a bheith ag obair amuigh faoin mbaacuteisteachAn dtaithniacuteonn do chuid oibre leatIs aoibhinn liom eacute is post suimiuacuteil eacute agus biacuteonn seacute ag athruacute de shiacuteoraiacute Is minic a bhiacuteonn ainmhithe ar cuairt againn sa phaacuteirc agus biacuteonn riachtanais ar leith acu sin i gcoacutenaiacute
An SioraacutefAn SiacuteotaBandearrachAn Leacuteamar
Ceacuten trealamh a mbaineann tuacute uacutesaacuteid asBainimid uacutesaacuteid as go leor fearas feirmeoireachta tarracoacuteiriacute sceallairiacute adhmaid agus a leitheacuteidAn mbiacuteonn ort aon taisteal a dheacuteanamh ar son na hoibreBiacuteonn orm cuairt a thabhairt ar zuacutenna agus ar phaacuteirceanna fiadhuacutelra eile chun ainmhithe a bhailiuacute le tabhairt ar ais chuig an bpaacuteirc Thaistil meacute chuig an bhFrainc aruacute anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig an bpaacuteircAn ag obair i drsquoaonair noacute mar chuid drsquofhoireann a bhiacuteonn tuacuteMar chuid den aon fhoireann amhaacutein a bhiacuteonn gach uile dhuine ag obair Sin raacuteite biacuteonn cuacuteraimiacute ar leith ag gach duine againnCeacuten chomhairle a chuirfeaacute ar dhuine a bheadh ag iarraidh do phost a dheacuteanamhCriacuteochnaigh do chuid scolaiacuteochta Tabhair aghaidh ansin ar an gcolaacuteiste agus cuir oideachas maith ort feacutein Ba mhaith an rud eacute obair dheonach eacuteigin a dheacuteanamh freisin - aire a thabhairt drsquoainmhithe de chineaacutelacha eacuteagsuacutela brsquofheacuteidirMura mbeadh an obair seo ar siuacutel agat cad a dheacuteanfaacuteBheinn ag obair amuigh faoin speacuteir ar aon chuma Ag gabhaacuteil drsquoobair thiacuterdhreachaithe de chineaacutel eacuteigin a bheinn is doacutechaCad eacute an chomhairle is fearr a cuireadh ort riamhRud a duacuteirt mrsquoathair liom agus meacute ag faacutes aniacuteos lsquoNaacute biacuteodh aon eagla ort botuacuten a dheacuteanamh ach deacutean deimhin de nach ndeacuteanfaidh tuacute an athuair eacute noacute beidh seacute ina dhrochnoacutes agatrsquo Sin eacute an chomhairle is fearr a cuireadh orm riamh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie8copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cuardach FocalBaile ChruaichDathlonrachasDuacuten na SeacuteadMiacuteolsiorcLon DubhCat
CoacuteimeacuteadEacutein LachanPaacuteirc Fiadhuacutelra Miacuteol Moacuter DronnachAillte CoacutestaBanda Snaacutemha
GaineacuteadRabhaacutenCaacutegColgaacuten
Aimsigh na focail seo ar dheis sa chuardach focal thiacuteos Is focail iad uile ataacute le faacuteil san eagraacuten seo den nuachtlitir
K A Y O R L O N D U B H H E K X K C
D Y I O Q P E B G Q G Y I T U M K S
A Uacute H L F B F Aacute D H A S A B R Iacute E Y
T N N M L R C N V W I V R M L O N C
H K E N Z T I K A Y N Z L D I L T R
L X Q R A N E F R M Eacute K Uacute E G M F O
O M A O L S E C S X A P H Y D Oacute M I
N Z C A T R Eacute Z Oacute B D S D L A R U S
R Z O H C A E A D S C K A Z Eacute D P L
A G L R I N T P D C T R I Z M R R O
C H G W I U D S E A L A F B I O U Iacute
H C Aacute T A O L F B N I X C X Oacute N X M
A U N J L S V K R E N X R A C N N E
S S X X Y J T U D Z C D I V D A Aacute R
V H N A H C A L N I Eacute Y Aacute Q F C H I
Q C H M C Y M G Z E A X P R T H B G
S P B A I L E C H R U A I C H I A Q
M B A N D A S N Aacute M H A C F J U R U
REacuteITEACH Trasna Anuas Treo
Baile Chruaich (3 17 Soir) Dathlonrachas (1 2 Oacute Dheas) Duacuten na Seacutead (1 2 Soir Oacute Dheas) Miacuteolsiorc (18 12 Oacute Thuaidh Lon Dubh (6 1
Soir) Cat (3 8 Soir) Coacuteimeacutead (15 13 Oacute Thuaidh) Eacutein Lachan (11 15 Siar) Paacuteirc Fiadhuacutelra (13 16 Oacute Thuaidh) Miacuteol Moacuter Dronnach (16 2 Oacute
Dheas) Aillte Coacutesta (2 1 Soir oacute Dheas) Banda Snaacutemha (2 18 Siar) Gaineacutead (11 2 Oacute Dheas) Rabhaacuten (17 18 Oacute Thuaidh) Caacuteg (7 4 Soir Oacute
Thuaidh) Colgaacuten (3 8 Oacute Dheas)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie9copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Dathaigh leat
Steall Shamhraidh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie10copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Biacute ag foghlaim
Costas euro210 an
ceannpostas san aacuteireamh noacute 8 leabhar
ar euro1200 moacuteide euro2 ar phostas agus ar phacaacuteistiuacute
32 lch
Taacute leabhair dhathuacutechaacutein leabhair ghniacuteomhaiacuteochta agus treoirleabhair curtha i gcloacute ag Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein le deacuteanaiacute Colouring and Guide book Deis le heolas a chur ar fhiadhuacutelra na hEacuteireann agus le cineaacutelacha ainmhithe a aithint agus a dhathuacute My Nature Diary Leathanaigh liacutenithe inar feacuteidir cuntas agus nuacht a thaifead ar an bhfiadhuacutelra a fheiceann tuacute
Gheobhaidh tuacute tuacutes eolais ar mhoacuteraacuten blaacutethanna fiaacuteine coitianta a fhaightear ar fud na hEacuteireann 206 lch Costas euro850 postas san aacuteireamh
DVD - Beathra na Mara lsquoOn the Waterrsquos Edgersquo
DVD oacute Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein eacute seo Gearrscannaacutein faoi bheathra cois mara agus eacute curtha i laacutethair ag Audrey Murphy Taacute 6-10 n-uair an chloig drsquoaacutebhar idirghniacuteomhach ann do phaacuteistiacute de gach aois Ar faacuteil uatha seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein inis Arcaacutein Contae Chorcaiacute Costas euro600 moacuteide postas euro1
An A-Z of Geology Domhan iontach na gcarraigeacha agus na geolaiacuteochta Lena n-aacuteiriacutetear bolcaacutein suacutenaacutemaithe creathanna taluacuten diamaint oacuter agus dineasaacuteir fiuacute Sin aacutebhar an leabhair seo Beacuteim a leagan ar an taacutebhacht a bhaineann leis an ngeolaiacuteocht inaacuter saol is aidhm don leabhar seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein a chuir an leabhar le cheacuteile i gcomhar le Suirbheacuteireacht Gheolaiacuteochta na hEacuteireann Costas euro599 moacuteide postas euro1
Leabhar a orduacute Cuir rsquodrsquoainm agus do sheoladh mar aon le seic noacute orduacute poist iniacuteoctha le Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein chucu seo Staacuteisiuacuten Mara Inis ArcaacuteinInis Aacutercaacutein Contae Chorcaiacute Eacuteire noacute triail wwwsherkinmarineie agus ordaigh triacute PayPal
Seoltaiacute Foacutenta GreacuteasaacuteinIs iomaiacute laacuteithreaacuten greacuteasaacutein ar an idirliacuteon ina bhfaightear tuilleadh eolais faoi na haacutebhair a phleacuteamar sa nuachtlitir seo Seo a
leanas roinnt acu
Dathlonrachas Scamaill httpwwwatopticscoukdropletsirid1html httpwwwmetie httpapodnasagovapodap030311html
An Londubh httpwwwbirdwatchirelandieDefaultaspxtabid=437
httpwwwrspborgukwildlifebirdguidenamebblackbirdindexaspx
Mire Meacuteid agus Mine ndash Saol Suaithniacute an Eacuteisc wwwspindriftpresscom httpwhalesharkorg
httpwwwarkiveorgindo-pacific-sailfishistiophorus-platypterus
httpwwwnhmacukabout-usnews2006jannews_7501html
httpwwwbiodavidsoneducoursesanphys2000martinintroductionhtml
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquo wwwiwdgie httpbaltimoreseasafariiewhale-dolphin-watching httpbaltimoreie
Aillte Mara httpcliffsofmoherie httpslieveleaguecliffsie
Fia-Phaacuteirc Fhoacuteite httpwwwfotawildlifeie
Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich httpwwwballycroynationalparkie
Cat agus Eacutein Lachan httpwwwrteieradio1mooneyprogrammes20130523452096-thursday-may-23rd-2013
Coacuteimeacutead Pan-STARR httpsciencenasagovscience-newsscience-at-nasa201315mar_sunsetcomet
Raacutes 4 mhiacutele Chuacutersa an tSiacuteota httpwwwfotawildlifeieblogcheetah-run-4-mile-race-2013
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann wwwiwsie
Niacute feacuteidir linn a bheith freagrach as aacutebhar ar bith ar laacuteithreaacutein sheachtaracha ghreacuteasaacutein Biacute san airdeall agus laacuteithreacutean ar bith aacute oscailt agat Biacuteodh muacuteinteoir noacute tuismuitheoir in eacuteineacht le paacuteistiacute agus iad ag feacuteachaint ar an idirliacuteon
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie3copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Eacuteanlaith
Ainm Eolaiacuteoch Turdus merula
Is minic a bhiacuteonn an lon dubh le feiceaacuteil i ngairdiacuteniacute Biacuteonn seacute an-ghloacuterach agus deacuteanann seacute ceol aacutelainn binn mar a bheadh fliuacuteit ann Cloistear go soileacuteir eacute ar
maidin le linn cheiliuacuter na camhaoire (feacuteach thiacuteos) Lon dubh a thugtar ar an eacutean fireann ach is ceacuteirseach a thugtar ar an eacutean baineann Is ball drsquofhine na smoacutelach eacute Taacute gob biorach corp ramhar agus eireaball fada aige - is treacuteithe iad sin a bhaineann leis an smoacutelach freisin Feictear an lon dubh go minic agus eacute ag preabadh leis feadh na taluacuten agus a eireaball in airde aige
Biacuteonn an lon dubh ina choacutenaiacute in Eacuteirinn an bhliain ar fad ach san fhoacutemhar tagann breis diacuteobh go hEacuteirinn as aacuteiteanna eile i dtuaisceart na hEorpa chun an geimhreadh a chaitheamh anseo Is gnaacutech leis an gceacuteirseach aacutel noacute dhoacute a bheith aici le linn sheacuteasuacuter an ghoir Maireann seacuteasuacuter an ghoir oacute thuacutes an earraigh go dtiacute deireadh an tsamhraidh Biacuteonn idir triacute agus cuacuteig ubh i ngach aacutel As feacutear duilleoga craoibhiacuteniacute noacute laacuteib a dheacuteantar na neadacha Niacute bhiacuteonn cleite ar bith ar na gearrcaigh agus niacute bhiacuteonn radharc na suacutel acu go ceann tuairim is naoi laacute Biacuteonn orthu cuacutepla seachtain a chaitheamh sa nead sula mbiacuteonn siad saacutech laacuteidir le himeacht oacuten nead agus iad faoi chuacuteram a dtuismitheoiriacute foacutes
An Lon Dubh
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthuDath dubh a bhiacuteonn ar an gcaroacuteg ar an bhfiach dubh ar an ruacutecach agus ar an gcaacuteg cosdearg Gob dearg a bhiacuteonn ar an gcaacuteg Is le fine na gcaroacuteg a bhaineann na specis eacutean sin go leacuteir ach is le fine na smoacutelach a bhaineann an lon dubh Biacuteonn an lon dubh niacuteos luacute naacute iad Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn air agus biacuteonn faacuteinne flannbhuiacute timpeall ar a shuacuteile aige
Niacute dubh i gcoacutenaiacute a bhiacuteonn an lon dubhAn cheacuteirseach a thugtar ar an lon dubh baineann agus niacute bhionn dath dubh uirthi ar chor ar bith Biacuteonn cluimhreach dhonn agus brollach eacuteadrom breac uirthi Taacute siacute an-chosuacuteil leis an smoacutelach ceoil
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na CamhaoireGo moch ar maidin le linn an tsamhraidh agus eacute diacutereach roimh eacuteiriacute na greacuteine bristear ciuacutenas na hoiacuteche le gloacuter cheol na n-eacutean Glacann liacuteon moacuter eacutean paacuteirt sa choacuter sin cuid diacuteobh chun ceacuteile a mhealladh agus cuid eile chun a bhfearann a chosaint
An Cheacuteirseach
An Smoacutelach Ceoil
Fiacutericiacute maidir leis an Lon DubhDath Cluimhreach dhubh gob flannbhuiacute agus faacuteinne flannbhuiacute timpeall ar a shuacuteil Dath donn ar fad a bhiacuteonn ar an gceacuteirseach Biacuteonn dath donn niacuteos eacuteadroime ar a hiacuteochtar agus biacuteonn roinnt spotaiacute ar a brollach Biacuteonn gob dorcha aici Fad 235 ndash 29 cmAiste Bia Peacuteisteanna feithidiacute agus a gcruimheanna torthaiacute seilidiacute siacuteolta agus caoraGnaacutethoacuteg Gairdiacuteniacute paacuteirceanna tailte feirme agus coillearnachaLiacuteon Uibheacha 3 ndash 5
An Caacuteg Cosdearg
Lon Dubh (fireannach)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie4copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Saol na Mara
Le John Joyce Chun teacht ar a thuilleadh Fiacutericiacute Baruacutela teacuteigh chuig
wwwspindriftpresscomSaol Iontach na nIascAn tIasc ndash Fomhuireaacuten NaacuteduacuterthaCaithfidh seacute go raibh na daoine a cheap na fomhuireaacutein ag smaoineamh ar na heacuteisc mar taacute an-chuid cosuacutelachtaiacute eatarthu Biacuteonn umar ballasta sna fomhuireaacutein ina mbiacuteonn aer Cuireann seacute ar a gcumas bheith ar snaacutemh ag doimhneacht ar bith san uisce gan aon dua Taacute bolg snaacutemha ag an iasc a chuireann ar a chumas an rud ceacuteanna a dheacuteanamh
Biacuteonn eireaball laacuteidir ag an iasc ach biacuteonn liaacuten ag an bhfomhuirean In aacuteit na n-eitiacute a cheadaiacuteonn don iasc lsquoeitiltrsquo faoin uisce biacuteonn plaacutenaiacute tumadoacuteireachta ag an bhfomhuireaacuten Ach murab ionann agus an criuacute i bhfomhuireaacuten is feacuteidir leis an iasc anaacuteluacute faoin uisce Uacutesaacuteideann seacute a gheolbhaiacute chun anaacuteluacute is scannaacuten iad na geolbhaiacute ataacute laacuten drsquofhuil ionsuacutenn siad ocsaigin isteach as an uisce agus a scaoileann siad deacute-ocsaiacuted charboacutein amach ann
Colgaacuten na nDealg an t-iasc is tapuacutela san fharraige Is breaacute le Colgaacuten na nDealg (Istiophorus platypterus) an saol rua Taacute seacute in ann snaacutemh ar luas suas le 100 cilimeadar san uair (68 miacutele san uair) Is eacute an t-iasc is sciobtha san fharraige go deimhin gabhann seacute niacuteos sciobtha naacute an siacuteota feacutein Tagann an colgaacuten oacuteg amach as an ubh taobh istigh de 36 uair an chloig Faacutesann seacute go fiacuteorthapa agus biacuteonn fad dhaacute mheacuteadar ann taobh istigh de bhliain Itheann seacute scuideanna eacuteisc eitilte agus ainseabhaithe Taithiacuteonn an colgaacuten uisce te san Aigeacutean Chiuacutein agus san Atlantach aacuteit a bhfaacutesann seacute go dtiacute uasmheacuteid de thuairim is 3 mheacuteadar In 1994 rugadh ar an gcolgaacuten ba mhoacute riamh Meaacutechan 64 cileagram a bhiacute ann Chun fiacuteseaacuten iontach de na colgaacutein a fheiceaacuteil agus iad ag seilg caith suacuteil ar an bhfiacuteseaacuten de chuid an National Geographic ar httpwwwyoutubecomwatchv=spkjQ3c_AjU
An tIasc is Luacute agus an tIasc is MoacuteChomh fada agus is eol duacuteinn maireann an t-iasc is luacute i seascainn foraoise Shumatra oileaacuten de chuid na hIndineacuteise Paedocypris a thugtar air agus baineann seacute le fine na gcarbaacuten - sin an fine ceacuteanna lena mbaineann an t- iasc oacuterga coiteann Niacutel seacute ach 79 mm ar fhad agus eacute chomh beag sin go luiacutefidh seacute go heacuteasca ar ionga do mheacuteire
Is eacute an Miacuteolsiorc an t-iasc is moacute ar domhan Niacutel aon dochar ann agus itheann seacute planctoacuten a scagann seacute as an saacuteile Fad 1265 m agus meaacutechan 215 tona a bhiacute sa mhiacuteolsiorc ba mhoacute a bhfuil eolas againn air In 2011 chruinnigh breis is 400 miacuteolsiorc amach oacute choacutesta Mheicsiceo chun iad feacutein a bheathuacute ar uibheacha tuinniacuteniacute Brsquoin an cruinniuacute ba mhoacute riamh de mhiacuteolsiorcanna
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie5copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ainmhithe
Beidh cuimhne agam ar Laacute lsquole Paacutedraig 17 Maacuterta 2013 go ceann i bhfad Laacute saoire bainc a bhiacute ann An laacute uacuted chonacthas miacuteol moacuter dronnach nach bhfacthas riamh in Eacuteirinn naacute aacuteit ar bith eile ar domhan brsquofheacuteidir Cuireadh an miacuteol moacuter ar taifead sa chataloacuteg ag An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna (wwwiwdgie) Niacute hamhaacutein sin ach bhiacute drsquoonoacuteir agamsa ainm a thabhairt ar an miacuteol moacuter Daacuteiriacutere ba chuacuteram eacute sin ar cheart eacute a roinnt le gach duine a bhiacute i laacutethair an laacute sin
Ceacuten chaoi ar tharla sin go leacuteir
Bhiacute meacute ar thuras iascaireachta amach oacute Oileaacuten Dhuacutelaing gar do Dhuacuten na Seacutead in iarthar Chorcaiacute Bhiacute beirt eile in eacuteineacht liom David OrsquoNeill agus Pat Collins Tharraing David aacuter n-aird ar rud eacuteigin a chonaic seacute san uisce Rug meacute ar na deacuteshuacuteiligh agus rinne meacute grinnscruacuteduacute ar an neach Drsquoaithin meacute gur mhiacuteol moacuter dronnach a bhiacute ann agus eacute ag guairdeall leis go mall san fharraige Bhiacute seacute ag seacuteideadh amach leis agus bhiacute bos a eireabaill aacute chrochadh aige Rinneamar an suiacuteomh agus an t-am a noacutetaacuteil agus chuireamar glaoch foacutein ar Phaacutedraig Whooley ndash comhordaitheoir feiceaacutela leis an IWDG ndash agus ar Youen Jacob agus ar Simon Duggan i nDuacuten na Seacutead Rinne Youen agus Simon teagmhaacuteil le Mark agus Robbie Murphy a bhiacute in Inis Arcaacutein Ar mhaithe leis an
Sraacuteidbhaile Dhuacuten na Seacutead i gContae Chorcaiacute baile a bhfuil a ambasadoacuteir feacutein aige a bhiacuteonn ag taisteal leis in aigeacutein an domhain
Baltimore an miacuteol moacuter dronnach ag dul thar an rabhcaacuten solais a fheidhmiacuteonn mar comhartha ar an mbealach isteach chuig Cuan Dhuacuten na Seacutead in Iarthar Chorcaiacute
Baltimore noacute HBIRL22 (wwwiwdgie)
Miacuteol Moacuter darb ainm BALTIMORE
eachtra thug siad sin Aidan Jason agus Dylan Murphy ar faireoiriacute oacutega miacuteolta moacutera iad
Thug siad ar fad aghaidh ar an laacutethair ansin Bhiacute ceamaraiacute acu a bhiacute aacutebalta zuacutemaacuteil isteach saacutech gar don mhiacuteol moacuter chun grianghraif a ghlacadh de na sonraiacute a theastoacutedh chun an miacuteol a shainaithint Cuireadh na grianghraif sin faoi bhraacuteid an IWDG agus deimhniacuteodh nach raibh an miacuteol uacuted i gcataloacuteg miacuteolta na hEacuteireann cheana feacutein Oacute tharla freisin gur miacuteol moacuter dronnach oacuteg a bhiacute ann seans nach raibh seacute sa chataloacuteg idirnaacuteisiuacutenta ach an oiread Tugadh an uimhir aitheantais HBIRL22 don mhiacuteol moacuter os rud eacute gurb eacute an 22uacute miacuteol moacuter dronnach eacute i gCataloacuteg na hEacuteireann (wwwiwdgie)
Ach le caitheamh go coacuteir le gach duine a bhiacute paacuteirteach leis an eachtra tugadh Baltimore (Duacuten na Seacutead) ar HBIRL22 Bhiacute baint ag na baacuteid agus na daoine go leacuteir le Duacuten na Seacutead agus is amach oacute Dhuacuten na Seacutead a chonacthas an miacuteol den cheacutead uair Baineann briacute ar leith leis an ainm Baltimore in aigne na ndaoine sin go leacuteir daacute bhriacute sin
Oacute tharla go mbiacuteonn miacuteolta moacutera dronnacha ag taisteal leo ar fud an domhain bhiacute cuacuteis ar leith agam leis an ainm sin a mholadh Aacuteit ar bith ar domhan ina bhfeicfear an miacuteol moacuter dronnach sin beidh an t-ainm Baltimore luaite leis Ambasadoacuteir domhanda thar ceann cheantar Dhuacuten na Seacutead agus thar ceann mhuintir an bhaile anois eacute
Le Michael Cottrell
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie6copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cois Coacutesta
Biacuteonn saol fiacuteorchrua ag na heacutein a mhaireann ar aillte an choacutesta Biacuteonn an ghaoth agus na tonnta de shiacuteor aacute dtuargaint Niacute mhaireann ar na haillte sin ach na hainmhithe agus na plandaiacute is crua ar fad
Plandaiacute ar Aillte CoacutestaOireann seacute do phlandaiacute aacuteirithe bheith ag faacutes ar aghaidheanna aillte an rabhaacuten mar shampla Niacute moacuter doacuteibh a bheith saacutech crua le cur suas leis an ngrian agus leis an ngaoth a thriomaiacuteonn amach iad Biacuteonn orthu freacuteamhacha laacuteidre a bheith fuacutethu fresin chun an planda a choimeaacuted go daingean ar an aill le linn drochaimsire Plandaiacute iacutesealfhaacuteis iad den chuid is moacute is eacute sin le raacute nach bhfaacutesann siad go hard Ligeann seacute sin doacuteibh cur suas leis an easpa fothana ar an aill Cabhraiacuteonn na cothaithigh a bhaintear as salachar na n-eacutean le plandaiacute aacuteirithe maireachtaacuteil ar na haillte Maacute thiteann an salachar ar an ithir cuireann seacute bun an-oiriuacutenach ar faacuteil do shiacuteolta le bheith ag faacutes
Eacutein ar Aillte CoacutestaMaireann moacuteraacuten cineaacutelacha eacutean ar aillte - an faoileaacuten an seaga an gaineacutead an fhalcoacuteg agus an fulmaire Maireann eacutein talamhbhunaithe orthu freisin an fiach dubh agus an caacuteg cosdearg mar shampla Biacuteonn go leor bia ar faacuteil do na heacutein san fharraige Is minic a chruinniacuteonn eacutein farraige ina ngruacutepaiacute moacutera noacute ina gcoiliacuteneachtaiacute ar aghaidh aillte nuair a bhiacuteonn siad ag poacuteruacute Drsquofheacuteadfadh seacute go mbeadh liacuteon ar bith eacutean i gcoacuteiliacuteneacht ndash cuacuteig pheacuteire eacutean brsquofheacuteidir noacute na miacutelte peacuteire Buntaacuteiste amhaacutein a bhaineann le bheith i ngruacutepa moacuter noacute i gcoiliacuteneacht naacute go mbiacuteonn go leor suacutel san airdeall ar chreachadoacuteiriacute Niacute bhiacuteonn ar chumas creachadoacuteiriacute aacuteirithe ndash sionnaigh agus madraiacute uisce ndash na haillte geacuteara a dhreapadh aacutefach Agus na heacutein go maith in airde ar an aill biacuteonn seacute niacuteos eacuteasca orthu tabhairt faoin eitilt Uaireanta biacuteonn saol crua ag na heacutein i gcoacuteiliacuteneachtaiacute moacutera mar biacuteonn siad in iomaiacuteocht le cheacuteile le haghaidh spaacuteis agus le haghaidh bia Ar an drochuair faigheann go leor eacutean oacuteg baacutes ar na haillte rite seo Is minic a thiteann siad amach as an nead noacute a sheacuteidtear chun siuacuteil iad le linn drochaimisire
Toacutegann an seaga a nead ar aillte coacutesta
Aillte an Choacutesta
Toacutegann an gaineacutead a nead i gcoacuteiliacuteneachtaiacute
moacutera ar aillte agus ar
charraigeacha
Nuair nach mbiacuteonn an fulmaire sa
nead ar aillte coacutesta biacuteonn
seacute amuigh ar an bhfarraige
mhoacuter
An Raacutebhaacuten biacuteonn
blaacutethcheann cruinn air
mar a bheadh cnaipe ann agus duilliacute
beaga liacuteneacha ramhra
Faacutesann an chraobhraic
i measc carraigeacha
Itear mar ghlasra eacute agus eacute coacutecaraacuteilte noacute
picilte
Meacuteara Muire daacutela na bplandaiacute
eile a fhaacutesann ar aillte niacute
fhaacutesann seacute go hard
Aacuteiteanna an-dainseacutearacha iad aillte Biacuteonn siad aacute gcreimeadh go siacuteoraiacute ag an ngaoth ag an
mbaacuteisteach agus ag na tonnta Niacuteor cheart iad a dhreapadh dul gar daacute n-imeall rudaiacute a chaitheamh tharstu naacute suiacute ag a mbun
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie7copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ar aghaidh leis an obair
Willie Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiteProacuteifiacutelTaacute Willie Duffy ina Phriacuteomh-mhaor i bPaacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite i gCarraig Thuathail i gContae Chorcaiacute Is tearmann iacute an Phaacuteirc do na miacutelte ainmhithe oacuten am a osclaiacuteodh na geataiacute den cheacutead uair 30 bliain oacute shin Is eacute aidhm na Paacuteirce oacutecaacuteid thaitneamhach agus luachmhar a dheacuteanamh as gach uile chuairt ar an bPaacuteirc a dheacuteanann aoisghruacutepa ar bithwwwfotawildlifeie
An raibh suim agat riamh sa chineaacutel seo oibreBhiacute go deimhin oacute bhiacute meacute an-oacuteg Is oacute chuacutelra talmhaiacuteochta meacute agus daacute bhriacute sin bhiacute meacute i gcoacutenaiacute ag iarraidh a bheith ag obair amuigh faoin speacuteir le hainmhithe Choinniacutenn coiniacuteniacute mar pheataiacute nuair a bhiacute meacute niacuteos oacuteige agus ba iad na cheacutead ainmhithe a bhiacute faoi mo chuacuteramCeacuten oiliuacuteint a fuair tuacuteTaacuteim ag obair le Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite le 25 bliain anuas Thosaigh meacute i gCuacuteinne na bPeataiacute agus de reacuteir a cheacuteile bhain meacute post an Phriacuteomh-Mhaoir amach 10 mbliana i mo Phriacuteomh-Mhaor a bheidh meacute i mbliana Deacutean cur siacuteos ar do laacute oibre duacuteinnTosaiacutem gach laacute ar 8 am agus is eacute an cheacutead rud a dheacuteanaim naacute suacuteil a chaitheamh ar na hainmhithe Is iad na priacuteomhchuacuteraimiacute a bhaineann leis an bpost naacute aire a thabhairt do na hainmhithe agus bainistiuacute a dheacuteanamh ar na maoir eileCad eacute an rud is fearr leat faoi do phostNuair a thagann ainmhithe oacutega ar an saol sa phaacuteirc An priacuteomh-aidhm ataacute againn naacute ainimhithe a chaomhnuacute Is iontach an rud eacute a bheith paacuteirteach san obair sin Agus biacuteonn a fhios againn go bhfuil ainmhithe ataacute i mbaol a ndiacuteothaithe aacute gcosaint againnCad eacute an rud is measa leat faoi do phostAn aimsir Niacute maith le duine ar bith a bheith ag obair amuigh faoin mbaacuteisteachAn dtaithniacuteonn do chuid oibre leatIs aoibhinn liom eacute is post suimiuacuteil eacute agus biacuteonn seacute ag athruacute de shiacuteoraiacute Is minic a bhiacuteonn ainmhithe ar cuairt againn sa phaacuteirc agus biacuteonn riachtanais ar leith acu sin i gcoacutenaiacute
An SioraacutefAn SiacuteotaBandearrachAn Leacuteamar
Ceacuten trealamh a mbaineann tuacute uacutesaacuteid asBainimid uacutesaacuteid as go leor fearas feirmeoireachta tarracoacuteiriacute sceallairiacute adhmaid agus a leitheacuteidAn mbiacuteonn ort aon taisteal a dheacuteanamh ar son na hoibreBiacuteonn orm cuairt a thabhairt ar zuacutenna agus ar phaacuteirceanna fiadhuacutelra eile chun ainmhithe a bhailiuacute le tabhairt ar ais chuig an bpaacuteirc Thaistil meacute chuig an bhFrainc aruacute anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig an bpaacuteircAn ag obair i drsquoaonair noacute mar chuid drsquofhoireann a bhiacuteonn tuacuteMar chuid den aon fhoireann amhaacutein a bhiacuteonn gach uile dhuine ag obair Sin raacuteite biacuteonn cuacuteraimiacute ar leith ag gach duine againnCeacuten chomhairle a chuirfeaacute ar dhuine a bheadh ag iarraidh do phost a dheacuteanamhCriacuteochnaigh do chuid scolaiacuteochta Tabhair aghaidh ansin ar an gcolaacuteiste agus cuir oideachas maith ort feacutein Ba mhaith an rud eacute obair dheonach eacuteigin a dheacuteanamh freisin - aire a thabhairt drsquoainmhithe de chineaacutelacha eacuteagsuacutela brsquofheacuteidirMura mbeadh an obair seo ar siuacutel agat cad a dheacuteanfaacuteBheinn ag obair amuigh faoin speacuteir ar aon chuma Ag gabhaacuteil drsquoobair thiacuterdhreachaithe de chineaacutel eacuteigin a bheinn is doacutechaCad eacute an chomhairle is fearr a cuireadh ort riamhRud a duacuteirt mrsquoathair liom agus meacute ag faacutes aniacuteos lsquoNaacute biacuteodh aon eagla ort botuacuten a dheacuteanamh ach deacutean deimhin de nach ndeacuteanfaidh tuacute an athuair eacute noacute beidh seacute ina dhrochnoacutes agatrsquo Sin eacute an chomhairle is fearr a cuireadh orm riamh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie8copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cuardach FocalBaile ChruaichDathlonrachasDuacuten na SeacuteadMiacuteolsiorcLon DubhCat
CoacuteimeacuteadEacutein LachanPaacuteirc Fiadhuacutelra Miacuteol Moacuter DronnachAillte CoacutestaBanda Snaacutemha
GaineacuteadRabhaacutenCaacutegColgaacuten
Aimsigh na focail seo ar dheis sa chuardach focal thiacuteos Is focail iad uile ataacute le faacuteil san eagraacuten seo den nuachtlitir
K A Y O R L O N D U B H H E K X K C
D Y I O Q P E B G Q G Y I T U M K S
A Uacute H L F B F Aacute D H A S A B R Iacute E Y
T N N M L R C N V W I V R M L O N C
H K E N Z T I K A Y N Z L D I L T R
L X Q R A N E F R M Eacute K Uacute E G M F O
O M A O L S E C S X A P H Y D Oacute M I
N Z C A T R Eacute Z Oacute B D S D L A R U S
R Z O H C A E A D S C K A Z Eacute D P L
A G L R I N T P D C T R I Z M R R O
C H G W I U D S E A L A F B I O U Iacute
H C Aacute T A O L F B N I X C X Oacute N X M
A U N J L S V K R E N X R A C N N E
S S X X Y J T U D Z C D I V D A Aacute R
V H N A H C A L N I Eacute Y Aacute Q F C H I
Q C H M C Y M G Z E A X P R T H B G
S P B A I L E C H R U A I C H I A Q
M B A N D A S N Aacute M H A C F J U R U
REacuteITEACH Trasna Anuas Treo
Baile Chruaich (3 17 Soir) Dathlonrachas (1 2 Oacute Dheas) Duacuten na Seacutead (1 2 Soir Oacute Dheas) Miacuteolsiorc (18 12 Oacute Thuaidh Lon Dubh (6 1
Soir) Cat (3 8 Soir) Coacuteimeacutead (15 13 Oacute Thuaidh) Eacutein Lachan (11 15 Siar) Paacuteirc Fiadhuacutelra (13 16 Oacute Thuaidh) Miacuteol Moacuter Dronnach (16 2 Oacute
Dheas) Aillte Coacutesta (2 1 Soir oacute Dheas) Banda Snaacutemha (2 18 Siar) Gaineacutead (11 2 Oacute Dheas) Rabhaacuten (17 18 Oacute Thuaidh) Caacuteg (7 4 Soir Oacute
Thuaidh) Colgaacuten (3 8 Oacute Dheas)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie9copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Dathaigh leat
Steall Shamhraidh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie10copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Biacute ag foghlaim
Costas euro210 an
ceannpostas san aacuteireamh noacute 8 leabhar
ar euro1200 moacuteide euro2 ar phostas agus ar phacaacuteistiuacute
32 lch
Taacute leabhair dhathuacutechaacutein leabhair ghniacuteomhaiacuteochta agus treoirleabhair curtha i gcloacute ag Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein le deacuteanaiacute Colouring and Guide book Deis le heolas a chur ar fhiadhuacutelra na hEacuteireann agus le cineaacutelacha ainmhithe a aithint agus a dhathuacute My Nature Diary Leathanaigh liacutenithe inar feacuteidir cuntas agus nuacht a thaifead ar an bhfiadhuacutelra a fheiceann tuacute
Gheobhaidh tuacute tuacutes eolais ar mhoacuteraacuten blaacutethanna fiaacuteine coitianta a fhaightear ar fud na hEacuteireann 206 lch Costas euro850 postas san aacuteireamh
DVD - Beathra na Mara lsquoOn the Waterrsquos Edgersquo
DVD oacute Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein eacute seo Gearrscannaacutein faoi bheathra cois mara agus eacute curtha i laacutethair ag Audrey Murphy Taacute 6-10 n-uair an chloig drsquoaacutebhar idirghniacuteomhach ann do phaacuteistiacute de gach aois Ar faacuteil uatha seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein inis Arcaacutein Contae Chorcaiacute Costas euro600 moacuteide postas euro1
An A-Z of Geology Domhan iontach na gcarraigeacha agus na geolaiacuteochta Lena n-aacuteiriacutetear bolcaacutein suacutenaacutemaithe creathanna taluacuten diamaint oacuter agus dineasaacuteir fiuacute Sin aacutebhar an leabhair seo Beacuteim a leagan ar an taacutebhacht a bhaineann leis an ngeolaiacuteocht inaacuter saol is aidhm don leabhar seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein a chuir an leabhar le cheacuteile i gcomhar le Suirbheacuteireacht Gheolaiacuteochta na hEacuteireann Costas euro599 moacuteide postas euro1
Leabhar a orduacute Cuir rsquodrsquoainm agus do sheoladh mar aon le seic noacute orduacute poist iniacuteoctha le Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein chucu seo Staacuteisiuacuten Mara Inis ArcaacuteinInis Aacutercaacutein Contae Chorcaiacute Eacuteire noacute triail wwwsherkinmarineie agus ordaigh triacute PayPal
Seoltaiacute Foacutenta GreacuteasaacuteinIs iomaiacute laacuteithreaacuten greacuteasaacutein ar an idirliacuteon ina bhfaightear tuilleadh eolais faoi na haacutebhair a phleacuteamar sa nuachtlitir seo Seo a
leanas roinnt acu
Dathlonrachas Scamaill httpwwwatopticscoukdropletsirid1html httpwwwmetie httpapodnasagovapodap030311html
An Londubh httpwwwbirdwatchirelandieDefaultaspxtabid=437
httpwwwrspborgukwildlifebirdguidenamebblackbirdindexaspx
Mire Meacuteid agus Mine ndash Saol Suaithniacute an Eacuteisc wwwspindriftpresscom httpwhalesharkorg
httpwwwarkiveorgindo-pacific-sailfishistiophorus-platypterus
httpwwwnhmacukabout-usnews2006jannews_7501html
httpwwwbiodavidsoneducoursesanphys2000martinintroductionhtml
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquo wwwiwdgie httpbaltimoreseasafariiewhale-dolphin-watching httpbaltimoreie
Aillte Mara httpcliffsofmoherie httpslieveleaguecliffsie
Fia-Phaacuteirc Fhoacuteite httpwwwfotawildlifeie
Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich httpwwwballycroynationalparkie
Cat agus Eacutein Lachan httpwwwrteieradio1mooneyprogrammes20130523452096-thursday-may-23rd-2013
Coacuteimeacutead Pan-STARR httpsciencenasagovscience-newsscience-at-nasa201315mar_sunsetcomet
Raacutes 4 mhiacutele Chuacutersa an tSiacuteota httpwwwfotawildlifeieblogcheetah-run-4-mile-race-2013
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann wwwiwsie
Niacute feacuteidir linn a bheith freagrach as aacutebhar ar bith ar laacuteithreaacutein sheachtaracha ghreacuteasaacutein Biacute san airdeall agus laacuteithreacutean ar bith aacute oscailt agat Biacuteodh muacuteinteoir noacute tuismuitheoir in eacuteineacht le paacuteistiacute agus iad ag feacuteachaint ar an idirliacuteon
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie4copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Saol na Mara
Le John Joyce Chun teacht ar a thuilleadh Fiacutericiacute Baruacutela teacuteigh chuig
wwwspindriftpresscomSaol Iontach na nIascAn tIasc ndash Fomhuireaacuten NaacuteduacuterthaCaithfidh seacute go raibh na daoine a cheap na fomhuireaacutein ag smaoineamh ar na heacuteisc mar taacute an-chuid cosuacutelachtaiacute eatarthu Biacuteonn umar ballasta sna fomhuireaacutein ina mbiacuteonn aer Cuireann seacute ar a gcumas bheith ar snaacutemh ag doimhneacht ar bith san uisce gan aon dua Taacute bolg snaacutemha ag an iasc a chuireann ar a chumas an rud ceacuteanna a dheacuteanamh
Biacuteonn eireaball laacuteidir ag an iasc ach biacuteonn liaacuten ag an bhfomhuirean In aacuteit na n-eitiacute a cheadaiacuteonn don iasc lsquoeitiltrsquo faoin uisce biacuteonn plaacutenaiacute tumadoacuteireachta ag an bhfomhuireaacuten Ach murab ionann agus an criuacute i bhfomhuireaacuten is feacuteidir leis an iasc anaacuteluacute faoin uisce Uacutesaacuteideann seacute a gheolbhaiacute chun anaacuteluacute is scannaacuten iad na geolbhaiacute ataacute laacuten drsquofhuil ionsuacutenn siad ocsaigin isteach as an uisce agus a scaoileann siad deacute-ocsaiacuted charboacutein amach ann
Colgaacuten na nDealg an t-iasc is tapuacutela san fharraige Is breaacute le Colgaacuten na nDealg (Istiophorus platypterus) an saol rua Taacute seacute in ann snaacutemh ar luas suas le 100 cilimeadar san uair (68 miacutele san uair) Is eacute an t-iasc is sciobtha san fharraige go deimhin gabhann seacute niacuteos sciobtha naacute an siacuteota feacutein Tagann an colgaacuten oacuteg amach as an ubh taobh istigh de 36 uair an chloig Faacutesann seacute go fiacuteorthapa agus biacuteonn fad dhaacute mheacuteadar ann taobh istigh de bhliain Itheann seacute scuideanna eacuteisc eitilte agus ainseabhaithe Taithiacuteonn an colgaacuten uisce te san Aigeacutean Chiuacutein agus san Atlantach aacuteit a bhfaacutesann seacute go dtiacute uasmheacuteid de thuairim is 3 mheacuteadar In 1994 rugadh ar an gcolgaacuten ba mhoacute riamh Meaacutechan 64 cileagram a bhiacute ann Chun fiacuteseaacuten iontach de na colgaacutein a fheiceaacuteil agus iad ag seilg caith suacuteil ar an bhfiacuteseaacuten de chuid an National Geographic ar httpwwwyoutubecomwatchv=spkjQ3c_AjU
An tIasc is Luacute agus an tIasc is MoacuteChomh fada agus is eol duacuteinn maireann an t-iasc is luacute i seascainn foraoise Shumatra oileaacuten de chuid na hIndineacuteise Paedocypris a thugtar air agus baineann seacute le fine na gcarbaacuten - sin an fine ceacuteanna lena mbaineann an t- iasc oacuterga coiteann Niacutel seacute ach 79 mm ar fhad agus eacute chomh beag sin go luiacutefidh seacute go heacuteasca ar ionga do mheacuteire
Is eacute an Miacuteolsiorc an t-iasc is moacute ar domhan Niacutel aon dochar ann agus itheann seacute planctoacuten a scagann seacute as an saacuteile Fad 1265 m agus meaacutechan 215 tona a bhiacute sa mhiacuteolsiorc ba mhoacute a bhfuil eolas againn air In 2011 chruinnigh breis is 400 miacuteolsiorc amach oacute choacutesta Mheicsiceo chun iad feacutein a bheathuacute ar uibheacha tuinniacuteniacute Brsquoin an cruinniuacute ba mhoacute riamh de mhiacuteolsiorcanna
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie5copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ainmhithe
Beidh cuimhne agam ar Laacute lsquole Paacutedraig 17 Maacuterta 2013 go ceann i bhfad Laacute saoire bainc a bhiacute ann An laacute uacuted chonacthas miacuteol moacuter dronnach nach bhfacthas riamh in Eacuteirinn naacute aacuteit ar bith eile ar domhan brsquofheacuteidir Cuireadh an miacuteol moacuter ar taifead sa chataloacuteg ag An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna (wwwiwdgie) Niacute hamhaacutein sin ach bhiacute drsquoonoacuteir agamsa ainm a thabhairt ar an miacuteol moacuter Daacuteiriacutere ba chuacuteram eacute sin ar cheart eacute a roinnt le gach duine a bhiacute i laacutethair an laacute sin
Ceacuten chaoi ar tharla sin go leacuteir
Bhiacute meacute ar thuras iascaireachta amach oacute Oileaacuten Dhuacutelaing gar do Dhuacuten na Seacutead in iarthar Chorcaiacute Bhiacute beirt eile in eacuteineacht liom David OrsquoNeill agus Pat Collins Tharraing David aacuter n-aird ar rud eacuteigin a chonaic seacute san uisce Rug meacute ar na deacuteshuacuteiligh agus rinne meacute grinnscruacuteduacute ar an neach Drsquoaithin meacute gur mhiacuteol moacuter dronnach a bhiacute ann agus eacute ag guairdeall leis go mall san fharraige Bhiacute seacute ag seacuteideadh amach leis agus bhiacute bos a eireabaill aacute chrochadh aige Rinneamar an suiacuteomh agus an t-am a noacutetaacuteil agus chuireamar glaoch foacutein ar Phaacutedraig Whooley ndash comhordaitheoir feiceaacutela leis an IWDG ndash agus ar Youen Jacob agus ar Simon Duggan i nDuacuten na Seacutead Rinne Youen agus Simon teagmhaacuteil le Mark agus Robbie Murphy a bhiacute in Inis Arcaacutein Ar mhaithe leis an
Sraacuteidbhaile Dhuacuten na Seacutead i gContae Chorcaiacute baile a bhfuil a ambasadoacuteir feacutein aige a bhiacuteonn ag taisteal leis in aigeacutein an domhain
Baltimore an miacuteol moacuter dronnach ag dul thar an rabhcaacuten solais a fheidhmiacuteonn mar comhartha ar an mbealach isteach chuig Cuan Dhuacuten na Seacutead in Iarthar Chorcaiacute
Baltimore noacute HBIRL22 (wwwiwdgie)
Miacuteol Moacuter darb ainm BALTIMORE
eachtra thug siad sin Aidan Jason agus Dylan Murphy ar faireoiriacute oacutega miacuteolta moacutera iad
Thug siad ar fad aghaidh ar an laacutethair ansin Bhiacute ceamaraiacute acu a bhiacute aacutebalta zuacutemaacuteil isteach saacutech gar don mhiacuteol moacuter chun grianghraif a ghlacadh de na sonraiacute a theastoacutedh chun an miacuteol a shainaithint Cuireadh na grianghraif sin faoi bhraacuteid an IWDG agus deimhniacuteodh nach raibh an miacuteol uacuted i gcataloacuteg miacuteolta na hEacuteireann cheana feacutein Oacute tharla freisin gur miacuteol moacuter dronnach oacuteg a bhiacute ann seans nach raibh seacute sa chataloacuteg idirnaacuteisiuacutenta ach an oiread Tugadh an uimhir aitheantais HBIRL22 don mhiacuteol moacuter os rud eacute gurb eacute an 22uacute miacuteol moacuter dronnach eacute i gCataloacuteg na hEacuteireann (wwwiwdgie)
Ach le caitheamh go coacuteir le gach duine a bhiacute paacuteirteach leis an eachtra tugadh Baltimore (Duacuten na Seacutead) ar HBIRL22 Bhiacute baint ag na baacuteid agus na daoine go leacuteir le Duacuten na Seacutead agus is amach oacute Dhuacuten na Seacutead a chonacthas an miacuteol den cheacutead uair Baineann briacute ar leith leis an ainm Baltimore in aigne na ndaoine sin go leacuteir daacute bhriacute sin
Oacute tharla go mbiacuteonn miacuteolta moacutera dronnacha ag taisteal leo ar fud an domhain bhiacute cuacuteis ar leith agam leis an ainm sin a mholadh Aacuteit ar bith ar domhan ina bhfeicfear an miacuteol moacuter dronnach sin beidh an t-ainm Baltimore luaite leis Ambasadoacuteir domhanda thar ceann cheantar Dhuacuten na Seacutead agus thar ceann mhuintir an bhaile anois eacute
Le Michael Cottrell
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie6copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cois Coacutesta
Biacuteonn saol fiacuteorchrua ag na heacutein a mhaireann ar aillte an choacutesta Biacuteonn an ghaoth agus na tonnta de shiacuteor aacute dtuargaint Niacute mhaireann ar na haillte sin ach na hainmhithe agus na plandaiacute is crua ar fad
Plandaiacute ar Aillte CoacutestaOireann seacute do phlandaiacute aacuteirithe bheith ag faacutes ar aghaidheanna aillte an rabhaacuten mar shampla Niacute moacuter doacuteibh a bheith saacutech crua le cur suas leis an ngrian agus leis an ngaoth a thriomaiacuteonn amach iad Biacuteonn orthu freacuteamhacha laacuteidre a bheith fuacutethu fresin chun an planda a choimeaacuted go daingean ar an aill le linn drochaimsire Plandaiacute iacutesealfhaacuteis iad den chuid is moacute is eacute sin le raacute nach bhfaacutesann siad go hard Ligeann seacute sin doacuteibh cur suas leis an easpa fothana ar an aill Cabhraiacuteonn na cothaithigh a bhaintear as salachar na n-eacutean le plandaiacute aacuteirithe maireachtaacuteil ar na haillte Maacute thiteann an salachar ar an ithir cuireann seacute bun an-oiriuacutenach ar faacuteil do shiacuteolta le bheith ag faacutes
Eacutein ar Aillte CoacutestaMaireann moacuteraacuten cineaacutelacha eacutean ar aillte - an faoileaacuten an seaga an gaineacutead an fhalcoacuteg agus an fulmaire Maireann eacutein talamhbhunaithe orthu freisin an fiach dubh agus an caacuteg cosdearg mar shampla Biacuteonn go leor bia ar faacuteil do na heacutein san fharraige Is minic a chruinniacuteonn eacutein farraige ina ngruacutepaiacute moacutera noacute ina gcoiliacuteneachtaiacute ar aghaidh aillte nuair a bhiacuteonn siad ag poacuteruacute Drsquofheacuteadfadh seacute go mbeadh liacuteon ar bith eacutean i gcoacuteiliacuteneacht ndash cuacuteig pheacuteire eacutean brsquofheacuteidir noacute na miacutelte peacuteire Buntaacuteiste amhaacutein a bhaineann le bheith i ngruacutepa moacuter noacute i gcoiliacuteneacht naacute go mbiacuteonn go leor suacutel san airdeall ar chreachadoacuteiriacute Niacute bhiacuteonn ar chumas creachadoacuteiriacute aacuteirithe ndash sionnaigh agus madraiacute uisce ndash na haillte geacuteara a dhreapadh aacutefach Agus na heacutein go maith in airde ar an aill biacuteonn seacute niacuteos eacuteasca orthu tabhairt faoin eitilt Uaireanta biacuteonn saol crua ag na heacutein i gcoacuteiliacuteneachtaiacute moacutera mar biacuteonn siad in iomaiacuteocht le cheacuteile le haghaidh spaacuteis agus le haghaidh bia Ar an drochuair faigheann go leor eacutean oacuteg baacutes ar na haillte rite seo Is minic a thiteann siad amach as an nead noacute a sheacuteidtear chun siuacuteil iad le linn drochaimisire
Toacutegann an seaga a nead ar aillte coacutesta
Aillte an Choacutesta
Toacutegann an gaineacutead a nead i gcoacuteiliacuteneachtaiacute
moacutera ar aillte agus ar
charraigeacha
Nuair nach mbiacuteonn an fulmaire sa
nead ar aillte coacutesta biacuteonn
seacute amuigh ar an bhfarraige
mhoacuter
An Raacutebhaacuten biacuteonn
blaacutethcheann cruinn air
mar a bheadh cnaipe ann agus duilliacute
beaga liacuteneacha ramhra
Faacutesann an chraobhraic
i measc carraigeacha
Itear mar ghlasra eacute agus eacute coacutecaraacuteilte noacute
picilte
Meacuteara Muire daacutela na bplandaiacute
eile a fhaacutesann ar aillte niacute
fhaacutesann seacute go hard
Aacuteiteanna an-dainseacutearacha iad aillte Biacuteonn siad aacute gcreimeadh go siacuteoraiacute ag an ngaoth ag an
mbaacuteisteach agus ag na tonnta Niacuteor cheart iad a dhreapadh dul gar daacute n-imeall rudaiacute a chaitheamh tharstu naacute suiacute ag a mbun
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie7copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ar aghaidh leis an obair
Willie Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiteProacuteifiacutelTaacute Willie Duffy ina Phriacuteomh-mhaor i bPaacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite i gCarraig Thuathail i gContae Chorcaiacute Is tearmann iacute an Phaacuteirc do na miacutelte ainmhithe oacuten am a osclaiacuteodh na geataiacute den cheacutead uair 30 bliain oacute shin Is eacute aidhm na Paacuteirce oacutecaacuteid thaitneamhach agus luachmhar a dheacuteanamh as gach uile chuairt ar an bPaacuteirc a dheacuteanann aoisghruacutepa ar bithwwwfotawildlifeie
An raibh suim agat riamh sa chineaacutel seo oibreBhiacute go deimhin oacute bhiacute meacute an-oacuteg Is oacute chuacutelra talmhaiacuteochta meacute agus daacute bhriacute sin bhiacute meacute i gcoacutenaiacute ag iarraidh a bheith ag obair amuigh faoin speacuteir le hainmhithe Choinniacutenn coiniacuteniacute mar pheataiacute nuair a bhiacute meacute niacuteos oacuteige agus ba iad na cheacutead ainmhithe a bhiacute faoi mo chuacuteramCeacuten oiliuacuteint a fuair tuacuteTaacuteim ag obair le Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite le 25 bliain anuas Thosaigh meacute i gCuacuteinne na bPeataiacute agus de reacuteir a cheacuteile bhain meacute post an Phriacuteomh-Mhaoir amach 10 mbliana i mo Phriacuteomh-Mhaor a bheidh meacute i mbliana Deacutean cur siacuteos ar do laacute oibre duacuteinnTosaiacutem gach laacute ar 8 am agus is eacute an cheacutead rud a dheacuteanaim naacute suacuteil a chaitheamh ar na hainmhithe Is iad na priacuteomhchuacuteraimiacute a bhaineann leis an bpost naacute aire a thabhairt do na hainmhithe agus bainistiuacute a dheacuteanamh ar na maoir eileCad eacute an rud is fearr leat faoi do phostNuair a thagann ainmhithe oacutega ar an saol sa phaacuteirc An priacuteomh-aidhm ataacute againn naacute ainimhithe a chaomhnuacute Is iontach an rud eacute a bheith paacuteirteach san obair sin Agus biacuteonn a fhios againn go bhfuil ainmhithe ataacute i mbaol a ndiacuteothaithe aacute gcosaint againnCad eacute an rud is measa leat faoi do phostAn aimsir Niacute maith le duine ar bith a bheith ag obair amuigh faoin mbaacuteisteachAn dtaithniacuteonn do chuid oibre leatIs aoibhinn liom eacute is post suimiuacuteil eacute agus biacuteonn seacute ag athruacute de shiacuteoraiacute Is minic a bhiacuteonn ainmhithe ar cuairt againn sa phaacuteirc agus biacuteonn riachtanais ar leith acu sin i gcoacutenaiacute
An SioraacutefAn SiacuteotaBandearrachAn Leacuteamar
Ceacuten trealamh a mbaineann tuacute uacutesaacuteid asBainimid uacutesaacuteid as go leor fearas feirmeoireachta tarracoacuteiriacute sceallairiacute adhmaid agus a leitheacuteidAn mbiacuteonn ort aon taisteal a dheacuteanamh ar son na hoibreBiacuteonn orm cuairt a thabhairt ar zuacutenna agus ar phaacuteirceanna fiadhuacutelra eile chun ainmhithe a bhailiuacute le tabhairt ar ais chuig an bpaacuteirc Thaistil meacute chuig an bhFrainc aruacute anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig an bpaacuteircAn ag obair i drsquoaonair noacute mar chuid drsquofhoireann a bhiacuteonn tuacuteMar chuid den aon fhoireann amhaacutein a bhiacuteonn gach uile dhuine ag obair Sin raacuteite biacuteonn cuacuteraimiacute ar leith ag gach duine againnCeacuten chomhairle a chuirfeaacute ar dhuine a bheadh ag iarraidh do phost a dheacuteanamhCriacuteochnaigh do chuid scolaiacuteochta Tabhair aghaidh ansin ar an gcolaacuteiste agus cuir oideachas maith ort feacutein Ba mhaith an rud eacute obair dheonach eacuteigin a dheacuteanamh freisin - aire a thabhairt drsquoainmhithe de chineaacutelacha eacuteagsuacutela brsquofheacuteidirMura mbeadh an obair seo ar siuacutel agat cad a dheacuteanfaacuteBheinn ag obair amuigh faoin speacuteir ar aon chuma Ag gabhaacuteil drsquoobair thiacuterdhreachaithe de chineaacutel eacuteigin a bheinn is doacutechaCad eacute an chomhairle is fearr a cuireadh ort riamhRud a duacuteirt mrsquoathair liom agus meacute ag faacutes aniacuteos lsquoNaacute biacuteodh aon eagla ort botuacuten a dheacuteanamh ach deacutean deimhin de nach ndeacuteanfaidh tuacute an athuair eacute noacute beidh seacute ina dhrochnoacutes agatrsquo Sin eacute an chomhairle is fearr a cuireadh orm riamh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie8copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cuardach FocalBaile ChruaichDathlonrachasDuacuten na SeacuteadMiacuteolsiorcLon DubhCat
CoacuteimeacuteadEacutein LachanPaacuteirc Fiadhuacutelra Miacuteol Moacuter DronnachAillte CoacutestaBanda Snaacutemha
GaineacuteadRabhaacutenCaacutegColgaacuten
Aimsigh na focail seo ar dheis sa chuardach focal thiacuteos Is focail iad uile ataacute le faacuteil san eagraacuten seo den nuachtlitir
K A Y O R L O N D U B H H E K X K C
D Y I O Q P E B G Q G Y I T U M K S
A Uacute H L F B F Aacute D H A S A B R Iacute E Y
T N N M L R C N V W I V R M L O N C
H K E N Z T I K A Y N Z L D I L T R
L X Q R A N E F R M Eacute K Uacute E G M F O
O M A O L S E C S X A P H Y D Oacute M I
N Z C A T R Eacute Z Oacute B D S D L A R U S
R Z O H C A E A D S C K A Z Eacute D P L
A G L R I N T P D C T R I Z M R R O
C H G W I U D S E A L A F B I O U Iacute
H C Aacute T A O L F B N I X C X Oacute N X M
A U N J L S V K R E N X R A C N N E
S S X X Y J T U D Z C D I V D A Aacute R
V H N A H C A L N I Eacute Y Aacute Q F C H I
Q C H M C Y M G Z E A X P R T H B G
S P B A I L E C H R U A I C H I A Q
M B A N D A S N Aacute M H A C F J U R U
REacuteITEACH Trasna Anuas Treo
Baile Chruaich (3 17 Soir) Dathlonrachas (1 2 Oacute Dheas) Duacuten na Seacutead (1 2 Soir Oacute Dheas) Miacuteolsiorc (18 12 Oacute Thuaidh Lon Dubh (6 1
Soir) Cat (3 8 Soir) Coacuteimeacutead (15 13 Oacute Thuaidh) Eacutein Lachan (11 15 Siar) Paacuteirc Fiadhuacutelra (13 16 Oacute Thuaidh) Miacuteol Moacuter Dronnach (16 2 Oacute
Dheas) Aillte Coacutesta (2 1 Soir oacute Dheas) Banda Snaacutemha (2 18 Siar) Gaineacutead (11 2 Oacute Dheas) Rabhaacuten (17 18 Oacute Thuaidh) Caacuteg (7 4 Soir Oacute
Thuaidh) Colgaacuten (3 8 Oacute Dheas)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie9copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Dathaigh leat
Steall Shamhraidh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie10copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Biacute ag foghlaim
Costas euro210 an
ceannpostas san aacuteireamh noacute 8 leabhar
ar euro1200 moacuteide euro2 ar phostas agus ar phacaacuteistiuacute
32 lch
Taacute leabhair dhathuacutechaacutein leabhair ghniacuteomhaiacuteochta agus treoirleabhair curtha i gcloacute ag Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein le deacuteanaiacute Colouring and Guide book Deis le heolas a chur ar fhiadhuacutelra na hEacuteireann agus le cineaacutelacha ainmhithe a aithint agus a dhathuacute My Nature Diary Leathanaigh liacutenithe inar feacuteidir cuntas agus nuacht a thaifead ar an bhfiadhuacutelra a fheiceann tuacute
Gheobhaidh tuacute tuacutes eolais ar mhoacuteraacuten blaacutethanna fiaacuteine coitianta a fhaightear ar fud na hEacuteireann 206 lch Costas euro850 postas san aacuteireamh
DVD - Beathra na Mara lsquoOn the Waterrsquos Edgersquo
DVD oacute Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein eacute seo Gearrscannaacutein faoi bheathra cois mara agus eacute curtha i laacutethair ag Audrey Murphy Taacute 6-10 n-uair an chloig drsquoaacutebhar idirghniacuteomhach ann do phaacuteistiacute de gach aois Ar faacuteil uatha seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein inis Arcaacutein Contae Chorcaiacute Costas euro600 moacuteide postas euro1
An A-Z of Geology Domhan iontach na gcarraigeacha agus na geolaiacuteochta Lena n-aacuteiriacutetear bolcaacutein suacutenaacutemaithe creathanna taluacuten diamaint oacuter agus dineasaacuteir fiuacute Sin aacutebhar an leabhair seo Beacuteim a leagan ar an taacutebhacht a bhaineann leis an ngeolaiacuteocht inaacuter saol is aidhm don leabhar seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein a chuir an leabhar le cheacuteile i gcomhar le Suirbheacuteireacht Gheolaiacuteochta na hEacuteireann Costas euro599 moacuteide postas euro1
Leabhar a orduacute Cuir rsquodrsquoainm agus do sheoladh mar aon le seic noacute orduacute poist iniacuteoctha le Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein chucu seo Staacuteisiuacuten Mara Inis ArcaacuteinInis Aacutercaacutein Contae Chorcaiacute Eacuteire noacute triail wwwsherkinmarineie agus ordaigh triacute PayPal
Seoltaiacute Foacutenta GreacuteasaacuteinIs iomaiacute laacuteithreaacuten greacuteasaacutein ar an idirliacuteon ina bhfaightear tuilleadh eolais faoi na haacutebhair a phleacuteamar sa nuachtlitir seo Seo a
leanas roinnt acu
Dathlonrachas Scamaill httpwwwatopticscoukdropletsirid1html httpwwwmetie httpapodnasagovapodap030311html
An Londubh httpwwwbirdwatchirelandieDefaultaspxtabid=437
httpwwwrspborgukwildlifebirdguidenamebblackbirdindexaspx
Mire Meacuteid agus Mine ndash Saol Suaithniacute an Eacuteisc wwwspindriftpresscom httpwhalesharkorg
httpwwwarkiveorgindo-pacific-sailfishistiophorus-platypterus
httpwwwnhmacukabout-usnews2006jannews_7501html
httpwwwbiodavidsoneducoursesanphys2000martinintroductionhtml
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquo wwwiwdgie httpbaltimoreseasafariiewhale-dolphin-watching httpbaltimoreie
Aillte Mara httpcliffsofmoherie httpslieveleaguecliffsie
Fia-Phaacuteirc Fhoacuteite httpwwwfotawildlifeie
Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich httpwwwballycroynationalparkie
Cat agus Eacutein Lachan httpwwwrteieradio1mooneyprogrammes20130523452096-thursday-may-23rd-2013
Coacuteimeacutead Pan-STARR httpsciencenasagovscience-newsscience-at-nasa201315mar_sunsetcomet
Raacutes 4 mhiacutele Chuacutersa an tSiacuteota httpwwwfotawildlifeieblogcheetah-run-4-mile-race-2013
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann wwwiwsie
Niacute feacuteidir linn a bheith freagrach as aacutebhar ar bith ar laacuteithreaacutein sheachtaracha ghreacuteasaacutein Biacute san airdeall agus laacuteithreacutean ar bith aacute oscailt agat Biacuteodh muacuteinteoir noacute tuismuitheoir in eacuteineacht le paacuteistiacute agus iad ag feacuteachaint ar an idirliacuteon
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie5copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ainmhithe
Beidh cuimhne agam ar Laacute lsquole Paacutedraig 17 Maacuterta 2013 go ceann i bhfad Laacute saoire bainc a bhiacute ann An laacute uacuted chonacthas miacuteol moacuter dronnach nach bhfacthas riamh in Eacuteirinn naacute aacuteit ar bith eile ar domhan brsquofheacuteidir Cuireadh an miacuteol moacuter ar taifead sa chataloacuteg ag An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna (wwwiwdgie) Niacute hamhaacutein sin ach bhiacute drsquoonoacuteir agamsa ainm a thabhairt ar an miacuteol moacuter Daacuteiriacutere ba chuacuteram eacute sin ar cheart eacute a roinnt le gach duine a bhiacute i laacutethair an laacute sin
Ceacuten chaoi ar tharla sin go leacuteir
Bhiacute meacute ar thuras iascaireachta amach oacute Oileaacuten Dhuacutelaing gar do Dhuacuten na Seacutead in iarthar Chorcaiacute Bhiacute beirt eile in eacuteineacht liom David OrsquoNeill agus Pat Collins Tharraing David aacuter n-aird ar rud eacuteigin a chonaic seacute san uisce Rug meacute ar na deacuteshuacuteiligh agus rinne meacute grinnscruacuteduacute ar an neach Drsquoaithin meacute gur mhiacuteol moacuter dronnach a bhiacute ann agus eacute ag guairdeall leis go mall san fharraige Bhiacute seacute ag seacuteideadh amach leis agus bhiacute bos a eireabaill aacute chrochadh aige Rinneamar an suiacuteomh agus an t-am a noacutetaacuteil agus chuireamar glaoch foacutein ar Phaacutedraig Whooley ndash comhordaitheoir feiceaacutela leis an IWDG ndash agus ar Youen Jacob agus ar Simon Duggan i nDuacuten na Seacutead Rinne Youen agus Simon teagmhaacuteil le Mark agus Robbie Murphy a bhiacute in Inis Arcaacutein Ar mhaithe leis an
Sraacuteidbhaile Dhuacuten na Seacutead i gContae Chorcaiacute baile a bhfuil a ambasadoacuteir feacutein aige a bhiacuteonn ag taisteal leis in aigeacutein an domhain
Baltimore an miacuteol moacuter dronnach ag dul thar an rabhcaacuten solais a fheidhmiacuteonn mar comhartha ar an mbealach isteach chuig Cuan Dhuacuten na Seacutead in Iarthar Chorcaiacute
Baltimore noacute HBIRL22 (wwwiwdgie)
Miacuteol Moacuter darb ainm BALTIMORE
eachtra thug siad sin Aidan Jason agus Dylan Murphy ar faireoiriacute oacutega miacuteolta moacutera iad
Thug siad ar fad aghaidh ar an laacutethair ansin Bhiacute ceamaraiacute acu a bhiacute aacutebalta zuacutemaacuteil isteach saacutech gar don mhiacuteol moacuter chun grianghraif a ghlacadh de na sonraiacute a theastoacutedh chun an miacuteol a shainaithint Cuireadh na grianghraif sin faoi bhraacuteid an IWDG agus deimhniacuteodh nach raibh an miacuteol uacuted i gcataloacuteg miacuteolta na hEacuteireann cheana feacutein Oacute tharla freisin gur miacuteol moacuter dronnach oacuteg a bhiacute ann seans nach raibh seacute sa chataloacuteg idirnaacuteisiuacutenta ach an oiread Tugadh an uimhir aitheantais HBIRL22 don mhiacuteol moacuter os rud eacute gurb eacute an 22uacute miacuteol moacuter dronnach eacute i gCataloacuteg na hEacuteireann (wwwiwdgie)
Ach le caitheamh go coacuteir le gach duine a bhiacute paacuteirteach leis an eachtra tugadh Baltimore (Duacuten na Seacutead) ar HBIRL22 Bhiacute baint ag na baacuteid agus na daoine go leacuteir le Duacuten na Seacutead agus is amach oacute Dhuacuten na Seacutead a chonacthas an miacuteol den cheacutead uair Baineann briacute ar leith leis an ainm Baltimore in aigne na ndaoine sin go leacuteir daacute bhriacute sin
Oacute tharla go mbiacuteonn miacuteolta moacutera dronnacha ag taisteal leo ar fud an domhain bhiacute cuacuteis ar leith agam leis an ainm sin a mholadh Aacuteit ar bith ar domhan ina bhfeicfear an miacuteol moacuter dronnach sin beidh an t-ainm Baltimore luaite leis Ambasadoacuteir domhanda thar ceann cheantar Dhuacuten na Seacutead agus thar ceann mhuintir an bhaile anois eacute
Le Michael Cottrell
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie6copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cois Coacutesta
Biacuteonn saol fiacuteorchrua ag na heacutein a mhaireann ar aillte an choacutesta Biacuteonn an ghaoth agus na tonnta de shiacuteor aacute dtuargaint Niacute mhaireann ar na haillte sin ach na hainmhithe agus na plandaiacute is crua ar fad
Plandaiacute ar Aillte CoacutestaOireann seacute do phlandaiacute aacuteirithe bheith ag faacutes ar aghaidheanna aillte an rabhaacuten mar shampla Niacute moacuter doacuteibh a bheith saacutech crua le cur suas leis an ngrian agus leis an ngaoth a thriomaiacuteonn amach iad Biacuteonn orthu freacuteamhacha laacuteidre a bheith fuacutethu fresin chun an planda a choimeaacuted go daingean ar an aill le linn drochaimsire Plandaiacute iacutesealfhaacuteis iad den chuid is moacute is eacute sin le raacute nach bhfaacutesann siad go hard Ligeann seacute sin doacuteibh cur suas leis an easpa fothana ar an aill Cabhraiacuteonn na cothaithigh a bhaintear as salachar na n-eacutean le plandaiacute aacuteirithe maireachtaacuteil ar na haillte Maacute thiteann an salachar ar an ithir cuireann seacute bun an-oiriuacutenach ar faacuteil do shiacuteolta le bheith ag faacutes
Eacutein ar Aillte CoacutestaMaireann moacuteraacuten cineaacutelacha eacutean ar aillte - an faoileaacuten an seaga an gaineacutead an fhalcoacuteg agus an fulmaire Maireann eacutein talamhbhunaithe orthu freisin an fiach dubh agus an caacuteg cosdearg mar shampla Biacuteonn go leor bia ar faacuteil do na heacutein san fharraige Is minic a chruinniacuteonn eacutein farraige ina ngruacutepaiacute moacutera noacute ina gcoiliacuteneachtaiacute ar aghaidh aillte nuair a bhiacuteonn siad ag poacuteruacute Drsquofheacuteadfadh seacute go mbeadh liacuteon ar bith eacutean i gcoacuteiliacuteneacht ndash cuacuteig pheacuteire eacutean brsquofheacuteidir noacute na miacutelte peacuteire Buntaacuteiste amhaacutein a bhaineann le bheith i ngruacutepa moacuter noacute i gcoiliacuteneacht naacute go mbiacuteonn go leor suacutel san airdeall ar chreachadoacuteiriacute Niacute bhiacuteonn ar chumas creachadoacuteiriacute aacuteirithe ndash sionnaigh agus madraiacute uisce ndash na haillte geacuteara a dhreapadh aacutefach Agus na heacutein go maith in airde ar an aill biacuteonn seacute niacuteos eacuteasca orthu tabhairt faoin eitilt Uaireanta biacuteonn saol crua ag na heacutein i gcoacuteiliacuteneachtaiacute moacutera mar biacuteonn siad in iomaiacuteocht le cheacuteile le haghaidh spaacuteis agus le haghaidh bia Ar an drochuair faigheann go leor eacutean oacuteg baacutes ar na haillte rite seo Is minic a thiteann siad amach as an nead noacute a sheacuteidtear chun siuacuteil iad le linn drochaimisire
Toacutegann an seaga a nead ar aillte coacutesta
Aillte an Choacutesta
Toacutegann an gaineacutead a nead i gcoacuteiliacuteneachtaiacute
moacutera ar aillte agus ar
charraigeacha
Nuair nach mbiacuteonn an fulmaire sa
nead ar aillte coacutesta biacuteonn
seacute amuigh ar an bhfarraige
mhoacuter
An Raacutebhaacuten biacuteonn
blaacutethcheann cruinn air
mar a bheadh cnaipe ann agus duilliacute
beaga liacuteneacha ramhra
Faacutesann an chraobhraic
i measc carraigeacha
Itear mar ghlasra eacute agus eacute coacutecaraacuteilte noacute
picilte
Meacuteara Muire daacutela na bplandaiacute
eile a fhaacutesann ar aillte niacute
fhaacutesann seacute go hard
Aacuteiteanna an-dainseacutearacha iad aillte Biacuteonn siad aacute gcreimeadh go siacuteoraiacute ag an ngaoth ag an
mbaacuteisteach agus ag na tonnta Niacuteor cheart iad a dhreapadh dul gar daacute n-imeall rudaiacute a chaitheamh tharstu naacute suiacute ag a mbun
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie7copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ar aghaidh leis an obair
Willie Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiteProacuteifiacutelTaacute Willie Duffy ina Phriacuteomh-mhaor i bPaacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite i gCarraig Thuathail i gContae Chorcaiacute Is tearmann iacute an Phaacuteirc do na miacutelte ainmhithe oacuten am a osclaiacuteodh na geataiacute den cheacutead uair 30 bliain oacute shin Is eacute aidhm na Paacuteirce oacutecaacuteid thaitneamhach agus luachmhar a dheacuteanamh as gach uile chuairt ar an bPaacuteirc a dheacuteanann aoisghruacutepa ar bithwwwfotawildlifeie
An raibh suim agat riamh sa chineaacutel seo oibreBhiacute go deimhin oacute bhiacute meacute an-oacuteg Is oacute chuacutelra talmhaiacuteochta meacute agus daacute bhriacute sin bhiacute meacute i gcoacutenaiacute ag iarraidh a bheith ag obair amuigh faoin speacuteir le hainmhithe Choinniacutenn coiniacuteniacute mar pheataiacute nuair a bhiacute meacute niacuteos oacuteige agus ba iad na cheacutead ainmhithe a bhiacute faoi mo chuacuteramCeacuten oiliuacuteint a fuair tuacuteTaacuteim ag obair le Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite le 25 bliain anuas Thosaigh meacute i gCuacuteinne na bPeataiacute agus de reacuteir a cheacuteile bhain meacute post an Phriacuteomh-Mhaoir amach 10 mbliana i mo Phriacuteomh-Mhaor a bheidh meacute i mbliana Deacutean cur siacuteos ar do laacute oibre duacuteinnTosaiacutem gach laacute ar 8 am agus is eacute an cheacutead rud a dheacuteanaim naacute suacuteil a chaitheamh ar na hainmhithe Is iad na priacuteomhchuacuteraimiacute a bhaineann leis an bpost naacute aire a thabhairt do na hainmhithe agus bainistiuacute a dheacuteanamh ar na maoir eileCad eacute an rud is fearr leat faoi do phostNuair a thagann ainmhithe oacutega ar an saol sa phaacuteirc An priacuteomh-aidhm ataacute againn naacute ainimhithe a chaomhnuacute Is iontach an rud eacute a bheith paacuteirteach san obair sin Agus biacuteonn a fhios againn go bhfuil ainmhithe ataacute i mbaol a ndiacuteothaithe aacute gcosaint againnCad eacute an rud is measa leat faoi do phostAn aimsir Niacute maith le duine ar bith a bheith ag obair amuigh faoin mbaacuteisteachAn dtaithniacuteonn do chuid oibre leatIs aoibhinn liom eacute is post suimiuacuteil eacute agus biacuteonn seacute ag athruacute de shiacuteoraiacute Is minic a bhiacuteonn ainmhithe ar cuairt againn sa phaacuteirc agus biacuteonn riachtanais ar leith acu sin i gcoacutenaiacute
An SioraacutefAn SiacuteotaBandearrachAn Leacuteamar
Ceacuten trealamh a mbaineann tuacute uacutesaacuteid asBainimid uacutesaacuteid as go leor fearas feirmeoireachta tarracoacuteiriacute sceallairiacute adhmaid agus a leitheacuteidAn mbiacuteonn ort aon taisteal a dheacuteanamh ar son na hoibreBiacuteonn orm cuairt a thabhairt ar zuacutenna agus ar phaacuteirceanna fiadhuacutelra eile chun ainmhithe a bhailiuacute le tabhairt ar ais chuig an bpaacuteirc Thaistil meacute chuig an bhFrainc aruacute anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig an bpaacuteircAn ag obair i drsquoaonair noacute mar chuid drsquofhoireann a bhiacuteonn tuacuteMar chuid den aon fhoireann amhaacutein a bhiacuteonn gach uile dhuine ag obair Sin raacuteite biacuteonn cuacuteraimiacute ar leith ag gach duine againnCeacuten chomhairle a chuirfeaacute ar dhuine a bheadh ag iarraidh do phost a dheacuteanamhCriacuteochnaigh do chuid scolaiacuteochta Tabhair aghaidh ansin ar an gcolaacuteiste agus cuir oideachas maith ort feacutein Ba mhaith an rud eacute obair dheonach eacuteigin a dheacuteanamh freisin - aire a thabhairt drsquoainmhithe de chineaacutelacha eacuteagsuacutela brsquofheacuteidirMura mbeadh an obair seo ar siuacutel agat cad a dheacuteanfaacuteBheinn ag obair amuigh faoin speacuteir ar aon chuma Ag gabhaacuteil drsquoobair thiacuterdhreachaithe de chineaacutel eacuteigin a bheinn is doacutechaCad eacute an chomhairle is fearr a cuireadh ort riamhRud a duacuteirt mrsquoathair liom agus meacute ag faacutes aniacuteos lsquoNaacute biacuteodh aon eagla ort botuacuten a dheacuteanamh ach deacutean deimhin de nach ndeacuteanfaidh tuacute an athuair eacute noacute beidh seacute ina dhrochnoacutes agatrsquo Sin eacute an chomhairle is fearr a cuireadh orm riamh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie8copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cuardach FocalBaile ChruaichDathlonrachasDuacuten na SeacuteadMiacuteolsiorcLon DubhCat
CoacuteimeacuteadEacutein LachanPaacuteirc Fiadhuacutelra Miacuteol Moacuter DronnachAillte CoacutestaBanda Snaacutemha
GaineacuteadRabhaacutenCaacutegColgaacuten
Aimsigh na focail seo ar dheis sa chuardach focal thiacuteos Is focail iad uile ataacute le faacuteil san eagraacuten seo den nuachtlitir
K A Y O R L O N D U B H H E K X K C
D Y I O Q P E B G Q G Y I T U M K S
A Uacute H L F B F Aacute D H A S A B R Iacute E Y
T N N M L R C N V W I V R M L O N C
H K E N Z T I K A Y N Z L D I L T R
L X Q R A N E F R M Eacute K Uacute E G M F O
O M A O L S E C S X A P H Y D Oacute M I
N Z C A T R Eacute Z Oacute B D S D L A R U S
R Z O H C A E A D S C K A Z Eacute D P L
A G L R I N T P D C T R I Z M R R O
C H G W I U D S E A L A F B I O U Iacute
H C Aacute T A O L F B N I X C X Oacute N X M
A U N J L S V K R E N X R A C N N E
S S X X Y J T U D Z C D I V D A Aacute R
V H N A H C A L N I Eacute Y Aacute Q F C H I
Q C H M C Y M G Z E A X P R T H B G
S P B A I L E C H R U A I C H I A Q
M B A N D A S N Aacute M H A C F J U R U
REacuteITEACH Trasna Anuas Treo
Baile Chruaich (3 17 Soir) Dathlonrachas (1 2 Oacute Dheas) Duacuten na Seacutead (1 2 Soir Oacute Dheas) Miacuteolsiorc (18 12 Oacute Thuaidh Lon Dubh (6 1
Soir) Cat (3 8 Soir) Coacuteimeacutead (15 13 Oacute Thuaidh) Eacutein Lachan (11 15 Siar) Paacuteirc Fiadhuacutelra (13 16 Oacute Thuaidh) Miacuteol Moacuter Dronnach (16 2 Oacute
Dheas) Aillte Coacutesta (2 1 Soir oacute Dheas) Banda Snaacutemha (2 18 Siar) Gaineacutead (11 2 Oacute Dheas) Rabhaacuten (17 18 Oacute Thuaidh) Caacuteg (7 4 Soir Oacute
Thuaidh) Colgaacuten (3 8 Oacute Dheas)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie9copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Dathaigh leat
Steall Shamhraidh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie10copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Biacute ag foghlaim
Costas euro210 an
ceannpostas san aacuteireamh noacute 8 leabhar
ar euro1200 moacuteide euro2 ar phostas agus ar phacaacuteistiuacute
32 lch
Taacute leabhair dhathuacutechaacutein leabhair ghniacuteomhaiacuteochta agus treoirleabhair curtha i gcloacute ag Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein le deacuteanaiacute Colouring and Guide book Deis le heolas a chur ar fhiadhuacutelra na hEacuteireann agus le cineaacutelacha ainmhithe a aithint agus a dhathuacute My Nature Diary Leathanaigh liacutenithe inar feacuteidir cuntas agus nuacht a thaifead ar an bhfiadhuacutelra a fheiceann tuacute
Gheobhaidh tuacute tuacutes eolais ar mhoacuteraacuten blaacutethanna fiaacuteine coitianta a fhaightear ar fud na hEacuteireann 206 lch Costas euro850 postas san aacuteireamh
DVD - Beathra na Mara lsquoOn the Waterrsquos Edgersquo
DVD oacute Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein eacute seo Gearrscannaacutein faoi bheathra cois mara agus eacute curtha i laacutethair ag Audrey Murphy Taacute 6-10 n-uair an chloig drsquoaacutebhar idirghniacuteomhach ann do phaacuteistiacute de gach aois Ar faacuteil uatha seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein inis Arcaacutein Contae Chorcaiacute Costas euro600 moacuteide postas euro1
An A-Z of Geology Domhan iontach na gcarraigeacha agus na geolaiacuteochta Lena n-aacuteiriacutetear bolcaacutein suacutenaacutemaithe creathanna taluacuten diamaint oacuter agus dineasaacuteir fiuacute Sin aacutebhar an leabhair seo Beacuteim a leagan ar an taacutebhacht a bhaineann leis an ngeolaiacuteocht inaacuter saol is aidhm don leabhar seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein a chuir an leabhar le cheacuteile i gcomhar le Suirbheacuteireacht Gheolaiacuteochta na hEacuteireann Costas euro599 moacuteide postas euro1
Leabhar a orduacute Cuir rsquodrsquoainm agus do sheoladh mar aon le seic noacute orduacute poist iniacuteoctha le Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein chucu seo Staacuteisiuacuten Mara Inis ArcaacuteinInis Aacutercaacutein Contae Chorcaiacute Eacuteire noacute triail wwwsherkinmarineie agus ordaigh triacute PayPal
Seoltaiacute Foacutenta GreacuteasaacuteinIs iomaiacute laacuteithreaacuten greacuteasaacutein ar an idirliacuteon ina bhfaightear tuilleadh eolais faoi na haacutebhair a phleacuteamar sa nuachtlitir seo Seo a
leanas roinnt acu
Dathlonrachas Scamaill httpwwwatopticscoukdropletsirid1html httpwwwmetie httpapodnasagovapodap030311html
An Londubh httpwwwbirdwatchirelandieDefaultaspxtabid=437
httpwwwrspborgukwildlifebirdguidenamebblackbirdindexaspx
Mire Meacuteid agus Mine ndash Saol Suaithniacute an Eacuteisc wwwspindriftpresscom httpwhalesharkorg
httpwwwarkiveorgindo-pacific-sailfishistiophorus-platypterus
httpwwwnhmacukabout-usnews2006jannews_7501html
httpwwwbiodavidsoneducoursesanphys2000martinintroductionhtml
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquo wwwiwdgie httpbaltimoreseasafariiewhale-dolphin-watching httpbaltimoreie
Aillte Mara httpcliffsofmoherie httpslieveleaguecliffsie
Fia-Phaacuteirc Fhoacuteite httpwwwfotawildlifeie
Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich httpwwwballycroynationalparkie
Cat agus Eacutein Lachan httpwwwrteieradio1mooneyprogrammes20130523452096-thursday-may-23rd-2013
Coacuteimeacutead Pan-STARR httpsciencenasagovscience-newsscience-at-nasa201315mar_sunsetcomet
Raacutes 4 mhiacutele Chuacutersa an tSiacuteota httpwwwfotawildlifeieblogcheetah-run-4-mile-race-2013
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann wwwiwsie
Niacute feacuteidir linn a bheith freagrach as aacutebhar ar bith ar laacuteithreaacutein sheachtaracha ghreacuteasaacutein Biacute san airdeall agus laacuteithreacutean ar bith aacute oscailt agat Biacuteodh muacuteinteoir noacute tuismuitheoir in eacuteineacht le paacuteistiacute agus iad ag feacuteachaint ar an idirliacuteon
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie6copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cois Coacutesta
Biacuteonn saol fiacuteorchrua ag na heacutein a mhaireann ar aillte an choacutesta Biacuteonn an ghaoth agus na tonnta de shiacuteor aacute dtuargaint Niacute mhaireann ar na haillte sin ach na hainmhithe agus na plandaiacute is crua ar fad
Plandaiacute ar Aillte CoacutestaOireann seacute do phlandaiacute aacuteirithe bheith ag faacutes ar aghaidheanna aillte an rabhaacuten mar shampla Niacute moacuter doacuteibh a bheith saacutech crua le cur suas leis an ngrian agus leis an ngaoth a thriomaiacuteonn amach iad Biacuteonn orthu freacuteamhacha laacuteidre a bheith fuacutethu fresin chun an planda a choimeaacuted go daingean ar an aill le linn drochaimsire Plandaiacute iacutesealfhaacuteis iad den chuid is moacute is eacute sin le raacute nach bhfaacutesann siad go hard Ligeann seacute sin doacuteibh cur suas leis an easpa fothana ar an aill Cabhraiacuteonn na cothaithigh a bhaintear as salachar na n-eacutean le plandaiacute aacuteirithe maireachtaacuteil ar na haillte Maacute thiteann an salachar ar an ithir cuireann seacute bun an-oiriuacutenach ar faacuteil do shiacuteolta le bheith ag faacutes
Eacutein ar Aillte CoacutestaMaireann moacuteraacuten cineaacutelacha eacutean ar aillte - an faoileaacuten an seaga an gaineacutead an fhalcoacuteg agus an fulmaire Maireann eacutein talamhbhunaithe orthu freisin an fiach dubh agus an caacuteg cosdearg mar shampla Biacuteonn go leor bia ar faacuteil do na heacutein san fharraige Is minic a chruinniacuteonn eacutein farraige ina ngruacutepaiacute moacutera noacute ina gcoiliacuteneachtaiacute ar aghaidh aillte nuair a bhiacuteonn siad ag poacuteruacute Drsquofheacuteadfadh seacute go mbeadh liacuteon ar bith eacutean i gcoacuteiliacuteneacht ndash cuacuteig pheacuteire eacutean brsquofheacuteidir noacute na miacutelte peacuteire Buntaacuteiste amhaacutein a bhaineann le bheith i ngruacutepa moacuter noacute i gcoiliacuteneacht naacute go mbiacuteonn go leor suacutel san airdeall ar chreachadoacuteiriacute Niacute bhiacuteonn ar chumas creachadoacuteiriacute aacuteirithe ndash sionnaigh agus madraiacute uisce ndash na haillte geacuteara a dhreapadh aacutefach Agus na heacutein go maith in airde ar an aill biacuteonn seacute niacuteos eacuteasca orthu tabhairt faoin eitilt Uaireanta biacuteonn saol crua ag na heacutein i gcoacuteiliacuteneachtaiacute moacutera mar biacuteonn siad in iomaiacuteocht le cheacuteile le haghaidh spaacuteis agus le haghaidh bia Ar an drochuair faigheann go leor eacutean oacuteg baacutes ar na haillte rite seo Is minic a thiteann siad amach as an nead noacute a sheacuteidtear chun siuacuteil iad le linn drochaimisire
Toacutegann an seaga a nead ar aillte coacutesta
Aillte an Choacutesta
Toacutegann an gaineacutead a nead i gcoacuteiliacuteneachtaiacute
moacutera ar aillte agus ar
charraigeacha
Nuair nach mbiacuteonn an fulmaire sa
nead ar aillte coacutesta biacuteonn
seacute amuigh ar an bhfarraige
mhoacuter
An Raacutebhaacuten biacuteonn
blaacutethcheann cruinn air
mar a bheadh cnaipe ann agus duilliacute
beaga liacuteneacha ramhra
Faacutesann an chraobhraic
i measc carraigeacha
Itear mar ghlasra eacute agus eacute coacutecaraacuteilte noacute
picilte
Meacuteara Muire daacutela na bplandaiacute
eile a fhaacutesann ar aillte niacute
fhaacutesann seacute go hard
Aacuteiteanna an-dainseacutearacha iad aillte Biacuteonn siad aacute gcreimeadh go siacuteoraiacute ag an ngaoth ag an
mbaacuteisteach agus ag na tonnta Niacuteor cheart iad a dhreapadh dul gar daacute n-imeall rudaiacute a chaitheamh tharstu naacute suiacute ag a mbun
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie7copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ar aghaidh leis an obair
Willie Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiteProacuteifiacutelTaacute Willie Duffy ina Phriacuteomh-mhaor i bPaacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite i gCarraig Thuathail i gContae Chorcaiacute Is tearmann iacute an Phaacuteirc do na miacutelte ainmhithe oacuten am a osclaiacuteodh na geataiacute den cheacutead uair 30 bliain oacute shin Is eacute aidhm na Paacuteirce oacutecaacuteid thaitneamhach agus luachmhar a dheacuteanamh as gach uile chuairt ar an bPaacuteirc a dheacuteanann aoisghruacutepa ar bithwwwfotawildlifeie
An raibh suim agat riamh sa chineaacutel seo oibreBhiacute go deimhin oacute bhiacute meacute an-oacuteg Is oacute chuacutelra talmhaiacuteochta meacute agus daacute bhriacute sin bhiacute meacute i gcoacutenaiacute ag iarraidh a bheith ag obair amuigh faoin speacuteir le hainmhithe Choinniacutenn coiniacuteniacute mar pheataiacute nuair a bhiacute meacute niacuteos oacuteige agus ba iad na cheacutead ainmhithe a bhiacute faoi mo chuacuteramCeacuten oiliuacuteint a fuair tuacuteTaacuteim ag obair le Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite le 25 bliain anuas Thosaigh meacute i gCuacuteinne na bPeataiacute agus de reacuteir a cheacuteile bhain meacute post an Phriacuteomh-Mhaoir amach 10 mbliana i mo Phriacuteomh-Mhaor a bheidh meacute i mbliana Deacutean cur siacuteos ar do laacute oibre duacuteinnTosaiacutem gach laacute ar 8 am agus is eacute an cheacutead rud a dheacuteanaim naacute suacuteil a chaitheamh ar na hainmhithe Is iad na priacuteomhchuacuteraimiacute a bhaineann leis an bpost naacute aire a thabhairt do na hainmhithe agus bainistiuacute a dheacuteanamh ar na maoir eileCad eacute an rud is fearr leat faoi do phostNuair a thagann ainmhithe oacutega ar an saol sa phaacuteirc An priacuteomh-aidhm ataacute againn naacute ainimhithe a chaomhnuacute Is iontach an rud eacute a bheith paacuteirteach san obair sin Agus biacuteonn a fhios againn go bhfuil ainmhithe ataacute i mbaol a ndiacuteothaithe aacute gcosaint againnCad eacute an rud is measa leat faoi do phostAn aimsir Niacute maith le duine ar bith a bheith ag obair amuigh faoin mbaacuteisteachAn dtaithniacuteonn do chuid oibre leatIs aoibhinn liom eacute is post suimiuacuteil eacute agus biacuteonn seacute ag athruacute de shiacuteoraiacute Is minic a bhiacuteonn ainmhithe ar cuairt againn sa phaacuteirc agus biacuteonn riachtanais ar leith acu sin i gcoacutenaiacute
An SioraacutefAn SiacuteotaBandearrachAn Leacuteamar
Ceacuten trealamh a mbaineann tuacute uacutesaacuteid asBainimid uacutesaacuteid as go leor fearas feirmeoireachta tarracoacuteiriacute sceallairiacute adhmaid agus a leitheacuteidAn mbiacuteonn ort aon taisteal a dheacuteanamh ar son na hoibreBiacuteonn orm cuairt a thabhairt ar zuacutenna agus ar phaacuteirceanna fiadhuacutelra eile chun ainmhithe a bhailiuacute le tabhairt ar ais chuig an bpaacuteirc Thaistil meacute chuig an bhFrainc aruacute anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig an bpaacuteircAn ag obair i drsquoaonair noacute mar chuid drsquofhoireann a bhiacuteonn tuacuteMar chuid den aon fhoireann amhaacutein a bhiacuteonn gach uile dhuine ag obair Sin raacuteite biacuteonn cuacuteraimiacute ar leith ag gach duine againnCeacuten chomhairle a chuirfeaacute ar dhuine a bheadh ag iarraidh do phost a dheacuteanamhCriacuteochnaigh do chuid scolaiacuteochta Tabhair aghaidh ansin ar an gcolaacuteiste agus cuir oideachas maith ort feacutein Ba mhaith an rud eacute obair dheonach eacuteigin a dheacuteanamh freisin - aire a thabhairt drsquoainmhithe de chineaacutelacha eacuteagsuacutela brsquofheacuteidirMura mbeadh an obair seo ar siuacutel agat cad a dheacuteanfaacuteBheinn ag obair amuigh faoin speacuteir ar aon chuma Ag gabhaacuteil drsquoobair thiacuterdhreachaithe de chineaacutel eacuteigin a bheinn is doacutechaCad eacute an chomhairle is fearr a cuireadh ort riamhRud a duacuteirt mrsquoathair liom agus meacute ag faacutes aniacuteos lsquoNaacute biacuteodh aon eagla ort botuacuten a dheacuteanamh ach deacutean deimhin de nach ndeacuteanfaidh tuacute an athuair eacute noacute beidh seacute ina dhrochnoacutes agatrsquo Sin eacute an chomhairle is fearr a cuireadh orm riamh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie8copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cuardach FocalBaile ChruaichDathlonrachasDuacuten na SeacuteadMiacuteolsiorcLon DubhCat
CoacuteimeacuteadEacutein LachanPaacuteirc Fiadhuacutelra Miacuteol Moacuter DronnachAillte CoacutestaBanda Snaacutemha
GaineacuteadRabhaacutenCaacutegColgaacuten
Aimsigh na focail seo ar dheis sa chuardach focal thiacuteos Is focail iad uile ataacute le faacuteil san eagraacuten seo den nuachtlitir
K A Y O R L O N D U B H H E K X K C
D Y I O Q P E B G Q G Y I T U M K S
A Uacute H L F B F Aacute D H A S A B R Iacute E Y
T N N M L R C N V W I V R M L O N C
H K E N Z T I K A Y N Z L D I L T R
L X Q R A N E F R M Eacute K Uacute E G M F O
O M A O L S E C S X A P H Y D Oacute M I
N Z C A T R Eacute Z Oacute B D S D L A R U S
R Z O H C A E A D S C K A Z Eacute D P L
A G L R I N T P D C T R I Z M R R O
C H G W I U D S E A L A F B I O U Iacute
H C Aacute T A O L F B N I X C X Oacute N X M
A U N J L S V K R E N X R A C N N E
S S X X Y J T U D Z C D I V D A Aacute R
V H N A H C A L N I Eacute Y Aacute Q F C H I
Q C H M C Y M G Z E A X P R T H B G
S P B A I L E C H R U A I C H I A Q
M B A N D A S N Aacute M H A C F J U R U
REacuteITEACH Trasna Anuas Treo
Baile Chruaich (3 17 Soir) Dathlonrachas (1 2 Oacute Dheas) Duacuten na Seacutead (1 2 Soir Oacute Dheas) Miacuteolsiorc (18 12 Oacute Thuaidh Lon Dubh (6 1
Soir) Cat (3 8 Soir) Coacuteimeacutead (15 13 Oacute Thuaidh) Eacutein Lachan (11 15 Siar) Paacuteirc Fiadhuacutelra (13 16 Oacute Thuaidh) Miacuteol Moacuter Dronnach (16 2 Oacute
Dheas) Aillte Coacutesta (2 1 Soir oacute Dheas) Banda Snaacutemha (2 18 Siar) Gaineacutead (11 2 Oacute Dheas) Rabhaacuten (17 18 Oacute Thuaidh) Caacuteg (7 4 Soir Oacute
Thuaidh) Colgaacuten (3 8 Oacute Dheas)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie9copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Dathaigh leat
Steall Shamhraidh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie10copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Biacute ag foghlaim
Costas euro210 an
ceannpostas san aacuteireamh noacute 8 leabhar
ar euro1200 moacuteide euro2 ar phostas agus ar phacaacuteistiuacute
32 lch
Taacute leabhair dhathuacutechaacutein leabhair ghniacuteomhaiacuteochta agus treoirleabhair curtha i gcloacute ag Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein le deacuteanaiacute Colouring and Guide book Deis le heolas a chur ar fhiadhuacutelra na hEacuteireann agus le cineaacutelacha ainmhithe a aithint agus a dhathuacute My Nature Diary Leathanaigh liacutenithe inar feacuteidir cuntas agus nuacht a thaifead ar an bhfiadhuacutelra a fheiceann tuacute
Gheobhaidh tuacute tuacutes eolais ar mhoacuteraacuten blaacutethanna fiaacuteine coitianta a fhaightear ar fud na hEacuteireann 206 lch Costas euro850 postas san aacuteireamh
DVD - Beathra na Mara lsquoOn the Waterrsquos Edgersquo
DVD oacute Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein eacute seo Gearrscannaacutein faoi bheathra cois mara agus eacute curtha i laacutethair ag Audrey Murphy Taacute 6-10 n-uair an chloig drsquoaacutebhar idirghniacuteomhach ann do phaacuteistiacute de gach aois Ar faacuteil uatha seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein inis Arcaacutein Contae Chorcaiacute Costas euro600 moacuteide postas euro1
An A-Z of Geology Domhan iontach na gcarraigeacha agus na geolaiacuteochta Lena n-aacuteiriacutetear bolcaacutein suacutenaacutemaithe creathanna taluacuten diamaint oacuter agus dineasaacuteir fiuacute Sin aacutebhar an leabhair seo Beacuteim a leagan ar an taacutebhacht a bhaineann leis an ngeolaiacuteocht inaacuter saol is aidhm don leabhar seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein a chuir an leabhar le cheacuteile i gcomhar le Suirbheacuteireacht Gheolaiacuteochta na hEacuteireann Costas euro599 moacuteide postas euro1
Leabhar a orduacute Cuir rsquodrsquoainm agus do sheoladh mar aon le seic noacute orduacute poist iniacuteoctha le Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein chucu seo Staacuteisiuacuten Mara Inis ArcaacuteinInis Aacutercaacutein Contae Chorcaiacute Eacuteire noacute triail wwwsherkinmarineie agus ordaigh triacute PayPal
Seoltaiacute Foacutenta GreacuteasaacuteinIs iomaiacute laacuteithreaacuten greacuteasaacutein ar an idirliacuteon ina bhfaightear tuilleadh eolais faoi na haacutebhair a phleacuteamar sa nuachtlitir seo Seo a
leanas roinnt acu
Dathlonrachas Scamaill httpwwwatopticscoukdropletsirid1html httpwwwmetie httpapodnasagovapodap030311html
An Londubh httpwwwbirdwatchirelandieDefaultaspxtabid=437
httpwwwrspborgukwildlifebirdguidenamebblackbirdindexaspx
Mire Meacuteid agus Mine ndash Saol Suaithniacute an Eacuteisc wwwspindriftpresscom httpwhalesharkorg
httpwwwarkiveorgindo-pacific-sailfishistiophorus-platypterus
httpwwwnhmacukabout-usnews2006jannews_7501html
httpwwwbiodavidsoneducoursesanphys2000martinintroductionhtml
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquo wwwiwdgie httpbaltimoreseasafariiewhale-dolphin-watching httpbaltimoreie
Aillte Mara httpcliffsofmoherie httpslieveleaguecliffsie
Fia-Phaacuteirc Fhoacuteite httpwwwfotawildlifeie
Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich httpwwwballycroynationalparkie
Cat agus Eacutein Lachan httpwwwrteieradio1mooneyprogrammes20130523452096-thursday-may-23rd-2013
Coacuteimeacutead Pan-STARR httpsciencenasagovscience-newsscience-at-nasa201315mar_sunsetcomet
Raacutes 4 mhiacutele Chuacutersa an tSiacuteota httpwwwfotawildlifeieblogcheetah-run-4-mile-race-2013
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann wwwiwsie
Niacute feacuteidir linn a bheith freagrach as aacutebhar ar bith ar laacuteithreaacutein sheachtaracha ghreacuteasaacutein Biacute san airdeall agus laacuteithreacutean ar bith aacute oscailt agat Biacuteodh muacuteinteoir noacute tuismuitheoir in eacuteineacht le paacuteistiacute agus iad ag feacuteachaint ar an idirliacuteon
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie7copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Ar aghaidh leis an obair
Willie Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiteProacuteifiacutelTaacute Willie Duffy ina Phriacuteomh-mhaor i bPaacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite i gCarraig Thuathail i gContae Chorcaiacute Is tearmann iacute an Phaacuteirc do na miacutelte ainmhithe oacuten am a osclaiacuteodh na geataiacute den cheacutead uair 30 bliain oacute shin Is eacute aidhm na Paacuteirce oacutecaacuteid thaitneamhach agus luachmhar a dheacuteanamh as gach uile chuairt ar an bPaacuteirc a dheacuteanann aoisghruacutepa ar bithwwwfotawildlifeie
An raibh suim agat riamh sa chineaacutel seo oibreBhiacute go deimhin oacute bhiacute meacute an-oacuteg Is oacute chuacutelra talmhaiacuteochta meacute agus daacute bhriacute sin bhiacute meacute i gcoacutenaiacute ag iarraidh a bheith ag obair amuigh faoin speacuteir le hainmhithe Choinniacutenn coiniacuteniacute mar pheataiacute nuair a bhiacute meacute niacuteos oacuteige agus ba iad na cheacutead ainmhithe a bhiacute faoi mo chuacuteramCeacuten oiliuacuteint a fuair tuacuteTaacuteim ag obair le Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite le 25 bliain anuas Thosaigh meacute i gCuacuteinne na bPeataiacute agus de reacuteir a cheacuteile bhain meacute post an Phriacuteomh-Mhaoir amach 10 mbliana i mo Phriacuteomh-Mhaor a bheidh meacute i mbliana Deacutean cur siacuteos ar do laacute oibre duacuteinnTosaiacutem gach laacute ar 8 am agus is eacute an cheacutead rud a dheacuteanaim naacute suacuteil a chaitheamh ar na hainmhithe Is iad na priacuteomhchuacuteraimiacute a bhaineann leis an bpost naacute aire a thabhairt do na hainmhithe agus bainistiuacute a dheacuteanamh ar na maoir eileCad eacute an rud is fearr leat faoi do phostNuair a thagann ainmhithe oacutega ar an saol sa phaacuteirc An priacuteomh-aidhm ataacute againn naacute ainimhithe a chaomhnuacute Is iontach an rud eacute a bheith paacuteirteach san obair sin Agus biacuteonn a fhios againn go bhfuil ainmhithe ataacute i mbaol a ndiacuteothaithe aacute gcosaint againnCad eacute an rud is measa leat faoi do phostAn aimsir Niacute maith le duine ar bith a bheith ag obair amuigh faoin mbaacuteisteachAn dtaithniacuteonn do chuid oibre leatIs aoibhinn liom eacute is post suimiuacuteil eacute agus biacuteonn seacute ag athruacute de shiacuteoraiacute Is minic a bhiacuteonn ainmhithe ar cuairt againn sa phaacuteirc agus biacuteonn riachtanais ar leith acu sin i gcoacutenaiacute
An SioraacutefAn SiacuteotaBandearrachAn Leacuteamar
Ceacuten trealamh a mbaineann tuacute uacutesaacuteid asBainimid uacutesaacuteid as go leor fearas feirmeoireachta tarracoacuteiriacute sceallairiacute adhmaid agus a leitheacuteidAn mbiacuteonn ort aon taisteal a dheacuteanamh ar son na hoibreBiacuteonn orm cuairt a thabhairt ar zuacutenna agus ar phaacuteirceanna fiadhuacutelra eile chun ainmhithe a bhailiuacute le tabhairt ar ais chuig an bpaacuteirc Thaistil meacute chuig an bhFrainc aruacute anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig an bpaacuteircAn ag obair i drsquoaonair noacute mar chuid drsquofhoireann a bhiacuteonn tuacuteMar chuid den aon fhoireann amhaacutein a bhiacuteonn gach uile dhuine ag obair Sin raacuteite biacuteonn cuacuteraimiacute ar leith ag gach duine againnCeacuten chomhairle a chuirfeaacute ar dhuine a bheadh ag iarraidh do phost a dheacuteanamhCriacuteochnaigh do chuid scolaiacuteochta Tabhair aghaidh ansin ar an gcolaacuteiste agus cuir oideachas maith ort feacutein Ba mhaith an rud eacute obair dheonach eacuteigin a dheacuteanamh freisin - aire a thabhairt drsquoainmhithe de chineaacutelacha eacuteagsuacutela brsquofheacuteidirMura mbeadh an obair seo ar siuacutel agat cad a dheacuteanfaacuteBheinn ag obair amuigh faoin speacuteir ar aon chuma Ag gabhaacuteil drsquoobair thiacuterdhreachaithe de chineaacutel eacuteigin a bheinn is doacutechaCad eacute an chomhairle is fearr a cuireadh ort riamhRud a duacuteirt mrsquoathair liom agus meacute ag faacutes aniacuteos lsquoNaacute biacuteodh aon eagla ort botuacuten a dheacuteanamh ach deacutean deimhin de nach ndeacuteanfaidh tuacute an athuair eacute noacute beidh seacute ina dhrochnoacutes agatrsquo Sin eacute an chomhairle is fearr a cuireadh orm riamh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie8copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cuardach FocalBaile ChruaichDathlonrachasDuacuten na SeacuteadMiacuteolsiorcLon DubhCat
CoacuteimeacuteadEacutein LachanPaacuteirc Fiadhuacutelra Miacuteol Moacuter DronnachAillte CoacutestaBanda Snaacutemha
GaineacuteadRabhaacutenCaacutegColgaacuten
Aimsigh na focail seo ar dheis sa chuardach focal thiacuteos Is focail iad uile ataacute le faacuteil san eagraacuten seo den nuachtlitir
K A Y O R L O N D U B H H E K X K C
D Y I O Q P E B G Q G Y I T U M K S
A Uacute H L F B F Aacute D H A S A B R Iacute E Y
T N N M L R C N V W I V R M L O N C
H K E N Z T I K A Y N Z L D I L T R
L X Q R A N E F R M Eacute K Uacute E G M F O
O M A O L S E C S X A P H Y D Oacute M I
N Z C A T R Eacute Z Oacute B D S D L A R U S
R Z O H C A E A D S C K A Z Eacute D P L
A G L R I N T P D C T R I Z M R R O
C H G W I U D S E A L A F B I O U Iacute
H C Aacute T A O L F B N I X C X Oacute N X M
A U N J L S V K R E N X R A C N N E
S S X X Y J T U D Z C D I V D A Aacute R
V H N A H C A L N I Eacute Y Aacute Q F C H I
Q C H M C Y M G Z E A X P R T H B G
S P B A I L E C H R U A I C H I A Q
M B A N D A S N Aacute M H A C F J U R U
REacuteITEACH Trasna Anuas Treo
Baile Chruaich (3 17 Soir) Dathlonrachas (1 2 Oacute Dheas) Duacuten na Seacutead (1 2 Soir Oacute Dheas) Miacuteolsiorc (18 12 Oacute Thuaidh Lon Dubh (6 1
Soir) Cat (3 8 Soir) Coacuteimeacutead (15 13 Oacute Thuaidh) Eacutein Lachan (11 15 Siar) Paacuteirc Fiadhuacutelra (13 16 Oacute Thuaidh) Miacuteol Moacuter Dronnach (16 2 Oacute
Dheas) Aillte Coacutesta (2 1 Soir oacute Dheas) Banda Snaacutemha (2 18 Siar) Gaineacutead (11 2 Oacute Dheas) Rabhaacuten (17 18 Oacute Thuaidh) Caacuteg (7 4 Soir Oacute
Thuaidh) Colgaacuten (3 8 Oacute Dheas)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie9copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Dathaigh leat
Steall Shamhraidh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie10copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Biacute ag foghlaim
Costas euro210 an
ceannpostas san aacuteireamh noacute 8 leabhar
ar euro1200 moacuteide euro2 ar phostas agus ar phacaacuteistiuacute
32 lch
Taacute leabhair dhathuacutechaacutein leabhair ghniacuteomhaiacuteochta agus treoirleabhair curtha i gcloacute ag Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein le deacuteanaiacute Colouring and Guide book Deis le heolas a chur ar fhiadhuacutelra na hEacuteireann agus le cineaacutelacha ainmhithe a aithint agus a dhathuacute My Nature Diary Leathanaigh liacutenithe inar feacuteidir cuntas agus nuacht a thaifead ar an bhfiadhuacutelra a fheiceann tuacute
Gheobhaidh tuacute tuacutes eolais ar mhoacuteraacuten blaacutethanna fiaacuteine coitianta a fhaightear ar fud na hEacuteireann 206 lch Costas euro850 postas san aacuteireamh
DVD - Beathra na Mara lsquoOn the Waterrsquos Edgersquo
DVD oacute Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein eacute seo Gearrscannaacutein faoi bheathra cois mara agus eacute curtha i laacutethair ag Audrey Murphy Taacute 6-10 n-uair an chloig drsquoaacutebhar idirghniacuteomhach ann do phaacuteistiacute de gach aois Ar faacuteil uatha seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein inis Arcaacutein Contae Chorcaiacute Costas euro600 moacuteide postas euro1
An A-Z of Geology Domhan iontach na gcarraigeacha agus na geolaiacuteochta Lena n-aacuteiriacutetear bolcaacutein suacutenaacutemaithe creathanna taluacuten diamaint oacuter agus dineasaacuteir fiuacute Sin aacutebhar an leabhair seo Beacuteim a leagan ar an taacutebhacht a bhaineann leis an ngeolaiacuteocht inaacuter saol is aidhm don leabhar seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein a chuir an leabhar le cheacuteile i gcomhar le Suirbheacuteireacht Gheolaiacuteochta na hEacuteireann Costas euro599 moacuteide postas euro1
Leabhar a orduacute Cuir rsquodrsquoainm agus do sheoladh mar aon le seic noacute orduacute poist iniacuteoctha le Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein chucu seo Staacuteisiuacuten Mara Inis ArcaacuteinInis Aacutercaacutein Contae Chorcaiacute Eacuteire noacute triail wwwsherkinmarineie agus ordaigh triacute PayPal
Seoltaiacute Foacutenta GreacuteasaacuteinIs iomaiacute laacuteithreaacuten greacuteasaacutein ar an idirliacuteon ina bhfaightear tuilleadh eolais faoi na haacutebhair a phleacuteamar sa nuachtlitir seo Seo a
leanas roinnt acu
Dathlonrachas Scamaill httpwwwatopticscoukdropletsirid1html httpwwwmetie httpapodnasagovapodap030311html
An Londubh httpwwwbirdwatchirelandieDefaultaspxtabid=437
httpwwwrspborgukwildlifebirdguidenamebblackbirdindexaspx
Mire Meacuteid agus Mine ndash Saol Suaithniacute an Eacuteisc wwwspindriftpresscom httpwhalesharkorg
httpwwwarkiveorgindo-pacific-sailfishistiophorus-platypterus
httpwwwnhmacukabout-usnews2006jannews_7501html
httpwwwbiodavidsoneducoursesanphys2000martinintroductionhtml
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquo wwwiwdgie httpbaltimoreseasafariiewhale-dolphin-watching httpbaltimoreie
Aillte Mara httpcliffsofmoherie httpslieveleaguecliffsie
Fia-Phaacuteirc Fhoacuteite httpwwwfotawildlifeie
Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich httpwwwballycroynationalparkie
Cat agus Eacutein Lachan httpwwwrteieradio1mooneyprogrammes20130523452096-thursday-may-23rd-2013
Coacuteimeacutead Pan-STARR httpsciencenasagovscience-newsscience-at-nasa201315mar_sunsetcomet
Raacutes 4 mhiacutele Chuacutersa an tSiacuteota httpwwwfotawildlifeieblogcheetah-run-4-mile-race-2013
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann wwwiwsie
Niacute feacuteidir linn a bheith freagrach as aacutebhar ar bith ar laacuteithreaacutein sheachtaracha ghreacuteasaacutein Biacute san airdeall agus laacuteithreacutean ar bith aacute oscailt agat Biacuteodh muacuteinteoir noacute tuismuitheoir in eacuteineacht le paacuteistiacute agus iad ag feacuteachaint ar an idirliacuteon
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie8copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Cuardach FocalBaile ChruaichDathlonrachasDuacuten na SeacuteadMiacuteolsiorcLon DubhCat
CoacuteimeacuteadEacutein LachanPaacuteirc Fiadhuacutelra Miacuteol Moacuter DronnachAillte CoacutestaBanda Snaacutemha
GaineacuteadRabhaacutenCaacutegColgaacuten
Aimsigh na focail seo ar dheis sa chuardach focal thiacuteos Is focail iad uile ataacute le faacuteil san eagraacuten seo den nuachtlitir
K A Y O R L O N D U B H H E K X K C
D Y I O Q P E B G Q G Y I T U M K S
A Uacute H L F B F Aacute D H A S A B R Iacute E Y
T N N M L R C N V W I V R M L O N C
H K E N Z T I K A Y N Z L D I L T R
L X Q R A N E F R M Eacute K Uacute E G M F O
O M A O L S E C S X A P H Y D Oacute M I
N Z C A T R Eacute Z Oacute B D S D L A R U S
R Z O H C A E A D S C K A Z Eacute D P L
A G L R I N T P D C T R I Z M R R O
C H G W I U D S E A L A F B I O U Iacute
H C Aacute T A O L F B N I X C X Oacute N X M
A U N J L S V K R E N X R A C N N E
S S X X Y J T U D Z C D I V D A Aacute R
V H N A H C A L N I Eacute Y Aacute Q F C H I
Q C H M C Y M G Z E A X P R T H B G
S P B A I L E C H R U A I C H I A Q
M B A N D A S N Aacute M H A C F J U R U
REacuteITEACH Trasna Anuas Treo
Baile Chruaich (3 17 Soir) Dathlonrachas (1 2 Oacute Dheas) Duacuten na Seacutead (1 2 Soir Oacute Dheas) Miacuteolsiorc (18 12 Oacute Thuaidh Lon Dubh (6 1
Soir) Cat (3 8 Soir) Coacuteimeacutead (15 13 Oacute Thuaidh) Eacutein Lachan (11 15 Siar) Paacuteirc Fiadhuacutelra (13 16 Oacute Thuaidh) Miacuteol Moacuter Dronnach (16 2 Oacute
Dheas) Aillte Coacutesta (2 1 Soir oacute Dheas) Banda Snaacutemha (2 18 Siar) Gaineacutead (11 2 Oacute Dheas) Rabhaacuten (17 18 Oacute Thuaidh) Caacuteg (7 4 Soir Oacute
Thuaidh) Colgaacuten (3 8 Oacute Dheas)
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie9copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Dathaigh leat
Steall Shamhraidh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie10copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Biacute ag foghlaim
Costas euro210 an
ceannpostas san aacuteireamh noacute 8 leabhar
ar euro1200 moacuteide euro2 ar phostas agus ar phacaacuteistiuacute
32 lch
Taacute leabhair dhathuacutechaacutein leabhair ghniacuteomhaiacuteochta agus treoirleabhair curtha i gcloacute ag Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein le deacuteanaiacute Colouring and Guide book Deis le heolas a chur ar fhiadhuacutelra na hEacuteireann agus le cineaacutelacha ainmhithe a aithint agus a dhathuacute My Nature Diary Leathanaigh liacutenithe inar feacuteidir cuntas agus nuacht a thaifead ar an bhfiadhuacutelra a fheiceann tuacute
Gheobhaidh tuacute tuacutes eolais ar mhoacuteraacuten blaacutethanna fiaacuteine coitianta a fhaightear ar fud na hEacuteireann 206 lch Costas euro850 postas san aacuteireamh
DVD - Beathra na Mara lsquoOn the Waterrsquos Edgersquo
DVD oacute Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein eacute seo Gearrscannaacutein faoi bheathra cois mara agus eacute curtha i laacutethair ag Audrey Murphy Taacute 6-10 n-uair an chloig drsquoaacutebhar idirghniacuteomhach ann do phaacuteistiacute de gach aois Ar faacuteil uatha seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein inis Arcaacutein Contae Chorcaiacute Costas euro600 moacuteide postas euro1
An A-Z of Geology Domhan iontach na gcarraigeacha agus na geolaiacuteochta Lena n-aacuteiriacutetear bolcaacutein suacutenaacutemaithe creathanna taluacuten diamaint oacuter agus dineasaacuteir fiuacute Sin aacutebhar an leabhair seo Beacuteim a leagan ar an taacutebhacht a bhaineann leis an ngeolaiacuteocht inaacuter saol is aidhm don leabhar seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein a chuir an leabhar le cheacuteile i gcomhar le Suirbheacuteireacht Gheolaiacuteochta na hEacuteireann Costas euro599 moacuteide postas euro1
Leabhar a orduacute Cuir rsquodrsquoainm agus do sheoladh mar aon le seic noacute orduacute poist iniacuteoctha le Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein chucu seo Staacuteisiuacuten Mara Inis ArcaacuteinInis Aacutercaacutein Contae Chorcaiacute Eacuteire noacute triail wwwsherkinmarineie agus ordaigh triacute PayPal
Seoltaiacute Foacutenta GreacuteasaacuteinIs iomaiacute laacuteithreaacuten greacuteasaacutein ar an idirliacuteon ina bhfaightear tuilleadh eolais faoi na haacutebhair a phleacuteamar sa nuachtlitir seo Seo a
leanas roinnt acu
Dathlonrachas Scamaill httpwwwatopticscoukdropletsirid1html httpwwwmetie httpapodnasagovapodap030311html
An Londubh httpwwwbirdwatchirelandieDefaultaspxtabid=437
httpwwwrspborgukwildlifebirdguidenamebblackbirdindexaspx
Mire Meacuteid agus Mine ndash Saol Suaithniacute an Eacuteisc wwwspindriftpresscom httpwhalesharkorg
httpwwwarkiveorgindo-pacific-sailfishistiophorus-platypterus
httpwwwnhmacukabout-usnews2006jannews_7501html
httpwwwbiodavidsoneducoursesanphys2000martinintroductionhtml
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquo wwwiwdgie httpbaltimoreseasafariiewhale-dolphin-watching httpbaltimoreie
Aillte Mara httpcliffsofmoherie httpslieveleaguecliffsie
Fia-Phaacuteirc Fhoacuteite httpwwwfotawildlifeie
Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich httpwwwballycroynationalparkie
Cat agus Eacutein Lachan httpwwwrteieradio1mooneyprogrammes20130523452096-thursday-may-23rd-2013
Coacuteimeacutead Pan-STARR httpsciencenasagovscience-newsscience-at-nasa201315mar_sunsetcomet
Raacutes 4 mhiacutele Chuacutersa an tSiacuteota httpwwwfotawildlifeieblogcheetah-run-4-mile-race-2013
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann wwwiwsie
Niacute feacuteidir linn a bheith freagrach as aacutebhar ar bith ar laacuteithreaacutein sheachtaracha ghreacuteasaacutein Biacute san airdeall agus laacuteithreacutean ar bith aacute oscailt agat Biacuteodh muacuteinteoir noacute tuismuitheoir in eacuteineacht le paacuteistiacute agus iad ag feacuteachaint ar an idirliacuteon
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie9copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Dathaigh leat
Steall Shamhraidh
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie10copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Biacute ag foghlaim
Costas euro210 an
ceannpostas san aacuteireamh noacute 8 leabhar
ar euro1200 moacuteide euro2 ar phostas agus ar phacaacuteistiuacute
32 lch
Taacute leabhair dhathuacutechaacutein leabhair ghniacuteomhaiacuteochta agus treoirleabhair curtha i gcloacute ag Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein le deacuteanaiacute Colouring and Guide book Deis le heolas a chur ar fhiadhuacutelra na hEacuteireann agus le cineaacutelacha ainmhithe a aithint agus a dhathuacute My Nature Diary Leathanaigh liacutenithe inar feacuteidir cuntas agus nuacht a thaifead ar an bhfiadhuacutelra a fheiceann tuacute
Gheobhaidh tuacute tuacutes eolais ar mhoacuteraacuten blaacutethanna fiaacuteine coitianta a fhaightear ar fud na hEacuteireann 206 lch Costas euro850 postas san aacuteireamh
DVD - Beathra na Mara lsquoOn the Waterrsquos Edgersquo
DVD oacute Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein eacute seo Gearrscannaacutein faoi bheathra cois mara agus eacute curtha i laacutethair ag Audrey Murphy Taacute 6-10 n-uair an chloig drsquoaacutebhar idirghniacuteomhach ann do phaacuteistiacute de gach aois Ar faacuteil uatha seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein inis Arcaacutein Contae Chorcaiacute Costas euro600 moacuteide postas euro1
An A-Z of Geology Domhan iontach na gcarraigeacha agus na geolaiacuteochta Lena n-aacuteiriacutetear bolcaacutein suacutenaacutemaithe creathanna taluacuten diamaint oacuter agus dineasaacuteir fiuacute Sin aacutebhar an leabhair seo Beacuteim a leagan ar an taacutebhacht a bhaineann leis an ngeolaiacuteocht inaacuter saol is aidhm don leabhar seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein a chuir an leabhar le cheacuteile i gcomhar le Suirbheacuteireacht Gheolaiacuteochta na hEacuteireann Costas euro599 moacuteide postas euro1
Leabhar a orduacute Cuir rsquodrsquoainm agus do sheoladh mar aon le seic noacute orduacute poist iniacuteoctha le Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein chucu seo Staacuteisiuacuten Mara Inis ArcaacuteinInis Aacutercaacutein Contae Chorcaiacute Eacuteire noacute triail wwwsherkinmarineie agus ordaigh triacute PayPal
Seoltaiacute Foacutenta GreacuteasaacuteinIs iomaiacute laacuteithreaacuten greacuteasaacutein ar an idirliacuteon ina bhfaightear tuilleadh eolais faoi na haacutebhair a phleacuteamar sa nuachtlitir seo Seo a
leanas roinnt acu
Dathlonrachas Scamaill httpwwwatopticscoukdropletsirid1html httpwwwmetie httpapodnasagovapodap030311html
An Londubh httpwwwbirdwatchirelandieDefaultaspxtabid=437
httpwwwrspborgukwildlifebirdguidenamebblackbirdindexaspx
Mire Meacuteid agus Mine ndash Saol Suaithniacute an Eacuteisc wwwspindriftpresscom httpwhalesharkorg
httpwwwarkiveorgindo-pacific-sailfishistiophorus-platypterus
httpwwwnhmacukabout-usnews2006jannews_7501html
httpwwwbiodavidsoneducoursesanphys2000martinintroductionhtml
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquo wwwiwdgie httpbaltimoreseasafariiewhale-dolphin-watching httpbaltimoreie
Aillte Mara httpcliffsofmoherie httpslieveleaguecliffsie
Fia-Phaacuteirc Fhoacuteite httpwwwfotawildlifeie
Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich httpwwwballycroynationalparkie
Cat agus Eacutein Lachan httpwwwrteieradio1mooneyprogrammes20130523452096-thursday-may-23rd-2013
Coacuteimeacutead Pan-STARR httpsciencenasagovscience-newsscience-at-nasa201315mar_sunsetcomet
Raacutes 4 mhiacutele Chuacutersa an tSiacuteota httpwwwfotawildlifeieblogcheetah-run-4-mile-race-2013
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann wwwiwsie
Niacute feacuteidir linn a bheith freagrach as aacutebhar ar bith ar laacuteithreaacutein sheachtaracha ghreacuteasaacutein Biacute san airdeall agus laacuteithreacutean ar bith aacute oscailt agat Biacuteodh muacuteinteoir noacute tuismuitheoir in eacuteineacht le paacuteistiacute agus iad ag feacuteachaint ar an idirliacuteon
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie10copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Biacute ag foghlaim
Costas euro210 an
ceannpostas san aacuteireamh noacute 8 leabhar
ar euro1200 moacuteide euro2 ar phostas agus ar phacaacuteistiuacute
32 lch
Taacute leabhair dhathuacutechaacutein leabhair ghniacuteomhaiacuteochta agus treoirleabhair curtha i gcloacute ag Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein le deacuteanaiacute Colouring and Guide book Deis le heolas a chur ar fhiadhuacutelra na hEacuteireann agus le cineaacutelacha ainmhithe a aithint agus a dhathuacute My Nature Diary Leathanaigh liacutenithe inar feacuteidir cuntas agus nuacht a thaifead ar an bhfiadhuacutelra a fheiceann tuacute
Gheobhaidh tuacute tuacutes eolais ar mhoacuteraacuten blaacutethanna fiaacuteine coitianta a fhaightear ar fud na hEacuteireann 206 lch Costas euro850 postas san aacuteireamh
DVD - Beathra na Mara lsquoOn the Waterrsquos Edgersquo
DVD oacute Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein eacute seo Gearrscannaacutein faoi bheathra cois mara agus eacute curtha i laacutethair ag Audrey Murphy Taacute 6-10 n-uair an chloig drsquoaacutebhar idirghniacuteomhach ann do phaacuteistiacute de gach aois Ar faacuteil uatha seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein inis Arcaacutein Contae Chorcaiacute Costas euro600 moacuteide postas euro1
An A-Z of Geology Domhan iontach na gcarraigeacha agus na geolaiacuteochta Lena n-aacuteiriacutetear bolcaacutein suacutenaacutemaithe creathanna taluacuten diamaint oacuter agus dineasaacuteir fiuacute Sin aacutebhar an leabhair seo Beacuteim a leagan ar an taacutebhacht a bhaineann leis an ngeolaiacuteocht inaacuter saol is aidhm don leabhar seo Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein a chuir an leabhar le cheacuteile i gcomhar le Suirbheacuteireacht Gheolaiacuteochta na hEacuteireann Costas euro599 moacuteide postas euro1
Leabhar a orduacute Cuir rsquodrsquoainm agus do sheoladh mar aon le seic noacute orduacute poist iniacuteoctha le Staacuteisiuacuten Mara Inis Aacutercaacutein chucu seo Staacuteisiuacuten Mara Inis ArcaacuteinInis Aacutercaacutein Contae Chorcaiacute Eacuteire noacute triail wwwsherkinmarineie agus ordaigh triacute PayPal
Seoltaiacute Foacutenta GreacuteasaacuteinIs iomaiacute laacuteithreaacuten greacuteasaacutein ar an idirliacuteon ina bhfaightear tuilleadh eolais faoi na haacutebhair a phleacuteamar sa nuachtlitir seo Seo a
leanas roinnt acu
Dathlonrachas Scamaill httpwwwatopticscoukdropletsirid1html httpwwwmetie httpapodnasagovapodap030311html
An Londubh httpwwwbirdwatchirelandieDefaultaspxtabid=437
httpwwwrspborgukwildlifebirdguidenamebblackbirdindexaspx
Mire Meacuteid agus Mine ndash Saol Suaithniacute an Eacuteisc wwwspindriftpresscom httpwhalesharkorg
httpwwwarkiveorgindo-pacific-sailfishistiophorus-platypterus
httpwwwnhmacukabout-usnews2006jannews_7501html
httpwwwbiodavidsoneducoursesanphys2000martinintroductionhtml
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquo wwwiwdgie httpbaltimoreseasafariiewhale-dolphin-watching httpbaltimoreie
Aillte Mara httpcliffsofmoherie httpslieveleaguecliffsie
Fia-Phaacuteirc Fhoacuteite httpwwwfotawildlifeie
Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich httpwwwballycroynationalparkie
Cat agus Eacutein Lachan httpwwwrteieradio1mooneyprogrammes20130523452096-thursday-may-23rd-2013
Coacuteimeacutead Pan-STARR httpsciencenasagovscience-newsscience-at-nasa201315mar_sunsetcomet
Raacutes 4 mhiacutele Chuacutersa an tSiacuteota httpwwwfotawildlifeieblogcheetah-run-4-mile-race-2013
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann wwwiwsie
Niacute feacuteidir linn a bheith freagrach as aacutebhar ar bith ar laacuteithreaacutein sheachtaracha ghreacuteasaacutein Biacute san airdeall agus laacuteithreacutean ar bith aacute oscailt agat Biacuteodh muacuteinteoir noacute tuismuitheoir in eacuteineacht le paacuteistiacute agus iad ag feacuteachaint ar an idirliacuteon
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie11copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
An Saol Moacuterthimpeall OrainnTugann aacuter
gcomhreagraiacute eachtrach Michael
Ludwig tuairisc ar roinnt eachtraiacute
agus imeachtaiacute neamhghnaacutecha sa
duacutelra
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an ChruaichAacuteit speisialta iacute Paacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich i gContae Mhaigh Eo mar taacute 11000 heicteacutear de bhratphortach sa Phaacuteirc (feacuteach Liacuteon an Duacutelra Foacutemhar 2013) Thosaigh an portach sin ag faacutes go luath tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute I miacute Aibreaacuten 2013 bhiacute tine mhillteach sa phaacuteirc a mhair 3 laacute agus a loit cuid mhaith den bhratphortach agus den fhraochmhaacute Ba iacute an cheacutead tine sa phaacuteirc iacute in imeacht 40 bliain Doacutedh tuairim is 3000 ha den Phaacuteirc feacutein chomh maith le 2000 ha eile lasmuigh di Bhiacute an tine chomh te sin gur scrios seacute leacuteicin caonaigh agus aelusanna ar an toirt Is iacute an Phaacuteirc Naacuteisiuacutenta an t-aon aacuteit ina mbiacuteonn na speacuteicis sin le faacuteil Cuireadh isteach ar speicis eile freisin - froganna laghairteanna mar shampla Cuireadh isteach ar go leor de na hinveirteabraigh a itheann na heacutein a mhaireann sa phaacuteirc freisin - ciaroacutega agus damhaacutein alla agus a leitheacuteid San aacuteit a mbiacuteodh ceol na bhfuiseog na riabhoacuteg agus eacutean na moacuteinteaacuten niacutel le cloisteaacuteil anois ach brioscarnach na bplandaiacute doacuteite faoi do chos Niacute fios conas mar a thiocfaidh an phaacuteirc aniar i ndiaidh na tine - ach beidh orainn suacuteil a choimeaacuted uirthi
Ar mhaithe leis na lachain a bhiacuteonn an cat ag croacutenaacutenChuaigh Roacutenaacuten agus Emma Lally as an gCloacuteirtheach i gContae Uiacutebh Fhailiacute i dteagmhaacuteil leis an Mooney Show ar RTEacute anuraidh Bhiacute sceacuteal iontach acu mar gheall ar rud neamhghnaacutech a tharla ar an bhfeirm acu
Cheannaigh Roacutenaacuten agus Emma 3 ubh lachan agus chuir siad cearc ar gor orthu Thaacuteinig na heacutein lachan amach ach niacuteorbh fhada go ndeachaigh siad ar iarraidh Cheap gach duine gurbh eacute an cat a sciob iad Ba iacute an cat a thoacuteg iad ceart go leor ach niacuteor ith siacute iad Bhiacute an cat ag tabhairt aire doacuteibh Shoiprigh na heacutein isteach lena cuid puisiacuteniacute feacutein agus thosaigh siad ag diuacutel ar an gcat Nach iontach an rud eacute an naacuteduacuter
Lucht muacutechta doacuteiteaacutenagus iad ag streachailt leis na tinte sa Phaacuteirc
Ioacutem
ha le
cao
inch
ead
NPW
SIr
ene
OrsquoB
rien
An Coacuteimeacutead Pan-STARRS i Speacuteartha na hEacuteireannBhiacute coacuteimeacutead le feiceaacuteil anuraidh in Eacuteirinn - ceann de na coacuteimeacuteid is gile a bhiacute le feiceaacuteil riamh sa tiacuter seo Is i miacute an Mheithimh 2011 a chonaic reacutealteolaithe an coacuteimeacutead den cheacutead uair Pan-STARRS a thugtar ar an teileascoacutep a bhiacute in uacutesaacuteid acu Taacute an teileascoacutep suite ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii Thug na reacutealteolaithe Coacuteimeacutead Pan-STARRS ar an gcoacuteimeacutead mar sin Carraigeacha agus oighear a bhiacuteonn i gcoacuteimeacutead de ghnaacuteth Ach bhiacute cuid mhaith deannaigh sa choacuteimeacutead seo freisin i gcomparaacuteid le coacuteimeacuteid eile Frithchaitheann an deannach solas na greacuteine De reacuteir mar a scuabtar an deannach chun bealaigh eacuteiriacuteonn an coacuteimeacutead an-fheiceaacutelach sa speacuteir Bhiacute coacuteimeacutead Pan-STARRS chomh geal sin go bhfeicfeaacute eacute le do shuacuteil feacutein gan aon teileascoacutep fiuacute Nuair a rinne eolaithe anailiacutes ar an meacuteid deannaigh agus gaacuteis a bhiacute ag teacht as an gcoacuteimeacutead bhiacute siad aacutebalta a mheas go raibh trastomhas de 1 km ag an gcoacuteimeacutead Coacuteimeacutead den ghnaacutethmheacuteid eacute mar sin ach chuir an deannach cuma niacuteos moacute air
Iacuteomhaacute httpwwwnasagovmission_pagesasteroidsnewscomet20130307html
Iacuteomhaacute htt
pww
wrteieradio1m
ooneyprogram
mes20130524452361-friday-m
ay-24th-2013clipid=1223064
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie12copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Gniacuteomhaiacuteocht
1 Priontaacuteil an leathanach seo agus gearr amach imchruth na faacuteinleoige Leis an bpeann luaidhe baacuten tarraing rian an imchrutha ar phaacuteipeacutear dubh Maacute bhiacuteonn tuacute cuacuteramach beidh tuacute aacutebalta cuacuteig fhaacuteinleog a tharraingt ar bhileog amhaacutein A4 Is fearr na cuacuteig imchruth ar fad a rianuacute sula dtosaiacuteonn tuacute aacute ngearradh amach
2 Sula ngearann tuacute amach na cruthanna leag an dara bileog de phaacuteipeacutear dubh faoin gceacutead bhileog dubh Beidh dhaacute imchruth agat ansin agus iad diacutereach mar a cheacuteile (Mura bhfuil paacuteipeacutear dubh agat bain leas as cairtchlaacuter eacuteadrom Cuir dath dubh air chomh luath is ataacute na cruthanna gearrtha amach agat)
3 Uacutesaacuteid teacuteip chun piacuteosa snaacutetha a ghreamuacute de cheann de na himchruthanna Greamaigh an giota snaacutetha ar an taobh den charta ar a bhfuil marcanna an phinn luaidhe bhaacutein le feiceaacuteil Cuirfear na marcanna sin faoi cheilt sa cheacutead cheacuteim eile
5 Ceangail gach aon fhaacuteinleog den mhaide Ionas go bhfeicfear gach faacuteinleog go soileacuteir cinntigh go mbiacuteonn fad eacuteagsuacuteil i ngach piacuteosa snaacuteithe Croch an mhoacuteibiacutel ar chruacuteca noacute ar thairne
Teastoacuteidhbull 2 bhileog de phaacuteipeacutear dubh noacute de chairtchlaacuter
eacuteadrom agus eacute dathaithe dubhbull bileog amhaacutein de phaacuteipeacutear baacutenbull printeacuteirbull siosuacuterbull peann luaidhe baacutenbull snaacuteithbull teacuteipbull gliuacutebull maide
Moacuteibiacutel drsquofhaacuteinleog
4 Deacutean cinnte de go bhfuil an dara himchruth casta an bealach ceart sa chaoi is go luiacutefidh an daacute imchruth le cheacuteile go cruinn ndash niacute liacuteniacuteocht shimeacuteadrach drsquoeacutean eacute Cluacutedaigh an taobh a bhfuil teacuteip air go hiomlaacuten le gliuacute agus bruacuteigh an taobh eile anuas air
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie13copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Leathanach Spraoi
Freagraiacute 1 Dearg agus buiacute 2 Breacuteagach niacute fhasann siad go hard 3 3000 ha 4 An Miacuteolshiorc 5 Braoiniacuteniacute beaga 6 Michael Cotrell 7 Priacuteomh-mhaor 8 Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar 9 An fhaacuteinleog 10 Ar bharr bholcaacuten Haleakala in Hawaii 11 An Fhrainc 12 Triacute cinn 13 Fine na smoacutelach 14 Colgaacuten na nDealg 15 Breacuteagach biacuteonn moacuteraacuten eacutean i gcoacuteiliacuteneacht
Cad a drsquofhoghlaim tuacuteTaacute freagraiacute na gceisteanna seo le faacuteil sa nuachtlitir
Meas tuacute an cuimhin leat iad
1 Ceacuten dath a bhiacuteonn ar na bratacha a chuireann in iuacutel do Sheaacuten Slaacuten go bhfuil an garda tarrthaacutela ar dualgas
2 Na plandaiacute a fhaacutesann ar aillte coacutesta biacuteonn siad an-ard agus daacute bhriacute sin is beag fothain a bhiacuteonn acu oacuten drochaimsir Fiacuteor noacute breacuteagach
3 Ceacute mheacutead heicteaacuter de bhratphortach agus de mhoacuteinteach a doacutedh sna tinte a tharla an t-earrach seo caite i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile Chruaich
4 Ceacuteard eacute an t-iasc is moacute ar domhan5 Ceacute acu braoiniacuteniacute beaga noacute braoiniacuteniacute moacutera a
bhiacuteonn sna scamaill dhathlonracha6 Ceacute air a leagadh an cuacuteram ainm a thabhairt
ar an miacuteol moacuter dronnach Baltimore 7 Ceacuten post ataacute ag Willie Duffy i bhFoacuteite8 Ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na
hEacuteireann ceacuteard eacute an cheacutead cheacuteim ataacute le glacadh
9 Ceacuten cineaacutel eacutein ataacute in uacutesaacuteid sa mhoacuteibiacutel10 Caacute bhfuil an teileascoacutep Pan-STARRS suite11 Ceacuten tiacuter a ndeachaigh Willie Duffy chuici aruacute
anuraidh chun siacuteotaiacute a thabhairt ar ais chuig Paacuteirc Fhiadhuacutelra Fhoacuteite
12 Ceacute mheacutead lachan oacuteg a drsquouchtaigh cat Roacutenaacuten agus Emma Lally le gairid
13 Ceacuten fhine eacutean lena mbaineann an lon dubh14 Cad eacute an t-iasc is tapuacutela san fharraige15 Niacutel ach liacuteon beag eacutean i gcoiliacuteneacht Fiacuteor noacute
breacuteagach
Ceacute na 5 dhifriacuteocht
Cum FortheidealBiacuteodh spraoi agat feacutein agus ag do chairde
Cum fortheideal a drsquooirfeadh don pictiuacuter seo de mhadra agus eacute sa chiseaacuten aige
Daacute leacuteimfeadh gabhar isteach i linn snaacutemha cad eacute an cheacutead rud a bhuailfeadh eacuteUisce fliuch
Conas is feacuteidir slaghdaacuten a sheachaint sa samhradhDeacutean cinnte de go mbiacuteonn slaghdaacuten ort sa gheimhreadh
Ta seacute dubh agus buiacute deacuteanann seacute croacutenaacuten agus gabhann seacute timpeall faoin uisce cad eacute feacutein
Beach i bhfomhuireaacuten
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Praacutetaiacute
An lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie14copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Sam Slaacuten
Saacutebhaacuteilteacht ar an Traacute
Taacute Seacutean Slaacuten ar a laethanta saoire cois traacute Taacute seacute ag
foghlaim conas snaacutemh Chuige sin taacute bandaiacute snaacutemha aacute gcaitheamh aige chun cuidiuacute leis Taacute a fhios aige gur gaacute doacute a bheith cuacuteramach agus eacute ag snaacutemh agus naacuter cheart doacute a bheith ag snaacutemh ina aonar riamh Is in uisce eacuteadomhain a snaacutemhann seacute i gcoacutenaiacute Snaacutemhann seacute anonn agus anall ar feadh na traacute agus niacute amach chun farraige Sula dteacuteann seacute san uisce cinntiacuteonn seacute go bhfuil seacute ag snaacutemh idir an daacute bhratach dearg is buiacute mar go mbiacuteonn a fhios aige ansin go bhfuil garda tarrthaacutela ar dualgas
Taacute Seaacuten Slaacuten ag baint spraoi as a shaoire agus taacute seacute ag iarraidh go mbeadh spraoi agatsa freisin Ba mhaith leis go dtarraingeofaacute a phictiuacuter agus eacute ar an traacute Deacutean coacuteip den phictiuacuter ar fad thuas triacute choacuteip a dheacuteanamh de gach cearnoacuteg thuas sa chearnoacuteg chuiacute thiacuteos Ansin cuir dath ar Sheaacuten Slaacuten agus eacute cois traacute Is feacuteidir leat freisin na cearnoacutega a ghearradh amach chun tomhas miacutereanna mearaiacute a dheacuteanamh
Chun tuilleadh eolais a fhaacuteil ar shaacutebhaacuteilteacht san uisce caith suacuteil ar phoacutestaer Shaacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann faoi lsquoSaacutebhaacuteilteacht san Uiscersquo ar lch 15As lsquoSafety Samrsquos Activity Bookrsquo a drsquofhoilsigh Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein
Garda Tarrthaacutela
Baoi Tarrthaacutela
Baoi
Tar
rthaacute
laSeaacuten Slaacuten
Seaacuten Slaacuten cois Traacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie15copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Naacute gabh ag snaacutemh i daonar Naacute gabh ag snaacutemh tareacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh agus tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteacha strainseacuteartha Naacute gabh ag snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute ag seoladh leis Naacute fan roacute-fhada san uisce
Naacute tabhair daghaidh amach chun far-raige Fan comhthreomhar agus gar don traacute Glac comhairle an gharda saacutebhaacutela
Naacute huacutesaacuteid tocht aeir go braacutech Tabhair aird ar chomharthaiacute ataacute ar an traacute
Foghlaim le trealamh a uacutesaacuteid saacuter ambaineann tuacute trial as Foghlaim garchabhair shimpliacute
Cuir do bheacuteal arbheacuteal an othair agusseacuteid siar ann noacute gobhfeicfidh tuacute an cli-abhrach ag arduacute
Naacute biacute in do bhullaiacute
CUIMHNIGH AR NARIALACHA SEO
BIacuteODH SPRAOI AGAT
TAR ABHAILE SLAacuteN
eolasudarasie
Gneacute-Alt
Naacute gabh ag snaacutemh i drsquoaonar Naacute gabh ag snaacutemh tar eacuteis beacuteile Naacute gabh ag snaacutemh maacute taacute tuacute tuirseach noacute te
Naacute gabh ag snaacutemh in aacuteiteanna nach bhfuil cur amach agat orthu
Naacute snaacutemh i ndiaidh aon niacute ataacute amuigh ar an bhfarraige Naacute fan roacutefhada san uisce
Naacute snaacutemh roacutefhada amach san fharraigeFan comhthreomhar leis an traacute agus naacute gabh amach roacutefhada uaithi Tabhair aird ar an ngarda tarrthaacutela
Naacute huacutesaid tocht aeir riamh Tabhair aird ar na comharthaiacute ataacute ar an traacute Naacute biacute i do bhullaiacute
Foghalim conas trealamh a uacutesaacuteid sula mbaineann tuacute triail as
Biacuteodh garchabhair shimpliacute ar eolas agat
Cumann Saacutebhaacuteilteacht UisceIs bord deonach reachtuacuteil eacute Cumann
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann a bunaiacuteodh le saacutebhaacuteilteacht uisce a chur
chun cinn in Eacuteirinn
Cuir do bheacuteal ar bheacuteal an othair agus seacuteid siar ann noacute go bhfeicfidh tuacute an cliabhrach ag arduacute
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie16copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
PHARMACHEMICAL IRELANDDiacuterithe ar Thodhchaiacute Follaacutein
Dialann Duacutelra
Deacutean moacuteibiacutel eile agus imchruth an loin dhuibh in uacutesaacuteid agat
Deacutean toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra Ar bhileog paacuteipeacuteir tarraing deich n-ainmhiacute agus deich bplanda eacuteagsuacutela ataacute le feiceaacuteil sa ghairdiacuten Feacuteach ceacute mheacutead rud is feacuteidir le do chlann agus le do chairde a aimsiuacute agus ceacute mheacutead de na rudaiacute sin is feacuteidir leo a ainmniuacute
Taacute an samhradh buailte linn Maacute bhiacuteonn an ghrian ag taitneamh taacute seacute taacutebhachtach nach bhfaighfeaacute griandoacute ar do chraiceann Naacute dearmad beagaacuten uachtar greacuteine a smearadh ort feacutein
Coinnigh suacuteil amach don lon dubh agus don fhaacuteinleog sa ghairdiacuten an samhradh seo Gob flannbhuiacute a bhiacuteonn ar an lon dubh Eireaball fada gabhlach a bhiacuteonn ar an bhfaacuteinleog
Faigh leabhar sceitseaacutela agus deacutean sceitseanna ann de na rudaiacute a fheiceann tuacute agus tuacute amuigh faoin aer Biacute ag cleachtadh leat Drsquofheacuteadfaacute bheith i drsquoealaiacuteontoacuteir caacuteiliuacuteil fiadhuacutelra foacutes
Maacute bhiacuteonn tuacute amuigh faoin aer an samhradh seo agus duacuteil agat an fiadhuacutelra a fheiceaacuteil niacute moacuter duit a bheith an-chiuacutein Sa chaoi sin cloisfidh tuacute agus feicfidh tuacute na hainmhithe thart timpeall ort Beidh iontas ort faoina bhfuil le feiceaacuteil agus le cloisteaacuteil agat
Ba mhaith linn buiacuteochas a ghlacadh leo siuacuted a scriacuteobh alt don iris go haacuteirithe Alma Brosnan Susan Callaghan Michael Cottrell Willie Duffy Gerry Griffith John Joyce Michael Ludwig Joe Lyons Robbie Murphy Roger Sweeney agus Jez Wickens
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie17copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 2
Scamaill IldaiteScamaill Ildaite = Multi-coloured clouds
cuma bhogha baacuteistiacute = like a rainbow
go scaiptear noacute go sraontar gathanna na greacuteine = that the suns rays are dispersed and deflected
scaipeadh = dispersal
dathlonrachas scamall = cloud iredescence
Saileacutead Citsireiasc deataithe = smoked fish
riacutes fadghraacutenach = long grain rice
scailliuacuteiacuten = spring onions
piseanna taluacuten = peanuts
smutaacutein anainn = pinrapple chunks
ubh chruabhruite = hardboiled egg
mionghearrtha = chopped
maonaacuteis = mayonnaise
uacutermheilte = freshly milled
duileog labhrais = bayleaf
glasaacuten deataithe = smoked coley
trosc = cod
cadoacuteg = haddock
suanbhruith = simmer
caloacutega = flakes
Lch 3
An Lon DubhAn lon dubh = blackbird
ceiliuacuter na camhaoire = dawn chorus
ceacuteirseach = female blackbird
gob biorach = pointed beak
fine na smoacutelach = the thrush family
aacutel = brood clutch of eggs
seacuteasuacuter an ghoir = mating season
gearrcaigh = chicks
craoibhiacuteniacute noacute laacuteib = twigs or mud
radhar na suacutel = ability to see
Ceacuteard eacute Ceiliuacuter na Camhaoirechun ceacuteile a mhealldh = to attract a mate
a bhfearann a chosaint = to defend their territory
Fiacutericiacute maidir leis an Lon Dubhcluacuteimhreach dhubh = black plumage
gob flannbhuiacute = orange beak
cruimheanna = larvae
coillearnacha = woodlands
Lch 3 ar lean
Eacutein eile a mbiacuteonn Dath Dubh orthucaroacuteg = crow
fiach dubh = raven
ruacutecach = rook
caacuteg cosdearg = chough
an lon dubh baineann = the female blackbird
an smoacutelach ceoil = song trush
Lch 4
An tIasc ndash Fomhuireaacuten Naacuteduacutertha an Duacutelrafoacutemhuireaacuten = submarine
na daoine a cheap na fomhuireaacutein = the people who invented the submairine
umar ballasta = ballast tank
ag doimhneacht ar bith = at any depth
bolg snaacutemha = like a fishrsquos swim bladder
liaacuten = propellor
eite = fins
plaacutenaiacute tumadoacuteireachta = diving planes
geolbhaiacute = gills
scannaacutein laacuten drsquofhuil = blood-filled membranes
ionsuacutenn siad ocsaigin = they absorb oxygen
deacute-ocsaiacuted charboacutein = carbon dioxide
An tIasc is Luacute agus an tIasc is Moacuteseascainn foraise Shumatra = the forest swamps of Sumatra
an Indineacuteis = Indonesia
an t-iasc oacuterga coiteann = common goldfish
fine na gcarbaacuten = the carp family
planctoacuten = plancton
saacuteile = salt water
uibheacha tuinniacuteniacute = tuna fish eggs
Baineann Colgaacuten na nDealg luas de 100 km san uair amachcolgaacuten na ndealg = sailfish
is sciobtha = fastest
scuideanna = squids
eacuteisc eitilte = flying fish
ainseabhaithe = anchovies
Taithiacuteonn an colgaacuten = the sail fish frequents
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie18copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 5
Miacuteol Moacuter darb ainm lsquoBaltimorersquoLaacute saoire bainc = bank holiday
Cuireadh ar taifead = It was recorded
An Gruacutepa Eacuteireannach maidir le Miacuteolta Moacutera agus Deilfeanna = Irish Whale and Dolphin Group
turas iascaireachta = fishing trip
Oileaacuten Dhuacutelaing = Kedge Island
Duacuten na Seacutead = Baltimore
deacuteshuacuteiligh = binooculars
grinnscruacuteduacute = study closely
ag guairdeall = circling
ag seacuteideadh amach = blowing
bhiacute bos a eireaball aacute chrochadh aige = he was tail-fluking
comhardaitheoir feiceaacutela = sightings co-ordinator
faireoiriacute oacutega = young watchers
zuacutemaacuteil isteach = to zoom in
a shainaithunt = to identify exactly
in aigne na ndaoine = in the minds of the people
ambasadoacuteir domhanda = world ambassador
rabhcaacuten solais = beacon
Lch 6
Aillte an Choacutestaan rabhaacuten = thrift (sea pink) plant
planda iacutesealfhaacuteis = low-growing plant
easpa fothana = lack of shelter
na cothathaigh = nutrients
an faoileaacuten = gull
an seaga = shag
an gaineacutead = gannet
an fhalcoacuteg = auk
an fulmaire = fulmar
talamhbhunaithe = landbasedll
an fiach dubh = raven
an caacuteg cosdearg = chough
ag poruacute = mating
coacuteiliacuteneachtaiacute = colonies
san airdeall ar chreachadoacuteiriacute = looking out for predators
in iomaiacuteocht le cheacuteile = competing with each other
an chraobhraic = rock samphire
scaacuteine creagach aill ar bith = any rocky crevice
meacuteara Muire = kidney vetch
Lch 6biacuteonn siad aacute gcreimeadh = they are being eroded
Lch 7
Wille Duffy ndash Paacuteirc Fhiadhuacutelra FhoacuteiacutetePriacuteomh-mhaor = Head Warden
Paacuteirc Fiadhuacutelra Fhoacuteite = Fota Wildlife Park
cuacutelra talamhaiacuteochta = agricultural background
Choinniacutenn coiniacuteniacute = I used to keep rabbits
Cuacuteiacutenne na bPeataiacute = Petsrsquo Corner
suacuteil a chaitheamh ar = look at and check
a chaomhnuacute = to conserve
i mbaol a ndiacuteothaithe = in danger of extinction
riachtanais ar leith = special requirements
fearas feirmeoireachta = farming equipment
tarracoacuteiriacute = tractors
sceallairiacute adhmaid = wood chippers
cuacuteraimiacute = responsibilities
scolaiacuteocht = schooling
obair thiacuterdhreachtaithe = landcaping
Lch 11
Tinte i bPaacuteirc Naacuteisiuacutenta Bhaile an Chruaichbratphortach = blanket bog
tar eacuteis na hoighearaoise deireanaiacute = after the last ice age
a loit cuid mhaith de = which destroyed a lot of it
fraochmhaacute = heath
leacuteiciacuten = lichen
caonaigh = mosses
aelusanna = liver wort
ar an toirt = instantly
na hinveirteabraigh = the invertabrates
an fhuiseog = the lark
riabhoacuteg = the pipit
eacutean na moacuteinteaacuten = moorland birds
brioscarnach = crunch
corp an bhaineannaigh = femalersquos body
a thoirchiuacute = to fertilise
Coacuteimeacutead = Cometreacutealteolaithe = astronomers
ar bharr bholcaacuten = on the top of a volcano
cuid mhaith deannaigh = quite a lot of dust
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Liacuteon an Duacutelra Samhradh 2014 wwwnatureswebie19copy Staacuteisiuacuten Mara Inis Arcaacutein agus a chuid ceaduacutenoacuteiriacute Gach ceart ar cosaint
Focloacuteiriacuten
Lch 11 ar leanfrithchaitheann = reflects
trastomhas = diameter
An Cat agus na Lachainag croacutenaacuten = purring
ar gor = brooding
shoiprigh siad isteach = the cuddled in
ag diuacutel = suckling
Lch 12
Moacuteibiacutel de Fhaacuteinleog = Swallow Mobilecairtchlaacuter eacuteadrom = light cardboard
imchruth = outline
tarraing rian an imchrutha = trace the outline
diacutereach mar a cheacuteile = exactly the sames
Cuirfear faoi cheilt = they will be hidden
go luiacutefidh an daacute imliacutene le cheacuteile go cruinn = so that the two outlines will fit together exactly
liacuteniacuteocht shimeacuteadrach = symmetrical drawing
cruacuteca = hook
Lch 13
Praacutetaiacute istoiacuteche Is praacutetaiacute sa loacuteIs daacute n-eacuteireoinn i meaacutenoiacutecheIs praacutetaiacute a gheobhainn
Potatoes at nightPotatoes in the dayAnd if I rose at midnightPotatoes is all Irsquod get
A lon dubh beag uacuted ar an gcraobhIs deas agus is diacuteonmhar a ghniacuteos tuacute neadAgus is binn riacutemeacuteadach a ghniacuteos tuacute fead
The blacbird up on the branchThe nest you build is neat and watertightAnd your whistle is sweet and happy
Lch 14
Seaacuten Slaacutenbandaiacute snaacutemha = armbands
ar feadh na traacute = alongside the beach
Lch 14 ar leanagus niacute amach chun farraige = and not out to sea
garda tarrthaacutela = lifeguard
daacute dtarraingeofaacute a phictiuacuter = if you could draw a a picture of him
tomhas miacutereanna mearaiacute = jigsaw puzzle
Saacutebhaacuteilteacht Uisce na hEacuteireann = Water Safety Ireland
Lch 16
Samhradh 2014Gob flannbhuiacute = orange beak
eireaball fada gabhlach = long forked tail
griandoacute = sunburn
uachtar greacuteine = sun cream
toacuteraiacuteocht taisce fiadhuacutelra = wildlife treasure hunt
imchruth = outline
leabhar sceitseaacutela = sketch book
Recommended