View
214
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
1
WyŜsza Szkoła Ekonomii i Informatyki
w Kr akowie
SYSTEM
ZAPEWNIANIA JAKO ŚCI KSZTAŁCENIA
PODRĘCZNIK WPROWADZAJĄCY DLA PRACOWNIKÓW UCZELNI
Uchwała Senatu nr 10/S/2009 z dnia 27 maja 2009 r.
KRAKÓW 2009
2
SPIS TREŚCI CELE SYSTEMU …………………………………………………………………………………….
3
MODEL UCZELNIANEGO SYSTEMU ZAPEWNIANIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA …………..
4
PROCEDURA I. DOSKONALENIE PROGRAMU STUDIÓW OPARTEGO O EFEKTY KSZTAŁCENIA …….......
7
PROCEDURA II. PROCES KSZTAŁCENIA – ORGANIZACJA I DOKUMENTACJA………………………………
13
PROCEDURA III. POLITYKA OCENIANIA I NARZĘDZIA WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA ……….
17
PROCEDURA IV. SYSTEM OCEN OKRESOWYCH PRACOWNIKÓW DYDAKTYCZNYCH ……………………..
26
ZAŁĄCZNIKI ……………………………………………………………………………………
35
ZAŁĄCZNIK 1 PSYCHOLOGIA W BIZNESIE- PRZYKŁADOWA MACIERZ EFEKTÓW KSZTAŁCENIA .......
35
ZAŁĄCZNIK 2 PROJEKT PROMOCJI POSTAW …………………………………………………………………………
37
ZAŁĄCZNIK 3 INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA SYLABUSÓW …………………………………………………..
41
ZAŁĄCZNIK 4 ANONIMOWA ANKIETA ZAJĘĆ …………………………………………………………………
46
ZAŁĄCZNIK 5 KWESTIONARIUSZ HOSPITACJI ZAJĘĆ ………………………………………………………...
48
ZAŁĄCZNIK 6 INSTRUKCJA POWIERZANIA ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH ………………………………………….
50
3
Cele systemu
Prezentowana wersja Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia w WyŜszej Szkole Ekonomii
i Informatyki w Krakowie stanowi rozwinięcie i udoskonalenie systemu przyjętego przez Senat w 2006
roku (uchwała nr 9/S/2006 z dnia 2 marca 2006r.). W szczególności zmiany te dotyczą elementów
związanych ściśle z procesem kształcenia i uwzględniają wymogi wynikające
z Procesu Bolońskiego i w pewnym zakresie stanowią antycypację regulacji, które będą zawarte
w dokumentach konstytuujących Krajowe Ramy Kwalifikacji. Mają one głównie formę procedur
obejmujących cele i narzędzia realizacji.
Celem Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia (SZJK) jest ciągłe doskonalenie procesów
odpowiadających za tworzenie oraz realizację oferty edukacyjnej tak, aby spełniała kryteria prawne,
oczekiwania regionalnego rynku pracy, kryteria wynikające z Procesu Bolońskiego oraz kryteria
innych zewnętrznych jednostek akredytujących uczelnię. Cele SZJK będą realizowane poprzez
monitoring procesów związanych z opracowywaniem i zmianami programów studiów, w
szczególności realizacją zakładanych efektów kształcenia, monitoringiem kadry dydaktycznej, jak
równieŜ doskonalenie samego systemu zapewniania jakości kształcenia.
Fundamentem polityki jakości jest misja ucze ln i i wyn ika jące z n ie j p r io ry te ty
w proces ie kszta łcen ia . To one implikują stosowane procesy, metody i narzędzia Systemu
Zapewniania Jakości Kształcenia. Uczelnia, będąc otwarta na potrzeby lokalnego rynku pracy
wpisuje w swoje działania konsultacje programów nauczania oraz analizę zakładanych i osiąganych
efektów kształcenia z zewnętrznymi interesariuszami.
M I S J A U C Z E L N I
Misja Szkoły została zdefiniowana jako: Kształcenie kadr dla potrzeb lokalnej przedsiębiorczości, w sposób odpowiadający nowoczesnym standardom edukacyjnym, oparty o dobrą współpracę uczelni z otoczeniem zewnętrznym oraz duŜy stopień indywidualizacji studiów i elastyczności względem rynku pracy. Na taki kształt misji wpłynęły głównie uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne. W szczególności
wzięte zostały pod uwagę następujące okoliczności:
-tendencje wys tęp u jąc e na regionalnym rynku pracy, odpowiadające zmianom strukturalnym
w gospodarce w kierunku małej i średniej przedsiębiorczości. Oznacza to, Ŝe w coraz większym stopniu
obecność na rynku pracy będzie się wiązać z samozatrudnieniem - aby być zatrudnionym trzeba być
przedsiębiorczym,
-zapotrzebowanie małych i średnich przedsiębiorstw na specjalistów, mogących spełniać pewną
4
„wi ązkę” funkcj i w sferze zarządzania. Mała firma ma ograniczone moŜ l iwo ści na
zatrudnienie oddzielnie specjalistów do marketingu, finansów, rachunkowości itp.,
-zapotrzebowanie na wiedzę praktyczną, w przeciwieństwie do specyfiki kształcenia w uczelniach
akademickich, w których dominuje kształcenie faktograficzne i pamięciowe. Wynika to w duŜej mierze
z rozmiarów tych uczelni, determinujących kombinatowy model kształcenia, niepozwalający na głębszą
indywidualizację. Taki model nie przygotowuje w wystarczającym stopniu pod kątem
przedsiębiorczości,
-tendencje demograficzne sprawiające, Ŝe w coraz większym stopniu przewaŜać będzie liczba
miejsc, nad liczbą kandydatów na studia. Zaostrzy to konkurencję wśród uczelni w tzw. „zdobywaniu
studentów”. Powstaje problem pogodzenia tych tendencji, z utrzymaniem odpowiedniego progu jakości
zwłaszcza, Ŝe wybory dokonywane przez kandydatów na studia mają jeszcze w duŜej mierze charakter
negatywny, im uczelnia łatwiejsza, tym lepsza.
W ramach nakreślonej misji szkoły sformułowane zostały główne priorytety w procesie kształcenia,
oparte nie o ciągły wzrost rozmiarów uczelni, mierzony liczbą często odległych od siebie
kierunków studiów, lecz specjalizowanie się w określonym obszarze wiedzy ekonomicznej
i informatycznej.
Priorytet 1 - połoŜenie nacisku na wiedzę ogólną i kierunkową, odpowiadającą europejskim
standardom edukacyjnym, stanowiącą podstawę wiedzy specjalnościowej, a takŜe późniejszej
permanentnej edukacji.
Sposób real izac j i: s tabi lna kadra naukowo-dydaktyczna, krajowa i międzynarodowa
współpraca dydaktyczno- naukowa; konferencje naukowe i otwarte wykłady wybitnych specjalistów.
Priorytet 2- tworzenie programów kształcenia specjalnościowego pod kątem potrzeb rynku pracy
i oparcie ich o uczenie rozwiązywania problemów praktycznych oraz umiejętności pracy zespołowej
Sposób realizacji: projekty kształcenia specjalnościowego konsultowane są z radą patronacką uczelni,
składającą się m.in. z przedstawicieli przedsiębiorstw i urzędów pracy; w procesie dydaktycznym
angaŜowani są specjaliści – praktycy; nauczyciele akademiccy ze stopniem doktora legitymują się
udokumentowanym dorobkiem praktycznym; studenci odbywają 4-tygodniową praktykę zawodową
krajową lub zagraniczną.
Priorytet 3 - kształtowanie przedsiębiorczych postaw, umoŜliwiających i warunkujących
aktywność absolwentów na rynku pracy, a następnie aktywną rolę w środowisku pracy lub
w prowadzeniu własnego biznesu.
Sposób realizacji: znaczny udział aktywnych form zajęć, projekty i case study, ćwiczenia w firmie
symulacyjnej, uczelniane centrum wspierania przedsiębiorczości - gdzie świadczona jest
pomoc studentom i absolwentom uczelni w załoŜeniu i prowadzeniu własnej firmy. Organizowane są
takŜe, w ramach biura karier i analiz rynku pracy, warsztaty z zakresu aktywnych form poszukiwania
pracy.
5
Priorytet 4 - pobudzanie wśród studentów społecznej wraŜliwości, skłonności i umiejętności do
kształtowania pozytywnych relacji z otoczeniem wewnętrznym i zewnętrznym.
Sposób realizacji: zajęcia z przedmiotów humanistycznych (psychologia, etyka biznesu), akcje
charytatywne organizowanie przez samorząd studencki, warsztaty z umiejętności „miękkich”.
Priorytet 5 - tworzenie europejskiej przestrzeni rozwoju zawodowego studentów.
Sposób realizacji: praktyki i staŜe w firmach w Anglii, Niemczech, Irlandii, studia zagraniczne
w ramach umów zawartych z uczelniami w Anglii, Austrii, Irlandii, Danii, Słowenii i na Węgrzech,
wymiana studentów i pracowników naukowo-dydaktycznych w ramach programu Sokrates – Erasmus.
Model uczelnianego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia
System zapewniania jakości obejmuje następujące obszary jakości: program i plan studiów,
zarządzanie zasobami ludzkimi oraz zasobami materialnymi (rys. 1).
Rysunek. 1. Obszary jakości
Proces kształcenia w ujęciu cyrkularnym jako przedmiot analizy jakości ilustruje poniŜszy rysunek.
Rysunek 2. Elementy procesu kształcenia
6
Centralnym elementem w procesie kształcenia są efekty kształcenia i program studiów zdefiniowane
zgodnie z wymogami Procesu Bolońskiego, będące pochodną misji uczelni, wymagań przyszłych
Krajowych Ram Kwalifikacji, oczekiwań rynku pracy oraz zainteresowań kandydatów na studia. Proces
kształcenia oparty o efekty kształcenia jest głównym obszarem funkcjonowania SZJK. Elementy tego
systemu ilustruje rys. 3.
Rysunek 3. Elementy systemu zapewniania jakości kształcenia w oparciu o efekty kształcenia.
W procesie kształcenia opartym o efekty kształcenia działaniem „zamykającym” cykl jest
weryfikacja efektów kształcenia. Na system weryfikacji efektów kształcenia składają się dwa
elementy. Poza weryfikacją zakładanych efektów kształcenia w postaci zaliczeń przedmiotów oraz
otrzymywanych punktów ECTS, weryfikacja efektów kształcenia odbywa się równieŜ niezaleŜnie
od kadry dydaktycznej – poprzez róŜne narzędzia monitoringu postępów studentów, system
autooceny, system promujący postawy wynikające z misji Szkoły oraz indywidualny samodzielny
nadzór studenta nad własnym rozwojem poprzez wypełnianie macierzy efektów kształcenia. Te
elementy składają się na wewnętrzną politykę oceniania studentów. Elementy te są równieŜ
narzędziami wprowadzanego na uczelni projektu kreowania postaw studenckich. Narzędzia te będą
opisane w kolejnych punktach SZJK. Drugim obszarem procesu weryfikacji efektów kształcenia są
zewnętrzne akredytacje, opinie o absolwentach na rynku pracy oraz monitoring absolwentów. Pełny
obraz systemu weryfikacji efektów kształcenia ilustruje rysunek 4.
7
Rysunek 4. System weryfikacji efektów kształcenia.
Efekty kształcenia, program studiów, proces nauczania, weryfikacja efektów kształcenia są
ogniwami wzajemnie powiązanymi, a ich realizacja zaleŜy od wielu czynników. SZJK ma na celu
monitorowanie tych elementów i wnioskowanie o zmiany w oparciu o opinie płynące z oceny
poszczególnych ogniw tego procesu. W przedstawionych dalej procedurach zawarte są, w ujęciu
szczegółowym, podmiotowe i instrumentalne mechanizmy SZJK.
8
Procedura I Doskonalenie programu studiów opartego o efekty kształcenia
Celem Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia jest wprowadzenie zmian związanych
z Procesem Bolońskim – co wiąŜe się nie tylko z poprawą jakości zajęć i dostosowaniem ich do
wymagań prawnych czy otoczenia. Z punktu widzenia dydaktyki szczególnie istotna jest sylwetka
absolwenta i jej składowe, czyli efekty kształcenia (rys 5).
Rysunek 5. Składowe sylwetki absolwenta - efekty kształcenia
KaŜdy prowadzący zajęcia jest zobowiązany do ustalenia efektów kształcenia wspólnie
z prowadzącym wykład oraz z kierownikiem zakładu (przykładową macierz efektów kształcenia
przedstawia załącznik nr 1). Istotne jest jednak nie tylko jakie efekty ma osiągnąć wykładowca, ale
dobór metod ich osiągania oraz ewaluacji.
9
Zasada podstawowa Nie naleŜy zakładać efektów, których nie da się realizować czy ostatecznie ocenić!
Zakładamy, Ŝe m i e r n i k i e m s topn ia o s iągn ięc i a o k r eś l o n e go e f e k t u o s ta te c zn ie
j es t o c e n a , brak określonego efektu oznacza odpowiednią ocenę.
W przypadku wiedzy – oczywista jest forma wykładu i egzamin pisemny czy ustny, j a k o
metoda weryfikacji wiedzy. Choć zaleca się by wykład miał dynamiczną formę - zawierał analizy
przypadków, przykłady z praktyki – co daje moŜliwość realizacji innych efektów – w postaci
umiejętności analizy sytuacji czy syntezy wiedzy.
W przypadku efektów w postaci kompetencji czy umiejętności – formy aktywne zajęć muszą być
tak zorganizowane, aby student sam ćwiczył wymagane kompetencje – np. umiejętność pisania
projektów, przeprowadzenia analizy sytuacji, diagnozy czy przygotowania narzędzia badawczego.
Wówczas dobór metod nauczania i oceny jest kluczowy – jeŜeli efektami przedmiotu są praktyczne
umiejętności, wówczas ocena z ćwiczeń, laboratorium czy konwersatorium powinna być istotnym
elementem oceny końcowej (z jaką wagą w ocenie końcowej - ustala prowadzący przedmiot), a forma
zaliczenia powinna być dobrana tak, aby sprawdzać zakładane efekty. JeŜeli efektem ma być
przykładowo umiejętność budowy kwestionariusza, wówczas student moŜe wykonać jako sprawdzian lub
projekt do wykonania budowę lub analizę budowy kwestionariusza czy ankiety – wówczas mamy
dowód na jego umiejętność poprawnej budowy narzędzia, jak i zastosowania wybranych kryteriów do
oceny.
Postawy promowane na uczelni są takim efektem kształcenia, którego nie da się zrealizować
całkowicie w ramach konkretnych zajęć – i nie na kaŜdych zajęciach da się je osiągnąć, a tym bardziej
zmierzyć.
Absolwent po ukończeniu Szkoły powinien być otwarty na szkolenie i dokształcanie, dbać
o jakość posiadanej wiedzy, wykazywać się samokrytycyzmem w podejściu do efektów swojej pracy,
umieć ocenić swoje słabe strony i zaplanować swój dalszy rozwój. Absolwent powinien zauwaŜać te
słabe strony nie tylko w zakresie swojej wiedzy i umiejętności, ale równieŜ powinien być otwarty na
problemy i potrzeby otoczenia. Oznacza to świadomość własnych praw oraz dostrzeganie moŜliwości
zmiany, której moŜna dokonywać w otoczeniu – w środowisku, społeczności, grupie zawodowej.
Oznacza to promocję dbałości o jakość Ŝycia zawodowego, społecznego, ale równieŜ poprzez
poszerzanie świadomości – osobistego.
NaleŜy zwracać uwagę na takie zachowania, które są związane ze stosunkiem do zajęć –
obecność, punktualność, aktywność na zajęciach, korzystanie z literatury źródłowej (zamiast Internetu),
umiejętność oceny własnych kompetencji przez studenta, świadomość poziomu własnego przygotowania,
umiejętność dostrzegania aktualnych problemów i zjawisk, umiejętność zarządzania własnym rozwojem,
czasem, kulturę osobistą studentów itp. Są to dodatkowe kryteria, które mogą być brane pod
uwagę przy zaliczaniu przedmiotów – świadczą one bowiem o posiadaniu określonej postawy. Szerzej
problem postaw opisany jest w „Projekcie promocji postaw”- załącznik nr 2 w części Załączniki.
10
Istotnym elementem jakości jest równieŜ dbałość o:
1. Dokładne ustalenie celu zajęć i kryteriów zaliczenia przedmiotu i podanie ich do wiadomości
na pierwszym wykładzie/zajęciach,
2. Punktualność prowadzącego – która ma być przykładem dla studenta,
3. Sumienność i rzetelność w przygotowaniu zajęć – studenci rozpoznają osoby słabo
przygotowane do zajęć!,
4. Aktualizację literatury przedmiotu,
5. Stosowanie przykładów, case studies, odwoływanie się do doświadczenia,
6. Bycie dostępnym dla studentów – komunikacja e-mailowa, obecność na platformie edukacyjnej.
Program studiów
Program studiów oparty o efekty kształcenia jest „pochodną” szeregu uwarunkowań i czynników
wpływających na proces kształcenia. Czynniki i organy wpływające na kształtowanie programu studiów
przedstawia rysunek nr 6.
Rysunek 6. Podmiotowe i narzędziowe determinanty programu studiów.
Program studiów jest oparty o:
A. Misję uczelni oraz sylwetki absolwenta (efekty kształcenia), stworzone dla poszczególnych
kierunków oraz specjalności,
B. Zewnętrzne regulacje prawne,
C. Wytyczne pochodzące z badań Biura Karier oraz Biura Promocji,
D. Wnioski z konsultacji z Radą Patronacką,
E. Konsultacje z Samorządem Studenckim.
11
A) Sylwetka absolwenta jest opisana dwoma rodzajami dokumentów. Są to Uchwała nr
9/S/2006 z dnia 2 marca 2006 r., dotycząca Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia oraz macierze
kompetencji (przykładowy opis sylwetki z macierzą kompetencji w załączniku nr 1) określające
ogólne i specyficzne kompetencje w ramach wiedzy, umiejętności i postaw. Macierze te powstają i są
weryfikowane przez opiekunów specjalności i powoływane przez nich zespoły robocze oraz
zatwierdzane przez Komisję ds. Jakości Dydaktyki oraz Senat Szkoły. Szczegółowe sylwetki dla
poszczególnych specjalności są opisane w oddzielnym dokumencie.
Sylwetka absolwenta jest jedną z podstaw polityki programowej, macierze kompetencji zaś mają
słuŜyć monitoringowi postępów w nabywaniu kompetencji przez studenta, ze szczególnym
uwzględnieniem postaw. System analizy oczekiwanych postaw oraz metody ich nabywania i
oceny są opisane w dalszej części. Świadomość promowanych przez Szko łę postaw oraz
kompetenc j i , które student moŜe sam monitorować, będąc w posiadaniu dokumentu opisującego
macierz kompetencji dla danej specjalności jest elementem programu budowy postaw studentów.
B) Standardy kształcenia oraz efekty kształcenia są ujmowane w programie studiów. Ponadto kadra
dydaktyczna odpowiedzialna za przygotowywanie sylabusów i ramowych programów studiów jest
sukcesywnie szkolona - poprzez spotkania z Pełnomocnikiem Rektora ds. Systemu Jakości Kształcenia,
spotkania z ekspertami bolońskimi, dostęp do instrukcji wypełniania sylabusów oraz dyskusje
w zakładach dydaktycznych, spotkania ogólnoszkolne dla kadry dydaktycznej. Istotne jest wdraŜanie
podejścia opartego na efektach kształcenia, które jest procesem ciągłym, nie tylko z powodu zmian
w programie nauczania, ale równieŜ ze względu na zmiany w kadrze dydaktycznej. KaŜdy pracownik
dydaktyczny ma równieŜ dostęp i obowiązek zapoznania się z dokumentem opisującym system
zapewniania jakości, w którym opisane są systemy obowiązujące w szkole – dotyczące wymaganej
dokumentacji, przebiegu nauczania, kryteriów oceniania studentów, systemu ocen pracowniczych oraz
metod kreowania postaw studenckich.
C) Biuro Karier w zakresie tworzenia programu studiów jest odpowiedzialne za prowadzenie badań
wśród pracodawców, dotyczących oczekiwanych kompetencji i wymagań oraz za monitoring rynku pracy
przy współpracy z Urzędem Pracy i innymi jednostkami odpowiedzialnymi za monitoring rynku pracy.
Biuro Karier ma moŜliwość wnioskowania zmian w programie. Biuro Karier ma zalecenie tworzenia
okresowych raportów dotyczących oczekiwań rynku pracy. Dział promocji i PR jest zaangaŜowany
w zbieranie informacji i opinii w czasie prowadzenia rekrutacji oraz monitoruje działania konkurencji
i opracowania w zakresie oczekiwań kandydatów.
D) Rada Patronacka. Program studiów jest prezentowany Radzie Patronackiej, która
w ramach przeprowadzanej dyskusji opiniuje program.
12
E) Konsultacje. Do prac nad programem zapraszani są s tudenci , którzy poprzez przedstawicieli
Samorządu Studenckiego mają prawo opiniować i wnioskować zmiany w programie studiów.
Studenci uc zes tn i c zą w pos iedzen iach Sena tu i i nn ych ko mis j ach odpowiedzialnych za
jakość kształcenia.
F) Program s t u d i ó w a n a l i z o w a n y jest przez k o l e g i u m d z i e k ań s k i e o r a z
k o l e g i u m r e k t o r s k i e Zespoły te mają charakter doradczy i są zwoływane przez Dziekana
i Rektora w miarę bieŜących potrzeb, przy czym spotkania te odbywają się dość regularnie. Przegląd
i aktualizacje programów mogą być przeprowadzane na wniosek i przez uczestników tychŜe zespołów.
Projekty zmian w programie studiów opiniowane są przez Komisję ds. jakości dydaktyki, a następnie
zatwierdzane przez Senat.
Rysunek 7. Procedura tworzenia i zmian w programie studiów
13
Działania w zakresie zmian programów WdroŜenie systemu tworzenia programów studiów w oparciu o efekty kształcenia uwzględnia:
a) zmiany w programie, tworzone w oparciu o nowe wytyczne płynące z zakładanych efektów
kształcenia,
b) zmianę dokumentacji opisującej sylwetkę absolwenta,
c) wprowadza macierz kompetencji, która przedstawia zestaw szczegółowych kompetencji
w postaci wiedzy, umiejętności i postaw, na poziomie ogólnym i specyficznym dla
poszczególnych specjalności. W macierzy kompetencji rozróŜnia się równieŜ kompetencje
kierunkowe i specjalistyczne. Macierz daje studentowi moŜliwość kontroli własnego rozwoju.
d) zmianę dokumentacji opisującej program studiów – aktualizacja ramowych programów
przedmiotów oraz zmiana w formie sylabusów szczegółowych zajęć.
Macierz kompetencji daje studentowi moŜliwość kontroli swojej wiedzy i umiejętności, co jest elementem
uczenia postaw – świadomości swojej wiedzy oraz samodzielnego kierowania swoim wykształceniem
w k ierunku uczenia się przez całe Ŝycie. Jest to element systemu uczenia postaw jako kompetencji
generycznych. Student ma moŜliwość kierowania swoją edukacją poprzez uzupełnianie brakujących
kompetencji lub wybór przedmiotów, które pozwolą te kompetencje uzyskać.
Macierze kompetencji dla poszczególnych specjalności powstają i są weryfikowane przez
opiekunów specjalności i powoływane przez nich zespoły robocze oraz zatwierdzane przez Komisję
ds. Jakości Dydaktyki i Senat uczelni. SZJK dąŜy do stworzenia narzędzia interaktywnego, słuŜącego do
zarządzania własnymi kompetencjami.
14
Procedura II.
Proces kształcenia-organizacja i dokumentacja
Proces kształcenia obejmuje zarówno procesy związane z rekrutacją oraz administrowaniem
dokumentacją, jak i sam proces nauczania. Procedury promocji, rekrutacji oraz administrowania
dokumentacją są opisane innymi dokumentami i związane są z identyfikacją wymagań kandydatów na
studia oraz planowaniem, zatwierdzaniem oraz kontrolą przebiegu rekrutacji, za którą odpowiedzialne są
Uczelniana Komisja Rekrutacyjna, Dział Promocji i Reklamy, Biuro Karier i Współpracy Zagranicznej.
Przebieg procesu nauczania i kluczowych ogniw istotnych z punktu widzenia jakości kształcenia pokazuje
rysunek 8.
Rekrutacja
Istotnym elementem procesu kształcenia jest pozyskiwanie kandydatów na studia. Kryteria
naboru określa uchwała senatu i jej załącznik: Warunki i tryb rekrutacji oraz formy studiów na I r ok
studiów w (danym) roku akademickim. O przyjęciu na studia decyduje kolejność zgłoszeń
(w przypadku kandydatów ze „stara maturą” średnia ocen na świadectwie dojrzałości) oraz odbycie
rozmowy rekrutacyjnej prowadzonej przez Komisję Rekrutacyjną.
Rysunek 8. Istotne ogniwa procesu nauczania.
15
Elementy procesu nauczania kluczowe dla jakości to:
a) właściwa obsada kadry dydaktycznej i jej monitoring,
b) opracowanie programów zajęć – w oparciu o program studiów, ramowe programy
przedmiotów, w postaci sylabusów szczegółowych zajęć,
c) dobór metod kształcenia oraz mierników efektów kształcenia i wynikający z tego spójny
system kryteriów ocen studentów,
d) opracowany system archiwizacji prac zaliczeniowych i egzaminacyjnych,
e) system ocen pracowników i kontroli zajęć – w postaci hospitacji i systemu ankiet,
f) wsparcie rozwoju kadry dydaktycznej poprzez szkolenia w zakresie dydaktyki,
przeprowadzanie hospitacji, ewaluacji i weryfikacji efektów.
PoniŜej opisane zostaną procedury i zakres odpowiedzialności za poszczególne ogniwa tego procesu.
Obsada zajęć
Obsada zajęć powinna być zgodna z wymaganiami prawnymi, wymaganiami jednostek
akredytujących oraz potrzebami wynikającymi z programu i zakładanych efektów kształcenia.
Kontrola i monitoring spełniania wymagań określonych w ustawach naleŜy do kilku jednostek
administracyjnych, do których naleŜy: Rektor, Dziekan, Dział Planowania Studiów, Kierownicy
jednostek dydaktyczno-naukowych, Dział Kadr. Są to ogniwa procesu zatrudniania, które mają wgląd
w dokumentację zatrudnianych osób i mogą zgłaszać braki, naduŜycia czy wątpliwości dotyczące
kwalifikacji określonych wymaganiami prawnymi. Kontrola i ocena rozwoju i przydatności kadry
dydaktycznej naleŜy do obowiązków Kadr oraz Komisji ds. Oceny Kadry Naukowo-Dydaktycznej,
powoływanej cyklicznie. Narzędziem kontrolno-oceniającym obsadę i kompetencje kadry jest system
ocen pracowniczych, opisany poniŜej w dokumencie.
Zatrudnienie pracownika na stanowisko nauczyciela akademickiego poprzedzone jest:
a) staŜem dydaktycznym w formie zatrudnienie na podstawie umowę o dzieło,
b) postępowaniem konkursowym lub wnioskiem kierownika zakładu lub dziekana wraz
z za łączoną opinią dorobku dydaktycznego, naukowego i praktycznego, opinią senatu.
W przypadku zatrudniania w oparciu o umowę o dzieło wymagany jest wniosek wraz opinią kierownika
zakładu lub opiekuna przedmiotu. BliŜej kwestia obsady zajęć opisana jest w załączniku nr 6 – instrukcja
powierzania zajęć dydaktycznych.
Opis programu i harmonogramu zajęć
Poszczególne kierunki i specjalności są opisane przy pomocy programów, ramowych kart przedmiotów
oraz sylabusów szczegółowych (rysunek 9). Pracownicy mają dostęp do wzorów dokumentów oraz do
instrukcji w y p e ł n i a n i a s y l a b u s ó w s z c z e g ó ł o w y c h (załącznik nr 3), w k t ó r e j u s t a l o n y
j es t z a k r e s odpowiedzialności, stosowane nazewnictwo oraz idea efektów kształcenia.
16
Rysunek 9. Dokumentacja programu studiów
Sylabusy są aktualizowane i składane na początku kaŜdego semestru Kierownikom Zakładów,
którzy mają obowiązek złoŜyć pełny zestaw sylabusów prowadzonych przez pracowników danego
zakładu na ręce Pełnomocnika Rektora ds. Jakości Kształcenia w terminie ustalonym przez Dziekana.
Sylabusy są weryfikowane (proces przedstawia rysunek 10) pod względem formalnym przez
Kierownika Zakładu, w razie konieczności przez Dziekana oraz Komisję ds. Jakości Dydaktyki, ze
szczególnym uwzględnieniem sposobu formułowania efektów kształcenia oraz ich weryfikacji, określenia
udziału zaliczeń z róŜnych form zajęć w ocenie ogólnej. Dokumentacja zajęć obejmuje równieŜ
przykładowe pytania, tematy prac czy stawiane studentom wymagania weryfikujące zakładane efekty
kształcenia
17
Rysunek 10. Weryfikacja sylabusów
Opracowanie i dokumentacja
dokumentacja
opracowanie
Zespoły robocze
Dziekanat
Zespoły odpowiedzialne za przedmiot
Ocena pod katem formalnym
i merytorycznym Poprawia pracownik lub Komisja ds. Jakości Dydaktyki i Oceny Kadry Naukowo-Dydaktycznej
dokumentacja
Dziekanat, Pełnomocnik
Rektora ds. jakości
18
Istotnym elementem opracowywania programu zajęć jest koordynacja zespołów prowadzących róŜne
formy zajęć dla danego przedmiotu. DuŜy nacisk kładzie się na współpracę, konsultacje, spotkania
robocze, które powinny być dokumentowane przez Kierowników jednostek dydaktycznych.
Metody weryfikacji efektów kształcenia na poziomie przedmiotów
Formy zajęć, które są narzędziem osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia są określone
w programach studiów. Efekty kształcenia zakładane przez poszczególnych prowadzących zajęcia
powinny implikować stosowane przez prowadzących metody dydaktyczne. Sposób realizacji zajęć
odpowiadający zakładanym efektom moŜe być monitorowany przez Kierowników Zakładów poprzez
hospitacje zajęć oraz rozmowy oceniające. System hospitacji jest opisany szczegółowo w systemie oceny
kadry.
Monitorowanie osiąganych efektów kształcenia jest procesem, na który składają się:
1. Oceny bieŜące, zaliczenia przedmiotów, terminowość zakończenia sesji,
2. Macierz kompetencji,
3. System przechowywania prac zaliczeniowych i egzaminacyjnych. Zasady i tryb archiwizacji
są regulowane rozporządzeniem Dziekana,
4. Monitoring ocen – prowadzony przez Dziekanat.
System ocen studentów jest szczególnie istotną kwestią w procesie dydaktycznym
uwzględniającym efekty kształcenia, stąd opisany jest szerzej w procedurze nr 6 - Polityka i narzędzia
weryfikacji efektów kształcenia.
19
Procedura III Polityka oceniania i narzędzia weryfikacji efektów kształcenia Misja Szkoły
Misja Szkoły została zdefiniowana jako kształcenie kadr dla potrzeb lokalnej przedsiębiorczości,
w sposób odpowiadający nowoczesnym standardom edukacyjnym, oparty o dobrą współpracę uczelni
z otoczeniem zewnętrznym oraz duŜy stopień indywidualizacji studiów i elastyczności względem rynku
pracy.
Przyjęta misja oznacza nastawienie na kształcenie umiejętności potrzebnych do prowadzenia własnej
działalności gospodarczej, ale równieŜ zdolności realizacji podstawowych zadań stawianych przez
przełoŜonych w obszarach związanych z kierunkiem studiów.
Cele operacyjne
Realizacja misji wymaga:
1. Analizy potrzebnej wiedzy i umiejętności, które są konieczne do wykonywania zadań a nawet
prowadzenia własnej działalności – i przełoŜenia na język efektów kształcenia.
2. Opracowania programu z uwzględnieniem minimum programowego oraz zakładanych efektów
kształcenia.
3. WdroŜenia misji poprzez rozpowszechnianie świadomości efektów kształcenia oraz konieczności ich
realizacji wśród kadry dydaktycznej oraz monitorowania sposobów weryf i kac j i zakładanych
efektów – na poziomie przedmiotu o raz na poz i omie ca ł ych s tud iów. RównieŜ p romoc ja
j akośc i ks z ta ł ce n ia i świadomości zakładanych i rea l izowanych e fektów kszta łcen ia
wś ród s tudentów jest waŜnym elementem realizacji misji oraz osiągania zamierzonych efektów
kształcenia. PoniŜej opisane będą szczegółowe zadania w ramach poszczególnych celów, które
przekładają się na realizację programu i mierzalne efekty kształcenia zgodne z misją Szkoły.
1. Cel 1: analiza rynku pracy pod kątem wiedzy, umiejętności i innych kompetencji wymaganych
przez pracodawców.
PoniŜej opisane zostaną działania, których wypełnienie warunkuje właściwe opracowanie
i weryfikowanie efektów kształcenia. Efekty kształcenia, w uproszczeniu opisane w kategoriach
wiedzy i umiejętności, tworzone są na podstawie (rysunek 11):
a) wiedzy: minimum programowe (dopóki jest ono obowiązujące, opis zakładanych celów na tychŜe
przedmiotach jest formowany przez wykładowców w kategoriach efektów kształcenia, analizy wymagań
20
pracodawców – prowadzone są zlecane prace licencjackie, wykorzystywane są materiały z konferencji
i dostępne publicznie opracowania statystyczne i badawcze (Internet), prowadzone są oceny programu
przez Radę Patronacką i pracujących w uczelni praktyków oraz bieŜące oceny programów kierowane
do kierowników oraz Dziekana przez prowadzących zajęcia (w przypadku przedmiotów obieralnych
i kierunkowych).
b) umiejętności: analiza rynku pracy – monitoring ogłoszeń, udział w targach pracy – zlecane prace licencjackie,
publikacje organizacji rządowych i pozarządowych, ankiety wśród pracujących studentów WSEI
dotyczące przydatności treści programu w praktyce (wykonywane wśród studentów kończących studia),
zalecenia praktyków prowadzących w Szkole dydaktykę. Elastyczność we wprowadzaniu treści
i przedmiotów do wyboru pozwala na efektywne zarządzanie pulą „miękkich” efektów kształcenia, ocena
członków Rady Patronackiej.
Rysunek 11. Formy analizy rynku pracy pod kątem wymaganej wiedzy i umiejętności.
2. Cel 2 – opracowanie programu i wdroŜenie studiów w ujęciu efektów kształcenia
Ze względu na brak rozporządzeń określających Krajowe Ramy Kwalifikacji, przy jednoczesnym
priorytecie dostosowania programu Szkoły do wymagań Procesu Bolońskiego postanowiono przystosować
obecny program do wymagań Procesu Bolońskiego oraz uelastycznić program w moŜliwie największym
zakresie.
21
Program Szkoły obejmuje więc (rysunek 12):
a) Przedmioty opisane w minimum ministerialnym,
b) Przedmioty kierunkowe, których efektami kształcenia jest wiedza i w pewnym zakresie
umiejętności na poziomie podstawowym dla danego kierunku i specjalności – częściowo
obowiązkowe, częściowo obieralne,
c) Przedmioty, których głównymi efektami są umiejętności i częściowo specjalistyczna juŜ
wiedza – z puli przedmiotów do wyboru.
Rysunek 12. Podział przedmiotów i wynikające z nich efekty kształcenia na 3 poziomach specjalizacji
3. Cel 3 – weryfikacja zakładanych efektów kształcenia.
WdroŜenie zmian związanych z wprowadzeniem załoŜeń Procesu Bolońskiego jest podzielone na
kilka etapów i rozciągnięte w perspektywie 2-3 letniej. Zakłada się, Ŝe w otoczeniu i przy obecnej strategii
Szkoły proces ten będzie miał nawet charakter ciągły. Ogólne zadania i harmonogram przedstawia rysunek
nr 13.
Zakładając uelastycznienie programu i wynikającą z tego potrzebę ciągłej weryfikacji przydatności
kadry dydaktyczno-naukowej, realizacja celu polegająca na rozpowszechnianiu i uświadamianiu załoŜeń
tej zmiany będzie procesem ciągłym wymagającym na stałe wprowadzonej procedury. W tym miejscu
zwraca się uwagę na konieczność dodatkowej komunikacji w pracownikami, którzy podejmują pracę
w Szkole po raz pierwszy.
22
Rysunek 13. Ramowa koncepcja działań w zakresie zmian w systemie zapewnienia jakości dotyczących
weryfikacji efektów kształcenia
23
Procedury i narzędzia weryfikacji efektów kształcenia w ujęciu systemowym ilustruje tabela nr 1.
Tabela nr 1. System planowania i weryfikacji efektów kształcenia
Zadanie Sposób realizacji
Osoby odpowiedzialne Dokumentacja
Planowane efekty
kształcenia Przedmioty realizujące
Forma potwierdzenia
Rea
lizac
ja m
inim
um
p
rog
ram
ow
ego
Przedmioty podstawowe zgodnie z minimum
Dziekan Plan i program studiów, sylabus
przedmiotu Uchwały Senatu
Podstawowa wiedza z zakresu
dziedziny, szczegółowo w macierzy
efektów kształcenia
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
Indeks, karta okresowa,
macierze dla wybranych
przedmiotów (program
pil otaŜowy)
Sylabus przedmiotu
An
aliz
a w
ymag
ań p
raco
daw
ców
Analiza ogłoszeń rekrutacyjnych, ankiety wśród pracujących studentów,
Zamawiane
prace licencjackie
Analiza zasobów Internetu (wnioski
praktyków zarządzania)
Biuro Karier
Komisja ds. Jakości
Kształcenia
Raporty, prace lic.
Protokoły posiedzeń
komisji oraz raporty Komisji
ds. Jakości
Macierz efektów na
poszczególnych specjalnościach
Wiedza spoza
minimum, wiedza
specjalistycz-na
Przedmioty na IV, V i VI
semestr. Oraz przedmioty
specjalistyczne i do wyboru: ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................
j. w.
Wn
iosk
i i o
cen
a p
rakt
ykó
w
Rozmowy z prowadzącymi
zajęcia
Ankiety wśród pracodawców
(umowy w sprawie praktyk)
Dziekan, Kierownicy zakładów
Biuro Karier
Rektor
Raporty i wnioski ustne lub pisemne w
przypadku propozycji, powaŜnych
zmian – protokoły z kolegium,
Senatu
Analizy i Raporty Biura
Karier
Zaawansowa-na wiedza
Umiejętności specjalistycz-
ne
Umiejętności miękkie
Postawy
(zgodnie w projektem
PROMOCJI POSTAW)
Semestr V i VI
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
j. w. oraz Macierze
kompetencji dla wybranych przedmiotów
Oce
na
Rad
y P
atro
nac
kiej
Spotkania Rady
Rektor, Biuro Karier
Protokoły, uchwały
Kompetencje specjalistycz
-ne
Obieralne na II i III roku studiów ........................ ........................ ........................ ........................
Indeks, karta okresowa,
macierze dla wybranych
przedmiotów (program
pil otaŜowy)
24
Zadanie Sposób realizacji
Osoby odpowiedzialne Dokumentacja
Planowane efekty
kształcenia Przedmioty realizujące
Forma potwierdzenia
An
aliz
a ry
nku
pra
cy
Analiza ogłoszeń
rekrutacyjnych , ankiety wśród
pracujących studentów,
Zamawiane
prace licencjackie
Analiza zasobów Internetu (wnioski
praktyków zarządzania)
Biuro Karier
Komisja ds. Jakości
Kształcenia
Raporty, prace lic.
Protokoły posiedzeń
komisji oraz raporty Komisji
ds. Jakości
Macierz efektów na
poszczególnych specjalnościach
Wiedza spoza
minimum, wiedza
specjalistycz na
Przedmioty na IV, V i VI sem.
Oraz przedmioty
specjalistyczne i do wyboru: ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................ ........................
j.w. oraz Macierze
kompetencji dla wybranych przedmiotów
Wn
iosk
i p
racu
jącyc
h
stu
den
tów
Ankiety oceniające
przydatność programu
Zespół ds. jakości przy
Pełnomocniku Rektora ds.
Jakości Kształcenia
Dziekan
Raport, wnioski (protokoły kolegium dziekańskiego)
Weryfikacja planów,
praktyczne współcześnie umiejętności
Przedmioty na IV, V i VI
semestr. Oraz przedmioty
specjalistyczne i do wyboru: ........................ ........................ ........................
Zal
ecen
ia P
rakt
ykó
w
Rozmowy z prowadzącymi
zajęcia praktykami
Dziekan, Kierownicy zakładów
Biuro Karier
Rektor
Raporty i wnioski ustne
lub pisemne 9w przypadku
propozycji, powaŜnych
zmian – protokoły z kolegium,
Senatu
Analizy i Raporty Biura
Karier
Zaawansowa na wiedza
Umiejętności specjalistycz
ne
Umiejętności miękkie
Postawy
(zgodnie w projektem
PROMOCJI POSTAW)
Semestr V i VI
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
........................
j.w. oraz Macierze
kompetencji dla wybranych przedmiotów
Oce
na
Rad
y P
atro
nac
kiej
Spotkania Rady
Rektor, Biuro Karier
Protokoły, uchwały
Kompetencje specjalistycz
ne
Obieralne na II i III roku studiów
........................ ........................ ........................ ........................
Indeks, karta okresowa,
macierze dla wybranych
przedmiotów (program
pil otaŜowy)
Projektowanie modelu kształcenia na poszczególnych przedmiotach powinno opierać się na
analizie zakładanych efektów kształcenia. Program i metodykę zajęć kształtujemy w zaleŜności od
tego, czy efektem ma być wiedza czy kompetencje i czy chcemy równieŜ kształtować określone
postawy.
25
W przypadku efektu kształcenia jakimi są wiedza i rozumienie, umiejętność analizy materiał
powinien mieć charakter teoretyczny, poparty przykładami odwołującymi się nie tylko do praktyki
pochodzącej z pracy, ale równieŜ odwołujący się do doświadczenia codziennego. Przedmioty
podstawowe powinny mieć charakter głównie teoretyczny, a metodyka pracy powinna być oparta na
pracy z literaturą. Analiza przypadków powinna być narzędziem wykorzystywanym do egzemplifikacji
teorii, studenci nie powinni jednak uczyć się tylko na przykładach. Celem przedmiotów podstawowych
jest bowiem nauczenie studentów podstaw wiedzy w danej dziedzinie. Istotne z punktu widzenia postaw
i otwartości na wiedzę jest uczenie studentów korzystania z róŜnych źródeł. NaleŜy, w i ę c zwrócić
uwagę na te umiejętności i dać studentom moŜliwość samodzielnego poszukiwania informacji.
Przedmioty podstawowe powinny, w ię c realizować efekty kształcenia głównie na poziomie
wiedzy i rozumienia.
Istotnym elementem procesu jest weryfikacja tejŜe wiedzy i rozumienia. NaleŜy projektować
formy zaliczenia tak, aby ocenić trafnie i rzetelnie zakładane efekty. W przypadku weryfikacji wiedzy
odpowiedni jest zarówno egzamin pisemny, jak i ustny. W przypadku egzaminów ustnych naleŜy
zwrócić uwagę na wyraźne określenie kryteriów oceny – ocenianie wypowiedzi ustnych zaleŜy
bowiem od wielu czynników subiektywnych, wyglądu studenta, efektywnego zarządzania
wizerunkiem, płynności językowej, ale równieŜ od kontekstu w którym prowadzony jest egzamin –
warunków zewnętrznych jak i wpływu przygotowania studentów, którzy odpowiadali wcześniej
(efekty dostępności poznawczej, środka skali, kontrastu). Istnieje wiele błędów w ocenie wypowiedzi
ustnych (równieŜ tzw. pytań otwartych na egzaminach), które wpływają na o c e nę o s t a t e c z ną .
Tabela n r 2 przedstawia d o b ó r m e t o d d y d a k t y c z n y c h or a z f o r m y w e r y f i k a c j i
w zaleŜności od stopnia zaawansowania wiedzy i kompetencji na poszczególnych etapach kształcenia.
Tabela nr 2. Dobór metod dydaktycznych i weryfikacji w zaleŜności od stopnia zaawansowania wiedzy
i umiejętności
Poziom
specjalizacji Obszar efektów
kształcenia Metody dydaktyczne Narzędzia weryfikacji
podstawowy Wiedza Wykład, mini wykład, prezentacja, film, dyskusja, omówienie przypadków, odwołania do doświadczenia
Podstawowa wiedza z LITERATURY
Egzamin pisemny – testowy lub opisowy, egzamin ustny – weryfikacja wiedzy i rozumienia (przykładowe pytania Tabela 4)
Projekt i ustny egzamin weryfikujący samodzielność
Kompetencje eksperyment, burza mózgów, dyskusja, rozwiązywanie sytuacji problemowych, ćwiczenia, analizy przypadków, testy,
Wykonanie projektu, ustna prezentacja wyników
26
specjalistyczny Wiedza Wykład, mini wykład, prezentacja, film, dyskusja, omówienie przypadków, odwołania do doświadczenia
Wiedza zaawansowana – z literatury i opracowań własnych wykładowcy
Egzamin pisemny – testowy lub opisowy, egzamin ustny – weryfikacja wiedzy i rozumienia (przykładowe pytania Tabela 4)
Kompetencje/po stawy
zadania, projekty, Projekt, ocena zachowań (kompetencji) w trakcie zajęć zespołowych,
absolwent Wiedza seminarium Egzamin dyplomowy – weryfikacja wiedzy specjalistycznej w wybranym obszarze, oraz podstawowej dla danego kierunku
Kompetencje Karta postępów absolwenta oraz egzamin dyplomowy – dopuszczenie do egzaminu jest potwierdzeniem posiadania minimalnych wymaganych kompetencji
Egzamin i praca lic. Weryfikują umiejętności: Analizy i syntezy, umiejętność stawiania problemu badawczego, umiejętność autoprezentacji i komunikatywność
ZałoŜenia konstrukcji narzędzi weryfikuj ących
W przypadku egzaminów pisemnych odpowiednie są zarówno testy jak i egzaminy o charak-
terze opisowym. W przypadku testów duŜo łatwiej jest określić kryteria zaliczenia – obiektywizm
oceny jest stosunkowo większy niŜ w przypadku pytań opisowych, duŜym zarzutem jest jednak
niewyczerpujące sprawdzenie wiedzy oraz sprawdzanie de facto rozpoznawania, a nie odtwarzania
wiedzy. W przypadku oceniania pytań otwartych istnieje równieŜ ryzyko błędu subiektywizmu, ale
pytania otwarte mogą trafniej zweryfikować rozumienie materiału.
Budowa pytań testowych, tak by sprawdzały rozumienie, analizę i zastosowanie wiedzy
nastręcza pewnych trudności, choć nie jest niemoŜliwa. Przykłady pytań sp rawdza jących
w iedzę , r ozu mien ie i zastosowanie wiedzy w praktyce przedstawia tabela nr 3 oraz tabela nr 4.
Tabela nr 3. Przykładowe metody weryfikacji wiedzy, rozumienia i zdolności analitycznych
Efekt Sposób oceny
wiedza Test, pytanie otwarte
rozumienie Test, pytanie otwarte, opis własnymi słowami, umiejętność tłumaczenia innym
Analiza sytuacji w oparciu o wiedzę Test, pytanie otwarte, analiza przypadku Znajdywanie powiązań, róŜnic, dzielenie całości na części
Oddzielenie faktu od oceny
Krytyczne myślenie, ocenianie Pytanie otwarte - np. ocena teorii, zarzuty, słabe strony Umiejętność wymiany czy ustalenia kryteriów
27
Tabela nr 4. Przykładowe pytania testowe weryfikujące wiedzę, rozumienie, umiejętność zastosowania
teorii
Wiedza Cecha, na której opieramy kategoryzację osoby to: – Cecha centralna – Konstrukt – Cecha wyrazista – Cecha peryferyczna
Rozumienie JeŜeli zaczynamy coś lubić, bo mamy z tym częsty kontakt, to ulegamy – Autopercepcji – Autopromocji – Efektowi Ebbinghausa – Efektowi ekspozycji
Zastosowanie teorii Tor centralny perswazji naleŜy wykorzystywać – przy mało waŜnych decyzjach – przy zakupie tanich przedmiotów – prze zakupie drogich przedmiotów – przy zakupie bezrefleksyjnym
Analiza sytuacji JeŜeli Ŝona prosi męŜa o 100 złotych na waciki, a on zgodzi się tylko 10 zł to uległ technice
– Stopy w drzwiach – Drzwiami w twarz – Niskiej piłki – Przynęty
Dodatkowym narzędziem weryfikacji planowanym do wdroŜenia w Szkole jest Macierz
kompetencji. Ze względu na politykę zachowania spójności misji i celów Szkoły z zakładanymi
efektami kształcenia wdraŜa się macierz ograniczoną do kompetencji przedsiębiorczych. Macierz ta ma
charakter elastyczny – istnieje moŜl iwo ść weryfikacji listy efektów kształcenia. Określa się
z góry przedmioty, które mogą realizować zakładane przedmioty i wykładowcy są zobowiązani
do oceny studentów na wybranych wymiarach. W wersji wdroŜeniowej studenci otrzymują macierz po
pierwszym semestrze I roku i sami nią zarządzają – odpowiadają za pi lnowanie wpisów przez
kolejnych wykładowców. Macierz moŜe być składana dopiero wraz z pracą dyplomową celem
zatwierdzenia uzyskanych kompetencji. Planuje się stworzenie elektronicznej wersji macierzy –
wówczas potwierdzenie wymagałoby corocznych wpisów do bazy – dokonywanych przez dedykowanego
pracownika.
28
Procedura IV System ocen okresowych pracowników dydaktycznych
ZałoŜenia systemu
Głównym celem systemu ocen pracowników jest doskonalenie kadry dydaktycznej zarówno pod
kątem rozwoju naukowego jak i dydaktycznego. Jedynie kadra samodoskonaląca się jest
w stanie osiągnąć wymagane efekty kształcenia, które są aktualizowane w reakcji na zmiany na
rynku pracy. Wymaga to nie tylko aktualizowania wiedzy oraz ciągłego rozwoju naukowego, ale
równieŜ kompetencji nauczycielskich, w tym doskonalenia metod dydaktycznych, tak aby moŜliwe
było kreowanie efektów kształcenia w postaci wiedzy, kompetencj i i postaw dostosowanych do
ciągłych zmian w otoczeniu. Stąd duŜe znaczen ie w s y s t e m i e o c e n p r a c o w n i c z y c h ma
monitoring umiejętności dydaktycznych, które są kluczowym elementem nie tylko skuteczności
uczenia wiedzy, ale równieŜ właściwych postaw studenckich.
Działanie z g o d n i e z m i s ją Szkoły, zdecydowanie skoncentrowanej na potrzebach rynku
pracy i doskonaleniu efektów kształcenia studentów, wymaga zarówno dopasowania kadry do
potrzeb edukacyjnych, ale równieŜ ciągłego doskonalenia umiejętności kadry zatrudnionej na uczelni.
Podkreślanie znaczenia własnego d o s k o n a l e n i a o r a z s z u k a n i e w s z e l k i c h m oŜ l i w o ś c i
p o z y s k i w a n i a doświadczenia i kompetencji jest jednocześnie spójne z systemem zarządzania
postawami studentów, którzy mając do czynienia z samodoskonalącą s ię kadrą dydaktyczną,
uczą się poprzez modelowanie i identyfikację z postawą otwartości na wiedzę, krytycznego
stosunku do swoich umiejętności jak i potrzeby uczenia się przez całe Ŝycie. System Zapewniania
Jakości Kształcenia, którego elementem jest system ocen pracowników dydaktycznych jest więc
znany studentom, którzy mają moŜliwość uczestniczenia w procesie doskonalenia jakości. Stanowi to
dodatkowy element uczący współodpowiedzialności i zaangaŜowania w proces własnego rozwoju.
Proces tworzenia systemu ocen pracowniczych ma charakter otwarty i jest pośrednio narzędziem
uświadamiania oczekiwanych od pracowników standardów. Ustalone w trakcie budowy systemu
oceniania kryteria oceny są wskaźnikiem standardów pracy w Szkole. Tworzenie
i doskonalenie systemu ocen pracowniczych jest równieŜ narzędziem doskonalenia samego systemu
zapewniania jakości kształcenia. Stąd zarówno tworzenie jak i wprowadzanie zmian w ankietach,
kartach hospitacji i innych narzędziach tego systemu stanowi jednocześnie formę samoszkolenia
i refleksji nad własnymi postawami wobec pracy dydaktyczno-naukowej. Procesy oceny kadry
obrazuje rysunek nr 14.
Kryteria oceny
Z punktu widzenia misji Szkoły istotnymi elementami sylwetki wykładowcy są aktualna wiedza
i rozwój własny oraz umiejętności dydaktyczne i dyscyplina pracy. Kryteria, narzędzia ich
oceny oraz osoby odpowiedzialne są opisane w tabeli nr 5. Obszarami oceny, kluczowymi dla procesu
29
dydaktycznego, są więc:
1. Umiejętności dydaktyczne – aktualizacja umiejętności dydaktycznych, stosowanie
nowoczesnych technik przekazu, dopasowanie komunikatów do grupy docelowej.
2. Rozwój naukowy– ciągłe poszerzanie wiedzy, kompetencji, praca badawcza oraz praca na
rzecz biznesu
3. Postawy wobec organizacji pracy – sumienność, terminowość, zaangaŜowanie.
4. Prawa autorskie.
Rysunek nr 14. Procesy oceny kadry
Ocena rozwoju naukowego jest dokonywana przez Uczelnianą Komisję ds. Nauki i Dydaktyki
zgodnie z Ustawą Prawo o Szkolnictwie WyŜszym w cyklu dwuletnim. W tym celu Senat uczelni
powołuje Komisję ds. Ocen Pracowników Naukowo-Dydaktycznych, która tworzy narzędzia i dokonuje
oceny pracowników. Ocena pracowników zawarta jest w raportach oceny kadry dydaktycznej.
Umiejętności dydaktyczne kadry, jako kluczowy element skuteczności uczenia, są jednym
z waŜniejszych elementów SZJK na uczelni. System oceny umiejętności dydaktycznych składa się
więc z kilku elementów:
a) anonimowej oceny okresowej dokonywanej przez studentów
b) autodiagnozy potrzeb szkoleniowych w zakresie umiejętności dydaktycznych systemu hospitacji
c) anonimowej skrzynki uwag
Elementy te zostaną opisane szczegółowo poniŜej.
30
Tabela nr 5. Kryteria oceny kadry
Kryteria oceny Narzędzie oceny Oceniający Dokumentacja/ przechowywanie
Umiejętności dydaktyczne
Umiejętność określania celów,
kryteriów oraz metod kształcenia Hospitacja/weryfikacja
sylabusów/arkusz autodiagnozy/ankieta skrócona
zajęć
Kierownik Zakład/Komisja ds. Jakości Dydaktyki i
Oceny Kadry Naukowo- Dydaktycznej
Umiejętność prowadzenia zajęć- określona struktura, plan, określone
cele poszczególnych zajęć, umiejętność prezentacji, komunikacji,
Hospitacja/ankiety studenckie/ arkusz
autodiagnozy /ankieta skrócona zajęć
Kierownik Zakład/Komisja ds. Jakości Dydaktyki i
Oceny Kadry Naukowo-
Dydaktycznej Aktualizacja literatury Hospitacja/weryfikacja sylabusów Kierownik Zakład/Komisja ds.
Jakości Dydaktyki i Oceny Kadry
Naukowo- Dydaktycznej
Sumienne egzekwowanie kryteriów i kształtowanie określonych postaw u
studentów
Ankiety studenckie studenci Dziekanat
Postawa wobec pracy – stosunek wobec studentów
Ankiety studenckie studenci Dziekana
Rozwój naukowy i zawodowy
Udział w konferencjach (czynny i bierny)
Karta samooceny/ankieta czteroletnia
Kierownik/Dziekan*/ Komisja ds. Jakości Dydaktyki i Oceny Kadry Naukowo-
Dydaktycznej
Zakład/Kadry (aktualizacja teczki
personalnej)
Publikacje naukowe i popularno- naukowe
Karta samooceny/ ankieta czteroletnia
Kierownik/Dziekan*/ Komisja ds. Jakości Dydaktyki i Oceny
Kadry Naukowo- Dydaktycznej
Zakład/Kadry(aktuali zacja teczki personalnej)
Odbyte szkolenia Karta samooceny Kierownik/Dziekan*/ Komisja ds. Jakości
Dydaktyki i Oceny Kadry Naukowo-
Dydaktycznej
Zakład/Kadry(aktuali zacja teczki personalnej)
Doświadczenie zawodowe podnoszące kwalifikacje(pozanaukowe
i pozaszkolne)
Karta samooceny Kierownik/Dziekan*/ Komisja ds. Jakości Dydaktyki i Oceny Kadry Naukowo-
Dydaktycznej
Zakład/Kadry(aktuali zacja teczki personalnej)
Stosunek do spraw administracyjno- organizacyjnych
Terminowość wykonywania obowiązków dydaktycznych i
organizacyjnych
Karta oceny Kierownik/Dziekan*
Inicjatywa własna (koła naukowe, zaangaŜowanie w komisje)
Karta oceny Kierownik/Dziekan*
Prawo autorskie
Oświadczenie pracownika Komisja ds. Jakości Dydaktyki i Oceny Kadry Naukowo-
Dydaktycznej
Kadry/Komisja ds. Jakości Dydaktyki i
Oceny Kadry Naukowo- Dydaktycznej
31
Rozwój naukowy
Zgodnie z wymaganiami Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa wyŜszego oraz Państwowej Komisji
Akredytacyjnej, pracownicy zatrudniani w ramach minimum kadrowego powinni spełniać określone
warunki w odniesieniu do rozwoju naukowego, w szczególności publikacji naukowych.
Rozwój naukowy oraz poszerzanie wiedzy mogą być realizowane poprzez pub l i kac je naukowe
i popularno-naukowe, wyjazdy konferencyjne (aktywny i pasywny udział), udział w wymianie
międzynarodowej.
Nadzór uczelni nad tym aspektem rozwoju kadry polega na systematycznym (na początku kaŜdego
roku akademickiego) aktualizowaniu teczek personalnych pracowników oraz ich monitorowaniu
zgodnie z wytycznymi instytucji nadrzędnych (PKA, właściwe Ministerstwa). Za prowadzenie teczek
personalnych odpowiada Dział Kadr , natomiast Kierownicy Zakładów mają obowiązek nadzorować
i wspierać rozwój kadry poprzez tworzenie zespołów badawczych, wymianę doświadczeń,
organizowanie konferencji, wykładów otwartych oraz inne innowacyjne metody stymulowania
pracy badawczej i praktycznej. Pracownicy na wniosek Działu Kadr składają co roku aktualizację
osiągnięć naukowych.
Na podstawie wyników oceny czteroletniej (procedura opisana w tabeli nr 6) podejmowane są
decyzje dotyczące dalszej współpracy z pracownikami oraz o usunięciu bądź dopisaniu pracowników
do minimum kadrowego szkoły.
Tabela nr 6. Procedura oceny okresowej kadry naukowo-dydaktycznej
Etap Odpowiedzialność Dokumentacja Powołanie komisji ds. oceny kadry dydaktycznej
Rektor Senat
Uchwała Senatu
Ustalenie procedury i dokumentacji
Komisja ds. Oceny Kadry Naukowo-Dydaktycznej
Protokoły zebrań, uchwały komisji
ZłoŜenie dokumentacji Kierownicy jednostek, sekretarz komisji Arkusze samooceny, hospitacje, karty oceny
Ocena kadry Komisja ds. Oceny Kadry Naukowo-Dydaktycznej
Protokoły, tabele zbiorcze, raport
Rozmowy oceniające Komisja ds. Oceny Kadry Naukowo-Dydaktycznej
Protokoły
Działania Dziekan, Rektor Decyzje, uchwały Postawy wobec organizacji pracy Dyscyplina organizacyjna jest oceniana przez Kierowników Zakładów i dotyczy terminowego wypeł-
niania obowiązków związanych z dokumentacją procesu dydaktycznego (składanie sylabusów,
protokołów, obecność na zebraniach, udział w pracach zakładu). Ocena tego kryterium pracy jest
dokonywana w kaŜdym semestrze w oparciu o Kartę Oceny (załącznik nr 4).
Umiejętności dydaktyczne System ankiet
Oceny okresowe w postaci ankiet są dokonywane zgodnie z ustalonym przez Pełnomocnika
Rektora ds. Jakości Kształcenia oraz Dziekana harmonogramem.
32
Cele oceny:
Ankieta (załącznik nr 4) uŜywana do oceny zajęć ma na celu sprawdzanie postaw pracowników
wobec studentów, ocenę umie ję tnośc i przekazywania wiedzy, komunika tywnośc i ,
nawiązywania kontaktu ze studentami, umiejętności wykorzystania czasu i kreatywnych narzędzi
w procesie dydaktycznym. Kryteria oceny przyjęte w systemie ankietowym wynikają z zakładanych
efektów kształcenia w postaci sylwetki absolwenta. Promowanie postawy wobec jakości, otwartości
na wiedzę, nowe technologie, sumienności i kultury osobistej, rzutują na oczekiwaną postawę
pracowników dydaktycznych wobec pracy i studentów. Stąd ankieta słuŜy ocenie aktualności
o adekwatności wiedzy, postaw wobec studentów, umiejętności komunikacyjnych, tworzenia
atmosfery sprzyjającej pozytywnym postawom wobec uczenia się.
Ankieta jest doskonalona na wniosek zainteresowanych stron – zarówno studenci, jak
i prowadzący zajęcia mogą zgłaszać uwagi do Pełnomocnika Rektora ds. Jakości Kształcenia.
Procedura dokonywania badania ankietowego
Ankiety przeprowadzane są w kaŜdym semestrze. Badaniu podlegają wszyscy prowadzący zajęcia,
choć Dziekan w porozumieniu z Pełnomocnikiem Rektora ds. Jakości Kształcenia moŜe wykluczyć
badanie pracowników uzyskujących dobre wyniki w poprzednich ocenach i w wyniku hospitacji.
Szczególny priorytet obejmuje jednak:
- nowych pracowników – wówczas wynik stanowi podstawę dalszych decyzji kadrowych uzyskujących
słabe wyniki w poprzednich ankietach (jako forma monitoringu rozwoju dydaktyczno-merytorycznego),
- osoby zgłaszane przez studentów do badania ankietowego (moŜliwość zgłaszania wykładowców do
ankietowania jest elementem systemu kreowania świadomych postaw wobec jakości u studentów),
- sukcesywne wszystkich pracowników dydaktycznych, którzy otrzymując pozytywne wyniki mogą
być ankietowani co 4 semestry.
Organizacja systemu ankietowego:
1. Prowadzący zajęcia wyznaczony do badania odbiera ankiety w dziekanacie lub na portierni.
2. Badanie przeprowadza prowadzący zajęcia w trakcie ostatnich lub przedostatnich zajęć.
3. Przed rozdaniem ankiet prowadzący wyjaśnia instrukcje (podkreślenie anonimowości
i dobrowolności, wagi jakości tego badania dla jakości dyplomu i rozpoznawania marki szkoły, oraz
wyjaśnia samą procedurę badania – z e szczególnym p o d k r eś l e n i e m z a a n g aŜ o w a n i a
s t u d e n t ó w w procedurę, co jest związane z kształceniem postaw projakościowych wśród studentów).
4. Prowadzący rozdaje ankiety obecnym na zajęciach studentom i opuszcza salę na czas wypełniania
ankiety.
5. Po określonym czasie prowadzący wraca na salę. Prosi 2 studentów o zebranie ankiet, włoŜenie ich
do koperty i odniesienie do Dziekanatu lub na portiernię.
Procedura ta wyklucza moŜ l iwo ść wpływu czy zmian odpowiedzi przez prowadzącego,
bowiem prowadzący nie ma bezpośredniej styczności z wypełnionymi ankietami, co podkreśla się
w instrukcji dla prowadzących i tłumaczy studentom.
33
Waga ocen ankietowych jest podkreślana na zajęciach ze Sztuki Studiowania, co stanowi promocję
postaw i uświadamianie studentom roli ich działań i ocen w dbaniu o jakość kształcenia w szkole.
Wyniki ankiet i działania w oparciu o oceny.
Wyniki ankiety są opracowywane i zestawiane w zbiorczym raporcie przez Pełnomocnika Rektora
ds. Jakości Kształcenia, w którym zawiera się:
• średnia dla wszystkich wykładowców z pytań dotyczących oceny wykładowcy,
• średnia z pytań oceniających trudność przedmiotu.
Raport s łuŜy równieŜ ogólne j anal izie czynn i ków związanych z jakością uczenia –
co wynika z poszczególnych odpowiedzi na pytania.
Raport nie słuŜy porównaniom, wyniki najlepiej ocenionych prowadzących mogą być
zaprezentowane publicznie za ich zgodą. KaŜdy pracownik otrzymuje własne wyniki (wraz ze
średnimi z odpowiedzi na poszczególne pytania) oraz średnimi dla wszystkich przebadanych
prowadzących daną formę zajęć (równieŜ oddzielnie dla róŜnych rodzajów zajęć i dla kaŜdego
pytania). RóŜnorodny charakter poszczególnych form zajęć nie daje moŜliwości obiektywnego
porównania ocen na przykład wykładów i laboratorium, stąd porównywanie prowadzących przy
pomocy rankingów i średnich nie jest stosowane, taka metoda nie stanowi efektywnego sprzęŜenia
zwrotnego.
Działania w oparciu o ocenę: 1. ROZMOWA OCENIAJĄCA
Wynik ocen ankietowych stanowi podstawę do rozmowy oceniającej przeprowadzanej
przez właściwego Kierownika Zakładu , w przypadku raŜących i słabych wyników oceny. Wgląd
do ocen pracowników mają, poza Kierownikiem Zakładu, Rektor, Dziekan, Dział Kadr, Pełnomocnicy
Rektora ds. Jakości Kształcenia.
2. ANALIZA POTRZEB SZKOLENIOWYCH
Celem badań ankietowych jest wprowadzenie moŜliwości uzyskania oceny zwrotnej, która
daje moŜliwość rozwoju własnych umiejętności dydaktycznych. W p rzypadku s tw ie rdzen ia
niedociągnięć w umiejętnościach komunikacji, autoprezentacji, tworzenia układu zajęć,
niewłaściwych postaw wobec studentów i procesu dydaktycznego, pracownicy i Kierownicy
Zakładów mają moŜliwość zgłoszenia zapotrzebowania na szkolenia z określonych kompetencji
do Pełnomocnika Rektora ds. Jakości Kształcenia. Zakres i skalę potrzeb określa Kierownik
Zakładu.
Jako dodatkowe narzędzie monitoringu własnych kompetencji zaleca się prowadzącym
sprawdzanie opinii bezpośrednio po zajęciach w postaci krótkich anonimowych ankiet (opracowywanych
samodzielnie).
3. DZIAŁANIA PERSONALNE
Wyniki ankiet będą dodawane do teczki pracownika. W przypadku powtarzających się w kolejnych
34
trzech pomiarach słabych wyników ankietowych pracownik będzie poddany hospitacji oceniająco-
diagnostycznej, której wynikiem będzie ustalenie obszarów do doskonalenia i umoŜliwienie
szkolenia w tym zakresie. W przypadku braku poprawy w ciągu kolejnego roku, wyniki
ankiet mogą stanowić podstawę do nieprzedłuŜenia umowy o pracę. Pozytywne wyniki ankiety
stanowią podstawę do przyznania nagród w postaci uznanej przez Władze. Osoby
u z y s k u ją c e p o z y t y w n e w y n i k i będą d o d a t k o w o w s p i e r a n e w rozwoju naukowym
i dydaktycznym. Wynik ankiety moŜe być brany pod uwagę przy przyznawaniu funduszy na
publikacje, konferencje i inne projekty o charakterze rozwojowym.
4. ZALECENIA W ZAKRESIE ZMIAN W SYSTEMIE JAKOŚCI
Na p o d s t a w i e w n i o s k ó w p ł y ną c y c h z w y n i k ó w a n k i e t y P e ł n o m o c n i k
Rektora ds. Jakości Kształcenia przedstawia D z i e k a n o w i i Rektorowi obszary wymagające
wsparcia i pilnych zmian.
DOKUMENTACJA: DZIEKAN, KOMISJA DS. JAKOŚCI DYDAKTYKI I OCENY
KADRY NAUKOWO-DYDAKTYCZNEJ, DZIAŁ KADR
Hospitacje
System hospitacji ma słuŜyć głównie celom wspomagającym dydaktykę, nacisk kładziony jest więc
na szkoleniowo-doradczy charakter hospitacj i , a nie na jej wymiar oceniająco-diagnostyczny.
Hospitacja powinna mieć charakter globalny – oceniający cały obszar działań dydaktycznych – od
treści do formy i przebiegu zajęć. MoŜliwe są hospitacje wycinkowe, obejmujące wskazywane
w uwagach studenckich słabości pracownika. Procedury hospitacji pokazuje rysunek nr 15.
Hospitacja przebiega w oparciu o cele wytyczone w trakcie ustaleń osoby hospitowanej
z osobą hospitującą. Sugerowane kryteria oceny są ustalone w karcie hospitacji (załącznik n r 5).
Ogólnie celem jest rozwój warsztatu pracy w zakresie wykorzystywanych metod pracy, rozplanowania
czasu zajęć (przeładowanie, przerwy), nawiązywania kontaktu i posługiwania się komunikacją
niewerbalną, umiejętności komunikacyjnych, stosunku do studentów i atmosfery zajęć. Szczególną
uwagę naleŜy poświęcić zachowaniom studentów na zajęciach oraz reakcjom prowadzącego na zmiany
w zachowaniach, poziomie uwagi czy na pytania za strony studentów.
Wynik hospitacji powinien być podsumowany w rozmowie pohospitacyjnej, która powinna mieć formę
konstruktywnej oceny.
35
Rysunek 15. Procedury hospitacji
Częstotliwość hospitacji ustalają Kierownicy Zakładów w planach przedstawianych Dziekanowi
na początku kaŜdego semestru. Obowiązkowo hospitowane powinny być osoby nowo
zatrudnione, słabo ocenione w systemie ankiet. Pracownicy powinni być hospitowani, co dwa lata.
Pracownik moŜe równieŜ zgłosić potrzebę hospitacji.
System hospitacji moŜe być rozszerzony o hospitacje zespołowe, organizowane przez Komisję
Jakości Dydaktyki oraz Dziekana. Terminarz hospitacji zespołowych jest ustalany na początku
semestru przez Dziekana w zaleŜności od potrzeb. W pierwszej kolejności hospitowani są pracownicy
nowi i co, do których pojawiają się wątpliwości w zakresie jakości prowadzonych przez nich zajęć.
Skrzynka uwag
Na uczelni istnieją formalne i nieformalne moŜliwości składania skarg i zaŜaleń. Studenci mają
prawo do składania wniosków oficjalnie w drodze ustnej lub pisemnej. Istnieje równieŜ moŜliwość
przesłania anonimowej uwagi do Dziekana bądź Rektora. System ten funkcjonuje w sposób
niepisany i na bieŜąco weryfikuje się sugestie studentów. Poza tymi narzędziami system obejmuje
anonimową Skrzynkę Skarg, która jest umiejscowiona w okolicach Dziekanatu.
36
Działania w oparciu o wyniku ocen
Pracownicy uzyskujący w kolejnych trzech (pracownicy nowi w jednym) badaniach ankietowych
niskie wyniki ocen są poddawani hospitacji oceniająco-diagnostycznej. W wyniku tej hospitacji ustala się
potencjał pracownika oraz zakres koniecznych zmian. Pracownicy mają moŜliwość uzyskania wsparcia
w przygotowaniu zajęć ze strony Kierownika i współpracowników, jak i moŜliwość zgłoszenia
potrzeb szkoleniowych w zakresie zgłaszanych braków.
Punktem krytycznym negatywnych ocen powtarza jących s ię u pracownika pomimo
zgłaszanych problemów o r a z u z ys ka n yc h f o r m p o mo c y , będą n e g a t y w n e o c e n y
w k o l e j n y c h d w ó c h an k i e t ac h .
Powtarzające się negatywne oceny mogą być podstawą nieprzedłuŜenia lub rozwiązania umowy o pracę.
37
ZAŁ ĄCZNIKI ZAŁ ĄCZNIK 1
PSYCHOLOGIA W BIZNESIE - PRZYKŁADOWA MACIERZ EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
Opis sylwetki absolwenta
Psychologia w biznesie jest specjalnością, której celem j e s t nabycie przez studenta wiedzy
i kompetencji psychologicznych, które mogą być wykorzystywane w róŜnych sytuacjach
zawodowych. Zastosowanie psychologii w praktyce zawodowej dotyczy umiejętności
wymaganych na stanowiskach związanych z:
o zarządzaniem personelem (kierowanie, motywowanie, rozwiązywanie sporów, radzenie sobie
ze stresem; zarządzanie procesami personalnymi, w działach personalnych – rekrutacja,
ocenianie pracowników, motywowanie, kierowanie, znajomość znaczenia szkoleń
i rozwoju, komunikacji interpersonalnej),
o zarządzaniem szeroko rozumianym wizerunkiem organizacji– w zakresie public relations,
reklamy, perswazji,
o zarządzaniem własnym wizerunkiem- autoprezentacja, wystąpienia publiczne.
W zakresie działań handlowych i obsługi klienta – tu przydatna jest wiedza i kompetencje
w zakresie komunikacji interpersonalnej, psychologii zachowań nabywców, psychologii rynków
finansowych, negocjacji, psychologii sprzedaŜy.
W obrębie s p e c j a l n ośc i ps yc ho lo g ia w b i znes ie r ysu ją s ię r óŜne śc i eŜk i
r o zwo j u u mi e ję t n ośc i i poszerzania wiedzy. PoniŜej przedstawiona zostanie macierz efektów
kształcenia, która jest macierzą wyjściową.
38
Tabela nr 1. Uproszczona macierz efektów kształcenia na specjalności psychologia w biznesie (kierunek zarządzanie)
Kompetencje Poziom podstawowy Poziom specjalistyczny
Wiedza Znajomość teorii komunikacji interpersonalnej,
Podstawowa wiedza o motywacji i emocjach
Podstawowa wiedza o stresie i metodach radzenia sobie
Wiedza o podstawowych zasadach kierujących ocenami społecznymi i mechanizmach zniekształcających spostrzeganie i ocenianie
Wiedza dotycząca powstawania i rozwoju grup i zespołów
Podstawowe wiadomości o przyczynach i sposobach rozwiązywani konfliktów interpersonalnych
Znajomość technik wpływu społecznego
Wiedza zakresu teorii autoprezentacji
Procesy myślenia i decyzyjne
Znajomość barier komunikacyjnych i metod ich pokonywania
Cechy i funkcje komunikacji nieformalnej
Wiedza z zakresu mobbingu i znęcania się
Wiedza o specyfice mechanizmów i procesów grupowych
Znajomość technik negocjacji i mediacji
Wiedza o rodzajach i teoriach motywacji w kontekście zarządzania
Znajomość procesów i procedury związane z kierowaniem działem kadr (rekrutacja, oceny pracownicze, finansowe i pozafinansowe wynagradzanie, zwolnienia, outsourcing, rozwój personelu)
Analiza potrzeb szkoleniowych, prowadzenie i ocena efektywności szkoleń
Znajomość teorii dotyczących stylu przewodzenia Wiedza o rodzajach motywacji i narzędzi motywacyjnych znajomość specyfiki decyzji rynkowych wiedza o regułach zachowań konsumenckich wiedza o zachowaniach rynków finansowych Wiedza w zakresie technik prezentacji i autoprezentacji
Umiejętności Umiejętność nazywania róŜnych komunikatów, odczytywania meta komunikatów Umiejętność rozpoznawania własnego typu motywacji i róŜnicowania typów motywacji Rozumienie przyczyn stresu, rozpoznawanie stresorów, Rozumienie przyczyn zniekształceń i błędów w ocenach społecznych umiejętność analizy sytuacji pod kątem rozpoznania zakłóceń w komunikacji i spostrzeganiu rozumienie dynamiki procesów grupowych analiza sytuacji pod katem stwierdzenia istnienia konfliktu, róŜnicowani konfliktu od innych zjawisk rozumienie mechanizmów stojących za mechanizmami wpływu społecznego rozumienie motywacji autoprezentacyjnej umiejętność wybory właściwej techniki autoprezentacji w warunkach społecznych
Rozpoznawanie i przeciwdziałanie błędom w komunikacji Umiejętność dostrzegania konsekwencji zachowań komunikacyjnych Umiejętność wykorzystania informacji nieformalnych do oceny procesu Umiejętność rozpoznawania
39
Kompetencje społeczne
Świadomość własnych moŜliwości, świadomość posiadanej wiedzy i umiejętność uŜycia jej do interpretacji zjawisk i zachowań skutkujący szacunkiem i niestosowaniem uproszczonych metod oceniania Otwartość na wiedzę i nowe doświadczenia Postawa powątpiewania, zmuszająca do ciągłych poszukiwań
Postawa obiektywnego oceniania w oparciu o logikę i podstawy statystyki pozytywny stosunek do człowieka Świadomość moŜliwości wpływu na rzeczywistość Świadomość własnych celów Ŝyciowych
40
ZAŁ ĄCZNIK 2 PROJEKT PROMOCJI POSTAW
Wprowadzanie wytycznych Procesu Bolońskiego wymusza na szko łach wyŜszych
ref leksję nad sylwetką absolwenta oraz zaplanowanie w jakim obszarze i z jakimi skutkami
kształcić będzie się postawy studentów. Projekt PROMOCJI POSTAW jest odpowiedzią na
wymagania wynikające nie tylko ze zmian wynikających z przynaleŜności Polski do Unii Europejskiej
i wynikających z tego przepisów prawa, ale równieŜ ze zmian cywilizacyjnych i kulturowych, którym
system edukacji musi sprostać. Do zmian tych zalicza się nie tylko zmiany pokoleniowe, kulturowe
i cywilizacyjne, ale przede wszystkim geometryczny przyrost wiedzy i rozwoju technologicznego,
który zmusza kolejne pokolenie do zmian w postawach wobec wiedzy i informacji.
Proces budowania postaw wśród studentów szkoły rozpoczęła debata dotycząca koniecznych
i preferowanych pos taw, jakie powin ien prezentować abso lwent szkoły. Priorytetem
wydaje s ię być pozytywna postawa wobec zdobywania wiedzy i uczenia się przez całe Ŝycie oraz
świadomość społeczna. Metapostawą, k t ó ra obejmuje wymien ione pos tawy j es t pos ta wa
dba łośc i o jakość. Absolwent po ukończeniu szkoły powinien być otwarty na szkolenie
i dokształcanie, dbać o jakość posiadanej wiedzy, wykazywać się samokrytycyzmem w podejściu do
efektów swoje pracy, umieć ocenić swoje słabe strony i zaplanować swój dalszy rozwój. Absolwent
powinien zauwaŜać te słabe strony nie tylko w zakresie swojej wiedzy i umiejętności, ale równieŜ
powinien być otwarty na problemy i potrzeby otoczenia. Oznacza to świadomość własnych praw oraz
dostrzeganie moŜliwości zmiany, której moŜna dokonywać w otoczeniu – w środowisku,
społeczności, grupie zawodowej. Oznacza to promocję dbałości o jakość Ŝycia zawodowego,
społecznego, ale równieŜ poprzez poszerzanie świadomości – osobistego.
PoniŜej opisane zostaną postawy, które będą promowane w Szkole oraz narzędzia, które będą
słuŜyły realizacji zakładanego planu.
Równie waŜne dla motywacji i poziomu osiągnięć studentów jest stworzenie systemu
promującego autonomiczność decyzji studentów. Stąd uczelnia zwiększa na ilość godzin, w ramach
których studenci mogą swobodnie wybierać realizowane przedmioty. WdraŜane są równieŜ dwa
systemowe programy – początkowo pilotaŜowo na wybranych potokach - macierzy
kompetencji oraz PORTFOLIO , które promują samodzielny monitoring rozwoju studenta.
41
Tabela nr 1. Elementy promocji postaw
Działanie Osiągane postawy/wartości
kontrola obecności na zajęciach ćwiczeniowych, Sumienność, rzetelność. obowiązkowość
metody nauczania aktywizujące studentów, oparte na
analizie przypadków, wykonywaniu projektów,
rozwiązywaniu zadań na ćwiczeniach i
konwersatoriach,
Krytycyzm myślenia, zaangaŜowanie, kooperacja,
współodpowiedzialność
rozwijanie studenckiego ruchu kół naukowych, Odpowiedzialność społeczna, otwartość na wiedzę,
autoprezentacja
prowadzenie warsztatów z zakresu planowania
kariery zawodowej studentów organizowanych przez
Biuro Karier
Samoświadomość, odpowiedzialność, rozwój własny
kreowanie postaw przedsiębiorczych poprzez zajęcia
w firmie symulacyjnej oraz pracę w kole naukowym
Rozwój kompetencji społecznych, LLL
Wspieranie pomysłów biznesowych poprzez konsul-
tacje w Centrum Wspierania Przedsiębiorczości,
rozwój międzynarodowej mobilności studentów
poprzez studia i praktyki zagraniczne.
LLL, otwartość na doświadczenie
Promowane postaw i narzędzia promocji
Postawy, które wynikają z misji szkoły oraz sylwetki absolwenta grupują się w dwóch
obszarach – postawy wobec wiedzy i własnych kompetencji oraz dbanie o jakość wykonywanej
pracy oraz postawy społecznych. Szczegółowy zakres postaw oraz metody ich promowania zawiera
tabela 7.
Tabela nr 2. Promowane postawy, metody i narzędzia ich promocji
Obszar postaw Postawy Metoda promocji Narzędzie promocji
Postawy
wobec
Wiedzy i
kompetencji
otwarty
stosunek
do wiedzy
Uświadamianie i generowanie potrzeb w
Zakresie zdobywania wiedzy
Uświadamiane szybkości postępu
i w y n i k a j ą c y c h p o t r z e b
d o k s z t a ł c a n i a się
Szkolenie pracowników w zakresie
umiejętności wpływu na postawy
studentów
Promowanie czytelnictwa –
programy i szkolenia biblioteczne,
działania studentów
42
otwarta postawa
wobec
poszukiwani
a informacji
z róŜnych
źródeł –
postawy
wobec
czytelnictwa
Wykorzystanie potencjału studentów do
stworzenia programu promującego
czytelnictwo,
Wywoływanie potrzeby porównania
wiedzy z róŜnych źródeł
Umiejętności metodologiczne –
stawianie pytań, poszukiwanie
informacji
Samorząd studencki, koła naukowe,
biblioteka – programy promocji
czytelnictwa.
Narzędzia zmiany tych postaw mają
być opracowane przy współudziale
studentów
Krytycyzm –
ocenianie
wiedzy i
kompetencji
Wszelkie narzędzia słuŜące rozwojowi
umiejętności analizy i syntezy,
rozwijanie krytycznego myślenia
Na zajęciach: praca w oparciu
o analizę przypadków, analiza
tekstów, krytyczna ocena
informacji, otoczenia, sytuacji,
podejmowanych działań
Jako program meta:
Arkusze samooceny studenta –
monitorowanie własnej wiedzy
i umiejętności
Projekt port folio- zarządzania
własnymi kompetencjami
Projekty proponowane przez
studentów
Rzetelność,
sumienność,
punktualność
System oceniania studentów- jasno
określane kryteriaoceny, sprawiedliwość
i rzetelność ocen, konsekwencja,
terminowość
Regulaminy studiów,
Podręcznik wprowadzający dla
pracowników – opisujący zasady
oceniania oraz zaliczania zajęć
Dbanie o jakość
pracy
j.w. monitoring samodzielności pracy
studenta, uwzględnianie w kryteriach
oceny rzetelności , schludności i
kultury języka wymaganej na danym
poziomie edukacji
autonomia Wspieranie samodzielności, zarządzanie
własnym rozwojem
Zwiększenie puli godzin przedmio-tów do wyboru Projekt port folio imacierzy kompetencji
Postawy
społeczne
Inicjatywa i
przedsiębior-
czość
AngaŜowanie studentów w Ŝycie szkoły
i podnoszenie jakości oferty uczelni
Koła naukowe, poszukiwanie
literatury, proponowanie zmian w
efektach kształcenia, angaŜowanie się
w szkolenia i doszkalanie poza szkołą
Promowanie systemu oceniania
pracowników szkoły, podnoszenie
świadomości współtworzenia i
współodpowiedzialności za jakość
kandydatów
43
Odpowiedzial-
ność
społeczna i
obywatelska
(poczucie
wpływu na
otoczenie)
Wiedza o regulaminach, przepisach, Organizacja własna imprez,
spotkań, szkoleń, projekty zmian w
róŜnych aspektach funkcjonowania
szkoły angaŜowanie się w pomoc
studentom niepełnosprawnym
AngaŜowanie się w badania,
informacje zwrotne, interwencje
Projekt MACIERZ KOMPETENCJI
Polega on na przekazaniu studentom pierwszego roku tabel i z macierzą
kompetencj i . Dzięki posiadaniu macierzy student orientuje się w posiadanych kompetencjach, moŜe
kierować w sposób bardziej świadomy swoim rozwojem znając przedmioty programu studiów
w korespondencji z wiedzą, umiejętnościami i kompetencjami społecznymi niezbędnymi w realizacji
zadań w praktyce gospodarczej.
Podsumowanie
W ramach dbania o jakość – rozumianej szeroko jako dbałość o własną pracę, o jakość usług, które
świadczy wobec studenta otoczenia – szkoła, państwo, dbałość o jakość własnego otoczenia, ale równieŜ
jakość Ŝycia promowana będzie wiedza dotycząca postaw ekologicznych i obywatelskich, wiedza
o systemie zapewniania jakości dydaktyki, ale równieŜ wiedza o jakości Ŝycia i jego korelatach.
44
ZAŁ ĄCZNIK 3 INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA SYLABUSÓW
DZIAŁANIE ODPOWIEDZIALNO ŚĆ TERMIN
Ustalenie obsady i pensum przez Dział Nauczania.
Rektor /Dziekan/Prodziekan nie później niŜ miesiąc przed rozpoczęciem semestru
Wyznaczeniem osoby odpowiadającej za koordynacje przygotowania sylabusa
Dziekan nie później niŜ miesiąc przed rozpoczęciem semestru
Wyznaczenie terminu złoŜenia sylabusa
Dział Nauczania/Dziekan przesyłane do Działu Nauczania tydzień przed rozpoczęciem semestru
Przygotowanie mailingu z sylabusami z poprzedniego roku oraz wytycznymi do ich opracowania do wszystkich zespołów prowadzących przedmioty
Działa Nauczania nie później niŜ miesiąc przed rozpoczęciem semestru
Ocena formalna sylabusów Prodziekan/Dziekan Najpóźniej tydzień przed rozpoczęciem semestru
Ocena merytoryczna sylabusów Komisja ds. Dydaktyki Najpóźniej tydzień przed rozpoczęciem semestru
Definicje
Sylabusy są szczegółowym programem, według którego realizowane są zajęcia. Są przygotowane przez
zespół prowadzących przedmiot po wcześniejszych konsultacjach.
Osoba odpowiedzialna za przedmiot jest zobowiązana do ustalenia zakresu treści na
zajęciach aktywnych, jak i kryteriów i form zaliczenia oraz udziału zaliczenia ćwiczeń czy
konwersatoriów w ocenie końcowej.
Jest to konieczność, a nie zalecenie. Osoba odpowiedzialna za przedmiot koordynuje pracę pozostałych osób prowadzących zajęcia
danego przedmiotu, tak, a b y te same formy realizowane przez róŜne osoby prowadziły do tych
samych efektów kształcenia.
Zasady tworzenia i zakres odpowiedzialności
Sylabus szczegółowy powinien być przygotowany zgodnie z wymaganiami ministerialnymi, jeŜeli
dla danego przedmiotu są określone minima (będą załączone w oddzielnym pliku lub dostępne na
stronie: Biuletyn Informacj i Publicznej - Akty prawne - szkolnictwo wyŜsze) lub
przygotowane w oparciu o sylwetkę absolwenta oraz zakładane efekty kształcenia na kierunkach
i specjalnościach, opisane w planie studiów oraz macierzy efektów kształcenia.
Informacje konieczne do uzupełnienia wszystkich rubryk - punkty ECTS, liczba godzin, przedmioty
poprzedzające - j es t przekazywana rokrocznie p rzez Prodz iekan lub Dzia ł Nauczania
45
zespołom prowadzącym przedmiot wraz z instrukcją wypełniania sylabusów oraz sylabusem z roku
poprzedniego, jeŜeli przedmiot był realizowany.
Efekty kształcenia mają być określone w kategoriach wiedzy, umiejętności i postaw (Zalecenia
dotyczące efektów kształcenia opisane są szczegółowo poniŜej). Przedmiot powinien być opisany 5-9
efektami kształcenia. Efekty kształcenia powinny być mierzalne i zgodne z sylwetką absolwenta.
Kryteria oceny efektów kształcenia opisane są szczegółowo w załączniku nr1. Wiedzę powinno
się sprawdzać egzaminem, umiejętności – zaliczeniem w postaci wytworu - projektu, prezentacji
itp., postawy – poprzez obserwację i ocenę zachowań czy wypowiedzi (egzaminy ustne, zaliczenia
grupowe, symulacje, aktywność społeczna studenta – równieŜ poza zajęciami).
Promowanie postaw, opisanych Systemie Zarządzania Jakością, ale równieŜ ujęcie umiejętności
w ocenie końcowej wymaga brania pod uwagę aktywności studentów na zajęciach, co wymusza
uwzględnienie oceny z ćwiczeń, konwersatoriów czy laboratoriów w ocenie końcowej.
Literatura do przedmiotu powinna być ograniczona do 2-3 lektur, podobnie literatura wpisana jako
uzupełniająca. NaleŜy aktualizować literaturę do przedmiotu.
Treści programowe mogą być rozumiane jako tematy wykładów, ale mogą opisywać zakres treści
(teorie, modele, narzędzia) czy moduły przedmiotu, które będą realizowane. Szczególną uwagę naleŜy
poświęcić treściom zajęć aktywnych. Sposób sformułowania tych treści powinien odzwierciedlać
zakładane efekty kształcenia. NaleŜy wykazać aktywność na zajęciach.
np. zamiast – Narzędzia badań marketingowych powinno być Opracowywanie ankiet i kwestionariuszy
– rodzaje i budowa pytań ankietowych.
Wymagania dotyczące końcowej oceny powinny określać nie tylko formę zaliczenia przedmiotu,
ale równieŜ udział zaliczeń z innych form zajęć w ocenie końcowej.
np. zaliczenie konwersatoriów czy ćwiczeń daje studentowi punkty, które doliczone są do
punktacji z egzaminu itp.
Kryteria oceny powinny być dopasowane do formy zajęć i uzyskiwanych efektów.
Student powinien wiedzieć jaką pracę musi włoŜyć w zdobycie określonej oceny. Ustalanie kryteriów
powinno więc wykluczyć subiektywizację oceny. MoŜna, ale nie jako jedyny wymiar określić
procentowy wynik egzaminu, któremu przypisuje się ocenę, ale prawidłowo wypełnione kryteria dla
danej oceny określają jaki zakres wiedzy i rozumienia prezentuje student z danych treści programu.
System oceniania w WSEI w Krakowie opiera się na skali czterostopniowej z ocenami
połówkowymi (niedostateczny -2; dostateczny- 3; dostateczny plus - 3,5; dobry - 4; dobry plus - 4,5;
bardzo dobry - 5). Oceny wystawiane są na podstawie zdanych egzaminów w oparciu o kryteria stawiane
przez wykładowcę.
Kryterium otrzymania oceny dostatecznej, która jest ocena potwierdzająca zaliczenie jest
znajomość powyŜej 50-60% wymaganego materiału (np. uzyskanie na teście 61%), w zaleŜności od
przedmiotu. PowyŜej tego progu prowadzący indywidualnie wyznacza progi znajomości materiału, ale
zazwyczaj jest to około:
46
51-61% - dostateczny (3.0)
65 – 70% - dostateczny plus (3.5)
75% - dobry (4.0)
85% - ocena dobry 4.5
95% - ocena bardzo dobry (5.0)
Zasady opisu efektów kształcenia
PoniŜej przedstawiona zostanie kompilacja, przygotowana na podstawie róŜnych materiałów
(prezentacje Ekspertów Bolońskich, opracowania MEN czy Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji),
dotyczących definiowania efektów kształcenia oraz przedstawiony zostanie zestaw efektów, który moŜe
być inspiracją do pracy nad sylabusami.
Aby ujednolicić system szkolnictwa wyŜszego w Europie przyjęto, Ŝe na poziomie licencjata absolwent:
• Stosuje wiedzę w znanym praktycznym kontekście,
• Zna i rozumie daną dziedzinę studiów (wiązać się to moŜe z postrzeganiem programu jako
dającego pewną całość, jednolitość wiedzy – a to juŜ moŜe być rozumiane jako postawa wobec
wiedzy i uczenia się),
• UŜywa niektórych podstawowych rutynowych praktyk w sytuacjach o nierutynowych
elementach,
• Profesjonalnie wykorzystuje wiedzę w pracy, potrafi konstruować i podtrzymywać argument -
tację oraz rozwiązywać problem w swojej dziedzinie studiów,
• Planuje uŜycie umiejętności w określonych sytuacjach, dostosowuje je w razie potrzeby,
• Potrafi zbierać informacje, interpretować dane, formułować sądy,
• Potrafi przedstawić opinie osobom nie posiadającym wiedzy w danej dziedzinie (co wiąŜe się
głównie ze zrozumieniem treści),
• Posiada umiejętności uczenia się i postawę otwartą na wiedzę, co umoŜliwi mu większą samodzielność w poszukiwaniu wiedzy na kolejnych poziomach edukacji.
Efekty kształcenia (learning outcomes) powinny być definiowane w kategoriach:
- wiedzy – znajomości i rozumienia określonych teorii, treści. Efekty naleŜy formułować przy pomocy
takich słów jak: fakty, definicje, wzory, zasady, wie, rozumie, wyliczy, zdefiniuje, odtworzy, nazwie,
rozpozna, poda przykłady, tłumaczy, interpretuje, przewidzi, wyjaśni, oszacuje,
- umiejętności – kompetencje, zdolność analizy i syntezy, ocenianie sytuacji, planowanie rozwiązań,
implementacja wiedzy:
• Zademonstruje, policzy, rozwiąŜe, zastosuje, wykorzysta
• Zaprojektuje, wprowadzi, ułoŜy, stworzy
• RozróŜni, zidentyfikuje, streści, wyjaśni zaleŜności
• Zrecenzuje, zbada, oceni, porówna, wywnioskuje, skrytykuje
- postaw – mówi się o postawach obywatelskich, społecznych, ale moŜe to dotyczyć równieŜ postawy
47
wobec wiedzy – własnej czy zdobywania wiedzy w czasie trwania Ŝycia. Postawy moŜna więc rozumieć
jako etos pracy i wiedzy oraz poczucie wewnę t rznej kon t ro l i nad własnymi
osiągnięciami czyl i metawiedza dotycząca wiedzy i własnych kompetencji.
Postawy nie muszą być zdefiniowane, są często wynikiem nabywania wiedzy, a co za tym idzie
przekonań o tym jak naleŜy oceniać czy interpretować rzeczywistość,
Postawa wobec wiedzy, społeczeństwa pracy wynika równieŜ z obserwacji autorytetu wykładowców,
ich stosunku do własnej pracy i studentów. Ponoszenie odpowiedzialności za realizację zadań w pracy
lub nauce, dostosowywanie własnego zachowania do okoliczności w rozwiązywaniu problemów.
Efekty Kształcenia Opisując efekty kształcenia i określając wymagania dla poszczególnych ocen naleŜy uwzględnić:
- Wiedzę i rozumienie- na poziomie licencjata zna treści zaawansowanych podręczników oraz
rozumie je na tyle, Ŝe moŜe wytłumaczyć tę wiedzę niespecjaliście. (Znajomość faktów, zasad,
procesów i pojęć ogólnych w dziedzinie pracy lub nauki)
- Wykorzystuje tę wiedzę w praktyce – potrafi zinterpretować, ocenić przeanalizować dane,
zjawisko, zachowanie itp. Posiada zestaw umiejętności poznawczych i praktycznych potrzebnych do
realizowania zadań i rozwiązywania problemów poprzez wybieranie i stosowanie podstawowych metod,
narzędzi, materiałów i informacji.
- Ocenianie i formułowanie sądów– potrafi obronić swoje sądy, argumentować.
- Umiejętność komunikacji – autoprezentacja i prezentacja danych, język i forma dostosowana do
celu i odbiorcy.
- Umiejętności uczenia się – wie jak i gdzie poszukiwać informacje, potrafi zdiagnozować luki
we własnej wiedzy.
Nie wszystkie przedmioty będą zawierały te elementy. Określając efekty kształcenia naleŜy brać
pod uwagę cel (wiedza czy umiejętności czy postawy) i dobierać formy nauczania i metody ewaluacji
do tychŜe zakładanych efektów kształcenia. W przypadku przedmiotów podstawowych,
obowiązkowych te efekty i forma są narzucone, choć programy minimum nie muszą być
interpretowane dosłownie, stanowią one o zakresie tematycznym przedmiotu i spośród tej tematyki
naleŜy wybrać jakie efekty chcemy osiągnąć. W przypadku przedmiotów narzuconych planem
studiów naleŜy określić mierzalne efekty, które uzyskuje się na danym przedmiocie w oparciu
o realizowany program.
W przypadku określania postaw naleŜy zdefiniować, w j ak i sposób dana postawa ma się
przejawiać, naleŜy więc zastanowić się nad operacjonalizacją danej postawy. JeŜeli otwartość wobec
wiedzy uznamy za postawę poŜądaną w ogólnej sylwetce absolwenta i będzie ona efektem
określonych działań wychowawczych czy edukacyjnych, wówczas pewne zachowania mogą być
48
wskaźnikiem takiej postawy. Zadawanie pytań, wyraŜanie wątpliwości, opieranie prac o literaturę nie
tylko zalecaną, ale samodzielnie zgromadzoną, u m i e ję t n oś ć ł ąc ze n i a wiedzy o d l e g ł e j o d
tematu, wykorzystywania doświadczenia do tworzenia nowych schematów wiedzy – są to
przykładowe zachowania, które moŜna egzekwować, ocenić i nagrodzić ustalając ich udział
w końcowej ocenie przedmiotu.
49
ZAŁ ĄCZNIK 4 ANONIMOWA ANKIETA ZAJĘĆ
Celem badania ankietowego jest ocena prowadzących zajęcia pod kątem kluczowych
umiejętności wpływających na efektywność uczenia. Celem jest, w ię c zbadanie, czy metody,
narzędzia, zachowania, postawy, które stosuje prowadzący zajęcia wpływają na postrzeganie
przekazywanej wiedzy jako przydatnej, ciekawej. Wykładowcy swoim zachowaniem promują określone
postawy stąd kluczowe dla zakładanych efektów kształcenia jest takie traktowanie studentów ·i
takie zachowanie wykładowcy, które promuje szacunek, rozwój osobisty, krytycyzm wobec
siebie i swojej wiedzy, otwartość na doświadczenie, autonomię. Istotne z punktu widzenia
efektywności uczenia są nie tylko kompetencje eksperckie, ale równieŜ umiejętności komunikacyjne,
nawiązywanie kontaktu ze słuchaczami oraz receptywność na ich zachowania w trakcie zajęć, które są
forma informacji zwrotnej – czy to, co się mówi jest jasne i ciekawe. Z punktu widzenia trafności
i rzetelności ankiety waŜne jest równieŜ postrzeganie przedmiotu i jego treści. Czynnikiem
modyf i ku jącym ocenę p rowadzącego moŜe być t rudność przedmiotu i wysokie kryteria
zaliczenia. Stąd ankieta zawiera równieŜ pytania dotyczące postrzeganej trudności treści i oceny
warunków zaliczenia przedmiotu.
Ogólny wynik ankiety powinien być traktowany, j ako wskazówka do rozwoju, ale decyzje
dotyczące przyszłości zatrudnienia będą podejmowane na podstawie pytań kluczowych (zaznaczone
tłustym drukiem).
Ankieta ma charakter rozwojowy, istnieje, więc moŜliwość wpływu na jej formę i poszczególne pytania.
50
ORIUM WARSZTAT
ANONIMOWA!!! ANKIETA ZAJĘĆ
Kod wykładowcy…………..
Forma zajęć (właściwe podkreślić): WYKŁAD ĆWICZENIA KONWERSATORIUM LABORAT
Zakreśl
Rok: I II III
Tryb: STAC. NIESTAC.
KIERUNEK…………………………
ZAKREŚL WYBRANĄ ODPOWIEDŹ Nie Raczej
nie Trudno
powiedzieć Raczej
tak Tak
1. Kryteria, wymagania do zaliczenia przedmiotu są wyraźnie określone. 1 2 3 4 5
2. Zajęcia odbywają się terminowo (rozpoczęcie i zakończenie zajęć zgodnie z planem). 1 2 3 4 5
3. Prowadzący, tam gdzie to moŜliwe, stosuje opisy przypadków, odwołania do historii, zdarzeń bieŜących, trafne przykłady, dyskusje). 1 2 3 4 5
4. Prowadzący dopuszcza pytania podczas zajęć i chętnie na nie odpowiada.
1 2 3 4 5
5. Prowadzący przedstawia treści w sposób komunikatywny (zrozumiały, zwięzły, przystępny). 1 2 3 4 5
6. Słuchacze są traktowani z szacunkiem i cierpliwością.
1 2 3 4 5
7. Prowadzący jest dostępny dla studentów poza zajęciami (terminowość dyŜurów, łatwość w nawiązaniu innej komunikacji). 1 2 3 4 5
8. Prowadzący jest dobrze przygotowany do zajęć.
1 2 3 4 5
9. Zajęcia mają formę aktywną – dopuszcza się dyskusje, stawia tezy i dyskutuje ze studentami. 1 2 3 4 5
10. Prowadzący, tam gdzie to moŜliwe, podkreśla praktyczne zastosowanie przekazywanej wiedzy. 1 2 3 4 5
11. Atmosfera na zajęciach (nerwowa, niesympatyczna – 1, pozytywna, sympatyczna - 5) 1 2 3 4 5
12. Ogólna ocena zajęć (1 - źle, 5 - bardzo dobrze) 1 2 3 4 5
Orientacyjna liczba zajęć w których Pani/Pan brał/a udział (właściwe podkreślić):
* do dwóch spotkań *mniej niŜ połowa *około połowy *powyŜej połowy zajęć * większość zajęć
Dodatkowe uwagi (sugestie, wnioski, sprawy nie objęte pytaniami).
51
ZAŁ ĄCZNIK 5 KWESTIONARIUSZ HOSPITACJI ZAJĘĆ Osoba hospitująca
Osoba hospitowana
Termin zajęć
Przedmiot
Forma zajęć
Temat zajęć
Liczba uczestników
Dodatkowe uwagi
LP. PYTANIE BRAK ZACHOWANIA
ŹLE POPRAW NIE
DOBRZE BARDZO DOBRZE
DOSKO NALE
1 Podano cel zajęć 2 Cel zajęć jest ujęty w
kategoria efektów kształcenia
3 Metody stosowane podczas prowadzenia zajęć są zgodne z celem zajęć
4 Materiały stosowane w czasie zajęć są dopasowane do efektów kształcenia (celu zajęć)
5 Wykorzystywane zadania, ćwiczenia, materiały są wykorzystane efektywnie
6 ćwiczenia/przykłady zostały wyczerpująco omówione
7 Wykorzystuje się opisy sytuacji, obrazy, egzemplifikacje
8 Ocena merytoryczna zajęć
52
9 Komunikatywność (klarowność, poprawność językowa, dbałość o zrozumiałość)
10 WraŜliwość na sygnały studentów (np. znuŜenie)
11 Odwołania do wcześniejszej wiedzy lub wiedzy potocznej lub doświadczenia osobistego studentów
12 Zrozumiałość nowych treści (definicji, wzorów, modeli)
13 Podkreślanie znaczenia informacji (nadawanie znaczenia w tym modulacja głosu, podkreślanie wagi informacji)
14 Atmosfera na zajęciach 15 Stosowanie dyskusji 16 Reagowanie na pytania
studentów
17 Atrakcyjność zajęć 18 Poprawność struktury
zajęć
ROZMOWA OCENIAJ ĄCA
Uwagi pozostałe
pozytywne negatywne
Data podpis hospitującego podpis osoby hospitowanej
53
ZAŁ ĄCZNIK 6 INSTRUKCJA POWIERZANIA ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH
DZIAŁANIE ZAKRES CZYNNO ŚCI ODPOWIEDZIALNO ŚĆ
(GDZIE NALE śY SIĘ ZWRÓCIĆ)
DOKUMENTY POTWIERDZAJ ĄCE
DZIAŁANIE
Obsada zajęć Przed rozpoczęciem zajęć naleŜy podpisać odbiór przydziału zajęć odebrać harmonogram zajęć;
dokument słuŜy do rozliczenia przepracowanych godzin na koniec semestru!!
Dział Planowania Studiów Przydział zajęć
Harmonogram
KaŜdy nowy pracownik zobowiązany jest przekazać do Działu Planowania Studiów aktualne dane kontaktowe (numer telefonu i aktualny uŜywany adres mailowy);
Podpisanie umowy: przy przyjęciu nauczyciela akademickiego do pracy ( na etat ) oprócz standardowych dokumentów wymaga się: 1. Informacji o dorobku nauczyciela akademickiego (w tym publikacje, działalność naukowa, działalność dydaktyczna, doświadczenie praktyczne ) 2. Oświadczenia o prawach autorskich za miniony rok kalendarzowy 3. Deklaracje o prawach autorskich na dany rok kalendarzowy
Dział Planowania Studiów
Dział Kadr
CV lub same dane
Teczka osobowa – CV, kserokopie
dyplomów
Opracowanie planu zajęć
Odbieranie listy studentów przed rozpoczęciem zajęć (dostępny tylko wydruk w wersji papierowej);
Dziekanat Lista studentów
Spotkanie z kierownikiem zakładu i z wykładowcą odpowiedzialnym za przedmiot
Kierownik zakładu Potwierdzenie odbycia Spotkania - lista obecności
KaŜdy pracownik zobowiązany jest ustalić z prowadzącym przedmiot (wykładowcą) lub kierownikiem zakładu sylabus zajęć - na początku semestru
Kierownik Zakładu Sylabus przedmiotu
54
konieczne jest ujednolicenie wspólnej koncepcji zajęć dla osób prowadzących róŜne
formy zajęć z tego samego przedmiotu (kontakt między osobami prowadzącymi ćwiczenia, wykłady, konwersatoria, laboratoria) w celu ustalenia efektów kształcenia oraz metod ich uzyskania
Prowadzenie zajęć/zmiany
w trakcie semestru
OBOWIĄZKI W RAMACH DYDAKTYKI: ustalenie i podanie do wiadomości publicznej terminów konsultacji i dyŜurów zgodnie z Regulaminem Wynagradzania WSEI: terminy naleŜy zgłaszać do kierownika lub zastępcy – maja być widoczne na stronie WWW, na Platformie Edukacyjnej oraz na drzwiach wejściowych do Zakładu
LICZBA GODZIN DY śURÓW
pracownicy -pierwsze miejsce pracy, 2 razy po 4 godziny lekcyjne tygodniowo (dostosowane do trybu większości prowadzących przez nich zajęć dydaktycznych – studia stacjonarne, studia niestacjonarne)
Pracownicy -WSEI nie jest pierwszym miejscem pracy, co najmniej – 2 godziny w tygodniu (dostosowane do trybu większości prowadzących przez nich zajęć dydaktycznych – studia stacjonarne, studia niestacjonarne)
Pracownicy zatrudnieni na podstawie umów cywilno - prawnych zobowiązani są do pełnienia dyŜurów w proporcji: 4 godziny dyŜuru na 30 godzin zajęć w ramach ustalonego wynagrodzenia przeznaczonych na konsultacje dla studentów
Kierownik zakładu Harmonogram konsultacji (platforma, strona WWW,
ramka na drzwiach)
Pracownik jest zobowiązany zalogować się i korzystać z platformy moodla – podać tam warunki zaliczenia przedmiotu, zagadnienia, podać godziny konsultacji
Koordynacja – Kierownicy Zakładów
Prowadzenie zajęć-
infrastruktura
Rezerwacja sprzętu multimedialnego w portierni (sale SW – 1, oraz sala SW – 2 mają takie wyposaŜenie na stałe). Ksero materiałów dydaktycznych, testów, egzaminów moŜna wykonywać bezpłatnie w punkcie ksero w pawilonie C, obok sali SW – 2.
Portiernia
Punkt Ksero
Podpis
55
Osoby prowadzące seminaria proszone są o zapoznanie się z podręcznikiem „Metodyka
pisania i obrony prac dyplomowych”, dostępnym w poszczególnych Zakładach Dydaktycznych oraz w Bibliotece.
MoŜliwość parkowania na terenie uczelni przy ul. Św. Filipa 17 (parking wewnętrzny) w miarę wolnych miejsc.
MoŜliwość korzystania z biblioteki uczelni (pawilon B).
Konieczność załoŜenia maila uczelnianego do kontaktu ze studentami (Zakład Informatyki, pawilon C).
Biblioteka
Portiernia
biblioteka
administrator
Podpisane zamówienie
Zmiany w trakcie zajęć
kaŜda zmiana w zajęciach ustalonych w harmonogramie, zastępstwo, zamiana z terminem innych zajęć, niespodziewana nieobecność (wypadek losowy) musi być zgłoszona kierownikowi zakładu oraz w Dziale Planowania Studiów
Kierownik Zakładu Dział Planowania Studiów
Sesja egzaminacyjna
Przed sesją - obowiązek ustalenia 3 terminów egzaminów w czasie sesji letniej i zimowej oraz terminów wpisów w terminach zgodnych z Regulaminem Studiów i organizacją roku akademickiego;
pod koniec semestru odbieranie protokołów egzaminacyjnych i zaliczeniowych (dostępny tylko wydruk w wersji papierowej);
obowiązek przechowywania prac egzaminacyjnych, zaliczeniowych i kolokwiów zgodnie z Zarządzeniem Dziekana
Kierownik Zakładu Zarządzenie Dziekana
Sesja osoby prowadzące seminar ia dyplomowe razem z protokołami składają równieŜ listę tematów prac dyplomowych (dotyczy 1 semestru seminarium);
oddawanie protokołów (osoby które nie oddadzą protokołów nie mogą ubiegać się o wypłacanie wynagrodzenia), przy czym protokoły egzaminacyjne powinny zostać złoŜone w Dziekanacie (przynajmniej ksero) po I i po II terminie egzaminu, natomiast po III terminie naleŜy w trybie pilnym złoŜyć oryginał protokołu;
Kierownik zakładu, dziekanat
56
Sesja – terminy egzaminów i zaliczeń.
- Daty egzaminów muszą zawierać się w wyznaczonych okresach sesji egzaminacyjnej.
Plan egzaminów ustala się co najmniej na dwa tygodnie przed rozpoczęciem sesji egzaminacyjnej.
- Dopuszcza się moŜliwość, za zgodą prowadzącego zajęcia, zdawania egzaminu w tzw. terminie zerowym tj. przed rozpoczęciem sesji egzaminacyjnej. Ocena niedostateczna uzyskana na tym egzaminie nie jest wpisywana do Ŝadnych dokumentów.
- Student przystępujący do egzaminu ma obowiązek posiadać kart ę egzaminacyjną wraz z indeksem
- Studenci nieposiadający zaliczenia z ćwiczeń, laboratoriów, warsztatów nie mają prawa przystąpić do egzaminu.
- Nieusprawiedliwione niezgłoszenie się studenta na egzamin w wyznaczonym terminie, powoduje przepadnięcie danego terminu egzaminu. Fakt ten powinien być odnotowany w protokole egzaminacyjnym. Jest to równoznaczne z uzyskaniem oceny niedostatecznej.
- W uzasadnionych przypadkach, jak np. choroba lub inne okoliczności losowe, egzaminator moŜe przywrócić studentowi pierwszy lub poprawkowy termin egzaminu.
- Usprawiedliwienie nieobecności na egzaminie z powodów wymienionych w ust. 2, winno nastąpić w terminie 7 dni od daty egzaminu.
- Studentom mającym usprawiedliwienie nieobecności na egzaminie ocenę do indeksu, karty i protokołu wpisuje się w rubryce terminu przywróconego z rzeczywistą datą odbycia egzaminu/zaliczenia lub z adnotacją: przywrócono termin (podstawowy, poprawkowy I, poprawkowy II)
57
Poprawki:
- dla przedmiotu kończącego się egzaminem są trzy terminy: I – normalny, II i III poprawkowy,
- dla przedmiotów kończących się zaliczeniem na prawach egzaminu są dwa terminy, ocena jest wpisywana w miejscu egzaminu,
- dla przedmiotów kończących się zaliczeniem są dwa terminy,
Protokół egzaminacyjny/zaliczeniowy jest podstawowym dokumentem potwierdzającym wyniki studentów. NaleŜy więc wykazać szczególną staranność przy sporządzaniu protokołów:
- KaŜda uzyskana przez studenta ocena powinna znaleźć się w protokole, niezaleŜnie od tego czy student zgłosił się po wpis czy nie
- Niedopuszczalna jest sytuacja, gdy ocena znajduje się w karcie i indeksie studenta, a nie ma jej w protokole. Sytuacja odwrotna jest moŜliwa - ocena znajduje się w protokole, a nie ma jej w karcie i indeksie studenta.
- NaleŜy zwrócić uwagę, czy przy kaŜdej wpisanej ocenie jest podpis i data (nie ma to być data wpisu do indeksu, ale data uzyskania oceny!)
- Bezwzględnie nie wolno uŜywać korektorów. Ewentualny omyłkowy wpis naleŜy przekreślić jedną poziomą kreską i w czytelny sposób dokonać prawidłowego wpisu oraz potwierdzić podpisem. (Uwagi te dotyczą równieŜ wpisów do kart i indeksów studentów).
- Nie naleŜy uŜywać czerwonego długopisu.
Oryginały protokołów naleŜy oddać do dziekanatu niezwłocznie po odbyciu ostatniego terminu egzaminu/zaliczenia.
58
Jeśli po oddaniu protokołu do dziekanatu wykładowca wystawi studentowi ocenę,
powinien tę ocenę uzupełnić w protokole w moŜliwie najkrótszym terminie.
Rozliczenie Oddawanie protokołów (osoby które nie oddadzą protokołów nie mogą ubiegać się o wypłacanie wynagrodzenia Sprawozdanie jest podpisywane przez Kierownika zakładu, dziekana i rektora Kwestura na tej podstawie w ciągu 2 tygodni wystawia rachunek, który naleŜy podpisać aby pieniądze zostały wypłacone (wyplata w ciągu 7 dni od podpisania rachunku)
Dział Planowania Studiów, Kierownicy, Rektor,
Kwestura
Recommended