€¦ · Web view“อาคาร ๙๖ ป หลวงตามหาบ ว ญาณส...

1

ปจฉมโอวาท อาพาธ...ลาวฏสงสารธาตขนธองคหลวงตาเรมแสดงอาการอาพาธปรากฏแกสายตาศษยานศษย เมอวนจนทรท ๘ พฤศจกายน พทธศกราช ๒๕๕๓

และไมสามารถออกมาฉนจงหนทศาลาไดตามปกตตงแตวนจนทรท ๑๕ พฤศจกายน พทธศกราช ๒๕๕๓ เปนตนมา

องคทานละสงขารเขาสแดนนพพาน เวลา ๓ นาฬกา ๕๓ นาทของวนอาทตยท ๓๐ มกราคม พทธศกราช ๒๕๕๔

สรอาย ๙๗ ป ๕ เดอน ๑๘ วน รวม ๗๗ พรรษา

องคหลวงตามประสบการณเกยวกบความตายหลายวาระตงแตเมอครงเปนฆราวาสกปวยหนกเหมอนจะไมมโอกาสหาย มแตหนกไปหนาจนถงกบตองไดตงจตอธษฐานขอบวช อาการปวยจงคอยทเลาลง ระยะตอมาเปนเหตการณเมอองคทานบวชไดหลายพรรษาแลวหลงจากทหลวงปมนนพพาน ทานเปนโรคเจบขดในหวอกอยางรนแรงถงขนเฉยดตายแตกหายไดดวยธรรมโอสถ ตอมาอกไมนานทานกถายทองอยางหนกเทากบรางกายไดตายไปแลว ๙๙ เปอรเซนตแตดวยความสมบรณแหงสตสมปชญญะ องคทานกกลบฟ นคนมาไดอยางนาอศจรรย

ประสบการณเชนนทำาใหองคทานสามารถแสดงธรรมเกยวกบมรณานสสตไดอยางละเอยดลออ พรอมกบการบอกเตอนศษยานศษยมใหใชชวตอยางประมาท ใหมหลกธรรมในใจเปนทยดเหนยว ขณะเดยวกนกใชเหตการณเหลานสอนพระเณรถงความเขมแขงเดดเดยวและรจกวธปฏบตทถกตองในวาระจวนตวของทาน ดงเชนเทศนาธรรมเมอวนท ๒ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๓๖ องคทานเมตตากลาวไวดงน

“...ถาพอวาไมสบายนมนกเหมอนกบลงชวยลงนะ ทงพระทงเณรมาไดขไลลงกฏ ไมใหขน มายงอะไร มนเปนอยกบเราตางหาก ไมไดเปนอยกบพระกบเณรกบใครตอใคร อยามายงนะ พอวาไมสบายคนนนกมายงคนนกมายง คนนนมาถามคนนมาถาม ตอบกบคนกเลยจะตาย มนไมไดเรองอะไรน เคยเปนเคยอะไรอย

‘เรองเจบไขไดปวยมนมอยในธาตในขนธนดวยกนทกคน ถามนจะหายกหาย ถาไมหายมนกเปนอยในธาตในขนธ มาเยยมมายามมาดกนเกดประโยชนอะไร วากำาลงใจ กำาลงใจอะไร เราไมไดเอาจากใครแหละกำาลงใจ พอมคนมาเยยมกดใจอยาง

2

งนเหรอ นไมดใจมแตไลขนาบเลย เยยมหาอะไรวางนเลย หมอจะมาตรวจไมใหตรวจ เวลานปกต ไมจำาเปน..ไมตรวจ’

นเคยพดแลวเปนสองเมอไร ไมไดเปนสองเหมอนใครนะ พดยงไงเปนอยางงนเลย บอกแลวเปนระยะๆ

‘ถาพอทจะเกยวของกบหยกกบยาอะไรเรากเกยว พอทจะลดสวนไหนลงเราลดของเราเองๆ เวลามนเปนมากจรงๆ อะไรกไมเกดประโยชนแลว..ยาไมตอง นนตดเขาๆ สดทายใครมายงไมไดนะ หามไมใหมาแตะตองจนกระทงรางกาย หาม.. จะตายคนเดยว’

นน กอรยสจแสดงปางๆ เรยนธรรมะไมเรยนอรยสจจะเรยนอะไร ถารตองร อรยสจนซ รกนแลวจะไปหลงกนอะไร อะไรมนทนอยไดกอย อะไรอยไมไดมนพงของมน กรกนอยวาพงจะไปตนมนหาอะไร ไมตน พดจรง ๆ ใครจะวาบากวา ไมตนกบอกไมตน เวลาตนกบอกวาตน นมนไมตนกบอกไมตน

อยางเมอคนวนท ๒๖ มนเอาอยางหนก หนกแบบหนง เปนอยขางบน ลกนงไมไดเลย ลมตม ๆ นงอยกบหมอนกพนกนอยกบหมอน กฏมนหมนไปหมดเลย อะไร ๆ หมน แมทสดทนอนหมอนมงหมนไปตาม ๆ กนหมด เรากรวามนหมน ธาตขนธมนเปนของมนกไมเหนตนมนอะไร มนจะหมนไปไหนวะ ปดประตไวหมดแลวมนจะหมนออกนอกทวปไดเหรอ ประตปดแลวใสกลอนแลวน เอา มนกหมนอยภายในน ๆ

คนแรกดเหมอนคนวนท ๒๖ พอวนท ๒๗ หกทมเรมอกแลว เรมคราวนมนไมไดเปนอยขางบน มนเขาขางในละซ หมนแลวเขาไปขางใน เอ นมนจะไมไดถอดกลอนประตออกเหรอ เวลาตายพระเณรกจะมางดประตลำาบากนนะ ขนาดนนนะวนนน มนหมนเขาขางใน ตองไดรบกนละ เรยกวาตงกองทพรบกน มนเขาขางในนรนแรงนะ เขาเรยกเขาอโมงคใหญ เปนอยภายนอกนคอยยงชว วนนนเขาขางในดวยจนจะไดเปดประตไว ผมาดใหเหนชดเจนไมตองมางดประตใหลำาบาก หนกอยคนนน จากนนมากเบามาเรอย ๆ แตกำาลงไมมนซสำาคญ มนคงเปนเพราะยาอะไรกไมร

‘เร องตายนะอยามาวตกวจารณกบเรานะ บอกชด ๆ เลย อยามาวตกวจารณกบหลวงตาบว กลวหลวงตาบวจะเปนอยางโนนอยางน’

ลงนรกหลมไหนเราจะลงของเราเอง ถามนควรจะไปลงนรกเราจะลงของเราเอง มนควรจะไปไหนเรารอยในตวของเราแลว เพราะฉะนนเราถงไมสะทกสะทานเรา

3

บอกตรง ๆ เลย ไมงนสอนทำาไมสอนคน สอนหลอก ๆ หลอน ๆ ไดยงไง ถอดออกมาจากหวใจ ถามนจะรกรทหวใจน ถอดออกจากนสอน เพราะฉะนน ถงสอนใหมธรรมกายในใจหนา มนถงมหลกยดนะ สงภายนอกเอาเร องไมไดนะ เงนทองกองเทาภเขานกจะเกดประโยชนอะไร เวลาจำาเปนมาแลว เกาะไมได ยดไมได พง ๆ ๆ ดไมด เปนเปรตเฝากองทรพยสมบตอยนนอก จะไปไหนมาไหนกไปไมไดแหละ นนมนเปนภยแกตวเอง ถาไมรอบคอบตวเอง

เพราะฉะนนจงใหสรางความด อบรมจตใจของเราใหมความแนนหนามนคง ใหมหลกใจกบธรรมะ ธรรมะเปนเกาะทสำาคญมากทจะยดเพอความแคลวคลาดปลอดภย ถาไมมธรรมะแลว กำาหนดดเจาของเวลาไหนกเร ๆ รอน ๆ โลเลโลกเลก เวลาจะตายกแบบเดยวกนน หาความแนนอนไมได มนกกลงไปเลยซ...”

กจวตรองคหลวงตา

ภารกจขององคทานตงแตอดตจนถงบนปลายชวตมการปรบเปลยนไปตามวย สขภาพ การอนเคราะหและเกยวของกบโลก การกลาวถงกจวตรของทานในทน จงเปนการกลาวถงกจวตรหลกซงเปนสวนใหญของชวตตงแตระยะทสขภาพของทานพอเปนไปยงสามารถออกบณฑบาตเองไดจนถงในระยะทภารกจตองปรบเปลยนไปตามสภาพธาตขนธ ดงน

ต ๓ ตนจากจำาวดแลวจงบรหารกาย จากนนนงสมาธภาวนาเร อยไปจนกระทงไดเวลารงอรณ

รงอรณ พระอปฏฐากองคทานจะเขาไปทำาหนาทตางๆ ภายในกฏและบรเวณ ชวงเวลานองคทานจะออกไปเดนจงกรมอยในปาดานหลงกฏ (เวนแตมธระอนทควรจดทำาในเวลาน) จนใกลเวลาจะ บณฑบาตทานจงออกจากทางจงกรมแลวขนไปยงศาลาเพอกราบพระประธานและรปครบาอาจารย จากนนจงออกบณฑบาตในหมบานซงหางจากวด ๑ กม.

องคทานพยายามรกษาธดงคขอบณฑบาตเปนวตรจนถงทสดแมจะชราภาพมากแลวกยงฝนธาตขนธฝนโรคภยไขเจบออกโปรดสตวเสมอมามใหขาด ในระยะทสขภาพเปนปกตองคทานออกบณฑบาตรวมสายกบพระเณรอยางสมำาเสมอ ตอ

4

เมอธาตขนธรางกายเรมทรดฉนอาหารไมคอยได การพกผอนหลบนอนไมเปนปกตราวป พ.ศ.๒๕๒๖ องคทานกยนระยะทางลงจากเขาในหมบานมาหยดทชายบาน ๓-๔ หลงคาเรอน ตอมาเมอชราภาพมากเขาองคทานกยงอตสาหฝนธาตขนธทมกวงเวยนเสมอๆ ออกบณฑบาตทหนาวด ซงจะตองรบบาตรและเทบาตรทมนำาหนกมากในวยทกำาลงเสอมถอยลงจำานวนหลายรอยครงเพอรกษาธดงคขอนโดยเครงครด

เอกลกษณประจำาองคทานอกขอหนงกคอ ในการออกบณฑบาตไมวาชวงอายใดหรอไปใกลไกลเพยงใด ทานจะใหพระเณรออกบณฑบาตลวงหนาไปกอน องคทานจะไปตามลำาพงเทานนเพราะถอเปนการเดนจงกรมไปดวย องคทานจะกำาหนดพจารณาเรองอรรถธรรมทลกตนหยาบละเอยดของธรรมบทตางๆ แงตางๆ ไปดวยตลอดการบณฑบาต จงไมมพระเณรองคใดหรอฆราวาสคนใดเขาไปพดคยหรอทำาสงใดทอาจเปนการรบกวนองคทานไดเลยในชวงเวลาเชนน

ในปพทธศกราช ๒๕๔๐ ในชวงทองคหลวงตารบนมนตเดนทางมาทกรงเทพฯ โดยเขาพกทสวนแสงธรรม ถนนพทธมณฑลสาย ๓ กรงเทพฯ เชาวนหนงระหวางทองคทานออกบณฑบาตเฉพาะภายในบรเวณสวนแสงธรรมซงเปนกจวตรประจำาวนเหมอนทกวนทผานมา ระยะนนองคทานกอายยางเขา ๘๔ ปแลวประกอบกบจำานวนผคนพากนหลงไหลมาทำาบญใสบาตรมากขนเรอย ๆ ทำาใหตองถายบาตร ๑๐๐-๒๐๐ กวาครงตอวน การกมและเงยศรษะบอยๆ ทำาใหทานเวยนศรษะจนเกอบลมอยหลายครง และเมอพจารณาเหนวาธาตขนธไมอำานวย องคหลวงตาจงงดการบณฑบาตและใหพระอปฏฐากถอบาตรขององคทานออกรบบาตรแทน สวนองคทานกใชชวงเวลาเดยวกนนออกเดนจงกรม ทานกลาววาพจารณาแลวจะเปนประโยชนมากกวา

องคหลวงตากลาวถงกำาลงของธาตขนธในวยตางๆ ของทานเองวา“...อายของเรานเราพอกำาหนดไดอาย ๔๖ นนละกำาลงลด อาย ๔๖ กำาลงลด

ตงแตตนขนไปหา ๔๕ คงเสนคงวา เราเดนคอแตกอนมนไมมรถมรา เชนจะไปอดรนกเดนเลย จากนถงนนป บเวลาเทานน ไปทไรป บถงป บๆ ไมเคลอนแมนาทเดยวนะ

5

กำาลงของเราคงเสนคงวาอยถงอาย ๔๕ มนคงเสนคงวาอย ๔๕ นานนะ พอไปถงตนเสาสะพานป บมนจะไดหนงชวโมงๆ ตอจากนนมาอาย ๔๖ ยงไมถงสะพาน ถงแคนไดหนงชวโมงแลวยงไมถง ตอจากนนกคอยลด ชาลงไป .. แตกอนไมมรถ ตองเดน ทนมรถยนตมามนเลยเหยยบไปเลย เลยไมรเวลาเทาไรตอเทาไร จนกระทงทกวนน ฟาดตงแตวดปาบานตาดมาถงนเพยงแค ๖ ชวโมง

พดถงเรองวาเดนเราเดนเกงมากนะ เรยกวาตามรองรอยของตา ตานเดนเกงมาก ถาลงไดกาวออกไป ๒ ชวโมงแลวใครตามไมทน คอเดนไปนนยงแขงแรงเร อยๆ เดนระยะสองชวโมงนยงไมเทาไร กาวออกคราวแรกไปถงสองชวโมง พอสามชวโมง สชวโมงไปแลว ทนมนเหมอนวาเครองรอนนะ พงๆ รอใครไมได มใครไปดวยกตามตองทงไปเลย หากวาจะไปรอกตองไปหยดพกขางหนา ทจะใหรอไมได เคร องมนรอนแลวมนหมนของมนเองพงๆ อนนเราเปนเอง กำาลงวงชามนดพอเครองรอนแลวมนกพงๆ ใครไปดวยกนทงเลยๆ ออกหนาเร อยๆ เลย คอจะใหเรารอไมได ตองไปหยดรอ เวลามนเดน การเดนทางนเกงละเรา พอตากเกงเดนทาง นนกบอกรอใครไมได...”

ฉนจงหน องคหลวงตานอกจากจะใหความสำาคญเกยวกบขอวตรการบณฑบาตแลว ยงเครงครดธดงคขอฉนในบาตร และฉนอาสนะเดยวหรอฉนเพยงมอเดยวเทานน เมอพระเณรชวยกนแจกจายอาหารใสบาตรพระและจดอาหารสำาหรบญาตโยมทมาถอศลภาวนาและมาบญทวดประจำาวนแลว จากนนองคทานจะเปนผสวดอนโมทนากถาใหพรแกญาตโยม จากนนทานจะพจารณาอาหารกอนฉนทกครง พระเณรกเรมพจารณาอาหารตาม เมอพระทมอายพรรษาสงกวาเรมฉน พระทอายพรรษารองลงไปจงคอยฉน องคหลวงตาเมตตาฝกพระใหรจกระมดระวงมใหขามเกนขอวนยเรองอาวโสภนเตคอการเคารพกราบไหวกนตามอายพรรษาเชนเดยวกบการเรยงลำาดบขณะบณฑบาต

เมอพระเณรฉนเสรจ หากไมตรงกบวนหยดและมคณะศรทธามาทำาบญ ตงแตอดตเปนตนมาแมมจำานวนไมมากทานกเมตตาแสดงธรรมใหฟง แตถามเฉพาะผมาทำาบญประจำาเหนกนอยไดฟงธรรมเปนประจำาทกวนอยแลว ทานกอาจ

6

พดใหฟงเลกนอยแลวบอกใหกลบ อยางไรกตามในชวง ๒๐ ปกอนมรณภาพมกมคณะศรทธาจากทใกลทไกลหมนเวยนกนมาทำาบญและฟงธรรมแบบไมซำาคณะมากขนเรอยๆ โดยเฉพาะวนหยดราชการและวนพระยงมากนมาก องคทานกเมตตาตอบรบดวยการแสดงธรรมเปนปกตทกวนมเคยขาด แมบางครงเปนไขหวดไมสบายธาตขนธเสยงแหบพราเพราะพษไขกยงสอตสาหออกมาเทศนาธรรมโปรดญาตโยมอกเชนเคย ทงทตองทนอยในอรยาบถนงดวยระยะเวลาทยาวนานกตาม

กอนฉนจงหนและภายหลงการแสดงธรรมมกมประชาชนเขามาถวายจตปจจยไทยทานตางๆ เปนแถวยาวเหยยดโดยเฉพาะอยางยงเมอมงานบญสำาคญ จากนนองคทานจะใหพรโดยยออกครงเปนอนยตภารกจทศาลา ประชาชนตางพากนแยกยายเดนทางกลบ สำาหรบวนพระเมอครงอดต ญาตโยมทมาทำาบญจะพรอมใจกนขออาราธนาศลกบองคหลวงตา และทานจะเมตตานำาสวดรบศลดวยองคทานเอง ตอมาเมอชราภาพมากขนพธสวดขออาราธนาศลจงงดเวนไป แตองคทานกเมตตาสอนญาตโยมใหรคณคาแหงศลและใหตงเจตนางดเวนดวยตนเอง

ออกสงเคราะหโรงพยาบาล หลงจงหนแลว ทานมกนำาขาวสาร อาหารสด อาหารแหง ปลากระปอง นำาปลา นำามนพช ขนม ไข ผาขาว และอนๆ ไปแจกจายหมนเวยนตามโรงพยาบาลตางๆ อยเปนประจำา พรอมกบสอบถามถงความขาดเขนในวสดอปกรณทางการแพทยหรอหยกยาตางๆ หากมความจำาเปน ทานจะเมตตาชวยเหลอทนท

ในบางวนทานกเมตตาออกเยยมเยยนพระเณรในสำานกหรอวดในถนทรกนดารทตงใจประพฤตปฏบตธรรม เพอเปนกำาลงใจ พรอมนำาเครองอปโภคบรโภคตางๆ สงเคราะหชวยเหลออกดวย

สขภาพเรมทรดลง นบแตป พ.ศ. ๒๕๒๖ เปนตนมา สขภาพของทานเรมทรดเหนประจกษ การออกตรวจเหลอเพยงวาระเดยว สวนมากมกเปนชวงบายทวางจากแขก แมป พ.ศ.๒๕๓๐ ไปแลว ธาตขนธรางกายของทานจะดขนกตาม แตเมอมพระเณรประชาชนหลงไหลมากราบนมสการขอฟงธรรมมากขนผดหผดตา

7

ความบอบชำายอมเกดขนอยางหลกเลยงไมได ทานจงตองการเวลาเยยวยาใหกบธาตขนธรางกายมากขน แมกระนนกตาม ดวยกจวตรททานเคยกระทำามาเมอมเวลาทพอจะสะดวกบางทานจะตองออกเดนตรวจอยางนอยวนละครงอยเสมอ

ในป พ.ศ. ๒๕๕๐ แมทานจะชราภาพมากมอายยางเขา ๙๔ ปแลว แตดวยความรกความหวงใยในการปฏบตของพระเณรทำาใหทานยงเมตตาเดนตรวจตราอยเสมอมไดขาด ดงคำากลาวเมอวนท ๑๙ มนาคม ๒๕๕๐ วา

“(พระเณร)ทำาหนาทการงานขอวตรปฏบตพรอมเพรยงกนกดอยแลว .. เราดทกเวลา เดนไปทไหนมแตเทยวดทกสงทกอยาง ตาตองสอดตองแทรกไมงนไมเหนความบกพรอง นมนบกพรองทวๆ ไปนะ ใหตางคนตางปฏบตหนาทของตน”

ชวงเวลาบาย เปนชวงเวลาททานออกตอนรบแขก จะมพกบางเพยงเลกนอยในชวงเวลาปดกวาดลานวดและสรงนำา เมอใกลคำาจงงดรบ หากวนใดทานออกเดนทางไปสงเคราะหสงของตามโรงพยาบาล วนนนมกจะกลบมาในชวงบายโมงถงบาย ๓ โมง จะชาหรอเรวขนอยกบระยะทางทไป

๖ โมงเยน ทานมกอยภาวนาภายในกฏหรอเดนจงกรมในปา บางครงกออกตรวจตามทพกพระเณร

๒ ทม ทานจะออกจากกฏมาตรวจขาวของเครองอปโภคบรโภคตางๆ ในโกดงโรงทานสำาหรบการสงเคราะหชวยเหลอโรงพยาบาลดวามสงใดขาดตกบกพรองหรอไม พรอมกบดวามโรงพยาบาลหรอหนวยงานใดมาขอรบสงของในวนนนบาง ชวงเวลานทานมกจะสอบถามธระตางๆ กบพระเวรศาลา และในโอกาสพเศษทานจะเมตตานงฉนนำาปานะทโรงนำารอน ในชวงเวลานเองททานจะเมตตาเลาธรรมะและประสบการณชวตนกบวชของทานกบโยมทคนเคย จากนนทานจงกลบขนกฏ และเดนจงกรมหรอนงภาวนาตอไปจนเวลาประมาณ ๕ ทมจงเขาจำาวด

การตรวจตราพระเณร แตเดมในชวงเวลาททานไมไดรบแขก ทานจะใชเวลาสำาหรบการพกผอน อานหนงสอ หรอตอบจดหมายบางตามอธยาศย แตสวนมากทานจะออกเดนตรวจตราไปตามทอยของพระเณร ซงกระจายอยทวบรเวณวดใน

8

เนอท ๑๖๓ ไรอยเปนประจำาไมคอยขาด และมกจะหยบยกสงบกพรองทพบเหนมาสอนยำาเตอนพระเณรเสมอถงชวตความเปนอย การบำาเพญภาวนา เพอใหขยนหมนเพยร และยงใชโอกาสนกำาชบพระเณรใหใสใจเลยงดเรองอาหาร นำา และภยอนตรายตางๆ ใหกบสตวทมาอาศยภายในวดอกดวย

ความถของการออกตรวจตราขนอยกบสขภาพของทาน หากปกตดจะมถง ๓ วาระ คอ เชา บาย และคำา มบางสถานทททานเคยจำาพรรษาหากพบพระเณรองคใดขเกยจทำาความเพยร เอาแตหลบนอนหรอมวสมคยกนในเรองไมเกยวกบอรรถธรรม ไมสมกบความเมตตาของทานทเปดโอกาสใหเขาศกษาอบรม แมเวลาดกดนต ๒ หรอเชามดต ๔ ทานกจะลองออกไปตรวจดอก หากพบวาเปนเชนนนตดตอกนถง ๓ ครงโดยไมยอมแกไขปรบปรงตนเอง รายเชนนนจะถกขบออกจากวดในเวลาไมชาเลยทเดยว การออกตรวจตราสอดสองเชนนทำาใหพระเณรเกรงกลวไมอาจนงนอนใจอยดวยความประมาทได ตางพากนขวนขวายทำาความพากเพยรอยเสมอ ซงนอกจากจะเกดความสงบรมเยนแกตวเองแลว ยงสงผลไปถงหมคณะทอยรวมกนใหมความสงบสขรมเยนไปดวย

การสอดสองพระเณรในวยชราของทานยงคงความเขมขนเดดขาดจนตลอดชวตขององคหลวงตาถงแมจะมไดออกเดนตรวจตราบอยครงเหมอนกอน แตดวยสายตาธรรมทแหลมคมของทานทำาใหไมเปนการยากทจะสงเกตเหนความผดพลาดของพระเณร จากนนกจะสงสอนตกเตอนหนกเบาเพยงใดเปนไปตามเหตผลและความเปนธรรม ดงน

“อายดเหมอน ๙๖ แลวมง จะเตมวนท ๑๒ สงหาคมขางหนา แตเจาของมนจะไปไมไหวละ โซซดโซเซ เดนมาระยะนลำาบากมาก แตเวลาเดดนเดดมากนะ พดจรงๆ นะ เวลาเดดขาดๆ มากทเดยว พระดวยกนไหลเขามาอยน เดดจรงๆ พอขบขบเลย ไลเลย เวลาออนกออน ออนธรรมดา ถาเวลาแขง แขงกดวยเหตดวยผล เอาละทน ใครคานไมได เอา..มา วาอยางนนเลย เปนอยางนนนสยเรามนไปทางนน”

คำาปรารภอศจรรยและเหตการณสำาคญกอนอาพาธ

9

ทกปในชวงวนสงกรานต กอนเขาพรรษา และกอนวนขนปใหม องคหลวงตามกเมตตารบนมนตไปโปรดศษยานศษยในกรงเทพฯ เสมอแทบมเคยขาด เพราะทราบดวาหากทานไมมาบรรดาศษยเหลานกจะตองพากนหลงไหลมาทวดปาบานตาดอยางแนนอน และเนองจากในชวงเวลาดงกลาวเปนชวงวนหยดราชการ ประชาชนทวทกสารทศตางเดนทางกลบตางจงหวด ถนนหนทางจงเตมไปดวยรถราและมกมอบตเหตอยบอยครง องคหลวงตาทานรสกหวงใยความปลอดภยของบรรดาศษยทจะตองมงหนามาหาทานทวด ทำาใหทานตดสนใจเปนฝายออกเดนทางไปเยยมเยยนดวยองคทานเองเปนประจำาทกปอยางตอเนองยาวนานตลอดมา จนกระทงมาสนสดยตลงเมอวนท ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๕๑ กอนเขาพรรษา เนองจากเปนการเดนทางมาโปรดศษยานศษยในกรงเทพฯ เปนเทยวสดทาย ในชวงเวลานนอายของทานกชราภาพมากแลวอกเพยงเดอนเดยวจะครบ ๙๕ ปเตม หลงจากนนเปนตนมาองคทานกมไดเดนทางมาทกรงเทพฯ อก

ในชวงบนปลายชวตของทาน หากสงเกตเนอหาการแสดงธรรมพบวาองคทานปรารภอรรถธรรมทละเอยดเกนอายตนะของปถชนคนธรรมดาจะรบรบอยครงขน ขอนอมนำาบางสวนมาแสดงดงน

๗ พฤษภาคม ๒๕๕๐ : ทาวสกกเทวราชมาขอฟนเมอวนท ๕ พฤษภาคม ๒๕๕๐ องคหลวงตารบนมนตไปจำาวดทจงหวด

รอยเอดเนองในงานกอเจดยมหามงคลบว ทานเลานมตความฝนอศจรรยทปรากฏขนในคนนนดงน

“...มนแปลกประหลาดยงไงกไมร เมอวานไดพดอย ไดสองสามคนผานมาน มนแปลก ไมใชนงภาวนานะ เราหลบ (คนวนท ๕ พฤษภาคม) ปรากฏวาทาวสกกเทวราชมาขอฟน ฝนนะไมใชนงภาวนา เรานอนหลบฝน ฝนวาทาวสกกเทวราชลงมา เปนหวหนาบรษทบรวารลงมา คำาฝนมนชดเจนมากนะ แตฝนไมใชภาวนา มาขอฟนเราไปกราบไหวบชา ใหทวยเทพทงหลายไดกราบไหวบชา นคำาฝนนะ ถาคำาฝนโกหกเรากโกหกดวย เพราะฝนอยางนนจรงๆ ถงทาวสกกเทวราช แตในใจของเราก

10

ปลงใจใหนะ ปลงใจใหฟน มนมฟนอนหนงทมนโยกคลอนอยยงไมถอน ปลอยมนไวนนละ

พอดทาวสกกเทวราชมาขอฟน เราในความรสกในความฝนวาไดปลงใจใหทาวสกกเทวราช ฟนซนนะ พอตนเชามาฟนนหายเลย อนนเรากอศจรรยเหมอนกน ฟนทวานมนโยกคลอนหายเลย ไมทราบหายไปไหน หลงจากฝนมาแลวหายเลย นเปนเองนะ เราเปนเอง .. จะปลอยใหมนหลดเองเราวางน พอดทาวสกกเทวราชมาขอไป คำาฝนกสดๆ รอนๆ พอตนขนมาฟนหาย หายจรงๆ

มนกแปลกนะ เปนจรงๆ กมนเปนกบเราเอง เราไมไดโกหกใคร โฮ เปนอยางนกเปน พอตนนอนขนมาฟนนหายแลวไมทราบหายไปไหน คงเปนทาวสกกเทวราชเอาไป เอา ผดกผดผดในคำาฝนเปนอะไรไป เราไมไดโกหก มนฝนวางนเรากพดตามความฝน พอทาวสกกเทวราชมาขอฟนเราปลงใจใหนะ พอตนนอนขนมาฟนซนหายเลย ทมนโยกคลอนหาย หายเงยบเลย ไดสองสามวนน เออ อนนกแปลกอย .. ปรากฏมาจรงๆ คลายกบภาวนา .. ตกลงฟนเรากหายแตคนนนละ หายเงยบเลย ไมทราบไปไหน คำาฝนกเปนอยางนนจรงๆ กพดอยางนน ทาวสกกเทวราชวาถาใหมนษยมนยง .. แลวตนขนมาฟนหายเลย หายจรงๆ กพอดกบทเราปลงใจใหนะ ในคำาฝนวาปลงใจให พอตนขนมาฟนซนนหายเลย

มนโยกคลอนเราปลอยใหมนหลดเอง ถาจะไปถอนมนเกดเรอง ใหมนหลดเองเรากเกบไวเลย เราคดวางน พอดทาวสกกเทวราชมาขอเลยหายเงยบไปเลยนกด เออ มนมหลายแบบนะ .. เอ แปลกอย…”

๑๒ กนยายน ๒๕๕๑ : ทวยเทพมาอนโมทนาเรองเราสงเคราะหโลก“...วนหนงมาฝนแปลกๆ เหมอนกน แตเราไมพดมนจะเปนการยอตว ไมพด

ละ หากแปลกประหลาด เราไมเคยฝนอยางน ฝนอศจรรยอยนะ เราไมเคยฝนจรงๆ ฝนแบบน อาจจะรอนถงเทวบตรเทวดาทาวมหาพรหมกได

การทำาความดของเราตอโลกนอาจกระเทอน จงเขามาประสานกบความฝนเรา ทางนนลงมาประสานกบความฝนของเรามาอนโมทนาดวย วาอยางนนจรงๆ นะ

11

พวกทาวสกกเทวราชพวกอะไรเขามาในฝน พวกทวยเทพทงหลายมาอนโมทนาในเรองทเราสงเคราะหโลกนเปนทพอใจ

อยาวาตงแตมนษยมนา เทวบตรเทวดายงไดรบ นนฟงซ เราไมเคยไดยนวาเทวบตรเทวดาไดรบสวนกศลจากเรา มาบอกในความฝนถงร พวกนนกไดรบเหมอนกน เพราะเมตตาธรรมทวแดนโลกธาต ไมมสงมตำา เมตตาธรรมถงหมดเลย นละพวกเหลานไดรบ แปลกประหลาดอย...”

๒๗ ตลาคม ๒๕๕๒ : เลานมต..บอกเตอนศษยลวงหนาราว ๑ ป ๓ เดอนกอนมรณภาพ องคหลวงตาในขณะนนมอายกวา ๙๖ ปแลว

แตธาตขนธยงดแขงแรงสมบรณ จะมเพยงนวหวแมเทาดานซายเทานนทเปนแผลเรอรง สวนระบบอนไมมททาวาจะเปนอะไร อาการทกอยางยงสดชนแจมใสกวาคนชราวยเดยวกนดแลวนาจะอยเปนทพงแกศษยานศษยไดอกนานหลายป แตแลวการแสดงธรรมทวดเขาใหญเจรญธรรมฯ จ.นครราชสมา ในวนนนกลบตรงกนขาม องคทานไดเลานมตความฝนแปลกประหลาดมลกษณะเหมอนอยากบอกศษยานศษยใหเตรยมตวเตรยมใจไวลวงหนาเกยวกบความเปนความตายของทานดงน

“...เรากจวนเทาไรยงไปนนไปนนะ ใหพจารณาบางนะ (‘หลวงตาอยาพงทงขนธเจาคะ’) ขนธนโลกเขาทงโลกทงทงนนแหละ ใหแบกคนเดยวแตเรามนไมเหมาะ เขาทง

เราตองทง เดยวนใครใหไปกไมยอมไป บทเวลาจะไปไมบอกใคร ปบเลย พอพดอยางนกแปลกอยนะละ มแปลกอย แตนมนเปนความฝนนนะ ความฝนนแปลกๆ นาคดอยนะ

‘ทานกอยโลกนมาเทานนปเทานปควรจะขนธไดแลว’‘เธอยงไมเหนทง จะใหเราทงคนเดยวไมได’หนหนากลบไปเลย ไมตอบ (ลกศษยพากนกลาว สาธ‘ ’) อยางนนละมนม

เรองแปลกๆ เขามานะ เขามาหาน แตนมนไปสมผสเลยพดเฉยๆ นอกนนมมากกวานนะ

(‘หลวงตาอยาพงทงนะคะ’)‘ไมทงละถงไดพดน ถาจะทงไปเลย’...”

12

๙ มกราคม ๒๕๕๓ เวลา ๘.๒๐ น. : ในหลวง พระราชนฯ กราบอาราธนาสมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาหญงจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร ทรง

กราบเรยนองคหลวงตาวา “พระบาทสมเดจพระเจาอยหวกบสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถ รบสง

วาทานพอเปนเสาหลกของประเทศไทย ทรงฝากมากราบอาราธนาใหทานพอรกษาสขภาพ เพอจะไดเปนรมโพธรมไทรของประชาชนคนไทยตอไปเจาคะ”

องคหลวงตาตอบวา เจรญพร รบแลวนะ“ ”๑๙ เมษายน ๒๕๕๓ (บาย) : พญามจจราชเฉยวเขามาหาแลวองคทานเลานมตความฝนแปลกประหลาดทำาใหบรรดาศษยทกำาลงฟงธรรม

ณ วดเขาใหญเจรญธรรมฯ จ.นครราชสมา ในวนนน เรมรสกประหวนพรนพรงไมสบายใจหนกขนกวานมตเตอนในครงกอนๆ ดงน

“...นกเดนเขามาแลว พญามจจราชมาเฉยวกนแลว มาเฉยวกนแลว กลางคนฝนแปลกๆ อย หากไมอยากพดเพราะไมเปนผลดจงไมพด ถาเปนผลดแลวจะพด นเปนผลไมดเราไมพด เฉยวเขามา เฉยวเขามาหาเรานละ มนเขาถงตวแลว เขาเฉยวแลว มนเฉยวแลวกปดแลวละ ถาฝนแลวมกจะฝนแมนยำานะ ถาฝนอยางนนแมนยำามาก ถาฝนโกโรโกโสไมไดเรอง ถาฝนอยางนนแลวแมนยำามาก…”

๒๕ มถนายน ๒๕๕๓ เวลา ๑๒.๔๕ น. : หลวงตาบณฑบาตเมองผองคทานปรารภธรรม ณ วดเขาใหญเจรญธรรมฯ จ.นครราชสมา เปนการ

เตอนลกศษยมใหประมาท ใหรจกหวงใยตนเองดวยการสรางธรรมขนในใจใหมาก ดงน

“...อยมานานกเหนมานาน เหนเรองราวนานๆ อยนานๆ เหนเรองราวนานๆ กวางขวางมาก แปลกนะ เมอคนนไปบณฑบาตเมองผ ฟงซนะ ไปบณฑบาตเมองผ เขาหาอะไรใสบาตรดนะ เมองผ เหมอนเมองคนนนละ มชนวรรณะเหมอนกน เขามาใสบาตร นาแปลกอย (ผกำากบ : ‘มใสกบขาวพรอมครบ?’) ‘ใสพรอม’

13

เรากแปลก เอ! ชอบกล บณฑบาตเมองผ อยไปนานไปรไป อยไปนานไปรไปๆ เรอยๆ แตอนนไมพรรณนา ไมพดนะ เปนเอกเทศพดนดเดยว ทปรากฏอยางนมากตอมาก พวกเปรตพวกผพวกอะไร พวกแสวงบญทงนนละ

พอมครบาอาจารยไปแลวเขาดใจ ยมแยมแจมใส เขารเหมอนกนนะวาครบาอาจารยเปนอยางไรๆ เขาร อาจารยเปนอยางไรเขาร พวกผอนธพาลจบเขามาแลวกเอาพวกผอนธพาลทวๆ ไปเอาไวประเภทหนง ผอนธพาลพเศษอกขงไว ขงไวทำาไมนน พวกนปลอยไมไดเปนอนธพาล อนธาพาลหนงแลว เปนอนธพาลทสองอก นนฟงซนะ มนแปลกอยนะ อศจรรย พระพทธเจารบสงอะไรไวไมมผด ไมผด พวกเปรตพวกผพวกอะไรพระพทธเจารบสงไวแลวไมผด ..

‘เรากพดตรงๆ รบไปทางนนทางนเดยวตายไมนาน พดตรงๆ อยางนละ ไมไดหวงเจาของนะ หวงโลกตางหาก ตนขนมาปบจตมนจะพงเลย ไมไดมาหวงเรานะ เราจะตายเมอไรมนไมมกำาหนดกฎเกณฑ ไมกลวไมกลา แตเรองโลกน โห ลำาบากลำาบนมากนะ จงตองคดถงเรองโลกมากกวาตวเอง เพราะอยางนนขอใหพนองทงหลายคดถงตวเองใหมากนะ อยาใหแตครบาอาจารยคดถงนะ ตวเองกตองคดถงตวเอง หวงใยตวเอง สรางคณงามความดใหด จวนเขาไปเทาไรจตกบธรรมใหใกลสนทกนเขาไปเรอยๆ อยาใหบาปพนเขาไป พนเขาไปไมได จมนะ บอกเสยวนน ใหแตครบาอาจารยหวง เราไมหวงตวเองไมได’

นกรบไปเสย ไมนานมนกจะตายเหมอนกน รบไปเสยเดยวน หมดลมกหยดเทานนละ จวนแลว จวนเขาทกวนๆ แลว ความตายยนเขามา ยนเขามา

ไดพดถงวาบณฑบาตเมองผ ฟงซนะเคยไดยนไหมพดอยางน เอามาอตรทำาไม ผเขาอดอยากขาดแคลนเหมอนกน เขาเหนพระเจาพระสงฆยมแยมแจมใสนะพวกผนะ ผรนะ พระดไมดผร ไมวาแตเขาเรารนะ พระดพระไมดเทาไรแลวผเขากร นกเปดเสยบางมนกจวนจะตายแลว (‘หลวงตาบอกวาหวงลกศษยกร งไวกอน’) กหวงนนละถงไดมาน ไมหวงมองดนคนเตมศาลา เรามาเพอคนเตมศาลา ไมหวงอยางนนละ ..

14

เรากเปนหวงเปนใยพนองทงหลายนะ ไดอตสาหพยายามบำาเพญกองบญกองกศลนะ อนนละพงเปนพงตายนะ กองบญกองกศลพงเปนพงตาย แตเวลาบญกศลไมคอยมนเดอดรอน พอคดถงเวลาจะเปนจะตายเดอดรอนนะ พอบญกศลมากเขาๆ จนเตมหวใจแลวไมหวง เวลาเตมแลวเหมอนเอานำามหาสมทรมาเทกลนออกหมด เตมจตเหมอนกนเตมใหเตมอยางนนซ

นพดจรงๆ มนจวนจะตายแลวพดกบพนองทงหลาย เราไปนนไปนไมใชหวงเรานะ เราหวงโลกตางหาก เราไมไดหวงเรานะ เราหวงโลกตางหาก ไปจตนมนจะออกละ ออกพบมนจะออกกระจายออกหมดตอโลก อนนมนกเปน ตวเทาหนกตามมนเปนเทาหนกบอกเปนเทาหน มนเปนเทาชางกบอกเปนเทาชาง นมนเปนนะ มนเปนจรงๆ...”

๑๓ กนยายน ๒๕๕๓ : หลวงตาฝนถงในหลวงเวลา ๑๓.๒๐ น. องคหลวงตาแสดงธรรมทวดเขาใหญเจรญธรรมฯ

จ.นครราชสมา พรอมกบไดเลาความฝนเกยวกบในหลวงดวยวา“...มอนเดยวแตวาเลศนะ อะไรสไมได บอกเทานน อนนนคออะไรเรากไมได

เหน .. ความฝน ในหลวงเอานมาใหเมอคนน ในหลวงเอาอะไรมาให เอามาอนเดยว แตวาดมาก บอกเทานนละ ตนขนมาถงระลกได .. ในหลวงนะเอามาให เปนของชนหนง แตวาดมาก ทานบอกวาดมาก .. ฝนวาในหลวงเอาอะไรใหเอากอนหนง ดเหมอนเทานพอด เรากไมไดเปดด เอามาใหบอกวาของนดมาก เวลาตนขนมาของกไมเหน เพงมาระลกไดตอนเชา หนหนงหายไป มานมาระลกไดอกจงไดพด ถาระลกไมไดกไมไดพด แปลกอย ทกวนนความหลงลมม หลงลม .. ไมเคยฝนถงในหลวง หอเทาน แลวหออยางด เอามาใหวาของนดมาก…”

๑๘ กนยายน ๒๕๕๓ : เทวดาบนฟาอนโมทนาทวดแสงธรรมวงเขาเขยว อ.วงนำาเขยว จ.นครราชสมา เวลา ๑๒.๕๐ น. องค

หลวงตาแสดงธรรมอศจรรยสวนหนงมเนอหาเกยวกบเทพยดาบนทองฟาดงน“...วนนคนกมากนะ เตมศาลาเลย พวกเราถามตาทพยเราจะไดเหนคนเตม

แผนดน เทวดาบนฟาเตม แตนพวกเราพวกตาบอดไมเหน ยกแตวาคนมามากคนมา

15

มาก เทวดามามากกวานอกไมเหน พวกเรา เขาใจหรอเปลาละ ทานอาจารยมนจะออกจากเชยงใหมมาอดร พวกเทวดาเขามาอนโมทนาบนฟา…”

๒๐ กนยายน ๒๕๕๓ : ธาตขนธมวย จตไมมวย นพพานเทยงทวดเขาใหญเจรญธรรมฯ จ.นครราชสมา เวลา ๑๒.๕๐ น. องคหลวงตา

แสดงธรรมสวนหนงกลาวถงความออนแอของธาตขนธตางกนอยางมากกบใจดงน“...เราไปไหนมาไหนลำาบาก ธาตขนธออน แตจตใจไมเคยออน พดตรงๆ จตใจ

ดดผงตลอดๆ เวลา จตใจไมมวนคนปเดอน ยนเดนนงนอนหลบดดผง แจมแจงอย สวนธาตขนธออนแอ ธาตขนธไมสบาย ใจดดผง

ฝกใหมนไดซ ฝกจตฝกใหได ถาฝกไดแลวเปนอยางทวา จตนไมมวย ธาตขนธมวยมออนแอทอแท แตจตนไมมวยดดผงตรงแนว รวมตวไปแลวนพพานเทยงคออนนน...”

๒๒ กนยายน ๒๕๕๓ : เทวดากบมนษยชมธรรมทวดแสงธรรมวงเขาเขยว จ.นครราชสมา เวลา ๑๒.๔๐ น. องคหลวงตา

แสดงธรรมสวนหนงกลาวถงความออนแอของธาตขนธตางกนอยางมากกบใจดงน“...เหนหลวงปทงสององคทานอยขางบนเราอยขางลางเหมาะ เหมาะมาก ด

วาเราใหยายลงมาใชไหม เราใหยายลงมาให เราสงเอง ดวาไวเสมอกนไมเหมาะ ใหเอาทาน(รปหลวงปมน) ไวขางบน ให(รปหลวงตา)ลงขางลาง

(‘ยาหอมทหลวงตาเคยฉนครบ’) ทำาไมถงหอมอยางนละ เราฉนยาหอมไปนเทวบตรเทวดาทองฟาตางๆ หอมไปตามเลย อนนจะหมอหรอไมกไมร เราไมนกวาคนจะมากขนาดน มาทไหนคนเตมหมดเลย เรานกวาจะมากแตเทวดาบนทองฟา ทไหนไดมนษยบนแผนดนกมากเหมอนกน เหนแตวาเสมอกน เทวดากบมนษยเสมอกนมาชมธรรมของพระพทธเจา…”

๑๑ ตลาคม ๒๕๕๓ : ตอบปญหาเทวดา

16

ทวดเขาใหญเจรญธรรมฯ จ.นครราชสมา เวลา ๑๓.๒๐ น. องคหลวงตาแสดงธรรมสวนหนงกลาวถงขอปญหาของเทวดาทปรากฏขนในนมตความฝนของทานดงน

“...พอพดอยางนมนกแปลกๆ นะ มนฝนนะ ไมใชตงเปน มนฝนของมน กไมนาจะพดแตมนกเปนเรองจรงในความฝน เราจำาเปนตองพดใหผฟงเพอไดเปนคต ได ฝนอะไรกไมทราบมคนมาวาใหนะ มคนมาเหมอนหนงเหมอนเทวดา ลกษณะรปรางเหมอนเทวดา เขามาหาดวยความเคารพนะ เรานงอยเงยบๆ แลวเทวดาเขามา ทานมายกมอไหวนะ พวกเทวดายกมอไหวเหมอนกนกบมนษยเราดวยความนอบนอมนะ ดวยความเคารพ มานอบนอม ทานจะสรางไปอะไรนกหนาสรางบญ‘ ’วาอยางนนนะ วาใหเรานะ

‘ทานจะสรางบญสรางอะไรนกหนา ทานพอแลวยงไมรหรอ ผอยขางนอกยงร วาทานพอแลว’

‘ถารแลวเราจะถามนะวาผถามอยางนพอหรอยง’ทางนนตดนะตด   ‘ทานจะสรางอะไรนกหนาสรางบญสรางกศล มากตอมาก

แลว’แลวทนเรากเลยถามแปลกอยนะปญหาความฝนมนกมแยบคายของมน

เหมอนกน ทางนกถาม ‘แลวทางนละพอหรอยงละ ทางนสรางพอหรอยง’เลยตอบไมไดเลย นง แปลกอยนะ ความฝนตอบรบกนกแปลกอย ทานพอ

หรอยง ไมบอกวาอยางไร ยมๆ แสดงวาตดปญหาเรา ทางนนวาพอแลวหรอไมพอ ทางนกจะมคำาตอบอกอนหนง ทางนนไมตอบเลยนงเลย ทางนกเลยนงไมตอบตอไป เปนอยางนนละ...”

๒๗ ตลาคม ๒๕๕๓ : เทวดาตามอารกขา

17

ทวดเขาใหญเจรญธรรมฯ จ.นครราชสมา เวลา ๑๓.๓๐ น. องคหลวงตาแสดงธรรมสวนหนงกลาวถงการเดนทางไปมาของทานจะมเทพยดาคอยอารกขาคมครองอยตลอดดงน

“...เราแปลกๆ อยนะ มนแปลกๆ อย ฝนนะ ฝนวาพวกเทวดามา ‘ทานไปไหนมาไหน ทานเคยเหนไหมพวกเทวดาทงหลายนอยใจ’‘นอยใจอยางไร เขาตามดแลรกษาทาน ทานไมไดมองหนาเขาเลย พวก’‘

เทวดาทงหลายเขานอยใจ’‘เอา! ทนอยานอยใจเลย เราพอใจกบทกๆ ทานทมาหาเรา’เปนอยางนนจรงๆ

นนะ เขาวาเขานอยใจเขาวาอยางนน ‘เราไปพวกเทวดาทงหลายเขาตดตามอารกขา’ เขาวาอยางนน นกแปลกๆ อย มนมาสมผสกเลยพด ถาไมอยางนนกไมพด เปนจรงๆนะ มน

เปนขนในความฝน เราฝนวาเทวดาเขาตดตามอารกขา เขาวาอยางนน แลวไมมองหนาเขาเลยเขานอยใจ เรากบอกใหอยานอยใจเลยทนนะ ใหใจใหญๆ นะทนนะ เราบอก อยางนนกเปน

มาเหนพนองมาหนาหนาหนาตาเราพอใจ พนองทงหลายจะพอใจกบเราหรอไมกไมทราบ หรอคอยแตจะขบเรา ดและไดมาพบพนองทงหลายแลวเราพอใจแลวละ พอใจกบพนองทงหลายทวหนากน แตยงสงสยพนองทงหลายจะพอใจกบหลวงตาหรอเปลากไมร เราพอใจแตเราคนเดยวคนอนจะพอใจดวยหรอเปลาเรากไมทราบไดละ ..

เคยไดยนไหมทวาเมอสกครน พวกเทวดาเขามาอนโมทนา เราไปไหนมเทวดาเขาบอกอยางนนนะ วาตามอารกขาเขาวาอยางนน แลวทานไมมองหนาเขาเลย พวกเทวดาทงหลายนอยใจ

‘เออๆ ใหใจใหญนะทนนะ เรามองทกหนานนแหละ’เราวาอยางนน...”

18

ในชวงบายเวลา ๑๕.๓๐ น. ณ ศาลาใหญวดปาบานตาด ทานแสดงเมตตาแสดงธรรมสนๆ พรอมกลาวอนโมทนาสาธการยงความปลมปตยนดแกเหลาศษยานศษยดงน

“...วนนเปนวนมหามงคลมหาคณอยางมากทเดยว เตมศาลาตงแตเชาจนปานนละ ยงแนนศาลาอย คนมาบ ำาเพญบญบำาเพญกศลเพอเปนผลประโยชนอนยงใหญแกตวของเราในอนาคตกาลและตงแตปจจบนนเปนตนไป อาศยกองบญกองกศลนละทจะเปนเครองหนนเราใหไดขนสงไปโดยลำาดบลำาดา สวนความชวชาลามกมนมแตจะกดลงๆ สวนความดนหนนขนเปนลำาดบลำาดา

บรรดาพนองทงหลายไดมาบำาเพญคราวนจงเปนทอนโมทนาสาธการตลอดมนษยทวประเทศไทยและแดนสวรรคพรหมโลกขออนโมทนาดวยกองการกศลของพวกเรา หลวงตาจงขอขอบคณและอนโมทนากบบรรดาพนองทงหลายโดยทวกนนะ

คนยงเตมศาลาอยนะน คนไมใชนอยๆ ยงเตมศาลาอย ตงแตเชายนคำายงเตมศาลา คนมาบำาเพญกองการกศลมขาวเปลอกเปนตน ตางคนตางอยตางกนขาวทกคนนนแหละ ถงเวลาไดบรจาคกขอใหไดบรจาค ขาวเปนพนฐานแหงชวตของสตวโลก เราไดขาวมาทำาบญใหทานเรากไดกน ทานกไดทาน นบวาเปนมหากศลแกพวกเรา ทเขาไมไดทานมเยอะนะ พวกเรานบวามบญทใหทาน ทงกนทงทานนะเรา…”

ภารกจชวงสดทายขององคหลวงตา

กอสรางอาคาร ๑๐ ชน โรงพยาบาลศนยอดรธาน

19

ดวยตกสงฆอาพาธหลงเดมซงสรางขนดวยเงนจากคณะสงฆในป พ.ศ.๒๕๑๑ ชำารดทรดโทรมจากการใชงานมากวา ๔๐ ป ประกอบกบปจจบนมภกษสงฆจากจงหวดในภาคอสานตอนบนเขามารบการรกษาทโรงพยาบาลอดรธาน มทงตรวจรกษาเปนผปวยนอก และบางรปตองรบไวเปนผปวยใน สงผลใหพระภกษตองนอนพกรกษาตวปะปนกบผปวยทวไป ซงมจำานวนมากและแออด ทำาใหเกดปญหาภาวะเสยงตอการรกษาพยาบาล และบางครงอาจขดตอวนยสงฆ ประกอบกบในพนทจงหวดอดรธานมพระเถระชนผใหญทตองใหการดแลสขภาพอยางใกลชด

คณะผบรหารโรงพยาบาลอดรธานไดพจารณาเหนวา เพอใหมสถานทเฉพาะเปนสดสวนในการรกษาพระภกษอาพาธ จงเหนพองตองกนเขากราบเรยนปรกษาองคหลวงตาถงการกอสรางตกสงฆอาพาธหลงใหม ซงองคหลวงตาทานไดเมตตารบเปนองคอปถมภและเปนธระในการสรางอาคารสงฆอาพาธ ตามแบบแปลนเลขท ๙๙๒๒ ในพนทโรงพยาบาลอดรธานตามผงหลกของโรงพยาบาล โดยจะดำาเนนการเองทงหมดเพอความรวดเรว และเมอแลวเสรจสมบรณจะสงมอบอาคารสงฆอาพาธ ใหกระทรวงสาธารณสขตอไป องคทานปรารภในเรองนวา

“โรงพยาบาลเราไดรบปากแลว เราสงสาร เขาหาทพง เรากใหทพงทวโลก นกสงสารโรงพยาบาลอดรจะสรางตกคนไข ๘ ชน เปนเงน ๑๑๕ ลาน ขอใหหมเพอนพระเจาพระสงฆพจารณาชวยกน ”

ตอมาในวนท ๘ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ ทานไดปรารภในเรองนอก และยงเมตตาตงงบประมาณไว ๕๐๐ ลานบาท ในการกอสรางตวอาคารและจดหาเครองมอแพทยดงน

“เราไดดำารทบทวนเรองของตกโรงพยาบาล ๘ ชน เปนเรองเขาดำาร เราคดวาจะทำาทงท อยากได ๑๐ ชนจะเหมาะ เพมอก ๒ ชน เราจวนจะตายแลว เอาไวเปนทระลกของลกหลานเรา .. สงของสำาคญๆ ทราคาแพงๆ จะเขาในตกนมากกวานนอก

เทาไร ๒๐๐ ลานเหรอ เฉพาะตกน ๒๐๐ ลาน รวมทงหมดทจะเขาพวกเวชภณฑจะเขาในตกหลงนอยางนอย ๓๐๐ ลาน รวมแลวเปน ๕๐๐ ลาน มนเปนอยางนนจะใหวาอยางไร ตองคดรวบรวมไปหมดซ .. ผาปาสงฆอาพาธสง ๑๐ ชน ๒๐๐ ลานบาทนะ

อนนมนไมอยละ ๒๐๐ นะ เราคดเรยบรอยแลววาไมตำากวา ๕๐๐ ลาน ม ๒๐๐ ลานเปนพนไว เวลามนจะมาจรงๆ อยางนอยไมตำา ๕๐๐ ลาน”

20

องคหลวงตาเมตตาอนญาตใหคณะศษยานศษยทงฝายบรรพชตและคฤหสถจดทำาผาปา ๘๔๐๐๐ กองสรางโรงพยาบาลและประชมหารอจดตงคณะกรรมการชดตางๆ ขนมาดำาเนนงานเพอความสะดวก ราบรน และสำาเรจลลวงดวยด พรอมไดขนานนามอาคารหลงนวา “อาคาร ๙๖ ป หลวงตามหาบว ญาณสมปนโน” เพอเปนการบชาอาจารยคณในวาระครบรอบ ๙๖ ป ขององคหลวงตา องคหลวงตาเหนความสำาคญในและเมตตาสงเคราะหชวยเหลอในการนอยางเตมทจวบจนวาระสดทายของชวต

ซาบซงพระคณหลวงปมนไมมเสอมคลาย

องคหลวงตาผกพนกบหลวงปมนมาก ทานถอเอาการไปกราบไหวหลวงปมนทวดปาสทธาวาส จงหวดสกลนคร แหงนเปนภารกจหลกทสำาคญทสดประการหนงในชวตของทานเลยกวาได เพราะไมวาฝนฟาอากาศจะเปนอยางไร ไมวาจะเจบไขไดปวยเพยงใด หรอไมวาจะเหนดเหนอยเมอยลาจากการแสดงธรรมและเดนทางไปสงเคราะหทนนทนอยตลอดเวลากตาม ปญหาและภาระหนาทเหลานกลบไมทำาใหองคหลวงตายกเอามาเปนขออางใหยตเลกลมไปหรอทำาใหองคหลวงตาตองรสกออนลาตอการเขากราบเยยมหลวงปมนเลยแมแตนอย ซงการเดนทางเขากราบไหวบชากมใชเพยงเพราะวาวดปาสทธาวาสเปนสถานททหลวงปมนมานพพานหรอเปนทประชมเพลงถวายเทานน และยงเขาใกลวาระสดทายขององคหลวงตามากเขาๆ กดเหมอนวาองคทานยงเดนทางเขากราบไหวหลวงปมนถขนดวยเชนกน องคทานมเหตผลทลกซงกนใจมากมายหลายเหตผลซงจะขอนอมนำามาแสดงเพยงบางสวนดงน

“...เมอวานวางๆ เรากไปกราบหลวงปมนเราทวดสทธาวาส กราบทงรปป น ทงพระธาตทาน ทงคณมหาคณของทานดวย ไปกราบออกมา เขากมาตงเกาอตงอะไร คนรมมาเลยนะ ไปเรากขออภย เรานงใหประมาณสก ๕ นาท ตองขออภยดวยเพราะเราลำาบากลำาบน เหนดเหนอยมาก อยาใหรบแขกรบคนตลอดเวลาเลย ไปไหนมแตรบแขกรบคน พอขอความเหนใจจากเขาแลวกลกจากเกาอมาเลย พอเหนเราไปรมมาทกแหงทกหน เกาอไมทราบมาจากไหนมารออยแลว เรากนงใหดเหมอนไมถง

21

๕ นาทมง จากนนกขนรถมาเลย เพราะตงหนาไปกราบพอแมครจารยมนโดยเฉพาะเทานนไมไปไหน เราไมยงกบอะไร แตพวกแขกคนยวเยยๆ เมอวานมนวนอาทตยคนยวเยยๆ เรากนงคยสกสามสนาทแลวกลกเลย มาจากทางไหนๆ เราไมถาม เร องราวมนจะยดยาว ..

(อกคราวหนง) เมอวานนกไปกราบหลวงปมนทพพธภณฑ เราไปเปนประจำา เชน จะไปกรงเทพฯ กไปกราบทาน เวลาขากลบมากไปกราบทาน ไปทไหนนานๆ ไปกราบ เปนทอบอนเปนทซาบซง ในโลกทงหลายนรสกวาผทใหกำาเนดแหงธรรมทเลศเลอน หลวงปมนนงอยบนหวใจเราตลอด ไมมใครจะสอนไดอยางทาน เราไมไดประมาทครบาอาจารยองคใด เราไมไดสนทตดพนกบทานเหลานนบรรดาทเปนครบาอาจารย แตหลวงปมนนตดจนกระทงปจจบนนไมมถอน และอนนตกาลไปเลย ไมมถอน อนจจง ทกขง อนตตา เขามายงไมได ความเปลยนแปลงอะไรๆ จะใหเคลอนนไมมเลย เพราะฉะนนจงไปกราบทานดวยความซาบซง ..

(อกคราว) เมอวานไปสทธาวาสไปกราบพอแมครอาจารยมนทสทธาวาส ไปกไมมอะไร เขาไปกราบเสรจแลวออกเลย ตงหนาตงตาไปกราบหลวงปมนเรา นนละผมคณแกเราอนดบหนง สอนทกกทกก ทกแงทกมม ทงสบทงยำา คณเหลานนมาอยในหวใจหมด ไปกราบพระธาตทานทอยวดสทธาวาส อฐของทานกลายเปนพระธาตหมดเลย ใครเกบไวทไหนๆ กเปน..หลวงปมน นละพระอรหนตสมยปจจบน ..

(๑๑ พฤศจกายน ๒๕๕๒) ออกจากนป บกตองวดสกลนคร สทธาวาส พอใหญอยน นนะ ดงดดตลอด อำานาจแหงบญแหงคณมหาคณของทานทมต อกระหมอมเรานะไมลมเลยนะพอแมครอาจารยมน ไปป บตองเขาไปกราบทานเสยกอน มนลงขนาดนนละ ลงขนาดหมอบใหจมมดไปเลย ไมมยกคอมองดนนดนเสยกอน หมอบเลยเขาไปเลย นนละลงหลวงปมนเราลงขนาดนนละ บอกใหตายตายเลย ทานมเหตผลของทานวาเอามหาบวนใหตายเสยดกวา ดกวาอะไรเลงเขาไปเลยเรา เหตผลลงแลวตายเลยไดเลย ..

(๒๕ พฤษภาคม ๒๕๕๓ ณ วดปาสทธาวาส) นกมาเยยมวดสทธาวาสกเทากนกบวดเรา พอแมครอาจารยเสารครอาจารยมนทานอยทน เรากเขาออกพกทนตลอดมานะ หางๆ แตระยะนแหละ อาจารยเสารอาจารยมนกลวงไปเรากมาเปนกาลเปนเวลา หากมามากกวาวดอนๆ นะ วดนมามากทสดวดสทธาวาส เปนวดของพอของแม คอหลวงปมนหลวงปเสารทานอยทน เขาออกๆ อยทนเสมอเรา ถงทกวนน

22

ระลกป บจตมนสมผสไดวาจะไปทไหนมนจะเตอนจะสมผส วามาสทธาวาสดดป บเลย คอพอแมอยทนน สทธาวาสเรากเคยพกเคยอยมากครงกหน มาอยกบครบาอาจารยกเคยมาตงแตเปนพระหนมนอยนะวดสทธาวาสน เราเคยมาเคยพกเคยอยทละนานๆ กม บางทไปภเขาลงมากมาพกทน ออกจากนไปทางนมากมาพกทน ไปทไหนมากพกทน

วดสทธาวาสจงเปนเหมอนวดเราเลย เพราะครบาอาจารยทานพาอยน หลวงปมนนะสำาคญ เลยเปนวดทสนทสนม เปนเหมอนวดเรา เราอยากมาเมอไรเรากมา เชนอยางวาจะไปไหนกำาหนดจต พอวาสทธาวาสดดป บเลย สทธาวาสดดเลย มนเปนของมนเองนะไมมใครบอก ถาจะไปทไหนกำาหนดดมนจดๆ ชดๆ ไมไป ไปทไหนจดๆ ชดๆ ไมไปไมเกดประโยชน เฉพาะอยางยงเชนวดสทธาวาสดดป บเลยเชยว ไมเคยมการจดชดนะ เพราะพอของเรากอยทน หลวงปมนหลวงปเสารอยทน เรากเคยมาอยทนแลว .. เรากมาอยนเปนประจำา พงๆ หางๆ แตระยะนไมไดมาคางทนนะ แตกอนมาพกมาคางเทยวตามน เดยวนเฒาแกแลวกอยวด ถามากมาเปนครงเปนคราว แตถอเปนหลกใหญเหมอนวดเรา...”

พพธภณฑบรขารทานพระอาจารยมน ภรทตตะเถระ วดปาสทธาวาส อ.เมอง จ.สกลนครพพธภณฑหลวงปมน ภรทตโต ตงอยในวดปาสทธาวาส ในบรเวณกฏททานมรณภาพ

เมอวนท ๑๑ พฤศจกายน ๒๔๙๒ ภายหลงจากถวายเพลงศพทานเสรจเมอวนองคารท ๓๑ มกราคม พ.ศ. ๒๔๙๓ คณะศษยไดปรกษาหารอกนวา สมควรทจะสรางเปนพพธภณฑเพอเปนทรวบรวมเครองใช อฐบรขารของทาน จงไดเรมสรางพพธภณฑขน โดยหลวงปฝน อาจาโร เปนประธานอำานวยการ องคหลวงตาพระมหาบว ญาณสมปนโน เปนประธานดำาเนนงาน ดร.เชาวน ณ ศลวน เปนประธานฝายฆราวาส เพอเปนเครองระลกและเปนแบบอยางใหอนชนรนหลงไดศกษา

พพธภณฑหลวงปมนเรมสรางเมอป พ.ศ. ๒๕๑๖ ทำาพธวางศลามงคลเมอวนท ๑๑ พฤศจกายน ๒๕๑๖ และทำาพธเปดในวนท ๒ กมภาพนธ ๒๕๑๘ เมอทเกบบรขารในพพธภณฑแลวเสรจ องคหลวงตาและดร.เชาวนไดตดตอขอบรขารของหลวงปมนทกระจายไปในทตางๆ คนมาเกบไวทพพธภณฑตอไปใหเปนปชนยสมบตของกลางตอไป ลกษณะของพพธภณฑคลายถำาและเงอมผา มลกษณะการกอสรางแบบสถาปตยกรรมสมยใหมประยกต สรางดวยกระเบองดนเผา สวนภายในเปนทประดษฐานรปหลอเหมอนเทาองคจรงของหลวงปมน ภรทตโต ในทา

23

นงสมาธ และมตกระจกบรรจอฐของทานทแปรสภาพเปนแกวผลกใสสขาว ยกฐานสงพนปดวยหนออน พรอมทงตแสดงเครองอฐบรขาร รวมทงประวตความเปนมาของทานตงแตเกดจนมรณภาพ องคหลวงตาไดกลาวถงพพธภณฑหลวงปมนไววา

“…เราทำามาทแรกกคอพพธภณฑพอแมครจารยมนเรา อนนนเราขวนขวายเตมกำาลงความสามารถ ไมมใครมานมนตใหเปนประธานอะไรละ เราเขาเปนทนทเลยเปนเจาภาพ จะวาเปนประธานไมเปนประธานกตาม เปนเจาภาพเปนเจาของงานทพพธภณฑพอแมครจารยมนกเสรจลงดวยความเรยบรอยด ..

ไปทไรพอกราบทานเสรจเรยบรอยแลวจะไปเดนดบรขารทาน จากนนกเดนมาดบรขารทางดานน แลวนอมดวยความเคารพกราบไหวอยางสดหวใจ แลวออกมา อยางนนทกครงไป .. เหนไหมนนพพธภณฑหลวงปมน สบง จวร บรขาร เครองใชสอยของทาน ไปดเปนยงไง ทานฟมเฟอยไหม ปะตดปะตอ ปะ ๆ ชน ๆ เตมอยในกองบรขารทาน เราไปเหนทไรสะดดใจกก ๆ...”

ระลกบญคณวดดอยธรรมเจดย

ศษยานศษยตางสงเกตเหนองคหลวงตาตงใจเดนทางไปยงวดดอยธรรมเจดย จงหวดสกลนคร อนเปนสถานททองคทานในวยหนม ไดเขามาพกบำาเพญภาวนาขนมหาสตมหาปญญาจนสามารถเขาถงบรมสขไดธรรมครองใจเปนผลสำาเรจ โดยเฉพาะในชวงบนปลายของชวตองคทานกยงแวะเยยมถมากขนแมไมอาจเทยบเทาการเดนทางไปกราบไหวหลวงปมนทวดสทธาวาสกตาม องคทานเมตตาใหเหตผลไวดงน

“...วดดอยธรรมเจดยเปนวดทมพระคณลนหวลนเกลาเรา .. ตงแตกอนพอเราไปถงป บจะขนกฏนนเลยนะ ขนหลงเขากฏทเราพก กฏนนเปนกฏกระตอบอยบนหลงเขาวดดอยธรรมเจดย จะขนไปกฏนนทนท ไปรำาพงรำาพนระลกอยตลอดเวลาความอศจรรยทเปนอยทนน แตเดยวนขนไมไดแลวเพราะกำาลงไมม เลยไมขน แตไปอยเสมอนะวดดอยธรรมเจดย เปนวดทวางรากวางฐานอยางลกซงตลอดไปเลย .. จะขนไปเทยวภเขาแลวกมาพกวดดอยธรรมเจดยกอน ทนเวลาลงมาจากภเขาทเปนแดนบำาเพญสมณธรรมอยทางนนกวางขวางมากนะ ขางบนนนคอเลยจากวดดอยธรรมเจดยนกเขาปาเขาเขาไปลกๆ มนเปนสายทางทเหมาะสมกบพระกรรมฐาน ไปนเขาไปวดดอยธรรมเจดยไปพกทนน พอไดจงหวะจากนนกขนเขาเลย ..

24

แตกอนมาปบขนเลยๆ ขนไปดทหลงเขาโลงๆ เปนทางจงกรมเรยบๆ อากาศตอนกลางคนนแหมละเอยดมากทเดยว เดนจงกรมอยบนหลงเขาวดดอยธรรมเจดย มาทไรเราไมอยแหละขางลาง ไมเคยอย ป บขนบนหลงเขาเลย หลงเขาทโลงๆ จรงๆ สงกวาเพอนแถวนน มองไปทไหนโลงไปหมดเลย นนละไปอยทนนๆ ทกวนนไปไมไดแลวเพราะปนขนไมได วดดอยธรรมเจดยนเปนวดทเราอยเปนประจำานะ เวลาจะขนไปบนภเขานนกไปพกนนเสยกอน ขนไปภเขาลงมากมาพกทนน เพราะความสงบสงดพอๆ กน ..

วดดอยธรรมเจดย เปนวดทไดความอศจรรยถงสองครง .. แตกอนทานอาจารยกงมาทานอยทนน เคยไปพกอยทนนทละนานๆ เพราะสงบสงดด ไปบณฑบาตบานนาสนวล เวลาไปทงไปทงกลบแตกอนถาจำาไมผดชวโมง ๓๕ นาท เดนบกปาไปประมาณ ๓ กโลเมตร ไปอยทนนสบาย ไมมถนนหนทาง เปนปาเปนเขาทงนน นนละไปฟดกบกเลสอยตรงนน มนแปลกอยนะ เวลาไปหลงกเลสหลงอวชชากหลงอยทภเขาลกน .. ฟาดกเลสพงทลายลงกบนเขาลกนแหละ เราไมไดลมนะ วนท ๑๕ พฤษภา ๒๔๙๓ เวลา ๕ ทมพอด ..

ระหวางจตกบกเลสพรากจากกน ระหวางจตกบกายกระเทอนมากนะ ตวนกระเดนเลยเทยว พงเลย นนละทวาเปนเหมอนฟาดนถลม ฟาดนเขากอยธรรมดาเขานนแหละ แตมนเปนระหวางกายกบจต ระหวางกเลสกบจตขาดสะบนจากกน แลวจตกบกายมนกระเทอนกน กระเทอนไปหมดเลย โถ ไมใชเรองเลกนอย วฏจกรวฏจตขาดจากกนนรนแรงมากสำาหรบเรา ..

วดดอยธรรมเจดยเปนวดทฝงลกในหวใจของเรา ฝงลกมากทเดยว .. เปนวดทสำาคญมากในชวตของเรา .. นละทไดธรรมมาสอนอยเวลาน .. พดใหมนชดเจนวาเปนวดทลมไมไดจนกระทงวนตาย กเลสขาดสะบนลงบนหลงเขาวดดอยธรรมเจดย ไมลม .. กระตอบเลกๆ เรามาทไรเราตองขนไปทนน เดยวนกระตอบนนดเหมอนจะรอไปแลวมง เลกๆ อยทหนาพระยน  พระอยขางบน กระตอบเลกๆ หนหนามาทางพระ เรามาอยทนน .. จงเปนวดทลมไมไดเลย การบำาเพญนสะดวกมาก ทงคนทงวนสงดเงยบเลย ตงหนาตงตาภาวนาจรงๆ มาอยทน...”

25

แมเหตการณวนฟาดนถลมขององคหลวงตาผานพนมานานหลายสบปแลว

แตความรสกซาบซงในบญคณของสถานทแหงนสำาหรบองคทานกลบไมมวนเสอมคลายไปไดเลยดงน

“...หลงจากฟาดนถลมทวดดอยธรรมเจดยแลวเรากไปเรอยอย ไปกไปกราบทเปนทระลกของเรา ไมลมนะ ไปทไรป บไปกราบตรงนน กราบตรงนน .. แตกอนเรายงหนมอยน พอมาป บจะขนไปสถานทเจาของเคยเปนนะ แตกอน อยบนหลงเขาวดดอยธรรมเจดย พอมาป บกจะขนนนเลย มนเหนบญเหนคณกนแบบลกซงพดไมถก แลวจะไปไหนคอยไป ตองไปทนนเสยกอน แตเวลานมนแกมนไปไมได เพยงไปถงศาลากพอแลวมนจะตายแลว นละทวามนฝงลกมาก .. มนคดถงบญถงคณนะ ไปละไปวดดอยธรรมเจดย เราไมเคยพดใหใครฟงนะ ไปกไปธรรมดาๆ แตความลกซงกบสถานทนนลกซงขนาดเรยกวาฟาดนถลม เอาขนาดนนละ

ฟาดนถลมทางวฏจกร ความเกดความตายนเรยกวาตดสนกนวนนน (‘วนท ๑๕ พฤษภาเวลา ๕ ทมตรงเจาคะ’) มนหลงๆ ลมๆ ไป เรานกวาเรองใหญโตขนาดนมนกลมไปได อยาวานะลมไดหมด โดยเจาของเองเปนมาใหเหนแลวอยางไรมนกไมลม ลมหมด สถานทเปนอยทนนทนจำาไดถนดชดเจนทวดดอยธรรมเจดยเทานนเอง จากนนมาผาสกเยนใจ

ถาหากจะพดแบบนกปราชญตอนกปราชญพดกน ธรรมตอธรรมพดกน แลวธรรมทานจะถามมาวาทอยากไปนพพาน อยากเปนพระอรหนต เวลานทานเปนแลวยง ปญหามากระทบเราเอง ทางนไมตอบ ไมตอบหากยอมแลววาอยางนน เวลาตอบมนกระจายไปอก ไมเหมอนเดยวน เดยวนมนเฒาแกแลวละใครจะวาไอบวกไดไอหมาบว มนไมมความหมาย ไมเปนอะไร พรรษา ๑๖ นะ เปนเรองกระเทอนใจ กระเทอนมาก ไมนกเลยวามนจะลมไดนะ ลมได แตเหตการณทมนกระเทอนไมลมอนน อนนฝงลกไมลม   

ไดพดตอนสดทาย พดสดทายเขามาๆ หาอตาบว อตาบวเทยวกรรมฐานเขาใจไหม เราไปผลาญหวกเลสขาดสะบนทวดดอยธรรมเจดย วดนจงมคณแกเรามาก ไปป บมนสะเทอนแลวๆ .. แตเวลานไปหากไมขน ญาตโยมพระเณรเตรยมพรอมทจะหาแครมาหามเราขนไป หามขนไปตอนทกเลสกบธรรมซดกนมนควำากนตรงไหนนะ ไมบอก หากไปตรงนนแหละ จากนนมาแลวกสงาผาเผย ยมแยมแจมใส ยนเดนนง

26

นอนสวางจา ไมมอรยาบถ ไมมการเปลยนแปลง ธรรมชาตจา นอนหลบกจา ตนขนมากจา เดนไปกจา มนถงนนมนจา มนจาอยางนนละ การบวชเอาแทบเปนแทบตายกมายตกนตรงนละ จากนนมากไมมงาน ..

ไปไดของแปลกประหลาดอศจรรยทไรมกจะไดอยทวดดอยธรรมเจดยจนสะดดใจ ตลอด พอไปถงป บสถานทเรากบธรรมเจอกนเจอทตรงไหนๆ มนจะวงถงกนทนทๆ .. ตงแต บดนนมา เราจงไมเคยลมบญลมคณของวดดอยธรรมเจดยนะ คณอนนฝงลกมากทเดยว เราระลกยอนหลงไปหาพระพทธเจาททรงตรสรในตนโพธใหญ ไดถอตนโพธเปนคเคยงของพทธศาสนา เพราะพระองคทรงเหนบญเหนคณของตนโพธใหญนน นกเหนบญเหนคณของธรรมกองใหญ ธรรมธาตขนในทนน จงไมมวนลมเลย ..

อยา ทวาตนโพธๆ เปนคเคยงของศาสดาองคเอกเรา ใครไมกลาแตะตอง มแตกราบไหวบชา นนเปนตนไมทพระพทธเจาตรสร ตนโพธนจงเปนคเคยงของพทธศาสนาเรอยมาอยางนเอง และบรรดาทานผทบรรลธรรมในสถานทใดๆ อนนนจะฝงลกในใจของทานอยางลกลบนะ ถาทานไมพดไมมใครร ทานกไมอยากพด นถงกาลเวลาเขาไปสมผสกเลยพดเสยบางวา

แตกอนมานป บขนหลงวดดอยธรรมเจดยเลย ไปดสถานท บญคณนะนน ฝงลกๆ อยในนน เหมอนตนโพธเปนบญเปนคณตอพระพทธเจานนแหละ ทวาทรงประทบอยแหงละเจดวนๆ นนเกยวกบเรองตนโพธ ไมใชเรองเลกนอย เพราะฉะนนตนโพธจงเปนตนไมทสำาคญประจำาสถานททานเปน ทไหน นนละสถานทนนเปนสำาคญ พอถงทนนแลว มนกระจางขนทนนเลยไมมวนลบ ตายไปดวยกนเลย ฝงลกมากนะบญคณอนน อยางตนโพธ กระทงทกวนนทพระพทธเจาตรสร มหาคณอยตรงนน อยตนโพธตนนน ทานระลกถงบญถงคณ ไปทไหนกเหมอนกน…”

ปจฉมโอวาทและลำาดบอาการอาพาธองคหลวงตา

กรกฎาคม ๒๕๕๒

มแผลทนวหวแมเทาซายจากการตดเลบ และบางครงทานเดนไปสะดดของแขงกระแทก แผลจงรกษาไมหายจนลกลามเปนแผลตายเนา (Gangrene) เรมจากแผลตายแหงดำาๆ จนตอมาแผลเรมแฉะ มแพทยจากโรงพยาบาลตางๆ มาขอทำาการรกษา ทานปฎเสธในระยะแรก และยอมใหลกศษยนำายาสมนไพร แผนจน

27

แผนไทย ชนดตางๆ มาทาแผล ตอมาแผลอกเสบ ลกลามมากจากปลายนวถงโคนนว

ธนวาคม ๒๕๕๒

แพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรธาน นำาโดยผอำานวยการและคณะ มาชวยลางแผลใหทกวน รวมทงใหยาปฏชวนะ เมอแผลมอาการอกเสบ

มกราคม ๒๕๕๓

ศ.นพ.นพนธ พวงวรนทร และ ศ.นพ.สชาย สนทราภา จากรพ.ศรราช ไดนำาแพทยเฉพาะทางศลยกรรมหลอดเลอดมาตรวจพบวา หลอดเลอดแดงตบ เลอดไปเลยงสวนปลายเทาไมเพยงพอ วดความดนเลอด (ABI= Artero Brachial Index) เทากบ 0.4 ปกต 0.8 ขนไป แตทานปฎเสธทจะไปตรวจเพอทำาการรกษาในโรงพยาบาล

กมภาพนธ ๒๕๕๓

แผลปลายนวหวแมเทาซาย เนอและกระดกตายดำาแหง สวนตรงกลาง โคนนวเทาเร มอกเสบบวมแดงมากขน ทางรพ.ศนยอดรไดสงพยาบาลชาย ๓ คน มาอยประจำาเพอดแล และทมแพทยทกสาขาทเกยวของ มาชวยประเมนการรกษา

๑๔ มนาคม ๒๕๕๓

ศ.นพ.จอมจกร จนทรสกล ผเชยวชาญเรองแผลและโภชนบำาบด เปนประธานชมรมสมานแผลแหงประเทศไทย และ ศ.นพ.อมร ลลารศม ผเชยวชาญโรคตดเชอจาก รพ.ศรราช ไดขอมาทำาการรกษาในนามลกศษย ศ.นพ.อวย เกตสงห (เปนอาจารยแพทยทเคยมาปฏบตธรรม และชวยอปถมภอปฎฐากวดปาบานตาดในหลายๆ ดาน) ปรากฏวาองคหลวงตาเมตตาอนญาตใหทำาการรกษาโดยการตดแตงเนอ และกระดกทตายรวมกบการใชยาสมานแผลเฉพาะท และใหยาปฎชวนะเปนระ

28

ยะๆ ผลการรกษาแผลหายชามากเนองจากหลอดเลอดแดงตบตน เลอดไปเลยงแผลปลายเทาไมเพยงพอ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงแตงตงคณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล นำาโดยคณบด ศ.นพ.ธรวฒน กลทนนท และคณะ ไดกราบอาราธนานมนตไปรกษาเพอตรวจดวยเครองมอพเศษในโรงพยาบาลและทำาการแกไขตามสาเหต โดยการผาตดเปลยนหลอดเลอด หรอ ถางหลอดเลอดโดยขดลวด แตองคหลวงตาปฎเสธการรกษาวธน ยนยอมให ศ.นพ.จอมจกร รกษาโดยการตดแตงเนอและกระดกตาย(ถกตดถงโคนนว) รวมทงใหยาสมานแผลเฉพาะทกฎของทาน ใหเปนไปตามธรรมชาต โดยจำาลองหองผาตดดวยวธปลอดเชอ ทงเครองมอ บคลากรทงแพทย และพยาบาล

ในการรกษาองคหลวงตา แพทยเหนวาองคทานมความอดทนมาก เนองจากในการตดแตงแผลใชยาแกปวดนอยมาก (ทานอยเหนอเวทนา) สวนใหญไมไดใชเลย แพทยเดนทางไปกลบกรงเทพฯ-อดรธาน ประมาณอาทตยละ ๑-๒ ครง จนแผลเรมสะอาด มเนอแดงๆ มาคลมกระดก แผลตนขนเรอยๆ ประเมนวาในเดอนกมภาพนธ หรอ มนาคม ๒๕๕๔ แผลจะหาย

(หมายเหต ทมแพทยพยาบาลจากรพ.ศนยอดรธาน มาชวยทำาแผลตามแผนท ศ.นพ.จอมจกร แนะนำาไว และตรวจโรครวมทงอาการแทรกซอนทกวน)

บนทกอาการอาพาธเนองจากแผลทเทาขององคหลวงตา

ผลของการดแลแผลขนอยกบการแกไขตวสาเหต

จากการตรวจเชคแผลทเทาขององคหลวงตาโดย ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยจอมจกร จนทรสกล คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล พบวาองคหลวงตามไดเปนเบาหวาน ทานมปญหาเรองหลอดเลอดแดงทขาแขงและตบตน ทำาใหปรมาณเลอดทลงไปเลยงบรเวณปลายเทาทเปนแผลมปรมาณลดนอยกวาธรรมดามาก แพทยเคยใชเครองมอตรวจวดความดนทขาเทยบกบทแขนเพอหาคาของ ABI ซงมคาเพยง 0.4 (ในคนปกตทมแผลจะหายไดคา ABI ควรสงกวา 0.8) ดงนนการรกษาแผลขององคหลวงตาดวยวธประคบประคองจะหายได

29

กตองใชความระมดระวงเปนอยางยงจำาเปนตองอาศยแพทยผทมความรและประสบการณในเรองนมากอนเปนอยางด

วธผาตดและวธการรกษาทจะชวยใหแผลนหายเรวขนจำาเปนตองมการตรวจดวยวธพเศษโดยใชเครอง CT เพอทำา MRI และหรอ MRA ซงจะชวยบอกลกษณะและตำาแหนงการตบตนของหลอดเลอด ศลยแพทยผเชยวชาญทางการผาตดหลอดเลอดผจะบอกไดวาสามารถทำาผาตดไดหรอไมและควรจะทำาผาตดดวยวธใดเพอทำาใหการขบถายเลอดจากหลอดเลอดแดงทปกตผานขามบรเวณตบตนของหลอดเลอดไปหาตำาแหนงของหลอดเลอดแดงทสามารถนำาเลอดไปเลยงบรเวณแผลไดเพมขน (By pass) หรอดวยวธขยายหลอดเลอดสวนทตบตน (Ballooning) แลวใสขดลวดพเศษ (Stent) ไปถางบรเวณทตบตนไว วธทกลาวมาแลวขางตนน จะทำาใหเลอดไปเลยงบรเวณแผลเพมขน แผลนนกจะหายไดดขนวธทกลาวมาทงหมดนจะตองกระทำาในหองผาตดของโรงพยาบาลทมทมแพทยพรอม การเลอกทำาวธใดนนขนอยกบการตดสนใจของศลยแพทยทางหลอดเลอดแพทยผเชยวชาญแตละสาขาทเกยวของจะไดมาชวยกนดแล แตองคหลวงตาทานไดปฏเสธทจะเขารบการรกษาภายในโรงพยาบาล องคทานทราบดวาแผลนสามารถรกษาใหหายไดทวด

วธการดแลรกษาแผลไมมความสมพนธกบการละสงขารขององคหลวงตา

ดงนนเมอวธการตรวจและดแลแผลเรอรงขององคหลวงตาไมสามารถกระทำาไดตามเปาหมาย แพทยจงจำาเปนตองพจารณาหาวธการดแลแผลเรอรงขององคหลวงตามหาบวดวยวธประคบประคองโดยไมพยายามทำาใหเกดแผลใหมเพมเตมเขามาโดยมจำาเปนเพราะแผลทเกดใหมนนจะตองการเลอดมาเลยงเพมขนจงจะหายได อยางไรกตามเนอหนงหรอกระดกของนวเทาทมสดำาและแหงแขงเปนแบบเนอตายแหงทแพทยไดตรวจประเมนดแลววาจะตองเอาออกไปจากรางกายขององคหลวงตาในโอกาสทเหมาะสม เพราะเนอและกระดกทตายแลวนอาจเปนตนเหตททำาใหเกดการตดเชอได ผทดแลองคหลวงตาจะตองระมดระวงเรองนใหมาก การเอาออกของเนอกระดกทตายน แพทยไดใชวธตดและเลมเอาออกทละนอยๆ ใชเวลาหลายวนกวาจะเขาไปถงบรเวณเนอทดดวยเหตปจจยของสงแวดลอมทควรนำาเขามาพจารณา

การตดเนอตายออกจะกระทำากอนการเอากระดกทตายออก กระดกทอนปลายนวสองทอนเลกๆ สามารถเอาออกไดงายกวาทอนทสาม ซงมขนาดใหญกวา กระดกทอนนแพทยไดขออนญาตองคหลวงตาหลายครงเพอเอาออกตรงบรเวณขอตอ แตยงมไดรบอนญาตจงพยายามปองกนมใหมการตดเชอเกดขน แตในทสดกเลยงมไดเมอพบวามเชอและมหนองเกด

30

ขนบรเวณขอตอดงกลาวจำาเปนตองเอากระดกทอนนออกไป ตรงบรเวณขอตอหมนดแลรกษาปลายกระดกของนวเทาทเหลออยเหมอนกบดแลเนอเยอ (soft tissue) ทอยรอบๆ กระดกมใหมการตดเชอเกดขน ในขณะเดยวกนกพยายามตดเลมเอาเนอเยอทคดวาจะเปนเนอตายออกทละเลกละนอยโดยมไดใชยาชาเฉพาะทแตอยางใดและไมตองการใหองคหลวงตาตองเจบปวดจากการกระทำาดงกลาว สวนยาเฉพาะทกพยายามเลอกเอาชนดทจะชวยทะนถนอมเนอเยอทยงไมตายใหอยรอดและพยายามใชยากระตนใหมหลอดเลอดเลกๆ ขนมาใหมดวยเทคนคและวธการรกษาททนสมยอยตลอดเวลา สวนปลายกระดกทตายแลวกพยายามเอาออกจนถงระดบทมเลอดออกซบๆ ทงนเพอตองการใหมการสรางเนอใหมงอกตามออกมาคลมบรเวณหวกระดกเหลานน จะเหนไดวากระบวนการเกดเนอใหม จะดำาเนนไปอยางชาๆ เพราะปรมาณของเลอดมาเลยงบรเวณแผลมนอย เรองการปองกนการตดเชอเปนเรองทสำาคญมาก

ตอมาแผลเกดการตดเชอลกลามไปยงเนอเยอทดๆ ในบรเวณหลงเทาอกถงขนาดทแพทยคดวาถาเปนผปวยคนอน เชน ผปวยทเปนเบาหวานดวยแลว อาจตองทำาการผาตดเอาเนอทอกเสบตดเชอนออกไปจากบรเวณหลงเทากอนนแลวหรอถาเปนเชอทรนแรงอาจจำาเปนตองทำาผาตดในระดบใตเขาออกไป แตในกรณขององคหลวงตา แพทยคดวาจะกระทำาอยางทวามไดเพราะการผาตดดงกลาวจะเปนการเพมแผลใหกบทาน แผลทกแผลจะหายไดตองอาศยเลอดมาเลยงเพมขน ซงไมเหมาะกบการนำาวธดงกลาวมาใชกบองคทาน ครงนนแพทยจงขออนญาตใหองคหลวงตาเมตตาใชพลงจตของทานมาชวยรกษาการอกเสบทหลงเทาไปพรอมๆ กบการใหยาปฏชวนะลดอกเสบทางหลอดเลอด ทำาใหการอกเสบหลงเทาขององคหลวงตาลดลงอยางรวดเรว จนใกลเคยงเนอปกตภายใน ๗ วน

สวนภายในแผลนนยงมเนอตายเกดเพมขนทางดานนอกของแผลซงคลมบรเวณขอตอของนวเทาทสองเมอพยายามตดเนอตายสวนนออกไปกจะทำาใหขอตอของนวเทานเปดสภายนอกทำาใหเสยเวลาในการดแลแผลนานวนเพมขน แผลนคอยๆ กระเตองดขนอยางชาๆ มเนอใหมคอยๆ ขยายตวแผมาคลมบรเวณขอตอของนวเทาทสองภายหลงจากการใสลวดเหลกเลกๆ เพอยดขอตอใหอยนงไมแยกออกจากกนโดยหวงวาแผลนจะคอยๆ หดเลกลงและคลมดวยผวหนงจากขอบแผลเขาไปยงสวนกลางคาดวาแผลนจะหายไดภายในระยะเวลาไมเกน ๒ เดอน แตบงเอญองคหลวงตาเกดอาการอาพาธดวยโรคอน

ในชวงทองคหลวงตาเขามารบการรกษาทโรงพยาบาลศรราชระหวางวนท ๒๗ ธนวาคม ๒๕๕๓ ถง ๓ มกราคม ๒๕๕๔ คณบดคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลไดจดทมแพทยผเชยวชาญดานตางๆ เขามาถวายการดแล แพทยไดถวายการตรวจบรเวณชองทองดวยเครอง

31

CT พบวาภายในชองทองมกอนเนออยบรเวณตบออนขนาดโตพอสมควร ซงตรงกบตำาแหนงททำาใหเกดการอดตนของลำาไสเลกสวนตน นอกจากนนแพทยยงตรวจพบเชอมะเรงจากนำาทเจาะออกมาจากชองเยอหมปอดขางซายดวย ในชองทองกเรมมนำาเกดขน การรกษาจงเปนการดแลแบบประคบประคองใหอาหารและสารนำาทางหลอดเลอดดำาใหญ ใสสายในกระเพาะเพอเอานำาทถกกกขงอยออก เจาะนำาในชองปอดออกเปนครงคราวเมอมอาการเหนอยหอบและพบมนำาในชองปอดเพมขน

ตอมาเมอองคหลวงตากลบไปวดปาบานตาดแลว สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณฯ ไดทรงจดใหคณะแพทยผเชยวชาญจากโรงพยาบาลศรราชตดตามไปถวายการดแลรกษาองคหลวงตาทวดอกดวย ภาวะอาการอาพาธของทานเนองจากเนองอกทตบออนน มความเหนวานาจะเปนมานานพอสมควรเพราะตำาแหนงของเนองอกบรเวณตว(Body) ของตบออนมกจะทำาใหทราบอาการไดคอนขางชา ขณะทเนองอกนนไดกระจายไปทสวนอนของรางกายและตวมนเองกโตขนจนไปกดทบบนสวนตนของลำาไสเลก เกดภาวะตบตนของลำาไสทำาใหทานอาเจยนบอยครงและตอเนองกนเปนทนาสงเกตวาองคหลวงตาเรมมอาการอาเจยนครงแรกเมอประมาณตนเดอนตลาคม ๒๕๕๓ และอาเจยนบอยขนในเดอนพฤศจกายน แพทยตองถวายใสสายระบายนำาทถกกกขงอยในกระเพาะอาหารออกเปนครงคราว

แพทยมไดดแลอาการอาพาธขององคหลวงตาเฉพาะเรองแผลอยางเดยว แตพยายามสงเกตดความผดปกตของระบบอนในรางกายของทานดวย หากมระบบใดทสงสยจะมปญหา กจะเชญผเชยวชาญทางระบบนนๆ เชนหวใจเตนเรวผดปกตกจะเชญแพทยผเชยวชาญทางหวใจจากโรงพยาบาลศรราชมาดและเชคหวใจขององคหลวงตาไปพรอมกบแพทยโรงพยาบาลศนยอดรธาน

แพทยและคณะตดตามดแลแผลเรอรงทเทาซายขององคหลวงตาเปนระยะๆ ไมนอยกวาสปดาหละหนงครงนบตงแตวนท ๑๔ มนาคม ๒๕๕๓ เปนตนมา หากตดภารกจมาดแผลดวยตนเองไมไดกจะมแพทยและพยาบาลผชายจากโรงพยาบาลศนยอดรฯ มาทำาหนาทแทนเชนเดยวกน จนสามารถกลาวไดวา การดแลรกษาแผลทเทาขององคหลวงตาประสบความสำาเรจแผลทเทาเกอบจะหายภายในเวลาไมนานน ทงนหากองคหลวงตายงดำารงขนธอยตอไป

เดอนพฤษภาคม ๒๕๕๓

32

ศ.นพ.นพนธ พวงวรนทร คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มโอกาสกราบบงคมทลพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช เกยวกบปญหาแผลเรอรงทนวหวแมเทาซายขององคหลวงตาทมอาการมาเกอบ ๑๐ เดอนและยงไมหาย เพราะมอาการตดเชอซำาๆ กนหลายครง และองคหลวงตากไมประสงคทจะรบการรกษาในโรงพยาบาล จากนนไดกราบบงคมทลโดยละเอยดถงปญหาของการเกดแผลเรอรง สาเหตหรอองคประกอบในการแกไขและวธการรกษา ตลอดจนอปสรรคและปจจยของการรกษาทมความหลากหลายจากหลายแหลงหลายวธทงแผนปจจบน แผนโบราณ แผนจน แพทยทางเลอกทยงขาดความเชอมโยงกน ตลอดจนเจตนารมณขององคหลวงตา ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงหวงใยองคหลวงตาเปนอยางยง และทรงมพระกระแสราชดำารสใหคณะแพทยทงหมดดำาเนนการ ดงน

1. ใหเตรยมหองพกทโรงพยาบาลศรราชไวใหพรอมในกรณทองคหลวงตาตองเขามารบการรกษาในโรงพยาบาล

2. ใหคณะแพทยประชมปรกษาหารอกนอยางรอบคอบ โดยหาวธการรกษาทดทสดใหกบองคหลวงตา

3. ใหคณะแพทยเดนทางไปวดปาบานตาด อธบายเกยวกบแผนการรกษาทถกตองและดทสด พรอมทงนำาภาพประกอบไปอธบายใหองคหลวงตารบทราบทงหมดอยางชดเจน

4. ใหกราบนมนตองคหลวงตาเขามารบการรกษาทโรงพยาบาลศรราช โดยใหกราบเรยนองคหลวงตาวา พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงขอนมนตองคหลวงตา

5. แตทายสด พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงยำาวา การตดสนใจทงสนขอใหองคหลวงตาพจารณาตดสนเลอกเองเปนขอยต เพราะพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงทราบวากอนหนานทลกระหมอม สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร ไดทรงเคยกราบนมนตองคหลวงตาใหเดนทางมารบการรกษาทโรงพยาบาล แตองคหลวงตาขอเลอกอยรกษาทวดปาบานตาดมากกวาการเขาไปพกรกษาในโรงพยาบาล

33

วนรงขนคณะแพทยไดเดนทางไปยงวดปาบานตาดทนท โดยไดเขากราบนมสการองคหลวงตา และไดนำากระแสพระราชดำารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ททรงหวงใยองคหลวงตา และทรงโปรดเกลาฯ ใหคณะแพทยจากคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลเปนผแทนพระองคมานมนตหลวงตา เพอรบการรกษาตอทโรงพยาบาลศรราช พรอมถวายคำาอธบายถงวธการรกษาตางๆ โดยละเอยด พรอมทงถวายภาพผปวยทมแผลทเทาทงกอนและหลงการรกษาวาไดผลดอยางไร และถาแผลลกลามออกไปจะเปนผลเสยอยางใด พรอมทงอธบายใหองคหลวงตาทราบวา หลอดเลอดแดงทมาเลยงทเทาในคนทวไปมรปรางอยางใด อดตนแลวจะเกดอะไร จะแกไขโดยไมผาตดไดอยางไร ตลอดจนขอจำากดของการรกษาโดยวธนวาตองมาทำาในโรงพยาบาลทมเครองมอทนสมยพรอมกบตองมทมงานครบครนคอตองมทมแพทยทมประสบการณในการรกษาโดยวธนมากอน โดยใชเวลาอธบายใหองคหลวงตาฟงอยนานราว ๓๐ นาท

ทายสดหลวงตาตอบวา ขอพจารณาดกอน“ ”

คณะแพทยรสกดใจมาก เพราะเหนวามความหวงทองคหลวงตาจะรบนมนตของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ จากนนคณะทมแพทยของพวกราไดเดนทางกลบ

ตอนเชาวนรงขน ศษยผอปฏฐากไดบอกกบคณะแพทยวาองคหลวงตาไดพจารณาแลวเมอคนและไดพดวา ถาเราไปศรราช เรากจะไมไดกลบมาวดปาบาน“ตาดอก”

คณะแพทยรบทราบการตดสนใจขององคหลวงตาและปฏบตตามความประสงคขององคหลวงตาทงหมด และในตอนเยนวนนนศ.นพ.นพนธไดเขาเฝาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ และไดกราบบงคมทลใหทรงทราบถงการตดสนใจขององคหลวงตา พระองคตรสวา “อยาทงหลวงตา ใหไปดแลรกษาทานตอทวดและใหการดแลตอไปอยางดทสด”

34

วนเสารท ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๕๓

เมอคนองคทานพกจำาวดทดานหลงกฏ องคทานตนนอนเวลา ๐๖.๑๐ น. คนไปทงหลง พระเกาถวาย จากนนองคทานไดปรารภขนวา หมเพอนเอาผามาไวใหเฮา“ (ผาครอง) อยางนสมนถงเรยกวาลกศษยฉลาด ยามครบาอาจารยชวยเจาของบไดกฮจกคดจกอาน”

วนหนงขณะทกำาลงเดนไปทเตยงเพอจบเสนดานหลงกฏ องคทานปวดปสสาวะกะทนหน พระหยบกระโถนยนถวาย ขณะยนปสสาวะอยนนกไดสอนพระวนยพระดวย โดยยกสกขาบทในพระปาฏโมกขเปนภาษาบาลขนวา

“น ฐโต อคลาโน อจจารำ วา ปสสาวำ กรสสามต สกขา กรณยา

ภกษไมเปนไข จกไมยนถายอจจาระ ปสสาวะ”

วนพธท ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๕๓

เปนททราบกนดวาองคทานมนสยเดดเดยว อาจหาญ ไมเคยแสดงความออนแอใหลกศษยลกหาเหนสกครง ไมยงกบหมอกบหยกยาอะไร แตชวงหลงทองคทานอนโลมเมอชราภาพมานกเพออนเคราะหหวใจของชาวโลกทหวงบญกศลกบครบาอาจารยทบรสทธ อยางเชนวนนองคทานกไมสบายมาก แผลทหวแมเทาซายกอกเสบมาก มเนอตายกำาลงลามไปนวช มหนองอยขางใน ทงออนเพลย ตวเยน

เวลา ๑๖.๒๐ น. มคณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชมานมนตองคทานไปขยายหลอดเลอดทโรงพยาบาลศรราช เนองจากผลฟลมเอกซเรยทเทาซายพบวามหนปนมากเกาะทเสนเลอด ทำาใหแผลหายชา ซงจะขยายหลอดเลอดทโรงพยาบาลศรราช หรอโรงพยาบาลศรนครนทรกได องคทานตอบวา

35

“แผลยงไมหนกอะไร ถามเหตอยางอนหรอเปนหนกกวานสมควรไปกจะไป ไมตองนมนตกไป แตตอนนยงไมไป”

วนองคารท ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๒.๐๐ น. องคทานลกขนมานงฉนหมากหนาหองแลวถามพระเกยวกบอายองคทานวา เฮาอายเทาไหรแลว หอ“ ”

พระกราบเรยนวา ๙๖ ป ๑๑ เดอนครบผม“ ”

แลวองคทานกพดตอไปวา ๙๖ ป ๑๑ เดอน อยางวา มนหลงลม เอาหยง“กบเฮาบไดเด ความจดความจำาบเปนทาละ แตสตบมคลาดเคลอน สตดตลอด ๙๖ ป ๑๑ เดอน ใกลเวลามนจะไปละ วนนนอนกบคอยหลบ หมกบไดหลบไดนอนเพราะเฮา แตมนกจำาเปนอยเนาะ เฮาสอยอยางงละ ถาสนอนอาจนอนทน”

วนอาทตยท ๒๕ กรกฎาคม พทธศกราช ๒๕๕๓

หลงจากฉนจงหนเสรจ องคทานเดนทางไปวดปาภสงโฆ อำาเภอหนองววซอ จงหวดอดรธาน (เปนครงสดทายทองคทานเดนทางมาเยยมวดน) ไดปรารภธรรมใหพระและฆราวาสฟงวา ออนลงทกวน ๆ ออนลง ๆ ทกวน จะออนจะแขง“เรากไมสนใจกบมน ไมสนใจ จะเปนจะตายกเทากน เปนกด ตายกด ไมเหนมอะไร มนำาหนกมากกวากน เทา ๆ เกานนแหละ”

จากนนกปรารภตอไปวา“...อายมน ๙๗ แลวนนะ อาย ๙๗ แลวมง ใกลแลว ใกลจะไปแลว จวนเขามาทกวน ๆ ไมอยากอยละ คอถาเทยบการอยกบการไป ผดกนคนละโลก การอยพะรงพะรง แบกธาตแบกขนธ จะเคลอนไหวไปมาทไหนลำาบากนะ ไปนดดผง ไปหายเงยบเลย ไมมอะไรแบก ไมแบก มนตางกน

มนรอยในจตน รอยชด ๆ ในจต ไปนเบาหววเลย อยหนกเวลาอยแบกธาตแบกขนธแบกทกอยางแตเวลาไป ทงปวะ ดดผงไปสบาย...”

วนองคารท ๒๗ กรกฎาคม ๒๕๕๓

36

วนนเปนวนเขาพรรษา องคทานเมตตาแสดงธรรมอบรมพระ ณ ศาลากฏวดปาบานตาด เนนถงการประกอบความเพยรของพระเปนสำาคญ ถอเปนพรรษาสดทายขององคทานดวย เนอความของเทศนาโดยยอมดงน

“วนนวนเรมเขาพรรษาแลวนะ พระเณรเราใหตางองคตางเขมงวดกวดขนในขอวตรปฏบต กำาจดกเลสตวขเกยจขครานออกใหหมด ทำาความเพยรตลอดเวลาเวนแตหลบ .. ใหพากนตงอกตงใจ การประกอบความพากเพยรเปนของสำาคญมาก กเลสตวใดกตามจะไมหลดลอยไปจากความเพยรนไดเลย ความเพยรเปนของสำาคญ กำาจด (กเลส) ใหหมดจากหวใจ เมอกเลสหมดไปจากหวใจแลวจตใจวางเปลา ทานทงหลายฟงคำานใหดนะ

พอจตใจวางจากกเลสไปหมดแลวทนโลกวางหมด จตใจวางหมดเลย เรยกวาหมดงานทำา ไมมงาน พระอรหนตหมดงานทำา ไมมงานใดมาทำาอกแลว กเลสตวเปนขาศกตอความพากความเพยรกกำาจดมนออกหมด เพราะอนนนเปนกเลสเอาใหขาดสะบนไปจากจตใจหมดแลววางเปลาหมด ทานผสนกเลสแลวทานไมมงานละ จตใจทานวางหมด เรยกวาจตใจวาง โลงหมดเลย อยทไหนวางตลอดเวลา ทานไมมงานทำาละ พระอรหนตสนกเลสแลวหมดงาน ไมมงานอะไรทจะทำาอก งานกคองานแกกเลส กเลสสนไปหมดแลวกไมมอะไรเปนงานเปนการใหยงยากปากหมองเหมอนแตกอน ใหพากนตงอกตงใจ

พอจตวางจากกเลสนแลวมนวางหมด จตนวางเปลาไปหมดเลยโลงหมดเลยจต ใหมนเปนในหวใจละ มนชดเจนเอง ดในหวใจใครกไมเหมอนดในหวใจเราทกเลสสนซากลงไปหมดแลวจากหวใจ ใจนวางหมดเลย ไมมงานทำา วางตลอดเวลาคอใจพระอรหนตททานสนกเลสแลววางตลอด ไมวากลางวนกลางคนยนเดนนงนอนเปนเวลาวางของใจทงนน ไมมอะไรเขามาแทรกนะ ..

จตนใหมนวางเถอะนะ ใหรในตวของเราเอง พอวางจากกเลสหมดแลวนวางหมดเลย ไมมงานทำา พระอรหนตหมดงาน หมดงานทจะทำา นอกจากนนวาหมดไมได สำาหรบพระอรหนตสนหมด กเลสไมมแลวไมมงานทำา วางตลอดเวลา จตใจ

37

วางคอจตพระอรหนตสนกเลสหมดโดยสนเชง ใหพากนจำาเอาไปปฏบต การประกอบความเพยรอยาถอยหลง ใหกาวหนาตลอดไป การถอยหลงไมใชทางพนทกข ตองกาวหนาตลอดถงเรยกวาเดนเพอความพนทกข ..

เรากอยากแขงแรงแตมนกออนลงทกวน ๆ ทำาอยางไร มนไมแขงแรงละ เรองธาตขนธออนลง ๆ ทกวน แตจตใจไมม คอจตใจไมมวย ไมมคำาวาออนหรอแขง สวนรางกายนออน ๆ ออนลงทกวน จตใจไมมออน เพราะอยางนนทานจงเรยกวานพพานเทยง เทยงทใจ ใจหมดกเลสเรยกวาใจหมดสมมต เมอใจหมดสมมตความความแปรกไมม แปรปรวนอะไรไมม เทยงตรง ทานวานพพานเทยง คอใจทานผสนกเลสแลวเทยง ถายงไมสนไมเทยง ใจวอกแวกคลอนแคลน ถาสนกเลสแลวใจกเทยง นพพานกเทยง ใจกเปนธรรมธาตเทยง เปนเหมอนกน

เขาพรรษาละทน พระกไมไปแรมวนแรมคนทไหน มแตการประกอบความพากเพยร ใหจตใจสวางโลเลย ใครเคยเปนไหมจตใจสนกเลสวางหมดเลยจตใจสนกเลส จตใจไมสนกเลสมแตขวากแตหนามทมแทงตลอด สายทางเดนของจต คดไปไหนมเสยนมหนามตดตามไปหาความสขความสบายไมได คดทางดกมเสยนมหนามตามไป คดทางชวยงแลว มแตเสยนแตหนามตามหวใจไป พอใจสนกเลสแลวคดอยางไรโลงหมดเลย นละใหเหนอยางนนนะ

พดนทานผทรงไวซงความบรสทธประเภทนกคอพระพทธเจาและพระอรหนต นอกนนไมม พระพทธเจาและพระอรหนต พระอรหนตทกองคมเหมอนกนหมด วางหมดเลยพระอรหนตวางในจต ไมมอะไรเสยดแทงใจหวใจ เปนจตใจทวาง นนละใครจงอยากไปแตนพพาน นพพานวางอยางนนละ ไมมอะไรเสยดแทงหวใจเลย เรยกวาหมดงานพระอรหนตสนกเลสแลว หมดงานทำา ไมมงานอะไรจะทำา คดอะไรขนมาเปนเรองกเลสทงนน ๆ เมอกเลสยงมอยในใจ พอกเลสสนจากใจแลวคดอะไรกไมมกเลส จตเปนธรรมแลว และเปนธรรมลวน ๆ เลย เรยกวาจตเปนธรรม คดอะไรกเปนธรรมไปหมด ไมมกเลส

38

เอามนเหนนะ ทพดนมตวอยาง พระอรหนตเปนอยางนนละ พระพทธเจา-พระอรหนตทกพระองค เปนอยางนนเหมอนกนหมด ไมมอะไรจะมาของใจ วางหมดเลย ใหมนเหนประจกษในใจ คออนนเปนไดในหวใจของผบำาเพญนะ ไมไดเลอกหนานะ ใครทำาเตมกำาลงความสามารถเปนไดดวยกน ...”

วนองคารท ๑๗ สงหาคม ๒๕๕๓

เวลา ๑๕.๔๐ น. องคทานวงเวยน พระจบเสนถวายถงเวลา ๑๖.๔๕ น. ระหวางนนไดปรารภวา ใหทำาเขตทวดใหชดเจนปกหลกไว ทางดานทศตะวนออก “ชวงทเรามชวตอยใหรบทำา ใหชวยกนคด อยาใหแตเราคด เฉพาะดธาตขนธตวเองกยงไมรวาจะแตกวนไหน ตนยางอยสะพานหนาวดใหเอาลง กลวจะลมทบผคนสงของ เอาไวทางวดกไมไดใชประโยชนอะไร ไมกเปนไมเนอออน ไมเหมอนตนแคนทางเขาโรงครวเปนไมเนอแขง”

วนองคารท ๒๔ สงหาคม ๒๕๕๓

วนนองคทานไมสบาย หลงฉนจงหนเสรจกเขาหองพก นอนจบเสนตงแตเวลา ๐๘.๓๐-๑๒.๔๕ น. ระหวางนนไดปรารภขนวา ถานวดเสนนาน ๆ รางกายก“จะฟ นเรว เสนขานสำาคญ ถาคนนวดเปนจะฟ นเรว แตถาคนนวดบเปน มแตจะพงลงเสยลง เสนขานสำาคญจะเปนอมพาตได จะเดนบไดนนนะ”

เวลา ๒๓.๓๕ น. องคทานลกขนจากทนอน พระจงพาไปหนาหอง นงฉนหมากถงเวลา ๐๐.๐๕ น. กเขาหองพก ระหวางนงฉนหมากอยนนไดปรารภขนวา เฮาบอยากจะพดใหหมฟง เดยวจะเดอดรอน มนเปนอยภายใน นอนบหลบกลกไป “

ถานอนบหลบ กเพลย มนเปลยนแปลงอยตลอดเวลาระยะน มนบงบอกวามนใกลจะไปแลว”

วนพฤหสบดท ๒๓ กนยายน ๒๕๕๓

องคทานตนจำาวดเวลา ๐๕.๔๕ น. พระเขามาทกฏเพอใหองคทานแสดงบรสทธ ซงวนนเปนวนลงปาฏโมกข พระไดประคององคทานครองผาจวร แลวนง

39

ลงกบพนหนาหอง องคทานไมยอมนงบนอาสนะซงสามารถนงหยอนเทาได ทงทลกนงกลำาบาก องคทานไดทำาเปนแบบอยางใหเหนถงความเดดเดยว เขมแขง ดวยความเคารพในพระธรรมวนย

ขณะทองคทานกำาลงจะกลาวแสดงอาบตทกกฎกบพระอาจารยสดใจ มพระ ๓ รปนงอยใกล ๆ องคทานจงดพระวา เวลาแสดงอาบตใหพระองคอนถอยหาง “พระวนยกบอกไวแลวนวาหางเทาไร”

เวลา ๑๔.๕๐ น. หลงจากทบงสกลผาใหญาตโยมเสรจแลว องคทานไดปรารภวา อยางนแหละ หลง ๆ ลม ๆ กงกานไหวเอนเปลยนแปลง แตลำาตนหนา“แนนมนคง เดยวนมอะไรแปลกในระยะน เราไมอยากจะพด เพราะพดไปกไมเปนมงคลกบผฟง แตผรกรอย ผฟงไดยนแลวกเกดความกงวล แสดงความเปนหวงออกมาแบบไมเปนมงคล”

ชวงเดอนพฤศจกายน ๒๕๕๓

ชวงเดอนนองคทานเรมมอาการคลนไสอาเจยน ฉนอาหารไดนอย มกบนวา มอาการเปนลกๆ“ ขางในบอกไมถก” คณะแพทยจาก รพ.ศรราช รพ.ศนยอดรธาน

ตรวจมความเหนตรงกนวา ลนหวใจรวเลกนอย ประสทธภาพการทำางานของหวใจปกต ตรวจเลอดพบวา ซดจากโรคทาลสซเมยแฝง ตองใหยาฉดเพมเลอดเปนระยะๆ การทำางานของไต, เบาหวาน, ไขมน, ตบ ปกต สนนษฐานวา เลอดไปเลยงลำาไสเลกตบตน แพทยแนะนำาใหองคทานฉนอาหารออนๆ

วนพฤหสบดท ๑๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓

เวลา ๐๗.๐๕ น. องคหลวงตาใหพระพาออกมานงหนาหองเพอเตรยมตวลงไปศาลา องคทานพดขนวา รางกายมนโอนมนเอยง ไหวตลอดเหมอนจะไปทกเมอ “แตจตเราไมไดหวนไหวกบมน ดตงแตตนจนรวามนจะวบไปเมอไหร”

วนเสารท ๑๓ พฤศจกายน ๒๕๕๓

40

องคหลวงตาเรมมอาการไมสบายทอง อดแนน คลนไส อาเจยน และมถาย

เหลว อาเจยนเยอะมากตงแตเวลา ๑๑.๑๕ น.

วนอาทตยท ๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๓

องคทานบอกอยากฉนนำาเปลา พอฉนแลวกอาเจยนออกมาเกอบครงกระโถนเลกเปนนำาสเขยว มเศษอาหารปนเลกนอย องคทานพดวา เหนอย หายใจไมทว“ทองมาตงแตเมอคน”

เวลา ๑๓.๐๐ น. องคทานไอปนเสมหะ มนำาลายตดขอบรมฝปากเปนฟองแลวอาเจยนเปนนำาสเขยวประมาณ ๑/๓ กระโถน ขณะทนอนอยกไดพดขนวา ทกขำ อรยสจจำ“ ” (ทกขเปนความจรงอนประเสรฐ)

วนท ๑๕-๑๙ พฤศจกายน ๒๕๕๓

มอาการทองอด อาเจยน ทองผก ถายอจจาระเปนมกๆ ทก ๒-๓ วน ไมลงฉนอาหารทศาลา ตงแตวนท ๑๕ พฤศจกายน ๒๕๕๓ เปนตนไป เรมมแพทยเฉพาะทางดานโรคระบบทางเดนอาหารทโรงพยาบาลอดรธาน และโรงพยาบาลศรนครนทร ขอนแกน เขาไปใหการดแลรกษาและปรนนบตทานตอนกลางคนตงแต

นนเปนตนมา โดยสวนมากแลวแพทยและพยาบาลทอยกลางคนจะรอเขาไปเฉพาะชวงททานตนเพอถวายนำาเกลอและสารอาหารทางหลอดเลอดเทานน สวนการดแลอปฏฐากอนๆ นนเปนหนาทของพระอปฏฐาก เชนการบบนวดเสนถวายองคทาน

การเกบปสสาวะ เปนตน

ศษยานศษยทงพระและฆราวาส ตลอดถงประชาชนทวไปตางรสกกงวลหวงใยในการอาพาธครงนเปนอยางมาก ไดรวมกนปรกษาหารอและถวายการดแลรกษาเพอบำาบดการอาพาธอยางเตมกำาลงความสามารถ ดวยความเคารพรกเทดทนสงสดเพอรกษาธาตขนธองคทานใหยนยาวนานทสด ทานไดเมตตา

41

อนญาตใหคณะศษยถวายการดแลรกษาโดยถวนหนาตามกาลอนสมควรและเปนไปตามอธยาศยและปฏปทาของทาน คณะสงฆศษยานศษยองคหลวงตาไดเรมเขามาอปฏฐากดแลครบาอาจารยตามพระธรรมวนย และไดแตงตงคณะแพทยทำาการรกษาประกอบดวยแพทยจากรพ.ศรราช รพ.ศรนครนทร (ขอนแกน) รพ.ศนยอดรธาน ในการทแพทยเขาไปขอโอกาสทำาการตรวจรกษาแตละครง

ตองมเหตผลในการทำาทกครงเพราะองคทานเปนผทมเหตผลมาก จากประสบการณของแพทยผถวายการรกษาองคหลวงตาสงเกตเหนวาหากมเหตผลในการกระทำาใดๆ แลว องคทานจะอนญาตใหทำาเสมอ และจะไมใหทำาหากไมมเหตผลเพยงพอ

ชวงแรกองคทานมปญหาในเรองตดเชอในกระแสเลอด ฉนอาหารไมได มอาเจยนเปนสวนมาก แพทยจงไดกราบนมนตใหองคทานฉนแตนอย สวนสารอาหาร

คณะแพทยพยาบาลไดจดใหมการถวายสารอาหารทางหลอดเลอดดำาใหญและนำาเกลอแทน รวมทงใสสายระบายนำายอยจากกระเพาะอาหารโดยใสผานทางจมก งดอาหารและนำาเปนระยะๆ เมอลำาไสและกระเพาะอาหารเรมทำางาน แพทยจะพจารณาใหฉนอาหารใหเหมาะสมกบธาตขนธ

ในชวงทองคหลวงตาไดนำาเกลอและรกษาอยนน หากเปนบคคลทวไปคงนอน

พกผอน แตสำาหรบองคทานแลว เมอพอมกำาลงองคทานยงเมตตาเดนทางออกไปเยยมและอบรมลกศษยทงภายในวดและวดอนๆ เชนวดผาแดง จงหวด

อดรธาน วดเขาใหญเจรญธรรม จงหวดนครราชสมา และโดยเฉพาะอยางยงทวดปาสทธาวาส จงหวดสกลนคร เพอเคารพสกการะหลวงปมน ภรทตโต ผเปนพอ

แมครอาจารยสดหวใจขององคหลวงตาแมนวาสขภาพจะไมแขงแรงกตามท ลกศษยทวประเทศมความหวงวาทานจะหายปวยเหมอนทกๆ ครง นอกจากการรกษาดวยคณะแพทยแผนปจจบนแลวยงมแพทยแผนจนและแพทยทางเลอก

42

ผเชยวชาญทคณะศษยผใกลชดองคหลวงตาเปนผตดตอประสานใหรวมดแลรกษาอกดวย

ในชวงระหวางวนท ๒๐-๓๐ พฤศจกายน ๒๕๕๓ มเหตการณทนาบนทกและขอธรรมะทเปนประโยชนนำามาแสดงแตเพยงบางสวนดงน

วนเสารท ๒๐ พฤศจกายน ๒๕๕๓

เวลา ๐๘.๒๐ น. องคทานบนวาเจบคอเหมอนคอจะแตก หมอสนนษฐานวาเกดจากทอสายยางทสอดเขาไปในจมกผานชองคอเพอดดนำาในกระเพาะ เวลา ๑๐.๐๐ น. องคทานเมตตายกธรรมะเปนภาษาบาลขนวา

“สญญโต โลกำ อเวกขสส โมฆราช สทา สโต

อตตานทฏฐ อหจจ เอวำ มจจตตโร สยา

เอวำ โลกำ อเวกขนตำ มจจราชา น ปสสต”

“ดกอนโมฆราช เธอจงเปนผมสตทกเมอ พจารณาโลกใหเปนของสญเปลา วางเปลา ถอนอตตานทฏฐ ทเหนวาตว วาเรา วาเขาเสยแลว จะพงขามพนพญามจจราชเสยได”

เวลา ๑๑.๐๐ น. หลงจากทองคทานปสสาวะเสรจไดพดเปรยขนวา

“รางกายเปนกองฟนกองไฟ แตในจตใจสวางจามนเปนแปลกอยนะ”

เวลา ๐๑.๓๕ น. องคทานลกขนนงฉนหมากในหอง ไดปรารภใหพระฟงวา

“เราเหนอย...เหนอยกชางเถอะ มทแวะแลว เปนคนวางงาน จตวางงาน”

วนอาทตยท ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๓

เวลา ๐๖.๕๐ น. องคทานดเตอนพระผดแลเวลาปฏบตสงใดตอองคทานแลวยงไมไดรบอนญาตวา ทำาสมสสมหากบเราไมไดนะ มทะล ตองปรกษากอนส“ ”

43

เวลา ๑๒.๕๐ น. องคทานนงรถกอลฟไปหนาวด แลวไปดปลาทสะพาน

เวลา ๒๑.๑๐ น. กอนฉนยาองคทานปรารภขนวา อากาศกเยนสบายด แต“ยงรสกเพลยมาก รางกายเหมอนกองไฟเปนตอนเฒา”

วนองคารท ๒๓ พฤศจกายน ๒๕๕๓

ชวงเชาองคทานเดนทางไปวดภผาแดง อำาเภอหนองววซอ จงหวดอดรธาน (ครงสดทายทมาเยยมวดน) ขณะทพกบนกฏรบรองไดถามพระวา ธรรมลไปไส“ ”

พระจงกราบเรยนวา อยวดบานตาดครบผม“ ”

แลวองคทานกพดตอไปวา เฒามาแลวเมอย ไปไหนมาไหนกลำาบาก“ ”

วนพธท ๒๔ พฤศจกายน ๒๕๕๓

โอวาทธรรมทองคหลวงตาเมตตากลาวไวในวนนแตมไดระบชวงเวลา

“ผมออนลงเรอย ๆ จะหนกไปขางหนา แตผมมสตอยตลอด ไมเผลอ”

“ผมปลอยวางทงหมด ใครจะสรรเสรญหรอนนทา ผมไมสนใจ ถงเวลากดดผงเลย”

“แตกอนหมเพอนไมไดเขามายงกบผมทกฏ แตคราวนผมชวยตวเองไมได จะจบจะยกอะไร ใหคอย ๆ คนแกกเหมอนเดก”

เวลา ๐๑.๔๕ น. ขณะฉนหมากในหอง ไดปรารภขนวา เคร องปรนเปรอ“ภกษเฒากำาลงจะตาย ดเอาภกษเฒา นอนกบสะดวกสบาย หลบนดเดยวกตน”

เครองปรนเปรอทองคทานกลาวถงคอเครองอำานวยความสะดวกภายในหองทญาตโยมนำามาถวาย เชน เครองทำาความรอน องคทานกเมตตาใชให ปกตตาม

44

อธยาศยองคทานแลวจะไมสนใจกบสงเหลาน ซ งชวงหลง ๆ ถอวาองคทานอนโลมใหมากแลว

เวลา ๐๔.๔๕ น. องคทานปรารภวา เหนอย จะลกแคนกจะลกไมไหว“ ”

วนพฤหสบดท ๒๕ พฤศจกายน ๒๕๕๓

เวลา ๐๖.๒๐ น. หลงจากทำาแผลทสะโพกซาย องคทานฉนนำาขาวของหลวงปล กสลธโร จากนนจงเดนทางไปกราบหลวงปมน ทวดปาสทธาวาส จงหวดสกลนคร

เวลา ๑๙.๓๐ น. องคทานอาเจยนเปนครงท ๕ มสเขยวปนเหลองมกลนคาว เวลา ๒๐.๐๐ น. องคทานปรารภขนวา

“เหนอย .. อยทาไหนกไมสะดวกสบาย เหนอย .. วนหนงคนหนงมแตเหนอย ความเฒาความแกมแตบบเขา ๆ เราหายสงสยหมดในอรรถในธรรม โลงหมดเลย เรยกวาสนสดละ การเกดการตายในชาตน เรยกวาสนสดหมดเลย ในชาตนเปนชาตสดทาย ทะลหมด โลกธาตนทะลหมดเลย ทกสงทกอยางปลอยวางหมด ไมมอะไรเหลอ ความดความชว โทษคณปลอยวางหมด ไมมเหลอ”

เวลา ๒๒.๒๕ น. องคทานอาเจยนเปนคร งท ๗ ๘ ๙ รวมประมาณ ๑ กระโถนเลก พอถงเวลา ๒๓.๐๐ น. องคทานบนวาเหนอย และบอกใหพระพากนไปหลบไปนอน พรอมกบพดวา หมเลยบไดหลบไดนอน เฮากวนแตหม มนกะ“เปนอยางซ สวาจงได”

วนศกรท ๒๖ พฤศจกายน ๒๕๕๓

เวลา ๑๔.๓๐ น. มคหบดคนหนงไดกราบอาราธนานมนตไปทำา CT SCAN องคทานเมตตารบให ขณะนงรถเดนทางไปโรงพยาบาลเอกอดร องคทานซกถามเลกนอยและปรารภวา มแตคนลากไปนน ลากไปน มนเลยสตายกอน“ ” ตกดก

45

เวลา ๐๓.๑๐ น. องคทานไดปรารภธรรมะวา เวลานกทกขแบบหนง เวลากเลสมน“คะนองกทกขแบบหนง”

ผลการเอกซเรยคอมพวเตอรทชองทอง พบวาลำาไสเลกสวนตนตบตนบางสวน แตยงไมทราบสาเหตชดเจน ผลเลอดคาเอนไชมตบออนสง สนนษฐานวาตบออนอกเสบ ไปเบยดลำาไสเลกสวนตนตบ จงฉนอาหารและนำาไมได มอาเจยนเปนนำายอยเขยวๆ

วนเสารท ๒๗ พฤศจกายน ๒๕๕๓

เวลา ๑๓.๒๕ น. พระไดจดยาจนสตรหมอเตงถวายใหฉน องคทานบอกวา มนขนเกนไป ฉนยาก ถงยาดขนาดไหน ถาฉนยากกคอเกา“ ”

เวลา ๑๕.๐๐ น. สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร เสดจเยยมอาการองคหลวงตา ตวแทนคณะแพทยไดนำารายงานเขากราบทลทราบ ซงพระองครบสงวา การทคณะแพทยไดมการประชมเพอปรกษาหารอและรวมรกษาเปนสงทด และทรงใหกำาลงใจใหมความมงมนในการถวายการรกษาตอไป

เวลา ๒๒.๔๕ น. องคทานลกขนนง เพราะมลกษณะจะอาเจยน ฉนหมาก ๑ คำา และปรารภวา พระหนมนอยมาวนแตกบภกษเฒา ไมไดเปนอนภาวนา ไม“ไดหลบไดนอน ภกษเฒากวนแตหม”, “เฮาฝกจรง ๆ เร องการตน ปกตตอนหนมนอย นอนหาทมตนตสาม พอเฒามามนดดคน เดยวลกเดยวนอน”, “พวกสตวมนคอบไอ .. ไอบไดดอก ไอกเปนภยกบเจาของ, “มนษยเฮา การอยการกน การนอนแบบสบาย ๆ บคอสตว สตวเขาตองระวงตลอด”

องคทานปวดหนก กำาลงจะไปเขาหองนำา พระเหนวาลกเดนลำาบากเลยขอโอกาสใหนงสวมเคลอนทซงตงอยในหอง องคทานพดวา บ มนสลมตว“ ” แลวองคทานกไปเขาหองนำา

46

เวลา ๐๓.๕๕-๐๔.๓๐ น. องคทานนงฉนหมากในหอง ระหวางนนองคทานปรารภธรรมใหฟงวา พดใหหมฟงคก ๆ ซะ เฮาหมดแลวสมมต หมดมานานแลว“เด”

วนอาทตยท ๒๘ พฤศจกายน ๒๕๕๓

องคหลวงตาเดนทางไปวดปาสทธาวาส จงหวดสกลนคร โดยขบวนรถเคลอนออกจากวดปาบานตาดประมาณ ๙ โมงเชา มแพทยและพยาบาลตดตามไปในรถพยาบาลของโรงพยาบาลอดรธานปรนนบต ดวย ในวนนนมศษยานศษยคอยเฝากราบไหวทวดปาสทธาวาสจำานวนมาก เมอองคหลวงตาลงจากรถตและนงรถเขน คณะศษยตางกเขากราบถวายปจจยอยางลนหลาม องคหลวงตาไดขนกราบสกการะหลวงปมนในพพธภณฑเชนทเคยกระทำามา อากปกรยาขององคทานแสดงถงความสำารวมกาย วาจา เปนอยางมากเชนทกครงทเขากราบหลวงปมน จากนนไดขนพกทกฏรบรองทางดานทศตะวนตกเฉยงใตตอพพธภณฑมพระเณรถวายการนวดเสนองคหลวงตา องคทานไดเมตตากลาวธรรมและเลานทานทนาขบขน มเสยงหวเราะดงออกมาเปนระยะๆ บงบอกถงความเปนผมอารมณขนขององคทานแมเปนชวงเวลาทเจบปวยอาพาธ วนนนองคหลวงตากลบถงวดปาบานตาดประมาณบาย ๓ โมงเยน

วนจนทรท ๒๙ พฤศจกายน ๒๕๕๓

เวลา ๑๓.๓๐ น. มลกศษยมากราบเยยมทกฏวาจะขออนญาตองคทานใหหมอใสสายยางเขาทางจมกลงไปทกระเพาะอาหาร เพราะตอนนตบออนอกเสบและมนำาอยในกระเพาะมาก จะขอดดออกองคทานเลยพดวา ไมเอา ไมรกษา“ ใครมามแตไดยาด ๆ มา ผรบยามนจะตาย กรรมฐานเวลาเจบไขไดปวยไมชอบใหใครมายง มนภาวนาอยภายใน ไมวานงหรอนอน

47

เวลา ๑๙.๒๐ น. องคทานปรารภวา เหนอยอยางนแหละ คนแกไมเหมอน“คนหนมแหละ อายเราเทาไหรแลว” เมอพระกราบเรยนแลวองคทานจงกลาววา นน ๙๗ แลวจะอยไปถงไหนอก“ ”

เวลา ๒๐.๑๕ น. องคทานนงอยภายในหองไดปรารภธรรมวา พระเณรเรา“ทกวนนมนหนาขนทกวนนะ เราดพระเณรเราดมาตลอด มนหนาดานขนทกวน ตเสมอ พระเณรกตเสมอกบพระกบอะไรไป เราดตลอด เพราะเรากเคยเปนพระหนมมาจนถงพระแก ความเคารพ เราเคารพตลอด อาวโสภนเตม พระเณรเราทกวนนมนตเสมอเลยกลายเปนพระเณรหนาดานไป มนดานมานานแลวละ เราพงมาพด ทจะใหมนบางลงไมม มแตหนาขน”

เวลา ๒๒.๔๕ น. องคทานฉนหมากแลวจะหยบกระดาษชำาระ พอดมพระหยบไปวางผดตำาแหนงททเคยอยซงในทางกรรมฐานจะเนนในเรองความสะอาดละเอยดรอบคอบทงภายนอกภายในในการทำาขอวตรปฏบตตอครบาอาจารย องคทานจงดเตอนวา เอามาไวน เฮดหยงพรวดพราด บอคดบอาน“ ”

เวลา ๒๓.๕๐ น. องคทานลกขนนงแลวหนมาพดกบพระวา หมมาเฝาเลยบ“ไดหลบไดนอน ภกษเฒาพลกไปพลกมา บมประมาณ หลบ ๆ ตน ๆ”

เวลา ๐๕.๓๐ น. องคทานตนลกขนนง และไดปรารภธรรมขนวา พระกร“รมฐานมกสราง สรางแตวตถ มนเปนการสงจตออกภายนอก ถาจตหมนเขาภายในธรรมฆากเลส ถาจตหมนออกภายนอก กเลศฆาธรรม เฮาจะตางหมอย เพราะเฮาหมนเขาแตภายใน พระทกวนนเปนกรรมฐานมกสราง”

เดอนธนวาคม ๒๕๕๓

อาการขององคทานนบแตเรมอาพาธมแตทรงกบทรดไปเปนลำาดบวนละเลกละนอยจนกระทงถงขนทรดลงมาก ครบาอาจารยและพระเถรานเถระตางเรมทยอยกนมากราบเยยมและปรนนบตทานมากขนเปนลำาดบ พระเณรผอยใกลชดไดจด

48

เปนวาระเพออปฏฐากทาน ทงทอยภายในกฏคราวละ ๓-๔ องค และนงภาวนาอยทเฉลยงภายนอกกฏอยางเงยบๆ คอยสงเกตเหตการณและอำานวยความสะดวกเมอถงเวลาจำาเปน ตลอดถงคณะแพทยพยาบาลตางผลดเปลยนวาระกนมาดแลรกษาทานทวดปาบานตาด ทกฝายตงใจดแลองคทานอยางไมเหนแกเหนดเหนอยและความยากลำาบาก ทำาดวยความละเอยดประณตทสดทตนจะพงสามารถเพราะโอกาสทจะไดเขาปรนนบตอยางใกลชดเชนนเปนไปไดยากยง เนองจากอธยาศยขององคทานชอบอยตามลำาพงในสถานทอนสงบวเวกมาแตเดม เปนความสะดวกสบายตอธาตขนธของทาน

กจวตรองคหลวงตาชวงอาพาธ

ระยะนในชวงกลางคนแพทยพยาบาลเวรโรงพยาบาลอดรธานไดรบอนญาตใหนอนทบรเวณกฏชนลางขององคทาน องคหลวงตาจะพกอยในหองชนลางของกฏและออกมาทระเบยงรบรองราว ๖ โมงเชาหรอ ๖ โมงครงของทกวน องคทานจะลางหนา เชดหนา แปรงฟน และบวนปากกอนโดยจะพยายามทำาดวยองคทานเอง หลงจากนนจงฉนจงหนเชาซงฉนไดเพยง ๘-๑๐ คำาเทานน หรอบางครงองคทานกไมฉนเชาเลย เวลาประมาณ ๘ โมงเชา คณะแพทยอกชดหนงจะทำาแผลทเทาซายถวายองคทาน เสรจแลวกจะขอโอกาสตรวจปอด ตรวจทอง เสรจแลวกกราบเรยนองคทานวาตรวจพบอะไรบางและจะถวายการรกษาอยางไร องคหลวงตาจะพดวา

“เออ....พอใจ พอใจ” ทกเชาในชวงเวลานจะมศษยานศษยเขามากราบเมอการตรวจรกษาเสรจกจะพรอมใจกนออกไปดานนอกกฏเพอมใหเปนการรบกวนองคหลวงตา

องคหลวงตาจะตนเวลากลางคนเปนสวนมาก แพทยสงเกตวาองคทานจะตนขนมาแลวนงฉนหมาก และบางครงเทศนใหลกศษยฟงดวย องคทานจะตนเวลา ๔

ทม ถดไปกเปนเวลาต ๒ และตอนเชาประมาณต ๔ และชวงประมาณต ๕ แลวออกนอกหองขางนอก ชวงแรกทองคทานอาพาธอาการไมมาก องคทานจะปรารภสงสอนลกศษยในตอนกลางคน คนหนงองคทานลกขนตอนต ๒ ในมอองคทานจะ

49

หยบไฟฉายไปรอบๆ หองเพอดเวลาวาเทาไร คนนนแพทยผเฝาไขพอจะจบคำาปรารภขององคทานไดวา

“ตรงหนาเรากมนาฬกา ดานขาง และดานหลงเรากมนาฬกา เดยวนชางฟมเฟอยกนมาก ทงทประเทศชาตประสบภาวะเชนน .. ตวเราเองมนาฬกาตดตวแคเรอนเดยว และเปนเรอนเลกดวย ใหหดใชสอยอยางประหยด...”

แพทยสงเกตวา สวนมากแลวในเวลากลางวนองคทานจะแสดงความแขงแกรงใหปรากฏกบบรรดาลกศษยลกหา และอาการสวนมากขององคทานจะทรดชวงกลางคน แตทกคนกไมเคยเหนความออนแอขององคทานเลยแมแตนอย

อยางเชนบางคนเมอพระชวยพยงองคทานลกจากทนอนแลว องคทานจะพยายามใชมอจบขามาอยในทานงสมาธดวยองคเอง แมวาจะนงลำาบากหรอนงแลวจะโอนเอนไปดานไหนกตาม คนหนงองคทานเทศนาวา “ชาตนเปนชาตสดทายของเรา...เราจะไมกลบมาเกดอกชวอนนตกาล .. อนกายนมนรอนเปนไฟ สงขารมนทรมาน แตใจนส อาจหาญและสวางจาอยตลอด มนสวางมากนะจนไมมอะไรเปรยบได”

คณะสงฆถวายการดแลรกษาองคหลวงตา

ในการอาพาธขององคทานครงน ตงแตชวงกลางเดอนธนวาคมเปนตนไปเมอเหนวาองคหลวงตามลกษณะทรดลงเปนลำาดบและเรมมหลายฝายเขามาเกยวของมากขน ครบาอาจารยสายกรรมฐานทงภายในวดปาบานตาดและวดอนไดมการประชมอยางเปนกจลกษณะเพอจดสรรหนาทในการดแลองคหลวงตาอยางเปนสดสวนและเปนระบบ ตางฝายตางชวยกนดแลองคทาน และเมอวนท ๒๑

ธนวาคม ๒๕๕๓ คณะสงฆไดรวมประชมหารอโดยมองคหลวงปล วดถำาผาแดงเปนประธาน ในการประชมไดมการแตงตงคณะสงฆขน เพอทำาหนาทในการดแลอปฏฐากองคหลวงตา โดยแยกออกเปนสวนและจดเปนเวรเพอเขาถวายการดแลองคทานรวมกบคณะแพทย ในการนพระผดแลและสงฆไดชวยคณะแพทยในการลงบนทกเกยวกบอาการตางๆ การลงจำานวนปสสาวะ อจจาระ ในแตละวน ซงชวยใน

50

การอำานวยความสะดวกกบแพทยเปนอยางมาก เมอมปญหาเกดขนพระสงฆทอยเวรตางๆ กจะบอกปญหากบแพทยเวร และเมอแพทยเวรรบทราบกจะทำาการถวายการรกษาองคหลวงตา โดยบอกกลาวกบพระสงฆกอน เมอพระสงฆเหนควรดวยจงจะกราบเรยนองคหลวงตา หากองคทานอนญาตใหโอกาสแลว คณะแพทยจงจะสามารถถวายการรกษาได การทคณะสงฆเขามาดแลและรวมปรกษาหารอกนเชนนเปนการแสดงความกตญญกตเวทตอพอแมครอาจารยผมพระคณและยงเปนการปฏบตถกตองตามพระธรรมวนยทพระพทธเจาทรงบญญตไวอกดวย

ในชวงเดอนธนวาคม ๒๕๕๓ มเหตการณทนาบนทกและขอธรรมะทเปนประโยชนมาแสดงแตเพยงบางสวนดงน

วนพธท ๑ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๑๒.๔๕ น. องคทานนงรถกอลฟไปดปลาทสะพานหนาวดและดตนโพธจงปรารภขนวา ตนโพธสวยงามมาก“ ”

เวลา ๒๐.๐๐ น. องคทานลกขนนงฉนหมากในหองและปรารภขนวา เหนอย นงกเหนอย นอนกเหนอย อยทาไหนกเหนอย มนไมมทางไป มแตทาง“

ตาย”

วนพฤหสบดท ๒ ธนวาคม ๒๕๕๓

เมอองคทานลกขนจากทนอนเวลา ๐๕.๕๐ น. ไดปรารภกบพระวา เหมอนจะ“อาเจยน ทองอด ในรางกายวางหมด อดแตในทอง”, “ทกสงทกอยางสนสดในชาตนแหละ เหลอแตของสกปรกในรางน”, “นมแตสงปรนเปรอ เฮาบแมนพระพะรงพะรง”

องคทานปรารภถงเคร องทำาความรอน เคร องปรบอากาศ เคร องฟอกอากาศทกฏภายในหองจำาวด ทปกตไมเคยสนใจ แตชวงหลงกอนโลมใหอยางมากเพอรกษานำาใจของญาตโยม

51

เวลา ๐๓.๕๐ น. องคทานปรารภขนวา หลวงปมน ๘๐ กไป เราอายเทาไหร“ อยขวาง อยเหมอนขอนซงหนก แตไมมกำาลงกอยไป”

เวลา ๐๕.๒๕ น. องคทานปรารภธรรมะดวยเสยงดงมกำาลงวา ใหมสตนะ“ สต สพพตถ ปตถยา สตจำาเปนตองปรารถนาในททงปวง ใหพากนมสต เหนเฮารางกายงกๆ งนๆ แตสตบเคยเผลอ จตบไดงกๆ งนๆ เทยงจอกออยตลอด รางกายจะมะลาบพาบพบแตจตเทยงอยจอกอ (อยางน)”

“เฮาเปดใหหมฟง เฮาหายสงสยทกอยางในชาตน จตเฮาโลงมานานแลว นบวนรางกายมแตทรดลงๆ โลกธรรม ๘ เฮาวางหมด ไผสตฉนนนทาวาหวหลอกหวโลน เฮากวางหมด เหลอแตทอนฟนอนน”

วนศกรท ๓ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๑๔.๐๐ น. ปรารภขนวา เฮาบอยากกระดกกระดกไปไสเด เฮาเหมด“กำาลง นอนคอขอนซง”

เวลา ๑๙.๓๕ น. ลกขนมาฉนหมากดวยในหนาอดโรย หายใจหอบแลวกพดขนวา เหนอย ลกมาแคนกเหนอยแลว ยงไมถงไหน“ ”

เวลา ๒๑.๐๒ น. องคทานนงฉนหมากแลวปรารภธรรมใหฟงวา กนกเจบ“มนไมมเนอรอง ไอ มอาการจะอาเจยน ไฟมนเผาอยในธาตในขนธ แตใจมนสงางาม การปฏบตธรรมของผมหาบอนตองตไมไดเลย นนละมนเผาอยในธาตขนธ ใจมนจะเผาไดอยางไร มนเหนอยหายใจไมทวทอง

“ในครงพทธกาลมพระปวย เหมนเนาไปทงตว นอนเหมอนขอนซง พระเณรทงหมดเลยไมมใครดแล พระพทธเจาจงเสดจมาดแลเอง อยางนนละ ธรรมไมมสงมตำา จากนนพระเณรรมเลย อยางนนละธรรมทงแทงมในตำารา”

เวลา ๐๐.๐๕ น. องคทานนอนพกแลวพดขนวา ขาวเพงฉนไดมอเชา พอม“กำาลง พอแลงมากเหมด นยงบสองทมกะเมอยแลว เมอย”

52

วนเสารท ๔ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๑๘.๐๐ น. คณะแพทยทถวายการรกษาไดเขามาขออนญาตตรวจรางกายทดานหลงกฏ เนองจากองคทานออนเพลยมาก หนาว มไข ทองอดคลายจะอาเจยน องคทานเลยเทศนธรรมะใหฟงวา

“สตเปนเครองกำาจดภย ไมมสตไมมความเพยร ตองมสตจงมความเพยร นฟดมาพอแลวนะ ไมใชไมฟดนะกบกเลส จนกระทงกเลสหมอบเลย เหนเดนซอมซอ ๆ อยางนเปนอยางไร ภายในเราอยากถามวาเปนอยางไรของขานะ เราอยากถามอยางนะ หรอเดนกรรมฐานโกเกมนสงางามอยภายใน ไปไหนมสตเครองจำากดภย เรยกวาปลอดภยตลอดเปนอยางนแหละ นไมคยเฉย ๆ นะ เดนไปซอมซอ ๆ เหมอนไมมคาไมมราคานะ แตหวใจสงางามจาอยอยางนะ นนมเครองกำากบสต เรองอยางนไมคอยเจองาย ๆ นะ สวนเขากไมคอยรเร องรราว เรองฟาด

กเลสหมอบราบ ไปทไหน ๆ กสงางาม คนเขาไมรเรองเขาจะไปรเหรอ

พระพทธเจาตรสรกระเทอนโลกมานานเทาไหร เขากไมสนใจ กคงตองปลอยนะ นก วาจะวากนไมท นทานเคยฆากเลสมาแลว กเลสหมอบราบกท ำามาแลว กรรมฐานไมมคาเพราะทำาตวไมมคา ถาทำาตวใหมคาไปทไหนกสงางาม ไมมอะไรเกนกรรมฐานนะ เทวบตร เทวดา อนทร พรหม แหรอบอนโมทนาสาธการดวย ไมมเทวดาเหรอ พระกรรมฐานททรงธรรมภายในสงางาม เทวบตร เทวดา อนทร พรหม แหตาม แตทานไมพด .. พดแลวเขาจะวาบา เขาเปนบา พดแลวเขาวาจะวาทานเปนบา”

จากนนหมอไดขออนญาตตรวจรางกาย องคทานเลยตอบวา

“ไมตรวจ หลวงตาตรวจเจาของตลอด เราตรวจเราตลอด มนละเอยดลออยงกวาคนอนๆ ตรวจอก เขาใจไหมละ พดอยางอนเดยวจะหาวาหลวงตาเปนบาอกนะ ไอเจาของเปนบาไมร เขาใจหรอเปลาละ นานๆ ไดพดอยางน คงไดคดนะ”

53

เวลา ๒๐.๐๐ น. องคทานไดลกขนนงพดธรรมะใหฟงวา จตสวางไสวทวด“ดอยธรรมเจดย ยงอยปาลกยงสวางจา ไมมอะไรจะละเอยดอศจรรยยงกวาจตเปนธรรม ธรรมเปนจต”, “ไปไหนมาไหนมพวกทวยเทพตามดแลตลอด”

วนอาทตยท ๕ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๒๓.๐๐ น.เศษ คณะกรรมการแพทยทถวายการรกษาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ภายใตการนำาของคณบดคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล รอเขาเฝาถวายพระพรเนองในวโรกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา โดยจะตามเสดจสมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร เขาเฝา

ศ.นพ.สมหวง ดานชยวจตร แพทยผเชยวชาญดานโรคตดเชอ ซงเปนหนงในคณะกรรมการแพทยถวายการรกษาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ และเปนแพทยททลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงคนเคยด ไดกราบบงคมทลเรองปญหาตางๆ ของการดแลรกษาองคหลวงตาทวดปาบานตาด โดยมคณะแพทยกลมตางๆ มากมายทไดมาใหการดแลทงแพทยแผนปจจบน แผนโบราณ แผนจน แพทยทางเลอก และแพทยจบเสน

สำาหรบแพทยแผนปจจบนทไดเขามาดแลรกษาองคหลวงตา กมหลายกลมไดแก คณะแพทยจากศรราช คณะแพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรธาน คณะแพทยจากโรงพยาบาลศรนครนทร ขอนแกน แพทยทหารเรอจากโรงพยาบาลป นเกลา นอกจากนยงมแพทยสมนไพร แพทยจากโรงพยาบาลหวเฉยว แพทยแผนจน แพทยจากมหาวทยาลยรงสตทเปนแพทยแผนไทยประยกต ตลอดจนแพทยแผนจนทเปนทงชาวจน และชาวไทยทนำายาจนมาถวายการรกษารวมกบยาแผนไทยสตรโบราณดงเดมทหลวงปฝน อาจาโร เคยใชและบอกตอกบศษยานศษยกนตอมา

ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงมรบสงใหคณบดคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล ศ.นพ.สมหวง ดานชยวจตร และศ.นพ.นพนธ พวงวรนทร ไปประชมหารอกนเพอประสานคณะแพทยแผนปจจบนของทกแหลงทกสถาบนทเกยวของในการดแลองคหลวงตา โดยใหตงเปนคณะกรรมการขนภายใตการนำาของทลกระหมอมฯ ทจะพระราชทานใหมาถวายการรกษาองคหลวงตาใหดทสด โดย

54

จะตองรวมมอกน ประสานงานกน ปรกษาหารอกนและทำางานกนเปนทม โดยให ศ.นพ.สมหวง ซงมอาวโสสงสดเปนผรบผดชอบรบเรองนไปดำาเนนการตอไป

วนจนทรท ๖ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๗.๓๐ น. ดองคทานอดโรย ฉนอาหารไดนอย องคทานบนวาเหนอยหลายครงตงแตเชามา

วนนทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงพระกรณาใหคณะแพทยจากศรราชมาเปนทปรกษาและรวมประชมกบคณะแพทยทถวายการรกษาองคหลวงตา

วนนมโอวาทธรรมทองคหลวงตาเมตตากลาวไวแตมไดระบชวงเวลา

“ถกตองแลว..พทธบรษทตองเปนหวงกน จงจะถกตองเปนธรรม”

เวลา ๒๔.๐๐ น. องคทานปรารภวา แขงขาตงเหมด มนสยางบได ตองได“นวดเสนบอย ๆ ทองกะแขง พระเณรบคอยเอาใจใส เฮดคอขาราชการงานเมอง เขยนสมดปากกาแลวถมไปเลย พระเณรหาผทจะเอาใจใสบม เฮาเบงมาตลอดแตเฮาบพด”

วนองคารท ๗ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๖.๕๐ น. องคทานตนจำาวด จากนนไดฉนจงหนทเปนอาหารออน ๆ พอสมควร

เวลา ๑๒.๔๕ น. นงรถกอลฟไปดปลาทสถานหนาวด และดตนโพธ ซงองคทานปรารภใหฟงบอย ๆ วาตนโพธสวยงามด

เวลา ๒๓.๒๐ น. องคทานปรารภขณะนอนอยวา เหนอย นงอยเฉย ๆ ก“เหนอย”

55

เวลา ๐๔.๒๐-๐๔.๕๔ น. องคทานตนขนลางหนาและนงฉนหมากในหอง ไดปรารภขนวา เจบเอว นนนานไมได เดยวกนอน“ ”, “นาฬกา ๓ เรอน (ทตดอยขางฝาในหอง) เหลอเฟอมแตสงเหลอเฟอ”

วนพธท ๘ ธนวาคม ๒๕๕๓

พอตนขนมาตอนเชาองคทานดแขงแรงขนและไดปรารภวา “อยแตในหอง เหมดมอ ปดประตตหมา ขแตกซะในหอง”

เวลา ๐๗.๐๐ น. ฉนอาหารไดบาง ดกวาเมอวาน

เวลา ๐๗.๔๒ คณะแพทยถวายยารกษาเขาเสนเลอดไดพบวา ใตตนแขนซายบวมนำาและตามดานหลง มลกษณะบวมนำา

เวลา ๑๘.๔๕ น. ขณะทองคทานลกนงฉนหมากในหองพระอาจารยบญชวย ปญญวนโต วดปาภรทตตปฏปทาราม จงหวดปทมธาน พรอมดวยพระเถระจากวดเขานอยสามผานจงหวดจนทบร ๓ รป ไดเขามาขอโอกาสกราบเรยนทปรกษาเรองการเตรยมงานถวายเพลงศพหลวงปฟก สนตธมโม ซงจะมงานประชมเพลงในวนท ๑๒ ธนวาคม ๒๕๕๓ ทจะถงน

อาการโดยรวมวนน ดองคทานแจมใสดพอสมควร

วนพฤหสบดท ๙ ธนวาคม ๒๕๕๓

หลงฉนจงหน แมวาธาตขนระยะนจะออนแรงมาก พดไมมเสยง แตองคทานยงเมตตาเดนทางไปทวดเขาใหญเจรญธรรมญาณสมปนโน อำาเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา (ครงสดทายทไดมาเยยมวดน) ซงใชเวลาเดนทางไปกลบราว ๘ ชวโมง

56

องคทานนงเมตตาพระและฆราวาสทง ๆ ทออนแรง พดไมมเสยง หลวงปอทย สรธโร จงกราบเรยนใหองคทานนงเฉย ๆ คณะศษยกดใจมากแลว กลบถงวดปาบานตาด เวลา ๑๗.๕๐ น. ซงออนเพลยมาก

เวลา ๑๙.๕๕ น. องคทานปรารถนาขนดวยนำาเสยงอนแผวเบาวา เฮาออน“หลาย เมอยหลาย”

คณะแพทยไดนำาเลอดไปตรวจพบวาคาโปแตสเซยมในเลอดตำา จงไดถวายโปแตสเซยมเพมโดยเปลยนนำาเกลอใหม องคทานนอนหลบไดสนทดเกอบตลอดทงคน

วนศกรท ๑๐ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๑๓.๔๕ น. มพระเถระเขามากราบเยยมและไดกราบเรยนวา ถาองคทานทรงธาตทรงขนธอยคณะสงฆกรมเยน องคทานพดวา ธาตขนธเฮา เปนกอง“ฟนกองไฟ คณะสงฆจกฮบ”, “สวนมากมแตนอน นงนานๆ กเหนอย เวลานอนจตเขาภายในบอมหยงกวน”

มโยมคนหนงกราบเรยนวา แพทยทโรงพยาบาลศรราชฝากกราบเรยนวา ในหลวงทรงเปนหวง“ “

องคทานเลยพดขนวา อยาวาแตในหลวงทรงเปนหวงเลย พวกทวยเทพอย“เตมทองฟาคอยดแลรกษาเราตลอด”

ลกศษยคนหนงไดกราบเรยนวา ชวงนไมคอยแขงแรง กำาลงจะดกเดนทาง ทำาใหหายยาก ขอองคหลวงตาเมตตาพกอยทวด อยาเดนทางไกลบอย องคทานพดวา คนหนงจองแตจะรกษาธาตขนธ คนหนงจองแตจะทำาลายธาตขนธโดยไม“เจตนา ”

วนเสารท ๑๑ ธนวาคม ๒๕๕๓

57

เวลา ๐๖.๓๐ น. องคทานฉนอาหารไดนอย ปรารภวา เบออาหาร ถาฝนฉน“แลวอาหารจะไมคอยยอย สะเปะสะปะ จะเอากำาลงมาจากไหน”

เวลา ๐๘.๒๐ น. องคทานปรารภวา เฮาบคอยสบายในราง เฮาเมอยหลาย“ตว จกเปนหยง”

เวลา ๐๙.๐๐ น. ระหวางฉนหมากมญาตโยมเอาปจจยมาถวาย องคทานพดวา ไมสบาย “ .. มา ๒-๓ วน วนนวาจะนอนสกหนอย ไมสบาย มนเปนของมนอยภายใน

ไมอยากกระดกกระดกไปไหนมาไหนเวลามนไมสบายทกสงทกอยางในรางกายมนออนแรงตามกนไปหมด ไมอยากกระดกกระดกนะ วนนไมไปไหน เปนเพอนกนอยกบเตยง ไมอยากไปไหนมาไหน มนออนหมด”

เวลา ๑๖.๑๕ น. ขณะทถวายยาลดกรดในกระเพาะอาหาร องคทานไดพดวา นงกะเมอย นอนกะเมอย นอนกะขวาง นงกะขวาง“ ”

เวลา ๑๙.๓๐ น. องคทานลกนงฉนหมากและพดวา เฮาเมอยหลาย หายใจ“บทวทอง”

มอาการหลบ ๆ ตน ๆ อยทงคน

วนอาทตยท ๑๒ ธนวาคม ๒๕๕๓

เชานองคทานนอนพกตงแตเวลา ๐๖.๐๐-๐๙.๑๐ น. ขณะทนอนพกอยนน มพระเถระกราบขอโอกาสใหองคทานพจารณาฉนอาหาร ซงกฉนไดไมมาก หลงฉนอาหาร ดองคทานอดโรย เหนอย เพลย และซดมากจนนาใจหายแกคณะศษย

เวลา ๑๐.๓๐ น. คณะแพทยจะนำาเลอดถวายองคทาน แตพระสวนหนงยงไมเหนดวย จงขอปรกษากนกอนเพราะเมอประมาณตนป องคทานเคยปฏเสธและยงดคณะสงฆทเขามาขออกวา คดกนไปไดยงไง“ ” ในอดตพระบางรปกเคยไดยนทานพดปฏเสธในเรองนวา จะเอาเลอดคนขเหลาเมายาทไหนมาใสเรา “ ” บางเปนตน ในขณะทคณะแพทยกเหนถงความจำาเปนสมควรตองถวายการใหเลอดในเวลาน

58

เพราะเหนอาการไมสดมาตงแตเมอวานนแลว จงไดเตรยมการไวลวงหนาในระดบหนงโดยรบบรจาคเฉพาะเลอดของพระวดปาบานตาดทมกลมเลอดชนดเดยวกบองคทาน ซงเปนการเหมาะสมทงทางโลกและทางธรรมทลกศษยพงปฏบตตอครบาอาจารยยงกวาจะนำาเลอดจากคนอนเขาไปสธาตขนธขององคทาน

เวลา ๑๑.๐๐ น. ระหวางทคณะสงฆกบคณะแพทยไดประชมกน องคทานรสกตวตน พระไดกราบเรยนวา ขอโอกาสครบ หมอขอถวายเลอดแกพอแมคร“อาจารยครบ” องคทานพดเบาๆ วา ไมเอา” ”

เวลา ๑๑.๓๐ น. ผอำานวยการโรงพยาบาลศนยอดรฯ กราบเรยนวา ขอ“โอกาสครบองคหลวงตา ทางคณะแพทยจะถวายเมดเลอดของพระรกษาองคหลวงตา ” กราบเรยนอยถง ๓ ครง แตองคทานกนอนนง คณะสงฆซงมพระเถระหลายรปเหนดงนนจงเขาหารอกบคณะแพทยซกถามเหตผลความจำาเปนอกครงเพอใหมความรอบคอบทสด

เวลา ๑๒.๐๐ น. พระเถระไดบอกใหผอำานวยการโรงพยาบาลอดรฯ กราบเรยนใหมอกครง ผอำานวยการจงกราบเรยนวา ขอโอกาสครบองคหลวงตา คณะ“แพทย คณะสงฆ มมตขอโอกาสถวายการรกษาเมดเลอดองคหลวงตาเพอใหหายออนเพลยครบผม” มพระพยายามพดเสรมขนในชวงเวลาใกลเคยงกนวาเปนเลอดของพระวดปาบานตาด

องคทานพยกหนา พดเบา ๆ วา เออ“ ”

เวลา ๑๒.๓๐ น. หลวงปบญม ปรปณโณ วดปานาคณ มากราบเยยม

เวลา ๑๔.๔๗ น. องคทานนงรถกอลฟไปดปลาทสะพานหนาวด ดตนโพธ เลยไปถงสามแยกบณฑบาตจงกลบ

เวลา ๑๙.๓๐ น. องคทานลกขนมาฉนหมาก แลวพดวา เราเหนอยมาก“ นงกเหนอย นอนกเหนอย เหนอยมาก”

59

วนนมโอวาทธรรมทองคหลวงตาเมตตากลาวไวแตมไดระบชวงเวลา

“เราปลอยวางหมดแลว ไมมสมมตใด ๆ เหลออยในจตใจ ชาตนเราพอใจ เราทำาสดกำาลงของเรา”

อาการโดยรวมตอนกลางคนหลบไดคอนขางด

วนจนทรท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๖.๓๐ น. องคทานฉนอาหารไดบาง สหนาคอนขางแจมใส แตในชวงสายหลงจากองคทานเขาหองนำาเสรจ ไดพดขนวา เราออนมาก ไมมกำาลง“ ”

เวลา ๑๒.๐๐ น. นงรถกอลฟออกไปหนาวด

เวลา ๑๗.๕๐ น. ฉนหมากบนเตยงดานหลงกฏ พระไดถวายยาทหลวงปลทำาถวาย องคทานฉนและไดพดคยธรรมะกบพระเถระ ๒ รปวา ทกอยางในสาม“แดนโลกธาตปลอยหมด .. ถาเดนไปเหยยบรากไมนกวางจะดดพร บ มนเปนสญชาตญาณ จตแยบนดเดยวแลวหายเงยบเลย”

เวลา ๒๑.๓๐ น. องคทานลกขนนงฉนหมาก และไดถามถงนาฬกา พรอมทงเรอนใหมทญาตโยมนำามาถวาย พระไดนำาเอานาฬกาเรอนใหม ๓ เรอนมาถวาย องคทานจงปรารภวา โละออกหมด เราใชเรอนเดยวจนตายกยงเหลอ“ ”

กลางคนนอนไมคอยหลบ

วนองคารท ๑๔ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๗.๐๐ น. ฉนจงหนไดนอย องคทานพดวา เหนอาหารแลวเบอ แต“ฝนๆ ฉน”

60

เวลา ๑๑.๑๐ น. องคทานปรารภวา เมอย “ .. บอยากตงคงไปไหน คอเมอยกะดอกะเดอแท ซมอคอบเปนจงซจกเทอ”

เวลา ๑๑.๕๐ น. นงรถกอลฟไปดปลาหนาวด

เวลา ๐๔.๑๕ น. องคทานพดขนวา จกเปนหยง รางกายมแตออนลง ๆ“ นงมแตอยากนอน”

จากนนกบอกวา จดอาหารไปวดธรรมล“ ”

วนพฤหสบดท ๑๖ ธนวาคม ๒๕๕๓ (ธรรมเทศนากณฑสดทาย)

เวลา ๐๖.๓๐ น. วนนฉนจงหนได ๒๐ คำา จากนนองคทานกเดนทางไปกราบหลวงปมนทวดปาสทธาวาส หลงจากกราบแลวพระไดจบเสนถวายในกฏรบรอง ทานไดปรารภธรรมใหพระฟงวา ใกลรอยแลวเด อาย อายเฮาทอไดแลว“ หอ”

พระกราบเรยนวา ๙๘ ครบผม“ ”

องคทานจงพดตอไปวา นนแลว เกอบรอยแลว ๙๘ อยอกบทอไดมนกะไปทอ“นนแลว ไปบไปเฮากะบวาดอก เฮาบนซอๆ เด เปนโอกาสสเวากะเวา ธรรมดาบเคยเวาดอกแนวหมน เรองจะไปจะอย เฮาบมอาลย เฮาหมดหวงหมดใยคแนว ตดขาดหมดเลย บมอนไดเหลอในใจ ถงจดทวา จตวาง วางทกอยาง มแตธรรม ธรรมวางไปแบบหนงเด

๙๘ ยางเขามาแลว มนกะใกลแลวเด ใกลสไปแลว

ไปกะไป เฮาบยานบหาญเด ซอๆ อย ไดธรรมมาเตมหวใจทกอยาง บ ำาเพญธรรมจนเตมหวใจแลว หายหวง ยงอยแตรางกายกบสขภาพ มนสไปมอไดมนกะไปทอนแลว บไปกอยอยางนแหละ ความหวงความใยอนไดบม หมดเลย เดนอยางสะดวกสบายละ สงสดไปเลยโลด

61

เวามนคกๆ จงซแหละ เฮาบเคยเวาดอกคำาเวาหมน สมสส มหามนสเวาไดบ พวกเปรตพวกผมนคอย สหาบเอากองฟนกองไฟ เวาจงซเปนธรรม พวกเปรตพวกผมนบเปนนำาเด หาวาเวาโอเวาอวดไปจงซน บเปนประโยชนกบพวกเปรตพวกผ เปนประโยชนแตกบผเปนอรรถเปนธรรมนนแลว เวาซอๆ หมดแลวเด หมดทกอยางแลว กเลสกบจต .. หมด ภพชาตกหมดในชาตนเทานน บมสตอไปอกแลว เวาใหฟงคกๆ แหละ

เฮาปฏบตมานานขนาดได เฮาเอาจรงเอาจงทกอยางเด เอาจรงเอาจงมนกะเหนจรงเหนจงเด บมบอนสงสยแลว มนบเปนทา .. ดดเลยโลด บอตองเสาะแสวงหาปาชาบอนไดอกแลว มนหาบพอแลว ปาชาบอนเกดบอนตาย ตอไปนบหาแลว มนพอแลวเด มนเตมกำาลงความสามารถแลว เอาจรงเอาจงตว เคยทำาเคยละกเลส จรงจงมากทเดยว

เวาถงกเลสขาดสะบน เหนประจกษในใจแลว อยกะอยแบบหายหวง แบบหมดงาน สมงานไดทำาอกตอไปกะบม หมดแลว วางงานจตทสนกเลส หมด วางงานตลอด ตงกปตงกลป วางอยอยางนน จงวานพพานเทยงนนแลว...”

เวลา ๑๖.๑๐ น. หลวงปบญม ปรปณโณ วดปานาคณ มากราบเยยม

เวลา ๐๓.๓๐ น. องคทานบอกวา พรงนเอาสายนำาเกลอออก“ ”

วนศกรท ๑๗ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๖.๐๐ น. ขณะทนอนพกอย องคทานพดขนวา หลงวนหลงคน เฮา“นอนหลบยามได ตนมา หลงวนหลงคน”

เวลา ๐๗.๐๐ น. ฉนอาหารได ๑๐ คำาแลวนงรถกอลฟไปหนาวด

เวลา ๑๓.๑๕ น. นงรถกอลฟดปลาหนาวดและไปจนถงสามแยกบณฑบาตจงกลบ

62

เวลา ๑๖.๐๐ น. อาเจยนครงท ๖ เปนนำาสเขยวปนเหลอง มเศษอาหารปนออกมาดวย

เวลา ๑๙.๓๐ น. องคทานปรารภวา สระทอยทศตะวนตกวด เฮายงพจารณา“บออก เปนของสาธารณะ ถาจะขดขยายออกไปจะเปนประโยชน กง หอย ป ปลา จะไดอยอาศย แตเงนกะบคอยขยบ มแตไหลออก ไหลกะในสงทเปนประโยชน ถาเฮาไดพจารณาแลวละเอยดลออละ บคอยมรวไหลแตกซมไดงายๆ”

เวลา ๐๒.๐๐ น. ตนขนมานงฉนหมากแลวพดวา เสนทองตงทองแขงเปน“แผนเปนดาน ทำาใหฉนขาวบได ตนมามแตสลมสตาย จะมายงยนจงไดแลว”

องคทานนงฉนหมากไดสกพกจงพดขนวา คอจงสฮาก ตนมาบไดมกำาลง ม“แตเมอย”

เวลา ๐๒.๕๐ น. องคทานพดเสยงเบาวาหมดกำาลงใหพลกตวไปทางซาย แลวพดตอวา มอนบเปนทาละ“ ”

อาการโดยรวมวนนดอดโรยออนแรงลง ๆ

วนอาทตยท ๑๙ ธนวาคม ๒๕๕๓

ตอนเชาฉนจงหนได ๑๐ คำา ดองคทานยงออนแรงแขนขวาบวมจากการร วของเสนเลอดทแทงเขม

เวลา ๑๕.๐๐ น. องคทานลกขนนงฉนหมาก แลวถามพระวา หนาว เดอนน“เดอนอะไร” เมอพระกราบเรยนวาเดอนธนวาคม องคทานกกลาวตอไปวา “อยางวามนเขาหนาหนาวแลว ดหมเพอนไมคอยหนาว เฮาไปไหนบไดเพราะความหนาวมนรดกมไว”

องคทานลกขนมาอาเจยนเกอบทงคน วนนอาเจยนทงหมด ๑๘ ครง ๘๐๐ ซซ เปนนำาสเขยวคลายนำาด

63

วนจนทรท ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๓

ตงแตเวลา ๐๖.๔๓-๑๓.๐๕ น. อาเจยน ๑๑ ครงเปนนำาสเขยวแก ดอดโรย

เวลา ๑๓.๐๐ น. องคทานพดวา เฮาบสบายในธาต บสบายในทอง เมอย นน“แลวบดยามสเปน”

อาการโดยรวมวนนดออนเพลย

วนองคารท ๒๑ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๕.๑๕ น. ลกขนนงฉนหมากแลวพดวา มแตออนลง ๆ“ ” เชาวนนองคทานฉนอาหารไมไดเปนวนท ๒

เวลา ๐๗.๓๐ น. นงรถกอลฟไปรอบศาลาแลวออกไปหนาวด ดองคทานออนแรง

เวลา ๑๙.๕๐ น. ลกขนนงฉนหมาก อาการไมคอยด ดอดโรยปากแหง ชวงหลงจากพระสงฆลงอโบสถแลวไดประชมกนเกยวกบการดแลรกษา พระไดกราบเรยนเกยวกบการดแล องคทานจงพดวา ใหพากนดแลเถอะ“ ”

เวลา ๐๓.๒๐ น. หลงจากอาเจยน องคทานพดขนวา ไอแทบสลบ เพราะ“มนไอเตมกำาลง ตงไปหมด ใจแทบจะขาด”

อาการโดยรวมนอนไมคอยหลบ ไมมเรยวแรง อาเจยน ๑๓ ครง

วนพฤหสบดท ๒๓ ธนวาคม ๒๕๕๓

ตอนเชาองคทานฉนไดแตนำาขาวของหลวงปล ๕ คำากลน

เวลา ๑๑.๑๐ น. องคทานลกนงทำาทาคลายจะอาเจยนพรอมกบพดวา ๒“ -๓ มอมานทองเฮาบคอยด”

เวลา ๑๒.๐๐ น. อาเจยนครงท ๕ และพดวา หายใจไมสะดวก“ ”

64

เวลา ๑๒.๑๐ น. อาเจยนครงท ๖ พรอมกบพดวา โฮ แทบสลบ“ ”

เวลา ๑๒.๒๕ น. อาเจยนครงท ๗ และพดวา คอสฮาก เปนมาหาวนแลวเด“ ”

เวลา ๑๓.๐๐น. ลกศษยกราบนมนตไปโรงพยาบาล องคทานตอบวา ไมไป จะ“เอาเราไปฆา พาไปตาย สเอาไปตายบ”

องคทานมอาการอาพาธหนกขนเรอยๆ หายใจไมทนและออนกำาลงลงมาก

เวลา ๑๖.๓๐ น. คณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชตรวจรางกาย ถวายการรกษา

ตอนกลางคนนอนไมคอยหลบ มไอเปนระยะ และมไขสง

วนศกรท ๒๔ ธนวาคม ๒๕๕๓

วนนไมไดฉนอาหารเปนวนท ๕

เวลา ๑๔.๓๐ น. หลวงปบญม ปรปณโณ วดปานาคณ มากราบเยยม องคทานจงลกขนนง

ตอนกลางคนหลบไดบาง มไอเปนระยะๆ ตลอดคน

วนเสารท ๒๕ ธนวาคม ๒๕๕๓

ระยะนองคทานมอาการออนแรงลงเร อย ๆ หมอตองไดพนยาแกหวดปองกนเชอไวรส และพนยาขยายหลอดลม เนองจากหลอดลมตบ

เวลา ๑๒.๐๕ น. ขณะทองคทานนอนพกอยบนเตยงดานหลงกฏ องคทานปรารภธรรมวา ผส นกเลสบไดถามกนเด ยงมพดสมสส มหาอย บแมนผสน“กเลส”

เวลา ๑๗.๓๐ น. องคทานเขาหองพก ชวงนนหลวงปล กสลธโร วดภผาแดง ไดเขามากราบเยยมทกฏภายในหองจำาวด องคทานเลยพดขนวา ธรรมลเบา“

65

ะ? มานวดเสนใหแน ใครกอนงอยเฉยๆ พระเณรทมาเกยวของเฮา มแตแขงกระดาง เฮาสอนใหฉลาดแตกลบโง”

กลางคนนอนไมคอยหลบ ลกมานงฉนหมากบอย ๆ

วนอาทตยท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๘.๒๐ น. อาการองคทานดนาเปนหวงมาก ออนเพลย ตองนอนสลบกบลกนง พระตองชวยกนพยงองคทาน ลกศษยตางเปนหวง จงกราบนมนตไปตรวจรางกายทโรงพยาบาลศรราช องคทานตอบเพยงวา เทานนแหละ“ ”

เวลา ๑๐.๓๐ น. มลกศษยคนหนงมากราบอาราธนานมนตใหไปตรวจรางกายทโรงพยาบาลศรราชองคทานกตอบวา เราไมอยากไปไหนเลย เราพดตรงๆ เรามา“เกดครงนเปนชาตสดทาย ไมมครงทสอง”

เวลา ๑๔.๓๐ น. คณะลกศษยทางกรงเทพฯ นำาโดยคณนเรศ โตะสงวนพนธ และคณะไดกราบอาราธนานมนตมารกษาทโรงพยาบาลศรราชเปนการนมนตเปนครงท ๓ องคทานเมตตารบนมนต ซงจะเดนทางโดยเครองบนในวนพรงน หลงจากนนองคทานไดพดกบพระอาจารยสดใจวา ปจจยของผม ผมโอนให“สงฆทงหมด”

เวลา ๑๘.๓๐ น. องคทานบอกพระใหเตรยมบรขารเดนทางพรงนวา ลกๆ ไป“ จะไป เตรยมผาสบง จวร สงฆาฏ หมากพลไป”

วนนแพทยไดอาราธนาขอใสสายออกซเจนทางจมก ตอนกลางคนตงแตคำาเปนตนไปอาการหนกมากทสดตงแตอาพาธมาจนวนน องคทานหายใจถมากขน

หอบบอยๆ ไอแรงและถเหนอย แพทยไดขอตรวจรางกาย เมอดจากฟลมเอกซเรยปอดแลวพบวามนำาในรางกายมาก

วนนมโอวาทธรรมทองคหลวงตาเมตตากลาวไวแตมไดระบชวงเวลาดงน

“ใหภาวนา ตงสตอยตลอดเวลา ผมเหนคณคาของสตมาก”

66

“ผมลงใจในปฏปทาพอแมครอาจารยมนมากทสด พดอะไรตรงเปงเลย”

“เราไอมาก จะเปนปอดนะ เราจะออนลงไปเรอย ๆ นะ ผมบอกตรง ๆ เลย ผมมาเกดเปนชาตสดทาย ไมมาเกดอก”

“ผมาศกษากบผม มหลกมเกณฑอยหลายองคนะ ......”

“ผมเคยพดใหฟงไหม เรองตอนทอยหวยทราย ระยะทาย ผมจะกวางขวางมาก ”

“ผมมาเกดเปนชาตสดทาย ไมมาเกดอก สมมตในใจไมเหลอ”

กลาวโดยสรปในการดแลรกษาองคหลวงตามคณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราช โรงพยาบาลศรนครนทร และโรงพยาบาลอดรธาน ไดชวยเหลอกนในการดแลธาตขนตองคทาน โดยมสมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ

ทรงเปนองคเจาของไข ซงในการนพระองคไดทรงเสดจเยยมอาการขององคหลวงตาเปนระยะๆ และไดทรงแสดงถงความหวงใยโดยตลอดมา อาการอาพาธองคหลวงตาไมคอยดขนนก กลางคนองคทานจะไอแหงๆ ฉนไมได มอาเจยนออกมาบอยๆ ตองอาราธนาขอโอกาสใสสายทางจมกเพอดดเอาลมและนำาออกจากกระเพาะอาหารขององคทาน

อาพาธหนกเพยงใด ยงหวงใยสตวโลก

ในชวงเดอนธนวาคมน แมองคทานจะอาพาธหนกเพยงใดกยงมเมตตาหวงใยสตวปา โดยสอบถามอยางนอยสองครงเกยวกบความเปนอยของหมนกเปดนำาทอาศยอย ณ อางเกบนำาทองคทานไดเมตตาใหสรางขนในพนทปาเขาของวดปาแหงหนงในจงหวดอดรธาน สถานทแหงนองคทานไดเมตตาสงเสรมใหเปนสถานทภาวนาทงยงใหสรางฝายนำาลน สำาหรบเปนแหลงนำาเพอประโยชนแกประชาชนและสรรพสตวในถนนนไดอาศยดวย

67

องคทานเมตตาชวยเหลอดวยกรสรางฝายชลประทานอางเกบนำาเปนสาธารณะประโยชนเชนนหลายตอหลายแหง บางแหงขดสระนำาใหชาวบานไดใชสอย บางแหงกขดเพอใหสตวไดใชกน ความเมตตาอนยงใหญไมมประมาณขององคหลวงตาไมมขอบเขตจำากด คอไมวาองคทานมโอกาสไปยงสถานทใดจะตองจดหาอาหารสด อาหารแหง ไปแจกจายเปนทานแกสตวทอยในบรเวณใกลเคยงนนดวยโดยไมจำากดชนดของสตวทสงเคราะหไมวาจะเปน สนข ปลา จระเข เสอ เกง กวาง ชะน ลง ไกปา กระรอก กระแต กระตายปา หมปา รวมไปถงสตวทอยตามหวยหนองคลองบงทวไปดงไดเคยกลาวรายละเอยดมาแลวในบทกอน ความเมตตาหวงใยสรรพสตวทงหลายไมไดมบกบางหรอเสอมคลายลงไปแมในยามอาพาธเชนน

ความเปนหวงเปนใยมเมตตาสงสารอยางเสมอภาคในทกชวต มความกรณาเอออาทรณในทกรปทกนามเชนนนบเปนคณลกษณะประจำาองคหลวงตาสมตามพระมหาสมณภาษตทแสดงไววา “มหาปรสภาวสส ลกขณง กรณาสโห อธยาศยททนอยไมไดเพราะกรณาเปนลกษณะของมหาบรษ”

การดแลรกษาองคหลวงตากอนไปโรงพยาบาลศรราช

สำาหรบรายละเอยดการตรวจอาการอาพาธองคหลวงตาในชวงกลางเดอนพฤศจกายน พ.ศ.๒๕๕๓ จนกระทงวนน พบวาองคหลวงตามปญหาภาวะลำาไสอดตนในบรเวณลำาไสสวนตนทตำาแหนงเลยจากกระเพาะอาหารไปราวไมเกน ๒ ฟต เพราะตรวจอาการแสดงทางหนาทองคอ พบ Splashing sound ชดเจน แสดงวามสารนำาในกระเพาะอาหารจำานวนมากททำาใหองคหลวงตามอาการอาเจยน ฉนจงหนไมไดและไมมอจจาระ

คณะแพทยมความเหนวาจำาเปนตองใสสายยางสวนคาทางรจมก (Nasogastric tube) เพอระบายเอาเศษอาหารและนำายอยในกระเพาะออกมาใหหมด เพราะจะทำาใหแกอาการอาเจยนได มเชนนนองคหลวงตาอาจอาเจยนและมเศษอาหารพลดตกลงไปในหลอดลม ทำาใหเกดภาวะปอดอกเสบเหตสำาลก (Aspiration Pneumonia) ตามมาได ซงเปนภาวะแทรกซอนทอนตรายยงโดยเฉพาะในผสงอาย แพทยจงไดกราบเรยนองคหลวงตา และขอโอกาสองคทานโปรดอนญาตใหใสสายยางทางรจมก ซงกอนหนานเคยมความพยายามใสสายยางแบบนมา ๕ ๖ ครง แตไมประสบผลสำาเรจ– คณะแพทยไดดดเอานำาดปนกบนำายอยและเศษ

68

อาหารทางสายยางทสอดเขาทางรจมกจนถงกระเพาะอาหาร ออกมาเปนสเขยวจำานวน ๕๔๐ มล. ทำาใหองคหลวงตาหายคลนไสอาเจยนแบบปลดทง และองคหลวงตาสามารถพกผอนไดเพราะความออนเพลยและลดความทกขทรมาน

คณะแพทยไดขอรองใหพระอปฏฐากคอยดแลสายยางทางรจมกนอยางด โดยผานทางคณะแพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรธานซงไดเฝาดแลอาการลำาไสอดตนขององคหลวงตาอยางใกลชดมาตงแตวนท ๑๓ พฤศจกายน ๒๕๕๓ รวมกบคณแพทยจากโรงพยาบาลศรนครนทร มหาวทยาลยขอนแกน

คณะแพทยไดประชมกนจนไดขอสรปเกยวกบอาการลำาไสอดตน มสมมตฐานสาเหต ๒ ประการ คอ

1.มพงผดอดตนบรเวณลำาไสเลกสวนตน จากแผล Duodenal Ulcer แตโอกาสจะเกดจากภาวะนเปนไปไดนอย

2.มเนองอกอดตนบรเวณลำาไสเลกสวนตน ซงสวนใหญจะเกดจากเนองอกของตบออนกดเบยดลำาไส ซงพบไดบอยในผสงอาย ซงมความเปนไปไดสงในกรณองคหลวงตา คลายกบอากาของหลวงปเทสก เทสรงส ผดกนทหลวงปเทสกเปนเนองอกตบออนทตำาแหนงใกลกบทางเดนทอนำาด สำาหรบองคหลวงตาตำาแหนงเนองอกตบออนนาจะอยในบรเวณเลยตำาแหนงทางออกของทอนำาด จงไมมอาการตวเหลองหรอดซานและคนตามผวหนง

นาแปลกทองคหลวงตาไมมอาการปวดทองหรอคลำาไดกอนบรเวณใตกระเพาะอาหารเลย จงบงวากอนเนองอกอาจมขนาดไมโตมากและยงเปนระยะแรกของโรค อยางไรกตามเนองอกในบรเวณตบออนนสวนใหญเกอบทงหมดจะเปนเนอรายคอมะเรง และมกมการพยากรณโรคทไมด เพราะมกไมตอบสนองตอเคมบำาบด และการผาตดเอาเนอมะเรงออกเปนการผาตดใหญและมความเสยงสงโดยเฉพาะในผสงอายทอายเกอบ ๑๐๐ ปเชนองคหลวงตา ซงมสภาพรางกายทออนแอพรอมกบมภมตานทานตำา ตลอดจนมภาวะขาดสารนำา สารอาหารเปนระยะเวลานาน การพยากรณโรคมะเรงตบออนจงไมดนก ทงนขนอยกบชนดของมะเรง ตำาแหนงมะเรง อายผปวย ระยะของโรค การแพรกระจายของมะเรงไปยงทใดบาง อนงการรกษาโดยการผาตดรวมกบเคมบำาบดนนมกจะเลอกทำาแตในเฉพาะรายทมความเหมาะสมเทานน

ภาวะขององคหลวงตา ดเหมอนโอกาสผาตดคงไมใชหนทางทเหมาะสม เพราะองคหลวงตามเจตนารมณทจะไมตองการผาตดแตอยางใด อยางไรกตามทางคณะแพทยกยงไมสามารถสรปไดแนชดวาองคหลวงตาเปนมะเรงตบออนจรงหรอไม เปนแตเพยงสงสยเทานน เพราะยงไมไดทำาการสบคนใดๆ เพราะถาทำาคงตองตรวจคอมพวเตอรในชองทอง ซงตองนมนตองคหลวงตาไปตรวจเพราะไมสามารถนำาเครองคอมพวเตอร (Computerise body scan) มาถวายการตรวจในวดปาบานตาดได จงเปนโจทยใหญสำาหรบคณะแพทย ซงในเรองนไดกราบ

69

เรยนขอโอกาสองคหลวงตาแลว แตทานยงไมไดตอบรบ ดงนนจงไดมการประชมคณะกรรมการแพทยผถวายการดแลรกษาองคหลวงตารวมกนระหวางคณะแพทยจากศรราช อดรธาน และขอนแกน สรปวาใหถวายนำาเกลอ ถวายโอสถทางหลอดเลอดดำา และใหงดการถวายอาหารหรอโอสถทางปากเพราะลำาไสไมทำางาน สวนสายยางสวนทางจมกใหคงใสไวใหนานทสด เพอเปนทางระบายนำาดและนำายอยในกระเพาะอาหารซงโดยปกตรางกายคนเราจะสรางขนมาวนละประมาณ ๕๐๐ ๘๐๐ มล– . อยเปนประจำา

ในชวงแรกๆ ภายหลงทองคหลวงตามการอาเจยนตดตอกนหลายๆ วน เชอวาจะมการบวมของลำาไสเกดขนตรงตำาแหนงทอดตน ทำาใหนำาดและนำายอยจากกระเพาะอาหารและลำาไสเลกสวนตนผานไปไมไดสะดวก ถาใสสายยางทางจมกจะทำาใหกระเพาะอาหารและลำาไสไดพก ดงนนอาการปวดทเกดจากการอาเจยนรนแรงจะคอยๆ ทเลาลง และในเวลาตอมาอาจทำาใหสารนำาผานลงไปไดบาง

หลงจากองคหลวงตาไดรบสารอาหารทางนำาเกลอเขาหลอดเลอดดำารวมกบการระบายนำาดและนำายอยออกมาจากกระเพาะอาหารทางสายยางทใสคาไวทางจมก ประกอบกบกระเพาะอาหารและลำาไสเลกไดหยดพกการทำางานเปนเวลา ๓ วน พบวานำาดและนำายอยทออกมาทางสายยางทตอผานจมกสกระเพาะมปรมาณลดนอยลงตามลำาดบ จาก ๕๐๐ มล. เหลอ ๓๐๐ มล. ๒๐๐ มล. และ ๕๐ มล. องคหลวงตาบอกรำาคาญสายยางมากเพราะขดตออปนสยขององคทานทเปนนกสไมชอบพะรงพะรง จงใหแพทยเวรทมาดแลในเวลากลางคนเอาสายยางทคารจมกออก ซงแพทยกไดทำาตามความประสงคขององคหลวงตา

อนง ทกคนจะมแพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรธานรวมกบแพทยจากมหาวทยาลยขอนแกนมาอยเวรเฝาองคหลวงตาตลอด ๒๔ ชวโมงทงกลางวนและกลางคน รวมกบบรษพยาบาลจากโรงพยาบาลศนยอดรธานทมาอยเวรรวมกบพระภกษททำาหนาทอปฏฐากองคหลวงตาตลอดเวลาดวยเชนกน โดยจดใหกฏองคหลวงตาเปนเสมอนหองพเศษของผปวยในโรงพยาบาล และมการจำากดผเขากราบเยยมองคหลวงตาอกดวย สงนกเปนอกขอหนงทขดตออปนสยขององคทานทไมชอบคลกคลไมคนกบใครงายๆ แตดวยความจำาเปนทตองเกยวของกบโลกและดวยความเมตตาสงสารพระเณรและฆราวาสลกศษยลกหาทตงใจมาอปฏฐากดแลดวยความเคารพรกหวงใยครบาอาจารยอยางแทจรง องคทานจงยอมฝนใจอนโลมผอนผนใหตามสมควร

ในวนรงขนหลงจากองคหลวงตาเอาสายยางสวนกระเพาะอาหารออก องคหลวงตากมอาการแจมใสด ไมมอาเจยน ฉนหมากได องคหลวงตาไดนงรถกอลฟออกมาจากกฏ และคนขบรถพาทานออกไปโปรดญาตโยมทอยในวดและนอกวดเปนเวลา ๔๐ นาท ทำาใหญาตโยมตางยนดปรดาและเปลงสาธการกนกกกองทไดเหนอาการองคหลวงตาทเลาจนสามารถนงรถออกมา

70

จากกฏได อยางไรกตาม ความปตยนดอนนกมเพยงเวลาสนๆ เพราะอก ๒ วนตอมา องคหลวงตากมอาการคลนไส อาเจยน มไขรมๆ และฉนอะไรไมไดอก มทองอดและออนเพลยอยางมาก

แพทยโรงพยาบาลศนยอดรธานจงไดแจงขอมายงโรงพยาบาลศรราชใหเดนทางขนมาดแลองคหลวงตารวมกน คณะแพทยศรราชจงไดเดนทางจากกรงเทพฯ มายงวดปาบานตาดในวนจนทรและไดใสสายยางคาทางจมกเพอระบายนำายอยในกระเพาะอาหารใหองคหลวงตาอกรอบเปนครงทสอง ครงนทำาไดดวยความยากลำาบาก เพราะองคหลวงตาขยอนสายออกมาและตองใชแรงดนสายยางกลบเขาไปใหม ทำาใหเกดความทลกทเลพอสมควร แตกประสบความสำาเรจดวยด คราวนแพทยไดกำาชบพระอปฏฐากองคหลวงตาวา ขอรองอยาถวายอาหารหรอยาจนอะไรทางสายยาง และขอใหองคหลวงตาอยาเอาสายยางออกจนกวาจะแนใจวาอาการลำาไสเลกกลบมาทำางานไดดเชนเดม และการอดตนของลำาไสทเลาดแลว

ครงนคณะแพทยทราบผลการตรวจเลอดหาคาทางเคมของ Tumour marker CA 19-9 พบวาสงถงเกอบ ๒,๐๐๐ (คาปกตไมเกน ๕๐) ทำาใหขอสงสยวาองคหลวงตาจะเปนมะเรงตบออนมนำาหนกมากขน อยางไรกตาม คา CA 19-9 นอาจสงไดไมเพยงแตเฉพาะมะเรงตบออนเทานน แตการอกเสบของตบออนกอาจมคาสงไดมากเชนกน ดงนนคำาตอบทแนชดกวานคอการตรวจคอมพวเตอรชองทอง ซงในขณะนนยงไมไดรบอนญาตจากองคหลวงตา ตลอดเวลาหนงสปดาหทผานมา องคหลวงตายงไมมการถายหนกเลย แสดงวาลำาไสยงไมทำางานและสารนำาตางๆ เชน นำายอยหรอนำาด กยงผานบรเวณลำาไสเลกสวนบนไปไดนอยมาก ทางคณะแพทยไดมมตใหสวนอจจาระองคหลวงตา เพราะเกรงวาจะมปญหาสะสมของเชอบกเตรในลำาไสใหญได ปญหาขณะนดเหมอนแผลทเทาซายขององคหลวงตาจะดขน แตมปญหาใหมคอการอดตนของลำาไสเลกสวนบนทยงไมสามารถสรปไดแนชดวาเกดจากสาเหตใด

สปดาหตอมาไดทราบขาวดวาองคหลวงตาเมตตาอนญาตไปตรวจคอมพวเตอรในชองทองทศนยคอมพวเตอรในจงหวดอดรธานสำาเรจ เพราะมเครองมอตวใหม CT-scan (64 slides) ททำาไดเรวและคณภาพด ผลการตรวจพบวามการอดตนของลำาไสเลกบรเวณสวนตอระหวาง Duodenum กบ Jejunum (D-J junction) โดยมกอนขนาดไมแนชด (III – defined mass) รอบๆ ซงนาจะเปนตบออนทอยบรเวณตดกนแตขนาดไมโตนก สวนในชองทองมสารนำารวมดวย (Ascites) และสงสยจะมการกระจายของเนองอกเปนจดๆ ทเยอบในชองทองหลายตำาแหนง พรอมกนนยงพบวาในโพรงเยอหมปอดขางซายมสารนำาจำานวนเลกนอยรวมอยดวย สวนบรเวณตบไต ไมพบภาวะผดปกตใดๆ สำาหรบกระเพาะอาหารมขนาดโตและไมมแผลทงในกระเพาะและลำาไสเลกสวนตน

สรปวาสงสยจะมภาวะอดตนของลำาไสเลกสวน D-J junction อนเนองมาจากเนองอกตบออนกดทบและอาจมการกระจายมายงเยอบชองทองและเยอบโพรงชองปอดดานซายดวย สำาหรบคา Tumour marker ในเลอด CA 19-9 กพบวาสงขนจากเดมจาก ๒,๐๐๐ กวา เปน

71

๓,๐๐๐ กวา แตอาการทวไปขององคหลวงตากยงคงทรงอยเหมอนเดม สำาหรบสายยางใสคาผานรจมก คราวนสามารถคงอยไดนานถง ๕ วน ซงตอมากไดรบการดงออก ทราบวาในชวงเวลานไดมการถวายยาจากแพทยทางเลอก มทงยาไทย ยาจน ยาสมนไพร

จากนนคณะแพทยจากศรราชไดเดนทางไปกราบนมสการองคหลวงตาและถวายการตรวจรกษาอก ๔ ๕ ครง โดยเดนทางมาสปดาหละครงในชวงเวลาเดอนเศษ ทางคณะแพทยท–โรงพยาบาลศนยอดรธานกไดใสสายยางสวนทางรจมกใหองคหลวงตาเปนครงคราว ในชวงทมอาการทองอดมากๆ และอาเจยนเปนเศษยาทองคหลวงตาไดรบ แตอาการทดคอสามารถถายอจจาระไดเอง บางวนถาย ๕-๖ ครง เชอวาเปนเพราะยาสมนไพรไทย หรอยาจน ทมกมฤทธระบาย คอ มกจะทำาใหเกดภาวะทองรวงได ชวงนบางวนองคหลวงตากมอาการดขน จนสามารถนงรถกอลฟออกมานอกวดไดนานถง ๓๐ นาท โดยเฉพาะในบางวนทไมมไขและไมตองถวายนำาเกลอ

ตลอดเวลา ๒ เดอนเศษทองคหลวงตาปวยดวยอาการลำาไสอดตนน อาการขององคหลวงตามการสลบกนระหวางทรงกบทรด เพราะการรกษาหลกเปนแบบประคบประคอง (Palliative หรอ Supportive Therapy) ไมใชการรกษาแบบชนดทำาใหหายขาด (Curative Therapy) สำาหรบการรกษาทางเลอกองคหลวงตา ไดรบหลายรปแบบทงยาไทย ยาสมนไพร ยาจน การนวดคลายเสน แตทองคหลวงตาไดมาตลอดคอ ธรรมโอสถ และทกวนตอนเยน พระภกษสงฆในวดปาบานตาด ตลอดจนลกศษยทเปนฆราวาสจะสวดมนตบทตางๆ เชน สวดพระปรตร สวดโพชฌงค และสวดมนตเพอบำารงธาตขนธองคหลวงตาทกวนไมเคยขาด

นอกจากนยงมแพทยจนและแพทยไทยทเรยนมาจากประเทศจนหลายทานมารวมใหการรกษาองคหลวงตาโดยผานทางศษยสายตางๆ ขององคหลวงตา ทกรายทถวายการรกษาตองไดรบความเมตตาจากองคหลวงตาอนญาตใหรกษากอนจงจะมสทธในการถวายยาไดอยางถกตองตามการพจารณาจากองคหลวงตาเอง แตการใหยาตองอยในความรบผดชอบของแพทยหรอผใหยาไมวาจะเปนยาไทย ยาจน ยาสมนไพร สวนการใหทางหลอดเลอดดำานนเบองตนกำาหนดใหแตยาแผนปจจบนเทานน อนไดแก สารนำา นำาเกลอ สารอาหารทางหลอดเลอดดำาและยาปฏชวนะหรอยาขบปสสาวะ สวนยาจนทถวายทางหลอดเลอดดำาใหอยในความรบผดชอบของแพทยทางเลอกและผถวาย

อยางไรกตาม แพทยและแนวทางรกษาทมาจากหลายทางไมสามารถลดอาการอาพาธลงได องคหลวงตามอาการเหนอยหอบมาก และโรคทรดหนกลง ทางคณะศษยกรงเทพฯ ไดเขามากราบอาราธนานมนตหลายครงซงองคทานกใหการปฏเสธจนกระทงเมตตาอนญาตในทสด

องคหลวงตาเดนทางไปรกษาทโรงพยาบาลศรราช

72

๒๗ ธนวาคม ๒๕๕๓ – ๓ มกราคม ๒๕๕๔

องคหลวงตาเมตตาเดนทางโดยเครองบน ของกองทพเรอมานอนรกษาทตก ๘๔ ปชน ๖ หอง ๖๐๒ ตะวนตก ซงคณบดและผอำานวยการโรงพยาบาลศรราชไดจดหองไวรอรบองคหลวงตาและคณะจำานวน ๖ หอง คอหองหมายเลข ๖๐๑-๖๐๖ โดยจดแยกหองไวทงซกของตก คณบดยงไดเรยกประชมคณะแพทยพยาบาลผเกยวของเปนการดวนในตอนเชาวนท ๒๗ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เวลา ๙.๐๐ –๑๐.๓๐ น. นอกจากนยงไดจดรถพยาบาลฉกเฉนของโรงพยาบาลศรราชทมเครองมอพรอมออกเดนทางไปรบองคหลวงตาทกองบน บก.๖ กองทพอากาศ

ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงโปรดเกลาฯ ใหคณบดมคำาสงแตงตงคณะกรรมการถวายการดแลโดยมคณบดเปนประธาน มแพทยผเชยวชาญทกสาขาทเกยวของรวมทงสน ๒๖ คน จากการรกษาและทำาการตรวจอยางละเอยดพบวา เปนมะเรงตบออนระยะสดทาย กอนโตไปเบยดลำาไสเลกสวนตนตบตน โดยมะเรงไดกระจายไปทชองทองและเยอหมปอด ทำาใหมนำาสเหลองจำานวนมาก ทำาใหมอาการเหนอยหอบหายใจลำาบากเปนบางครง

คณะแพทยไดทำาการรกษาโดยใสสายระบายเอานำายอย นำาด ในกระเพาะททวมทน ตองงดนำาอาหารเปนระยะ และใหสารอาหาร และนำาทางหลอดเลอดดำาใหญ ทำาการเจาะปอดระบายนำาจากเยอหมปอดออกมาจำานวน 650 cc ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงขอเมตตาใหองคหลวงตาอยโรงพยาบาลเพอรกษาธาตขนธใหแขงแรง แตองคทานขอกลบวด ในชวงเวลาเดยวกนนทวดปาบานตาด ทมแพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรธานไดเตรยมการสรางหองปลอดเชอบรเวณหองพกดานลางของกฏองคทาน เพอจะไดควบคมอณหภมใหพอเหมาะพอด

ในระหวางวนท ๒๗ ธนวาคม ๒๕๕๓ – ๓ มกราคม ๒๕๕๔ ทโรงพยาบาลศรราชมเหตการณทนาบนทกและขอธรรมะทเปนประโยชนมาแสดงแตเพยงบางสวนดงน

73

วนจนทรท ๒๗ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๖.๑๕-๐๗.๔๐ น. ดองคทานแจมใสอยพอสมควร ไมมเสยงหอบหายใจ

เวลา ๑๐.๔๕-๑๒.๔๐ น. ออกเดนทางโดยเครองบนของกองทพเรอจากอดรธานถงดอนเมอง จากนนรถพยาบาลเขารบองคหลวงตาไปยงโรงพยาบาลศรราช โดยทานคณบด ผอำานวยการโรงพยาบาลศรราช ตลอดจนคณะกรรมการแพทยมารอรบองคหลวงตาอยางพรอมเพรยง

องคหลวงตาไดขนถงหองพกโดยมตวแทนแพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรธาน โรงพยาบาลศรนครนทรขอนแกน โรงพยาบาลพระปนเกลา และบรษพยาบาลจากโรงพยาบาลศนยอดรธานทเดนทางมาพรอม จากนน ศ.นพ.นพนธ พวงวรนทร และ รศ.นพ.ประเสรฐ อสสนตชย แพทยทางดานโรคผสงอาย ไดมาตรวจรางกายทวไปขององคหลวงตา ศ.นพ.รงโรจน กฤตยพงศ หวหนาสาขาหทยวทยา ไดมาตรวจระบบหวใจและหลอดเลอดพรอมทงไดถวายการตรวจ 2-D Echocardiography เพอดการทำางานของหวใจองคหลวงตา รศ.นพ.แจมศกด ไชยคนา อรเวชแพทย ไดถวายการตรวจฟงบรเวณปอดทงสองขาง พรอมทงไดถวายเอกซเรยปอด โดยคณะของ รศ.นพ.พพฒน เชยววทย รงสแพทย รศ.นพ.สถาพร มานสสถตย ไดมาตรวจรางกายระบบทางเดนอาหารรวมกบ ผศ.นพ. ธญเดช นมมานวฒพงษ ศลยแพทยดานโรคระบบทางเดนอาหาร และเวลาตอมา ศ.นพ.จอมจกร จนทรสกล ไดเขามาตรวจและทำาความสะอาดแผลทนวเทาซาย

ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ไดเสดจมากราบนมสการองคหลวงตาถงหองพก พรอมทงไดกราบอาราธนานมนตองคหลวงตาใหอยพกรกษาตวใหหายดกอนจงคอยกลบไปวดปาบานตาด ซงองคหลวงตากตอบรบดวยด ทลกระหมอมฯ ไดตรสกำาชบใหคณบด ผอำานวยการโรงพยาบาลและคณะแพทยเฝาเอาใจใสรกษาตดตามและดแลอาการปวยครงนขององคหลวงตาอยางดทสด และยงตรสดวยวา

74

“ถาเปนผชายกจะเฝาดแลองคหลวงตาดวยตวเองตลอดคนเพอปรนนบตองคหลวงตาในฐานะทเปนลกสาวองคหลวงตา แตกทำาไมได จงขอใหจดแพทยดแลองคหลวงตาตลอด ๒๔ ชวโมง”

เวลา ๑๓.๐๐ ๑๔– .๐๐ น. คณะกรรมการแพทยทแตงตงขนมคณบดเปนประธานไดประชมรวมกบแพทยจากอดรธานและขอนแกน กลาวสรปอาการขององคหลวงตาทงหมดใหคณะกรรมการทราบในรายละเอยดตงแตเรมตนจนตลอดการรกษาทผานมา และรายงานผลการตรวจรางกายของแตละระบบตลอดจนวางแผนการรกษาและดำาเนนการตอไปอยางรวดเรวและรบดวน ใชเวลาประชมประมาณเกอบ ๒ ชวโมงสรปไดดงน

1. ถวายการเจาะเลอดองคหลวงตาในวนรงขนโดยกำาหนดเจาะตรวจทกอยางใหครบรวมทง Tumour markers ตางๆ การเพาะเชอบกเตรและเชอราจากหลอดเลอด ปสสาวะ และจากแผลทเทาซาย

2. ตรวจคอมพวเตอรชองทองซำาเพอตดตามผลการรกษา เพราะการตรวจใหมครงนหางจากครงแรกราว ๑ เดอน

3. ใหสารอาหารและนำาทางหลอดเลอดดำาโดยใชวธใหผานทางแขนขวาและสอดใสสายเขาไปในหลอดเลอดดำาใหญบรเวณกอนถงหวใจ (PICC line) หรอทำา PORT

4. เจาะนำาจากเยอหมปอดขางซายซงประเมนวามปรมาณราว ๕๐๐ ๖๐๐ –มล.

5. ถวายยาปฏชวนะโดยรบดวนเพอรกษาการตดเชอ เนองจากองคหลวงตามไขสง หอบเหนอย และอาเจยน

6. ใสสายยางสวนคาทางจมกเพอดดเอานำาด และนำายอยออกจากกระเพาะใหหมด พรอมกบใหงดอาหารทางปากทกชนด

7. ใหจดแพทยทกสาขาทเกยวของเพออยและเขาเวรเฝาองคหลวงตาตลอด ๒๔ ชวโมง

8. จดใหการดแลองคหลวงตาแบบพระปาสายหลวงปมน ภรทตโต อยางเครงครด คอกำาหนดใหผพยาบาลดแลองคหลวงตาเปนบรษพยาบาลเทานน และจดบรษพยาบาลของศรราชอยเวรคกบบรษพยาบาลจากโรงพยาบาลศนยอดรธาน

75

ทองคหลวงตาคนเคยมากอน แตการใหยาไมวาจะใหทางหลอดเลอดดำาหรอทางใดหรอการปฏบตพยาบาลใหบรษพยาบาลของศรราชเปนผดำาเนนการทงหมด

9. กำาหนดหามเยยมเดดขาด และใหระมดระวงการตดเชออยางเครงครดโดยกำาหนดใหแพทยผทเขามาดแลกอนเขาหององคหลวงตาตองลางมอ ปดปากดวยผาผกปาก (Mask) และใสหมวก ทงนใหครอบคลมถงพระอปฏฐากและโยมใกลชดดวย ในหององคหลวงตากำาหนดใหมผอยไดไมเกน ๔ คนในแตละขณะเพราะจะทำาใหปรมาณของออกซเจนในหองพกไมเพยงพอและอาจเปนสาเหตของการททำาใหเกดภาวะตดเชอไดสง

๑๕.๐๐ น. ผสอขาวตลอดจนสอมวลชนจากสถานโทรทศนและวทยตางๆ ขอรองใหทางคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลออกแถลงขาว โดยมทานคณบด ศ.นพ.จอมจกร และศ.นพ.นพนธเปนผใหขาว ซงสรปประเมนปญหาอาการอาพาธขององคหลวงตาได ๕ ประการ คอ

๑. ปอดอกเสบพรอมทงยงมสารนำาในเยอหมปอดดานซาย

๒. ลำาไสอดตนบรเวณลำาไสเลกสวนตน

๓. ภาวะขาดสารนำาและสารอาหารอยางรนแรง

๔. แผลเรอรงทเทาซาย คาดวาจะหายไดภายในเวลา ๒ เดอน

๕. ภาวะหวใจเตนผดปกตจงหวะ

คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลไดจดแพทยผเชยวชาญในสาขาตางๆ ทกดานทเกยวของมารวมถวายการรกษาองคหลวงตาอยางดทสด

เวลา ๑๖.๓๐ น. ทหองประทบชน ๑๖ อาคารเฉลมพระเกยรต ทานคณบดและศ.นพ.นพนธเขาเฝาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ กราบบงคมทลใตฝาละอองธลพระบาทถวายรายละเอยดอาการอาพาธขององคหลวงตาทงปญหาความเจบปวย

76

สาเหต การสบคนและแผนการรกษา ทรงรบฟงดวยความเปนหวงและสนพระทยยง ทรงแนะนำาคณะกรรมการแพทยผถวายการรกษาวา

“ขอใหคณะแพทยจดลำาดบความสำาคญของปญหาตามความรบดวนและแกไขในแตกรณตามลำาดบ”

คณะแพทยนอมรบและวางแผนดำาเนนการตามพระราชดำารสอยางเครงครด

การไปโรงพยาบาลศรราชขององคหลวงตาน มทมบรษพยาบาลประจำาททราบอธยาศยและเคยดแลปรนนบตองคหลวงตาจากจงหวดอดรธาน พรอมดวยตวแทนแพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรธานและโรงพยาบาลศรนครนทรขอนแกน เดนทางไปดวยเพอประสานงานกบทางโรงพยาบาลศรราช

กลางคนองคทานนอนหลบไดพอสมควร ไมคอยไอแตยงมเสมหะในลำาคอมาก

วนองคารท ๒๘ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๘.๐๐ น. คณะแพทยเขามากราบเรยนเรองผลการตรวจรางกายเมอวาน และไดกราบบงคมทลพระบาทสมเดจพระเจาอยหวใหทรงทราบ พระองคทรงตรสวาใหถวายการรกษาตามลำาดบความสำาคญกอน และแพทยไดนมนตองคทานทำา CT-SCAN

เวลา ๐๘.๒๕ น. ทำา CT-SCAN จากนนคณะแพทยไดทำาการตรวจหวใจและทำาแผลทเทาซาย

เวลา ๑๖.๒๕ น. องคทานปรารภวา เฮาเมอยหลาย เฮาจะนอน มแตอยาก“นอน”

เวลา ๑๙.๕๐ น. องคทานพดวา ทองตง เฮาเมอยหลาย“ ”

77

องคทานนอนหลบไดคอนขางดตลอดคน ไมคอยไอ เสมหะลดลงมาก ปากแหงจนหนงลอกเปนแผน

ผล CT-SCAN พบวาลำาไสสวนตนตบมากขน

วนพธท ๒๙ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๐๘.๒๐ น. องคทานตนลกขนนงแลวถามวา เราจะกลบกฏไดไหม“ ” อาการโดยรวมดขน มไอเลกนอย

เวลา ๑๓.๐๐ น. เสมหะตดลำาคอ ไอตดตอกนนานเกอบ ๒๐ นาท

เวลา ๑๓.๒๕-๑๔.๕๐ น. ผาตดใสสายสารอาหารทแขนขวา

เวลา ๒๑.๔๐ น. ดดเสมหะออกไดมากพอสมควร

องคทานนอนไมคอยหลบเกอบทงคน ไอและมเสมหะเหนยว มไข ปสสาวะบอย

วนพฤหสบดท ๓๐ ธนวาคม ๒๕๕๓

เวลา ๑๑.๔๕ น. ทำากายภาพบำาบด

เวลา ๑๓.๒๐ น. คณบดคณะแพทยศาสตรกราบเรยนองคหลวงตาวาไดกราบบงคมทลในหลวงใหทรงทราบเรองอาการอาพาธขององคหลวงตา

อาการโดยรวมองคทานนอนหลบไดดทงกลางวนและกลางคน ไมคอยไอ เสมหะนอยลง

คำาพดขององคทานมลกษณะอยากจะกลบวด

วนศกรท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๕๓

78

เวลา ๐๖.๐๐ น. แพทยถวายยาและนำาเลอดไปตรวจ องคทานปรารภขนวา “ไมรเปนอะไร มนอยภายใน”

เวลา ๑๑.๐๐ น. ผลเอกซเรยนำาในปอดขางซายเพมมากขน

เวลา ๑๒.๓๐ น. ดดนำาออกจากปอดขางซายไดนำา ๕๐๐ ซซ มสเหลองออน

เวลา ๑๖.๐๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจมากราบเยยมดอาการอาพาธประมาณ ๕-๑๐ นาท

อาการโดยรวม นอนไมหลบทงคน องคทานมแตพดวา “ไป ไป ไปกฏ” เสมหะมากขน หลงเทยงคน จงสามารถขบเสมหะไดบาง ผลการตรวจนำาทเจาะออกจากปอดพบเซลลเนอราย โดยเรมเปนทตบออน แลวลกลามไปชองทอง โพรงเยอหมปอดและมอาการปอดอกเสบตดเชอ

วนเสารท ๑ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๖.๕๐ น. องคทานพดวา “คอสหมดลมหายใจ”

เวลา ๑๖.๔๐-๑๗.๒๕ น. องคทานลกขนนงฉนหมากบนเตยง ดแจมใส แขงแรงขนกวาทกวนทผานมา ไมเหนอย ไมหอบ นงไดนาน องคทานถามวา “อยไหน”

พระกราบเรยนวา “อยทโรงพยาบาลศรราช พกรกษาตวอย แขงแรงแลวคอยกลบวด มานอนพกทน ๖ วนแลว” องคทานบอกวา “แขงแรงแลวน ไป กลบ”

เวลา ๐๑.๐๐ น. เศษ ขณะทองคทานนอนพกบนเตยงในหองพเศษ มพระอาจารยสดใจและหมพระทดแลจบเสนถวาย องคทานมองและจบมอพระอาจารยสดใจพรอมกบปรารภธรรมวา

79

“มอของครอาจารยกบมอของลกศษยลกหา ญาตมตร เพอนฝง เปนอนหนงอนเดยวกน ใชแทนกนได ไวใจกนได เชอใจกนได ตายใจกนได”

อาการตอนกลางคนนอนไมคอยหลบ ลกกลางดก พดถงเรองจะไปบานแพงและจะกลบวดปาบานตาด

วนอาทตยท ๒ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๑๑.๕๐ น. ขบถายเลอะสบง องคทานบอกวา “เชดออกหมดเลย อยขางนอกกบขางในมนกคออนเดยวกน”

เวลา ๑๓.๒๕ น. องคทานปรารภวาจะไปบานแพง พระกราบเรยนวาชวงนมาพกรกษาตวทโรงพยาบาลศรราช หมออยากใหแขงแรงกอนคอยกลบวด แตองคทานยนยนจะกลบ

เวลา ๑๕.๐๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจมาเพอนมนตใหพกรกษาตวใหอาการดขนเสยกอน “ขอเวลา ๗ วน นบจากวนน ถาหมอไมใหกลบจะตหมอเอง”

องคหลวงตายมแลวตอบวา “เออ เอาละ เอาละ” แลวกนอนพก

ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณทรงหวงใยองคหลวงตามาก ทรงรบสงไวกบคณะแพทยวายงไมอยากใหหลวงตากลบ ขอใหรอพระองคกอนในกรณทองคหลวงตาจะกลบวด

เวลา ๑๙.๐๐ น. เมอองคหลวงตาตนขนกบอกจะกลบวดอก สงวา “ไป..ไป”

เมอเหนชดเจนหลายครงวาองคหลวงตาประสงคจะกลบจรง พระและฆราวาสทเกยวของจงตดสนใจพาองคทานลงจากตก ๘๔ ปชน ๖ ขนนงรถตเตรยมขบออกไป ทำาใหแพทย พยาบาลและเจาหนาทเขามาขอรองใหรอทลกระหมอมฟาหญงฯ ทรงตดสนพระทยเสยกอน เพราะการเดนทางโดยไมมออกซเจน ไมมรถพยาบาลและไมมแพทยจากศรราชตามไปสงดวยจะเปนอนตรายมาก สงสำาคญคอ พระองคทรง

80

รบสงอยางจรงจงกบคณะแพทยไวแลวดวย แพทยจงรบกราบบงคมทลกระหมอมฯ ในทนท

ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ไดเสดจลงมาจากหองประทบชน ๑๕ อาคารเฉลมพระเกยรต และเสดจมากราบขอใหองคหลวงตากลบไปทหองพกบนตก ๘๔ ชน ๖ กอน และขอเวลาเตรยมการตางๆ ใหพรอม เพอใหองคหลวงตาเดนทางกลบวดปาบานตาดในวนพรงน เพราะจะไดจดเตรยมรายงานสรปการรกษาและจดใหมคณะแพทยของโรงพยาบาลศรราชรวมเดนทางตดตามไปสงองคหลวงตาทวดปาบานตาด ซงองคหลวงตากเมตตาดวยด จากนนทลกระหมอมฯ ไดเสดจนำาหนาและนำาองคหลวงตากลบขนไปยงหองพกตามเดม โดยใชคณะของราชองครกษของพระองคเองมาอยเวรแทน และกราบเรยนองคหลวงตาวาตอนเชาวนท ๓ มกราคม ๒๕๕๔ สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ จะเสดจมากราบนมสการองคหลวงตา คนนนทางแพทยหารอกบคณะพระอปฏฐากองคหลวงตาทงคนถงการเตรยมการนำาองคหลวงตากลบวดปาบานตาด โดยทลกระหมอมฯ ทรงมพระบญชาใหกองทพอากาศจดเตรยมเครองบนลำาเลยง C130 ถวายใหองคหลวงตากลบวดปาบานตาดในวนพรงนเวลา ๑๐.๐๐ น.

เวลาเทยงคนแพทยเขามากราบเรยนองคหลวงตาวา “พรงนเชาสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถจะเสดจมากราบเยยมองคหลวงตา และพระองคไดมพระกระแสรบสงใหจดเตรยมเครองบนไวสำาหรบสงองคหลวงตาเดนทางกลบในวนพรงน”

คนนองคทานหลบไดด

วนจนทรท ๓ มกราคม ๒๕๕๔ (เชา)

เวลา ๗.๐๐ น. สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ และทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจพระราชดำาเนนเขาเยยมอาการอาพาธองคหลวงตา ณ หอง ๖๐๒ ตง ๘๔ ป ชน ๖ ตะวนตก เปนเวลาประมาณ ๑๐ นาท พรอมกนนสมเดจพระนางเจาฯ ทรงถวายปจจยทำาบญพรอมใบปวารณาจำานวน ๕๐๐,๐๐๐ บาท โดย

81

หอใสผาประเจยดลายไทยสเลอดหมอยางด ทรงรบสงดวยวา ทรงมพระราชประสงคเสดจมาเพอกราบนมสการองคหลวงตา แตทรงเกรงวาจะเปนการรบกวนองคหลวงตาในระหวางอาพาธจงไมขอรบกวนเวลา

เวลา ๘.๐๐ ๙– .๐๐ น. คณะแพทยไดชวยอำานวยความสะดวกในการสงองคหลวงตาขนรถพยาบาลของโรงพยาบาลศรราช โดยใหองคทานนอนบนรถเปลนอนปรบไดและไดถวายใหสาย Oxygen ตลอดทาง ศ.นพ.สชาย และ ศ.นพ.นพนธ ไดเดนทางไปในรถพยาบาลของโรงพยาบาลพรอมดวยบรษพยาบาลของโรงพยาบาลศรราช โดยออกจากโรงพยาบาลศรราช ทบรเวณหนาตก ๘๔ ป

เวลา ๑๐.๐๐ น. ตลอดทางจากลฟตลงมาถงบรเวณโถงของตก ๘๔ ป ประชาชนและลกศษยลกหาขององคหลวงตามากนแนนขนด รอสงองคหลวงตาดวยความเคารพและเปนหวง ศ.นพ.สชาย และศ.นพ.นพนธ ไดรวมเดนทางไปในเครองบนลำาเลยง C130 ทออกจากกองบญชาการ บก.๖ สนามบนดอนเมองพรอมทงพระอปฏฐากและโยมตดตามรวมทงหมดราว ๔๐ คน มงสสนามบนนานาชาตอดรธาน ใชเวลาเดนทาง ๑ ชวโมง ๓๐ นาท

ตลอดเวลาในเครองบน องคหลวงตานอนบนเปลแขวนตอนทายเครอง โดยมทมงานฉกเฉนจากโรงพยาบาลภมพลทำาหนาทขนถายผปวยพรอมอปกรณฉกเฉนครบครน ตลอดการเดนทางไมมปญหาใดๆ ยกเวนองคหลวงตามไอบางเปนครงคราว และตองคอยดดเสมหะเปนชวงๆ

เวลา ๑๑.๑๔ น. เครองบนมาถงกองบน ๒๓ อดรธาน

เวลา ๑๒.๑๐ น. องคหลวงตาไดกลบมาถงวดปาบานตาดและเขาพกกฏทหลวงปลสรางถวาย เปนหองพกกนมานบงตาชวคราว ปดวยเสอนำามน มเตยงปรบไดแบบทใชในโรงพยาบาล เนองจากขณะนนยงอยระหวางการเรงกอสรางหองปลอดเชอภายในกฏองคหลวงตา ซงคาดวาจะแลวเสรจในราววนท ๘ มกราคมน

รวมเวลาทองคทานรกษาทศรราชทงหมด 8 วน โดยทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ จะเสดจมาเยยมทกวนโดยไมเคยขาด ทรงเสดจมาในรถ Wheelchair

82

เนองจากทรงประสบอบตเหตหกลม กระดกตนพระอรขางซายแตกตองผาตดใสหมดและยงไมสามารถเสดจพระดำาเนนดวยพระองคเองได คณะแพทยไดถวายคำาแนะนำาไมใหทรงลงพระนำาหนก แตพระองคกไดเสดจมากราบเยยมทงสอบถามอาการองคหลวงตาดวยความเปนหวงทกวน

กลบ วดปาบานตาด องคหลวงตาพกกฏหลวงปลสรางถวาย

แมองคหลวงตาจะไดรบทกขเวทนาทางขนธ เพราะโรคภยเบยดเบยน จนสขภาพทรดลงเปนลำาดบ แตองคทานยงคงความเดดเดยวอาจหาญ สมบรณดวยสตสมปชญญะ มไดแสดงความออนแอทอแทหรอความพลงเผลอใดๆ ใหปรากฏ หากระยะใดทธาตขนธพอมกำาลงบาง ทานกจะออกจากกฏไปวนรอบศาลาและบรเวณวดเพอโปรดลกศษยลกหาใหไดกราบไหวอยางใกลชด อนเปนเครองแสดงถงความเมตตาอยางเตมเป ยมทใหแกบรรดาศษยอยางไมมประมาณ

แพทยผรกษาองคหลวงตาทานหนงใหความเหนวา ตลอดระยะเวลาของการรกษา องคหลวงตาไมเคยแสดงอาการยอทอตอความเจบปวยเลย ในทางกลบกนองคทานแสดงใหเหนถงความอดทนตอเวทนา ความอาจหาญสมกบเปนครผสงสงของฝายวปสสนากรรมฐาน แมในขณะอาพาธหนกเชนนยงเปยมลนดวยความเมตตาอนหาทเปรยบมไดตอบคคลใกลไกล และตอปวงชนชาวไทยทกหมเหลา นบเปนสงทประทบใจและภาคภมใจแกบรรดาแพทยผถวายการรกษาเปนอยางยง

อาการโดยรวมขององคหลวงตาในชวงเดอนมกราคมไมดขน องคทานหายใจถในบางวน บางวนองคทานพกหลบไดชวงสนๆ ในระหวางนนยงตองใสสายใหออกซเจนในปรมาณตำาๆ อย แตเมอองคทานตน กจะดงสายออกซเจนออกและหายใจเอง ธาตขนธองคทานยงออนแรง เพลย ไอเอาเสมหะออกไดนอย เสมหะตดทคอ ตองชวยดดเสมหะบอยๆ สวนนำาในชองปอดดานซายตองดดออกเปนระยะ และทำาแผลทตรงรอยใสสายระบายนำาเมอแผลซม สวนแผลทเทาแพทยไดรกษาอยางตอ

83

เนอง สำาหรบแนวทางการรกษาพระสงฆและคณะศษยไดประชมหารอกบทางทมแพทยวาเหนควรจะเอาสมนไพรไทยและยาจนเขามาชวยในการรกษาซงทางทมแพทยกไมขดของแตอยางใด และในทสดกสรปวาใหถวายยาจนแทนยาปฏชวนะ

ในระหวางวนท ๓-๓๐ มกราคม ๒๕๕๔ สมเดจพระเจาลกเธอเจาฟาจฬาภรณฯ เสดจพระราชดำาเนนกราบเยยมองคหลวงตาโดยนำาคณะแพทยทเกยวของมาทำาการรกษาทกสปดาห และเมออาการทรดหนกลง พระองคทรงจดแพทยจากโรงพยาบาลศรราชมาดแลอาการตลอด ๒๔ ชม. รวมกบทางโรงพยาบาลศนยอดรธานและโรงพยาบาลศรนครนทร

มการประชมคณะแพทยเมอวนท ๓ มกราคม ๒๕๕๔ ไดผลสรปวา ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ขอรบองคหลวงตาไวในพระอปถมภและขอเปนเจาของไขดวยพระองคเอง ทงนจะไดเสดจมาเยยมและสงแพทยมาดแลองคหลวงตาอยางสมำาเสมอ และหากมการเปลยนแปลงการรกษาใดๆ ไมวาจะเปนการยกเลกหรอเพมตวยาใดๆ ในการถวายการรกษาองคหลวงตาหรอมอาการของโรคเปลยนแปลงไป ขอใหแจงใหพระองคทรงทราบดวยกทกครง

เมอธาตขนธองคหลวงตาถงขนวกฤตโดยเฉพาะในชวงวนท ๒๘ มกราคมถงเชา ๓๐ มกราคม พระองคกทรงแสดงความหวงใยอาการอาพาธอยางมาก ทรงสละภาระหนาททางโลกทมอยเตมมาพกทอดรธานอยางไมมกำาหนดเพอเขาเยยมดแลองคหลวงตาวนละหลายครง ทรงนำาคณะแพทยคอยประคบประคององคหลวงตาจวบจนวาระสดทาย

ในชวงเวลานมเหตการณทนาบนทกและขอธรรมะทเปนประโยชนมาแสดงแตเพยงบางสวนดงน

วนจนทรท ๓ มกราคม ๒๕๕๔ (บาย)

๑๒.๑๐ น. หลวงปล กสลธโร รอรบองคหลวงตาทเพงกลบจากโรงพยาบาลศรราช และเนองจากขณะนหองปลอดเชอทกฏองคหลวงตาภายในวดอยระหวาง

84

การกอสราง หลวงปลจงนมนตองคหลวงตาเขาพกกฏรบรองทหลวงปไดจดเตรยมไวแลว กฏรบรองหลงนเพงสรางเสรจอยขางกฏหลวงปลภายนอกกำาแพงเกา

เวลา ๑๔.๓๐-๑๔.๔๕ น. หลวงปบญม ปรปณโณ หลวงปล กสลธโร หลวงปอนหลา ฐตธมโม เขากราบเยยมตามลำาดบ

อาการโดยรวมกลางคนหลบไดคอนขางด อาจเพราะออนเพลยจากการเดนทางไกล

วนองคารท ๔ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๖.๐๐ น. องคทานถามวา “เราอยไหน” พระกราบเรยนวา “อยวดปาบานตาดครบผม”

เวลา ๑๒.๐๗ น. องคทานพดวา “ฝาทองแทบระเบด”

เวลา ๐๐.๑๐ น. องคทานบอกวา “โอ เฮาเมอยหลายๆ”

เวลา ๐๑.๐๐ น. องคทานพดวา “เมอย เราสบไหว” แลวลกนง อาเจยนครงท ๑๐

เวลา ๐๒.๐๐ น. องคทานบอกวา “จะกลบกฏ” พระไดกราบเรยนวา “เดยวนตสอง นมนตพกทนกอนครบผม” องคทานตอบวา “ไมเอา” ชวงนองคทานยงพกอยกฏนอกกำาแพงเกาขางกฏหลวงปล ยงไมไดกลบกฏเดมขององคทานเพราะการสรางหองปลอดเชอยงไมเสรจ

อาการโดยรวมยงทรงตว นอนไมคอยหลบ ไอและมเสมหะเหนยว

ในวนนทลกระหมอมเจาฟาจฬาภรณฯ ไดมรบสงใหคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลดำาเนนการดแลรกษาองคหลวงตาตอไป โดยใหจดคณะแพทยผเชยวชาญดานตางๆ เดนทางไปดแลองคหลวงตาทวดปาบานตาดอยางตอเนองตามความในพระจดหมายทสงมายงวดปาบานตาดลงวนท ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๔

85

วนท 4 มกราคม 2554

เนองจาก หลวงตามหาบว ญาณสมปนโน ไดมารบการรกษาอาการอาพาธทโรงพยาบาลศรราช ตงแตเมอวนท 27 ธนวาคม 2553 ถงวนท 3 มกราคม 2554 โดยมปญหาหลก 5 ประการ ไดแก

1. ภาวะขาดสารนำาและขาดอาหารเรอรง2. ภาวะปอดอกเสบเฉยบพลน3. ภาวะทางเดนอาการสวนตนอดตน4. แผลอกเสบเรอรงทเทาซายจากหลอดเลอดอดตนและตดเชอ5. การทำางานของหวใจเตนผดจงหวะ

คณะแพทยผเชยวชาญจากคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล ไดใหการดแลรกษาหลวงตาฯ ตามลำาดบความสำาคญและความเรงดวนของปญหาตาง ๆ จนอาการตาง ๆ ดขนชดเจน

และหลวงตาฯ กมสขภาพดขนตามลำาดบ จนเปนทพอใจของคณะสงฆและแพทยทถวายการรกษา

บดน หลวงตาฯ ไดเดนทางกลบไปรกษาตวตอทวดปาบานตาด จงหวดอดรธาน ตงแตวนท 3 มกราคม 2554 เพอใหการรกษาไดดำาเนนการไปอยางตอเนอง และใหไดผลการรกษาทดทสด สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร ไดมพระดำารสสงใหคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล ดำาเนนการดแลรกษาตอไป โดยใหจดคณะแพทยผเชยวชาญดานตางๆ เดนทางไปดแลหลวงตาฯ ทวดปาบานตาดอยางตอเนอง

จงเรยนมายงผเกยวของทงหมดรบดำาเนนการ

86

สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร

วนพธท ๕ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๑๑.๒๕ น. กอนจะอาเจยน องคทานพดวา “เฮาออนลงหลายแลวเด”

เวลา ๑๒.๐๐ น. อาเจยนออกมากทงทางปากและจมกมสเขยวปนดำา องคทานพดวา “หายใจไมทน” พระไดถวายออกซเจน

เวลา ๑๒.๒๕-๑๓.๐๐ น. นงรถกอลฟไปโปรดญาตโยม ดองคทานออนแรงมาก

วนพฤหสบดท ๖ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๙.๓๐ น. องคทานตนขน และจบแขนพระทนงอยขางๆ จงเขาใจทนทวาองคทานหายใจไมออกเพราะมเสมหะตดทลำาคอจงใหบรษพยาบาลพนไอนำารอนละลายเสมหะและดดเสมหะออก

ตงแตเวลา ๐๗.๐๐-๑๔.๒๐ น. ทานนอนหลบเปนเวลานาน แตกลมตาเปนบางครง

เวลา ๑๔.๓๐ น. พระราชวฒาจารย(เจาคณอดร) วดโพธสมภรณ พาหมอจนจากมณฑลกวางโจว ประเทศจน มาตรวจดอาการแลวไปประชมกบคณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราช

เวลา ๒๐.๕๐ น. ปากคอแหง ลนแหง พระใชสำาลชบนำาอนเชดตามฟนพอใหองคทานสามารถกลนนำาลงคอได

กลางคนนอนหลบไดคอนขางด เสมหะมบาง ไอทงกลางวนและกลางคน

87

วนศกรท ๗ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๗.๔๕ น. องคทานหนาวตองหมผาให ๓ ชน พรอมเปาฮทเตอร (Heater) และพดวา “โอ เมอย”

เวลา ๑๐.๒๐ น. พระอาจารยสดใจถวายยาจนจากโรงพยาบาลหวเฉยว บำารงกระเพาะ ลดบวม หมอจนจากโรงพยาบาลหวเฉยวมความเหนวาอาการอาพาธขององคทานคราวนคอนขางวกฤตนาเปนหวงอยางยง

เวลา ๑๕.๔๐ น. องคทานลกนงและพดวา “ไป ไป” ประมาณ ๑๐ นาท กลมตวลงนอน

เวลา ๑๖.๒๐ น. หลวงอนหลา ฐตธมโม วดปาแกวชมพล มากราบเยยม องคทานพดขนวา “กลบกฏ กลบกฏ” ชวงนหองปลอดเชอทกฏองคหลวงตายงไมแลวเสรจ

เวลา ๑๖.๔๐ น. องคทานพดวา “ไป..ไป” พระกราบเรยนวา “ขณะนพกอยทวดปาบานตาดครบผม” ๒-๓ ครง องคทานกยงยนยนบอกวา “ไป..ไป” พระจงมานงรถกอลฟไปสะพานหนาวดและกลบทพก

เวลา ๒๐.๐๐ น. ไอถขนเร อยๆ มเสมหะมาก หายใจไมสะดวก หอบ เหนอย นอนหลบๆ ตนๆ

เวลา ๐๐.๒๕ น. องคทานพดวา “ไป พากนไป กลบกฏ จะเอารถอะไรมารบ”

เวลา ๐๕.๕๕ น. องคทานใชมอบอกใหเอานอนตะแคงซาย อาการไอและเสมหะคอยดขน

อาการโดยรวมนอนไมคอยหลบเกอบทงคนเพราะไอมากจากเวลา ๒๐.๐๐-๒๓.๐๐ น. เวลา ๐๐.๓๐-๐๑.๓๐ น. และเวลา ๐๕.๐๐-๐๕.๕๕ น. ไอมากพรอมเสมหะเหนยว

88

วนเสารท ๘ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๖.๑๕ น. ระยะนอาการอาพาธหนกขนเรอยๆ

เวลา ๑๓.๔๕ น. องคทานลกนง อาการดไมดเลย หนาตาอดโรย ไอพรอมกบมเสมหะมากในลำาคอ

เวลา ๑๓.๕๔ น. นงรถกอลฟไปสะพานปลาหนาวด ไปดกฏหลงเดมทกำาลงเรงทำาหองปลอดเชอ แลวกลบทพก ขณะนงรถกอลฟมอาการมอสน มนำาไหลออกจากปาก นำามกไหลเปนระยะๆ เสมหะมาก นยตตา มนำาคลอๆ

เวลา ๑๖.๓๐ น. องคทานบอกวา “หนาว” มอสน หายใจหอบ มเสมหะตดในลำาคอ อาเจยนเปน นำาสเขยวขมาออกทงทางปากและทางจมก มนำาไหลออกทางปากเปนระยะๆ

เวลา ๑๘.๐๐ น. มไขสงและพบวาเทาขวาทบวมเรมมสคลำาๆ แขนซายทใสสายใหสารนำาบวม

ชวงเวลาประมาณ ๑ ทม องคทานไขขนสง หอบมาก หายใจถประมาณ ๒๔ ครงตอนาท ออกซเจนในเลอดตำาลง ตองใชออกซเจนชวยในปรมาณทสงมากกวาเดม พยายามจดใหองคทานอยในทานง

เวลา ๒๐.๐๐ น. ผลจากฟลมเอกซเรยปอดไมเปนอะไรมาก หมอสนนษฐานวานาจะมการตดเชอทปอดและสายใหสารนำา และไดประชมกนทกฏหลวงปล มพระเถระผใหญและคณะแพทยรวมประชมดวย ไดขอสรปวาคนนใหถวายยาปฏชวนะไปกอนตามสมควรเพอรกษาปอดและเชอทสายใหสารนำา เพราะเหนวาองคหลวงตามการตดเชอในกระแสเลอด และจะปรกษากบคณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชอกครงตอนเชา ซงจะเดนทางมาพรอมกบทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ในวนพรงน

เวลา ๒๑.๐๐ น. อาการหอบนอยลง นอนหลบไดบางแตยงคงมเสมหะมาก มการดดเสมหะเปนระยะๆ

89

เวลา ๐๐.๓๐ น. องคหลวงตาหายใจถมากขน ประมาณ ๒๘-๓๐ ครงตอนาท ออกซเจนในเลอดลดลง ความดนโลหตตกเหลอประมาณ ๙๐/๕๐ มลลเมตรปรอท หวใจเตนประมาณ ๑๔๐ ครงตอนาท องคทานไอเอาเสมหะออกไมไดเพราะออนแรงมาก มอาการหอบมากหนกมากทสด ใบหนาซดเผอดไมมเลอด แตองคทานระลกรด แพทยและบรษพยาบาลพนยาขยายหลอดลมและถวายออกซเจน แตองคทานกยงคงหายใจหอบแยลง ซพจรเตนเรว ความดนเรมตกลงเรอยๆ ครบาอาจารยตางๆ เรมทยอยเขามาเฝาดอาการองคทาน มหลวงปบญม ปรปณโณ หลวงปล กสลธโร หลวงปอนหลา ฐตธมโม หลวงพออนทรถวาย สนตสสโก พระอาจารยเชอร อภเจโต พระอาจารยสดใจ ทนตมโน และครบาอาจารยอกหลายรป

คณะแพทยไดเขากราบเรยนปรกษาหลวงปอนหลา ทานพระอาจารยอนทรถวาย ทานพระอาจารยสดใจวาสมควรหรอไมทจะตองชวยการหายใจดวยวธอนๆ

เชนการใสทอชวยหายใจ เพราะจะทำาใหองคทานไมเหนอยมาก ดดเสมหะไดงาย และชวยใหระบบไหลเวยนโลหตดขน ซงพระเถระทกรปเหนดวยจงบอกใหแพทยเขากราบเรยนขอคำาปรกษาตอหลวงปลอกครงเพอความรอบคอบทสดและมใหขดตอปฏปทาองคหลวงตา เนองจากในเวลานนเปนเหตการณขนวกฤตทสดเทาทมมา

ไมมใครทราบไดวาเหตการณในคนนจะผอนคลายลงหรอหนกยงขน คณะสงฆและแพทยผเกยวของทกทานมความเคารพบชาในปฏปทาองคหลวงตาทเคยสงไวไมใหกระทำาการใดๆ กบรางกายองคทานในวาระสดทาย และเมอแพทยเขากราบเรยนองคหลวงปลวา “หลวงปขานอย ตอนนองคหลวงตาหายใจไมสะดวก อาจจะตองชวยโดยการใสทอชวยหายใจเพอองคทานจะไดไมหอบ และความดนโลหตจะไดดขน

และดดเสมหะงายขน ขานอย”

หลวงปเมตตาตอบวา “สถามหยงดแท อหยงมนด กะเฮดโลดเปนหยง”

ผอำานวยการโรงพยาบาลศนยอดรฯ ไดกราบเรยนองคทานเพอขออนญาตถวายออกซเจนเนองจากอาการยงไมดขน อตราการหายใจหอบ ชพจรเตนเรว เสมหะมาก ความดนตกลงเรอยๆ ในเบองตนแพทยไดเตรยมเครองชวยหายใจมา

90

ไวขางๆ บรษพยาบาลทง ๓ คนคอยชวยอยตลอด แพทยจบเครองมอเตรยมจะใสทอชวยหายใจองคทานและใหพยาบาลปรบหวเตยงลงและคอยๆ ปรบใหองคทานอยในทานอนหงาย ดานนอกมพระลกศษยลกหาเตมไปหมดทกองคอยในความเงยบ

ขณะทแพทยขอโอกาสเชยคางองคทานเพอใหเงยมากขนปรากฏวาองคทานกลนนำาลายหนงครง เมอมองไปทเครองมอนเตอรสญญาณชพ พบวาหวใจองคทานเตนลดลงมาท ๑๑๐-๑๒๐ ครงตอนาท ความดนโลหต ๑๑๐/๖๐ มลลเมตรปรอท

หายใจประมาณ ๒๐-๒๒ ครงตอนาท และออกซเจนในเลอดเพมขนมาประมาณ

๙๗-๙๘ เปอรเซนต หลงจากนนแพทยจงไดตดสนใจไมใสทอชวยหายใจ แตใสเครองไบแพพ (แบบ Bipap อดอากาศเขาปอด) ซงเปนการชวยหายใจอกแบบแทน แตมขอเสยคอเครองดงกลาวเวลาใสจะมลมรวออกมาดานขางแกม และเสยงดงมาก

ทำาใหแพทยตองใชมอสองขางบบไมใหลมรวออกมา

ในขณะทแพทยใสหนากากถวายออกซเจนโดยมเสยงปมอากาศจากเครองเขาปอดดงมาก ปรากฏวาองคทานไดใชมอขวาขนมาจบเบาๆ ทมอของแพทยดวย

แพทยรบรสญญาณนนวาทานยอมรบการถวายออกซเจน แตพระผดแลเหนอาการองคทานสายหนาพรอมกบใชมอปดออกจะไมรบ แตสกพกองคทานกเมตตารบใหผานไป จากนนบรษพยาบาลจงชวยกนจบเครองชวยหายใจเกอบครงชวโมงอาการกเรมดขน การหายใจหอบนอยลง ความดนเรมปรบตวสงขนเรอยๆ

องคทานนอนโดยใชเครองปมอากาศเขาปอดตงแตเวลา ๐๑.๐๐ น. เปนตนไปโดยบรษพยาบาล ๓ คนไดดแลปฏบตอยางทมเทและตงใจ ผลดเปลยนกนจบหนากากออกซเจนทครอบอยตรงปากและจมกใหตลอดคน จนรงเชาของอกวนอาการขององคทานกดขน สำาหรบขาซายและขาขวาขององคทานมการกระตกเปนระยะๆ จนรงสาง ในชวงเวลาวกฤตฝาเทาขององคหลวงตาเยนเฉยบเพราะอากาศในชวงนนอยในฤดหนาวและกำาลงหนาวมากแมมเครองทำาความรอนอยโดยรอบกไมเพยงพอ จะจอเขามากกไมได พระผอยในเหตการณตองใชฝามอสมผสฝาเทาขององคทานใหอบอนอยางตอเนองตลอดคนจนกระทงองคทานรสกตวในตอนเชา

91

วนน เป นวนท องค ท านมอาการอาพาธหน กมากท ส ดน บแต วนท ๑๕ พฤศจกายน ๒๕๕๓ เปนตนมา

วนอาทตยท ๙ มกราคม พทธศกราช ๒๕๕๔

เวลา ๐๗.๒๐ น. ดองคทานผอมโซแตใบหนายงมสแดงเรอ แพทยไดเปลยนการถวายออกซเจน จากเคร อง Bipap เปนแบบธรรมดา องคทานสามารถหายใจไดคอยขางด ไมหอบ

เวลา ๐๘.๓๕ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงประทบรถเขนไปยงกฏชวคราวองคหลวงตา เสดจมาพรอมกบคณะแพทยโรงพยาบาลศรราชจำานวน ๑๑ คน นำาโดย ศ.คลนก นพ.ธรวฒน กลทนนทน (คณบด) ศ.เกยรตคณ นพ.จอมจกร จนทรสกล ศ.เกยรตคณ นพ.สมหวง ดานชยวจตร ศ.นพ.ชยรตน ฉายากล รศ.นพ.สถาพร มานสสถตย รศ.นพ.แจมศกด ไชยคนา อ.นพ.ประเสรฐ สวสดวภาชย

จากนนทรงกราบเรยนองคหลวงตา ขอโอกาสใหแพทยผเชยวชาญแตละดานตรวจรางกาย ทรงถามองคหลวงตาวา ทานพอเปนอยางไรบางคะ“ ” องคทานตอบวา เราเหนอยมาก“ ”

จากนนทรงรบสงใหคณะแพทยตรวจรางกาย เร มจากศ.นพ.นพนธ ซกประวตและอาการโดยทวไปทงหมด พรอมทงถวายการตรวจรางกายโดยทวไปทกระบบตดตามดวย รศ.นพ.สถาพร ไดถวายตรวจดานชองทองและการอดตนของลำาไสเลกสวนตน นอกจากนยงไดประเมนภาวะนำาในชองทอง ตลอดจนตรวจสายยางใสทางสายจมกทมสวนผสมของนำาดออกมา และคะเนปรมาณของสารนำาในกระเพาะอาหาร รศ.นพ.สถาพร ประเมนวามสายนำาในชองทองปรมาณพอสมควรแตไมตองเจาะ สวนภาวะอดตนของลำาไสเลกยงคงเหมอนเดมและตองใสสายยางทางจมกตอไป พรอมทงใหงดอาหารและยาทกชนดทจะถวายทางปาก

92

รศ.นพ.แจมศกด ไดถวายการตรวจรางกายในระบบทางเดนหายใจ พบวาองคหลวงตา มอาการเหนอยหายใจลำาบากเนองจากมนำาคงในโพรงเยอหมปอดขางซาย ซงตรงกนกบภาพเอกซเรยปอดเมอวนกอนหนานทพบวามนำาในโพรงเยอหมปอดราว ๕๐๐-๖๐๐ มล. จงไดขออนญาตองคหลวงตาเจาะเอานำาออกจากปอด ซงกไดรบพระมหากรณาธคณจากทลกระหมอมฯ กราบขอโอกาสจากองคหลวงตา ในการทำาหตถการอนน ซงองคหลวงตาไดเมตตาอนญาตใหทำาดวยด ศ.นพ.นพนธทำาหนาทเปนลกมอ รศ.นพ.แจมศกด ในการเจาะนำาออกจากชองปอด ซงไดนำาสเหลองฟางจำานวน ๕๐๐ มล. ทำาใหองคหลวงตาหายเหนอยอยางชดเจน

จากนน ศ.นพ.จอมจกร ไดทำาแผลทเทาองคหลวงตา ขางซาย โดยม ศ.นพ.สชาย เปนผชวย ใชเวลาทำาแผลนาน ๒๐ นาท ซง ศ.นพ.อมร ไดเฝาสงเกตดแผลอยางใกลชด พบวาแผลไมมลกษณะอกเสบ พนแผลสะอาดดและม Granulation tissue ปรากฎขนทบรเวณพนแผลซงเปนสงทนาพอใจยง อ.นพ.ประเสรฐ สวสดวภาชย ไดขอตรวจสายทใหอาหารทางหลอดเลอดดำาทบรเวณแขนขวาซงพบวา อยในสภาพดและไมมอาการอกเสบ ดงนนจงยงคงสามารถใหสารอาหารและนำาทางหลอดเลอดดำาตอไปได

สดทายกอนกลบทลกระหมอมฯ ไดใหแพทยกราบเรยนองคหลวงตาวาตรวจพบอะไรบาง และไดแกไขอะไรไปบาง การเปลยนแปลงและดำาเนนโรคระหวางทองคหลวงตากลบมาวดปาบานตาดเปนอยางไรบาง และจากนไปจะมแผนการอยางไร

เวลา ๐๙.๓๐ น. หลงจากททลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงรวมประชมกบคณะแพทยจบลง พระองคทรงกราบขออนญาตองคหลวงตาใหแพทยถวายการรกษา ๓ ประการ และองคทานเมตตาอนญาตทง ๓ ประการ ดงน

๑. เจาะนำาออกจากปอด เนองจากปอดดานซายมนำามาก

๒. ใสสายใหสารนำาใหมทแขนขวา เนองจากสายเดมทแขนซายอาจมการตดเชอ

93

๓. ใสสายทางชองจมกผานลงไปกระเพาะอาหารเพอดดนำาในกระเพาะและชวยปองกนการอาเจยน

จากนนทรงขอนมนตพระรปตางๆ ทเปนศษยองคหลวงตามาประชม และทรงอธบายชแจงถงอาการอาพาธขององคหลวงตา การตรวจพบและการแกไขตลอดจนแนวทางการรกษา โดยมหลวงปบญม ทานพระอาจารยอนหลา ทานพระอาจารยอนทรถวาย ทานพระอาจารยสดใจ เปนตน ทรงขอความเมตตาตอคณะสงฆวา ยาจนหรอยาสมนไพรใดๆ ในระยะน ขอใหระงบไวกอน เพราะไปกลบอาการของโรคทำาใหแพทยวนจฉยไดยาก ขอใหใชยาแผนปจจบนแทน และเพอใหการรกษาเปนไปอยางดทสด

เวลา ๑๑.๒๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ถวายปจจยสวนพระองคซงคณะแพทยไดรวบรวมเพมเตมจากผตามเสดจทงขาราชบรพาร ตลอดจนคณะแพทยและพยาบาลทงศรราช ขอนแกนและอดร รวมไดเงนทงสน ๕๐,๐๐๐ บาท ซงทลกระหมอมฯ ไดถวายเปนใบปวารณารวมทงหมดกบองคหลวงตาแลวกราบลาเสดจกลบ

เวลา ๑๒.๐๐ น. ไอเสยงดง หายใจหอบเรวและถ แขนขากระตกถขนเรอยๆ

เวลา ๑๓.๓๐ น. องคทานบอกวา เราเหนอยมาก“ ” และยงคงไออยเรอยๆ

เวลา ๑๔.๕๐ น. หลวงปบญม ปรปณโณ วดปานาคณ เขามากราบเยยม

เวลา ๑๔.๕๕ น. องคทานพดวา “หนาว เหนอย...เหนอยมาก” พรอมกบถอนหายใจ

เวลา ๑๙.๓๐ น. หายใจหอบแรงและเรว ขากระตกสายไปมาบอยๆ ไอแรงเสยงดงถ ๆ มเสมหะเหนยวตดในลำาคอ องคทานพยายามดงเอาสายระบายนำาจากกระเพาะอาหารทจมกออก

94

วนนองคทานกลาวโอวาทสนๆ เปนปรศนาธรรมวา ธรรมะครง“สดทาย”

วนจนทรท ๑๐ มกราคม ๒๕๕๔

ระยะนอาการอาพาธคอนขางนาเปนหวง ทงปอดอกเสบ ตดเชอ นำามากในปอด หอบ ไอมาก และมเสมหะมาก

เวลา ๐๘.๕๕ น. หวหนาศาลศษยหลวงตาพาภรรยาและบตรชายเขามากราบเยยม องคทานพดขนวา หวใจทกคนมาวตกกบหลวงตา พดใหฟงชดๆ หวใจเราจา“ตลอด”

ทานพระอาจารยสดใจในนามตวแทนคณะสงฆไดทำาหนงสอทพเศษ ๐๒/๒๕๕๔ ลงวนท ๑๐ มกราคม ๒๕๕๔ สงมายงกองงานในพระองคฯ เพอทลเกลาฯ ถวายขอบณฑบาตในการถวายยาองคหลวงตา เนอหาในจดหมายสรปวาทางคณะสงฆศษยานศษยองคหลวงตา จำานวน ๖๖ รป จาก ๓๗ วด ไดมาประชมกน ณ วดปาบานตาด เมอวนท ๑๐ มกราคม ๒๕๕๔ มมตขอถวายสมนไพรไทยจากตำารบหลวงปฝน อาจาโร ซงศ.นพ.อวย เกตสงห ไดบนทกไวอกครงหนง โดยอญเชญพระพทธคณประกอบพธการตมยามาถวายองคหลวงตาตงแตวนท ๙ มกราคม ๒๕๕๔ เพยงขนานเดยว ไมใหมยาจนหรอยาไทยอนมาใชซอนอก คณะสงฆและศษยานศษยตางสงเกตเหนตรงกนวา องคหลวงตายอมรบยาเองและไดพจารณาแลวจงตงใจฉนยาขนานน คณะสงฆจงขอบณฑบาตขอความอนเคราะหถวายยาขนานนใหกบองคหลวงตาตอไป

ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงมความกงวลและเปนหวงองคหลวงตาเปนอยางยงเมอไดรบจดหมายดงกลาว ทรงตรสเรยกคณะแพทยทถวายการรกษาเขาพบ โดยมทานคณบดฯ เปนผนำาเขาเฝา ทรงมรบสงวา จะเสดจขนไปกราบองคหลวงตาอกครงในวนท ๑๔-๑๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๔ นอกจากนทลกระหมอมฯ ยง

95

ไดทรงมจดหมายถงคณะสงฆและศษยานศษยองคหลวงตา ลงวนท ๑๓ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๔ ถงแนวทางการดแลรกษาองคหลวงตา

องคหลวงตายายมาพกทหองปลอดเชอ ณ กฏหลงเดม

วนองคารท ๑๑ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๑๑.๑๕ น.มลกศษยขอตดกลองวงจรปดภายในหองปลอดเชอ ซงไดกอสรางและตดตงระบบเสรจแลว องคทานไดพจารณาอยครหนงจงตอบไปวา ไม“เอา เพราะเราไมเคย เรองอนญาตเราไมอนญาต เดยวมนจะเลอะเทอะ”

เวลา ๑๑.๔๕ น. ทานพระอาจารยนอย ปญญาวโธ วดปานานาชาต รฐเวอรจเนย สหรฐอเมรกา เขากราบเยยม องคทานเมตตาปรารภธรรมใหฟงวา พระพทธเจาองคเดยวกน พระธรรมวนยอนเดยวกน ใหเอาจรงเอาจงนะ“ ”

เมอหองปลอดเชอภายในกฎองคหลวงตากอสรางเสรจ องคทานจงเมตตายายกลบเขากฏเมอวนท ๑๑ มกราคม ๒๕๕๔ หองปลอดเชอเปนหองกระจกปรบอณหภมได ควบคมการไหลของอากาศจากดานบน วนในหองและออกทางดานลางของหอง ภายในหองจดใหมพระเวรวาระละ ๕ องคทตองเขาปรนนบตองคทาน มการแบงหนาทความรบผดชอบตามทตกลงกน สวนแพทยเวรกบบรษพยาบาลนนไดรบอนญาตใหนอนระเบยงดานลางของกฏองคหลวงตา เมอมเหตจะตองชวยพระเวรจะกดออดเรยกบรษพยาบาลใหเขาไปชวยกนดแลปรนนบต เชน การวดความดนโลหต วดไข ดดเสมหะ ฟงปอด ตรวจชองทอง เปนตน แพทยกลาววาพระเวรชวยในเรองสำาคญๆ ไดมาก เชน การเกบปสสาวะ การเกบอจจาระ เพราะเปนกจทแพทยพยาบาลไมอาจเขาไปกาวกายได ควรเปนเรองของสงฆททำาถวายองคหลวงตา

วนพธท ๑๒ มกราคม ๒๕๕๔

96

อาการโดยรวมยงไมดขน เมอคนวานองคทานนอนไมหลบเกอบทงคนเพราะวาปสสาวะบอย สำาหรบการถวายการรกษานนมทงแพทยแผนปจจบน แพทยแผนจน และยาสมนไพรไทยของหลวงปล กสลธโร วดภผาแดง

ภายหลงการทำาความสะอาดแผลทหวแมเทาซายและตรวจรางกายประจำาวนสรปวา แผลเร มดขน ตนขนเร อยๆ ผลฟลมเอกซเรยปอดพบวา ปอดอกเสบตดเชอ เสมหะทนำาไปตรวจพบวามเชอโรค มนำาในปอดขางซายคอนขางมาก

องคทานฉนจงหนไมได ตองรบสารอาหาร สารนำา และยาทางเสนเลอดดำาและจมก จะมสายยางเลกๆ (สาย NG) ทแพทยใสสายเขาทางจมกผานหลอดอาหารถงกระเพาะอาหาร เพอระบายนำาเสยออกและปองกนการอาเจยน เนองจากเกดภาวะลำาไสสวนตนอดตนทำาใหอาหารทไดรบไปไมยอย ลำาไสดดซมสารอาหารไดนอย ประกอบกบรางกายผลตนำาดและนำายอยออกมา ทำาใหนำาในกระเพาะอาหารมมากจนยอนขนไปตามหลอดอาหาร แพทยจงตองใสสายยางระบายไว มการพนไอรอนละลายเสมหะเปนระยะๆ และดดเสมหะอยบอยๆ

เวลา ๑๙.๔๐ น. ยงคงมอาการไอและเหนอย และองคท านไดพดขนวา เหนอย เหนอยลงๆ“ ”

เวลา ๒๐.๐๐-๒๔.๐๐ น. คอนขางหลบไดด

เวลา ๐๒.๐๐-๐๓.๐๐ น. องคทานพดขนอยบอยๆ วา โฮ เฮาเหนอยหลาย“ ”

ชวงนไอเปนระยะๆ มเสมหะบาง มปญหาทพบบอยๆ ทตองระวงเปนพเศษคอเสมหะเหนยว ตองคอยดดออกเปนระยะๆ

การถวายการรกษากตองละเอยดรอบคอบ ตองขอโอกาสกราบเรยนอยางมเหตผล ชดเจน กระชบ และทำาดวยความความเคารพจรงๆ ทงยงตองเขาใจในอธยาศยขององคทานไดดพอสมควร เปนทไววางใจได อยางไรกตามบางครงกยงถกด อยางเบากจากอาการทองคทานมองดวยสายตา อยางหนกกคำาพดทนาเกรงขาม แตศษยยอมเขาใจในอธยาศยของอาจารย ซงถอวาเปนสรมงคลทองคทานดก

97

เหมอนองคทานใหพร ศษยกยอมปรบปรงเปลยนแปลงอยาใหเกดขนอก ไมเชนนนกหมดโอกาสทจะเดนเขาไปบรเวณกฏองคทานอกเพราะจะไปขวางธรรมขององคทาน

ยาของหลวงปลเปนสมนไพรตม เปนยาสำาหรบรกษาโรคเนอรายซงหลวงปไดเลาใหลกศษยฟงวา องคหลวงตาไดนมตมานานหลายปแลวและใหหลวงปเขยนสตรยาเอาไว จงไดนำามาใชรกษาองคหลวงตา

หลงจากตมยาเสรจหลวงปจะนำากระบอกใสยาตมเขาไปในหอง หลวงปจะใชเวลาเปนชวโมงในการภาวนาอธษฐานจตดวยความตงใจอยางมาก หลวงปบอกวา ถาใหองคหลวงตาฉนเฉพาะยานรบรองวาหายและตองใหหยดยาตวอนทงหมด

วนพฤหสบดท ๑๓ มกราคม ๒๕๕๔

องคทานนอนพกอยบนเตยงในหองปลอดเชอ ตอนเชาดมอาการไมสบายอยภายใน ดเหนอยแมจะสามารถหลบไดบาง เสมหะมากจนตองคอยดดออกบอยๆ หลงจากดดเสมหะแลวอาการจะดขนและสามารถหลบได

เวลา ๑๒.๔๐ น. หลวงปบญม ปรปณโณ วดปานาคณ มากราบเยยม

เวลา ๑๓.๒๕ น. องคทานถายอจจาระ แลวพระจงทำาความสะอาด พบวาบรเวณกนสองขางเกดแผลกดทบเนองจากนอนนานๆ เมอผวหนงบางมากตองระมดระวงไมใหเสยดสเพราะอาจจะถลอกได

เวลา ๑๕.๓๕ น. หลวงปล กสลธโร วดภผาแดง กบพระอาจารยวนชย วจตโต วดปาภสงโฆ เขากราบเยยม องคทานลกขนนงและถามขนวา คนมาจากไหน เยอะ“แยะ” แลวกนอนพก

เวลา ๑๖.๐๐ น. พระอาจารยวนชยกราบลากลบ

98

อาการโดยรวมขององคทานคอ เหนอย หายใจไมสะดวก ตองพลกใหองคทานนอนตะแคง บางครงมอาการหอบ ไอหางๆ เสมหะมากและเหนยว เครองดดเสมหะดดไมได ตองใชสำาลกวานออกหรอใชคมคบออกดวยความระมดระวง ทำาอยางนไดไมนานเสมหะกเกดขนใหมอก ตองไดดดออกบอยๆ ทำาใหเหนอย ชวงนองคทานไมคอยพด แมพดกฟงยากเพราะไมมเสยง โดยมากถาตองการอะไรกจะใชกรยาทาทางบอก บางครงกลกขนนง นงไดไมนานกเหนอย ตองไดประคององคทานลงนอน ตอนกลางคนกนอนไมคอยหลบเนองจากเสมหะมาก ตองไดดดออกบอยๆ

วนศกรท ๑๔ มกราคม ๒๕๕๔

ชวงเชาอาการองคทานคอนขางด ไมเหนอยมากเหมอนเมอวาน แผลทนวหวแมเทาซายดขนมาก ซงคณะแพทย พยาบาล และผเกยวของไดขวนขวายหายาดมารกษาองคทาน

เวลา ๐๘.๑๐ น. แพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรฯ ตรวจพบวา ปอดขางซายมนำามาก สวนปอดดานขวาบวม

เวลา ๑๔.๐๐ น. องคทานพดขนวา เหนอย“ ..เราเหนอย”

เวลา ๑๕.๕๕ น. มคณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชมาขออนญาตเปลยนสายยางใหสารนำาทแขนดานขวาใหมเนองจากสายเดมเกดการอดตน และพบวามนำาในปอด เสมหะมาก แพทยแนะนำาวาตองพนไอรอนเพอชวยละลายเสมหะและกระตนใหไอแลวดดเสมหะออก ใหทำาทก ๖ ชวโมง แตถาจำาเปนตองดดกทำาไดเลย พยายามใหองคทานนอนหงายและหนนศรษะขนสง บางคร งกสามารถนอนตะแคงได มอาการไอ เหนอยหอบ

วนเสารท ๑๕ มกราคม ๒๕๕๔

99

ตอนเชามการพนไอนำารอนและยาขยายหลอดลม เนองจากองคทานหายใจไมสะดวก หลอดลมตบ หายใจมเสยงดงวดๆ และดดเสมหะออกมาก เสมหะเร มเปลยนเปนสเหลองแสดงวาเรมมการตดเชอทปอด ตาขางซายแดงมาก แพทยบอกวาเกดจากการไอมากทำาใหเสนเลอดฝอยแตก และมอาการเหนอยหอบ

ชวงบายคณะแพทยในทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณจากโรงพยาบาลศรราช ๕ คน และพล.ต.อ.ประชา พรหมนอก ไดกราบเรยนขออนญาตเจาะนำาออกจากปอดดานซาย ซงองคทานกอนญาต ในวนนนคณะแพทยไดถวายการตรวจองคหลวงตา ณ หองปลอดเชอทสรางใหมและเปนหองแยกเปนสดสวน พรอมกนนนพ.แจมศกดไดถวายการเจาะดดสารนำาออกจากเยอหมปอดอก ๖๐๐ มล. พรอมทงใชวธใสสายคาทอระบายไวดวย เพอในอนาคตเวลามสารนำาเพมขนในชองปอด อายรแพทยโรงพยาบาลศนยอดรธานจะไดทำาการดดระบายทก ๒-๓ วน หรอเมอจำาเปนโดยไมทำาใหองคหลวงตาเจบปวดจากการแทงเขมผานบรเวณชายโครงเหมอนทกคราว หลงจากเจาะนำาออกจากปอดแลวการหายใจกดขน

นอกจากนนนพ.ประเสรฐยงไดเปลยนสายยางใหอาหารทางหลอดเลอดดำาทใสสายไวในตำาแหนงหลอดเลอดดำาใกลหวใจอกดวย การเปลยนครงนทำาโดยใชสายใหมแทนสายเสนเดมทมการอดตนบางสวนโดยไมตองผาตดหรอแทงหลอดเลอดตำาแหนงใหม แตใชเทคนคใสสายลวด (Guidewire) เขาในสายยางเสนเดมทตน แลวดงยอนออกมา จากนนใสสายยางเสนใหมแทนโดยองคทานไมตองเจบปวดแตอยางใด กรรมวธนใชเวลาดำาเนนการเกอบหนงชวโมงซงปกตจะทำาแตเฉพาะในหองผาตดทปลอดเชอเทานนเพอปองกนมใหมการตดเชอเขากระแสเลอด แตในกรณองคหลวงตากฏไดรบการปรบใหเปนหองพกทปลอดเชอทไดมาตรฐานแลว แพทยจงสามารถปฏบตการแบบหองผาตดทกประการโดยนำาเครองมอตลอดอปกรณในการดำาเนนการดานนมาจากโรงพยาบาลศรราช รวมถงการปผา ทำาความสะอาดแขน ตลอดจนการปองกนการตดเชอของทมแพทยผดำาเนนการ

100

เวลา ๑๗.๐๐ น. นพ.จอมจกรไดขอโอกาสทำาแผลบรเวณกนกบ สวนแผลทเทาพบวามสภาพดขนอยางมากเปนทนาพอใจ องคหลวงตากไดแสดงความพอใจกบการปฏบตการของทมแพทย

ภาพรวมในวนนนตงแตคำาเปนตนมา องคทานนอนไมหลบเกอบทงคน ไอบาง เสมหะมบาง พยายามดงสายยางทจมกออก พรอมทงมอาการคนบรเวณศรษะและใบหนา

วนอาทตยท ๑๖ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๖.๐๐ น. องคทานพดขนวา หมาก“ ...พล” พระจงไดนำามาถวาย องคทานไดหยบแกนคนเขาปาก ทงมอาการอดโรยจากการไมไดนอนทงคน ฉนหมากแทบไมไดเลย ทงแกนคน พล ใบยาสบ ทคายออกมาเหมอนไมไดเคยวเลย ทองคทานฉนหมากใหเหนนนเหมอนกบพยายามจะแสดงใหลกศษยเหนวาอาการอาพาธไมไดหนกหนาอยางทเปนกงวล

ระหวางทนงฉนหมาก องคทานไดพยายามจะดงสายยางทจมกออก พระจงไดกราบเรยนวา สายนใสไวส ำาหรบดดนำาเสยในกระเพาะอาหาร ถาเอาออกจะทำาใหอาเจยนและแนนทอง องคทานกพยกหนา และไดมองไปทหองซงตดกบหองปลอดเชอพรอมกบถามพระวา นนหองอะไร“ ”

พระจงกราบเรยนวา หองนอนทกฏหลงเกาและกนหองเพมครบ“ ”

เวลา ๐๖.๐๐ น. พระไดเชดตวถวายดวยนำาอน ระหวางนนพระไดนำาผาบงสกลพรอมเชคทมโยมถวาย มาถวายองคทาน โดยมอซายจบผาขาว มอขวาจบกระดาษอานอยนาน แมขณะทอาพาธหนกกยงเมตตาเปดโอกาสใหผคนทอยากทำาบญไดทำาบญตามประสงค จากนนกพดขนวา ลก“ ..เอา...ลก ” หมายถงใหพระทจบเสนดานหลงลกออกไป จากนนพระไดประคองลงนอน องคทานไดพดขนวา เหนอย“แทบตาย” ซงหมายถงวาชวงนนนงนานไมไดเพราะเหนอย

101

เวลา ๐๘.๑๕-๐๘.๔๐ น. แพทยเขามาตรวจปอดและทำาแผลทเทา พบวาปอดขางซายดขน แลวองคทานกพดขนวา เฮาเหนอยหลาย ไป“ ...ไป...ไป”

เวลา ๑๑.๓๐ น. องคทานพดขนวา ลก“ ..เอาลกไมไหวแลว” พระจงประคององคทานลกขนนง มอาการคลายจะอาเจยน พระเลยเอาถง NG ใสทปลายสายประมาณ ๕ นาท มนำาสนำาตาลปนเขยวไหลออกมาตอเนองไดเกอบ ๒๐๐ ซซ

เวลา ๑๓.๔๐ น. หลวงปแบน ธนากโร วดดอยธรรมเจดย จงหวดสกลนคร เขามากราบเยยม แลวกราบเรยนกบองคหลวงตาวา พอกระผมดพอแมฯ แลว ได“พจารณาวา ผทยงใหญไมมใครเอาชนะได แมแตพระพทธเจา คอความแกชรา”

เวลา ๑๔.๓๐ น. หลวงปบญเพง กปปโก วดปาวเวกธรรม จงหวดขอนแกน เขามากราบเยยม องคทานลกขนมาฉนหมากดวย ๑ คำา

เวลา ๑๔.๕๐-๑๕.๑๕ น. องคทานใหเปดประตหองทเคยจำาวดใหองคทานด แลวนงรถกอลฟออกไปหนาวด ทงๆ ทอาการไมคอยด เหนอยหอบ ตาแดง อดโรย และพดกอนออกไปวา ไป“ ...ไป...ไป” ระหวางทนงรถกอลฟนนกใหออกซเจนตลอดเวลา

หลงจากนนกพาองคทานกลบเขาหองปลอดเช อ ขณะนอนพกไดพดวา ไป“ ...ไป...ไป” หลายครง

เวลา ๐๑.๓๐ น. องคทานพยายามจะดงสายยางทจมกออกอยหลายครงและใหเอาลกนง มอาการเหนอย หนาซด มอสน และยงคงจะดงสายยางทจมกออก พระกราบเรยนวา หมอไมใหเอาออกครบผม เอาออกแลวจะอาเจยน“ ”

องคทานจงพดขนวา ใครจะวาอะไรกวาไปเถอะ มนเปนอยน“ ” องคทานพดเสยงสนๆ พรอมกบชมาทคอ นงตวเอยงจะลม มอสน

แลวองคทานกพนมมอขนแลวพดเปนภาษาบาล ๗-๘ คำา แตฟงไมชด แลวกพดขนตอวา เหนอย“ ..เหนอย..นอนเลย”

102

องคทานนอนไมหลบเกอบตลอดคนเปนวนทสอง เรมหลบไดบางตงแตเวลา ๐๓.๓๐-๐๔.๑๓ น. แลวกตนขนมา มเสมหะตลอด ไอเปนระยะๆ

วนจนทรท ๑๗ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๗.๓๐ น. องคทานใหเอารถกอลฟมาเหมอนตองการจะออกไปขางนอก แตอาการไมด เหนอย ไมยอมใหใสออกซเจนทจมก เขาใจวาคงระคายเคอง พระจงเอาไวใกลๆ กบจมกแทน องคทานพยายามดงเอาสายยางทจมกออก และพดขนวา เฮาเหนอยจะตาย“ ”

หลงจากนนแพทยไดเขามาทำาแผลทเทาและเอาสายยางทสอดเขาในจมกออก

เวลา ๐๘.๔๕ น. องคทานนงรถกอลฟรอบศาลาเพอโปรดญาตโยมเปนเวลา ๑๕ นาท พระจงรบพากลบเขาหองปลอดเชอ

เวลา ๑๕.๐๐ น. องคทานนงรถเขนไปตามทางจงกรมบนกฏ แลวลงไปศาลาประมาณ ๑๕ นาท จงกลบเขาหองปลอดเชอ

เวลา ๐๐.๓๐ น. ถอนหายใจ และพดขนวา โฮ“ ...” บอยๆ

เวลา ๐๑.๐๕ น. พดขนวา โฮ“ ..ไมไหวแลว”

พระไดใชไฟฉายสองดในชองปากพบวามเสมหะเหนยวหนด มสเหลองและขาวตดตามเพดานปากและลำาคอ ใชเคร องดดเสมหะกดดไมหมด พระจงคอยๆ ใชคมคบออกอยางระมดระวง

เวลา ๐๔.๑๐ น. องคทานนอนตะแคงจงพอหลบได ไมมเสยงเสมหะอยในลำาคอ ปกตถาเสมหะ ไมเหนยวจนเกนไปกพอสงเกตไดจากเสยงหายใจ แตถามเสมหะมากแลวไมมเสยงจะอนตราย พระจงตองคอยสงเกตอยตลอดเวลา คนนองคทานกนอนไมหลบเกอบทงคน มาหลบไดชวงเวลา ๐๔.๑๕ น.

103

วนองคารท ๑๘ มกราคม ๒๕๕๔

ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงไดรบแจงจากแพทยโรงพยาบาลศนยอดรธานวาองคหลวงตามอาการไขสง หอบเหนอยและซมลง จงมพระดำารสขอใหคณะแพทยจากศรราชจำานวน ๑๐ คน ตามเสดจพระดำาเนนมายงวดปาบานตาดเปนกรณรบดวน (ตามคำาสงคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลท ๑๙๒/๒๕๕๔ ใหเดนทางไปปฏบตราชการในพระองคเปนกรณพเศษ) จากนนรถขบวนเสดจออกจากโรงพยาบาลศรราชในตอนเชามดเวลา ๐๖.๑๕ น. เพอขนเครองบนสวนพระองคทกองบญชาการกองทพอากาศ ๖ สนามบนดอนเมองไปยงจงหวดอดรธาน

เวลา ๐๗.๓๐ น. องคทานลกนงบนเตยง มลกษณะอดโรยมาก เนองจากไมไดนอนเกอบทงคนเปนคนทสาม

เวลา ๑๑.๕๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจมาพรอมกบคณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชทง ๑๐ ทาน เพอกราบนมสการเยยมและถวายการรกษา

นพ.แจมศกดไดตรวจปอดพบวามนำาในปอดเพมขน ตองเจาะนำาออก โดยทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เปนผขอเมตตาอนญาตจากองคทาน และใสสายไวถาวรเพอดดนำาออกจากปอดเพอวาครงตอไปจะไมตองเจาะใหม

นพ.แจมศกดดดนำาออกจากปอดได ๗๒๐ ซซ สนำาตาลปนแดง ซงแสดงวาไมคอยด

ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงกลาวกบคณะสงฆพระมหาเถระในทประชมวา

“ดฉน มากราบเยยมอาการทานพอดวยความหวงใย ทานเคยบอกดฉนวา ใหมทานพออยทใจกพอแลว ดฉนยงเปนปถชน ไมคอยเขาใจนก แตดฉนกมความ

104

ปรารถนาทจะมทานพอ ทมองคทานจรงๆ ณ ทนดวย เพราะทานพอมพระคณแกดฉนมาก คราวทดฉนปวย ตองเขานอนโรงพยาบาล นานเปนเดอน ทานพอมาโปรดเมตตา ใหคำาสงสอนถงโรงพยาบาล ทำาใหดฉนสามารถออกจากโรงพยาบาลได

ดฉนปรารถนาจะตอบแทนพระคณ และแสดงความกตญญกตเวท ดวยความรกและเทดทนอยางสงสดจรงๆ และดฉนขออนญาตมาเยยมอาการทานพอทกวนเสาร-อาทตย เพราะในวนธรรมดากไปดแลพระเจาอยหวฯ ซงกยงคงประชวร ดฉนตองการดแลทง ๒ ทาน ซงมพระคณแกดฉนมาก เพราะพระเจาอยหวฯ กเปนพระบดาทใหกำาเนดรางกาย สวนหลวงตากเปนทานพอผใหกำาเนดดวงใจ ใหแสงสวางแกดฉน ดฉนจะไมรบกวนอะไรมาก เพยงแตกราบเยยม ดฉนรก เคารพ และเทดทนอยางสงสด ตองการใหทานพออยกบเรานานทสดเทาทจะกระทำาได ดฉนจงกราบเรยนขอความกรณาตอพระคณเจาดงกลาวขางตน”

พระอาจารยสดใจ ทนตมโน ไดถวายพระพรวา เหนดวย“ ” จากนนพระองคกเสดจพระราชดำาเนนมาเยยมองคหลวงตาถยงขน

เวลา ๑๒.๔๕ น. ทลกระหมอมหญงจฬาภรณฯ ทรงพระราชทานทรพยสวนพระองคโดยขาราชบรพาร แพทยและพยาบาลรวมสมทบปจจยถวายองคหลวงตา แลวนมสการลากลบ

จากนนนพ.จอมจกรไดเขามาทำาแผลทเทา นพ.อมรเขามานำาเชอทเทาไปตรวจดวย ขณะททำาแผลดองคทานอดโรยและมอาการเหนอย

เวลา ๑๕.๔๕ น. พระอาจารยกนกไดปลงผมถวายองคทานบนเตยง เพราะไมสะดวกในการเคลอนยาย

เวลา ๑๗.๓๐-๑๙.๐๐ น. องคทานถอนหายใจบอยๆ เดยวรอน เดยวหนาว เนอตวเยน

เวลา ๒๒.๐๐ น. ขณะทรางกายแปรปรวนอยนน องคทานไดพนมมอขน สกพกกเอามอลง

105

เวลา ๒๒.๓๐ น. อาการโดยรวมยงไมดขน เหมอนจะอาเจยนอยตลอดเวลา องคทานบอกใหพลกตวนอนตะแคงดานซายอยหลายครง และพดขนวา โทๆๆๆ“ ” ทสดกบอกใหเอาทานลกขนนง มอาการเหนอยหอบจะอาเจยนตลอดเวลา แพทยและบรษพยาบาลไดเขามาตรวจปอดและทอง พบวาทองตงมาก นาจะมนำามาก จงขอโอกาสใสสายยางเขาทางรจมกผานหลอดอาหารถงกระเพาะอาหารเพอระบายนำาออก และพนยาขยายหลอดลม ถวายออกซเจน จากนนอาการกเร มดขน มนำาทไหลออกมาทางปากสเขยวปนเหลอง แพทยและบรษพยาบาลไดพนยาขยายหลอดลมอกครงแลวดดเสมหะ กระทงเวลา ๐๐.๔๐ น. อาการโดยรวมจงเร มดขน และพอนอนหลบไดบาง ตกดกองคทานพยายามใชมอดงเอาสายออกซเจนและสายยางทจมกออก

เมอคนตอนทองคทานอาเจยนออกมามกลนคาวกวาทกครง

วนพธท ๑๙ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๗.๓๐-๐๗.๔๕ น. ชวงนดเหมอนองคทานจะเกดเวทนาในขนธมาก จนถงเวลา ๐๗.๕๐ น. อาการตางๆ จงเร มสงบลง แตกมไอเปนระยะๆ ระหวางทนอนพกไดพดขนวา เหนอย“ ...เหนอย” และพยายามดงสาย NG ออก

เวลา ๑๑.๓๐ น. หลวงปบญม ปรปณโณ วดปานาคณ และหลวงปคณ สเมโธ วดปาภทอง มากราบเยยม

เวลา ๑๒.๔๐ น. หลวงพอกณหา สขกาโม วดทรพยทวธรรมาราม อำาเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา เขามากราบเยยม

เวลา ๑๙.๐๐ น. เปนตนมา องคทานสามารถนอนพกไดบาง

เวลา ๒๓.๔๐ น. องคทานบอกใหประคองลกขนนงและพยายามปดสายออกซเจนออก อาการโดยรวมไมด จงใหองคทานนอนพก

106

เวลา ๐๐.๓๐ น. องคทานบอกใหประคองลกขนนงและใหเอาสายออกซเจนออก มอาการเหนอยหอบ แพทยและบรษพยาบาลจงถวายออกซเจนแบบถง เสรจแลวจงใชมอบอกใหพระเอาลงนอน

เวลา ๐๕.๐๐-๐๕.๓๐ น. ระหวางทองคทานนอนพกอยบนเตยง ไดชมอขนบนฟาแลวบอกวา ไป“ ...ไป”

วนพฤหสบดท ๒๐ มกราคม ๒๕๕๔

เชานแพทยไดเขามาตรวจรางกายและทำาแผลทเทาประจำาวน อาการโดยรวมคอนขางด ไมอดโรย แววตาและสหนาด

เวลา ๐๘.๔๐ น. แพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรฯ ขอโอกาสเอกซเรยปอด จากนนนพ.อมรจากโรงพยาบาลศรราชขออนญาตตรวจรางกาย พบวาทองด ไมแนน สายนำาเกลอด ปอดดานลางขวาฟงเสยงไดชดเจนวามการอกเสบ ผลเอกซเรยปอดพบวาปอดดานขวาสวนลางอกเสบ

เวลา ๑๑.๒๐ น. หลวงปอท ย สรธโร วดเขาใหญเจรญธรรม จงหวดนครราชสมา มากราบเยยม องคทานลมตาดแตไมไดพดอะไร แลวหลบตาตอไปอก

เวลา ๑๓.๐๐ น. หลวงปเผย วรโย วดถำาผาป จงหวดเลย มากราบเยยม

ตงแตเชามาองคทานนอนหลบไดด อาการโดยรวมด

เวลา ๑๔.๓๐ น. องคทานรสกตวตนมลกษณะนยนตาอดโรย เปยกชม มอาการเหมอนคนนอนไมเตมอม แตไมมอาการกระสบกระสาย หายใจไดดกวาวนกอนๆ

วนนแพทยแผนจนทงหมอลมและหมอหมงเขามาขออนญาตและตรวจดอาการซงองคทานกเมตตา

107

เวลา ๑๖.๓๕ น. พระไดประคององคทานใหนงอยบนเตยงมอาการอดโรย นยนตาอดโรย มนำาตาคลอ แขนขาไมมกำาลง วนนทงวนองคทานไมไดพดอะไรเลย

เวลา ๑๙.๑๕ น. พระอาจารยจนทรเรยน คณวโร วดถำาสหาย จงหวดอดรธาน เขามากราบเยยมประมาณ ๑๐ นาท ระหวางทพระอาจารยจนทรเรยนกราบลา ขณะนนองคทานยงนอนหลบอยบนเตยงไดยกมอขนรบไหวดวยเหมอนกบองคทานรบทราบอยตลอดเวลา

เมอพระอาจารยจนทรเรยนออกมาทศาลา ทานไดพดกบลกศษยวา พรงน“หลวงตาจะดขน เฮามวาจาสทธเด”

เวลา ๒๓.๐๕ น. องคทานรสกตวตน หนาตาผองใสด พดอยในลำาคอแตฟงไมชด พระไดขอโอกาสนำาสำาลชบนำาตาลทรายแดงแตะทลนองคทาน ๒ ครง ซงทำาเชนนกเพอทำาใหปากคอไมแหง ใหรางกายสดชนมกำาลง วนนองคทานหลบไดดทงกลางวนและกลางคน อาการโดยรวมดขน

วนศกรท ๒๑ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๖.๒๐ น. องคทานใชมอดงสายออกซเจนออก พระจงลองใหองคทานหายใจเอง ลองดไดประมาณ ๕ ๑๐ นาท คาออกซเจนในเลอดประมาณ ๙๑– % จงไดใสสายออกซเจนถวายใหม องคทานจะพยายามจะดงสายออกซเจนและสาย NG ออกบอยครง เสมหะคอนขางมากตองคอยดดออกเปนระยะๆพรอมไดพนยาขยายหลอดลม

เวลา ๑๐.๑๕ น. พระอาจารยจนทรเรยน คณวโร วดถำาสหาย จงหวดอดรธาน มากราบเยยม และไดลากลบเมอเวลา ๑๐.๒๐ น.

ตงแตเชามาจนถงเวลา ๑๕.๒๐ น. องคทานนอนหลบพกผอนไดดมอาการไอเปนระยะๆ มสหนาผองใส ดวงตาแจมใส

เวลา ๑๖.๑๐ น. องคทานบอกใหเอาผาหมมาหมให

108

เวลา ๑๗.๐๐ น. นอนไมหลบ ดมเวทนาในขนธมาก และพยายามดงสาย NG ออกหลายครง จนเวลา ๒๐.๑๕ น. พระจงไปบอกใหแพทยมาถอดสาย NG ทจมกออก หลงจากนนดองคทานถอนหายใจบอยขน นอนไมหลบ มกพดวา “เหนอย” หายใจไมสะดวกเพราะมเสมหะในคอมาก แพทยจะขอดดเสมหะออกกไมใหดด

แสดงกรยาการจงกรมเปนวาระสดทาย

เวลา ๒๑.๐๐ น. องคหลวงตาซงมทาทางออนเพลยดอดโรย และยงมสายออกซเจนตดอยทจมกทงสองขางใหปรบเตยงขนในทานง แลวชไปทประต ปลายเตยงขององคทานเมอเปดประตทงสองฝง จะสามารถทะลถงกนได องคทานเปลงวาจาเบาๆ วา “ไป....ไป” พดเชนนอย ๒-๓ ครง พระจงไดยกประคององคทานขนรถเขนในเวลาประมาณ ๒๑.๑๐ น. แพทยรบประคบประคองสายนำาเกลอและเขนเสานำาเกลอตามองคทานไปไมหาง พระอกรปคอยถอกระโถนตาม รถเขนเคลอนจากเตยงทองคทานนอนอย ผานประตแรกไปทะลหองททานเคยจำาวดอยและทะลเลยออกไปทางระเบยงดานทศเหนอของกฏ จากนนกเลยวรถเขนไปดานซาย เมอสดทางจงกรมแลวกวนขวา เลยบระเบยงกฏโดยวนขวาตามเขมนาฬกา องคทานใหหยดรถเขนและเคลอนมอขององคทานไปแตะราวจงกรม สกพกองคทานกใหเคลอนรถเขนตอและหยดเอามอแตะราวจงกรมอกครง องคทานใหวนรถเขน เวยนดานขวาอยเชนนถง ๓ รอบ

หลงจากเวยนครบแลวองคทานบอกใหหยด พระจงชวยกนนำาองคทานกลบมานอนพกบนเตยงเชนเดม ตามองนาฬกาทผนงบอกเวลา ๒๑.๒๕ นาท การทองคทานใหเขนรถเวยน ๓ รอบประดจการกระทำาประทกษณเชนสมยพทธกาลเชนนเปนการฝนธาตขนธอยางมากเพราะในเวลานองคทานมสภาพทออนเพลยมากปจจยตางๆ ไมเอออำานวยใหเคลอนไหวไปมาอกแลว หมพระและแพทยทพาทานออกไปตางรบรกนวานนเปน กรยาการจงกรมขององคหลวงตาเปนวาระสดทายแหง“ชวตนกบวช”

109

ขณะนนสหนาเรมขาวซด ปากซด นยนตาอดโรย ดองคทานอดโรย ออนเพลย นงกมหนามนำาไหลออกมาทางปาก ตกดกนอนไมหลบ ชวงนนเสมหะมมาก พระกบบรษพยาบาลพยายามหาวธบรรเทาความอดอดจากเสมหะซงกตองเสยงกบอธยาศยขององคทานทไมตองการใหมสงพะรงพะรง องคทานจงดพระกบบรษพยาบาลหลายครง และเมอพระและบรษพยาบาลขอโอกาสดดและจะพนยาขยายหลอดลม องคทานกโบกมอปฏเสธพรอมกบดงมอพระออกและยงดอก

เวลา ๐๕.๑๕ น. องคทานจงอนญาตใหดดเสมหะ ซงมปรมาณมาก ในสวนอนดเหมอนแขนซายและเทาขวาบวมขน

วนเสารท ๒๒ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๖.๐๐ น. องคทานลกขนนงบนเตยงโดยไมยอมรบออกซเจนมอาการหอบมากขน พระและบรษพยาบาลพยายามขออนญาตใสสายออกซเจนและดดเสมหะ องคทานเอามอปดออก ตงแตเมอวานเปนตนมาเสมหะมมากขน ดดออกสกพกกเกดขนใหม

เวลา ๐๖.๑๐ น. องคทานชมอไปทางซายซงมพระคอยยนสองดทางกระจกนอกหองปลอดเชอ พระจงเอาผามานปดลง จากนนองคทานชมอใหเปดประตหองทเคยจำาวดเดมแลวลมตวลงนอน อาการโดยรวมไมด เหนอยหอบ มอไมมเร ยวแรง พระจงไดขอโอกาสใสสายออกซเจนใหม มไอบางเปนระยะ

เวลา ๐๖.๑๕ น. บรษพยาบาลไดดดเสมหะออกจำานวนมาก องคทานหนไปทางซายบอกบรษพยาบาลวา “ไป....ไป”

เวลา ๐๗.๓๐ น. อาการโดยรวมไมดเลย นยนตาอดโรย ซบผอม สหนาไมสด

เวลา ๐๘.๔๕ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจมาพรอมคณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชม ศ.นพ.จอมจกร ศ.นพ.อมร ศ.นพ.นพนธ ศ.นพ.ชยรตน ฉายากล (อายรแพทยโรคไต) รศ.นพ.สถาพร และ รศ.นพ.แจมศกด เขานมสการกราบเยยม

110

ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ถวายใบปวารณา องคทานนงอานอยคร หนง พระจงประคองนอนลง ดมอาการอดโรย นยนตาอดโรย มเสมหะมาก ทรงกราบขออนญาตถวายการรกษาโดยแพทยผเชยวชาญแตละสาขาซงไดตรวจปอด ทอง สายใหสารนำา และทำาแผลทเทา จากนนกราบขออนญาตใหแพทยถวายเลอดจำานวน ๑ ยนต (๒๖๕ ซซ) และดดระบายสารนำาออกจากชองเยอหมปอดดานซายออกมาปรมาณราว ๕๕๐ มล. ซงองคทานกอนญาต จากนนแพทยไดชะลางแผลทเทาองคหลวงตา

การเอานำาออกจากปอดตามความเหนของแพทย เนองจากผลเลอดมจำานวนเมดโลหตขาวสงขน และมภาวะโลหตจางทอาจทำาใหอาการเหนอยมากกวาเดม

เวลา ๑๐.๐๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจกลบประทบทโรงแรมในตวเมองจงหวดอดรธาน พรงนพระองคจะเสดจมาใหม

เวลา ๑๘.๑๕ น. หลวงปล กสลธโร วดภผาแดง จงหวดอดรธาน เขามากราบเยยม ซงทานจะมาเปนประจำาเกอบทกวน

เวลา ๑๘.๓๐ น. หลวงปอนหลา ฐตธมโม วดปาแกวชมพล จงหวดสกลนคร เขามากราบเยยม อาการโดยรวมขององคทานดไมดเลย ซบผอม อดโรย ออนแรง นยนตาอดโรย เสมหะมาก ไอมาก

ในวนนเปนวนแรกทคณะแพทยไดถวายยาปฏชวนะ เนองจากเอกซเรยปอดพบวามการอกเสบตดเชอของปอดดานขวาลาง

ปอดอกเสบตดเชอ องคทานหลบจนถงเชาวนใหม จะตนกเฉพาะเวลาดดเสมหะ แขนซายและเทาขวายงบวมอย แตเสมหะลดลง

วนอาทตยท ๒๓ มกราคม ๒๕๕๔

111

เวลา ๐๘.๑๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจพระราชดำาเนนกราบนมสการในหองปลอดเชอ ชวงนองคหลวงตานอนหลบอยซงหลบมาตงแตเมอบายวานน

เวลา ๐๘.๑๘ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ นมสการลา

เวลา ๑๙.๐๕ น. ขณะทกำาลงพนยาละลายเสมหะ องคทานลมตาไดเลกนอย นยนตาอดโรย และพยายามเอาสายออกซเจนออกอยหลายครง

เวลา ๑๙.๕๕ น. องคทานหายใจไดชาลง อตราการหายใจ ๙ คร งตอนาท ซงแสดงใหเหนวาหายใจไดไมด ดเหมอนองคทานเรมมทกขเวทนาในธาตขนธมาก และมอาการหนกขน

เวลา ๒๒.๐๐ ๒๓– .๓๐ น. แพทยไดเขามาตรวจและดดนำาออกจากปอด พอชวงเทยงคนมไอถขน มเสมหะดวย

เวลา ๐๐.๔๐ น. องคทานลมตาขน ตาไมออนลาเหมอนเมอวนกอน และสามารถลมตาไดเตมท เรมรสกตวเวลาปวดปสสาวะ

เวลา ๐๒.๔๐ น. เร มมทกขเวทนามากขน แขนขากระตก องคทานทำามอบอกใหประคองลกขน แลวนงหลบตา รางกายกระตก แพทยเขามาตรวจดพบวาทองโตและแขง คาดวานำาในกระเพาะมมาก จงใสสาย NG เขาทางจมก แพทยดดนำาในกระเพาะได ๕๐ ซซ มสเขยวเขม

เวลา ๐๔.๒๘ น. องคทานเรมมอาการดขน ลมตาได มสหนาดขน การหายใจเรมเปนปกต ตอบสนองไดด แลวเรมนอนพกได

วนจนทรท ๒๔ มกราคม ๒๕๕๔

112

เวลา ๐๗.๔๐ น. ขณะทพระเชดตวถวายพบททองบวมและแขง ตนขาซายมลกษณะบวมนำาคอนขางมาก เทาขวายบลงเกอบเปนปกต แขนซายยงบวมอยแตลดลงกวาวนกอนๆ

เวลา ๐๘.๒๐ น. องคทานเรมมองดนนดนไดเกอบเปนปกต

เวลา ๑๖.๐๐ น.อาการโดยรวมดขนกวาเมอวาน ไอนอยลง เสมหะลดลง การหายใจสมำาเสมอ มสหนาและแววตาแจมใส

เวลา ๒๐.๑๐ น.องคทานพยายามดงสาย NG ออก แมจะกราบเรยนอยางไรองคทานกยงดงอย ในทสดพระจงใหบรษพยาบาลเอาออก

เวลา ๒๓.๒๕ น. องคทานมอาการเหนอยหอบมากขน แพทยตรวจดพบวาหลอดลมตบมากเนองจากปอดบวม จงพนยาขยายหลอดลม

เวลาเทยงคนเรมหอบมากขน แพทยไดเปลยนการถวายออกซเจนจากสาย Canular เปน Mask เนองจากอตราการละลายของออกซเจนในเลอดตำา แลวเปลยนจาก Mask เปนเครอง Bipap องคทานพยายามเอามอดงหนากากออก

เวลา ๐๓.๒๕ น. แพทยเปลยนการถวายออกซเจนจากเคร อง Bipap เปนสาย Canular เพราะอาการโดยรวมดขน อตราการหายใจสมำาเสมอปกต

เวลา ๐๕.๐๐ น. องคทานใหพระประคองลกขน ชวงนนพระใหบรษพยาบาลพนยาละลายเสมหะและยาขยายหลอดลม ขณะพนยาดองคทานซมๆ ตาบวม มอาการเหนอยหอบ หายใจไดไมด แลวจงดดเสมหะ จากนนจงประคององคทานลงนอน จนกระทงเวลา ๐๖.๑๐ น. เรมหายใจดขน

วนองคารท ๒๕ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๗.๓๕ น. องคทานนงพกอยบนเตยง มอาการนยนตาอดโรย หายใจมเสยงดงในลำาคอ องคทานบอกพระใหพยงลกขนนง ตอนเชาทเชดตวถวายสงเกต

113

เหนทองบวมแขง ตนขาซายบวมขนมาก เสมหะทดดออกมามสเขยว มนำาไหลออกมาทางปาก

แพทยและบรษพยาบาลไดใสสาย NG ทางจมกใหใหม พอสอดสายเขาไปนำาดจากกระเพาะกไหลออกมามสเขยวแก ๑๕๐ ซซ เมอดดนำาออกแลวมอาการดขน องคทานกบอกใหพยงนอนลงแลวกหลบไป

เวลา ๐๘.๑๕ น. องคทานบอกใหประคองลกขนนง มอาการหอบ นยนตาอดโรย แสดงการรบรนอยลง แพทยไดเขามาตรวจดอาการพบวามนำาในปอดมาก กระเพาะมนำามาก ตองระบายนำาออก ขณะทแพทยและบรษพยาบาลระบายนำาจากปอด ดองคทานออนแรงมาก จากนนกนอนพก แตกไมหลบ มองดนนดนได ระบบการหายใจสมำาเสมอด

เวลา ๑๐.๕๐ น. หลวงปบ ญเพง เขมาภรโต วดถ ำากลองเพล จงหวดหนองบวลำาภ มากราบเยยมประมาณ ๕ นาทแลวกลากลบ

เวลา ๑๔.๐๐ น. หลวงปบญเพง กปปโก วดปาวเวกธรรม จงหวดขอนแกน มากราบเยยม จนถงเวลา ๑๔.๔๐ น. จงลากลบ

เวลา ๑๖.๐๕ น. หลวงปอนหลา ฐตธมโม วดปาแกวชมพล จงหวดสกลนคร มากราบเยยม และลากลบเวลา ๑๖.๓๐ น.

เวลา ๑๖.๑๕ น. พระอาจารยอครเดช(ตน) ถรจตโต วดบญญาวาส จงหวดชลบร มากราบเยยม ซงไดลากลบพรอมกบหลวงปอนหลา

เวลา ๑๘.๑๕ น. องคทานบอกใหพยงลกขนนง และชไปทประต หมายถงใหเปดประตหองทเคยจำาวด ระหวางนนอาการโดยรวมไมดเลย หายใจหอบมาขน ดอดโรย มเสมหะมากทงเปลยนเปนสเหลองซงเขาใจวาเกดจากการตดเชอ

เวลา ๑๘.๒๕ น.หลวงปล กสลธโร วดภผาแดง เขามากราบเยยม และลากลบเมอเวลา ๑๘.๕๐ น.

114

ระหวางนกดดเสมหะออกเปนระยะๆ หายใจไดดขน จากนน ๕-๑๐ นาท เสมหะกเกดขนใหมอกเปนอยอยางนเรอยๆ

เวลา ๒๐.๐๐ น. องคทานบอกใหพยงลกขนนง ดสหนาอดโรย หอบ หนงใตตาบวม พยายามจะพดแตกไมมเสยง แลวพดกบพระซงพอจบความไดวา “ไป..ลก..ไป” จากนนพระจงประคององคทานลงนอน

เวลา ๒๓.๒๐ น. แพทยไดอลตราซาวต พบวานำาในปอดมมากและดดนำาออกจากปอดขางซายได ๒๘๐ ซซ สนำาตาลปนแดง ชวงนนอนหลบไดด

จนกระทงเวลา ๐๓.๓๐ น. ปสสาวะ และดเหมอนองคทานเกดเวทนาในขนธ

เวลา ๐๓.๕๐ น. พระไดประคององคทานลกขนนง ตาบวม ดดเสมหะออกไดมาก จากนนกประคองลงนอน

เวลากลางคนมการถวายยาอนซลนเพอลดระดบนำาตาลในเลอด เนองจากตรวจพบวาระดบนำาตาลในเลอดสง เพราะถาระดบนำาตาลในเลอดมากจะมอาการซม รางกายดดซบอาหารไดนอยและจะทำาใหเชอโรคเจรญเตบโตไดงาย

ปกตคนปวยทไมสามารถชวยเหลอตวเองได โดยเฉพาะคนแกถานอนนานๆ จะเกดแผลกดทบ แพทยไดแนะนำาใหพลกตวผปวยทก ๑-๒ ชวโมง แตเปนเร องลำาบากเพราะโดยปกตองคทานมกนอนตะแคงดานซายแตขณะนตดขดทมสายระโยงระยาง การตะแคงซายจะทำาใหเจบหนาอกซายทแพทยไดเจาะนำาออกจากปอดและมสายระบายนำาคาไว และหากจะพลกหนตะแคงขวากไมไดเนองจากเจบตนแขนทเคยประสบอบตเหตในชวงเปดโครงการชวยชาตใหมๆ แตถาไมพลกตวเลยกจะเกดแผลกดทบซงกลำาบากในการปฏบตกบองคทานในชวงเวลาน

วนพธท ๒๖ มกราคม ๒๕๕๔

เวลา ๐๗.๕๐ น. แพทยแผนจนจากโรงพยาบาลหวเฉยวขออนญาตเอาขงองไฟแปะทฝามอ ฝาเทาและหนาทอง สกพกแพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรฯ กเขามา

115

ทำาแผลทเทา ระหวางนนองคทานบอกใหพยงลกขนนง มอาการอดโรย หนาแดงกำา ลมตาไดเลกนอย

เวลา ๐๙.๓๘ น. พระอาจารยอครเดช ถรจตโต วดบญญาวาส จงหวดชลบร มากราบเยยม จากนนไมนานกลากลบ

แพทยไดตรวจดตนขาซายทบวม แลวบอกวาเรมดขน

เวลา ๑๑.๐๐ น. องคทานปสสาวะออกลำาบาก พระไดประคององคทานลกขนนง ปสสาวะออกมามสเหลองปนแดง

เวลา ๑๒.๐๐ ๑๓– .๐๐ น. องคทานหลบๆ ตนๆ หายใจปกต

เวลา ๑๓.๒๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจมาพรอมกบคณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชเพอกราบเยยมและตรวจรกษา ชวงนดองคทานเหนอยๆ แลวพระกประคองลงนอน คณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชในวนนประกอบดวย นพ.แจมศกดดแลเรองปอด นพ.สถาพรและนพ.สชายดแลเรองทอง นพ.นพนธดแลเรองประสาท นพ.อมรดแลเรองการตดเชอ นพ.ประเสรฐดแลเรองสายใหสารนำา และนพ.จอมจกรดแลแผลทเทา สวนทวดจะมคณะแพทยจากโรงพยาบาลศนยอดรและโรงพยาบาลศรนครนทรคอยดแลเปนประจำาทงกลางวนและกลางคนตลอดมาตงแตเรมอาพาธเกยวกบทอง

ผลการตรวจวนนปรากฏวา เสมหะไมมาก นำาในปอดไมมาก ทองตงแนนกวาเดม สายใหสารนำาเปนปกต แผลทนวเทาด

เวลา ๑๔.๐๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ถวายปจจยจากนนกเสดจกลบ

อาการชวงนไมด ดออนแรง ลมตาแทบไมได

เวลา ๑๔.๔๕ น. พนยาขยายหลอดลมและละลายเสมหะ เนองจากเสมหะเหนยวและมมาก ชองคอมแผลทเกดจากใสสาย NG

116

เวลา ๑๘.๒๐ น. หลวงปล กสลธโร เขามากราบเยยมแลวลากลบเมอเวลา ๑๘.๕๐ น.

เวลา ๒๑.๓๐ น. ขณะทพนยาขยายหลอดลมและละลายเสมหะ ดองคทานเกดทกขทางขนธ เหนอยหอบ ยงเมอดดเสมหะบอยๆ กยงทำาใหเหนอยหนกเขาไปอก ในชวงนมบรษพยาบาลเขามาผลดเปลยนกนทำาหนาทไดอยางดเยยม ซงองคทานกเมตตามาก

ตงแตคำามาจนถงเวลา ๐๑.๐๐ น. เสมหะมากนอนหลบๆ ตนๆ

วนพฤหสบดท ๒๗ มกราคม ๒๕๕๔

ตงแตเวลา๐๖.๑๐ -๐๘.๒๐ น. มเสมหะมากและเหนยว เวลาหายใจมเสยงดง จงดดเสมหะและพนยาละลายเสมหะถวายองคทานหลายครง ชวงนองคทานหลบๆ ตนๆ อาการโดยรวมชวงนมแตทรงกบทรด

เวลา ๑๑.๕๐ น. แพทยดดนำาออกจากปอดได ๕๐๐ ซซ มสแดงจางๆ

เวลา ๑๔.๒๕ น. ชวงนอาการทรดลงมาก หายใจหอบแรงและถขน แพทยจงใชเครอง Bipap แลวมอาการดขน และพอหลบได

เวลา ๑๗.๕๐ น. หลวงพอเมอง พลวฑโฒ วดปามชฌมาวาส จงหวดกาฬสนธ มากราบเยยม จากนนไมนานกลากลบ

เวลา ๑๘.๒๕ น. หลวงปล กสลธโร วดภผาแดง มากราบเยยมเชนเคย

เวลา ๒๓.๑๐ น. แพทยวดอณหภมรางกายพบวามไข สนนษฐานวามการตดเชอเพมขน บรษพยาบาลไดถวายยาลดไขแบบนำาทางสาย NG หายใจหอบถ

ชวงนมเสมหะมาก จงดดออกเปนระยะๆ วดความดนเมอเวลา ๐๕.๕๓ น. ได ๙๗/๓๕ วนนองคทานมการตอบสนองนอยลง มไขสง ความดนตำาลง หายใจหอบ มเสมหะมาก ไดดดนำาออกจากปอดมนำาไหลออกทางสายยางเกอบ ๑ ลตร

117

แพทยสงเกตเหนวาสขภาพขององคหลวงตาอยในสภาพทรดลงเรอย ๆ ตามลำาดบ โดยพละกำาลงรางกายออนเพลยลงเรอย ๆ องคทานยงไมสามารถฉนอาหารไดเอง ยงคงเหนอยเปนพกๆ เพลย พรอมทงมอาการหลบมากและพดนอยลง

ทลกระหมอมฯ ทรงเปนหวงอาการขององคหลวงตาอยางมาก และไดกำาชบแพทยผดแลวา ถาหากมปญหารบดวนอยางไรใหรบรายงานใหพระองคทราบโดยเรวเพอจะไดเสดจมาทนท เพราะชวงวนจนทรถงวนศกร พระองคตองเสดจออกหนวยแพทย พอ.สว.ไปตามจงหวดตาง ๆ ทวประเทศตามหมายกำาหนดการ สวนวนเสารและวนอาทตยพระองคจะเสดจมากราบองคหลวงตาทกสปดาห ซงทลกระหมอมฯ ไดทรงถอปฏบตอยางสมำาเสมอมาตลอดนบตงแตองคหลวงตากลบจากโรงพยาบาลศรราช เมอวนท ๓ มกราคม ๒๕๕๔ เปนตนมา

ระหวางวนท ๒๘-๒๙ มกราคม ๒๕๕๔

ธาตขนธของทานแสดงอาการเดนชดขนเรอยๆ ถงความไมสนททจะครองธาตขนธอกตอไป บรรดาศษยททราบขาวตางเรมตระหนกถงความวปโยคพลดพรากทดวงประทปกำาลงจะดบลง รสกวาเหวหงอยเหงา อางวางในจตใจจนยากทจะบรรยาย ตางทยอยกนมากราบเยยมทานเปนจำานวนมาก ไมขาดระยะ

อาการของทานทรดหนกลงเรอยๆ ปอดมการตดเชอหายใจเหนอยตองใหออกซเจนตลอดเวลา บางวนตองใชเครองชวยหายใจรวมดวยเปนพก ๆ ตองเจาะปอดเพอระบายนำาออกจากเยอหมปอดครงละ 350-650 ซซ

ลำาดบเหตการณในชวง ๒ วนสดทายมดงน

วนศกรท ๒๘ มกราคม ๒๕๕๔

ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงทราบตงแตเมอคนวา องคหลวงตามอาการทรดหนกลง มไขสง ซม และมอาการหอบเหนอย คาดวาเกดจากภาวะปอด

118

อกเสบหรอตดเชอ จงมรบสงใหจดคณะแพทยตามเสดจไปยงวดปาบานตาดในตอนเชา โดยม ศ.นพ.จอมจกร ศ.นพ.สชาย ศ.นพ.นพนธ ศ.นพ.ชยรตน และ รศ.นพ.แจมศกด ตามเสดจในขบวนของเครองบนพระทนงเปนการดวน เมอเครองบนพระทนงถงสนามบนนานาชาตอดรธาน กไดรบรดเดนทางมงตรงมายงวดปาบานตาดทนท

ทวดปาบานตาดเชานมประชาชนมาทำาบญจำานวนมากเนองจากทราบวาองคหลวงตามอาการทรดลงจากสอมวลชนแขนงตางๆ และการสอบถามสงขาวระหวางบรรดาลกศษยลกหาดวยกน ตางตงใจมากราบเยยมและลงรายชอกราบเยยมดวยความหวงใยยง

เวลา ๐๖.๒๐ น. แพทยและบรษพยาบาลชวยกนดดเสมหะ องคทานลมตาด ไมคอยตอบสนอง ไขสงขน อาการโดยรวมนาเปนหวงมาก

เชานอาการขององคทานทรดลงมาก หายใจถขน และตองใชเครองชวยหายใจแบบ Bipap อยเชนเดม ความดนโลหตตำาลง วดได ๙๐/๕๐ มลลเมตรปรอท แพทยไดใหบรษพยาบาลดดเสมหะใหองคทาน เพราะฟงปอดแลวพบวาลมเขาปอดไดไมด

พบวาเสมหะองคทานมปรมาณมาก เหนยว ตองดดบอยๆ เพราะดดแลวกมเสยงเสมหะตดอยทคอ วดระดบออกซเจนในเลอดจากปลายนวองคทานได ๙๕-๙๖

เปอรเซนต วดไขได ๓๗.๘ องศา แพทยไดเอามอจบทมอขวาขององคทาน สงเกตวาองคทานขยบมอขวาเบาๆ พรอมกบยกมอซายจากทองคทานวางไวแนบลำาตว แลวยกขนมาวางไวทหนาอกดวยองคทานเอง

เวลา ๐๖.๕๐ น. หลวงปล กสลธโร วดภผาแดง เขามากราบเยยม และสนทนากบหลวงพออนทรถวาย สนตสสโก ในหองปลอดเชอ จากนนไมนานหลวงปลจงกราบลา

เวลา ๐๗.๑๐ น. หลวงปลสงการมาใหทางคณะแพทยหยดการถวายยาทกอยาง หามทำาอะไรกบองคทาน องคทานใบหนาเรมบวม ความดนกลดลงเรอยๆ

119

เวลา ๐๘.๑๕ น. พระอาจารยวนชย วจตโต เขามากราบเยยม

เมอทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจพระราชดำาเนนมาถง ทรงเสดจโดยประทบมาในรถเขนเขาเยยมในหองปลอดเชอเมอเวลา ๐๙.๒๕ น. ทองคหลวงตาจำาวดอย ดวยความเคารพยง ทรงกราบ ๓ ครงลงบนพระรถเขน พระอาจารยสลานไดกราบเรยนองคหลวงตาวาทลกระหมอมเสดจมากราบเยยมองคหลวงตา องคทานลมตาและหนหนามายงทลกระหมอมฯ แสดงการรบรและมองมาดวยสายตาทเมตตา จากนนคณะแพทยไดถวายการตรวจรางการระบบตางๆ ตามลำาดบ

ขณะนนองคทานนอนอยบนเตยงมการตอบสนองนอยลงอยางมาก มผสงเกตเหนนำาพระเนตรของพระองคเออทงสองพระเนตร พระองคทรงกมกราบองคหลวงตาอยางนอบนอม แพทยไดกราบทลพระองคถงอาการขององคหลวงตา จากนนทรงอานรายงานอาการองคหลวงตาดวยพระองคเอง

เมอประเมนสขภาพโดยทวไปพบวาองคทานมอาการเหนอย มไขรมๆ ซด ออนเพลย มสภาพขาดนำาและอาหาร ชพจรเรว (๑๐๐-๑๑๐ ครงตอนาท) หายใจเรวและตน (๒๘-๓๐ ครงตอนาท) ความดนโลหต ๑๑๐/๕๐ มม.ปรอท อณหภมรางกาย ๓๘.๒ องศาเซลเซยส ขาสองขางลบเพราะกลามเนอฝอลบจากการไมไดใช ทเทาซายมแผลปดดวยผาทำาแผล แตไมมบวมแดงรอนทเปนลกษณะของการอกเสบแตอยางใด การตรวจดบรเวณคอพบวาหลอดเลอดดำาทคอไมโปงและอยในระดบสงเพยง ๑ ซ.ม. ซงบงชวามการขาดสารนำา ประกอบกบการตรวจผวหนงพบวามความตงตวลดลง (Skin turgor) คอมความเหยวยนแบบขาดสารนำา

องคหลวงตาอยในสภาพอดโรยจากภาวะไขและมไอเปนครงคราวในขณะตรวจรางกาย แตเปนไอแหงๆ โดยมเสมหะอยในบรเวณหลอดลมและในคอสวนลกๆ พรอมกบมไอเหนอยหลงไอตดตอกน แพทยจงใหวดความเขมขนของออกซเจนในเลอด โดยใชเครองมอวดจาดปลายนวนางขางซายไดคา Oxygen saturation ๙๘% โดยในขณะนนไดถวายสายยางจากจมกใหออกซเจนในอตราเรว ๒ ลตรตอนาท การตรวจฟงปอดพบวาเคาะทบบรเวณปอดดานซาย (ขางทมนำาในเยอหม

120

ปอด) และฟงไดยนเสยงผดปกตชนด Crepitation ดงทวไป โดยไดยนมากบรเวณปอดดานขวาสวนลาง

สวนการฟงเสยงหวใจพบวาหวใจมการเตนไมสมำาเสมอ และมอตราเรวแตไมมเสยงผดปกตทบรเวณลนหวใจใดๆ การตรวจชองทองพบวา มทองอดและมลมในลำาไสจำานวนมากรวมกบมนำาในชองทองในปรมาณพอสมควร การตรวจคลำาไมพบวามภาวะตบหรอมามโตแตอยางใด ไมมจดกดเจบทบรเวณทอง ฟงเสยงลำาไสทำางานไดยนนานๆครง หนาทองสวนลางไมพบวามการคงคางของนำาปสสาวะแตอยางใด แพทยคลำาตอมนำาเหลองทวรางกายไมพบวาบรเวณใดมขนาดโตทจะคลำาได การตรวจดระบบสมองและกลามเนอ พบวาองคหลวงตารสกตวด ประสาทสมองทง ๑๒ คอยในเกณฑปกต กลามเนอโดยทวไปมลกษณะฝอลบทงแขนและขาเพราะไมไดใชงาน แตขอตอตางๆ ไมมตดขด แพทยไมไดถวายการตรวจกลามเนอแตอยางใด เพราะอาจทำาใหองคหลวงตาตองออกแรงมากและอาจมผลตออาการเหนอยหอบได

นอกจากนแพทยไดประเมนสภาพทางปอดและการหายใจ พบวาองคหลวงตามภาวะนำาในชองปอดดานซายเพมขนรวมกบมภาวะปอดอกเสบดานขวาทเกดขนใหม ทลกระหมอมฯ จงกราบขอโอกาสองคหลวงตาดดเอาสารนำาออกจากชองปอดซกซาย ซงองคหลวงตากเมตตาอนญาต แพทยจงไดดดสารนำาออกมาจากชองปอดซายไดประมาณ ๕๐๐ มล.

สำาหรบสายยางสอดทางจมกทใสลงกระเพาะอาหารนน พบวามนำาดและนำายอยออกมาราว ๑๐๐ มล. โดยใสลงถงหอยไวขางเตยง สำาหรบตำาแหนงทใหอาหารทางหลอดเลอดดำาของแขนขวาทแพทยไดเปลยนเสนใหมไปเมอ ๑ สปดาหกอนหนานนน ยงคงเปนปกตด ไมมการรวซมหรอบวมของหลอดเลอดดำา บรเวณขอศอกทสอดสายใหอาหารทางหลอดเลอดแตอยางใด และไมมลกษณะของการอกเสบหรอจะเปนแหลงของการตดเชอปรากฏใหเหน สวนแผลทเทาซาย แพทยพบวาแผลดขนมากและมเนอแดงเปนจดๆจำานวนมาก (Granulation tissue) และขอบแผลแหงดไมมการตดเชอแตอยางใด

เวลา ๐๙.๕๐ น. แพทยและบรษพยาบาลไดชวยกนดดเสมหะ

121

จากนนคณะสงฆกบคณะแพทยไดหารอแนวทางปฏบตรกษาและตกลงกนในทประชมวา หามเจาะคอองคทานโดยเดดขาด ระหวางนนพระอดมญาณโมล (หลวงปจนทรศร จนททโป) วดโพธสมภรณ และพระอาจารยจนทรเรยน คณวโร วดถำาสหาย เขาเยยมและกราบเยยมตามลำาดบ องคทานยงลมตาดไดแบบอดโรย แมวาอาการชวงนนจะหนกมากอยางไร แตขณะนนสหนาองคทานกลบผองใสสแดงเรอ ตางจากกอนหนานทองคทานมสหนาออกเหลองซด

เวลา ๑๐.๐๕ น. หลวงปอนหลา ฐตธมโม วดปาแกวชมพล มากราบเยยม

แพทยไดใชเคร องชวยหายใจแบบ Bipap ระหวางนมการปรกษาหารอกนระหวางคณะสงฆผใหญ มทลกระหมอมฟาหญงฯ รวมพจารณาอยดวย

เวลา ๑๐.๓๘ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจเขามากราบเยยมองคทานอกครง แพทยไดเขาไปทลถวายรายงานการตรวจรางกาย พระองครบสงวา สกครประชมกบคณะสงฆแลวไมใหใสทอทคอเพอดดเสมหะและใหหยดใชยาปฏชวนะทงหมดเสยกอน (ซงใหยาปฏชวนะมาตงแตวนท ๒๒ มกราคม) ใหรกษาแบบประคองไปกอน ออกซเจนไมใหเอาออก ทลกระหมอมฟาหญงฯ เฝาดอาการองคหลวงตาอยางใกลชดดวยทรงเปนหวงอยางมาก

เวลา ๑๐.๕๓ น. องคทานเรมรสกตว ทลกรหมอมฟาหญงฯ ทรงอาราธนาขอใหองคทานดำารงธาตขนธอยตราบนานเทานาน

เวลา ๑๐,๕๕ น. พระองคเสดจไปพกทพระตำาหนกภายในวด

ภายหลงทลกระหมอมเสดจกลบทประทบ คณะแพทยทงจากโรงพยาบาลศรราช โรงพยาบาลศนยอดรธาน และโรงพยาบาลศรนครนทรขอนแกน ไดรวมกนวเคราะหคาของผลตางๆ ทางหองปฏบตการทไดจากการตรวจเลอด การเพาะเชอตางๆ ตลอดจนการรายงานผลของภาพรงสทรวงอก ซงคณะแพทยมความเหนตรงกนวา องคหลวงตามการตดเชอทปอดดานขวา ซงนาจะเกดจากเชอบกเตร จงลงความเหนกนวา องคหลวงตานาจะตองไดรบยาปฏชวนะชนดทมฤทธคมไดทงบกเตรกรมบวกและกรมลบ สวนยาตานเชอรายงไมตองถวายเพราะอาจมผล

122

แทรกซอนจากยาไดสง ในการตดสนใจรวมกนในครงนไดมการโทรศพทปรกษาหารอกบ ศ.นพ.อมร ลลารศม แพทยผเชยวชาญดานโรคตดเชอจากโรงพยาบาลศรราช และ ศ.พญ.เพลนจนทร เชษฐโชตศกด อายรแพทยโรคตดเชอจากโรงพยาบาลศรนครนทรดวย

อยางไรกตามขอเสนอในการถวายยาปฏชวนะของคณะแพทยทงสามสถาบนไดรบการปฏเสธ เนองจากทางคณะสงฆและศษยานศษยขอถวายยาจนทางหลอดเลอดดำาแทนซงแพทยตำาราจนมขอแมวาหามใชยาทางแผนปจจบนทกชนดเพราะจะทำาใหยาจนเสยประสทธภาพ การรกษาองคหลวงตาในขณะนจงถกกำาหนดใหเปนแบบแพทยทางเลอกไมใชแพทยแผนปจจบน และการถวายยาอยในความรบผดชอบของกลมแพทยทางเลอก

เวลา ๑๒.๒๕ น. หลวงปอนหลา ฐตธมโม วดปาแกวชมพล มากราบเยยม

เวลา ๑๒.๓๕-๑๒.๔๕ น. หมอหมงเขามาแมะตรวจดอาการและบอกวา ไมมยาไหนรกษาองคทานได

เวลา ๑๓.๒๐ น. หลวงปบญม ปรปณโณ วดปานาคณ มากราบเยยม ดนยนตาของหลวงปแดงมนำาตาคลอ

เวลา ๑๓.๓๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจมากราบเยยมอกครง จากนนไมนานกเสดจกลบตำาหนกภายในวด

เวลา ๑๓.๕๕ น. หลวงปล กสลธโร สงพระใหมาบอกผอยภายในหองปลอดเชอวา หามนวด หามสมผสตวองคทาน เพราะขณะนองคทานกำาลงฟอกธาตขนธอย

เวลา ๑๔.๓๐ น. ความดนตวลางลดลงตำาจาก ๔๐ มอเทาเยน

เวลา ๑๔.๔๐ น. หลวงปบญเพง กปปโก มากราบเยยม

เวลา ๑๖.๐๕ น. หลวงปอทย สรธโร และพระอาจารยบญทน ฐตสโล วดเขาเจรญธรรม จงหวดเพชรบรณ มากราบเยยม จากนนไมนานกลากลบ

123

เวลา ๑๖.๑๖ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจมายงหองปลอดเชอ และทรงอาราธนาองคทานใหดำารงธาตขนธ ๑๒๐ ป

เวลา ๑๖.๒๐ น. คณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชไดทำาการตรวจรางกายขององคทาน และรายงานวา มไข บวม ตดเชอในกระแสเลอด ตองใหยาปฏชวนะ และจากการตรวจปอดพบวาออกซเจนเพยงพอ หลงจากตรวจเสมหะทดดไวพบวาเปนหนอง แสดงวาปอดอกเสบซำาและขอระบายนำาออกจากปอด สวนททองมนำามากนยนตายงตอบสนองดอย

เวลา ๑๖.๓๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจกลบตำาหนกภายในวด

นพ.แจมศกดไดดดนำาออกจากปอดได ๒๕๐ ซซ มสแดง

เวลา ๑๗.๐๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจมาประชมรวมกบคณะสงฆผใหญและเวลา ๑๗.๒๐ น. เสดจเขามากราบเยยมองคทาน จากนนไมนานกเสดจกลบไปประทบทโรงแรมในตวเมองอดรฯ เพอรอดอาการขององคหลวงตาอยางใกลชด

เวลา ๑๙.๐๐ น. องคทานมปฏกรยาตอบสนองโดยขยบแขน ขณะทพระกำาลงเชดตว องคทานพยายามลมตา

เวลา ๒๐.๔๐ น. พระอาจารยอนนต อกญจโน วดมาบจนทร จงหวดระยอง เขามากราบเยยม

เวลา ๒๐.๔๕ น. องคทานขยบมอซายสงสญญาณวาปวดปสสาวะ พระจงใหองคทานปสสาวะลงกระโถน

เวลา ๒๒.๓๐ น. ตวรอน มเหงอซมออกมาตามผวหนง

เวลา ๐๐.๑๕ น. หมอลมเขามาแมะตรวจดบอกวาอาการยงไมด

เวลา ๐๐.๒๕ น. องคทานขยบแขนไปมาได

124

เวลา ๐๒.๔๕ น. หมอลมเขามาแมะตรวจดอาการอกครง บอกวาไมด หวใจเตนไมสมำาเสมอ

อาการโดยรวมทรดลงเรอยๆ ตนขาซายยงบวม แขนซายบวมเพมขนเปนวนแรก

คนนนอากาศหนาวมากและเปนเดอนมด แพทยผเฝาไขในคนนสมผสไดถงความเงยบเหงาของบรรยากาศรอบๆ ทงๆ ทรายรอบกฏองคหลวงตามพระหลายรปมาเฝาดอาการขององคหลวงตา แตกลบรสกวาเปนคนทคอนขางวาเหว เสยงกดออดจากพระเวรในหองกไมดงเชนทกคน

วนเสารท ๒๙ มกราคม ๒๕๕๔

วนนตอนเชาตรมฝนโปรยบอยๆ แปลกๆ พระอาจารยอนนต อกญจโน วดมาบจนทร จงหวดระยอง เขามากราบเยยมแตเชา

เวลา ๐๗.๐๐ น. แพทยวดความดนได ๑๐๐/๔๘ วดอณหภมได ๓๘.๒ องศา วดชพจรได ๑๒๐ครง/นาท วดอตราการหายใจได ๒๔ คร ง/นาท พระไดใชผาชบนำาเยนเชดตามรางกายเพอลดไขตามคำาแนะนำาของหมอหมง แขนซายบวมขนทงแขน

ในชวงเชาทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ออกจากโรงแรมเซนทาราแกรนดเพอเดนทางมายงวดปาบานตาดมคณะแพทยตามเสดจมาดวย ทรงใสบาตรพระสงฆพรอมกบขาราชบรพารและประชาชนทวไป จนเวลา ๗.๓๐ น. แลวเสดจมาประทบบรเวณพระตำาหนกในวดหางจากศาลาราว ๕๐-๖๐ เมตร พระองคเสวยพระกระยาหารมอเชาท บรเวณพระตำาหนกชนลาง คณะแพทยพรอมผตามเสดจรบประทานอาหารเชาซงรวมถงขาวกนบาตรทไดจากการฉนในบาตรของพระสงฆดวย

เวลา ๐๘.๔๕ น. บรษพยาบาลเขามาดดเสมหะ และพบวาบรเวณจมกทงสองขางมสมวงคลำาเนองจากใบหนาบวมและถกกดทบดวยหนากากออกซเจนมานาน

125

เวลา ๙.๐๐ น. ทลกระหมอมฯ ไดเขากราบเยยมองคหลวงตาอกครงในตอนเชาวนน พบวาอาการขององคหลวงตาทรดหนกลง กลาวคอ องคทานหลบตาตลอดไมลมตาเลย ไมพด และยงเหนอยหายใจเรว มภาวะไขสง ๓๘.๒๐ ซ. ชพจรเรว ๑๑๐ ครง/นาท ความดนโลหตตำา ๑๑๐/๕๐ มม.ปรอท ศ.นพ.นพนธไดเขาถวายการตรวจรางกายองคหลวงตา พรอมทง รศ.นพ.แจมศกด ซงกยงคงยนยนวา องคหลวงตายงคงมอาการตดเชอในระบบทางเดนหายใจหรอภาวะปอดอกเสบอย ซงขณะนนไมไดรบยาปฏชวนะแบบแผนปจจบนใดๆ ไดรบแตยาจนชนดฉดเขาหลอดเลอดดำา สวนแผลทเทาซายองคหลวงตา ศ.นพ.จอมจกร ไดทำาหนาทถวายการชะลางแผล

เวลา ๐๙.๑๕ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจเขามากราบเยยมในหองปลอดเชอ

คณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชเรยนวาฟลมเอกซเรยปอดดานขวาตดเชอเพมขนมาก

เวลา ๑๐.๐๐ น.เศษ ทลกระหมอมฯ ทลลากลบไปทพระตำาหนก และพระองคไดกราบเรยนองคหลวงตาวาจะเสดจกลบมากราบเยยมองคหลวงตาอกในตอนบายอกครง พรอมทรงกำาชบใหคณะแพทยเฝาดแลองคหลวงตาอยางใกลชด และถาหากอาการองคหลวงตามการเปลยนแปลงใดๆ ใหกราบบงคมทลใหทรงทราบโดยเรว

เวลา ๑๐.๒๐ น. คณะแพทยจากโรงพยาบาลศรราชเรยนวา อาการขององคทานอยในระยะท ๔ ถงวนนกถอวาหนกมาก เมอวานปสสาวะนอยไมถง ๑๐๐ ซซ ไตเร มไมทำางาน หวใจทำางานไมด มโอกาสทองคทานจะหยดหายใจไดทกเมอ ระยะนองคทานหายใจหลายจงหวะ แขนซายบวมถงนว

เวลา ๑๐.๕๕ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เขามากราบเยยม คณะแพทยไดกราบทลถวายรายงานอาการอาพาธ ชวงนความดนเรมตำาลงเรอยๆ

126

เวลา ๑๑.๓๕ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ กราบคำาอาราธนาขอใหองคหลวงตาเมตตาดำารงธาตขนธอยนานเทานาน และจากนนกเสดจกลบตำาหนกภายในวด

เวลา ๑๒.๒๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจเขามากราบเยยมอกครง

เวลา ๑๒.๓๕ น. หลวงพออนทรถวาย สนตสสโก วดปานอยคำานอย นำาคณะสงฆกราบอาราธนาองคทานใหทรงธาตขนธถง ๑๒๐ ป และกลาวคำาขอขมา

เวลา ๑๒.๔๓ น. พระอดมญาณโมล(หลวงปจนทรศร จนททโป) วดโพธสมภรณ มากราบเยยมองคทาน

เวลา ๑๓.๑๐ น. หลวงพอเมอง พลวฑโฒ วดปามชฌมาวาส เขามากราบเยยม ขณะนความดนวดได ๘๑/๓๗

เวลา ๑๓.๓๕ น. หลวงปอนหลา ฐตธมโม วดปาแกวชมพล เขามากราบเยยม

เวลา ๑๓.๔๕ น. หลวงปบญม ปรปณโณ วดปานาคณ เขามากราบเยยม นงอยไมนานกลากลบ

ฝาเทาขององคทานเร มมสมวงคลำา แพทยบอกวา ถาความดนตวบนตำากวา ๗๐ จะทำาใหสมองขาดเลอด

เวลา ๑๔.๐๐ น. เทาองคหลวงตาเยน พระจงแปะแผนความรอนใหองคทาน

ตลอดทงวนคณะแพทยจากทงโรงพยาบาลศรราช โรงพยาบาลศนยอดรธาน และโรงพยาบาลศรนครนทร ไดประชมรวมกนเรองการปรบเปลยนการถวายปรมาณและชนดของสารนำาและอาหารทางสายยางผานเขาทางหลอดเลอดดำา ตลอดจนการวเคราะหผลเลอด การถายภาพรงสปอดเพอตดตามดการเปลยนแปลงของพยาธสภาพของปอดและการประเมนผลการรกษา ซงแพทยทาง

127

เลอกขอใหใชยาจนเขารกษาโดยการฉดเขาหลอดเลอดดำาเพราะอาจถกกบธาตขนธองคทาน

สำาหรบแนวทางการรกษาองคหลวงตาทผานมานน ลวนเปนไปตามเจตนารมณทดของคณะศษยานศษยทกฝาย ในการตดสนใจแตละครงขนอยกบองคหลวงตาเปนสำาคญ ลำาดบถดมากเปนไปตามมตทประชมคณะสงฆทจะพจารณาดวยความรอบคอบทสดจากผเกยวของทกฝายซงจะเปนไปอยางไรนนคำานงถงคำากลาว ขอวตรปฏบต และปฏปทาขององคทาน นำามาพจารณาประกอบกบเหตผลและปจจยตางๆ เพอความเหมาะสมทสดในชวงเวลานน

ภายหลงการถายภาพรงสปอดพบวา ภาวะการอกเสบของปอดซกขวามการขยายของรอยโรคเพมมากขน และสารนำาในชองปอดดานซายพบวามปรมาณเพมขนจากเมอ ๓ วนกอน แทนทจะหายไป ดงนนแพทยจงไดสบสารนำาออกจากปอดดานขางซายอกครง ซงไดสารนำาออกมาปรมาณราว ๖๐๐ มล. ทำาใหอาการเหนอยและหายใจเรวขององคหลวงตาดขน แตกยงคงตองถวายออกซเจนทางสายทจมกในอตราเรว ๓ ลตรตอนาทอยตลอดเวลา จงทำาใหสามารถดำารงคา Oxygen saturation ไดท ๙๘ ๙๙– % แตถาเมอใดทถอดสายออกซเจนออกชวคราว คา Oxygen saturation จะตกลงมาอยทระดบ ๘๙ ๙๐ – % ซงไมเพยงพอสำาหรบรางกายและทำาใหองคหลวงตามอาการเหนอยเพมขน แนวทางของแพทยแผนปจจบนไดประเมนตงแตเมอคราวเขารบการตรวจอยางละเอยดทโรงพยาบาลศรราชแลววา สภาพขององคหลวงตาไมสามารถใหยาเคมบำาบดหรอรกษาโรคมะเรงตบออนใหหายขาดได การรกษาเปนแบบประคบประคอง (Supportive treatment)

ศ.นพ.นพนธไดเฝาดอาการขององคหลวงตามาตลอดวนพบวา อาการตางๆ ขององคหลวงตาทรดหนกลงตามลำาดบ ธาตขนธองคทานเรมมความรสกตวนอยลงไปตามลำาดบ เรมจากไมขยบแขนขาแตยงคงลมตาบาง ตอมาไมลมตาและนอนสงบนงไมเคลอนไหวรางกายเลยตลอดเปนเวลานานๆ นานครงจงจะมอาการไอสก

128

ครง แตจะมอาการไอตดตอกนเพราะมเสมหะตดอยลกๆ ภายในลำาคอ พระอปฏฐากและบรษพยาบาลตางคอยดดเสมหะและปรบขยบเปลยนทาขององคทานโดยการพลกขวาพลกซายและนอนหงายทกๆ ๒-๓ ชวโมงเพอปองกนการเกดแผลกดทบทอาจเกดตามมา

เวลา ๑๕.๐๐ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ ไดเสดจกลบมาเฝาดอาการองคหลวงตาทหองปลอดเชออกครง พรอมกบไดทรงถวายพานขนธ ๕ ประกอบดวยดอกไมและเทยนอยางละ ๕ ค พรอมกลาวคำาอาราธนาขอองคหลวงตาใหดำารงธาตขนธอยตอไป โดยทรงตงนะโม ๓ จบ และทรงกลาวดงน

“ดวยอานภาพแหงพระพทธคณ พระธรรมคณ พระสงฆคณ และดวยบญกศลทงหลายทลกไดบำาเพญมาตงแตอดตชาต จนถงปจจบนชาต ตลอดจนผลบญความดทงหลาย ทลกตงใจศกษาคนควาวจยทางการแพทยเพอชวยเหลอมนษยชาตใหพนจากโรคภยไขเจบ คณความดทลกกอตงโรงพยาบาลตางๆ และพากเพยรออกเยยมเยยนชวยเหลอพนองชาวไทยในสถานทตางๆ ดวยความอตสาหะวรยะและความรกความหวงใย

ขอบญกศลทงปวงของลกและศษยานศษยทงหลายตลอดจนพระภกษเถระทเปนศษยทกองค จงชวยหนนนำาใหทานพอหายจากโรคภยไขเจบโดยเรวพลน ลกกราบอาราธนาทานพอหลวงตามหาบว ญาณสมปนโน โปรดเมตตาดำารงธาตขนธถง ๑๒๐ ป เหมอนเมอครงพทธกาลทพระพทธเจาทรงตรสไว ดวยพระสขภาพพลานามยทแขงแรงสมบรณ เพอเปนมงขวญ เปนสรมงคล เปนรมโพธรมไทรแกประเทศชาต และประชาชนชาวไทยอกนานแสนนานดวยเทอญ”

จากนนทรงกลาว สาธ สาธ สาธ“ ”

บรรดาคณะสงฆตลอดจนคณะแพทยและบรษพยาบาลทอยในหององคหลวงตาตางเปลงวาจาสาธพรอมกน ๓ ครงภายหลงททลกระหมอมฯ ทรงกลาวอาราธนาธาตขนธองคหลวงตาเสรจแลวพระองคทรงประทบเฝาดอาการขององคหลวงตา

129

ดวยความสงบ แตขณะนนองคหลวงตาไมไดตนมาลมตาหรอขยบรางกายแตอยางใด แตผแวดลอมมนใจวาองคหลวงตาสามารถรบรดวยญาณวถแมธาตขนธจะไมมการตอบสนองใดๆ ใหปรากฏเหนกตาม

เวลา ๑๕.๒๘ น. หลวงปบญเพง กปปโก วดปาวเวกธรรม มากราบเยยม

เวลา ๑๖.๕๐ น. หลวงปล กสลธโร วดภผาแดง มากราบเยยม

เวลา ๑๗.๑๕ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจมากราบเยยม และแพทยไดถวายรายงานอาการโดยรวมใหทรงทราบ จากนนพระองคกเสดจกลบตำาหนกภายในวด

เวลา ๑๗.๔๕ น. หลวงปอนหลา ฐตธมโม วดปาแกวชมพล เขามากราบเยยม ไมนานกลากลบ

ชวงบายๆ ถงชวงเยน ความดนโลหตขององคทานลดตำาลงเร อยๆ เหลอ ๘๐-๙๐ / ๕๐-๕๕ มม.ปรอท และชพจรเตนในอตราเรว ๑๒๐-๑๓๐ คร ง/นาท แต Oxygen saturation ยงคงอย ท ร ะด บท ด ค อ ๙๕ -๙๗% โดยการถวาย Oxygen ในอตราเรว ๓ ลตร/นาท แพทยไดถวายเครองชวยการหายใจดวยเครอง Bi–pap (Bilevel positive airway pressure) ใสครอบบรเวณปากและจมกขององคหลวงตามาตงแต ๒ วนกอนหนานแลว เพราะการใหแค Oxygen cannula ทางสายใสทจมกไดคาไมแนนอนและไมมประสทธภาพดเพยงพอ โดยเฉพาะในผปวยทมระดบความรสกตวเชนน

เวลา ๑๘.๕๐ น. ความดนเรมลดลงเรอยๆ ทฝาเทาขวามสมวงคลำา แขนซายบวมเพมขน

เวลา ๑๙.๒๕ น. พระอาจารยจนทรเรยน คณวโร วดถำาสหาย มากราบเยยมและนงพจารณาอยประมาณ ๑๐ นาทจงลากลบ

130

ตงแตเชามาจนถงตอนนองคทานยงไมปสสาวะเลย แพทยบอกวาไตวาย ความดนโลหตขององคทานยงมคาตำา ออกซเจนในเลอดประมาณ ๙๒ เปอรเซนต ยงใชเครองชวยหายใจแบบเดมตงแตเมอคนแลว ผลเอกซเรยปอดพบวามการตดเชอทปอดดานขวามากขน และมนำาทชองปอดดานซายอย ศ.นพ.นพนธ ศ.นพ.ส ชาย และศ.นพ.จอมจกรจากโรงพยาบาลศรราชกมาชวยตรวจรกษาองคหลวงตาดวย ความดนโลหตจะอยประมาณ ๗๐/๔๐ มลลเมตรปรอท หวใจเตนประมาณ ๑๑๐-๑๒๐ ครงตอนาท

ครนเวลาประมาณ ๑๙ น. เศษ ความดนโลหตตำาลงมาอยทประมาณ ๖๐/๓๐

มลลเมตรปรอท หวใจเตนประมาณ ๑๒๐ ครงตอนาท ไมสมำาเสมอ ปสสาวะออกนอยวดไดประมาณ ๑๐ ซซ ดานขางมศษยรอเฝาถวายยาจน

เวลา ๑๙.๔๕ น. ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ เสดจออกจากพระตำาหนกภายในวดเขามากราบเยยมองคหลวงตาในเวลา ๑๙.๕๐ น. โดยนำาแพทยจากโรงพยาบาลศรราชตรวจปอด ตรวจทอง และกระเพาะปสสาวะ แพทยไดกราบทลผลการตรวจใหองคทานทราบวา ปอดดานขวามนำา สวนปอดดานซายทใสสายระบายไวไมม ระบบการหายใจสมำาเสมอ ถาเอานำาออกจาดปอดขณะนจะมผลเสยมากกวาผลด ทลกระหมอมฟาหญงฯ รบสงวา องคทานหายใจไดดกวาตอนบาย จากนนพระองคกเสดจกลบโรงแรม Centara Grand ในตวเมองอดรธาน กอนเสดจกลบทรงกลาวคำาอาราธนาบชาธาตขนธองคหลวงตาอก ๑ ครง มขอความกลาวอาราธนาหมอนตอนกลางวนขอใหองคหลวงตาดำารงธาตขนธตอไป ทลกระหมอมฯ ทรงตรสกบศ.นพ.นพนธเปนการสวนพระองควา

“ขอใหโทรศพทรายงานทกอยางทเปลยนแปลงในองคหลวงตาใหทราบตลอดเวลา แมจะเปนเวลามดคำาหรอดกดนเพยงใดกใหโทรศพทตามเพอใหเสดจมาไดตลอดเวลาเพราะประสงคจะเฝาดแลองคหลวงตาใหดทสด”

คนนน ศ.นพ.นพนธ พรอมทงคณะแพทยจากศรราชม ศ.นพ.จอมจกร ศ.นพ.สชาย ศ.นพ.ชยรตน รศ.นพ.แจมศกด ตางอยเฝาองคหลวงตาตลอดเวลา

131

โดยผลดกนเขาๆ ออกๆ ในหองปลอดเชอเปนระยะๆ จนถงเวลา ๒๔.๐๐ น. จงเขาทพกรอการประสานงานตลอดเวลาจากแพทยเวรซงดแลองคหลวงตาอย

เวลา ๒๐.๐๐ น. ทานพระอาจารยจนทรเรยนเขามากราบเยยมในหองปลอดเชอประมาณ ๑๕ นาท และนงสมาธภาวนาประมาณ 10 นาท จากนนจงเดนทางกลบ ทราบกนชดเจนวาเมอกลบถงวดถำาสหายทานไดเลาใหพระผใหญทวดฟงเปนการสวนตววา ทานปตขนลกขนพองมาก เหนเทวดามาทกชนทกภม นงเตมไปหมดในอากาศจนไมมทจะอย

เวลา ๒๑.๒๕ น. องคทานมลกษณะกลนนำาลาย ขาขวาและขาซายกระตก

เวลา ๒๒.๐๐ น. วดความดนได ๖๗/๓๐

เวลา ๒๑.๓๐ ๒๒– .๐๐ น. หวใจเตนเรว ๑๔๐ ครงตอนาท เปนอย ๓ -๔ ครง

เวลา ๒๒.๒๘ น. ขาขวากระตก ๒ ครง

เวลา ๒๒.๓๑ น. ขาขวาและขาซายกระตก

เวลา ๒๒.๕๕ น. องคทานไอจนไดยนชดเจน และกลนนำาลาย ๒ ครง

เวลา ๒๓.๐๐ น. ระหวางนนองคทานไอและกลนนำาลาย ๒ ครง

เวลา ๒๓.๓๒ น. ขาซายกระตก ๑ ครง

เวลา ๐๑.๑๕ น. ขาขวาและขาซายขยบ ๑ ครง

ตงแตเวลา ๐๑.๓๐ น. เปนตนมาจนถงเวลา ๐๓.๕๓ น.องคทานมความดนตวบนตำากวา ๗๐ แพทยบอกวาสมองจะขาดเลอดและออกซเจนในเลอดกนอยลงๆ

องคหลวงตาดบขนธ..เขาสแดนนพพาน

ในราว ๒.๐๐ น. ศ.นพ.นพนธไดรบโทรศพทแจงมาจาก นพ.สกจ รกษาสข ซงเปนแพทยประจำาบานจากโรงพยาบาลศรราชทอาสามาเขาเวรเฝาองคหลวงตา โดย

132

แจงวาองคหลวงตามอาการทรดหนกลง ความดนโลหตลดลงเหลอ ๗๐/๕๐ มม.ปรอท และชพจรเรว ๑๓๐ ครง/นาท ศ.นพ.นพนธ พรอมศ.นพ.สชาย ศ.นพ.ชยรตน รศ.นพ.แจมศกด รบเดนทางมาถงวดปาบานตาดในเวลา ๐๒.๑๕ น. พบวาความดนโลหตขององคหลวงตาลดลงเหลอเพยง ๖๐/๒๐ มม.ปรอท ชพจร ๑๐๕ ครง/นาท โดยธาตขนธองคทานไมแสดงความรสก ศ.นพ.นพนธจงไดโทรศพทกราบบงคมทลทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ โดยทนท ซงในอก ๑๐ นาทถดมา ทลกระหมอมฯ พรอมทงคณะผตดตามเสดจทงหมด รวมทง ศ.นพ.จอมจกร กไดมาถงวดปาบานตาด

ระหวางนในบางชวงความดนโลหตขององคทานตำามากวดไดประมาณ ๔๐/๒๐

มลลเมตรปรอท และเมอวดซำาประมาณ ๓ ครงยงตำาอยเชนเดม ออกซเจนในเลอดตำาลงเหลอ ๘๔ เปอรเซนต

เวลา ๒.๓๐ น. องคทานเรมแสดงอาการลาขนธลาวฏวนครงสดทาย ธาตขนธเรมปรากฏชดถงการทำางานของระบบตางๆ ทสำาคญของรางกายใกลจะยตลง เรมมอาการตอบสนองนอยลงเรอย ๆ และมอาการเหนอยหอบเปนพกๆ ความดนโลหตขององคทานยงตำามาก วดไดประมาณ ๕๐/๒๐ มลลเมตรปรอท มบางชวงลดลงเหลอ

๔๐/๑๕ มลลเมตรปรอท ออกซเจนตำาบางชวงวดไดประมาณ ๘๐ เปอรเซนต

ศษยานศษยทกคนระลกรและคอยเตอนตนวาจะไมแตะตองสมผสกบองคทานแตอยางใดตามคำาสงทองคทานเคยบอกไวลวงหนา

ความดนโลหตขององคทานในชวงนเรมเปลยนไปมา หวใจเตนเรวและคอยๆ ชาลง ความดนเลอดและความเขมขนของออกซเจนในเลอดลดลง ทกสายตาตางจดจองมองเครองมอนเตอรเพอดสญญาณชพอยตลอดเวลา หวงใหการแสดงคาตางๆ ในเครองดขนกลบคนเปนปกตโดยเรว วนาทใดทเครองแสดงคาตวเลขเปลยนแปลงไมคงทเขาขนวกฤต หวใจกจะกวดแกวงไปตาม หายใจไมทวทองไมอยากพบอยากเหนไมอยากใหถงชวงเวลาแหงความพลดพรากจากพอแมครอาจารยผเปนเนอนาบญอนประเสรฐ จะหาครบาอาจารยทมขอวตรปฏบตทเครงครดปฏปทาทเขมแขง มเทศนาคำา

133

สอนทเขมงวดแมนยำากระจางแจง ไขปญหาขอของใจไดกวางขวางทกแงมมดวยอบายคำาสอนทฉลาดแหลมคม หากทานละขนธลาจากแลวจะหาพอแมครอาจารยทเพยบพรอมเชนนไดอกทไหน..

อตราการเตนหวใจขององคทานเรมชาลงเหลอประมาณ ๘๐ ครงตอนาท บางครงเหลอประมาณ ๙๐ ครงตอนาท เมอสงเกตดการหายใจขององคทาน พบวาองคทานจะหายใจไมสมำาเสมอ แมมเครองชวยหายใจใสอยกตาม มหยดหายใจเปนบางครง หายใจเบา บรรดาครบาอาจารยและศษยานศษยทไดรบทราบขาวไดรบทยอยกนมาทกฏของทานกอนหนานและนงอยดวยความสงบ ทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ กทรงเสดจมาถงในชวงเวลาใกลเคยงกน พระองคทรงนงประทบบนรถเขนอยดานขวาของเตยงองคหลวงตา ดพระองคทรงเศราไมนอยไปกวาคนอนภายในหองนน

บรรยากาศในหองปลอดเชอทกฎองคหลวงตาขณะนจงเตมไปดวยคณะภกษสงฆราว ๓๐ รป นงอยโดยรอบเตยงองคหลวงตา ฝายฆราวาสนอกจากทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ แลว ยงมคณะแพทยจาก ๓ โรงพยาบาล ไดแก โรงพยาบาลศรราช โรงพยาบาลศนยอดร และโรงพยาบาลศรนครนทร ขอนแกน นอกจากนยงมแพทยทางเลอกทฉดถวายยาจน และลกศษยฆราวาสจำานวนหนงทใกลชดคนเคยกบองคหลวงตาอกดวย ในขณะนนตางจองมองมายงเครอง Monitoring ซงเปนเครองบอกคาความดนโลหต ชพจรและการหายใจขององคหลวงตา ทวางไวขางเตยงดานซายมอขององคหลวงตาตลอดเวลา เพราะเปนเพยงสงเดยวทพวกเราจะสามารถเฝาตดตามดการเปลยนแปลงดานสญญาณชพขององคหลวงตาได

พระทกรปอยในความเงยบสงด มผสงเกตวาหลายรปนยนตาแดง บางรปนำาตาคลอเบา มจำานวนมากตางเฝาจองมองผานทางหองกระจกเขามาแลดใบหนาเศราสลดยงนก บรเวณโดยรอบกฏเตมไปดวยพระ รอบนอกออกไปหนาแนนไปดวยประชาชนจนไมมพนทวาง แมอยอยางเบยดเสยดยดเยยดแออดชวนใหหงดหงดแตทกคนตางพากนนงอยดวยความสงบเงยบบงบอกถงความเคารพรกเทดทนบชา

134

อยางสดหวใจทมตอองคหลวงตา ทกสายตาตางจดจองไปยงบรเวณทองคทานนอนอยแมจะเหนหรอไมกไมถอเปนอารมณ บดนองคทานกำาลงนอนนงในทานอนหงาย ลมหายใจคอยออนลงเปนลำาดบ ชพจรและความดนโลหตลดลงไปเรอยๆ องคทานนอนสงบนง อวยวะทกสวนมไดแสดงความผดปกตใดๆ อากาศขางนอกหนาวมาก

แตขางในหวใจทกดวงขณะนน คงเหนบหนาวและเจบปวดมากยงกวา

เวลา ๐๒.๔๙ น. คณะแพทยตรวจพบวาสมองหยดทำางาน

เวลา ๓.๐๐ น. ความดนโลหตขององคหลวงตาลดลงเรอย ๆ จากคาความดนตวบน ๖๐ มม.ปรอท เปน ๕๐ มม.ปรอท ซงเครองมอแสดงแตคาความดนโลหตตวบนเทานน และเครองมอไมสามารถอานคาความดนโลหตตวลางได ตอมาคาความดนโลหตตวบนลดลงอกเรอย ๆ จนเหลอ ๔๐ มม.ปรอท

เวลา ๐๓.๑๕ น. องคทานมลกษณะกลนนำาลายอย ๑ ครง

เวลา ๓.๒๐ น. คาชพจรแสดงการเตนของหวใจเทากบ ๗๐ ครงตอนาท ศ.นพ.นพนธจงไดรบรดเขาไปถวายการตรวจองคหลวงตาอยางทนท โดยการคลานไปดานขวามอของเตยงองคหลวงตา ขณะนนทลกระหมอมฯ ทรงเขนรถพระทนงถอยออกมา

ศ.นพ.นพนธไดกราบขอโอกาสใชไฟฉายสองตรวจรมานตาขององคหลวงตาทงสองขาง พบวารมานตาขยายโตขนทงสองขางโดยมขนาดเสนผาศนยกลางราว ๕ มม. และไมมปฏกรยาตอบสนองตอแสงแตอยางใด ซงปกตตองตรวจโดยการพลกศรษะหนไปมา (Oculocephalic reflex) แตการทดสอบอนนตองรบกวนองคหลวงตา โดยการหนศรษะขององคหลวงตาอยางเรวไปทงดานซายและดานขวาตลอดจนการกมและเงยศรษะ เพอทดสอบการทำางานของกอนสมองวา ยงคงเปนปกตหรอไม ซงในกรณขององคหลวงตาจะใหผลทดสอบทบงวากานสมองหยดทำางานแลวแนนอน เพราะขณะทตรวจดขนาดรมานตาองคหลวงตา กพบวารมานตาขยายเตมและไมตอบสนองตอแสงแตอยางใด จากนนศ.นพ.นพนธไดกราบขอ

135

โอกาสตรวจระบบประสาทโดยการทดสอบปฏกรยาทฝาเทาดานขวา โดยใชดานปลายของไมเคาะรเฟลกซทดสอบระบบประสาท พบวาไมมการตอบสนองใดๆ ของกลามเนอเทาและกลามเนออนๆ ทวรางกาย

สวนทางดานเทาซาย ศ.นพ.นพนธไมไดทำาการทดสอบเนองจากมผาพนแผลปดเทาซายอยประกอบกบนวหวแมเทาซายขององคหลวงตากไดรบการผาตดไปนานแลว จงไมสามารถแปลผลการทดสอบทเรยกวา Plantar reflex หรอปฏกรยาตอบสนองของฝาเทาได จากนนศ.นพ.นพนธไดใชเครองฟง (Stethoscope) ฟงเสยงหวใจขององคหลวงตา และการหายใจขององคหลวงตากพบวายงคงทำางานไดอย จงไดกราบบงคมทลกระหมอมฟาหญงจฬาภรณฯ วา ขณะนรมานตาขององคหลวงตาขยายโตและไมตอบสนองตอแสงไฟทสองโดยตรง แสดงวากานสมองไมทำางาน และองคหลวงตาไมมปฏกรยาตอบสนองตอการกระตนของกลามเนอใดๆ จากการทดสอบรเฟลกซทฝาเทา ซงเปนภาวะทเขากนไดกบภาวะสมองตาย (Brain death) ทางการแพทย แตระบบหวใจและการหายใจยงคงทำางานไดอย เมอเสรจสนการตรวจศ.นพ.นพนธจงกราบองคหลวงตา

เวลา ๐๓.๓๐ น. ผแวดลอมรายรอบเตยงนอนขององคทาน สายตาตางกจดจองทองคทานและเครองแสดงสญญาณชพแบบตาไมกระพรบ บางทานนงนงภาวนาภายในใจดวยคำาบรกรรมพทโธ พทโธ.. พรอมกบกำาหนดลมหายใจขยบเขาออกตามลมหายใจขององคทาน บางทานพจารณาวากจการงานทางธรรมขององคหลวงตาไดจบสนสมบรณแลวองคทานทกขเพยงขนธแตจตบรสทธหลดพนเลศโลกนานแลว แตตวของเรายงมทกขทงกายทงใจ ยงจะมวประมาทเพลดเพลนใชเวลาใหผานไปกบภาระหนาททางโลกใดๆ อกเลา

ขณะทหวใจขององคหลวงตาเตนชาลง บรรยากาศในหองกยงเงยบสงดประหนงไมมใครอยในหองนนเลย พระไดเปดผามานออกเพอใหญาตโยมมโอกาสมองเหนจากขางนอก เวลาผานไปแตละวนาทดมคามาก ขณะนเครองจอ Monitoring แสดงสญญาณชพขององคหลวงตาขณะนนแสดงเพยงชพจรเทานน

136

โดยแสดงตวเลขทบงบอกถงอตราการเตนของหวใจองคหลวงตาทคอยๆ ลดตำาลงเรอยๆ จาก ๗๐ ครงตอนาท เหลอ ๖๐ และ ๕๐ ครงตอนาท ตามลำาดบ

เวลา ๐๓.๔๐ น. ความดนโลหตลดลงตำา ๓๕/๑๗ มลลเมตรปรอท ชพจร ๕๕ ครง/นาท หายใจ ๑๖ ครง/นาท ระดบออกซเจนในเลอดมคาเทากบ ๐

เวลา ๐๓.๕๐ น. ความดนโลหต ๓๙/๑๕ มลลเมตรปรอท ชพจร ๖๓ ครง/นาท หายใจ ๑๖ ครง/นาท ระดบออกซเจนในเลอดมคาเทากบ ๐

ตอมาสญญาณชพบงอตราการเตนของชพจรองคหลวงตามความแปรปรวนและมคาลดลงเรอยๆ ตามลำาดบ โดยลดลงเหลอเทากบ ๓๕ ครงตอนาท อก ๑ นาทถดมาชพจรกลบสงขนมาเปน ๕๙ ครงตอนาท จากนนคาชพจรกลดลงเหลอ ๓๒ ครงตอนาท และกลบมาเพมเปน ๕๓ ครงตอนาท

จนกระทงเวลา ๓.๕๓ น. โดยทไมคาดฝนหวใจขององคหลวงตาในขณะเตนอยทคาชพจร ๕๖ ครงตอนาท จากนนสญญาณการเตนหวใจขององคทานกกลบดดเปนเสนตรงเหลอ ๐ ครงตอนาท คอหวใจหยดเตนในทนท สายตาทกคหยดนงและหนมาดทนาฬกาทแขวนไวทตำาแหนงผนงหองดานปลายเตยงขององคหลวงตาทบงบอกเวลา ๓.๕๓ น. นนเปนครงสดทายของสญญาณชพทวดไดจากเครอง คณะศษยผมประสบการณทางการแพทยกลาวขานกนวา ภาวะเชนนเปนไปสมดงคำาทองคทานเคยปรารภเสมอวา เมอถงเวลา“ ตายแลวดดผงเลย”

ศ.นพ.นพนธรบรดคลานเขาไปขางเตยงขององคหลวงตาและใชเครองฟง (Stethoscope) จอฟงทบรเวณหวใจขององคหลวงตา พบวาไมไดยนการเตนของหวใจเลย แตยงสามารถฟงไดยนเสยงเครอง Bi-pap ททำางานอยอนบงวาการหายใจยงคงมอย ศ.นพ.นพนธขยบ Stethoscope ยายตำาแหนงเพอฟงเสยงหวใจในตำาแหนงตาง ๆ ของหวใจอก ๓ ตำาแหนง กยงไมไดยนเสยงการเตนของหวใจ แตยงคงไดยนเสยงการหายใจอย ศ.นพ.นพนธรอจนเสยงการหายใจหยดนงอยางแนชดตอน ๓.๕๕ น. จงคลานออกมากราบบงคมทล

137

ทลกระหมอมฯ วาหวใจองคหลวงตาหยดเตนเวลา ๓.๕๓ น. แตการหายใจหยดเมอเวลา ๓.๕๕ น. ทลกระหมอมฯ จงทรงบอกใหถอเอาเวลาหวใจหยดเตนคอ ๓.๕๓ น. เปนเวลาแหงการละสงขารขององคหลวงตา ขณะนนทกสงทกอยางหยดนงอยในความสงบโดยไมมเสยงใดๆ ทงสน เปนการรบรการจากไปขององคหลวงตาผเปนพอแมครอาจารยทควรแกการเคารพกราบไหวบชาของคณะศษยานศษยทงหลาย อยางไมมวนหวนคนกลบมาอกตลอดกาล

เวลา ๐๔.๐๐ น. ในชวงเวลาเดยวกนน ทานเจาคณอดมญาณโมล (หลวงปจนทรศร จนททโป) เพงตนขนจากการพกจำาวดหลบไป ปรากฏเปนความฝนจำาไดชดเจนวา หลวงตามหาบวแวะมาหาแลวกราบ ๓ ครง จากนนกพดวา เจาคณๆ ผม“มาลานะ”

เจาคณหลวงปจงถามองคหลวงตาในฝนวา จะลาไปไหน“ ”

องคหลวงตาบอกวา ไปทไมเกดอก“ เพราะชาตสดทายของผม ใหเจาคณอยตอไปใหลกหลานไดกราบไหว ” แลวองคหลวงตากหายไป

ในขณะนนเปนเวลาประมาณต ๔ นาฬกา เจาคณหลวงปกตนขนและจำาความฝนไดชดเจน เจาคณหลวงปยงนกในเวลานนดวยวา หลวงตามหาบว คงไมไดอย“กบเราแลว”

องคหลวงตาไดละขนธลาโลกเขาสอนปาทเสสนพพานดวยอาการอนสงบ สมเปนจอมปราชญแหงวงกรรมฐานอาจหาญเหนอเวทนา องคทานยอมใหแพทยรกษามใชเพอความสะดวกสบาย มใชเพอใหหายอาพาธ แตเพอประคบประคองจตใจความหวงใยและความกตญญรคณของศษยานศษยทกหมเหลาอยางทวถงเปนธรรม เสมอภาคทกชาตชนวรรณะ องคทานยอมรบในศาสตรและนำาใจของแพทยทงแผนตะวนตกและตะวนออก ไมเคยดถกเหยยดหยามหรอเหยยบยำาทำาลายใหเสยนำาใจแมแตนอย ทานนำาธรรมหลายระดบและหลายแงมม มาสงสอนใหคณะศษยไดร มาปฏบตใหคณะศษยไดเหน แมในขณะทกำาลงอาพาธ การเผชญกบทกขเวทนา

138

ขององคทานจงเปนเพยงขนธ ไมมผลตอจตทบรสทธแลว ดงพระธรรมเทศนาตอนหนงทองคทานไดกลาวไวอยางกระจางแจงวา

“...จตทบรสทธแลวจะมาเสวยเวทนาทไหน จตทบรสทธแลวมเวทนาทไหน เวทนานเปนสมมตตางหาก จตนนเปนวมตตแลวเขากนไดยงไง เปนอฐานะน โดยหลกธรรมชาต ร ๆ เหนๆ อยนนนะจะวายงไง

ถาเราจะเทยบกเหมอนกบเราจอไฟเขากอไผ เผากอไผทงกอลองดซ ราดนำามนเขาไป เสยงกอไผระเบดนเหมอนฟาถลม ไฟกสงเปลวจรดเมฆโนน ปงป งๆ สงเปลวจรดเมฆ เหมอนกบวาไฟนนมวญญาณมจตมใจ ฟนคอกอไผนนกเหมอนมจตมใจมวญญาณ เหมอนกบตอสกน ความจรงแลวไฟรความหมายของมนไหมวามนรอนมนหนาวมนเยน มนเปนฟนเปนไฟ ไมร ไฟกไมรความหมายของตวเองและไมรความหมายของไฟ แตกเผาไหมกนอยางระเบดเปดเปงใหเหนชด ๆ อยดวยตาของเรา ไดยนดวยหของเรานนแหละ ดซ

ผทรจรง ๆ กคอคนทยนดอยน ไฟกบฟนมนเผาไหมกนฉนใด ขนธนกฉนนนเหมอนกน ระหวางรปขนธกบทกขเวทนาขนธบบบงคบกนกเหมอนกนทำานองนน ทำาใหหงกใหงอ บางทอาจใหเปนเสยงรองเสยงครางไป ออๆ อๆ ไปกได เหมอนกบไฟระเบดกอไผปงปงๆ นนแหละ

แตจตทบรสทธจะมาเปนอะไรกบอนนละ ทงๆ ทอยในนนแหละ ขนธกเปนขนธจะมอะไรกน อนนมนเปนไปได ทำาใหงอใหหงกใหกระตกกระตก ใหบางททงเนอทงตวไปได เพราะเสนมนกระตก มนเปนขนธ เหมอนกบวาไฟกบฟนไหมกนนนแหละ ระเบดปงปง ๆ มนอยเปนสขไดเมอไร

อนนกเหมอนกน เวลามนรดตวกนเขาเตมทแลวกอาจมกระดกกระดกหรอเปนในแงตาง ๆ เชน นสยทเคยมครวญครางอาจเปนไดพระอรหนตนะ แตจตของทานไมเปน เปนดวยอาการของขนธทมนกระทบกระเทอนกนน เวลาสดทายของมนทจะแตกกระจายออกจากกนมนเปนได เรายอมรบอนน แตเรองจตของพระอรหนตทเขามาสงสงกบอนน ใหมามวมาสมมาหลงใหลอนน นนเปนอฐานะ เปนไปไมได

ดงนนทหลวงปมนทานพจารณารเหน ทวาพระอรหนตนพพานในทาตางๆ กนนน เราจงเชอรอยเปอรเซนต เพราะจตของทานไมไดอยในอำานาจของขนธเหมอน

139

สามญชนทวๆ ไปน ทานจงนพพานในทาตางๆ ไดตามอธยาศยของผมจตใจทอยเหนอโลกแลว…”

การยอมรบการรกษาดวยแพทยดวยยาหลากชนด จงเปนการตอบรบนำาใจเหลาศษยานศษยดวยเมตตาธรรมโดยแท ทงนเพราะองคทานมญาณหยงร ประจกษอยภายในใจแลว และไดพยายามบอกเตอนศษยานศษยหลายครงหลายคราใหทราบ แมจะไมไดกลาวโดยตรงอยางทหลวงปมนเคยกลาวไวกตามวา

“ปวยคราวนเปนครงสดทายของเรา จะไมมวนหาย ยาจากเทวดามากไมหาย ถงวาระของมนแลว มนจะคอยเปนคอยไปของมนอยางน ไมตายงายนะ เปนโรคทรมาน เขาเรยกวาโรคคนแก จะเอายาเทวดามาใสกไมหาย ตายโดยถายเดยว”

องคหลวงตาเมตตานำาธาตขนธขององคทานออกแสดงธรรมเปนเทศนกณฑสำาคญทสด เขมขนทสดและวกฤตทสด เทศนกณฑนจะตดหตดตาและสะเทอนจตสะเทอนใจแกบรรดาลกศษยลกหาตลอดไป ทามกลางความอาลยอาวรณและความโศกเศราสดพรรณนาถงความสญเสยพระมหาเถระผทรงคณธรรม ทรงคณปการใหญหลวงแกประเทศชาต ศาสนา และพระมหากษตรย ทานไดมอบมรดกธรรมลำาคาทสำาคญยง อนไดแกปฏปทาเครองดำาเนนไปสความบรสทธวมตตหลดพน สบสานอรยประเพณอรยวงศไดอยางหมดจดงดงามตงแตเบองตนจวบจนวาระสดทาย การเกดในคราวนเปนการเกดครงสดทาย การบวชคราวนกเปนการบวชครงสดทาย การตายในคราวนกเปนการตายครงสดทายเชนกน องคทานกลาวยนยนในเรองนดวยความอาจหาญวา

“...เราจะทำาประโยชนใหโลกเตมกำาลงความสามารถของเรา

จนกระทงถงวาระสดทายแหงการตายของเรา

เพราะการตายของเรานน

จะเปนการตายในครงสดทายครงนครงเดยวเทานน เ

140

ราจะไมกลบมาเกดอกแลว

ในธมมจกกปปวตตนสตรทานแสดงไววา

ญาณญจ ปน เม ทสสนง อทปาท อกปปา เม วมตต

อยมนตมา ชาต นตถทาน ปนพภโว

ความรความเหนอนลำาเลศประเสรฐสดไดเกดขนกบเราแลว

ความหลดพนจากกเลสวฏวนความเกดตายนไมมการกำาเรบแลว

ชาตนเปนชาตสดทายของเรา

ตงแตบดนตอไปอกเราจะไมกลบมาเกดอกแลว...”

จงเปนการสมควรทพทธศาสนกชนและอนชนรนหลง จกภาคภมใจและนอมนำาองคทานมาเปนแบบอยางในการดำาเนนชวต แสดงการเทดทนบชาตอบแทนพระคณอยางไมมวนจดจางดวยการปฏบตฝกหดตนใหอยในโอวาทคำาสอน จงจะสมเจตนาขององคหลวงตาทตงใจมอบมรดกธรรมอนทรงคาทงหลายไวเปนเขมทศทางเดนทถกตองแกโลกใหกาวเดนตามเพอความพนทกขโดยสนเชงตลอดกาล

ลวดลายนพพาน

“...สอปาทเสสนพพาน ใจเปนนพพานแลว แตยงครองธาตครองขนธอย นเรยกวา สอปาทเสสนพพาน คอ ยงรบผดชอบในธาตในขนธอย

อนปาทเสสนพพาน ธาตขนธสลายไปแลวนนเปนธรรมธาต คอ นพพานลวนๆ สมมตไมมเลย ใหรบผดชอบไมม ขนธเปนสมมตใหรบผดชอบ ถงทานไมตดกตามกรบผดชอบเปนสญชาตญาณอนหนง ..

จะตายแบบไหนทาไหน จะยนตาย เดนตาย นงตาย นอนตายไมมปญหา เพราะเปนเรองอาการของสมมตตางหาก เพราะฉะนนเราจงไดเชอทวาพอแมครอาจารยมนทานวาทานพจารณาเหนพระอรหนตมาแสดงทานพพานใหด บางองคเดนจงกรมนพพานใหด บางองคนงนพพานใหด บางองคนอนนพพานใหด บางองคยนนพพานใหด ทานวาทำา อะไรกจะเปนอะไร เมอ

141

ผานจากสมมตไปหมดแลว อยเหนอสมมตแลว ทกขเวทนาเหนอจตดวงบรสทธนนไดยงไง ความบรสทธของจตเหนอสงเหลานอยแลว เพยงอาการของขนธทแสดงตอกน คอ ทกขเวทนากบขนธเปนสมมตดวยกนมนแสดงตอกน        ทานจงสามารถเดนจงกรมนพพานไดอยางสบาย เมอหมดกำาลงแลวกยบยอบลงตรงนนเลย ยนกเหมอนกน เมอหมดกำาลงแลวกยบยอบลงตรงนน ไมไดลมแบบทงหงายทงอะไรอยางนใหด ยอบลงอยางนเลย นงกเหมอนกน เอนแลวกคอยๆ ลง คอยออนลงไป นงนพพาน แลวเวลายนนพพานกเหมอนกน ยอบลงไปแลวกคอยลมไปธรรมดาๆ เดนกเหมอนกน พอถงทนนแลวกหยดกกกนง คอเหมอนปยนน ทานวาอยางนนนะ ออนนม อาการของทานขณะททานปลงขนธนพพานในทาตางๆ นนเหมอนปยนน ออนนมไปเลย ไมมอากปกรยาทเปนเหมอนโลก ทวาทรนทรายหรอระสำาระสาย จะเอาอะไรมาระสำาระสายลงจตขนาดนนแลว เราเชอรอยเปอรเซนต เพราะเหลานไมมปญหาอะไรทจะเขาไปเกยวของกบความบรสทธนนได ..

อยางพระพทธเจาปรนพพาน กอนจะเขาปรนพพานทรงเขาสมาธสมาบตมปฐมฌานเปนตน นนทานทรงแสดงลวดลายใหสมกบความเปนศาสดาของโลกตางหาก ตามพระอธยาศยของพระพทธเจา ไมใชทำาเพอจะแกกเลสหรอชำาระกเลส หรอจะตอสกเลสในขณะตายหรอในขณะนพพาน หาไม ขนาดเปนศาสดาเอกของโลก ทำาไมขณะทจะนพพานจะไมวางลวดลายของศาสดาไวเปนวาระสดทายมอยางเหรอ ตองวาง เราเหนอยางนนเราเชออยางนน

สวนพระอรหนตทงหลายทานถนดทางใดทานกนพพานของทาน ตามแบบหรอตามความถนดของทาน คำาวาสมาธสมาบตเปนไปตามรายของบคคลแตละบคคล เปนไปตามพระอรหนตแตละประเภท ไมวาเปนประเภทใดมความถนดอยางไหน กนพพานในทาถนดของทานสะดวกสบาย

พระพทธเจาทรงเสดจเขาฌานสมาธสมาบต แลวปรนพพานไปในทาสมาธสมาบตนน นนเปนลวดลายของศาสดาผเปนครเอกของโลกไมทงลวดลาย ตงแตขณะตรสรแลวสงสอนโลกจะดวยพระอาการใดทแสดงออก ไมเคยลดละแหงความเปนศาสดาเลย สตวโลกจะยดไดทกพระอาการททรงเคลอนไหว เพราะเปนศาสดาโดยสมบรณทกๆ อาการ เพราะฉะนนวาระสดทายทพระองคจะปรนพพาน พระองคตองแสดงใหเตมลวดลายของศาสดาเอกในวาระสดทาย…”

การปฏบตตอพระสรระสงขารองคหลวงตา

142

ภายหลงองคหลวงตาดบขนธเขาสพระนพพาน สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมารทรงโทรศพทกราบบงคมทลสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ใหทรงทราบในขณะนนทนท เพราะทรงคอยตดตามสอบถามอาการอาพาธองคหลวงตาจากทลกระหมอมเจาฟาหญงจฬาภรณฯ อยางตอเนองตลอดมา

จากนนแพทยและบรษพยาบาลไดชวยกนถอดทชวยหายใจออกจากองคทาน

เสยงเครองชวยหายใจดบลง พระอาจารยสชนเปดประตบอกญาตโยมทอยดานนอกวา “หลวงตาเสดจสพระนพพานแลว” ทนใดนนนำาตาแหงความพลดพรากจากบคคลผเปนทรก จากครบาอาจารยผเปนทพง และจากสมณะผเปนเนอนาบญสงสดของเหลาศษยทงหลายตางไหลนองหนา เสยงรองไหแมไมดงหากไดยนชดเจนกระจายทวบรเวณ หวใจทกดวงทกขระทมดวยความอาลยอาวรณสงสารตนเองตองกลายเปนศษยกำาพราไรทพงพงอนอบอน บดนองคหลวงตาผเปนทงพอแมและครบาอาจารย เปนรมโพธรมไทรใหญแกวงกรรมฐานไดถงกาลจากไปอยางไมมวนหวนคนกลบมา

คณะสงฆ แพทย บรษพยาบาล กราบขอโอกาสถอดอปกรณและสายตางๆ

ทางการแพทยออกจากพระสรระสงขารองคหลวงตา จากนน คณะแพทย พรอมบรรดาคณะสงฆและศษยานศษยตางพรอมเพรยงกนพนมมอและกมลงกราบขอขมาตอองคหลวงตา ทลกระหมอมเจาฟาหญงจฬาภรณฯทรงเปนองคแทนคณะศษยานศษยทงปวงถวายพานดอกไมและทรงถวายผาครองแดพระสรระสงขารองคหลวงตา จากนนทรงกราบขอขมาองคหลวงตารวมกบคณะศษยานศษยโดยพระอาจารยชนเปนองคแทนคณะสงฆประกาศใหญาตโยมในบรเวณโดยรอบกฏกลาวคำาขอขมาโดยพรอมเพรยงกน ลำาดบนนทลกระหมอมเจาฟาหญงจฬาภรณฯ และคณะฯ เสดจพระราชดำาเนนออกจากหองปลอดเชอ โดยทรงรอคณะสงฆอยภายนอก

143

คณะสงฆสรงนำาพระสรระสงขารดวยนำาอนและใสผาครองทงสบง จวร

สงฆาฏ ใหมทงชด แลวจดวางมอทงสองขององคทานเขาประสานกนโดยมอขวาประทบไวบนมอซายลกษณะคลายองคทานขณะเดนจงกรม ดงดงามตามแบบกรรมฐานผรกการเดนจงกรมและการภาวนาเปนชวตจตใจ ผวพรรณสเหลองอรามผองพรรณไปทงองค คณะสงฆมมตไมใหฉดยาฟอรมาลน โดยในระหวางงานพธบำาเพญกศลและเตรยมงานพระราชทานเพลง ใหเกบรกษาพระสรระสงขารองคหลวงตาไวในโลงเยนราว ๑ เดอน ตามความประสงคองคหลวงตาทตองการใหเผาโดยเรว ไมใหเกบไวนาน

ลำาดบนนทลกระหมอมเจาฟาหญงจฬาภรณฯ คณะแพทย พรอมบรรดาคณะสงฆและศษยานศษยตางพรอมเพรยงกนพนมมอและกมลงกราบขอขมาลาโทษตอพระสรระสงขารองคหลวงตาดวยเบญจางคประดษฐ ๓ ครง เสยงคำากลาวขอขมาทพรอมเพรยงกนของเหลาศษยานศษยดงกกกองไปทวบรเวณวดปาบานตาดดวยความรสกทแตกตางจากการขอขมาลาโทษในอดตทผานมาทงหลายโดยสนเชง

ทลกระหมอมเจาฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงอยในฐานะองคแทนสถาบนและยงเปนลกบญธรรมขององคหลวงตาอกดวย พระองคทรงแสดงความรกความหวงใยถงกบยอมสละหนาทการงานสำาคญเพอมาดแลรกษาอาการอาพาธองคหลวงตาอยางสดความสามารถตลอดมา ไมทรงทอดทง ทรงอยรวมสขรวมทกขรวมคดอานรวมประชมกบคณะสงฆและศษยานศษยประดจครอบครวเดยวกนตราบจนวาระสดทายขององคหลวงตา

เมอองคหลวงตาดบขนธนอนสงบนงอยตรงหนาพระองคทานและคณะสงฆในเวลานเชนน ทานพระอาจารยอนทรถวายในนามตวแทนคณะสงฆฯ และศษยานศษยทงปวงจงกลาวมอบความไววางใจถวายใหทลกระหมอมเจาฟาหญงจฬาภรณฯ ทรงพจารณาในการดำาเนนงานตอจากนไดเตมท พระองคทรงตอบรบและกราบนมสการขอบคณทคณะสงฆไววางใจ พระองคทรงมอบหมายให ดร.ไพศาล ลอมทอง และดร.สมชาย ธรณศร ซงเปนเจาหนาทของสำานกพระราชวงเขามาประสานงานรวมกบ

144

คณะสงฆ โดยระเบยบพธการดำาเนนงานตางๆ ใหเปนไปตามทคณะสงฆเหนสมควร นบเปนพระมหากรณาธคณตอคณะสงฆ เปนการแสดงความเคารพบชาตอปฏปทาองคหลวงตาอยางสดซง

จากนนคณะสงฆไดหารอเกยวกบพธการสรงนำาพระสรระสงขารองคหลวงตา เหนวาองคหลวงตาเปนทเคารพบชาอยางสงสดแกชนทกระดบชน ประชาชนทวทกสารทศจะตองพากนเดนทางมากราบไหวสกการะแบบมดฟามวดน หากเปดโอกาสใหประชาชนจำานวนมากเขาหอมลอมใกลชดพระสรระสงขารองคทานมากเกนไปเกรงจะยากลำาบากในการดแล จงมมตเหนชอบตามทมผเสนอใหใชตามแบบพธของพระราชวงในการสรงพระศพของพระบรมราชวงศระดบสง กลาวคอใชสายสญจนพนรอบเทา และใหโยงสายสญจนออกมาใสพานใหคนทวไปสรงนำาลงบนบรเวณสายสญจนแทนการสรงนำาบนสวนใดสวนหนงของพระสรระองคทาน

ลำาดบตอไปคณะสงฆไดชวยกนเคลอนยายพระสรระสงขารขององคหลวงตาจากหองปลอดเชอเขามาภายในหองซงอยตดกนเปนหองทองคทานใชจำาวดมาแตเดม โดยหนศรษะไปทางทศเดมตามปกตทองคทานนอนจำาวดเปนอนเสรจพธในวนนซงเปนเวลาประมาณ ๕.๓๐ น.

พจารณาทบทวนปฏปทา

ในระยะทอาการอาพาธขององคหลวงตาทรดลงเรอยๆ องคทานไดปรารภธรรมะสำาคญในลกษณะเปนการทบทวนปฏปทาขององคทานเองทไดดำาเนนมาจนเขาถงวมตตธรรมเปนพระอรหนตขณาสพ และเมอถงคราวตองประสบกบเวทนาในยามอาพาธหนกเชนน สงนจงเปนสาเหตทำาใหองคทานตองคดทบทวนดวยความภาคภมใจวาหากจตไมไดรบการฝกมากอนแลวตองมาประสบเวทนาเชนน องคทานจะทกขรอนเพยงใดดงน

145

“...นถาหากวาไมไดสรางความดมาตงแตตน รสกระยะนจะเปนระยะทสรางความเดอดรอนแกตวเอง แตทนมาพจารณามาลงในนโลงหมด วางหมดโลกธาต ปลอยวางดวย วางในจตดวย หมดเลย

สงขารรางกายเดนโขยกเขยกกตาม จตไมไดเปน ไมมวตกวจารณการกาวหนาถอยหลงไมม กาวหนาถอยหลงไมม ไมวตกวจารณ ปจจบนเปนอยางไรเทานนพอ พอๆ ใจ…”

และเมอองคทานพจารณายอนหลงเกยวกบประสบการณทมกตองเขาไปแกปญหาเรองราวตางๆ ในพระศาสนาและในวงกรรมฐาน ทานกใหขอสรปของชวตในเรองนวา

“...บวช พ.ศ.๒๔๗๗ มาถงวนนไดกป ดเหมอนวนท ๑๒ พฤษภา ๒๔๗๗ คงจะ ๗๕ ไมไดนบนะ เราจำาได ๒๔๗๗ วนท ๑๒ พฤษภา ๒๔๗๗ บวช จากนนมาจนกระทงปานนเลยไมทราบวากพรรษา ๒๐ ปกบ ๙ เดอน คอนบตงแตวนตกคลอดออกมาเลย ๒๐ ปกบ ๙ เดอน

ด รสกวาสายศาสนานรสกจะราบรนดนะ ไมเคยมอะไรเลยนะ ตงแตเรมบวชมาจนกระทงปานนไมเคยมอะไรมาขดมาของ หรอเรองราวใดๆ มวหมองไมเคยม มแตระงบ ระงบเรองราวตางๆ หรออธกรณตางๆ มกจะเดนอย เดน...”

การทองคหลวงตาไดรบความเคารพนบถอและความไววางใจในกจของพระศาสนานน สงสำาคญประการหนงยอมตองมาจากความแตกฉานรอบรในหลกพระธรรมวนยซงองคทานกไดพจารณาทบทวนยอนหลงตงแตเมอเรมตนชวตการบวชเรยนวามสาเหตมาจากความเคารพรกในพระธรรมวนยอนเปนคณสมบตประการสำาคญทมอยในองคทานเองดงน

“...พระวนยเราเรยนมาก เราสนใจเพราะเรารกพระวนย ไมใหมคำาวาลวงเกนดวยไมมหรโอตตปปะนนไมม นอกจากจะตองอาบตกตองดวยความไมรไมเหนหรอเผลอไป ทจะใหมเจตนาเราไมเคยปรากฏตงแตเราบวชมา…”

146

และคณสมบตสำาคญทหนนนำาชวตขององคทานใหประสบผลสำาเรจอยางสงสดตามความตงใจและเปนอปนสยเดนประจำาองคทานในทกหนาทการงาน องคทานไดสรปไวดงน

“...เราอาจจะมนสยวาสนาอยบาง คอทำาอะไรมนจรงทกอยางไมไดมค ำาวาเหลาะแหละ พจารณายอนหลงไปหาการกระทำาของเจาของ เราอดอาดเนอยนายทอแทออนแอทไหน ไมม ถงจะยากลำาบากลมลกคลกคลานมนกเอาแบบลมลกคลกคลาน จะไดหลกไดเกณฑ มนกเอาตามแบบไดหลกไดเกณฑ ทจะอดอาดเนอยนายทอแทออนแอ ไมปรากฏ...”

ในป พ.ศ.๒๕๔๑ – ๒๕๔๖ ซงเปนหวงเวลาทองคหลวงตาเมตตาเปนผนำาดำาเนนการโครงการชวยชาต มพระธรรมเทศนา ไมนอยกวา ๕,๐๐๐ กณฑ ณ สถานทตางๆ ทวประเทศกวา ๑,๐๐๐ แหง การออกเปนผนำากอบกบานเมองเชนนเปนเสมอนอปนสยแตดงเดมขององคทานทคณแมชแกว เสยงลำา เคยกลาวไววา องคหลวงตาเคยปรารถนาพทธภมมากอน จงเปนพระผมใจคอกวางขวางดจดงพระโพธสตว สมตามคำาทคณแมชแกว เสยงลำา ผมดวงตาธรรมอนแหลมคมเคยพดยำาไวเสมอ นอกจากน ในยคขององคหลวงตาเปนเสมอนยคทองของการฟ นฟขอวตรปฏบตโดยเฉพาะพระกรรมฐานใหปฏบตตรงแนวตอหลกพระธรรมวนย อยางไรกตาม เมอคณแมชแกวไดลองสอบถามองคหลวงตาถงสาเหตทยตความปรารถนาพทธภมในชาตนและยตการสรางสมบารมเพอความเปนพระพทธเจาพระองคหนงในอนาคตกาลวาเปนเพราะเหตใด องคหลวงตากลบมไดตอบคำาถามนจนกระทงทกวนน ในเรองนองคหลวงตานำาเหตการณครงนนมาเลาใหฟงดวยวา

“...(คณแมชแกวถาม) ‘เทาทพจารณานะ ทรมานะ ญาทานนเคยปรารถนาพทธภมนะ แลวทำาไมถงหยดเสยละ’ ..

เรากเฉยเลย แกกจบคำาอะไรเราไมไดนะ เรากไมเคยพดทไหนวาเราเคยปรารถนาพทธภมมา เรากไมเคยพดทไหน แตแกทำาไมนำามาพดทง ๆ ทเราไมเคยพดทไหนเลยนะวาเราเคยปรารถนาพทธภมหรอไมเคยปรารถนาเรากไมเคยพด แลวแก

147

กมาพดอยางนน .. เรากเฉย แกจะเชอหรอไมเชอกตามแกกไมกลาถามอกนะ เรากเฉยมาจนกระทงทกวนน แกตายไปแลวเรากเฉย...”

คนวนบรรลธรรมกระเทอนทวโลกธาต

องคหลวงตาเมตตาเปดเผยความรอศจรรยเลศโลกขณะบรรลธรรมในคนเดอนดบภายในกฏบนหลงเขาวดดอยธรรมเจดย จงหวดสกลนคร ทามกลางความวเวกสงดอากาศละเอยดประณต จตขององคทานเขาถงธรรมธาตกพลนบงเกดอานภาพสะเทอนสะทานทวถงกนหมดทงหมนแดนโลกธาตดงน

“...ความทกขความทรมานในเวลาทตอกรกบกเลสนนเปนเวลา ๙ ปเตม ตงแตพรรษา ๗ นเรยกวาสอบเปรยญไดแลวตามคำาอธษฐานวา สอบเปรยญจบลงไดแลวจะเขาบำาเพญกรรมฐาน สงหารกเลสใหขาดสะบนจากจตใจโดยสนเชง ตงแตบดนนพรรษา ๗ แลวจงไดกาวขนสเวท ไดรบอบรมคำาสอนจากหลวงปมนเปนทพอใจแลว กขนเวทไมยอมลงเปนเวลา ๙ ป จนกระทงถงวนท ๑๕ พฤษภาคม ๒๔๙๓ เวลา ๕ ทมพอด เปนเวลาทตดสนกนลงไดดวยกเลสถกสงหารอยางสนเชง ไมมซากเหลออยภายในใจเลย ชนะอยางเดดขาดอยางเอกอยางเลศเลอ

ในชวตของเราเองเกดมาตงแตโคตรแซของหลวงตาบวกไมเคยปรากฏ ไมเคยคดเคยนกวา จะไดรไดเหนไดครองธรรมประเภทเลศเลออศจรรยน แตแลวกไดประจกษขนในคนวนนนอยางอศจรรยลนโลกลนสงสาร ตงแตบดนนมากเลสตวไหนเทาเมดหนเมดทรายไมปรากฏภายในใจเลย เรยกวาครองบรมสขตงแตบดนนเปนตนมาจนกระทงบดน การแนะนำาสงสอนโลกเราสงสอนตงแตบดนนมา แตสงสอนดวยความอมเอบ สงสอนดวยบรมสข ไมไดสงสอนโลกทแบกกองทกขมาหา

148

เรา ดวยการทเรากแบกกองทกขไปสงสอนโลก แตเรานำาบรมสขจากหวใจทบรสทธลวนๆ แลวนสงสอนโลก ทกำาลงแบกหามกองทกขทงหลายอยทวหนากนมาหาเรา

จนกระทงมาถงวาระอนสำาคญทเราจะไดชวยบานชวยเมอง นบตงแตวนกาวลงเวทมาแลว มาดวยความสงางาม มาดวยความอศจรรยลนโลกลนสงสาร เทวบตรเทวดาอนทรพรหมชนไหน ๆ กระทบกระเทอนสะเทอนถงกนหมดในคนวนท ๑๕ พฤษภาคม เวลา ๕ ทมนน เทวบตรเทวดามกชน สวรรค ๖ ชน แตละชนๆ มเทวบตรเทวดามากขนาดไหน มนษยเราทงโลกนสเทวดาชนเดยวกไมได เชน จาตมฯ เทวดาในชนจาตมฯ มจำานวนมากกวามนษยของเราทวโลกนขนาดไหน แลวยงเทวดา ๖ ชนตงแตชนจาตมฯ ขนไปถงปรนมมตวสวตด เปนสวรรค ๖ ชน เตมไปดวยเทวดาทกชนๆ นมจำานวนมากขนาดไหน จากนนกพรหมโลกม ๑๖ ชน พรหมโลกแตละชนๆ นนคนทวโลกของเรานถาเทยบแลว คนทวโลกนเทากบกำาป นเทานนไมไดใหญโตอะไรเลย เพยงชนพรหมโลกชนเดยวเทานนกมากเหลอลนพนประมาณทจะมาเทยบกบมนษยเราเทากำาป นนแลว

ทกลาวมาทงหมดนเทวดาถง ๖ ชน พรหมโลก ๑๖ ชน กระเทอนประสานกนทวโลกดนแดน สมกบทพระพทธเจาแสดงไวในธมมจกกปปวตตนสตรวา ทสสหสส โลกธาต สงกมป สมปกมป สมปเวธ อปปมาโณ จ โอฬาโร โอภาโส โลเก ปาตรโหส หมนโลกธาต อยาวาสามโลกธาตนเลย หมนแดนโลกธาตสะเทอนสะทานหวนไหวทวกนหมดทงหมนแดนโลกธาตนน อานภาพแหงความสวางไสวของธรรมในพระทยของพระพทธเจาทเปนธรรมธาตลวนๆ แลวนน เปนความสวางไสวครอบโลกธาต เกนกวาอานภาพแสงสวางของเทวดาตนใดจะเทยบเสมอเหมอนได นแปลออกตามศพทเปนอยางนน

จตดวงนเมอไดกระเทอนเขาถงธรรมธาต เชนเดยวกบพระพทธเจาและพระอรหนตทานเขาสธรรมธาตแลว กเปนธรรมชาตอนเดยวกน จงกระเทอนทวแดนโลกธาต สวรรค ๖ ชน พรหมโลก ๑๖ ชน พดเพยงยอ ๆ พวกเปรตผจำานวนมากขนาดไหน รกขเทวดา อากาสาเทวดา มจำานวนมากขนาดไหน กระเทอนถงกนหมด

149

นนเปนวนทปรากฏชอลอนาม เปนวนทจตนแสดงฤทธเดชของตนเอง ทพนแลวจากการกดขบงคบของวฏจกรคอกเลส ไดแสดงฤทธเดชเปนธรรมธาตขนมาในหวอกของเราผบำาเพญเองอยางไมสะทกสะทาน อยางอศจรรยไมเคยคาดเคยฝน นำาตาไหลพรากลงมาดวยความอศจรรยธรรมประเภททไดปรากฏขนในปจจบนนน โดยไมเคยคดเคยอานวาจะไดรไดเหน ไดประสบพบเหนธรรมอศจรรยประเภทน

นละพดถาวาเรองความดงนนนะ หลวงตานดงมาแลวตงแตป ๒๔๙๓ แมมนษยจะไมทราบกตาม แตมนษยนเพยงกำามอหนงเทานน เทวบตรเทวดาอนทรพรหมกชนกระเทอนถงกนหมด ทราบเรองราว ประสบประสานระหวางจตดวงนกบเทวดาทงหลายอยางกวางขวางมากมาย มากยงกวามนษยซงมเทากำามอนเทานน นเรยกวาเราดงมาแลวตงแตโนน พวกเทวบตรเทวดาทงหลายทราบทวกน มนษยกคอยมาทราบทหลง ๆ หลงจากทไดระบายธรรมทงหลายทไดรภายในจตใจของตนเตมสดเตมสวนหาสงสยไมไดแลว พอแลวทกอยาง ในโลกธาตนไมมอนใดเสมอเหมอนธรรมธาตนเลย ไดครองเตมหวใจแลว

แลวกไดคอยกระจายออกแกบรรดาผไปเกยวของ เฉพาะอยางยงภกษคอพระกรรมฐาน ตดสอยหอยตาม ไดแนะนำาสงสอนเรอยมา หลงจากนนกมประชาชนเขาไปเกยวของ แนะนำาสงสอนสงเคราะหสงหา ทงดานวตถและดานนามธรรมคอการแนะนำาสงสอน ดานวตถ ไดแกเงนทองขาวของทไดมามากนอยเพยงใด เราบรจาคเพอโลกสงสารเรอยมา นบตงแตวนมาตงวดปาบานตาดขนมา วตถไทยทานไดมามากนอยชวยสงเคราะหสงหาคนทกขคนจนทวประเทศไทย…”

ดวยขอวตรปฏบตขององคหลวงตาจนเขาถงความบรสทธหลดพนเปนเบองตน และดวยการประกาศธรรมความจรงสอนโลกตงแตบดนนจนวาระสดทายแหงชวตเปนลำาดบตอมานน สงนเปนการเครองยนยนถงปฏปทาการดำาเนนของทานทสามารถสบสานตามรอยอรยวงศอรยประเพณไดอยางสงางาม

พระอรหนตรจรงแลวจงประกาศธรรมสอนโลก

150

“...ใครจะวาเราบากใหวาไป เราไมไดพดออกดวยความเปนบา เราพดออกดวยความเปนธรรม ขอใหพนองทงหลายฟงเปนธรรม อยาไปหาวาหลวงตาบวนโออวดอยางนนอยางน นนละ กเลสมนเขาไปยำายตแหลกไปตตลาดแลวนะนนนะ แลวแทนทจะไดผลประโยชนจากคตธรรมททานสอนน กลบไปเปนขาศกตอตวเองเผาลนตวเอง ..

วาหลวงตาบวโออวดอยางนนอยางน โออวดอะไร ของปลอมมยงแสดงออกไดเตมบานเตมเมองเตมโลกเตมสงสาร จนหาทอยไมไดเพราะของปลอมทงนน ของจรงมแสดงออกมาไมไดมอยางเหรอ ถาอยางนนศาสนากหมดแลวในประเทศไทยเรา พทธศาสนาไมมแลว

ผรของจรง เหนของจรง นำาของจรงออกมาพดไมได วาเปนการโอการอวด เหนไหมกเลสเอารดเอาเปรยบ กเลสเหยยบยำาทำาลายหมด ไมใหพดของจรง ใหพดแตของปลอม เร องของกเลสเตมบานเตมเมอง พดไดทงนน ถาพดของจรงพดไมได นเหนไหมศาสนาจะหมดแลวนะ ถาของจรงพดออกมาไมได ..

นเรารจรงเหนจรงอยางน เราพดตามเรองความรจรงเหนจรงอยางน เหมอนพระพทธเจาทานตรสรธรรมแลว ทานรจรงเหนจรงทานประกาศธรรมสอนโลกเรอยมา ไมวาพระพทธเจาพระองคใด ทรงทำาแบบเดยวกน และพระสาวกเหมอนกน เมอรธรรมแลวกประกาศธรรมสอนโลก คอเอาความจรงออกสอนโลก นกความจรงอนเดยวกน เรานำามาพดนจะผดไปทตรงไหน…”

พธตายลาโลก พนยกรรมอมโลก

ลาวฏสงสารแบบอาชาไนย

องคหลวงตาเมตตาวางแนวทางในการปฏบตตอพระสรระสงขารขององคทานเมอถงกาลเวลาแหงการละขนธลาโลกลาวฏฏสงสาร ทานกลาวไวดงน

“...นเราพดตรง ๆ หลวงตาบวเคยประกาศเสมอใหลกศษยลกหาฟง ไมสอนเฉยๆ จะวาทาทายกไมใชทาทาย แตเอาความจรงมาพดใหลกศษยไดเปนคต วาเวลาหลวงตาบวตายอยานมนตพระมา กสลา ธมมา นะ สรางมาตงแตวนอปสมบทเรอย

151

มา เฉพาะอยางยงเวลาขนเวทฟดกบกเลสคอออกปฏบตกรรมฐาน อยแตในปาในเขาทงนนละ คนเดยวๆ ๆ เปนตายคนเดยวๆ เรยกวากสลาคนเดยว เจาของกสลาใหเจาของเองคนเดยว จนกระทงเตมความสามารถมาจนกระทงทกวนน จงประกาศออกมาดวยหวใจอนเปนจรงไมไดหลอกลวงใครๆ ทงนน

เวลาหลวงตาบวตายแลว อยานมนตพระมา กสลา ธมมา เราไดพยายามทำาเตมความสามารถของเราแลว อะไรจะมกมแลวเวลาน ถาไมมกไมม ใหจมไปเสยคนเดยวน อยาเอาคนอนมา กสลา ธมมา ใหยงเปลาๆ เราทกคนใหสราง กสลา ธมมา ไวจนเปนทแนใจ เมอแนใจแลวไมตองไปหากสลาทไหน หากประจกษอยภายในจตใจของตวเอง เชนวาตายแลวนจะไปเกดสวรรคชนไหนมนกร คนมบญคอยรเปนลำาดบ คอยแนใจเปนลำาดบ คนมหลกธรรมเปนอยางนน แลวจตมความละเอยดลออเขาดวยจตตภาวนาเทาไรยงรชดๆ

พระพทธเจาทรงแสดงไวสวรรค ๖ ชน พรหมโลก ๑๖ ชน จนกระทงนพพาน ๑ ชน ไมมอะไรเปนปญหาเลย เปนความกระจางแจงอยกบภายในใจของผบำาเพญ เพราะดำาเนนตามทางของพระพทธเจาททรงบำาเพญและทรงรทรงเหนมาแลวทง นน เมอเราบำาเพญตามสวากขาตธรรมททานตรสไวชอบแลว กยอมเดนตามเขมทศทางเดนทถกตองแลวนนกไปเจอจนได ..

หลวงตาบวตายนบอกชดๆ เลยวาไมใหนมนตพระมา กสลา ธมมา เราสรางมาพอแลวทกสงทกอยาง เตมหวใจของเรา เราไมสงสยแลวในธรรมของพระพทธเจา ไมวาจะพระไตรปฎก ไมวาจะธรรมความจรงทวไตรโลกธาต เราบรรจเขาในหวใจนหมดแลว เราไมไดสงสยแลว

เพราะฉะนนจงไมจำาเปนจำาตองนมนตพระมา กสลา ธมมา กสลา ธมมา หลวงตาบวตายแลวไปไหนนา ไปสนพรา (สนมด) นเราจะวาอยางนน เราไมวาไปไหนละ

ถาสรางใหเตมเมดเตมหนวยแลวสงสยไปไหน แลวสงสยอยสอนคนไปหาอะไร ถาเรายงสงสยอรรถธรรมอยแลว สอนคนเตมเมดเตมหนวยไดยงไง นเราสอนคน

152

เตมเมดเตมหนวยเตมหวใจเรานะ สอนดวยความแนใจไมไดสงสยเลย และตายแลวจะไปสงสยตวเรายงไงน อนหนง

อนทสองน ใหเปนตามอธยาศยของเราเอง เวลาเราจะตายจรงๆ เราเขาหองป บ นเปนตามอธยาศยของเรานะ เราอยคนเดยวถงวาระทจะตายแลว เราเขาหองป บ จะทำาวธไหนกตาม จะนอนกตาม จะนงกตาม ทำาพธตายลาโลกลาสงสาร ลาการไมกลบมาอก ดดผงเดยวเทานนไปเลย ..

เวลาหลวงตาบวตายอยายงนะ เราบอกใหพระเณรหมดเรยบรอยแลว บอกยงไง เวลาธาตขนธมนเพยบแลวไมรบอะไรแลว หยกยากไมรบ ไมมวสยอะไรทจะรบกบสงใดแลว ยาใหหยดแลวกใหหยดนะ อยาเอายามาแตะมาตองมาฉดมาใหฉน อนนนดอนนด อยาเอามายงนะ บอกวาพอแลวยาใหพอ ตามทสงแลวดวยความแนใจน จากนนใครอยามาแตะตองกายนะ ถาเราไดตายกบหมกบเพอนใครอยามาแตะตองกายเราเปนอนขาด

‘เราจะทำาหนาทของเราอยางองอาจกลาหาญอาชาไนย สมกบเราสอนโลกมาเตมเมดเตมหนวย ๔๗ ป และสมกบเราทตงใจขนเวทฟดกบกเลสมาเปนเวลา ๙ ปเตม’…”

พนยกรรม..เอาศพอมโลก

ดวยความหวงใยชาตบานเมองในยามเกดวกฤต ทำาใหองคทานมอาจนงนอนใจมไดทอดธระ ยอมแบกสงขารซงชราภาพมากแลว ออกเดนทางไปทวทกสารทศเพอรวบรวมนำาใจความรกชาต ความเสยสละของชาวไทยเขาเยยวยาชาต แมในยามททานจะสละละขนธจากโลกนไป ทานกยงไมยอมปลอยชาตบานเมองไวแบบนาวาทลองลอยอยกลางกลางมหาสมทรอยางไรทศทางไมเหนฝง ซงวนหนงอาจประสบกบคลนลมมรสมนอยใหญ และอบปางลงไปในทสด ดวยเมตตาธรรมของ

153

องคหลวงตา องคทานจงใหทำา พนยกรรม ยกสมบตของ“ ” องคทานใหเปนสมบตของชาต หวงเปนมรดกตกทอดแกลกหลานสบไป ดงคำากลาวตอนหนงวา

“...เวลาเรามชวตอย เรากชวยอยางนเตมกำาลงความสามารถ เวลาตายไปแลว สมบตเงนทองขาวของทพนองชาวไทยมาบรจาคเพอเผาศพเรานน เราจะเอาเงนจำานวนนไปซอทองคำาเขาสคลงหลวงทงหมดสำาหรบตวหลวงตาเองนน จะเผาดวยไฟ ไมไดเผาดวยเงน...”

ในชวงปสดทาย แมอาการอาพาธขององคหลวงตาจะหนกหนาเพยงใด องคทานกไมเคยแสดงความอาลยอาวรณหรอหวงใยในธาตขนธรางกาย แตกลบแสดงความเมตตาสงสารและหวงใยพระเณรและศษยานศษยเกรงจะไมไดหลกเกณฑในการภาวนา ธาตขนธรางกายของทานดำารงอยเพอการสงเคราะหโลกโดยแท เปนการสงเคราะหทงดานนามธรรมคอพระธรรมเทศนา และทางดานวตถธรรมคอทรพยสนเงนทอง และแมทสดในวาระสดทาย องคทานยงนำาพระสรระสงขารของทานออกทำาประโยชนเพอโลกไดอยางนาอศจรรยดงน

“...เร องศพหลวงตาบวนเรยกวาเดดขาดเลยนะ คอยแตเวลาจะเผาหลวงตาบวเทานนหละ เร องจะกาวเดนตามนทงหมดแยกเปนอยางอนไปไมได ทวาเงนททานผมาบรจาคทวประเทศไทยของเราทมาน เราจะนำาเงนหมดทกบาททกสตางคยกใหคลงหลวงของเราหมด เปนวาระสดทายของเราทชวยโลกอยางเตมหวใจ

อนนเปนคำาพดของเราทเดดขาดแลว ไมมเคลอนไหว ไมมเปลยนแปลงอะไรเลยละ เรยกวา คำาพดทเดดขาด ตายแลวตองเปนอยางนนจรงๆ เปนอยางอนไปไมได วางนเถอะ เดดตลอด จนกระทงตายแลวศพยงเดดอก เดดวางลวดลายไววาระสดทายแลว เพราะตายไปตอนน เราจะไมมาเกดอกแลว เราบอกตรงๆ เลย

154

จะเปนวาระสดทายของเราทตายกองกนในวฏฏจกรนกกปกกลปมา เราเคยตายมาแลวกกปกกลป แลวกภพกชาต คราวนเลกกน เพราะฉะนน จงอมชาตไทยของเราเตมสตกำาลงความสามารถ จากนน สดวสยแลวของธาตขนธ ทนำามาใชเพอประโยชนแกโลกน เปนอนวา ดดป ปทนท ดดแลวกเทานน ไปเลย คำาวา นพพานธาต หรอ ธรรมธาต เราไมถามใครแลว....”

องคหลวงตาไดเมตตาสงไวลวงหนาเกยวกบการปฏบตตอศพหรอพระสรระสงขารของทานใหเปนไปดวยความเรยบงายเปนธรรม พรอมยกตวอยางกรณปญหาหลวงปฝนทถกโจมตเพอเปนคตเครองเตอนใจแกคณะศษยดงน

“…ศพ นขออยางเดยวอยาเอาไปประกาศเปนปลาเนาขายใหแมลงวนแมลงวนมนกวนยงนะ ศพหลวงตาบวตายนจะเปนปลาเนาประกาศขายลนโลกอยนะ .. มนจะประกาศลนไปหมดนนละ มนไมไดเสาะแสวงหาบญหากศล มนหาแตเงนหาแตไอหลงลาย แลวหลวงตาบวกเลยกลายเปนสนคาไอหลงลายไปเลย แหลกไปหมด

อนนเราขอจากพนองทงหลายชาวพทธของเราไวตงแตบดน อยาใหมอยาใหเปน ใหทำากนดวยความสงบเสงยม ตายแลว ๒-๓ คนขนไปเผาเทานนพอแลว อยายมยามๆ อยาเอายศถาบรรดาศกดมาเหยยบยำาทำาลายธรรมของพระพทธเจา ใหเปนธรรมลวนๆ ทำาอะไรใหเปนธรรมลวนๆ นนเปนทพอใจของเรา เพราะพระพทธเจาทรงชมเชยอยางนน…”

เงนทกบาทเพอโลก ยงจวนตายยงหวงประชาชน

องคหลวงตาเมตตาแสดงความหวงใยโลก เงนทกบาททกสตางคกเพอโลก จงกลาวเตอนไวลวงหนาเกยวกบการโจมตบญชการเงนโดยปราศจากมลความจรงเมอถงแกมรณภาพโดยยกกรณหลวงปฝนเปนเหตดงน

155

“...ไดบอกบรรดาพนองทงหลาย เวลาหลวงตาตายไปน เคยมมาแลวเปนบทเรยนสำาคญนะ นกเราตามแกเอง เขาตงหนาตงตาจะโจมตหลวงปฝน เวลานนลทธเปรตๆ ผๆ มนมมนคอยแทรกเขาไป หลวงปฝนทานมเงนอย ตอนนนเงนราคาแพงกวาทกวนน ๒๐ ปมาแลวนนะ ทานบอกวามเงนอย ๑,๕๐๐,๐๐๐ บาท ๕๐๐,๐๐๐ บาท ใหไปวดนน ๕๐๐,๐๐๐ บาท นนใหไปวดนน ๕๐๐,๐๐๐ บาท นนใหมาทางอดมสมพร ทานสงเสยไวหมดเราทราบนนะ ทนเวลาทานตายลงไปน เขากเอาบญชอนน สมดฝากของทานมาประกาศวามเงน ๑,๕๐๐,๐๐๐ คนจนยบไปหมด

โอ ทานอาจารยฝนเปนทเคารพบชาของประชาชนทวประเทศไทย บทเวลาตายแลวนกวาทานเปนเศรษฐธรรม ทำาไมทานกลายเปนเศรษฐเงนไปได อยางนกได มากมายใชไหมละ ทานตองลมจมไปในชอเสยง แตสำาหรบทานเองไมมอะไรแหละ

พอทราบอยางนนแลวเราก โอ ตาย ยงไงกนน สมเดจมหามนวงศพอทานทราบอยางนทานกบงมาหาเราเลย พอดไปเจอกนกลางทางจะเขาบานตาดน เราจะไปธระตอนบาย ทานพอเหนรถเราไป ทานกเปดไฟพาบๆ เรากใหแอบรถทางน พอมาใกลๆ โอ สมเดจทานนนะ มากลงทางนนเรากลงทางน เขาหากน ทานกเลยเลาเรองราวใหฟงอยางชดเจน เรากแกใหทานทนทเลย เพราะเรารหมดเรองของทานอาจารยฝน

‘เออ อยางนเบาใจๆ จะไปแกขาว กลบไปนแกเลย’ ทานวา

‘ไปเลยแหละ ทกราบเรยนนไมผด’ เราบอก นละเรองราว

อยางทานอาจารยฝนทานจะมอะไร มนยงไปโจมตทานได นกเปนคตเคร องเตอนใจของพวกเรา เฉพาะอยางยงกเตอนเรา เราถงไดเตอนบรรดาพนองทงหลายใหทราบวา เงนเราในบญชมอย แตเงนเหลานเรากะไวอนนนเพอนนๆ เวลานยงไมไดจายใชไหม ทนเราตายไปเสย เงนยงอยน เขาจะโจมต เราจงไดบอกวาเงนจะมากกวาในบญชนกตาม ในตอไปหรอกาลใดกตาม มนจะไมมเหลอเขามาหาหลวงตาแมแตบาทเดยว ใหพนองทงหลายทราบไว

156

หลวงตาไมเคยคดกบเงนแมหนงบาทสำาหรบตวเองนะ มแตคดเพอโลกเพอสงสารทงนน จะเหลอมากนอยเพอโลก ทมลงๆ ทงหมดนนแหละ เหลอเทาไรกเพอเทานน กรณาทราบเอาไวอยางน

สำาหรบเรา เราไมมอะไรแหละ ในหวใจเรากเปดโลงหมดแลว ไมมอะไรในหวใจกด ถาวาอมกอมเตมทมาแลวได ๕๐ กวาป หมนตวเปนเกลยวอยกบโลกกบสงสาร จตเราไมไดหมน จตเราอมพอทกอยาง มแตความเมตตาสงสารโลกทมนหมนตวๆ อยอยางน สำาหรบเราเองเราไมมอะไร ตายเมอไรไดสบายเลยไมคดเปนหวง นเวลาเราจวนจะตายยงเปนหวงประชาชนทงหลายมากๆ มนกไปอยางนนเสย มนไมไดมาหาเรานะ ทวาเปนหวงเราอะไรไมมเลย นจงเรยกวาพอ…”

พพธภณฑเครองอฐบรขารขององคหลวงตา

มคณะศษยานศษยมาขออนญาตกอสรางเจดยทวดปาบานตาดหลายวาระ ทำาใหองคหลวงตาตองไดแสดงธรรมวางหลกเกณฑเกยวกบเรองนไวดงสวนหนงของเทศนาธรรมทไดยกมาพอเปนแนวทางใหคณะศษยานศษยไดถอปฏบตดงน

“...อยาเอาไปจำาหนายขายกนกแลวกน หลวงตาบวตายแลวเอาศพหลวงตาบวหมกดองไวนน เอา คนนนมาหาคนนมาสบอยอยางงน ดองไวกน กนเลยงกนอยงนตลอดไมมวนจบสน อยาทำานะ เมอเกบไวพอเหมาะกบกาลอนควรเทานน เลยนนไปไมไดนะ แลวจะเผาจะฝงจะโยนลงเหวลงบอกโยนไปเถอะ เราสลดหมดแลว แตทเราพดอยนกเกยวกบเรองทจะทำาความสกปรกโสมมตอคนดทงหลายตอไป ใหเปนการเสยไปอก แลวจำาหนายขายกน กนศพครบาอาจารย ตายแลวกนกนอยตลอด กสลา ธมมา ๆ กนอยอยางงนตลอด ไมไดหนาไดหลงอะไร ..

ใครประกาศกนวาจะสรางเจดงเจดยอะไรใหเรา อยามายงนะ เจดยใหโลกเราสรางพอแลวใหเอาไปเปนทระลก เปนคตเครองเตอนใจ นนเปนผลอนยงใหญ เจดย

157

นมประโยชนอะไร เรากำาลงสรางเจดยใหโลกเวลาน ทวาชวยโลกๆ นำาโลก เราแทบเปนแทบตายทกวนน ชวยโลกนเปนเจดย ใหเปนคตเครองเตอนใจแกโลก เรยกวาเราไมเอาอะไรเลย ทกสงทกอยางเราไมเอา เราเปดออกหมดเลย ..

จนกระทงถงการตายกเหมอนกนเราไมหวงใย อยางพดทวาหนาศาลาหนาวดเราน สนามนเขาพดเปนความงามนะ เปนความสวยงามเขาวา เขาทำาไวเปนสนามรถ ๆ เขาทำาไวเพอเผาหลวงตาบวรไหม ครนตายแลวกจะมายงมากอเจดงเจดยอะไรยง กนาทเขาจะคดนนะ เรากจะคานเขาไมได การทำาประโยชนใหโลกมากนอยเพยงไรนเรากทำาเหนประจกษตวของเราอย ทำาไมเขามหมตาเขาจะไมรไมเหน แลวเรองเหลานมนจะแสดงเปนเนมตกนาม คอเปนเครองระลกขนมาจนไดแหละ ถาหากบานเมองยงเปนอยปกตดงามอยอยางนมนจะเปนขนแน ๆ

แตทเราวตกมากกคอวาเรานไมอยากเปนปลาเนาประกาศขาย กวนบานกวนเมองนะซ เอาเงนนนมาทำาอนน อาจารยมหาบวสรางอนนน อาจารยมหาบวสรางอะไรๆ แลวไปควาเอาเงนคนนนคนนกวนบานกวนเมอง อยางนเราไมตองการ เพราะตามปกตเรากไมเคยกวนใคร มมากมนอยทไปทำาประโยชนนมแตลกศษยลกหายนมาใหดวยความพอใจ เรากรบดวยความเตมใจ แลวกไปทำาประโยชนใหโลกเหน สวนทจะไปขอคนนนขอคนนเราไมเคย

เรารกษาเกยรตพระพทธเจา พระพทธเจาทำาประโยชนอยางเดยว ไมใชพระพทธเจาเปนคนกวนโลกกวนสงสาร ไมเคยมในตำารบตำารา นอกจากพระพทธเจาไปทไหนเยนไปทนนเทานน เราขอเดนตามรอยพระพทธเจา รกษาพระเกยรตทานจงไมกลารบกวนผใดเลย แมปวารณาไวกอนโมทนาไวอยางนน ถาไมจำาเปนจรง ๆ เรากไมขอ แตนกยงไมเหนมอะไรจำาเปนจรงๆ พอจะขอ จงไมไดขอเรอยมาจนกระทงบดน ..

158

เรานกอดไมได มพระมาปรกษาหารอกบเรา เรายงไมตายละ บรรดาพระลกศษยลกหาทงหลายมประชาชนดวยบวกกนเขามา มาพดถงเรองจะกอเจดยใหหลวงตาบว เวลาหลวงตาบวตายจะกอเจดยไวเปนทระลก อยามายง นน เราทำาไวแลวสำาหรบเปนทระลกในหวใจของทกคนๆ เจดยใครเหนกไดไมเหนกไดประสาอฐปนหนทรายสำาคญอะไร สำาคญทพาดำาเนนยงไง จารตประเพณพาดำาเนนมาแลวถกตองมาแลวทงนนๆ ใหยดนนเปนหลกเปนเกณฑ นนละเจดยใหญเราวางน ใหเอานนเปนเจดยเลย

คอสรางนนเราไมเหนดวย นสยเรากไมชอบ ทำาอะไรลงไปแลวทจะประกาศชอนามตวเองเราไมเอาเราไมเลนดวย อยางทใหรถเขาไป เขากเขยนของเขาเอง บรจาคโดย รถโรงพยาบาลแตละคนๆ เราให เขาเขยนไว บรจาคโดยหลวงตามหาบว อาจารยมหาบว เราหามเขาแลวนะ แตเราหามเทานนแลวกแลวนะ ทนเขากเขยนของเขาไปเรอย ไอเราอยากอานกอานไมอยากอานกเฉยเสยจะเปนไร เขาไมไดมากวนเรานวะ มนมอยทวไป ..

พากนชวยชาตบานเมองของเรา ตอไปนชาตบานเมองกจะเปนสมบตของลกหลานนนแหละ หลวงตาบวนไมเอาอะไรแหละ ไมเอาจรง ๆ คดดเวลาจะตายกยงทำาพนยกรรมเอาไวดวย แลวทำาเมรไวดวย เมรกอยนน ตายแลวไมมอะไรแลวนนแหละเอาเผาเลย เผากบเผาเขยดยงเผาได เผาคนทำาไมเผาไมได เผาเลย แลวสมบตมมากนอยเวลาเผาศพเรา เราจะรวบรวมสมบตทงหมดน ใหคณะกรรมการเกบรวบรวม แลวนำาเขาไปซอทองคำาเขาสคลงหลวงทงหมดเลย

เราจะเผาดวยไฟ แนะ เพราะรางกายนกบไฟเปนคควรกน สมบตกบคนทมชวตอยกเปนของคควรกน เราจงจะนำาสมบตนเขาสคลงหลวงเพอผมชวตอยไดสบทอดตอไป อนนเปนพนยกรรมเรยบรอยแลว พอเราตายแลวมาอานป งกเปนคำาพดของเรา แลวกปฏบตตามนน ไมใหคลาดใหเคลอน ไมใหฝาฝน

ทำาหร ๆ หรา ๆ เวลาหลวงตาตาย กอขนไปอยางงนหร ๆ หรา ๆ สนเปลองเงนไปเทาไร พอทำาเสรจแลวรอกนอกทกครกโครม ไมเหนเกดประโยชนอะไร เพราะ

159

ฉะนนจงไมใหทำาอะไรมากมาย เทานนแหละ แตกทำาใหคดเหมอนกนเรองเมรเราน คดทางเหตผลนะ คอธรรมดาเราแลวนนแลคอทเผาศพเราอยางด นนแหละอยางด ถาใหเปนหลกธรรมชาตแลวตายอยในรมไมรมไหน เอา ไมเผากฝง ไมฝงโยนเขาปาไปเลย เราสละหมดแลว นเปนหลกธรรมชาตของเราเอง จะไมหวงไมใยอะไรเลย

แตน เอา เปนครบาอาจารยมลกศษยลกหากทำาเมรใหเขาเหนเสย นเมรหลวงตาบว เอาเผาทเมรน นเปนอนดบสอง

อนดบสามนคดยากอยนะ เพราะเหตผลเปนเครองบงคบอย สมมตวาเราตายลงไปน คนกนบถอกนเรยกวาทวประเทศไทย แลวสถานทนนมนพออยพอเปนพอไปหรอในงานน มนจะพอกบคนเหรอ นซ รบสงมาป วะเดยวเทานนตายหมดเลย เขาใจไหม นเราคดแลวนะ จะพจารณาอยางทเราพจารณานใชไหมละ นกวางแคบขนาดไหนทนน สมควรยงไงทจะเหมาะสมกน ทไหนกวางเอาตรงนน ชทเดยวเทานนมนกเปนสงนนขนมาเลย นจงทำาใหคดมากอยนะเรา

เราจงไมกลาเพราะเราใหเกยรต แลวเคารพเหตผลดวย เหตผลคนมามากเพยงเทานนมนพอเหรอ ถายอมรบกนแลวไมพอ จะทำายงไงใหพอ แนะกเปนอยางงน จงไดคดไวอนหนง ..

มผคดปรกษาหารอกน บรรดาลกศษยลกหาจะมาขอสรางเจดยใหเราไวเปนทระลก เวลาเราตายแลวกเอานนเปนเจดย ปดปบเลย ไมเอา อฐปนหนทรายเกดประโยชนอะไร ทเราทำาใหโลกทราบทวถงกนน นนละเปนทระลก ใหถอเปนคตตวอยางเราวาง อฐปนหนทรายไมเปนคตอะไร สงทเราทำาไปแลวทงหมดเปนคตตวอยางทงนนแหละ ใหเอานนเปนคตตวอยาง ดกวาจะมาสรางเจดยใหเรา เราวางแหละ เราไมเอา ใหถอทเราพาดำาเนนเปนคตตวอยาง เพราะเราไดดำาเนนโดยอรรถโดยธรรมทกอยาง...”

160

ในทสดองคทานกไดละขนธเปนอนปาทเสสนพพานจากโลกนไป แตเมตตาธรรมปฏปทาอนงดงามและธรรมะขององคทานจะตราตรงอยในหวใจของพวกเราทงหลายอยตลอดไป และจะจารกจดจำาวนสำาคญๆขององคทานไดโดยอตโนมตวา

วนสตกาล ตรงกบวนองคารท ๑๒ สงหาคม พทธศกราช ๒๔๕๖ ขน ๑๑ คำา เดอน ๙ ปฉล ณ หมบานตาด จงหวดอดรธาน

วนครองธรรม ตรงกบวนจนทรท ๑๕ พฤษภาคม พทธศกราช ๒๔๙๓ แรม ๑๔ คำา เดอน ๖ ปขาล เวลา ๒๓.๐๐ น. ณ วดดอยธรรมเจดย จงหวดสกลนคร

วนนพพาน ตรงกบวนอาทตย ท ๓๐ มกราคม พทธศกราช ๒๕๕๔ แรม ๑๑ คำา เดอนย ปขาล เวลา ๐๓.๕๓ น. ณ วดปาบานตาด จงหวดอดรธาน

สรรวมอาย ๙๗ ป ๕ เดอน ๑๘ วน พรรษา ๗๗