Talep Analizleri Kayıtsızlık Analizi

Talep Analizleri

KayıtsızlıkAnalizi

Talep Analizleri

KayıtsızlıkAnalizi

Yrd.Doç Dr. Dilek SeymenDEÜ.İİBF-İktisat Bölümü

Tüketiciye aynı fayda düzeyini veren tüm mal bileşimlerinin oluşturduğu eğriye

kayıtsızlık (farksızlık) eğrisi denir.

Kayıtsızlık (farksızlık) eğrilerinin ÖzellikleriKayıtsızlık (farksızlık) eğrilerinin ÖzellikleriKayıtsızlık (farksızlık) eğrilerinin ÖzellikleriKayıtsızlık (farksızlık) eğrilerinin Özellikleri

• Kayıtsızlık eğrilerinin her noktasında toplam fayda seviyesi aynıdır

• Orijinden uzaklaştıkça daha yüksek fayda düzeyini gösterirler

• Kayıtsızlık eğrileri birbirlerini kesmezler

• Kayıtsızlık eğrileri negatif eğilimlidirler

• Kayıtsızlık eğrileri orijine göre dış bükeydirler

armut

3024201410

86

elma

678

10131520

nokta

abcdefg

Fatma’nın aynı ölçüde sevdiği elma-armutbileşimi 10 armut ve 13 elmadır.

Bir kayıtsızlık eğrisinin oluşumu

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

30

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22

aA

rmu

t

Elma

armut

3024201410

86

elma

678

10131520

nokta

abcdefg

Bir kayıtsızlık eğrisinin oluşumu

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

30

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22

a

b

Arm

ut

Elma

armut

3024201410

86

elma

678

10131520

nokta

abcdefg

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

30

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22

a

b

c

d

ef

g

Arm

ut

Elma

armut

3024201410

86

elma

678

10131520

nokta

abcdefg

Marjinal İkame Oranı

Tüketicinin, belirli bir fayda düzeyini koruyabilmek amacıyla tüketimi azalan maldan doğan fayda kaybını telafi edebilmek için öteki mal ve tüketimini arttırmasına, iktisatta ikame adı verilir.

MRS = ∆Y / ∆X

Tüketicinin kayıtsızlık eğrisi üzerinde hareket ederken tatmin düzeyini sabit tutması için bir maldan daha fazla miktarda tüketince diğerinden vazgeçmek zorunda olduğu miktarlar arasındaki orandır.

0

10

20

30

0 10 20

a

b

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

26

6 7

Marjinal ikame oranının türetilmesi (MRS)

0

10

20

30

0 10 20

a

b

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

26

6 7

Y = 4

X = 1

MRS = 4

0

10

20

30

0 10 20

a

b

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

26

6 7

cd

∆Y = 4

∆X = 1

∆Y = 1

∆X = 1

MRS = 1

MRS = 4

13 14

9

A

B’

K

∆Y

∆X

S’

Azalan Marjinal İkame Oranı

k

A

B

CD

EF

X

Y

O

Marjinal ikame oranının azalacağını yani kayıtsızlık eğrisi üzerinde hareket ederken vazgeçilen mal karşılığında diğer maldan daha fazla tüketilmesi gerektiğini ifade eder

0

10

20

30

0 10 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

I1

Kayıtsızlık paftası

0

10

20

30

0 10 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

I1

I2

Kayıtsızlık paftası

0

10

20

30

0 10 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

I1

I2

I3

Kayıtsızlık paftası

0

10

20

30

0 10 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

I1

I2

I3

I4

Kayıtsızlık paftası

0

10

20

30

0 10 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

I1

I2

I3

I4

I5

Kayıtsızlık paftası

0

10

20

30

0 10 20

İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin olanaksızlığı

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

I1

a

b

0

10

20

30

0 10 20

İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin olanaksızlığı

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

I1

I2

a

b

0

10

20

30

0 10 20

İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin olanaksızlığı

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

I1

I2

a

c

b

Bütçe DoğrusuBütçe DoğrusuBütçe DoğrusuBütçe Doğrusu

Bir tüketicinin belirli bir gelirle herhangi iki maldan piyasada satın alabileceği

değişik bileşimleri gösteren bir doğrudur.

0

10

20

30

0 5 10 15 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

a

X malıbirimi

0 51015

Y malıbirimi

302010 0

nokta

a

varsayımlar

PX = 2TLPY = 1TL

Bütçe= 30TL

Bir bütçe doğrusu

0

10

20

30

0 5 10 15 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

a

b

X malıbirimi

0 51015

Y malıbirimi

302010 0

nokta

ab

varsayımlar

PX = 2TLPY = 1TL

Bütçe= 30TL

0

10

20

30

0 5 10 15 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

a

b

c

X malıbirimi

0 51015

Y malıbirimi

302010 0

nokta

abc

varsayımlar

PX = 2TLPY = 1TL

Bütçe= 30TL

0

10

20

30

0 5 10 15 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

a

b

c

d

X malıbirimi

0 51015

Y malıbirimi

302010 0

nokta

abcd

varsayımlar

PX = 2TLPY = 1TL

Bütçe= 30TL

Bir bütçe doğrusu

0

10

20

30

40

0 5 10 15 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

varsayımlar

PX = 2TLPY = 1TL

Bütçe = 30TL

Gelir artışının bütçe doğrusuna etkisi

0

10

20

30

40

0 5 10 15 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

Varsayımlar

PX = 2TLPY = 1TL

Bütçe = 40TL

Bütçe = 40TL

Bütçe = 30TL

0

10

20

30

40

0 5 10 15 20

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

Varsayımlar

PX = 2TLPY = 1TL

Bütçe = 40TL

16

7

m

n

Bütçe = 40TL

Bütçe = 30TL

0

10

20

30

0 5 10 15 20 25 30

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

Varsayımlar

PX = 2TLPY = 1TL

Bütçe = 30TL

X malının fiyatında bir azalmanın bütçe doğrusuna etkisi

0

10

20

30

0 5 10 15 20 25 30

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

Varsayımlar

PX = 1TLPY = 1TL

Bütçe = 30TL

B1B2

a

b c

OOptimptimumum TüketimTüketimDüzeyiDüzeyi

OOptimptimumum TüketimTüketimDüzeyiDüzeyi

I1

I2

I3

I4

I5

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

O

Optimum tüketimin bulunması

I1

I2

I3

I4

I5

Y m

alı

biri

mi

O

X malı birimi

Bütçe doğrusu

Optimum tüketimin bulunması

I1

I2

I3

I4

I5

Y m

alı

biri

mi

O

X malı birimi

r

v

Optimum tüketimin bulunması

I1

I2

I3

I4

I5

Y m

alı

biri

mi

O

X malı birimi

r

s

v

u

Optimum tüketimin bulunması

I1

I2

I3

I4

I5

Y m

alı

biri

mi

O

X malı birimi

r

s

t

v

u

Optimum tüketimin bulunması

I1

I2

I3

I4

I5

Y m

alı

biri

mi

O

X malı birimi

r

s

tY1

X1

v

u

Optimum tüketimin bulunması

0

10

20

30

0 5 10 15 20 25 30

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

Varsayımlar

PX = 2TLPY = 1TL

Bütçe = 30TL

B1 I1

j

X malı fiyatının azalmasının etkisi

0

10

20

30

0 5 10 15 20 25 30

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

Varsayımlar

PX = 1TLPY = 1TL

Bütçe = 30TL

B1 I1

j

I2

B2

k

a

0

10

20

30

0 5 10 15 20 25 30

Y m

alı

biri

mi

X malı birimi

B1 I1

j

I2

B2

k

Fiyat-tüketim eğrisi

aX malı fiyatının azalmasının etkisi

Y m

alı

biri

mi

O

X malı birimi

B1

Gelirde bir değişmenin tüketime etkisiGelirde bir değişmenin tüketime etkisi

I1

I2

Y m

alı

biri

mi

O

X malı birimi

B1 B2 I1

Gelirde bir değişmenin tüketime etkisiGelirde bir değişmenin tüketime etkisi

I2

Y m

alı

biri

mi

O

X malı birimi

B1 B2 B3 B4 I1

I3

I4

Gelirde bir değişmenin tüketime etkisiGelirde bir değişmenin tüketime etkisi

I2

Y m

alı

biri

mi

O

X malı birimi

B1 B2 B3 B4 I1

I3

I4

Gelir-tüketim eğrisi

Gelirde bir değişmenin tüketime etkisiGelirde bir değişmenin tüketime etkisi

Normal ve Inferior (Düşük) Mallar

Y

XX Inferior, Y Normal 0 0

Y

X X Normal, Y Inferior

(a) (b)

Gelir Tüketim

Eğrisi

Gelir Tüketim

Eğrisi

Arz Analizleri

Eş-ürün Analizi

Arz Analizleri

Eş-ürün Analizi

Eş Ürün Eğrileri

K

L

X

k1

L1

k2

L2

x1x2

x3

K

L

TANIM : Değişik girdi miktarları ile elde edilebilecek aynı ürün miktarını gösteren bir eğridir.

Eş Ürün Eğrilerinin Özellikleri

• Negatif eğilimlidirler

• Orjine dışbükeydirler ( azalan marjinal teknik ikame haddi)

• Birbirlerini kesmezler

Marjinal Teknik İkame Haddi

I

K

L

A

BK

L

Lı L2

Kı

K2

0

A

BΔK

ΔL

Tgs’ = - ΔK/ΔL = TRSK,L

S’

s

• Marjinal Teknik İkame Oranı: L üretim faktörü miktarında bir birimlik bir değişmenin K üretim faktörü miktarında kaç birimlik bir değişmeyi gerektirdiğini gösterir.

• Bir üretim faktörü artarken diğeri azaldığı için ΔK/ΔL değeri negatiftir. Bunu pozitif yapabilmek için önüne negatif işareti koyarız.

• MTRS Üretim faktörlerinin Marjinal Fiziki Ürünlerinin birbirine oranına eşittir.

ΔL . MPL = ΔK . MPK

MPL/MPK = ΔK/ΔL

0

5

10

15

20

25

30

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Emek birimi (L)

Se

rma

ye b

irim

i (K

)

PK = 20 000 TL W(Wage) = 10 000 TL

TC = 300 000 TL

TC = 300 000 TL

a

Eş Maliyet Doğrusu

0

5

10

15

20

25

30

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Emek birimi (L)

Se

rma

ye b

irim

i (K

)

TC = 300 000 TL

a

b

PK = 20 000 TL W = 10 000 TL

TC = 300 000 TL

0

5

10

15

20

25

30

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Emek birimi (L)

Se

rma

ye b

irim

i (K

)

TC = 300 000 TL

a

b

c

PK = 20 000 TL W = 10 000 TL

TC = 300 000 TL

0

5

10

15

20

25

30

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Emek birimi (L)

Se

rma

ye b

irim

i (K

)

TC = 300 000 TL

a

b

c

d

PK = 20 000 TL W(Wage) = 10 000 TL

TC = 300 000 TL

0

5

10

15

20

25

30

35

0 10 20 30 40 50

Emek birimi (L)

Se

rma

ye b

irim

i (K

)

TC = 400 000 TL

TC = 500 000 TLs

r

tTPP1

Üretici Dengesi

O

K1

L1

Se

rma

ye b

irim

i (K

)

Emek birimi (L)

TPP1TPP2

TPP3

TPP4

TPP5

r

v

s

u

t

Üretici dengesi