ŞERHUL EMSİ - emsile.com · 2 Bismillahirrahmanirrahiym Elhamdü lillahi Rabbil Alemiyn,...

Preview:

Citation preview

ŞERHUL EMSİLE

2

Bismillahirrahmanirrahiym Elhamdü lillahi Rabbil Alemiyn, Vessalatü vesselamu ala Rasülina Muhammedin ve ala

alihi ve sahbihi ecmeiyn. Kaynaklarda , Hz.İmam Aliyyül Mürteza (kv) efendimizin yazdığı belirtilen, emsile kitabı , fiil ve isim çekimlerinden oluşmaktadır. Kitapta , fiil ve isimlerden oluşan 24 adet temel kelime kalıbı bulunmakta ve bunların çekimleri ele alınmaktadır. Resulullah (as) Efendimiz, ‘Ben İlmin Şehriyim, Ali , bu şehrin kapısıdır ‘ hadis-i Şerifiyle,İmam Aliyyül Mürteza (kv) Efendimizin maddi ve manevi ilimlerin zirvesinde olduğunu ifade buyurmuşlardır. ‘Emsile’ Kitabı da Kur’an-ı Kerim Arapçasının Kelime yapısı (Sarf=Morfoloji) kısmının mükemmel bir girişi mahiyyetini taşımakta olup, sayısız İslam Ulemasının, fakih, muhaddis ve müfessirlerin Arapça öğrenimlerine bu kitapla başladığı tarihi bir gerçektir.Kur’an-ı Kerim Arapçasının öğreniminde bu kadar önemli bir yere sahip olan bu Temel Eseri , şemalarla sadeleştirerek , Kur’an-ı Kerim aşıklarına sunmak için yapılan bu çalışmanın , Kur’an-ı Kerim’i , okuyup , anlamak ve Onun dusturları ile yaşamak için bize ludf eden Allahu Subhanehu ve Teala Hazretlerinin herşeyden daha büyük olan küçücük bir hoşnutluğunu kazanmaya vesile olması umulur.

3

Türkçe şahıs zamirleri ;

Ben , Sen , O , Biz , Siz ,Onlar

Bu şahıs zamirleri içinde ,üçüncü tekil şahıs ‘o‘ zamiridir. O Yardım Etmek Fiilinin -di li geçmiş zamanı ; ‘ Yardım etti= O, yardım etti ‘

NESARA Fiili üç harften oluşmuştur. ن ص ر Fiile , Kim Yardım Etti ? Sorusunu soralım. Cevap , ‘O bir Erkek ‘ HÜVE ‘ yardım Etti ‘ olacaktır. ‘ HÜVE ‘ �ه 24 Emsile tablosundaki fiillerde , fail olan, yani yardım etme işini yapan hep HÜVE zamiri olacaktır.

ه� üveH

��

4

��

Fi’l-i Mazi Bina-yı Malum

O , Yardım Etti

ه�

��� Fi’l-i Muzari Bina-yı Malum

O , Yardım Ediyor

5

�� O , YARDIM ETTİ Fi’l-i Mazi

��� O ,YARDIM EDİYOR Fi’l-i Muzari

ه�

��

Fi’l-i Mazi Bina-yı Mechul

O’na , Yardım Edildi

���

Fi’l-i Muzari Bina-yı Mechul

O’na , Yardım Ediliyor

A-EMSİLE-İ MUHTELİFE

6

ا�� YARDIM ETMEK Mastarı Gayrı Mimi

YARDIM EDEN İsmi Fail ��ص

YARDIM EDİLEN İsmi Meful ����ر

��� �� O , YARDIM ETMEDİ Fi’li Muzari Cehdi Mutlak

��� ��� O , HENÜZ YARDIM ETMEDİ Fi’li Muzari Cehdi Müsteğrak

��� �� O, YARDIM ETMİYOR Fi’li Muzari Nefyi Hal

��� O , YARDIM ETMEYECEK

Fi’li Muzari Nefyi İstikbal

��� !� O , HİÇ YARDIM ETMEYECEK

Fi’li Muzari Tekidi Nefyi İstikbal

��"� O , YARDIM ETSİN ! Emri Gaib

��� O, YARDIM ETMESİN ! Nehyi Gaib

SEN YARDIM ET ! Emri Hazır ا��

��# SEN YARDIM ETME ! Nehyi Hazır

7

�� � YARDIM ETME ZAMANI, YARDIM ETME MEKANI , YARDIM ETMEK

İsmi Zaman İsmi Mekan Mastarı Mimi

���� YARDIM ETME ALETİ İsmi Alet

BİR KERE YARDIM ن��ةETMEK Mastarı Binayı Merre

BİR ÇEŞİT YARDIM ن��ةETMEK Mastarı Binayı Nevi

���� KÜÇÜCÜK BİR YARDIM İsmi Tasgir

YARDIM ETMEYE ��� ي MENSUB İsmi Mensub

ÇOK YARDIM ��%�رEDİCİ Mubalağayı İsmi Fail

ا��DAHA ÇOK YARDIM EDİCİ, EN ÇOK YARDIM EDİCİ İsmi Tafdil

& O , ACAİB YARDIM �� ا��ETTİ ! Fi’li Taaccubul Evvel

()وا�� O , NE ACAİB YARDIM ETTİ ! Fi’li Taaccubus Sani

8

‘Yardım Etti’ �� Fiili Tablodaki diğer kelimelerin türetildiği köktür. Bu fiilin harekelerini değiştirmek ve başına veya ortasına veya sonuna bazı harfler eklemek suretiyle yeni kelimeler elde edilir ki bu kelimeler , yardım ediyor, yardım etmek, yardım eden, yardım edilen,... gibi anlamlar taşırlar. Mesela, Mazi fiilin başına ‘Y’ harfi getirilip harekeleri belli bir kural içinde değiştirilirse , Muzari Fiil (=Şimdiki Zaman ) olan ‘Yardım ediyor’ ��� Kalıbı elde edilir. Kök Kelime, Yardım Etmek Fiilinin -di li geçmişi olan NESARA (=Yardım Etti) Fiilidir. NESARA Fiilinden öncelikle YENSURU Fiili türetilir. YENSURU fiilinden eklerle yeni kalıplar elde edilir. Bu 24 farklı kelime kalıbına Emsile (=Misaller) diyoruz. Yani bu 24 kalıp=sıga , farklı anlamlar ihtiva eden kelimeler türetmek için örnek alınacak kelimelerdir, misallerdir. Tablomuzda ‘yardım etmek’ mastarı ile ilişkili , yardım ediyor, yardım etmek,

yardım eden, yardım edilen gibi çeşitli farklı anlamlar içeren 24 örnek kalıp olduğu gibi, bu kalıplar esas alınarak, mesela, ‘yazmak’ mastarı ile ilişkili, yazıyor, yazan, yazılmış….gibi 24 farklı kelime türetilebilir ve bu kural binlerce kök fiile uygulanıp her fiilden 24 farklı anlamlı kelime türetilebilir. Bu 24 farklı yapıya EMSİLE-Yİ MUHTELİFE (= muhtelif örnek kelimeler ler) diyoruz, Bir fiilin öznesi yani faili (=o fiili işleyen) belirli ise , ‘O fiilin Binası

Malumdur yani öznesi malumdur, öznesi biliniyor’ denir . Bir fiilin öznesi yani faili (=o fiili işleyen) belirli değil ise , ‘O fiilin Binası

Mechuldur, yani öznesi mechuldur , öznesi bilinmiyor’ denir. �� ‘O, yardım etti’ Fiiline, Kim Yardım Etti ? Sorusunu soralım, cevap, O bir

erkek şahıs yardım etti olacaktır. Burada işi yapan ‘O’ belirli olduğu için NESARA Fiilini ,Fi’li Mazi Bina-yı Malum diye adlandırırız. �� “O’na yardım Edildi” Fiiline, Kim Yardım Etti ? Sorusunu sorarsak , cevap alamayız, çünkü yardım eden kişi yada kişiler belli değildir Burada işi yapan belirli olmadığı için NUSIRA Fiilini ,Fi’li Mazi Bina-yı Mechul diye adlandırırız.

9

BİNAYI MA’LUM (Etken ) BİNAYI MECHUL (Edilgen)

�� O YARDIM ETTİ �� O’NA YARDIM

EDİLDİ

��� O YARDIM EDİYOR

��� O’NA YARDIM EDİLİYOR

��� �� O YARDIM ETMEDİ ��� �� O’NA YARDIM

EDİLMEDİ

��� ��� O HENÜZ YARDIM ETMEDİ ��� �%�� O’NA HENÜZ

YARDIM EDİLMEDİ

��� �� O YARDIM ETMİYOR

��� �� O’NA YARDIM EDİLMİYOR

��� O YARDIM ETMEYECEK

��� O’NA YARDIM EDİLMEYECEK

��� !� O HİÇ YARDIM ETMEYECEK

��� !� O’NA HİÇ YARDIM EDİLMEYECEK

��"� O YARDIM ETSİN

��"� O’NA YARDIM EDİLSİN

��� O YARDIM ETMESİN

��� O’NA YARDIM EDİLMESİN

SEN ا��YARDIM ET

��+� SANA YARDIM EDİLSİN

��# SEN YARDIM ETME

��# SANA YARDIM EDİLMESİN

& O ACAİB �� ا��YARDIM ETTİ !

() O NE ACAİB وا��YARDIM ETTİ !

10

ONLAR

ONLAR

SİZ

SİZ

BiZ

O O

SEN

SEN BEN

11

Cem

O Erkekler Cem' Müzekker Gaib

O Kadınlar Cem' Müennes Gaibe

Siz Erkekler Cem' Müzekker Muhatab

Siz Kadınlar Cem' Müennes Muhataba

Tesniye

O İki Erkek Tesniye Müzekker Gaib

O İki Kadın Tesniye Müennes Gaibe

Siz İki Erkek Tesniye Müzekker Muhatab

Siz İki Kadın Tesniye Müennes Muhataba

Biz Nefs-i

Mütekellim MealGayr

Müfred

O Bir Erkek Müfred Müzekker Gaib

O Bir Kadın Müfred Müennes Gaibe

Sen Bir Erkek Müfred Müzekker Muhatab

Sen Bir Kadın Müfred Müennes Muhataba

Ben Nefs-i

Mütekellim Vahde

Müzekker Gaib

Müennes Gaibe

Müzekker Muhatab

Müennes Muhataba

Nefs-i Mütekellim

12

Cem’ �ان��� ان�� ه�� ه

Tesniye ��ن�� ان��� ���ان ه�� ه

Müfred

ان� ان� ا�, ه� ه�

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

ه� ه�

ه� ه��

ا����

ه� ا�

ا���

ا���

ا�

ه�� ا����

ان�

ن��

13

KELİME TÜRETME

ا���� ص ر���� ا��

��

Fi’l-i Mazi Bina-yı Malum

O , Yardım Etti

� �� Fi’l-i Muzari Bina-yı Malum

O , Yardım Ediyor

14

Kelime türetme işleminde, kelimenin başına veya ortasına veya sonuna şu harflerden biri ilave edilir. Bu Harfler ile yapılan ön ekler şunlardır. Bu ön ekler Fi’li Muzariye getirilir. LEM LEMMA Lİ, Ekleri Fiili Muzarinin sonunu cezmeder. LEN, Eki Fiili Muzarinin sonunu nasbeder.(Üstün ile harekelendirir)

�� ��� ��� ��� �� ��� ��� !� ��� � ��" ��� ا�� ��#

ا ل ي و م ة ن

�� ��� �� !� ل

15

EMR-İ HAZIR

İSM-İ MEFUL

İSM-İ FAİL MASTAR MUZARİ MAZİ

� �

آ��

د��

م�ح

���

���

���

��ل

اآ�

� �

16

B-EMSİLE-İ MUTTARİDE ÇEKİM TABLOLARI

CEM' (ikiden Fazla)

TESNİYE (iki)

MÜFRED (Bir)

Cem

Tesniye Mealgayr

Müfred

Vahde

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

MÜKESSER CEM

(Kırık Cem) (ikiden Fazla)

SALİM CEM (ikiden Fazla)

TESNİYE (iki)

MÜFRED (Bir)

MÜZEKKER MÜENNES

17

1-İSİM ÇEKİMLERİ

CEM' (ikiden Fazla) ن��ات

TESNİYE (iki) ن��ان

Mas

tarı

Gay

rı M

imi

MÜFRED (Bir) ا ��

CEM' (ikiden Fazla) ����ص

TESNİYE (iki) ����ان

Mas

tarı

Mim

i İs

mi Z

aman

İ

smi M

ekan

MÜFRED (Bir) ���

ا��

���

18

CEM' (ikiden Fazla) ����ص

TESNİYE (iki) ����ان

İsm

i Ale

t

MÜFRED (Bir) ����

CEM' (ikiden Fazla) ن��ات

TESNİYE (iki) ن��ت�ن

Mas

tarı

Bin

ayı

Mer

re

MÜFRED (Bir) ن��ة

CEM' (ikiden Fazla) ن��ات

TESNİYE (iki) ن��ت�ن

Mas

tarı

Bin

ayı N

ev’i

MÜFRED (Bir) ن��ة

����

ن��ة

ن��ة

19

MÜKESSER CEM

(Kırık Cemi) (ikiden Fazla)

و���صSALİM CEM

(ikiden Fazla) ����رات ����رون TESNİYE

(iki) ����ر#�ن ����ران MÜFRED

(Bir) ����رة ����ر

İsm

i M

ef’u

l

MÜZEKKER MÜENNES

و�� ة

و��%MÜKESSER CEM

(Kırık Cemi) (ikiden Fazla)

و��اص ��%�رSALİM CEM

(ikiden Fazla) ون ��ص ات ��صTESNİYE

(iki) ان ��ص #�ن ��صMÜFRED

(Bir) ��ص ة ��ص

İsm

i Fai

l

MÜZEKKER MÜENNES

����ر

��ص

20

MÜKESSER CEM

(Kırık Cemi) (ikiden Fazla)

SALİM CEM

(ikiden Fazla) ون "�� TESNİYE

(iki) ان "�� MÜFRED

(Bir) "��

İsm

i T

asgi

r

MÜZEKKER MÜENNES

MÜKESSER CEM

(Kırık Cemi) (ikiden Fazla)

SALİM CEM

(ikiden Fazla) �0ن� ��%ت ���� TESNİYE

(iki) ن%�� �%+�ن ���� MÜFRED

(Bir) 1 �����ي�%� ��

İsm

i Men

sub

MÜZEKKER MÜENNES

"��

�����ي�

21

MÜKESSER CEM

(Kırık Cemi) (ikiden Fazla)

SALİM CEM

(ikiden Fazla) %��رات �رون�%�� TESNİYE

(iki) ر#�ن ��%�ران�%�� MÜFRED

(Bir) رة ��%�ر�%��

Mu

bal

ağay

ı İsm

i Fai

l

MÜZEKKER MÜENNES

MÜKESSER CEM

(Kırık Cemi) (ikiden Fazla)

و�� وا��صSALİM CEM

(ikiden Fazla) ون ��ت ا���� TESNİYE

(iki) ان ��ن ا���� MÜFRED

(Bir) ي ا����

İsm

i Taf

dil

MÜZEKKER MÜENNES

��%�ر

ا��

22

23

Cem ن�� ن��ت� �ن ن� ن��وا � ت�

Tesniye ن��ت�� ن��ت�� ن��ت� ن��ا ن��ن�

Müfred ن��ت ن��ت ن��ت �� ت ��

Fiil

i Ma

zi

Bin

ayı M

eçh

ul

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

Cem وا� �ت� � �ن �� � �ت��

Tesniye ا� �ت�� � �ت�� � �ت� �� ��� �

Müfred �ت � �ت � �ت �� ت ���

Fi'l

-i M

azi

B

ina-

yı M

a'lu

m

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

��

��

24

Cem ت���ن ت���ون -���ن -���ون

Tesniye ت���ان ت���ان ت���ان -���ان

ن���

Müfred ��� ان�� ت���-� ت��� #��

Fiil

i Mu

zari

B

inay

ı Mal

um

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

Cem ت���ن ت���ون -���ن -���ون

Tesniye ت���ان ت���ان ت���ان -���ان

ن���

Müfred ��� ان�� ت���-� ت��� #��

Fiil

i Mu

zari

Bin

ayı M

eçh

ul

Müzekker Gaib

Müennes Gaib

Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

���

���

25

Cem ت���ن .� ت���وا .� -���ن .� -���وا �.

Tesniye ت���ا.� .� ت���ا .� ت���ا .� -���ا

.� ن���

Müfred ��� �� ��# ��.� ان�� .� ت���ى .� ت���

Fi’l

i Mu

zari

Ceh

di M

utl

ak B

inay

ı Mal

um

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

Cem ت���ن .� ت���وا �ن.� -�� .� -���وا �.

Tesniye ن��� .� ت���ا .� ت���ا .� ت���ا .� -���ا �.

Müfred ��� �� ��# �� .� ان�� .� ت���ى .� ت���

Fi’l

i Mu

zari

Ceh

di M

utl

ak B

inay

ı mec

hu

l

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

��� ��

��� ��

26

Cem ت���ن .���ت���وا .���-���ن .��� -���وا ���.

Tesniye ت���ا .��� ت���ا .��� -���ا ���. ��ا.��� ت�

.��� ن���

Müfred ��� �%�� ��# �%�� .��� ان�� .��� ت���ى .��� ت���

Fi’l

i Mu

zari

Ceh

di M

üst

eğra

k B

inay

ı Mal

um

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

Cem - ���.ت���ن .���ت���وا .���-���ن ���وا ���.

Tesniye ت���ا .��� ت���ا .��� ت���ا .��� -���ا ���.

.��� ن���

Müfred ��� �%�� ��# �%�� ��.��� ان .��� ن��ي .��� ت���

Fi’l

i Mu

zari

Ceh

di M

üst

eğra

k B

inay

ı Mec

hu

l

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

��� �%��

��� �%��

27

Cem ت���ن ��ت���ون ��-���ن ��-���ون ��

Tesniye ���ان- �� ��ت���ان ت���ان�� ��ت���ان

�� ن���

Müfred ��� �� �� ان�� ��ت���-� �� ت��� �� #��

Fi’l

i Mu

zari

Nef

yi H

al B

inay

ı M

alu

m

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

Cem ت���ن ��ت���ون ��-���ن ن��-���و ��

Tesniye ��ت���ان ��ت���ان ��ت���ان �� -���ان

�� ن���

Müfred ��� �� ��ت���-� �� ت��� �� #�� �� ان��

Fi’l

i Mu

zari

Nef

yi H

al

Bin

ayı

Mec

hu

l

Müzekker Gaib

Müennes Gaib

Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

��� ��

��� ��

28

Cem 0 ت���ن 0ت���ون 0-���ن 0-���ون

Tesniye 0 -���ان 0 ت���ان 0ت���ان 0ت���ان

0 ن���

Müfred ��� 0 ان�� 0ت���-� 0 ت��� #��

Fi’l

i Mu

zari

Nef

yi İs

tkb

al B

inay

ı Mal

um

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

Cem 0 ت���ن 0ت���ون 0-���ن 0-���ون

Tesniye 0 ت���ان 0ت���ان 0ت���ان 0 -���ان

0 ن���

Müfred ��� 0 ان�� 0ت���-� 0 ت��� #��

Fi’l

i Mu

zari

Nef

yi İs

tkb

al B

inay

ı Mec

hu

l

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

���

���

29

Cem ت���ن .� ت���و .� -���ن .� -���و �.

Tesniye ت���ا .� ت���ا .� ت���ا .� -���ا �.

.� ن���

Müfred ��� !� ��# !� .� ان�� .� ت��� .� ت���

Fiil

i Mu

zari

Tek

idi N

efy

i İst

ikb

al B

inay

ı Mec

hu

l

Müzekker Gaib

Müennes Gaib

Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

Cem ت���ن ت���و .� .� -���ن .� -���وا �.

Tesniye ن��� .� ت���ا .� ت���ا .� ت���ا .� -���ا �.

Müfred ��� !� ��# !� .� ان�� ت��� .� .� ت���

Fiil

i Mu

zari

Tek

idi N

efyi

İsti

kbal

Bin

ayı M

alu

m

Müzekker Gaib

Müennes Gaib

Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

��� !�

��� !�

30

Cem ان��ن ان��وا .1���ن .1���وا

Tesniye ان��ا ان��ا .����ا .1���ا

Müfred ��"� ان��ي ان�� .����

Em

ri G

aib

/

Em

ri H

azır

B

inay

ı Mal

um

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

Cem ����ن .����وا .1���ن .1���وا.

Tesniye ����ا .����ا .����ا .1���ا. ����.

Müfred ��"�E 0ن�� .����ي ����. ����. m

ri G

aib

/

Em

ri H

azır

B

inay

ı Mec

hu

l

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

��"�

��"� ان��

31

Cem 0 ت���ن ا0 ت���و 0 -���ن ا0 -���و

Tesniye ���- 0ا0 ت��� 0 ت���ا 0 ت���ا ا

Müfred ��� 0 ت���ي 0 ت��� #��

Neh

yi G

aib

/

Neh

yi H

azır

Bin

ayı M

alu

m

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

Cem ��ن0 ت� ا0 ت���و 0 -���ن ا0 -���و

Tesniye 0 ت���ا 0 ت���ا 0 ت���ا 0 -���ا

0 ن���

Müfred ��� 0 ان�� 0 ت���ي 0 ت��� #��

Neh

yi G

aib

/

Neh

yi H

azır

B

inay

ı Mec

hu

l

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

���

���

32

Cem �ان��آ�� �� ان��آ� ��ان��ه�� �� ان��ه ��

Tesniye ��ان��آ� �� ان��آ� ��ان��ه�� �� ان��ه ��

�� ان��ن�

Müfred 3����ان��ن� � ان��ك� �� ان��ك �� ان��ه� �� ان Fi’l

i Taa

ccu

bu

l E

vvel

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

Cem �56��وان��76�� وان76��� وان��56�� وان

Tesniye 56��وان76���� وان76���� وان56���� ��وان

وان6����

Müfred () F وان6���� وان86�� وان86�� وا�� (�3 وا��i'l

i Taa

ccu

bu

ssan

i

Müzekker

Gaib Müennes

Gaib Müzekker Muhatab

Müennes Muhatab

Nefs-i Mütekellim

()وا ��

�� ان3��

33

34

35

36

37

38

39

40

41