View
2
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
UMmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha
2017
Uluhlu lwesiqulatho
Imiyalezo esuka kubaphathi .................................... 2-4
Ukusebenzisa Ummiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha ............................................................ 5
Ulungiselelwe kanjani uMmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha ........................................... 5
Imigaqo-nkqubo kaMassmart & Mithetho yangaphakathi ............................................................ 5
Iinkolo Zethu ............................................................. 6
Intshayelelo .............................................................. 7
Ngubani okhuselwe nguMmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha ......................................... 7
Uxanduva lomqeshwa ................................................ 7
Uxanduva olongezelelweyo kubaphathi .................... 8
Ukolulekelwa ubugwenxa ........................................... 8
Ukukhankanya inkxalabo & Nokuthetha phandle ..... 9
Ukhetho lweeNqobo Ezisesikweni ............................. 9
Kwenzeka ntoni xa kukhankanywe inkxalabo ngeeNqobo Ezisesikweni ............................................. 9
Ukungaxhatshazwa .................................................. 10
Ingakhankanywa kanjani inkxalabo .......................... 10
Indlela yokuchonga ukuxela ngokukhawuleza........... 11
Q&A .......................................................................... 12
Ukukhokhela ngobulungisa kwindawo yengqesho ... 13
Indawo yengqesho engenatywala & neziyobisi ......... 13
Ukunqanda ucalucalulo & Nokuhlutshwa................. 13 Ukuziphatha ngokungalunganga .............................. 14
Imivuzo kunye Nemirhumo ..................................... . 14
Ungquzulwano lomdla ............................................... 15
Ukonga imali ............................................................. 15
Ingqesho yangaphandle ............................................ 15
Ingqesho edlulileyo ................................................... 15
Ubuhlobo buqu nabanikezeli ngeempahla ................ 16
Izipho & Neziyolo ................................................... . 16
Ubuhlobo buqu nabanye abaqeshwa ....................... 17
Iimpahla zikaMassmart ...................................... 17
Q&A .............................................................. 18–21
Ukukhokhela ngobulungisa kwindawo yengqesha . 22
Ukhuphiswano oluhle & nentsebenziswano entle ............................................................................ 22
Ukungathembeki ngenjongo .............................. 22
Ubulungisa ngemali & nobalo olungalunganga .. 23
Urhwebo langaphakathi .................................... 23
Izenzo zoshishino oluthintelwayo ...................... 23
Q&A ............................................................... 24–25
Ukukhokhela ngobulungisa kwiingingqi zethu zokuhlala ............................................................... 26
Inkcaso yorhwaphilizo ......................................... 26
Inkcaso yokusebenzisa imali ngamaqhinga......... 27
Igunya lengqesho ............................................... 27
Uxanduva lokusingqongileyo, Impilo & Ukhuseleko kwindawo yengqesho ......................................... 27
Ukhuseleko lweemveliso & Nokutya .................. 28
Ukhuseleko buqu & nolwazi loshishino ............. 28
Izenzo zikaRhulumente &Nezopolitiko ............... 29
Urhwebo lwamazwe ngamazwe ....................... 29
Iingxelo kooNondaba ......................................... 29
Q&A ............................................................... 30–34
Iinombolo zomnxeba wekomiti yeenqobo eMassmart ............................................................. 35
Ukuzikhulula okokugqibela ................................... 36
Isalathiso .............................................................. 37
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
2
Umyalezo kaSihlalo weMassmart
Iinkolo ezisoloko zisenza sohluke kwabanye – ukuhlonipha umntu,
iinkonzo kubathengi bethu kunye nokuzabalazela ukugqwesa
koyame kwisiseko sobulungisa. Isoloko isichaza ukuba singobani
kwaMassmart. Siyazi ukuba indlela esiphatha ngayo abantu
esisebenza nabo, abanikezeli ngeempahla, abathengi kunye nabanye
abathathi-nxaxheba abangundoqo ibaluleke kangakanani kudumo
lwethu, kodwa ibisoloko iyinxalenye yencindi yofuzo lwethu.
Ngokubambisana sonke sinoxanduva kwaye kufuneka sibe
ziintshatsheli zobulungisa emazwini ethu nasekwenzeni kwethu
njengokuba sinikezela ngeenkonzo ezimalunga neenjongo zethu
ezingundoqo zokunceda abantu bonge imali ukuze babe nobomi
obungcono.
Mhlawumbi okona kubalulekileyo, kufuneka sithethe phandle xa
sibona okanye sisiva ngokuziphatha okungafanelekanga. Kufuneka
senze ngokungagungqiyo izigqibo ezilungileyo zeenqobo apho ilizwe
libonakala ngathi lintsokothe ngakumbi. Oku yinxalenye yenkolelo
yethu yokwenza kakuhle ngokuthi senze into elungileyo, ngamaxesha
onke, kuzo zonke iindawo kunye neengingqi esisebenza kuzo.
Kufuneka sibe nesibindi esilungileyo kunye nokuzimisela silungiselele
ukucela umngeni nokuncothula ukuziphatha okungafanelekanga
nokuba kunini apho sidibana nako. UMassmart uzinikezele ekubeni
abe ngumkhosi onamandla kwaye omhle owenza okulungileyo
kuqoqosho mali nakwiingqingqi esisebenza kuzo.
Thina njengamalungu esigqeba esilawulayo sizinikezele kwimimiselo
yeenqobo zokuziphatha eMassmart. Senza ikhwelo kuwe ukuba
wenze njalo, ukuze senze iMassmart ibe yindawo engcono
yokusebenzela abaqeshwa; indawo engcono yokuba kuthenge
abathengi; indawo engcono yabanikezeli ngeempahla ukuba
bahambise iimpahla zabo kwaye indawo engcono yabanikazi bezabelo
ukuba batyale imali.
Kuseni Dlamini, uSihlalo
weMassmart
Kuseni Dlamini
uSihlalo
Massmart Holdings Ltd.
I
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
3
Umyalezo osuka kwigosa elilawulayo kwaMassmart
gumnqweno kaMassmart ukuba ngoyena mthengisi
othembekileyo eAfrika. Ngokuthi umntu ngamnye kuthi
azinikezele ekwenzeni into elungileyo, kungakhathaliseki
iimeko ezikhoyo, siza kuzuza ukuthembeka kubasebenzi
bethu, abathengi, abanikezeli ngeempahla, abanini-zabelo kunye
noogxa bethu kumashishini. Intembeko yintsika yabo bonke
ubudlelwane obunempumelelo, bobuntu ngqo nobamashishini,
kwaye yinto ekufanele sibe nayo ngokwendalo.
Siyazi ukuba izenzo ezingafanelekanga kushishino lwethu, nokuba
ziquka abanini-zabelo bangaphakathi okanye ngaphandle, kungenzeka
zonakalise uphawu lwethu lwezorhwebo, zehlise ukuthembeka
kubanini-zabelo kwaye zibeke ichaphaza kudumo lwethu. Ukunceda
abaqeshwa bethu baqonde ngokupheleleyo umgangatho weenqobo
zokuziphatha olindelekileyo, siye saqulunqa ummiselo weenqobo
ezisesikweni zokuziphatha eMassmart, othi wona uhambisane
nengxelo yeenqobo zaseWalmart. Ndiyanikhuthaza ukuba nifunde lo
mmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha.
Ngokufikelela kule migangatho ephezulu yeenqobo, nokubanesibindi
sokuthetha phandle xa zingalandelwa, singanceda ukwakha
nokuqinisa intembeko yethu kubo bonke abaqeshwa bethu,
abathengi, abanikezeli ngeempahla, abanini-zabelo kunye noogxa
bethu kumashishini.
Siyabulela ngako konke enikwenzayo ukunika iinkonzo kubathengi
bethu ngaxeshanye nisebenza ngenqanaba eliphezulu lobulungisa,
yonke imihla!
Guy Hayward,
Massmart CEO
Guy Hayward
CEO
Massmart Holdings Ltd.
N
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
4
Umyalezo wegosa elilawulayo eWalmart Inc.
siko lethu elikhethekileyo liqhuba injongo yethu yokongela abantu imali ukuze baphile ngcono, kwaye isiseko sesiko lethu kukuzinikezela ekusebenzeni ngokubulungisa. Noxa sisenza utshintsho ekufezekiseni iimfuno zabathengi bethu, uWalmart uza
kuhlala enyanisekile ngeenqobo, iinkolo kunye nokuziphatha okuthe kwasikhokhela kule minyaka engama-50 edlulileyo.
Kungakhathaliseki ukuba ngamnye umntu kuthi usebenza kweyiphi
indawo kwinkampani yethu ekuzwelonke, le ngxelo yeenqobo
sisikhokhelo esingumzekelo wobulungisa bomntu onobudlelwane
noWalmart. Ngumthombo wamihla yonke wokwenza izigqibo
ezithembekileyo, ezilungileyo nezingakhethi cala xeshikweni usebenza
ngokulandela yonke imithetho kunye nemigaqo-nkqubo yethu. Le
ngxelo yeenqobo isingiselwe kum, isigqeba esilawulayo kunye nabo
bonke abanobudlelwane kuwo onke amanqanaba ombutho wethu.
Ngokuziphatha kwakho okufanelekileyo kunye nokulungela ukuthetha
phandle malunga nemigangatho ephezulu, sizuza kwaye sigcine
ukuthembeka kwethu kabathengi bethu, omnye komnye kunye
neengingqi zethu zasekuhlaleni. Sikholelwa kwinkcitho ephantsi yonke
imihla nakumaxabiso aphantsi yonke imihla, kodwa ukuba oku
kufezekiswa ngobulungisa bethu bemihla yonke.
Siyabulela ngokuzinikezela kwakho kwingxelo yeenqobo zethu. Oku
kunentsingiselo ngaphezu kokwenza izigqibo ezifanelekileyo; kubonisa
inkathalo yakho ngakuWalmart, kudumo lwethu kunye nakubathengi
bethu.
Doug McMillon
President and CEO
Walmart Inc.
Doug McMillon, CEO
Walmart Inc.
I
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
5
Ummiselo wethu weenqobo ezisesikweni zokuziphatha uza kukwazisa ngezenzo nokuziphatha okudala indawo yomsebenzi ethembekileyo, elungileyo kunye nengakhethi cala xeshikweni usebenza ngokulandela yonke imithetho kunye nemigaqo-nkqubo yethu. Iza kunceda ukuba uqwalasele iimeko ezinokuvela emsebenzini ezinokuba bubugwenxa kwiinqobo zenkampani. Kwakhona uza kufunda ukuba wenze ntoni ukuba unayo nayiphi na imibuzo mayelana nokuba yintoni ekufanele ithathwe njengokuziphatha okufanelekileyo.
Ulungiselelwe kanjani ummiselo weenqobo
ezisesikweni zokuziphatha
• Ngaphakathi kwiqweqwe elingaphambili, uGuy Hayward (Umphathi oyintloko olawulayo eMassmart, Kuseni Dlamini (Usihlalo eMassmart) kunye noDoug McMillon (uMongameli noCEO eMassmart) babonisa ukuba kubaluleke kangakanani kuthi sonke ukuba silandele ummiselo weenqobo zokuziphatha kwaye sixele nayiphi na into esibona ukuba ingabubugwenxa kwezo nqobo.
• Ikhasi elilandelayo liquka iinkolo zethu. Ezi ziinkolo ezisisiseko zikaMassmart mayelana nazo zonke iindlela zokuziphatha, kuquka ukwenza ngobulungisa.
• Icandelo lentshayelelo lichaza ukuba luxanduva lomntu wonke ukulandela ummiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha kunye nokuxela into obona ukuba bubugwenxa kumgaqo-nkqubo okanye umthetho.
• Icandelo ‘Ukuphakamisa Iinkxalabo & Nokuthetha phandle’ ikunika imiyalezo yokuba ungalucela njani uluvo phambi kokuba uthathe inyathelo kunye nokuba uyenza njani ingxelo yento ocinga ukuba bubugwenxa beenqobo, kuquka ukuba ungayenza njani ingxelo ebumfihlo ngaphandle kokuveza igama lakho.
• Esi sikhokhelo sikunika inkcazelo emfutshane yokuninzi, kodwa kungeyiyo yonke imigaqo-nkqubo kaMassmart. Eminye yemibuzo ebuzwa njalo ifakiwe apha ukunceda ukucacisa bhetele imigaqo-nkqubo. Kwaye kukho nemizekelo ebonisa ukuba lo mmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha usebenza njani.
Imigaqo-nkqubo nemithetho yangaphakathi kaMassmart
UMassmart upapasha imigaqo-nkqubo emininzi, lo mmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha ngomnye wayo, eyilelwe ukunika abaqeshwa isikhokhelo esisebenza kuzo zonke iindawo. Yimfanelo yethu ukwazi yonke imigaqo-nkqubo enokuthi isebenze kuzo zonke iindawo zamashishini ethu. Ukuba awuqinisekanga ngemigaqo-nkqubo ekufanelwe kubanjelwe kuyo, nceda thetha nomphathi wakho, umphathi wecandelo lezabaqeshwa, icandelo lezomthetho okanye ikomiti yeenqobo kwaMassmart.
UMassmart uqhuba ushishino kumazwe amaninzi. Abaqeshwa bethu ngabahlali kumazwe amaninzi. Ngoko ke, umsebenzi wethu uphantsi kwezi meko ezininzi ezahlukeneyo: imithetho, imiqathango, imigaqo-nkqubo, amasiko nenkcubeko. Imisebenzi yethu kufuneka ithobele zonke ezi meko zangaphakathi ezisebenzayo: imithetho, imigaqo-nkqubo kunye nemiqathango zamazwe esisebenza kuwo, ukongeza kulo mmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha. Kweminye imizekelo, imithetho yamazwe amabini okanye ngaphezulu kungenzeka ichasane nommiselo weenqobo zokuziphatha. Xa uhlangabezana nokuchasana, qhagamshelana nekomiti yeenqobo kwaMassmart ukuze ufumane isikhokhelo sokuba ungawusebenzisa kanjani ummiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha elizweni lakho.
Qhagamshelana nathi iinkcukacha azivezwa kwaye kuyimfihlo
0800 20 32 46 massmart@ethics-line.co.za walmartethics .com
Iinombolo ezikhethekileyo zamanye amazwe
onke aseAfrika zidweliswe kumva wolu
xwebhu
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
6
UMassmart ngumbutho okhokhelwa ngokufanelekileyo ngokusekelwe kwiinqobo. iinkolo zethu ziinqobo ezingundoqo ezikhokhela izigqibo zethu kunye nobunkokheli bethu.
Ingaba wenza izigqibo ezilungileyo? Xa uhlangabezana nokwenza nasiphi isigqibo, ufanele uzibuze le mibuzo ilandelayo: • Ingaba ivumelana neeNkolo
Zethu? • Ndingafuna abanuye abantu bakwazi oku?
Ukuba impendulo nguhayi kuwo nawuphi wale mibuzo, kufuneka ke ucinge ukuba ingaba inyathelo ocinga ukulithatha lithobela ummiselo wethu weenqobo zokuziphatha. Ukuba akunjalo, chonga icebo elingcono lokwenza inyathelo. Ukuba awuqinisekanga ngesigqibo sakho, thetha nomphathi wakho, Isebe Lezomthetho, Umpathi wecandelo labaqeshwa okanye iofisi yeenqobo zikaMassmart.
Iinkolo zethu
Ukuhlonipha umntu Sibaxabisile bonke abasebenzi bethu, sinobunini bomsebenzi wethu kwaye sinonxibelelwano ngokumamela okanye sabelane ngezimvo
Iinkonzo
kubathengi bethu Silapha ukunika iinkonzo kubathengi bethu, ukuxhasana nokwenza imbuyekezo kwiingingqi zethu ekuhlaleni.
Ukuzabalazela
ukugqwesa
Excellence
Sisebenza njengeqela elinye kwaye sibonisa imizekelo emihle xeshikweni sizenza iinguqulelo kwaye senza uphuculo yonke imihla.
Sisebenza ngobulungisa obukwelona nqanaba liphezulu ngokuthi sithembeke, senze kakuhle nangokungakhethi cala, ngaxeshanye sisebenza ngokuthobela zonke ezi meko: imithetho, imigaqo-nkqubo kunye nezikhokhelo
Umbono wekomiti yeeNqobo kwa
Massmart kukonyusa ubunini
benkcubeko yeenqobo kubo bonke
abasebenzisana nathi
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
7
Ngubani okhuselwe ngummiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha?
Abaqeshwa kunye Nabongameli
Ummiselo wethu weenqobo zokuziphatha usingisele kubo bonke abaqeshwa kuwo wonke amanqanaba ombutho, kunye nawo onke amalungu esigqeba esilawulayo eMassmart Holdings Limited. Usingisele kwakhona kubo bonke abaqeshwa kunye nabongameli babancedisi abalawulwa nguMassmart.
Abanye Ababandakanyekayo UMassmart ulindele ukuba bonke abanikezeli ngeempahla, abacebisi, iifem zomthetho, iifem zonxibeelwano lukawonke-wonke, iikontraka kunye nabanye banikezeli ngeenkonzo basenze ngobulungisa kwaye nangendlela evumelana nalo mmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha. Ukuba uqasha omnye obandakanyekayo, kufanele uthathe amanyathelo ngengqiqo ukuqinisekisa ukuba lo ongomnye obandakanyekayo unolwazi ngale ngxelo yeenqobo okanye ummiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha, abe nodumo lobulungisa kwaye asebenze ngendlela efanelekileyo nevumelana namazinga ethu.
Uxanduva lomqeshwa
Wonke umqeshwa eMassmart unoxanduva lokuthi:
• Alandele umthetho ngawo onke amaxesha. Ukuba ubona nawuphi umqeshwa esaphula umthetho, okanye ukuba uyacelwa ukuba wenze into okholelwa ukuba ingathi ichasene nomthetho, thethana nomphathi wakho ngoko nangoko okanye ikomiti yeenqobo e Massmart.
• Funda kwaye uqonde iinkolo zethu kwaye uzisebenzise
emsebenzini wakho nakwiindawo zengqesho yonke imihla.
• Funda ngemigaqo-nkqubo esingisele emsebenzini wakho. Akekho umntu olindele ukuba umqeshwa ankqaye umgaqo-nkqubo ngamnye, kodwa kuhle ukuba nolwazana lwemiba ephantsi komgaqo-nkqubo ngamnye.
• Bacele uncedo kubaphathi babo, kwikomiti yeenqobo okanye eminye imithombo xa benemibuzo malunga nokusebenzisa lo mmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha okanye eminye imigaqo-nkqubo eMassmart.
• Ngoko nangoko khankanya neyiphi inkxalabo onokubanayo okanye abanye malunga nezicelo ezinokubakhona okanye izenzo ezinokuba zichasene nalo mmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha okanye nawuphi na umgaqo-nkqubo eMassmart.
• Khankanya nayiphi na inkxalabo ngeenqobo kumphathi wakho okanye ngokuqhagamshelana nekomiti yeenqobo ezisesikweni eMassmart. Ukuba ukhankanya inkxalabo ngeenqobo ezisesikweni kumphathi wakho kwaye umba awusonjululwanga, kwakhona wubalule umba komnye umphathi okanye kwikomiti yeenqobo ezisesikweni eMassmart. Iindlela ezohlukeneyo zokukhankanya imiba zichazwe ngokubanzi phambili kwesi sikhokhelo. Sebenzisana nophando lukaMassmart’s kwaye uxele lonke ulwazi ngokunyanisekileyo.
Guy Hayward
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
8
Uxanduva olongezelelweyo kubaphathi
Bonke abaqeshwa abaphetheyo banoxanduva lokudala imeko
ekhuthaza ukuthotyelwa kommiselo wethu weenqobo
ezisesikweni zokuziphatha. Ukongamela izenzo ezifanelekileyo
zoshishino kubaluleke ngokufanayo nokongamela ukwenza
umsebenzi. Ukusinceda sigcine amanqanaba aphezulu eenqobo
ezisesikweni, ufanele:
• Uqhagamshelane nekomiti yeenqobo ezisesikweni
eMassmart ukuba uthe wanolwazi lomba weenqobo
ezisesikweni ophantsi kwe Immediately Reportable Criteria
kwikhasi 11, okanye ukufuna uncedo lokusingatha umbuzo
okanye inkxalabo malunga neenqobo ezisesikweni.
• Dibana nabaphathi bakho ngqo ngamaxesha athile ukuze
nihlole iinkolo zethu kunye nommiselo weenqobo
ezisesikweni zokuziphatha.
• Ukuba kunokuchasana phakathi kwamanqanaba ethu
eenqobo ezisesikweni kunye neenjongo zoshishino,
qinisekisa ukuba iinqobo zethu ezisesikweni ziza phambili.
• Yiba ngumzekelo kwaye ukhuthaze abaqeshwa bakho benze
ngobulungisa kuyo yonke intsebenziswano ukunqanda
nditsho nokubonakala kobugwenxa kwinqanaba leenqobo
zethu ezisesikweni.
• Ukuba umba weenqobo ezisesikweni uvela komnye
wabaqeshwa bakho, qinisekisa ukuba abanye abaqeshwa
kwicandelo lakho abenzi le mpazamo ifanayo.
• Qinisekisa unxibelelwano oluvulekileyo ngokuthi ukhuthaze
abaqeshwa kwisebe lakho okanye icandelo babuze imibuzo
malunga nommiselo wethu weenqobo ezisesikweni
zokuziphatha.
• Ungaze ufihle okanye ubethe ngoyaba nayiphi na ingxaki
emayelana neenqobo ezisesikweni. Singatha umcimbi
ngexesha elifanelekileyo kwaye ufune isikhokhelo ukuba oko
yimfuneko.
• Thakazelela abaqeshwa abakhankanya imiba.
• Ungaze uxhaphaze nabani na kuba ethe wakhankanya umba
omalunga neenqobo ezisesikweni, oncedisana nophando
okanye othathe inxaxheba nakweziphi na iinkqubo
ezimayelana nokukrokrelwa kobugwenxa kuwo nawuphi na
ummiselo karhulumente, umthetho okanye ulawulo okanye
ukrokrelo lwamaqhinga ngakubanini-zabelo.
• Xa kuthe kwabalulwa inkxalabo ngeenqobo ezisesikweni,
ungaphazamisani nalo naluphi na uphando lwalo mcimbi.
• Khuthaza abaqeshwa bazixele xa benze ubugwenxa
kushishino. Ukuba nawuphi na umqeshwa uzikhethele ukuxela
ukuba uye wabandakanyeka ebugwenxeni beenqobo
ezisesikweni, ukuzixela kungathathwa njengento
ethomalalisayo xa kugqitywa ngenyathelo lokolulekwa
elifanelwe ukuthathwa.
Ukolulekelwa Ubugwenxa
Amanyathelo okolulekwa afanelekileyo, ukufikelela okanye
aquka ukupheliswa kwengqesho, angathathelwa nawuphi na
umqeshwa owenza ubugwenxa kummiselo wethu weenqobo
ezisesikweni zokuziphatha, okanye imithetho esebenzayo,
imiqathango, okanye imigaqo-nkqubo.
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
9
Sonke sifanele rhoqo sizabalazele ukugcina imo yengqesho ethi ikhuthaze abaqeshwa babalule iinkxalabo malunga nobugwenxa obunokwenziwa kummiselo wethu weenqobo ezisesikweni zokuziphatha. Sisoloko sisiva amabali ezinye iinkampani apho abaqeshwa bebenolwazi lweengxaki, kodwa baziva bengakhululekanga ukuba bazizise ngaphambili. Akukho namnye umntu ofanele azive kanjalo eMassmart. Nceda xela imiba engenzeka emayelana neenqobo ezisesikweni engathi isonjululwe phambi kokuba kuvele iziphumo ezinobuzaza. UMassmart unqanda ukuxhatshazwa kwaye nawuphi na umqeshwa othi abalule iinkxalabo.
Izimvo ngeeNqobo Ezisesikweni
Kwimeko eqhelekileyo yokuqhubeka koshishino, ungahlangabezana nemeko apho ungaqinisekanga ukuba ukuziphatha kwakho kugwenxa okanye akukho gwenxa kummiselo weenqobo ezisesikwenin zokuziphatha. Xa unombuzo mayelana neenqobo ezisesikweni, uyakhuthazwa ukuba uqhagamshelane nekomiti yeenqobo eMassmart mayelana noluvo oluxoxwayo okanye olubhaliweyo ngaphambi kokuba uthathe inyathelo.
Kwenzeka ntoni xa kukhankanywe inkxalabo ngeeNqobo Ezisesikweni?
UMassmart uzijonga ngqongqo zonke iinkxalabo ezichaziweyo. Siphanda ngokuyimfihlo zonke izityholo zobugwenxa kwiinqobo ezisesikweni ukuqonda ukuba nawuphi umthetho, umgaqo-nkqubo okanye uMmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha kuye kwenziwa ubugwenxa kuzo. UMassmart unomdla onyanzelisayo wokukhusela ubulungisa balo naluphi na uphando, kuquka ukukhusela abaxelayo kunye namangqina ekuhlutshweni, kugrogriso nakwimpindezelo; ukugcina ubungqina bungatshatyalaliswa; ukuqinisekisa ukuba ubungqina buthembekile kwakunye nokuchonga nokujonga iingcambu ezingunobangela. Ukuba uxela ubugwenxa, ikomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart iza kwenza nantoni na ukugcina ubuwena buyimfihlo kwaye ikhusele neziphi na iinkcukacha ezimayelana nophando. Ikomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart isenokuthi ibeke ngengqiqo imfuneko yokuba amangqina agcine uphando oluthile nendima yawo kulo luyimfihlo ngokungqingqwa. Kwiimeko ezinjalo, kufuneka ugcine ubumfihlo kwaye ungaxoxi nabanye ingxelo yakho, okanye inkqubo yophando. Ikomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart ngokwesiqhelo ayidandalazisi inkcukacha zophando, kodwa uyakuthi waziswe ngemo yophandlo.
Pacifist and Philosopher (1869 – 1948)
Izicelo zoluvo zingangeniswa kwikomiti yeeNqobo eMassmart phantsi kohlelo oluthi “Request for Guidance” ku: www .walmartethics .com okanye zigqithiswe ngokufowunela ikomiti yeeNqobo Ezisesikweni okanye ikomiti yeeNqobo Ezisesikweni eMassmart
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
10
Ukungaxhatshazwa
Abaqeshwa abaza ngaphambili neekxalabo zabo badlala indima ebalulekileyo ekugcineni indawo yengqesho enempilo, nentlonipho kunye nenkqubela, kwaye bakhusela abantu ababandakanyekayo kushishino lwethu. Aba baqeshwa banceda inkampani yethu isingathe iingxaki kwangoko – phambi kokuba iziphumo ezizezinye ezinobuzaza zivele. Kubalulekile ukuba umntu ngamnye kuthi enze indawo yengqesho apho wonke ubani engabalula iinkxalabo zemiba emayelana neenqobo ezisesikweni ngaphandle kokoyika ukuxhatshazwa.
Ukuxhatshazwa kwabaqeshwa ababalula iinkxalabo okanye babuze imibuzo malunga ngokungaziphathi kakuhle akuzukuyamezelwa. Iinkxalabo kufuneka zibalulwe ngokuthembakeleyo, oko kuthetha ukuthi uzame ngenene ukunika ulwazi oluthembekileyo noluchanekileyo, noba kungathi ekugqibeleni kufunyaniswe ukuba uthe wenza impazamo. UMassmart unelungelo lokoluleka nabani na othi enze izityholo xeshikweni esazi ukuba aziyonyani okanye enze ngokungafanelekanga. Noxa kunjalo, ukuba umqeshwa uxela ngokuzithandela ukuba ube eyinxalenye yobugwenxa, ukuzixela kungenzeka kuthathwe njengento ethomalalisayo xa kugqitywa ngenyathelo lokolulekwa elifanele ukuthathwa.
UMassmart akasoze aphelise ingqesho, ehlisele okanye acalucalule abaqeshwa ngenxa yokukhankanya iinkxalabo. Kubalulekile kwakhona kubaqeshwa ukuba bangenzi ikheswa omye wabo othe wakhankanya iinkxalabo – abo baqeshwa bafanele baphathwe ngentlonipho. Naluphi na utshintsho kwimpatho ngakumqeshwa othe wakhankanya inkxalabo ingabonwa njengohlobo lokuxhatshazwa.
UMassmart unenkqubo emisiweyo yokusingatha imiba yokuxhatshazwa. Abaqeshwa abakholelwa ukuba baye bafumana ukuxhatshazwa emva kokuba bekhankanye inkxalabo ngeeNqobo Ezisesikweni bafanele bachaza lo mba ngokunxibelelana ngomnxeba nekomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart.
Ingakhankanywa kanjani inkxalabo
UMassmart ukunika imithombo yoncedo eyahlukahlukeneyo ukuze ubuze umbuzo okanye ukhankanye inkxalabo. Kuxhomekeke kuhlobo lomba, kungalula ukuba ukhankanye inkxalabo yakho ngqo kumntu onemfanelo yawo, ukuze umntu lowo afumane ithuba lokucacisa imeko. Ukuba uziva ungakhululekanga ngalo mntu onemfanelo, kuza kufuneka ke uqhagamshelane nomnye wale mithombo yoncedo edweliswe apha. Kukhuthazwa ukuzixela kwaye kungathathelwa ingqalelo xa kugqitywa ngenyathelo elifanelekileyo lokolulekwa.
Sebenzisa Inkqubo Yonxibelelwano Yomnyango Ovulekileyo
Inkqubo yomnyango ovulekileyo yeyona ndlela ethe ngqo yokukhankanya neyiphi na inkxalabo kumphathi. Ukuba ukholelwa ukuba umphathi wakho ngqo uyabandakanyeka kwingxaki, xoxa ngalo mba nenqanaba elilandelayo labaphathi, umntu ongabandakanyekiyo okanye sebenzisa enye yemithombo yoncedo ekhankanywe ngezantsi.
Qhagamshelana nekomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart
UMassmart unomnxeba wekomiti yeenqobo Ezisesikweni, ethi ifumaneke kubaqeshwa
iiuyre ezingama-24, iintsuku ezili-7 evekini, oxhotyiswe ukuba usingathe zonke iilwimi zelizwe. Umnxeba wekomiti yeenqobo ezisesikwenikaMassmart iqhutywa ngumbutho osebenza ngokuzimeleyo ngaphandle koMassmart kwaye, ngokwenqanaba elinokwenzeka (kwaye ulandela imiqathango yendawo), abatsala
umnxeba bangagcina iinkcukacha zabo ziyimfihlo. Kwiimeko zonke, ubumfihlo
babaqeshwa buza kuhlonitshwa ngeyona ndlela ekunokwenziwa ngayo phantsi komthetho. Iziko
lonxibelelwano liza kugqithisa ulwazi kwikomiti yeenqobo ezisesikwenikwaye liza kukunika umqeshwa inombolo yereferensi. Iinkcukacha zonxibelelwano zekomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart zinikezwe ngezantsi apha. I- Immediately Reportable Criteria ichazwe kwikhasi 11 kufuneka zixelwe ngezi ndlela.
Mzantsi Afrika: 0800 20 32 46
Iinombolo ezikhethekileyo zamanye amazwe onke aseAfrika zidweliswe kumva wolu xwebhu
www.walmartethics .com
Mzantsi Afrika: 32846
I-Afrika Yonke: +27 72 014 4445
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
11
Indlela yokuchonga ukuxela ngokukhawuleza
Abaqeshwa bangakhankanya iinkxalabo ngokuphathelele nokuziphatha okunokuthi kubegwenxa kummiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha ngokusebenzisa iindlela ezohlukeneyo ezidweliswe ngaphantsi kwecandelo i-Raising Concerns & Speaking Up. Noxa kunjalo, kuneentlobo ezithile zezityholo ekufuneka zichazwe ngokukhawuleza kwikomiti yeenqobo ezisesikweni. Zezi:
1. Ukunyoba
• Ukubonelela, ukunikezela, ukuthembisa, ukucela okanye ukufumana nayiphi na inzuzo okanye umvuzo ongafanelekanga.
• Nabuphi ubugwenxa boMgaqo-nkqubo kaZwelonke wokuChasa urhwaphilizo okanye inkqubo ezinxulumeneyo, kunye nayiphi na eminye imithetho kunye nemiqathango emayelana norhwaphilizo kunye nokunyoba, njengoba kudweliswe ngezantsi.
• Bonke ubugwenxa obukrokrelwayo bemithetho emayelana nenkcaso yokunyoba kufuneka buxelwe, kuquka nabo nabuphi na ubugwenxa ekuthintelweni kwenkcaso yokunyoba yoMthetho weU.S. Foreign Corrupt Practices (FCPA) kunye noMthetho weU.K. Bribery.
2. Igosa/Ukungaziphathi kakuhle komqeshwa Ophezulu
• Ubugwenxa boMmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha obenziwe ngamagosa enkampani, abaqeshwa abaphezulu okanye ingxelo ngqo kunye naliphi na igosa elilawulayo leCandelo.
3. Amaqhinga okanye ubusela obungaphezu kwe US$100,000 kwaye buquka umqeshwa
4. Amaxwebhu nee-akhawunti ezingalunganga
• Ukuphazamisa uphicotho okanye ulawulo lwangaphakathi, ukuxokisa, ukutolika ngendlela engeyiyo, okanye ukutshabalalisa amaxwebhu, okanye iinkcukacha, okanye ukufihla okungafanelekanga, ukutshintsha, okanye ukwenza ubuqhetseba kumaxwebhu email, iingxelo, okanye iinkcukacha.
5. Ukungenelwa kobuxhakaxhaka beekhompyutha
• Nokuphi na ukuziphatha okuquka umqeshwa othi abe nokufikelela ngokungekho mthethweni nangolunya kwiinkcukacha zeenkqubo zenkampani.
6. Imingcipheko yodumo lophawu lorhwebo kuzwelonke
• Ugrogriso lwempilo yomntu, ubukhoboka okanye ukusebenza okunyanzelwayo, ukurhweba ngabantu, okanye ukusebenzisa abantwana.
• Ukuziphatha kakubi nobugebenga obubuzaza, okufana:
• Ukwenza ubuqhetseba kwixabiso, ukulugiselela ixabiso, iyantlukwano kwezorhwebo okanye kubathengi, okanye elinye iyelenqe lenkcaso yokhuphiswano.
• Urhwebo lwangaphakathi.
• Isohlwayo sorhwebo kunye nobugwenza kummiselo wezorhwebo lwangaphandle.
• Ukuhambisa imali ngondlela mnyama.
-
-
-
- Ingaba akhona amangqina
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
12
Ukungaxhatshazwa
Ndichaze isityholo kwiinyanga ezintandathu ezidlulileyo. Ukusukela
ngoko ke, umphathi wam akasandibandakanyi kwiintlanganiso
ezinininzi. Ingaba oku kukuxhatshazwa?
Utshintsho olubonakalayo kwindlela ophathwa ngayo lungaba
luhlobo lokuxhatshazwa. Ukuba umphathi wakho ukuphatha
ngokwahlukileyo emva kokuba uxele isityholo, ngoko ke ufanele
ukhankanye inkxalabo yakho kubaphathi ngokusebenzisa
inkqubo yonxibelelwano ngomnyango ovulekileyo okanye
ngokuqhagamshelana nekomiti yeenqobo ezisesikweni.
Omnye wabaqeshwa bam utsalele umnxeba kwiinqobo ezisesikweni
eMassmart wenza ibango lobuxoki ngam. Ndicinga wenze oku
ukutyheneba umsebenzi wam. Ndingamnika izinga eliphantsi
kuvavanyo lwakhe ngoba kuyacaca uzama ukusasaza ubuxoki ngam?
Kufanele sibakholelwe abaqeshwa abaxela iinkxalabo ukuba
benza oko benyanisekile. Ukuthathela umqeshwa inyathelo kuba
exele inkxalabo kukuxhaphaza kwaye kungakhokhelela
kwinyathelo lokuba wolulekwe njengomphathi. Ukuxhaphaza
akuna kunyamezelwa eMassmart. Kunqanda imo yokuxela
ngokuvulelekileyo kwaye ikhuthaza inkqubo yoloyiko.
Ingaba ukhuseleko ekuxhatshazweni lufumaneka kuphela xa ndixele
iinkxalabo zam ngomnxeba weenqobo ezisesikweni eMassmart?
Ukuxhatshazwa akwamkelekanga nokuba uxele inkxalabo yakho
nangayiphih na indlela, nokuba uxele kubaphathi, Icandelo
labaqeshwa okanye kwikomiti yeenqobo ezisesikweni
eMassmart. Xa ukholelwa ukuba uxhatshaziwe, xela inkxalabo
yakho kubaphathi ngokusebenzisa inkqubo yonxibelelwano
ngomnyango ovulekileyo okanye uqhagamshelane nekomiti
yeenqobo ezisesikwenieMassmart.
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
13
Indawo yengqesho engenatywala & naziyobisi
UMassmart uzinikezele ekukhuthazeni indawo yengqesho
ekhuselekile kwaye enempilo kumntu wonke. Ukuphatha,
ukuququzelela okanye ukusebenzisa iziyobisi ezingekho
mthethweni, okanye ukuba phantsi kweempembelelo zezo
ziyobisi xeshikweni usemsebenzini, akuvumelekanga kwaye
akusoze kunyamezelwe.
UMassmart ukunqanda ngokungqingqwa
ukusetyenziswa ngokungalunganga kotywala
kunye neziyobisi.
UMassmart ukunqanda ngokungqingqwa ukusetyenziswa
ngokungalunganga kotywala kunye neziyobisi. Bonke
abaqeshwa bafanele baqinisekise izinga lokusebenza kwabo
nokugweba imeko akuqhwaleliswa kukusebenzisa utywala
ngeeyure zomsebenzi. Abaqeshwa bafanele bangezi
emsebenzini xa bephantsi kweempembelelo zotywala kwaye
bafanele bangaseli utywala kwizakhiwo zenkampani.
Kweminye imizekelo, abaqeshwa abakwiminyaka
esemthethweni yokusela bangasela iziselo ezinxilisayo
kwimicimbi exhaswe yinkampani, ukuba ukusela utywala kuye
kwavunyelwa ngaphambi kwexesha ligosa elilawulayo lesigqeba
secandelo okanye isikhulu soshishino kwicandelwana
lezoshishino elixhasa umcimbi lowo. UMassmart uya kuthatha
ingqalelo yezithethe ezenziwayo kumazwe apho kuxhaphakileyo
ukuba umyinge ophakathi wokusela utywala uhamba nesidlo
kwindibano zoshishino.
Ukunqanda ucalucalulo & Nokuhlutshwa
Enye yeenkolo zethu esisiseko ithi “hlonipha umntu”. Ngamnye
kuthi unoxanduva lokudala inkqubo yentembeko kunye
nentlonipho ethi ikhuthaze imeko entle yokusebenza. Oku
kuthetha ukuphathana omnye nomnye kakuhle nangembeko
kulo lonke unxibelelwano lwethu kwindawo yengqesho.
Sizinikezele ekugcineni umkhosi wabaqeshwa abohlukeneyo
kunye nemeko yengqesho edibanisayo. UMassmart
uyalunqanda ucalucalulo ngokwengqesho, ngokwezigqibo
ezimayelana nengqesho okanye kwintsebenziswano ngoshishino
esekelwe kubuhlanga, umbala, umlandu wezinyanya, ubudala,
isini, imeko yesini, inkolo yonqulo, ukukhubazeka, imo
yomtshato, ukukhulelwa okanye nazo naziphi na ezinye iimo
ezikhuselwa ngumthetho osebenzayo okanye umgaqo-nkqubo
wendawo. Sifanele sibonelele abaqeshwa bethu, abathengi,
amalungu kunye nabanikezeli ngeempahla ngemeko
engenacalucalulo.
James A. Joseph
Owayesakuba nguMthunywa wase-US eMzantsi Afrika
Sikholelwa kwimeko
yomsebenzi entle kwaye
enentlonipho kubo bonke
abaqeshwa.
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
14
Ukuhlutshwa kwindawo yengqesho
kuyanqandwa kungakhathaliseki nokuba
kwamkelekile okanye okwamkelekanga.
Sikholelwa ukuphatheni omnye nomnye ngentlonipho,
kungakhathaliseki nokuba ngugxa wakho womsebenzi,
umnikezeli ngeempahla, umxhasi okanye nabani na esenza
ushishino naye.
Ukuhlutshwa yindlela yokuziphatha engalunganga kwaye
engenangqiqo ethi iphazamisane nenqanaba lokusebenza,
inciphise isidima sakhe nabani na okanye edala ugrogriso,
inzondo okanye ngenye indlela imeko yengqesho ecaphukisayo
esekelwe kwimo yomntu ngamnye ekhuselwa ngumthetho.
Indlela yokuziphatha ngokwamazwi, ukujonga okanye
ngokomzimba okusingisele kwezesondo ayivumelekanga
endaweni yengqesho kwaye ingathathwa ngokuba
kukuhlutshwa ngokwesondo. Imizekelo iquka:
• Ukubonisa umnqweno wesondo, izicelo zokwenzelwa inceba ngesondo, iintetho eziphandle ngezesondo, intlekisa ngezesondo, iintetho malunga nomzimba womntu okanye izenzo zesondo.
• Ukubonisa imifanekiso okanye izixhobo ezimalunga nezesondo, ukujongeka ufuna isondo, ukukrwaqula okanye ukungena kwiintetho ezisingisele kulo naluphi na uhlobo lwesondo.
• Ukuphathaphatha umntu ngokungalunganga kungakhathaliseki nokuba kwamkelekile okanye akwamkelekanga.
Kwakhona sinqanda ezinye iindlela zokuhlutshwa ezisekelwe kwimo nganye yomntu ekhuselwe ngumthetho, okufana:
• nokusebenzisa amazwi adyobhayo okanye ingcinga eqhelekileyo embi ngomntu.
• mamazwi akhohlisayo kuhlekwa, ukunxwala, okanye ukuqhula.
• nezenzo zogrogriso, ezifana nokungqwangaza okanye ukoyikisa.
• nokuphi na okunye ukuziphatha okubonisa inzondo kwintlonipho okanye ukuphatha kakubi omnye umntu ngokusekelwe kwimo yomntu ekhuselwe ngumthetho.
Ukuziphatha ngokuhlupha kwindawo yengqesho, okufana nokuchazwe ngentla apha, kuyanqandwa kungakhathaliseki nokuba kwamkelekile okanye akwamkelekanga kwaye kungakhathaliseki nokuba abantu ababandakanyekayo ngabesini esinye, imeko yesini, uhlanga okanye enye imo. Kwakhona uMaasmart uyakunqanda ukuxhatshazwa kwaye akazukuphelisa ingqesho, ehlisele okanye acalucalule ngenye indlela abaqeshwa abakhankanya iinkxalabo.
Ukuziphatha okungalunganga
Sikholelwa ekugcineni imeko yengqesho ekhululekileyo kwindlela engalunganga yokuziphatha efana nokusebenzisa iintetho zamanyala, ezingcolileyo, ezimasikizi, ezinobundlongo ndlongo, ezicalulayo, ezingqwangazayo okanye okufana neentetho, ukuthetha ngezandla okanye ukuziphatha okucaphukisayo. uMassmart akayi kukunyamezela oko kuziphatha okunyhasha iinkolo zethu zokuhlonipha umntu.
Ngexa ukuposa ulwazi nge-intanethi kungaba yeyona ndlela engcono yokuqhagamshelana nabanye abantu, lonke ixesha xa usebenzisa i-intanethi ziphathe ngendlela evumelana neenqobo ezisesikweni kwaMassmart kunye neenkolo zethu. Ukuziphatha okungalunganga ngohlobo oluchazwe apha kuyanqandwa ngokungqingqwa, nokuba kwenzeka nge-intanethi.
Imivuzo & Nemirholo
Sizinikezele:
1. Ukuvumelana ngokuphelele nayo yonke imithetho nemiqathango esebenzayyo ephathelele kwimivuzo nemiba yeeyure, kuquka umsebenzi wasemva kweeyure zomsebenzi, ikhefu lokutya nokuphumla, iholide, intlawulo yexesha elongeziweyo, ukupheliswa kwentlawulo yengqesho, iimfuneko zomvuzo ophantsi; kunye
2. nezenzo ezihle nezinobulungisa ngokuphathelele kwimivuzo neentlawulo.
Njengabaqeshwa eMassmart sifanele:
• Sivumelane ngokuphelele nayo yonke imigaqo-nkqubp yoshishino kunye neenkqubo ezimayelana nemiba yemivuzo neentlawulo,
• Sivumelane ngokuphelele nayo yonke imithetho nemiqathango esebenzayo emayelana nemiba yemivuzo neentlawulo.
• Sixele nobuphi na ubugwenxa obumayelana nokuhlawulwa kunye neeyure zokusebenza okanye ezinye iimeko ezisisiseko zengqesho okanye imigaqo-nkqubo ngokuthi sisebenzise Inkqubo Yonxibelelwano loMnyango Ovulekile okanye ngokuqhagamshelana nekomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart.
Bubugwenxa kumthetho wabasebenzi kunye nakumgaqo-nkqubo kaMassmart ukuba usebenze ngaphandle kokuhlawulwa okanye umongameli womsebenzi ukuba akucele usebenze ngaphandle kwentlawulo. Ungaze wenze nawuphi na umsebenzi eMassmart ngaphandle kokuhlawulwa.
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
15
Ukungquzulana Komdla
Ngokuqhelekileyo
Sinoxanduva kubo bonke abantu bathu ababandakanyekayo
ekwenzeni izigqibo ezisekelwe ngokungqongqo kumdla
kaMassmart, singajonganga inzuzo yobuqu. Ukungquzulana
komdla kungavela xa ukugweba kwethu kungaphembelelwa,
okanye kubonakale kuphembelelwa, yinzuzo yobuqu engase
ibekhona. Nokuba yenziwe ngenjongo, imbonakalo
yokungquzulana komdla ingase nje ichaphazele udumo lwakho
(nodumo lukaMassmart) njengongquzulwano lwangenene.
Kufanele sisoloko siqaphela iimeko ezinjalo kuba zingadala
ungquzulwano lomdla kwaye senze konke okusemandleni ethu
ukulunqanda.
Luxanduva lwakho ukuxelela umphathi wakho ngayo nayiphi na
imeko ocinga ukuba yenza, okanye ingenza ungquzulwano
lomdla. Abaphathi bayacelwa bazise imicimbi enjalo
kwingqwalasela yekomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart
ukuze bazokucetyiswa. Kwakhona ungaqhagamshelana
nekomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart okanye nangayo
nayiphi na imibuzo onganayo. Ungquzulwano lomdla lungavela
ngeendlela ezohlukeneyo. La macandelo alandelayo abonise
ezinye zezinto ezinokwenzeka.
Ukonga imali
Unoxanduva lokuqinisekisa ukuba imisebenzi yakho buqu
yezemali ayingquzulani noxanduva lwakho kwinkampani.
Ungquzulwano lomdla wemali lungenzeka xa ukugweba kwakho
kungaphembelelwa, okanye kubonakale kuphembelelwa,
kukuzuza imali buqu okunokuthi kwenzeke.
Imizekelo yongquzulwano lokonga imali yile:
• Umdla wemali kumnikezeli ngeempahla kuMassmart, ukuba umqeshwa ubandakanyeka ngqo okanye hayi ngqo kushishino lwethu nomnikezeli ngeempahla lowo.
• Ukufumana imbuyekezo buqu esuka kumnikezeli ngeempahla ukuba umqeshwa ubandakanyeka ngqo okanyi hayi ngqo kushishino lwethu nomnikezeli ngeempahla lowo.
• Ukusebenzisa iinkcukacha zenkampani eziyimfihlo ukuze
uzuze buqu.
Ukongeza, ubunini beempahla ezigcinwe ngumgqatswa
ezinexabiso lentengiso elidlula kwi-1,000,000 kufuneka
buxelwe ngembalelwano kwikomiti yeenqobo
ezisesikwenieMassmart. Ikomiti yeenqobo
ezisesikwenieMaasmart iza kuqgqiba ekubeni ingabe
ungquzulwano okanye into ebonakala ngathi lungquzulwano
ikhona na kwaye lufanele lusingathwe njani.
Ingqesho yangaphandle
Abaqeshwa kufuneka baphephe ingqesho okanye umdla
wangaphandle ongadala, okanye ubonakale udala
ungquzulwano lomdla. Umzekelo, abaqeshwa abaphetheyo
abasebenzela umgqatswa oko kubonwa njengongquzulwano
lomdla. Abaqeshwa abangaqashwanga isigxina bafanele
baqonde kuqala kubaphathi babo phambi kokuba bathathe
umsebenzi womgqatswa ukuze agqibe ekubeni ungquzulwano
lomdla lukhona na. Imiba efanele ukuthathelwa ingqalelo
ingaquka ukufana kwezikhundla kunye noxanduva lomsebenzi.
Ngokufanayo, abaqeshwa abanako ukusebenzela umnikezeli
ngeempahla ukuba banefuthe (ngqo okanye hayi ngqo)
kwiimveliso zomnikezeli ngeempahla okanye ushishino
lomnikezeli ngeempahla noMassmart.
Abaqeshwa bangenza okanye basebenze kwishishini elisecaleni
ukuba oko akudali ungquzulwano lomdla kumsebenzi wabo
waseMassmart. Oku kuthetha ukuba ishishini elisecaleni
malingaphazamisani noxanduva lwakho lokuba ngumqeshwa
eMassmart, imeko yesikhundla sakho njengomqeshwa ifane,
uzuze ngokusebenzisa iimpahla zikaMassmart, unikezele
ngeemveliso kuMassmart okanye uthethe kakubi ngoMassmart.
Xa unombuzo mayelana nokuba ingaba ingqesho yangaphambili
inokwenzeka ibe lungquzulwano lomdla kusini, qhagamshelana
nomphathi wakho okanye ikomiti yeenqobo
ezisesikwenieMassmart.
Ingqesho Edlulileyo
Ungquzulwano lomdla lungakhona xa umqeshwa
owayesebenzela uMassmart etsalela umnxeba kwindawo
owayesebenza kuyo okanye enefuthe kuyo ngexesha
esaqashwe eMassmart. Ukuba umqeshwa owayeka ube ligosa
eWalmart, ungquzulwano lungakho kungakhathaliseki indawo
elalisebenza kuyo igosa elo.
Xa umqeshwa owayekayo ethatha isikhundla kumnikezeli
ngeempahla okanye endaweni yomnikezeli ngeempahla,
uMassmart akazukwenza shishino nalo mqeshwa
kangangonyaka kulandela ukohlukana kwabo ukuba lo
mqeshwa oyekileyo usingatha icandelo loshishino
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
16
awayesebenza kulo okanye enefuthe kulo. UMassmart
akazukwenza shishino namagosa ayekayo kangangonyaka,
kungakhathaliseki icandelo elalisebenza kulo igosa elo. Ikomiti
yeenqobo ezisesikwenieMassmart inokuthi,
ngokusebenzisana neenkokheli eziphezulu zoshishino, bagqibe
ekubeni elinye ixesha elohlukileyo lingavunyelwa ngengqiqo
phantsi kweemeko ezithile. Lonke ungquzulwano
olukhankanyiweyo kufuneka lungeniswe ngaphambi
kwekomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart ukufumana
uluvo olubhaliweyo.
Ubuhlobo Buqu Nabanikezeli ngeempahla
Abaqeshwa abafanelanga babe nobuhlobo buqu okanye
ubuhlobo nabanikezeli ngeempahla ukuba ubuhlobo obo buza
kunika ingcinga yokuba bufaka ifuthe kushishino. Sikholelwa
ukuba ubuhlobo bethu nabanikezeli ngeempahla busekelwe
kwizenzo zoshishino eziyimpumelelo, ezilungileyo, kwaye
ezisemthethweni. Ukhetho lwabanikezeli ngeempahla kufuneka
lwenziwe ngokweziseko zokhetho olungenacala kuquka,
ubulungisa, umgangatho, ixabiso, uthutho, ukubambelela
kwiishedyuli, ukufaneleka kweemveliso, ukugcinwa kwayo
yonke imithombo elungileyo yonikezelo ngeempahla kunye
nezenzo neenkqubo zikaMaasmart zokuthenga impahla.
Ukhetho lwabanikezeli ngeempahla lufanele lwenziwe ngendlela engakhethi cala.
Kufanele siphathe abanikezeli ngeempahla bethu ngentlonipho,
ngokulungileyo kunye nentembeko. Kufanele singathathi ithuba
elingafanelekanga ngakubanikezeli beempahla bethu
bakaMassmart. Kufanele silindele abanikezeli ngeempahla
bethu balandele zonke iimfuneko ezisemthethweni
ezisebenzayo ukwenza ushishino lwabo, kwakhona sivumelane
nemigangatho yabanikezeli beempahla bethu.
Xa ucinga ukuba ungathathwa njengokuba unobuhlobo
obungalunganga obusondeleyo nomnikezeli ngeempahla,
okanye ubonakale ufaka ifuthe loshishino kumnikezeli
ngeempahla, yazisa ikomoti yeenqobo Ezisisiseko eMassmart.
Izipho & Neziyolo
Ukwamkela naluphi na uhlobo lwezipho kunye neenkonzo
zeziyolo kungadala ungquzulwano, okanye ukubonakala
kongquzulwano, phakathi komdla wobuqu kunye noxanduva
lobuchule. Isiko likaMassmart kukuba ungaze wamkele naluphi
na uhlobo okanye iinkonzo zeziyolo ezisuka kumnikezeli
ngeempahla, ongase abangumnikezeli ngeempahla, i-arhente
karhulumente okanye nawuphi na omnye umntu
obandakanyekayo umqeshwa anesizathu sokukholelwa ukuba
ufuna ukuba nefuthe kwizigqibo zoshishino okanye
intsebenziswano. Abaqeshwa kwakhona kufanele bangamkeli
naluphi uhlobo lwesipho okanye ibhaso elisuka kumthengi
mayelana nomsebenzi owenziwe ngumqeshwa kumaziko
weMassmart, ngaphandle kokuba kuyimfuneko yomgaqo-
nkqubo wendawo okanye kazwelonke.
Sifanele singamkeli naziphi iimpahla eziphiwe uMasmart
ngabanikezeli ngeempahla ngenjongo yokonyusa ingxowa-mali
kusenzelwa imibutho yesisa okanye imibutho esebenza
ngokungajonganga nzuzo. Sifanele kwakhona singaze sicele,
sifumane okanye sivumelane nabanikezeli ngeempahla
abanikezela ngamalizo egameni likaMassmart. Ngaphezulu,
abaqeshwa bafanele banganikezeli ngoluhlu lwabanikezeli
beempahla bethu kwimibutho ephila ngesisa ngeenjongo
zokonyusa ingxowa-mali.
Umgaqo-nkqubo wethu malunga nezipho neenkonzo zeziyolo
isuka kwiinqobo zethu zokungafihli nto kunye nokungakhethi
cala kunye nakwimithetho-siseko yethu yokugcina amaxabiso
aphantsi. Ngenxa yokuba izipho ezinjalo kunye neenkonzo
zeziyolo zisandisa ixabiso lokwenza ushishino, sizama ukunceda
abanikezeli ngeempahla bethu ngokuthi singalindeli izipho
kunye neenkonzo zeziyolo abanokuthi benze inkcitho ngazo
kwabanye abathengi. Njengenkampani ekumazwe amaninzi,
sifumanise ukuba singahlangabezana neemeko apho izenzo
zangaphakathi kulo mazwe zingenzeka. Ikomiti yeenqobo
ezisesikwenieMassmart iza kuhlola ezi meko ngokwesehlo
ngasinye.
Xa uqala ubuhlobo obutsha boshishino, qinisekisa ukuba bonke
ababandakanyekayo banolwazi lomgaqo-nkqubo wethu
omayelana nezipho kunye nezenzo zeziyolo. Kwamanye
amazwe apho ukunika izipho kulisiko nesithethe, ufanele
ucacise lo mgaqo-nkqubo ngokuphucukileyo kubanikezeli
ngeempahla bethu kunye nabathengi, ingakumbi phambi
kwamaxesha eholide, ukuze umelane kakuhle
nokulindelekileyo.
Hayi, Enkosi.
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
17
ZIBUZE…
Kufanele usoloko usazi ukuba isenzo sokwamkela isipho okanye
ibhaso kungathathwa kanjani nguwonke wonke, ngabanye
abanikezeli ngeempahla okanye abanye abaqeshwa. Xa
usebenza namashishini angaphandle, ufanele uzibuze: “Eli
shishini lingandibonelela ngesipho okanye ibhaso ukuba
bendingaqashwanga nguMassmart?’’. Ukuba impendulo
ngu’hayi’ okanye ayivakali, sukusamkela isipho okanye ibhaso.
Ngamaxesha athile kuba namathuba okungenzeki ukubuyiselwa
kwesipho okanye kwenze iintloni. Ngalo mathuba anqabileyo
isipho sifanele siphathwe ngendlela elungileyo kwaye
engakhethi cala enganiki wena buqu inzuzo, okufana nokuphisa
ngaso kumbutho ophila ngesisa. Ufanele ngoko nangoko uxelele
umphathi wakho nekomiti yeenqobo ezisesikweni eMassmart
malunga nasiphi na isipho onikele ngaso okanye osifumene xa
usiva ingathi eso sipho singaba bubugwenxa kumgaqo-nkqubo
wethu. Xa unayo nayiphi na imibuzo malunga nezipho kunye
neenkonzo zeziyolo, ufanele ufune uncedo kumphathi wakho
okanye ikomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart.
Ubuhlobo buqu nabanye abaqeshwa
KwaMassmart sifuna ukugcina imeko yengqesho apho
abaqeshwa bezakusebenza ngempumelelo kwaye bafezekise
ngokwamandla abanokwenza ngawo. Sonke sinoxanduva
lokuba sidale imo yengqesho enentembeko kunye nentlonipho
kwaye sidale imo yengqesho enempumelelo.
Ungquzulwano lomdla lubakhona xa uphethe umntu ozalana
naye, onobuhlobo ngesondo naye, okanye ubuhlobo
obusondeleyo. Ubuhlobo bokuzalana buquka obu bulandelayo:
ukuzalana ngegazi, ukwamkelwa njengowosapho, obomtshato,
obokusebenzisana kwekhaya, nobunye obusemthethweni.
Izizalwane ziquka abalingane, abantwana, abazali, abazalwa
kunye, oomakhulu/tatomkhulu, okanye abazukulwana, kunye
nabani na olilungu lekhaya lakho okwangoku, nokuba
niyazalana okanye anizalani. Kwakhona bungaquka obunye
ubuhlobo buqu obusondeleyo obufana nabazali abamele
umntwana kodwa hayi abegazi. Nokuba oku ukwenza
ngokulungileyo, ubuhlobo bakho kunokwenzeka buthathwe
njengobunefuthe ekugwebeni kwakho. Oku kungonzakalisa
umoya wenkuthalo kwaye kuphazamise ukusebenza
ngempumelelo endaweni yengqesho. Ngoko ke, awunako
ukongamela ngqo okanye hayi ngqo naliphi na ilungu losapho
okanye nawuphi na umqeshwa onobuhlobo buqu obusondeleyo,
othandana naye okanye onobuhlobo besondo naye. Oku kuquka
iimeko apho unganako ukufaka ifuthe kwimimiselo
nemiqathango yengqesho yaloo mqeshwa okanye loo mqeshwa
anganako ukufaka ifuthe kwimimiselo nemiqathango yengqesho
yakho.
UMassmart uzabalazela ukuncothula ubuhlobo buqu obuthi
buphazamisane nokwenza umsebenzi okanye obunokuthi
buquke ukuhlutshwa. Ufanele ucele isikhokhelo kumphathi
wakho okanye ikomiti yeenqobo ezisesikweni eMassmart, okanye
uqhagamshelane nekomiti yeenqobo ezisesikweni eMassmart
nanini na xa umba omayelana nobuhlobo buqu uvela.
KwaMassmart sifuna ukugcina imeko yengqesho apho
abaqeshwa bezakusebenza ngempumelelo kwaye
bafezekise ngokwamandla abanokwenza ngawo
Iimpahla zikaMassmart
Sinoxanduva kubantu bethu abangabanini-zabelo lokuba
sisebenzise izakhiwo kunye neempahla zikaMassmart
ngeenjongo zoshishino kwaye singazivumeli zisetyenziselwe
naluphi na uhlobo lwenzuzo buqu. Unoxanduva lokugcina
iimpahla zikaMassmart eziphantsi kolawulo lwakho kwaye
uthathe amanyathelo anengqiqo ukuzikhusela ebuseleni,
ekusetyenzisweni kakubi, ekulahlekeni, ekonakaleni okanye
ekonakalisweni ngenjongo. Xa kuvunyelwa ngumthetho,
abaqeshwa abanakulindela ubumfihlo ngokusetyenziswa
kwezixhobo zonxibelelwano zikaMassmart, ezifana ne-imeyile
okanye ilizwi lomyalezo emnxebeni. UMassmart unelungelo,
kwaye ubeka esweni izixhobo zonxibelelwano, kuquka
isiqulatho kunye nokusetyenziswa kwezo zixhobo.
Eli shishini lingandibonelela ngesipho
okanye ibhaso ukuba bendingaqashwanga nguMassmart?
Ukubuza umbuzo okanye ukuxela ubugwenxa, qhagamshelana ne-Massmart Ethics Line kule nombolo 0800 20 32 46 eMzantsi Afrika okanye uthumele i-imeyile ku-Massmart@ethics-line.co.za. Malunge neminye
imimandla, jonga umva wale- Code of Ethical U-Massmart ukunqanda ngokungqingqwa ukuxhatshazwa kwabasebenzi abathe banika ingxelo ngenkxalabo yabo. Iingxelo zingenziwa ngokungavezi iinkcukacha zomntu
okanye ngobumfihlo. U-Massmart uzakuziphatha zonke iingxelo ngobumfihlo.
18
Indawo yengqesho engenatywala & Neziyobisi
Ndiye ndacelwa ukuba ndenze uvavanyo lweziyobisi ngaphambi kokuba ndamkele ukonyuselwa kwisikhundla sokuphatha. Ingaba oku sisiqhelo?
Xa kuvunyelwa ngumthetho, abafake izicelo zomsebenzi
bangahlolelwa iziyobisi njengenxalenye yenkqubo
yokuqashelwa isithuba esithile okanye phambi kokwamkela
ukonyuselwa kwisikhundla sokuphatha. Nawuphi umntu ofake
isicelo somsebenzi othe wafunyaniswa esebenzisa iziyobisi
ezingekho mthethweni akanakuqeshwa okanye onyuselwe
kwaye ukuqeshwa kwakhe kungamiswa. Ukongeza, uMassmart
angafuna ukuba uvume ukwenziwa uvavanyo lweziyobisi, xa
kuvunyelwa ngumthetho wendawo osebenzayo, kulandela
ukulimala okuthile ngexesha lomsebenzi okanye xa kukho
izizathu ezinengqiqo ezikrokrisa ukuba uphantsi
kweempembelelo zeziyobisi.
Ukhona umntu endingaya kuye ndifune uncedo xa ndinengxaki yotywala okanye iziyobisi?
UMassmart ubonelela abaqeshwa ngoncedo olufumaneka
Ngohlelo lwentlalo-ntle yabaqeshwa (Employee Wellness
Programme), ebonelela abasebenzi ngofikelelo kwiinkonzo
zokolulekwa okanye ukugqithiselwa xa ehlangabezana nengxaki
yokusetyenziswa kweziyobisi notywala. I-Employee Wellness
Programme ifumaneka iiyure ezingama-24 ngosuku, iintsuku
ezisi-7 ngeveki, ku-0800 004 770 ukufumana inkxaso
ngomnxeba.
Ndichophela iintlanganiso zeqela ezithi ziququzelelwe nguMassmart apho kuye kubekho utywala. Ndingasela utywala xa ndikwezo ntlanganiso?
Ngemvume efunyenwe ngaphambili kwigosa elilawulayo
leCandelo okanye isikhulu seshishini secandelo elo eliququzela
lo ntlanganiso, utywala bungakhona kwezinye iintlanganiso
eziququzelelwa yinkampani. Abaqeshwa abakwiminyaka
eselungelweni lokusela bangasela kule micimbi.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
1
Ukuthintelwa koCalucalulo noKuhlutshwa
Kwigumbi leti, omnye wabaqeshwa undibize ngegama elingenantlonipho elimayelana nohlanga lwam. Ndifanele ndenze ntoni?
Xela esi siganeko ngoko nangoko kubaphathi
ngokusebenzisa Inkqubo yoNxibelelwano
ngoMnyango Ovulekile, okanye
uqhagamshelane nekomiti yeenqobo
ezisesikwenieMassmart.
UMphathi weSebe usoloko esenza iintetho ezimalunga nokuba ndibukeka kakuhle kangakanani, nto leyo endenza ndizive ndingakhululekanga. Ndifanele ndenze ntoni?
Siyakukhuthaza ukuba uxelele lo mntu ayeke loo
mkhwa. Xa uziva ungakhululekanga ukuthetha
naloo mntu, okanye ukuba loo mkhwa
uyaqhubeka, xela oku ngoko nangoko
kubaphathi ngokusebenzisa Inkqubo
yonxibelelwano ngomnyango ovulekileyo,
okanye uqhagamshelane nekomiti yeenqobo
ezisesikweni eMassmart.
Ingaba ikhalenda yam yedesika eneengcinga eziqhelekileyo nezihlekisayo malunga nesondo ilungile emsebenzini?
Hayi. Ingamcaphukisa omnye umntu
emsebenzini. Ukuba uyathandabuza nangayiphi
na indlela, ngoku ke yisuse ikhalenda
emsebenzini.
Ugxa wam emsebenzini usebenzise igama elicaphukisayo kum entlanganisweni. Ndifanele ndenze ntoni?
Thetha phandle uxelele loo mntu ukuba uziva
ungakhululekanga. Amanye amagama
ayacaphukisa jikelele kodwa amanye awanjalo.
Ugxa wakho usenokuba akazi ukuba amagama
asenokucaphukisa komnye umntu. Nawe
ungasebenzisa Inkqubo yonxibelelwano
ngomnyango ovulekileyo, okanye
uqhagamshelane nekomiti yeenqobo
ezisesikweni eMassmart.
Ukuziphatha okungalunganga
Umthengi uyaqhubeka ukundibiza ngamagama amabi ngexesha eme kumgca wokuba ndimncede. Ndifanele ndenze ntoni?
Qhagamshelana nelungu labaphathi okanye
Ummeli weCandelo Labasebenzi kwivenkile
yakho.
Umvuzo Neeyure zomsebenzi
Umphathi wam undicele ukuba ndiqokelele iinqwelo zempahla rhoqo emva kwemini endleleni yam xa ndisiya emotoweni yam. Ingaba oku kuvumelekile?
Hayi. Ufanele uxelele umphathi wakho ukuba
sele uphumile emsebenzini kwaye bubugwenxa
kumgaqo-nkqubo wenkampani ukuba usebenze
emva kokuphuma emsebenzini. Kwakhona
ufanele uxele lo mba kubaphathi ngokusebenzisa
Inkqubo yonxibelelwano ngomnyango
ovulekileyo, okanye uqhagamshelane nekomiti
yeenqobo ezisesikweni eMassmart.
Ungquzulwano loMdla
Kamva nje ndonge imali kuhlelo lwengxowa-mali. Ingxowa-mali ingonga imali kumgqatswa okanye umnikezeli ngeempahla. Ingaba oku bubugwenxa?
Ukuba awunalawulo oluthe ngqo kwiqhinga
lokonga imali, ngoko ke hayi, ayibobugwenxa.
Omnye umntu undixelele ukuba andinakuba ngumnini-zabelo zomnikezeli ngeempahla. Ingaba oku kulungile?
Mhlawumbi. Izithintelo kukuthi ungangabinawo
nawuphi na umdla wemali othe ngqo
kumnikezeli ngeempahla onefuthe ngqo okanye
hayi ngqo kwimimiselo yesikhundla sakho
eMassmart. Akukho zithintelo kumdla wemali
zomnikezeli ngeempahla oneshishini
ongenafuthe kulo.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
2
Ndisanda kuba yinxalenye kaMassmart kwaye ndingumnikazi weempahla ezikumgqatswa ophambili ezixabisa ngaphezu kwe-R1,000,000. Ndingazithengisa ezi mpahla?
Ufanele udandalazise olu lwazi kumphathi
wakho nakwikomiti yeenqobo
ezisesikwenieMassmart. Ikomiti yeenqobo
ezisesikwenieMassmart iza kucebisa malunga
nalo naluphi na ungquzulwano lomdla.
Kunenkampani yekontraka endenza ishishini nayo njengenxalenye yesikhundla sam kwaMassmart. Bandibuzile ukuba ikhona na injineli endiyaziyo abangayiqesha. Unyana wam ufundile kwaye angathanda ukusebenzela le nkampani. Ndingamthumela unyana wam azofuna isikhundla?
Hayi. Noxa inkampani yekontraka iye yafuna
izincomo zakho, oku kungabonakala ingathi
usebenzisa isikhundla sakho eMassmart
ukufumanela unyana wakho umsebenzi. Oku
kungalungquzulwano lomdla olungabekela
phantsi udumo lwakho njengommeli ka
Massmart.
Ummelwane wam ngomnye wabanikezeli ngeempahla. Uye wandimema mna nosapho lwam siye kumbhiyozo osekuhlaleni. Oku ingaba lungquzulwano lomdla ukuba siye saya kulo mbhiyozo?
Ayibobugwenxa ukuya kumbhiyozo, ukuba nje
umbhiyozo uvulelwe abamelwane kwaye
umenyiwe kuba ungummelwane, hayi ngenxa
yesikhundla sakho eMassmart. Khumbula
ukuzibuza: Ukuba omnye umnikezeli
ngeempahla okanye abanye abaqeshwa
bayayazi le meko, ingaba ingabonakala ngathi
ndibeka phambili ummelwane wam
njengomnikezeli ngeempahla, okanye
umnikezeli ngeempahla ebezama ukukufaka
ifuthe?
Iqela lam liza kuchophela uqeqesho oluququzelelwa ngumnikezeli ngeempahla ukufunda ngemveliso entsha eyaziswa ngumnikezeli ngeempahla. Umnikezeli ngeempahla uthe emnye umntu uzakufumana i-T-shirt mahala ngokuba sichophele uqeqesho. Singazamkela ezi-T-shirts?
Kuba i-T-shirts zisuka kubanikezeli ngeempahla
kwaye azinxulumananga nemveliso okanye
nokuqonda ngemveliso, iqela alifanelanga
lamkele ii-T-shirts. Yala ngokuphucukileyo
kumnikezeli ngeempahla ii-T-shirts kwaye
umcacisele ngemigangatho yezipho kunye
nezenzo zeziyolo.
Ndiye ndacelwa ndithethe phambi kweqela kwintlanganiso eququzelwe ngumnikezeli ngeempahla. Umnikezeli ngeempahla uzibophelele ekubhataleni zonke iindleko zezithethi zonke. Kulungile ukuba umnikezeli ngeempahla abhatalele ezi ndleko?
Hayi. Ngenxa yobuhlobo bethu nomnikezeli
ngeempahla, uMassmart nguye ofanele abe
noxanduva lwezi ndleko ezimayelana nale
ntlanganiso.
Ndisebenza kwicandelo lezemali kwaye ndafumana isipho semini yokuzalwa kumhlobo osenyongweni oqeshwe ngumnikezeli ngeempahla zokudlala eMassmart. Ndingasamkela isipho?
Kwindima yakho, awunafuthe ngqo okanye hayi
ngqo kubuhlobo boshishino nomnikezeli
ngeempahla, ngoko ke ayibobugwenxa
ukwamkela isipho kumhlobo wakho.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
21
Kusisithethe ukuba umnikezeli ngeempahla anikezele ngeziselo, ezifana neekofu, iiti okanye iziselo ezinganxilisiyo nezinye ezifana namaqebengwana kwintlanganiso zoshishino okanye amatyelelo kwizakhiwo zabo. Ndingawamkela la maqebengwana?
Ungawamkela amaqebengwana aqhelekileyo
afana nekofu, iziselo ezinganxilisiyo okanye
amaqebengwane amancinci. Kodwa,
awufanelanga wamkele ukutya neziselo
ezizakucingelwa ukuba sisidlo.
Umnikezeli ngeempahla uzibophelele ekundinikeni amatikiti amabini okuya kwiNdebe Yehlabathi ukuba ndibhatala imalana kuzo. Ndingawathenga la matikiti?
Hayi. Nangona ungabhatala imalana yamatikiti,
asenokungabonisi ixabiso elililo lentengiso.
Ezinye iindawo ziyakuvumela uwathengise
kwakhona amatikiti kwaye ungakwazi ukwenza
inzuzo xa uwathengisile. Oku kungathathwa
ngokuba sisipho sodumo kuba ukufumana
ithuba lokuchophela umcimbi ositheleyo ofana
neNdebe Yehlabathi ayiyo nto efikelelekayo
kuwonke wonke.
Iimpahla zikaMassmart
Ndisoloko ndifuneka ndithathe uhambo emsebenzini wam – Ndingasebenzisa ilaptop yomsebenzi ukujonga iakhawunti yam yebhanki ngexesha ndikuhambo?
Ewe, ukuba nje ayiphazamisani nokwenza
kwakho umsebenzi wakho.
Umphathi wam undixelele ukuba xa ndiseluhambeni nelaptop yam, ndingayiphatha kwinqelo moya. Ingaba oku kuyimfuneko ngenyani?
Ewe. Xa useluhambeni nelaptop yomsebenzi,
ufanele uyiphathe kwinqwelo moya.
Awufanelanga uyingenise nomthwalo wakho.
Kuyimfuneko ukukhusela ilaptop ebuseleni,
ukulahleka, ukusetyenziswa kakubi okanye
kumonakalo kunye nolwazi eluqulathileyo.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
22
Ukhuphiswano oluhle & Nentsebenziswano entle
Sizinikezele ukuvumelana nalo naluphi na ukhupiswano,
intsebenziswano entle kunye nemithetho echasene
nokungathembeki esebenza kushishino lwethu ehlabathini
jikelele. Le mithetho inceda ukukhusela ukhuphiswano, yenze
kubekho iintengiso ezivulekileyo, kwaye iphucule imveliso,
inguqulelo kunye nexabiso kubathengi. Imigaqo-nkqubo yethu
kunye namanyathelo zibonisa umdla wethu ekukhuthazeni
ukhuphiswano oluvumelana nayo yonke imitheto esebenzayo
yokhuphiswano nenkcaso yokungathembeki,
kwanokuzibandakanya kwiintengiso ezinyanisekileyo
nezichanekileyo kunye nezenzo zeentengiso. Ngokwenza oko,
siza kuzabalaza njengenkampani kwaye siqhubeke sinceda
abathengi bethu kwihlabathi lonke bonge imali kwaye baphile
ngcono. Qhagamshelana nesebe lezomthetho ukufumana
iinkcukacha ezikhethekileyo zemithetho esebenzayo ukufuna
icebo.
Ukungabina ntembeko ngenjongo
Ukuzabalazela ukugqwesa kuthetha ukuqhuba ushishino lwethu
ngobulungisa obuphezulu kwaye singaze siluqhube okanye
sizibandakanye kwizenzo ezikhohlisayo, ezingenantembeko
okanye ezobuqhophololo. Ezi zenzo aziphelelanga nje
ukungabikho sesikweni, kodwa zingaba bubugwenxa
kumthetho. Ufanele usingathe indawo yakho yoshishino
ekhethekileyo ngendlela engenabumfihlo ngolona hlobo.
Kwakhona ufanele ukhuthaze imo yengqesho exhasa igalelo
labaqeshwa bakho kwaye esekelwe kwiinqobo ezisesikweni
zenkampani yethu kunye neenkolo zethu. Izenzo
zobuqhophololo okanye zokungathembeki zinethuba elikhulu
lokwenzeka kwiimo apho kungekho iindlela ezaneleyo zolawulo
okanye ukulindela izinto ezingenakufezekiswa.
UMongameli waseMzantsi Afrika ukusukela ku1994 – 1998,
n e s i r h u l u m e n t e
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
23
Ubulungisa ngezimali & Nobalo zimali olungahambi kakuhle
UMassmart ufuna ubalo oluthembekile noluchanekileyo kunye
nengxelo yeenkcukacha zemali ukuze enze izigqibo zoshishino
ezineembophelelo. Zonke iincwadi zezimali, amaxwebhu kunye
neeakhawunti kufuneka zibonise ngokuchanekileyo udluliso
lwemali kunye neziganeko. Kufanele zivumelane nemithetho
siseko evunyiweyo jikelele yezibalo kunye neendlela
zikaMassmart zolawulo lwangaphakathi. Akukho xwebhu
okanye ncwadi kaMassmart emayenziwe ngobuxoki nangesiphi
na isizathu. Akukho akhawunti yengxowa-mali okanye iimpahla
kaMassmart eza kuqalwa nangeyiphi na injongo, ingakhange
idandalaziswe okanye ibhaliswe.
Urhwebo lwangaphakathi
Kunxamnye nomthetho ukuthenga okanye uthengise isitokhwe
okanye ezinye iimpahla ngokusekelwe kwizinto eziphathekayo,
iinkcukacha ezingezizo ezikawonke wonke okanye iinkcukacha
zangaphakathi. Iinkcukacha zangaphakathi yiyo nayiphi into
ephathekayo, iinkcukacha ezingezizo ezikawonke athi umongi
wemali onengqiqo acingele ukuba zibalulekile xa esenza isigqibo
sokonga imali. Imizekelo eqhelekileyo iquka iintengiso
zamaxesha athile okanye iinkcukacha zeenzuzo kaMassmart
Holdings Limited okanye abancedisi bakaWalmart U.S.,
UWalmart kuzwelonke okanye inkampani yonke phambi kokuba
udandalazise kuwonke wonke iinkcukacha ezinjalo, uqikelelo
lweenzuzo ezizayo okanye ilahleko okanye umba wesiganeko
esibalulekileyo ofana nomanyano olungekaqosheliswa,
utshhitsho kwimo yokusebenza okanye utshintsho kubaphathi
abaphezulu.
Kwakhona kunxamnye nomthetho ukuba nonxibelelwano
okanye ukulumkisa abanye ngeenkcukacha zangaphakathi
ukuze bakwazi ukuthenga okanye bathengise izabelo okanye
ezinye impahla ngokusekelwe kwezo nkcukacha. Ukuba
unolwazi lwazo naziphi na iinkcukacha zangaphakathi
ngoMassmart, uWalmart okanye neyiphi na enye inkampani,
kuquka abanikezeli ngeempahla bethu okanye oogxa bethu
kushishino, unesithintelo sokurwheba ngqo okanye hayi ngqo
okanye ulumkise abanye ukuba barhwebe ngezabelo okanye
ezinye iimpahla zalo nkampani. Ezi zithintelo zifanayo zisebenza
nakowuphi na umntu ohlala ekhayeni lakho okanye
oxhomekeke kuwe ngemali, kunye nakulo naliphi na iziko
okanye iakhawunti yeempahla esenokuba ikulawulo lwakho.
Njengabaqeshwa bakaMassmart, sifanele sonke sikhumbule
oku:
• Ungaze uthenge okanye uthengise izabelo okanye ezinye iimpahla nakweyiphi na inkampani xeshikweni unolwazi lwangaphakathi lwalo nkampani.
• Ungaze wenze isincomo nakubani na uba athenge okanye athengise izabelo okanye ezinye iimpahla nakweyiphi na inkampani xeshikweni unolwazi lwangaphakathi lwalo nkampani.
• Ungaze undandalazise ulwazi lwangaphakathi malunga noMassmart okanye uWalmart nakubani na ongaphandle kuMassmart (kuquka amalungu osapho), ngaphandle kokuba olo lwazi luye lwabhengezwa kuwonke wonke okanye ngaphandle kokuba eso sibhengezo siye savunyelwa lisebe lezomthetho kwaye, kwiimeko ezinjalo, kuphela emva kokuba isebe lezomthetho likwazisile ukuba amanyathelo afanelekileyo sele ethathiwe ukuthintela ukusetyenziswa bugwenxa kolwazi.
• Dandalazisa ulwazi lwangaphakathi kubantu abaphakathi kuphela xa kusekelwe kwimfuneko yokwazi.
• Ungaze uqale ukulungiselela ngokungalunganga amaxabiso eentengiso, okanye usasaze amarhe okanye ulwazi olububuxoki malunga neentengiso.
• Ungaze uthenge okanye uthengise izabelo zikaMassmart okanye uWalmart xeshikweni ithuba lorhwebo livaliwe ukuba ufanele ube kwithuba lorhwebo, njengoba kuchaziwe Kumgaqo-nkqubo kaMassmart wezimali okanye imigaqo-nkqubo enxulumeneyo.
• Ukuba unayo nayiphi imibuzo okanye iinkxalabo ngorwhebbo lwangaphakathi, jonga umgaqo-nkqubo kaMassmart wezimali okanye uqhagamshelane nesebe lezomthetho okanye ikomiti yeenqobo ezisesikweni eMassmart.
• Urhwebo Oluthintelwayo lwePracticesor
Asiyi kuba yinxalenye yayo nasiphi na isenzo esijonge
ekuthinteleni urhwebo okanye sikhuthaze ukwala ukwenza
ushishino nabathengi, amalungu okanye abanikezeli ngeempahla
nakweliphi na ilizwe apho oko kwala kungaba bubugwenxa
kumthetho osebenzayo. Ukuba ufumanisa ukwala ukwenza
ushishino okanye naluphi na unxibelelwano mayelana nokwala
okunjalo, qhagamshelana nesebe lezomthetho.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
24
Ukungathembeki ngenjongo
Umfelandawonye worwhebo lweshishini uye waqhagamshelana nam mayelana nokuthatha inxaxheba kuphando lokuthelekiswa komgangatho wamalungu omfelandawonye wabo. Oku kubonakala ngathi yindlela elungileyo yokufumana ulwazi malunga nabagqatswa bethu. Ndingathatha inxaxheba?
Akukho nto ibheke ecaleni ngokuthatha inxaxheba
kwimisebenzi yokuthelekisa umgangatho kwishishini. Nangona
kunjalo, oku kungaze kusetyenziswe njengendlela yokufumana
ulwazi oluyimfihlo malunga nabagqatswa.
Isebe lethu linabaqeshwa abanininzi abasilelayo kuqeqesho lwabo lwe intanethi. Ukuphepha ukugqithisela kumphathi wam ingxelo elibazisekileyo, ndingacela ugxa wam waseofisini abenzele olu qeqesho ndize ndixoxe ngomxholo walo nogxa wam ngexesha lentlanganiso yeqela lethu?
Hayi. Ukucela ugxa wakho waseofisini achophele uqeqesho
lweintanethi esikhundleni sabanye abaqeshwa akuzuba sisenzo
sokungathembeki ngenjongo nje kuphela, kodwa isikhokhelo
somphathi esinxamnye neenqobo ezisesikweni. Oku kungabeka
phantsi ubulungisa bakho, kunye nobulungisa bogxa bakho
eofisini noogxa bakho bomsebenzi abafanele bachophele olu
qeqesho lweintanethi. Ukongeza, uqeqesho lweintanethi
lusetyenziselwa ukuqinisekisa ukuba abaqeshwa bethu
baqeqeshwa ngokuchanekileyo ukusingatha iimeko ezithile
abangathi bahlangabezane nazo emsebenzini wabo okanye
kwindawo yengqesho. Ukuba awuvumeli oogxa bakho
basemsebenzini bachophele uqeqesho lwabo abafanele
balenze, kunokwenzeka ukuba ubeka emngciphekweni, abo
baqeshwa, abathengi kunye nenkampani.
Ndifake isicelo somnye umsebenzi eMassmart. Imfuneko yomsebenzi sisidanga saseNyuvesithi. Sendizakusigqiba isidanga sam kwiinyanga ezimbalwa. Ndingaxela kwiCV yam ukuba ndinesidanga?
Hayi. Kufanele unyaniseke ngeengxelo zemfundo yakho xa
ufuna umsebenzi. Ukuxela ubuxoki ngemfundo yakho, amava
omsebenzi okanye imvume sisenzo sokungathembeki
ekungenzeka sibeke inkampani yethu emngciphekweni
kananjalo inikeza ithuba elingalunganga kwinkqubo
yokukhethwa komntu ofake isicelo somsebenzi.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
25
Ukunqanda ucalucalulo Nokuhlutshwa
Umphathi wam uthe ngenxa yobunzima bokufikelela kwiibhini eziphezulu kwigumbi elingemva, sifanele sikhankanye kwisistimu ukuba ukuhlolwa kweebhini kwenziwe, kodwa ngenyani, khange kwenzeke. Ndifanele ndenze ntoni?
Into ecetyiswa ngumphathi wakho ukuba
uyenze kukuxoka ngohlolo lweebhini,
okungesosenzo nje sokungathebmeki, kodwa
singase sibe nobungozi kushishino lwethu.
Ngokungenzi uhlolo lweebhini kakuhle,
kungenzeka ukuba uchaphazela izinga
leenkonzo zabathengi evenkileni kunye
nokuchaphazela amandla wevenkile ukugcina
amazing achanekileyo estokhwe. Ngaphezulu,
umphathi wakho ukucele ukuba wenze isenzo
esingathembekanga. Ufanele ukuxele oku
kubaphathi ngokusebenzisa inkqubo
yonxibelelwano yomnyango ovulekileyo
okanye uqhagamshelane nekomiti yeenqobo
ezisesikweni eMassmart.
Intembeko ngezimali
Umphathi wam undixelele ukuba mandehlise iimpahla ezininzi ziye kuziro, kodwa ndizishiye kwishelifi zizokuthengiswa kuba oku kuza kunceda ‘’uluhlu lwethu leempahla’’. Ingaba oku kwamkelekile?
Hayi. Ukulungiselela amaxabiso
ngokungalunganga ayikuko nje
ukungathembeki, kodwa kungachaphazela
iinzuzo zevenkile. Ukuba uyalelwa ukuba wenze
oku, xela oku kwikomiti yeenqobo ezisesikweni
eMassmart ngoko nangoko.
Ugxa wam womsebenzi osecaleni kwam uthi ulungiselela ulwazi lwethu lweziomali ukuze ‘’iinyanga zethu ezintle’’ zincede ‘’inyanga zethu ezimbi’’. Ingaba oku kungayingxaki.
Ukulingiselela ngokungalunganga iiakhawunti
kunye nezibonelelo ayikuko nje
ukungathembeki ngenjongo, kodwa kukwayiyo
nenkxalabo yobulungisa ngezimali kwaye
kunganeziphumo ezinobuzaza, kubuqu
nakwinkampani. Ufanele uxele oku kwikomiti
yeenqobo ezisesikweningoko nangoko.
Urhwebo lwangaphakathi
Ndinolwazi lwangaphakathi olusuka kumthengisi obhengezwe phandle malunga nemveliso emangalisayo entsha ezakuqaliswa yinkampani. Ndingazithenga izabelo zala nkampani ezibhengeziweyo?
Hayi. Naziphi na izabelo ezithengwe okanye
ezithengiswe ngokusekelwe kwizinto
eziphathekayo, ulwazi olungelulo olukawonke
wonke ithathwa njengorhwebo
lwangaphakathi.
Ndingakhuthaza umhlobo azithenge?
Ukukhuthaza abanye bathenge izabelo
kungathathwa kananjalo njengorhwebo
lwangaphakathi kwaye yaziwa ngesiqhelo
ukuba ‘’kukulumkisa’’. Umhlobo uza kuba
netyala lokurhweba ngaphakathi, ukuba
uthenge izabelo ngokusekelwe ekumlukiseni
kwakho kwaye uza kuba netyala lokurhweba
ngaphakathi ngokuthi ulumkise, noxa
ungathenganga naziphi na izabelo kwizabelo
ezibhengeziweyo zenkampani.
Izenzo Zorhwebo Olunezithintelo
Ndixelelwa ukuba ndale ukusebenzisana nomnye wabanikezeli ngeempahla kuba benza ushishino kwelinye ilizwe. Ndingala ushishino nalo mnikezeli ngeempahla?
Noxa izithintelo ngamanye amaxesha zibekwa
kumazwe athile nakubantu abathile, kungcono
ngamaxesha onke ukuthetha nesebe
lezomthetho okanye lesivumelwano phambi
kokuthatha naliphi na inyathelo xa uthe
wayalelwa ukuba wale ukusebenzisana
nomnikezeli ngeempahla othile okanye ilizwe.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
26
Inkcaso Yorhwaphilizo
UMassmart ukholelwa kwiintengiso ezilungileyo,
ezikhululekileyo nezivulekileyo. Kwakhona sikholelwa
ekukhuthazeni ulawulo olulungileyo. Asikunyamezeli ukunyoba,
urhwaphilizo okanye naluphi na uhlobo lwesenzo esinxamnye
neenqobo ezisesikweni.
Imo yethu ngeenzuzo ezingalunganga izinzile – kungakhathliseki izenzo zangaphakathi okanye izithethe, okanye umonakalo kushishino lethu.
UMassmart ngokungqingqwa uthintela nabani na omele
uMassmart nokuba ngqo okanye hayi ngqo, ukuba enze okanye
amkele unyobo okanye iintlawulo ezingalunganga. Umgaqo-
nkqubo wehlabathi wenkcaso yorhwaphilizo uyasithintela
ekuhlawuleni, ekuboneleleni, nasekugunyaziseni imali (okanye
nantoni na enexabiso) ekufakeni ifuthe ellingalunganga
nakubani na. Oku kusebenza nakwiintlawulo ezenziwa
ngokusebenzisa omnye umntu onganxulumananga
noMassmart, njengomntu omele uMassmart. Isithintelo sethu
siquka kwakhona iinzuzo ezincinci okanye ezingephi ezifaka
ifuthe elingalunganga emntwini. Imo yehtu ngeenzuzo
ezingalunganga izinzile — kungakhathaliseki izenzo
zngaphakathi okanye izithethe, okanye umonakalo kushishino
lwethu.
Sifanele siluphephe unxibelelwano negosa likarhulumente,
umqeshwa wenkampani elawulwa ngurhulumente okanye
umbutho wezopolitiko ongabonakala ungalunganga. Oku
kuquka nabani na owenza umsebenzi karhulumente okanye
osebenzela nawuphi na urhulumente nakweliphi na inqanaba
(umzekelo, igosa eligunyazisa irhafu, amalungu omkhosi okanye
wogcino mthetho), umbutho wezopolitiko okanye uququzelelo
(kuquka abaqeshwa abangabhatalwayo), umbutho kawonke
wonke kuzwelonke (umzekeko, Ibhanki Yehlabathi) okanye
ishishini elilawulwa ngurhulumente okanye elikarhulumente
(umzekelo, abaqeshwa beshishini elilawulwa ngurhulumente,
iinkampani zombane, izibhedlela, njalo njalo). Ikontraka neziko
elilawulwa ngurhulumente okanye uluntu jikelele ifuna imvume
ebhalisiweyo yangaphambili esuka kwisebe lezomthetho kunye
nemvume esuka kwiqela lesivumelwano senkcaso
yorhwaphilizo.
Ufanele uxele nabuphi na ubugwennxa okanye izicelo zokunyoba.
Ukufumana isikhokhelo esithe vetshe ngalo mba, qhagamshelana
neqela lesivumelwano senkcaso yorhwaphilizo, okanye ikomiti
yeenqobo ezisesikweni eMassmart.
Ikumkani yaseRoma ukusuka ngo-AD 161 ukuya ku-180,
(AD 121 – 180)
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
27
Inkcaso Yokusebenzisa imali ngamaqhinga
Sizinikezele ukuvumelana ngokupheleleyo nayo yonke
imithetho esebenzayo echasene nokusetyenizswa kwemali
ngamaqhinga kwihlabathi lonke. Amanye amazwe anemithetho
ekufanele siyithobele emayelana nokuxelwa kwemali ezinkozo
okanye olunye udluliso lwemali olukrokrisayo.
Qaphela ezi zenzo zilandelayo:
• Iintlobo zeentlawulo ezinxulumene nokusetyenziswa kwemali ngamaqhinga ezifana: nemiyalezo yemali emininzi, umthwalo wentengo yeemvliso esezihlawulelwe, ezifana namakhadi ezipho okanye izixa ezikhulu zemali edluliswayo.
• Umthengi okanye omnye umntu obandakanyekayo othandabuzayo ukunikezela ngeenkcukacha ezigcweleyo, onikezela ngeenkcukacha zobuxoki okanye ezikrokrisayo okanye uxhalabile ukuphepha iimfuneko zengxelo okanye zokugcinwa kwamaxwebhu.
• Udluliso lwezimali olungaqhelekanga ngaphakathi kwezwe okanye ngaphandle olubonisa izenzo zentlondi okanye ezobuqhetseba.
• Ukumisa ngandlela yimbi udluliso lwezimali ukuphepha iimfuneko ezithile, ezifana nokwenza udluliso lwemali oluninzi esisixa esingaphantsi komlinganiselo wesixa esixelwayo.
• UMassmart umisele imithetho malunga neentlobo zemali ezamkelekileyo. Ukufumana isikhokhelo esithe vetshe ngalo mba, nceda uqhagamshelane nesebe lesivumelwano. .
Igunya lengqesho
Sizabalazela ukuba ngabahlali abalungileyo bezoshishino.
Ekugqibeleni asiyi kuqasha, sifune ukuqesha, okanye sidlulisele
ngomrhumo, nabani na ongagunyaziswanga ngokomthetho
ukusebenza elizweni apho afuna khona ingqesho. Luxanduva
lwethu ukuhlola, ukungqinisisa kwaye sibhale isazisi kunye
nokugunyaziswa kwengqesho yomqeshwa ngamnye omtsha,
kuquka abaqeshwa abathunyelwe ukusebenza kwamanye
amazwe angengawo awabo. Sinoxanduva lokungqinisisa
kwakhona ukufanelekela ukuqhubeka nengqesho yomqeshwa
ngamnye ngokufuna amanye amaxwebhu xa ugunyaziso
lomsebenzi wokuqala luphelile.
Bonke abantu esibaqashayo, okanye esibhathumela
kumsebenzi wamazwe ngamazwe angengawo lawo abasuka
kuwo, kufuneka banikezele ngamaxwebhu abo achanekileyo
kunye nokungqinisiswa kogunyaziso lokusebenza elizweni abaza
kuqeshwa kulo.
Ngokuvumelana nemithetho yokufudukela kwelinye ilizwe,
kubalulekile ukuba silandele imigaqo-nkqubo yethu emalunga
nenkcaso yocalucalulo ngengqesho ngokusekelwe kwilizwe
asuka kulo, okanye ukuba ngumhlali okunokwenzeka okanye imo
yokuba ngumhlali. Sifuna zonke iiarhente zengqesho, iikontraka
kunye nabanye esenza nabo ushishino bavumelane ngokugcwele
nayo yonke imithetho yokufudukela kwelinye ilizwe.
Uxanduva kokusingqongileyo, Impilo & Nokhuseleko kwindawo yengqesho
Sonke sifanele sisebenze njengabaququzeleli bokusingqongileyo
kwaye sikhathalele ukhuseleko nentlalo-ntle yabaqeshwa
bethu, amalungu, abathengi kunye neengingqi zokuhlala.
Uxanduva lokusingqongileyo
UMassmart uzinikezele ekuqhubeni ushishino lwakhe ngendlela
enoxanduva lwezentlalo kunye nelilungileyo. Sizimisele
kukhuselo lokusingqongileyo kunye nogcino lobutyebi bethu
bendalo. Sinoxanduva kananjalo lokuvumelana nayo yonke
imimiselo nemiqathango esebenzayo kokusingqongileyo. Olu
xanduva sisiseko esingundoqo sokuzinikela kwethu kugcino
lokusingqongileyo. Sonke sifanele senze ngokulungileyo
mayelana nemicimbi yokusingqongileyo ukuqhubela phambili
injongo yethu yokunceda abantu baphile ngcono kunye
nokuqinisekisa ihlabathi elingcono kwizizukulwana ezizayo.
Impilo & Ukhuseleko
UMassmart uzinikezele ekukhuseleni impilo nokhuseleko lwabo
bonke abaqeshwa, abathengi kunye neengingqi zokuhlala kuba
sinenkathalo yentlalo-ntle yomntu ngamnye. Ukwenza
ushishino lwethu nogkuvumelana nayo yonke imithetho
yempilo nokhuseleko kubaluleke kakhulu kubaqeshwa bethu
kunye neengingqi zokuhlala esenza kuzo ushishino.
Njengabaqeshwa bakaMassmart, sifanele njalo sivumelane
nayo yonke imithetho nemigaqo-nkqubo esebenzayo yezempilo
nokhuseleko kwaye singaze sibethe ngoyaba inkxalabo malunga
nempilo nokhuseleko. Ukwenza ngokulungileyo kwiimeko
zempilo nokhuseleko kubaluleke kakhulu kwinjongo yethu
yoshishino yokubonelelo ngemeko yentengo nengqesho
ekhuselekileyo.
Xa unemibuzo malunga nemicimbi yokusingqongileyo okanye
ukhuseleko, nceda qhagamshelana nesebe lesivumelwano
okanye ikomiti yeenqobo ezisesikweni eMassmart.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
28
Ukhuseleko lweeMveliso & noKutya
KwaMassmart, ukhuseleko lweemveliso kunye nokutya
kungaphezulu kokuba lilungelo eliphambili okanye imfuneko
engumqathango, ziyinxalenye yesiko lethu. Njengabaqeshwa
eMassmart, sifanele sivumelane nayo yonke imithetho
esebenzayo yokhuseleko lweemveliso nokutya kunye
nemiqathango yonke imihla yoshishino lwethu. Kubanikezeli
ngeempahla abangamawaka kuzwelonke, sibone ukuba
sinoxanduva lokuqinishekisa ukuba abanikezeli ngeempahla
bethu bancamathela ngokungqongqo koko kulindelweyo,
kwimithetho nakwimiqathango yokhuseleko lweemveliso kunye
nokutya. Ukuba unayo nayiphi na imibizuo okanye iinkxalabo
mayelana nokhuseleko lweemveliso kunye nokutya kananjalo
nemiqathango neemfuneko ezisebenzayo kwindawo yakho
yoshishino, qhagamshelana nesebe lesivumelwano okanye
ikomiti yeenqobo ezisesikweni eMassmart.
Ukukhusela Iinkcukacha Zobuqu & noShishino
Kushishino lwethu lwemihla yonke sinokuhlangabezana
nenkcukacha zobuqu okanye zoshishino lwabaqeshwa,
abathengi, abanikezeli ngeempahla, amalungu, kunye
nenkampani yethu. Luxanduva lwakho ukukhusela ezi
nkcukacha ngokwemithetho esebenzayo kunye nemigaqo-
nkqubo yethu, equka ukugcinwa kweemfuneko zamaxwebhu
ethu kunye neenkolo zenkampani yethu.
Iinkcukacha zingaba zeziphathekayo (ezisemaphepheni okanye
zibe ngobuxhakaxhaka bekhompyutha). Ufanele uqokelele
kuphela okanye ukhusele iinkcukacha zoshishino ezifunekayo
ukwenza umsebenzi wakho. Ufanele uphathe ezi nkcukacha
ngokhuseleko ngokwexesha ezifanele zihlale zisebenza ngalo
kwaye uvumelane neemfuneko zokuphatha amaxwebhu
eMassmart. Iinkcukacha zenkampani eziyimfihlo zahlulwe
ngokweendidi ezintathu zeenkcukacha: ezona zinobuzaza
kakhulu (ukhuseleko olungqongqo), ezinobuzaza (ukhuseleko
oluphakathi) nezo zingenabuzaza (ukhuseleko olusezantsi).
Imizekelo yeendlela ongakhusela ngazo iinkcukacha
ezinobuzaza kakhulu okanye ezinobuzaza iquka:
• Ukufikelela kwiinkcukacha ngeenjongo zoshishino kuphela.
• Ukwabelana ngeenkcukacha nabanye abaqeshwa ngeenjongo ezisemthethweni kuphela.
• Ukuthintela ufikelelo olungagunyaziswanga (umzekelo, ukutshixela iinkcukacha ezinobuzaza kakhulu).
• Ukubuyisela kuMassmart zonke iinkcukacha ezinobuzaza kakhulu nezinobuzaza kunye neziphi na ezinye iimpahla zikaMassmart ekupheleni kwengqesho.
• Xa kungekho mfuneko yokugcina iinkcukacha ezingoshishino
kwaye kungekho bango ngeenjongo ezisemthethweni, zitshabalalise ngokuzifaka kwisicoli maphepha okanye umgqomo oyimfihlo, ungaze uzilahle emgqomeni wenkunkuma.
Ukongeza kukhuseleko lwethu lweemfihlo zoshishino,
ngumgaqo-nkqubo wethu ukuhlonipha iimfihlo zorhwebo
lwabanye.
Xa ukholelwa ukuba uneenkcukacha eziyimfihlo zenkampani
ezifanele kwabelwane ngazo ngaphandle kwenkampani, funa
imvume kumphathi wakho, isebe lezomthetho, ikomiti
yeenqobo ezisesikweni eMassmart okanye isebe lesivumelwano
ngaphambi kokuba wabelane ngeenkcukacha.
Iimfihlo zorhwebo ngumzekelo weenkcukacha zoshishino
esimele sizikhusele. Ekulandeleni ukuzabalazela ukugqwesa siye
satyala uphuhliso lweesistimu, iinkqubo, iimveliso, iinkqubo
zoshishino kunye nobuxhakaxhaka bekhompyutha — iimfihlo
zethu zoshishino — ezithe zasenza inkokheli kwishishini
lweevenkile eziliqela kwaye isinike ugqweso kukhuphiswano.
Zonke iimfihlo zorhwebo zizinkcukacha ezinobuzaza kakhulu
kwaye funeka zigcinwe zikhuselekile. Ukongeza ekukhuseleni
iimfihlo zethu zoshishino, ngumgaqo-nkqubo wethu
ukuhlonipha iimfihlo zorhwebo lwabanye. Akukho mqeshwa
makadandalazise iimfihlo zorhwebo leenkampani esithi senze
nazo ushishino okanye iinkampani bebezisebenzela
ngaphambili.
Bonke abaqeshwa kufuneka baqinisekise ukuba ukusebenzisa
kwabo amajelo eendaba akubeki engozini ubumfihlo beemfihlo
zoshishino eMassmart, iinkcukacha ezinobuzaza kakhulu okanye
iinkcukacha zoshishino ezinobuzaza.
Iinkcukacha zobuqu babathengi, amalungu, abanikezeli
ngeempahla kunye nabathengisi kufuneka nazo ziphathwe
ngokhuseleko. Ungafikeleli okanye uqokelele iinkcukacha
ezinjalo ngaphandle kokuba zifunelwa ukwenza umsebenzi
wakho kwaye xa uyalelwe kuphela ngumphathi wakho. Xa
ukrokrela ukuba kungabakho ubugwenxa ngezo nkcukacha
zobuqu, yazisa ilungu labaphathi, iSebe lezabasebenzi okanye
ikomiti yeenqobo ezisesikwenieMassmart. Phatha iinkukacha
zempilo yabaqeshwa ngenkathalo efanayo.
Amasebe athile ngaphakathi kwinkampani yethu
angabanemithetho ekhethekileyo yobumfihlo okanye iinkqubo.
Kufuneka sifunde, siqonde kwaye sihlale sinolwazi
lweenkcukacha ezisebenza kwiindawo zethu ezithile zoshishino
nakwimisebenzi yethu. Ngaphezu koko, kufanele nje silandele
iimfuneko ezifanelekileyo zokuphatha amaxwebhu. Ukuba
unemibuzo mayelana neemfuno zokugcinwa kwamaxwebhu
ezisebenza kwindawo yakho yengqesho, nceda qhagamshelana
nesebe lesivumelwamo ukuze bakuncede.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
29
Izenzo zikaRhulumente kunye nezoPolitiko
Iikontraka zikaRhulumente kunye neMibuzo Kufanele singangeni nakweyiphi na ikontraka okanye
isivumelwano nequmrhu likarhulumente elikhoyo nangayo
nayiphi injongo ngaphandle kwemvume ebhaliweyo kuqala
esuka kwisebe lezomthetho kunye nelesivumelwano senkcaso
yebuqhetseba. Oku kuquka ngokukhethekileyo ukwamkela
ixabiso, iikontraka okanye iodolo zokuthenga iimveliso
neenkonzo. Ukusilela ukulandela le mfuneko kunganesiphumo
sokuthi uMassmart abe namatyala amakhulu esivumelwano
kunye neentlawulo ezinxulemeneyo.
Kufanele ngoko nangoko uxele yonke imibuzo esuka
kumaqumrhu karhulumente okanye abaphandi kumphathi
wakho okanye uqhagamshelane nesebe lomthetho. Yonke
imibuzo esuka kumaqumrhu karhulumente kunye nabaphandi
kufuneka iphendulwe ngokuchanekileyo nangokupheleleyo.
Ukubandakanyeka kwezoPolitiko
Ukuthatha inxaxheba kwinkqubo yopolitiko ngaphandle
kwendawo yengqesho kunye nangaphandle kweeyure
zomsebenzi iyabukeka. Ungenza amagalelo asemthethweni
eengxowa mali zobuqu kwizenzo zopolitiko. Nceda qaphela
ukuba uMassmart akazukunika mbuyekezo yezo zenzo
ngaphandle kokuba kufunwa ngumthetho. Ingxowa mali
yoshishino ayizukunikezelwa kubagqatswa bezopolitiko,
amaqumrhu okanye imibutho ngaphandle kolwazi
olukhankanyiweyo kunye nemvume ebhaliweyo yesebe
lemicimbi yeshishini eMassmart. Awukwazi ukusebenzisa
isikhundla sakho somsebenzi okanye imanyano yenkampani
ngokunxulumene nezenzo zopolitiko zobuqu bakho ngaphandle
kokuba olo lwazi lufunwa ngumthetho.
Urhwebo lwamazwe angaphandle
Onke amazwe alawula urhwebo lwamazwe ngamazwe
angaphandle lodluliso oludibanisa izenzo ezifana nokungena
ngaphakathi kweempahla, ukuphuma ngaphandle kweempahla
kunye nodluliso lwemali. Umzekelo, zonke iimpahla zorhwebo
lwangaphakathi ezingena kurhwebo lwelizwe kufuneka
zigunyaziswe liSebe le-Customs and Excise phambi kokuba
zikhululwe kwaye zihanjiswe kumnikazi wazo. KwiSebe
leCustoms and Excise, impahla yorhwebo iyavavanywa ukubona
ukuvumelana kwayo nemimiselo yangaphakathi elizweni kwaye
ihlolelwe iintlawulo yemirhumo nerhafu, apho zifuneka khona.
Kubalulekile ukuba sonke sithathele ingqalelo lemiba ilandelayo:
• Qinisekisa ukuba uhlolo olucokisekileyo lwazo zonke iimfuneko zemimiselo lwenziwe ngaphambi kokuzama ukungenisa okanye ukukhupha impahla yorhwebo. Iimfuneko zemimiselo zisebenza
Kwimpahla yorhwebo nakumaxwebhu.
• Amaxwebhu afanele aphelele kwaye abe ngachanekileyo, kuquka inkcazo, amaxabiso kunye nabantu ababandakanyekayo kolo dluliso lwazo.
• Ulawulo lwangaphakathi lufanele lumiselwe ukuqinisekisa ukuba isivumelwano nazo zonke iimfuno zemimiselo, kuquka naluphi na uxanduva lokugcina amaxwebhu.
Njengomqeshwa eMassmart, kufanele uziqhelanise nemithetho
nemimiselo emininzi esebenza kumsebenzi wakho, kuquka hayi
kuphela imithetho yorhwebo yelizwe lakho, kodwa imithetho
nemimiselo yawo onke amanye amazwe enokuthi ichaphazele
umsebenzi wakho eMassmart. UMzekelo, abanye
oorhulumente bangasingatha izithintelo ezininzi zorhwebo,
okufana nokuvalwa korwhebo kunye nezohlwayo ngakwinani
elininzi lamazwe, kuquka abahlali bamazwe ngamazwe. Udluliso
olubekelwe abantu abathile kunye nemibutho, okufana
nemibutho yabagrogrisi, abathubelezisi beziyobisi kunye
nokwandiswa kwezixhobo, kuyathintelwa, nangona abo bantu
okanye imibutho zingenakwayanyaniswa nakuphi na ukuvalwa
korwhebo lalo naliphi na ilizwe. Soloko uqhagamshelana neSebe
leSivumelwano phambi kokungena kuthetha-thethwano okanye
udluliso lwamazwe angaphandle.
Iingxelo kooNondaba
Unxibelelwano kule mihla yonxibelelwano loluntu ngeintanethi
(social media) lutshintshe indlela esisebenza nesihlala ngayo. Xa
iziganeko zivela okanye abantu befuna nje ulwazi, ungathathwa
ngokuba nguwe obe ngumthombo wolwazi malunga
nenkampani. Njengokuba uza kube uthetha namalungu osapho,
abathengi kunye nabahlobo, sikhuthaza ukuba wabelane nabo
ngebali likaMassmart. Xa ubuzwa nayiphi na imibuzo kwaye
awuqinisekanga ngeempendulo, nceda qhagamshelana ne-
Massmart Corporate Affairs okanye amacandelo eentengiso.
Ngokuphathelele ekwenzeni iintetho kuwonke wonke kumaziko
ooNondaba afana nomabonakude (TV), izitishi
zikanomathotholo okanye amaphephandaba orwhebo,
uMassmart uneencutshe zonxibelelwano ezibekiweyo
kwicandelo leMassmart Corporate Affairs kunye nakwicandelo
lezentengiso ezijongene nezenzo zonxibelelwano
lwangaphandle. Ufanele uthumele nayiphi na imibuzo kwezi
ncutshe ukuze ziphendule.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
30
Inkcaso yorhwaphilizo
Amapolisa asekuhlaleni kamva nje aye amisa iilori ezisuka kwiziko lethu lothutho mpahla kwaye agrogrisa ngokulibazisa uthutho ngaphandle kokuba umqhubi angabhatala malunga neR100 ezinkozo kwigosa lamapolisa. Ingaba oku kungenzeka?
Hayi. Umgaqo-nkqubo kaMassmart unqanda zonke iiintlawulo
ezingekho sikweni ezinikwa amagosa karhulumente ukufaka
ifuthe inyathelo likarhulumente. Olu thintelo lusebenza kwimali
ezinkozo, izipho okanye ezinye izinto zexabiso. Ufanele uxele le
nto ngoko nangoko kwikomiti yeenqobo ezisesikweni
eMassmart.
Ivenkile ifuna imvume kwisebe lezothutho eMzantsi Afrika. Ivenkile ngokwesiqhelo iye inike amagosa amaninzi asekuhlaleni iimantyi zeholide. Kulo nyaka, umphathi wevenkile ucebise ukuba isipho semali eyiR300 songezwe kwimantyi eza kunikwa intloko yesebe lezothutho. Ingaba oku kungenzeka?
Hayi. Umgaqo-nkqubo awuvumeli ikhadi lesipho kuba iyinto
yexabiso kwaye ngokucacileyo isingisele ekufakeni ifuthe
kwisebe lezothutho. Umgaqo-nkqubo uyazivumela izipho
ezincinci zesiqhelo, ezifana neempahla ezikhuthazwayo
ezinophawu lweMassmart ezinexabiso eliphantsi okanye
elingephi kwaye ezingasingiselanga ekufakeni ifuthe nakubani
na. Noxa kunjalo, inkqubo yokuvunywa kufuneka ilandelwe
ngaphambi kokunikela ngesipho salo naluphi na uhlobo kwigosa
likarhulumente. Ukuba unemibuzo mayelana nokubonelela
ngesipho kulo naliphi na igosa likarhulumente, nceda
uqhagamshelane neqela lesivumelwano senkcaso
yorhwaphilizo okanye ikomiti yeenqobo ezisesikweni
eMassmart.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
31
Inkcaso yokusetyenziswa kwemali ngamaqhinga
Umthengi uyala ukunikezela ngedilesi yakhe ukuze kwenziwe udluliselo lwemali kwelinye ilizwe. Ndingamxela lo mtu ‘’njengokrokrisayo”?
Nawuphi umthengi othandabuzayo
ukunikezela ngolwazi olufunwayo kufanelwe
axelwe njengo ‘krokrisayo’ xa kusenziwa
udluliselo lwemali. Qhagamshelana nelungu
labapathi ukuze likuncede.
Umthengi undibuze ukuba ndingakwazi na ukohlula isambuku semali egqithiswayo ibe zizizaxana ezininzi nto leyo engavakali ilungile. Ndingaqhubeka nolu gqithiso lwemali ngolu hlobo?
Hayi. Ukuba ngenyani lugqithiso lwemali kumtu
omnye okanye indawo enye lufanele lwenizwe
lube lunye. Oku kungathathwa njengo gqithiso
olukrokrisayo okanye olungaqhelekanga kwaye
lufanele luxelwe. Qhagamshelana nelungu
labaphathi ukuze likuncede.
Igunya lengqesho
Ndingaxela abaqeshwa abangagunyaziswanga ukusebenza ukuba baqeshwe ngobuchule yikontraka hayi uMassmart?
Ewe. Sifuna bonke oonokontraka bethu
basebenzise kuphela abaqeshwa
abagunyazisiweyo kumaziko ethu. Xa ukrokrela
ukuba kukho abaqeshwa abangagunyaziswanga,
nceda xelela abaphathi oku ngokusebenzisa
inkqubo yonxibelelwano ngomnyango
ovulekileyo okanye uqhagamshelane nekomiti
yeenqobo ezisesikweni eMassmart.
Ndenze njani xa umqeshwa esiza ezilungiselele ukusebenza kwaye akabonisi bungqina bokugunyaziswa kwengqesho?
Landela imigaqo-nkqubo yelizwe lakho
mayelana nokugunyaziswa kwengqesho. Oku
kuquka ukungqinisiswa kwabaqeshwa abatsha
kunye nabaqeshwa abandwendweleyo
abakwisabelo sokufuduswa emazweni abo
okanye begqithiswa. Umqeshi ufanele aphelise
ingqesho yomqeshwa ongakwazi ukubonisa
ubungqina bokugunyaziswa kwengqesho
kwisithuba sexesha elithile.
Uxanduva kwimo esingqongileyo, impilo kunye nokhuseleko endaweni yengqesho.
Xeshikweni ndisebenza kwigumbi elingemva, ndiqaphele ukuba abaqeshwa babeka iibhokisi okanye iiphalethi phambi komnyango wezongxamiseko, zivale umnyango. Ndixele oku kumphathi wam oye wathi akaboni ngxaki kulo nto kuba zibekwe okwexeshana kwaye ziza kususwa xa iimpahla zikhutshwa zisisiwa kumgangatho weentengiso. Ingaba yingxaki le nto
Ewe. Ukuvala iminyango yezongxamiseko
kubeka engozini abaqeshwa kunye nabathengi
xa kunokubakho imeko yongxamiseko
kwisakhiwo seshishini. Ngaphezu koko,
sisenokuhlangabezana nezohlwayo
ezinokubakhona zeentlawulo ezimalunga
neengozi zokhuseleko ezifana nokuvala okanye
ukutshixa iminyango yezongxamiseko.
Kubaluleke kakhulu ukuba iminyango
yezongxamiseko ifikeleleke ukuze isetyenziswe
ngoko nangoko kwisiganeko somlilo okanye
olunye ungxamiseko. Ufanele uxele olu lwazi
ngoko nangoko kwikomiti yeenqobo
ezisesikweni eMassmart.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
32
Umqeshwa ucelwa ukuba alahle iikhonteyina ezininzi zeekhemikhali zokucoca ezithe zonakala. Uyazi ukuba kuneenkqubo ezimiselweyo zokusebenza ezilawula ukulahlwa kwezinto ezifana nezi ezifanelekileyo, kodwa endaweni yokuzilandela, uthe nje wasusa iikhemikhali kwisakhiwo wazishiya apho ngaphandle. Lo mba ufanele usingathwe kanjani?
Iikhemikhali akufanelanga zigcinwe ngaphandle
kwesakhiwo kwaye zibe zichanabeke kwiimeko
zendalo, ingakumbi xa zonakele. Zingavuza
okanye, ziphelelwe lixabiso, zibe
nokusasazekela kwimo esingqongileyo.
Abaqeshwa bafanele baqinisekise ukuba zonke
iikhemikhali zigcinwa zikhuselekile kwindawo
evunyiweyo eneekhonteyina ezifanelekileyo
ukuze kunqandwe ukuba zisasazeke kwimo
esingqongileyo. Abaqeshwa ngawo onke
amaxesha bafanele balandele iinkqubo
ezimiselweyo zokusebenza ezimayelana nemo
esingqongileyo. Ukuba umqeshwa ufumanisa
ukuvuza okanye ukugcinwa
ngokungafanelekanga kweekhemikhali,
ufanele azise abaphathi ngoko nangoko kwaye
axele olo lwazi kwikomiti yeenqobo
ezisesikweni eMassmart.
Ukukhusela Ulwazi loMntu ngqo kunye nolweShishini
Umqeshwa womnikezeli ngetyala utshate nomnikezeli ngeempahla osebenzisana nabathengi eMassmart. Ndimbonile etsalela umnxeba umyeni wakhe emxelela ngexabiso leemveliso esizithenga kumgqatswa wakhe kushishino. Ingaba oku bubugwenxa.
Ewe. Nangona engenafuthe kwicandelo
loshishino asebenza ngalo eMassmart,
uyafikelela kulwazi oluyimfihlo olungabeka
inkampani yomyeni wakhe endaweni engcono
kunabanye abanikezeli ngeempahla.
Ugxa wakho ngokomsebenzi kutsha nje uye wangenisa isicelo sokuyeka emsebenzini. Ukusukela ngelo xesha, ube thumela nge-imeyile kwikhompyutha yakhe yasekhaya iinkcukacha zoqhagamshelwano zomnikezeli ngeepahla ukuze avule elakhe ishishini. Ingaba obu bubugwenxa?
Ewe. Iinkcukacha zomnikezeli ngeempahla
azigcinileyo umqeshwa ngokwesikhundla sakhe
eMassmart zithathwa njengemfihlo
yenkampani. Akafanelanga azisebenzisele
imizamo yeshishini lakhe. Ufanele uxele oku
kwikomiti yeenqobo ezisesikweni eMassmart.
Umhlobo wam uthe angandinika ulwazi mayelana ngeqhinga eliyimfihlo lentengiso ezayo yomgqatswa kushishino. Ndingalwamkela olu lwazi?
Hayi. Asinamnqweno okanye imfuneko yokwazi
okanye sifunde ngolwazi oluyimfihlo lwezinye
iinkampani.
Umphathi wam uxelele bonke oogxa bam emsebenzini ngemeko yam yempilo xa benditsala umnxeba izolo ndixela ukugula kwam. Ingaba ukwenza oku bubugwenxa?
Ingabubo. Oogxa bakho emsebenzini
abanamfuneko yoshishino yokwazi ngesimo
sempilo yakho. Kwimizekelo emininzi, noxa
kunjalo, olu hlobo lolwazi kwabelwana ngalo
ngenxa yenkathalo enyanisekileyo kunye
nenkxalabo ngawe njengelungu elibalulekileyo
nelixabisekileyo leqela. Thetha nomphathi
wakho umxelele ngenkxalabo yakho. Ukuba
uziva ungakhululekanga ukuthetha nomphathi
wakho, qhagamshelana nomphathi wakho
wecandelo labaqeshwa okanye ikomiti
yeenqobo ezisesikweni eMassmart.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
33
Ndineblog engavezi gama lam endisoloko ndibhala kuyo. Ndingafaka ulwazi endilufundile kwindima yam eMassmart?
Noxa ukufaka ulwazi kwi-intanethi ingaba
yeyona ndlela engcono yokunxibelelana
nabanye, kubalulekile ukuthathela ingqalelo
eminye imingcipheko kunye neembuyekezo
ezibandakanyekayo. Kufuneka uqinisekise
ukuba ugcina ubumfihlo benkampani
obumayelana noMassmart, oogxa bakhe kunye
nolwazi oluyimfihlo lwabathengi, amalungu
kunye nabanikezeli ngeempahla, kunye nolwazi
lwezempilo yabaqeshwa. Ekugqibeleni
unoxanduva lwento oyifaka kwi-intanethi.
Mna nomhlobo wam sisebenza kwisebe elinye. Sobabini sisebenza ngolwazi olunobuzaza. Kamva nje ndifumanise ulwazi oluyimfihlo olungachaphazela indima yakhe. Ingaba ndingabelana naye ngolu lwazi?
Hayi. Noxa nina nobabini ngingabahlobo kwaye
nisebenza kwisebe elinye, anifanelanga nixoxe
okanye nabelane ngolwazi olunobuzaza naye
nabani na ongenamfuneko yokwazi
ngoshishino.
Urhulumente Nezenzo zoPolitiko
Sinommeli osuka kwarhulumente apha ozokuhlola iimveliso zethu zokutya. Ndifanele ndenze ntoni?
Qhagamshelana nomphathi wakho kunye
nesebe lesivumelwano ngoko nangoko.
Qinisekisa ukuba ulandela inkqubo yokwaziswa
malunga nentengiso yakho.
Iqela lam linomdla wokuthenga iimveliso kushishino elilawulwa ngurhulumente. Ndifanele ndenze njani?
Qhagamshelana neqela lesivumelwano
sokuchasana norhwaphilizo kunye nekomiti
yeenqobo ezisesikweniphambi kokuba uthathe
naliphi na inyathelo okanye wenze naziphi na
iimbophelelo egameni leMassmart.
Iqela lam linomdla wokungenisa i=Request for Proposal yokuba libe lilo kuphela elibonelela ngokudla kuhlelo lwendawo yokondla. Kufanele ndenze ntoni?
Qhagamshelane nesebe lezomthetho phambi
kokuba wenze nasiphi isibophelelo kwaye
uxoxe umba norhulumente onike ikontraka
kwiqela elo.
Ndingathanda ukubandakanyeka kwiSigqeba Esilawula iSikolo (SGB). Ingaba ndivumelekile ukuba ndenze oku njengomphathi eMassmart?
Ewe. Ufanele uqinisekise isikhundla sakho no
Massmart kunye neliphi na ifuthe eliyamane
naso ukuba libekelwa ecaleni
ekubandakanyekeni kwakho kwiSGB. Ufanele
kwakhona ube selubala kumphathi wakho
malunga nokubandakanyeka kwakho kwiSGB.
To ask a question or report a violation, contact the Massmart Ethics Line on 0800 20 32 46 in South Africa or Massmart@ethics-line.co.za. For other locations, consult the back of this Code of Ethical
Conduct. Massmart strictly prohibits victimisation against any employee who reports a concern. Reports can be made anonymously or confidentially. All reports will be treated confidential by
Massmart.
34
Urhwebo lwamazwe ngamazwe
Ndikholelwa ukuba enye yeempahla yethu evela ngaphandle kwelizwe iye yahlelwa ngendlela engeyiyo emibhalweni. Nfianele ndenze ntoni?
Qhagamshelana nomphathi wakho kunye
neSebe leSivumelwano ngoko nangoko.
Kunezohlwayo neerhafu kumazwe amaninzi
zokungahlelwa kolwazi lwempahla ezingena
ngaphakathi kwelizwe neemveliso.
Ndixelelwe ukuba omnye wabanikezeli ngeempahla bam omtsha uye wavela kwinto engathi luluhlu lukarhulumente kwaye akufanelanga ndenze ushishino naye. Ndifanele ndenze ntoni?
Qhagamshelane nesebe lesivumelwano ukuze
ufumane isikhokhelo sokuba ungaqhubeka
njani nomba okanye ulungise umba.
Oorhulumente abaninzi bagcina uluhlu
lwamazwe kunye nabantu anokuthi
amashishini angenzi urhwebo nawo.
Ukwenza iintetho kooNondaba
Ndicinga ukuba ivenkile entsha iza kuvulwa ngomhla othile. Ndingatsalela ooNondaba bendawo ndibaxelele malunga nomcimbi omkhulu wokuvula okhoyo?
Ufanele uqhagamshelane nesebe lemicimbi
yoshishino okanye amasebe amacandelo
eentengiso phambi kokuba uqhagamshelane
nooNondaba. Amasebe emicimbi yoshishino
okanye awamacandelo akho eentengiso aza
kukubonelela ngemithombo kunye nolwazi
olusesikweni ongathi wabelane ngalo nabantu
bendawo ohlala kuyo kunye nooNondaba.
Call SMS
Botswana
0800 600 644 BTC 1
1144 1 71119602 1
Mzantsi Afrika Afrika Yonke
32846 +27 72 014 4445
Ghana
233 544 315 491 2 I-imeyile Massmart@ethics-line.co.za
Kenya
0800 722 626 Safaricom 1
Essar & Airtel 2
Iwebhusayithi www.walmartethics.com
Lesotho
80022055 Econet only 1 +2731 571 5488 4
Malawi
847 ZAIN, ACCESS, & TNM 1 80000847 MTL 1
Mozambique
800112233 TDM 1 800 333 312 Vodacom 1
Namibia
0800 003 313 Namibia Telecoms Fixed 1 08191847 Mobile MTC 1
Nigeria +234 708 060 1872 2
+234 809 993 7319 Mobile91
Mzantsi Afrika
0800 203 246 1
All networks
Swaziland
800 7006 SPTC only 1
Tanzania 0800 780026 Airtel 1
Vodacom 2
Tigo 2
Uganda
800100255 UTL only 1
+2731 571 5488 4
Zambia
260-971231250 Airtel only 1
Other networks 2
Rest of Africa +27 31 571 5488 1 Inombolo yasimahla 2 Kusetyenziswa amaxabiso endawo 3 Kusetyenziswa amaxabiso amazwe ngamazwe 4 Amaxabiso ngamazwe ngamazwe aseMzantsi Afrika angasetyenziswa
Iinombolo zonxibelelwano zeenqobo ezisesikweni eMassmart*
Imiiba yobalo okanye uphicotho (jonga ubulongisa ngemali) .......... 23, 25 Ugcino ncwadi oluchanekileyo (Jonga ubulungisa ngemali) ......... 23, 25 Ukuxhaphaza utywala & neziyobisi . . 13, 18 Inkcaso yorhwaphilizo................... 26, 30 Ukuxela okungadaluli gama ................ 10 Inkcaso yentembeko ........................ ...22 Igunya lengqesho .......................... 27, 31 Uqhankqalazo ............................... 23, 25 Ukunyoba ...................................... 11, 26 Ukunyobela ushishino ................... 11, 26 Ulwazi lokhuphiswano ................. 28, 32 Ulwazi oluyimfihlo ................... 28, 32, 33 Ungquzuwano lomdla ......... 15-17, 19–2 Iinkcukacha zonxibelewano .......... 10, 35 Amalungelo oncwadi (Jonga Ukhuseleko lolwazi buqu noloshishino) .................. 28 Ucalucalulo .................................. 13, 20, Ukolulekelelwa ubugwenxa .......... 8, 10 Ukusebenzisa iziyobisi ................... 13, 18 Uxanduva lomqeshwa .......................... 7 Iziyolo ............................................ 16, 20 Uxanduva lokusingqongileyo .. 27, 31-32 Amathuba alinganayo engqesho ........ 13 Ulawulo lorhwebo lwangaphandle ..... 29 Unxibelelwano lwangaphandle (Jonga Ingxelo yooNondaba) ....... 29, 34 Ukuqhuba iintlawulo ........................... 26 Ukhuphiswano ouhle .......................... 22 Ukuphathwa kakuhle .............. 13-14, 19 Usapho ................................................ 17 Ubulungisa ngezimali ...............11, 23, 25 Amaqhinga ........................ 11, 22, 27, 31 Abahlobo ....................................... 16, 17
Izipho ................................... 16-17, 20, 30 Iikontraka zikarhulumente & imibuzo .. 29 Abaxhasi bakarhulumente (Jonga iikontraka zikarhulumente & imibuzo).. 29 Amagosa karhulumente.................. 26, 30 Amabhaso ............................ 16-17, 20, 21 Ukuhlutshwa .......................... 9, 13-14, 19 Impilo .............................................. 27, 31 Izenzo ezinxamnye nomthetho ......... 7, 11 Izityholo ezixelwa ngokukhawuleza ...... 11 Ufuduko ................................................ 27 Imithetho yokuhambisa (Jonga urwhebo lwamazwe ngamazwe) 29, 34 Ukuziphatha okungalunganga ........ 14, 19 Ulwazi lwangaphakathi .................. 23, 25 Urhwebo lwangaphakathi .............. 23, 25 Ukungathembeki ngenjongo........... 22, 24 Urhwebo lwamazwe ngamazwe ..... 29, 34 Uphando .............................................. 8, 9 Ukonga imali kubagqatswa okanye abanikezeli ngeempahla ...................... 15 Ukuququzelela (Jonga Izenzo Zopolitiko) ........................................................ 29, 33 Imithetho yangaphakathi ....................... 5 Uxanduva labaphathi 8 Umnxeba weeNqobo Ezisesikweni zikaMassmart ........................... 10, 35, 36 Ukutya, Ukwamkela/Ukubonelela (Jonga Izipho & Neziyolo) .................... 16-17, 21 Iingxelo kooNondaba ...................... 29, 34 Ukusebenzisa imali ngamaqhinga .. 27, 31 Ukubonelela ngezipho & neziyolo ............................ 16-17, 20, 30 Ubumfihlo beintanethi .................... 28, 33 Imibono ................................................... 9 Ingqesho yangaphandle ........................ 15 Intlawulo yomsebenzi ..................... 14, 19
Ukusebenzisa impahla yenkampani usebenzisela ubuqu ...................... 17, 21 Izenzo zopolitiko ........................... 29, 33 Ubumfihlo ..................................... 28, 32 Ukhuseleko nemveliso ......................... 28 Ulwazi lobunini ............................. 28, 32 Imibuzo malunga nengxelo yeenqobo ezisesikweni .......................................... 5 Ukukhankanya iinkxalabo ................ 9-10 Ukuxela ubugwenxa ..................... 10, 11 Izenzo zorhwebo ezithintelwayo .. 23, 25 Imithetho yemivuzo nemirhumo 13, 19 Ukhuseleko .............................. 27, 28, 31 Ukuhlutshwa ngesondo ................ 13-14 Abanikezeli ngeempahla . 16, 17, 19–21,
25, 32, 34 Udluliso mali olukrokrisayo .......... 27, 31 Iimfihlo zorhwebo ................................ 28 Ukuxhatshazwa ............................. 10, 12 Ubundlongondlongo ............................ 14
37
Ukuzikhulula okokugqibela
Lo mmiselo weenqobo ezisesikweni zokuziphatha unika intshayelelo kuxanduva labaqeshwa, kwaye uhambisana
nengxelo emfutshane yemigaqo-nkqubo ethile. Yinxalenye ebalulekikeyo yokuqeshwa kwakho eMassmart; kodwa,
izimele nje ayijoliswanga ekudaleni ingcinga okanye icebise ikontraka yomsebenzi. Kwakhona ayiquki yonke imigaqo-
nkqubo esebenzayo enkampanini. Ngaphezulu, imigaqo-nkqubo kaMassmart isenokutshintshwa ngokubona kwethu,
ngaphandle kwesaziso, nangaliphi na ixesha. Ingqesho eMassmart isekelwe ekuthandeni komntu apho kuvunyelwa
ngumthetho, oku kuthetha ukuba abaqeshwa bakhululekile ukuba bangafaka isicelo sokuyeka emsebenzini
nangaliphi na ixesha ngesizathu esithile okanye ngaphandle kwesizathu. Ubugwenxa kulo mmiselo weenqobo
ezisesikweni zokuziphatha bunganesiphumo senyathelo lokolulekwa esingafikelela okanye siquke ukuyekiswa
emsebenzini.
Iinkcukacha zonxibelewano neMassmart Ethics
Iinombolo zonxibelelwano zamazwe zingatshintsha
Yiya ku-www.massmart.co.za ufumane uninzi lweenomboo zakamva nje zamazwe xa ufumana ubunzima.
Uhlolo loluhlu xa uqhagamshelana nekomiti
yeenqobo ezisesikwenieMassmart
Iinkcukacha Zonxibelelwano nekomiti
yeNqobo
- Ibango lesenzo esibi osichazayo
- Umhla nexesha lesenzo esibi
- Amagama abantu ababandakanyeka kwisenzo esibi
- Isenzo esibi senziwe njani
- Isenzo esibi senziwe phi
- Ingaba akhona amangqina
Umnxeba Mzantsi Afrika: 0800 20 32 46
Iinombolo ezikhethekileyo zamanye amazwe aseAfrika zidweliswe kumva wolu xwebhu.
Imeyile Massmart@ethics-line.co.za
Iwebhusayithi
www.walmartethics.com
SMS Mzantsi Afrika: 32846
Afrika yonke: +27 72 014 4445
Recommended