View
218
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
İÇİNDEKİLER 1
ÖNSÖZ.....................................................................................................................................3
ŞEKİL LİSTESİ.........................................................................................................................4
1.GİRİŞ.....................................................................................................................................5
2.GENEL KISIMLAR.................................................................................................................6
2.1 EKOKENT KAVRAMI......................................................................................................6
2.2 EKOKENT İHTİYACI DOĞUŞU......................................................................................7
2.3.EKOKENTİN AMACI.......................................................................................................8
2.3.1.Ekokentin Güçlü Yönleri...........................................................................................8
2.3.2.Ekokentin Oluşturulmasındaki Zorluklar...................................................................9
2.4.EKOKENTİN HEDEFLERİ............................................................................................12
2.4.1.Ekolojik Ayak izi......................................................................................................12
2.4.2.Karbon Ayak İzi.......................................................................................................14
2.4.3.Ekokent Hedefi için İncelenmesi Gerekenler..........................................................15
2.5.EKOKENTLERİN ÖZELLİKLERİ...................................................................................16
2.6.KENT SORUNLARINA NEDEN OLAN ETMENLER.....................................................24
2.7.EKOLOJİNİN ÇEVRE SORUNLARINA KARŞI ÇÖZÜMLERİ......................................25
2.8.EKOLOJİK KENT FORMU TABLOSU..........................................................................29
2.9.KENTSEL İŞTAH..........................................................................................................29
2.9.1.Kentsel Dünya............................................................................................................30
2.10.EKOKENT KRİTERLERİ TABLOSU...........................................................................31
2.11.EKOLOJİK PROJELER...............................................................................................32
2.12.DÜNYA’DAKİ EKOKENT ÇALIŞMALARI....................................................................33
2.12.1.Dongtan................................................................................................................33
2.12.2.Masdar..................................................................................................................34
2.12.3.Tianjin...................................................................................................................36
2.13.TÜRKİYE’DEKİ EKOKENT UYGULAMALARI............................................................39
2.14.ÇALIŞMALARDAKİ NÜFUS YOĞUNLUĞUNUN SONUCU ÇIKAN KENT
PROBLEMLERİNİ ÖNLEMEK.............................................................................................40
3.MALZEME VE YÖNETİM....................................................................................................41
3.1.MALZEME.....................................................................................................................41
3.1.1. 2011 Avrupa Yeşil Başkenti Hamburg’un İncelenmesi..........................................41
1
3.2.YÖNTEM.......................................................................................................................42
3.2.1.Yeşil Şehir Endeksi.................................................................................................42
3.2.2.Hamburg’un Yeşil Şehir Endeksi Gösterge Parametrelerine Göre
İncelenmesi......................................................................................................................43
4.BULGULAR..........................................................................................................................49
4.1.Fiziksel Veriler...............................................................................................................49
4.2.Sosyal ve Demografik Veriler........................................................................................49
5.TARTIŞMA VE SONUÇ.......................................................................................................49
KAYNAKLAR
2
ÖNSÖZ
“Ekokent Kavramı ve Örnek Kentler Üzerine Araştırmalar” adlı bu çalışmam İstanbul
Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı lisans programında lisans tezi olarak
hazırlanmıştır.
Tez çalışmam boyunca benden tüm özverisini, yardımını, desteğini, sabrını ve
bilgisini esirgemeyen çok değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Nilüfer KART AKTAŞ’ a saygı
ve teşekkürlerimi sunarım.
Gerek maddi gerekse manevi olarak benden destek ve yardımlarını hiçbir zaman
esirgemeyen, sevgilerini her zaman üzerimde hissettiğim anne ve babama
minnetlerimi sunarım.
Haziran,2016 Eylül ÖZTOPRAK
3
ŞEKİL LİSTESİ
Şekil 1.Ekolojik Kent Kriterleri............................................................................................7Şekil 2.Ekolojik Ev Örneği.................................................................................................12Şekil 3.Singapur Sentosa Adasındaki Mera Evi............................................................12Şekil 4.Sürdürülebilir Yaşam Örneği Olarak Ekokent...................................................13Şekil 5.Ekokent Konsepti Tasarımı.................................................................................13Şekil 6.Ekokente Uygun Toplu Konut Örneği.................................................................14Şekil 7.Ekokent- Kentsel Tarım İlişkisi............................................................................15Şekil 8.Karbon Ayak İzi Dökümü.....................................................................................17Şekil 9.Sürdürülebilir Çiftçilik Örneği...............................................................................21Şekil 10.Kentlerde Bitişik Nizam Ev Düzeni Planı.........................................................22Şekil 11.Amsterdam’da Woonerf Örneği........................................................................24Şekil 12.Woonerf Örneği...................................................................................................25Şekil 13.Ekokentlerde Ulaşım Diyagramı.......................................................................25Şekil 14.Ekokent Projesi Evleri........................................................................................28Şekil 15.Kentsel Tarım Alanı Örneği...............................................................................35Şekil 16.Kentsel Tarım Sulaması....................................................................................35Şekil 17.Melbourne Kenti..................................................................................................38Şekil 18.Şanghay...............................................................................................................38Şekil 19.Dongton Ekokenti...............................................................................................39Şekil 20. Dongton Ekokenti..............................................................................................39Şekil 21.Masdar Ekokenti.................................................................................................41Şekil 22.Masdar Ekokenti.................................................................................................41Şekil 23.Tianjin Ekokenti...................................................................................................43Şekil 24.Tianjin Ekokenti...................................................................................................44Şekil 25.Tianjin Ekokenti...................................................................................................44Şekil 26.İstanbul- Kayabaşı Ekokent Projesi.................................................................46Şekil 27.Hamburg Ekokenti..............................................................................................53Şekil 28.Hamburg Ekokenti..............................................................................................53Şekil 29.Hamburg Ekokenti..............................................................................................54Şekil 30.Hamburg Ekokenti..............................................................................................54
Tablo 1.Ekolojik Kent Formu Tablosu (URL-28)............................................................33Tablo 2.Ekokent Kriterleri Tablosu (URL-33).................................................................36
4
1.GİRİŞ
Kentsel yaşamın başından, günümüze kadar kentler fonksiyonel ve fiziksel
açıdan çokça değişim ve dönüşüme uğramıştır. Mekanların fiziksel özelliği,
donatıların yetersizliği, kentsel yaşamın istenilen düzeyde gelişmesine imkan
vermemiştir. Kentsel hizmetlerin insanların ihtiyaçlarına yeteri düzeyde cevap
verememesi, kentsel yaşamdan hoşnut olmayan bireylerin ortaya çıkmasına sebep
olmuştur. Yaşam kalitesi kişisel tatmine bağlıdır ve bu tatmin kentsel yaşama ait
gereksinmeler olmaktadır.
Kentsel yaşam kalitesi; toplum, ekonomi ve çevrelerinden karşılıklı
etkileşimde bulunmalarıyla, nesnel ve öznel değerlendirme ölçütleri ile ifade
edilmektedir. Öznel bileşenler dikkate alınmazken, insan ile doğa arasındaki bozulan
ilişkiyi dengelemede ve kentsel yaşam koşullarının iyileştirilmesinde açık ve yeşil
alanlar özellikle önem taşımaktadır.
Hızlı nüfus artışı, göçler, plansız kentleşme, sosyal, ekonomik, politik ve
kültürel koşullar kentte yaşayan insanların fiziksel çevrelerinin bozulmasına, sosyal,
ekonomik ve çevresel sorunlarının artmasına, yaşam kalitesi seviyesinin düşmesine
neden olmaktadır. Yaşam kalitesi, kentin ve kent toplumunun fiziksel, ekonomik,
sosyal, kültürel karakteristiklerinin ortaya koyduğu bir durumdur.
Kentler dünya üzerindeki karaların sadece %2’sini kaplarken doğal
kaynakların %75’ini ise tüketmektedir. Bilim adamları dünya kaynaklarını, tüm
insanların eşit olarak paylaştığını düşünerek ekolojik ayak izinin kişi başına 1.8
hektar olduğunu hesaplıyor. Bugün Çin’in kırsal bölgelerinde bu sayı 1.6 iken
Şangay’da 7, bir Amerika’da ise 9.7’dir. Örneğin Londra’nın tükettiği kaynakları
sağlaması için sahip olduğu alanın 125 katına ihtiyacı vardır.
Tarih boyunca ekokent parçaları şehirlerde dağınık olarak görülebilmektedir.
Birçok yerde ekokent ile ilgili ipuçlarına rastlamak mümkündür. Çevresel kaygıları
önlemek ve bir şehrin gelişiminin dengeli bir şekilde sağlanması için ekolojik
sistemin taşıma kapasitesini de bilmek gerekmektedir. Şehirlerin iyileştirilmesi için
yavaş yavaş birçok çaba sarfedilmekte. Artan iyileştirmeler, şimdilik sadece yeşil
alanlar üzerinde ekleme, azaltma, çıkarılma yapılarak sağlanmaya başlamıştır.
(URL-1)
5
2.GENEL KISIMLAR
2.1.EKOKENT TANIMI
Kelimenin (ecocity) ilk kullanıldığı kaynak Richard Register’ in 1987’de yayınlanan “
Ecocity Berkeley: building cities for a healty future” adlı kitabıdır.
Kentler kirlilik, karbondioksit salınımı gibi birçok çevre probleminin başlıca
kaynağı halindedir. Çözüm ise, kırsala gitmekte değil; yeni bir anlayışla kentler inşa
etmektedir. Uzmanlara göre kent anlayışının ciddi bir değişikliğe ihtiyacı vardır ve bu
değişiklikler üzerine tekrar kurulması gerekmektedir. Bunun için de kendi tüketimini
kendi üretimi ile karşılayabilen ve bu şekilde dengeleyebilen kentler yaratılmak
zorundadır. Bir kentin uzun ömürlü olması kendi sürdürülebilirliğini, doğal yollarla
kendi içinde dengeli bir şekilde çözebilmesi ile ilgilidir. Kentlerin sürdürülebilirliğine
yönelik ve bu dengeyi kendi başlarına sağlamaları sonucundaki arayış ve çabalar ile
ekokent kavramı ortaya çıkmaktadır.(Berkeley)
Ekokent; bir ekosistemde yaşayan tüm organizmaları, organizmaların
etkileşim içinde bulunduğu hava, toprak, su, güneş ışığı gibi çevrenin fiziksel
ögelerini içeren biyolojik bir çevredir.(URL-2)
Ekokent, kendini idame ettiren, esnek yapısı ve doğal ekosistemlerin bir
fonksiyonu olarak modellenmiş sağlıklı insan yerleşmeleridir.(URL-2)
Ekokent, ekolojik özelliklere uyan sağlıklı bir şehirdir. Doğa ile dost kent
demektir.(Berkeley)
Ekokentler, doğanın bozulan dengesine bir çözüm üretmek amaçlı, kendi
kendine yetebilen, tatmin edici bir yaşam tarzı sürdürmeyi isteyen, birbiriyle, tüm
canlılarla, doğa ve dünya ile uyum halinde yaşamaya çalışan, kentteki insanların
veya kırsal toplum insanlarının bir araya gelmesi ile oluşur.(URL-3)
6
Şekil 1.Ekolojik Kent Kriterleri (URL-4)
2.2 EKOKENT İHTİYACI NEREDEN DOĞDU
Ekokent ihtiyacı; kapitalizmin tahripkar tabiatından doğmuştur. Çünkü
kapitalist sistem düşüncesinde, bireyin çıkarları ön planda tutularak, bireysel çıkarlar
ile toplumsal çıkarların çelişmediği, bireysel çıkarların azamiye çıkarılması
sonucunda toplumsal refahın da artacağı düşüncesi vardır.
İnsanlar kendi çıkarları doğrultusunda ve refahını artırmak üzere doğayı
kendi isteklerince kullanmaya başlamışlardır. Bu doğaya yapılan işkenceden başka
bir şey değildir. İnsanoğlu kendini ekonomik, sosyal, kültürel açıdan
sınıflandırılmaların içinde bulmuştur. Bu sınıflandırılmalar sonucunda insanlar bir
çok yerleşim alanına da dağılmıştır. Bu yerleşim alanlarında yaşayan her insan için,
isteklerini karşılamak adına özel ya da kamusal işletmeler açılmıştır. Sanayi, ticaret,
hizmet sektörü birbirinden ve kendi içlerinde de sınıfsal farklılık yüzünden herkese
hitap edebilmek adına ayrılmıştır. Bunların sayısı daha sonra ihtiyaca göre de
artmıştır. Yapılan değişimler tamamen insan çıkarları göz önünde tutularak yapıldığı
için doğaya verilen tahrip ya da yeşil ve açık alanın bölündüğü düşüncesi tamamen
göz ardı edilmiştir.
Tarihin kökünden beri insanoğlu tabiatı kullanmış ve tüketmiştir ama hiçbir
zaman ona işkence etmemiştir. Ona düşman gözüyle bakmamıştır ve ona
saldırmamıştır. Ne zamanki kapitalist sistem ortaya çıkmıştır, işte o zaman her şey
kökünden değişmiştir. Tabiat kendini yenileyemez hale gelmiştir.
7
Yapılması gereken şey, her şeyden önce bu tahripkar zihniyetimizi
değiştirmektir. Açık şekilde söylemek gerekirse, önce kapitalizm terkedilmelidir.
Ekokenti kuracak zihniyet eğer ki kapitalist düşünce sistemini benimsiyor ise bunun
sonucu tamamen bir facia olacaktır. Başka yerlerin talan olması ve tahribatın çok üst
düzeyde olması anlamına gelmektedir.
Bu sebeple;
• Kapitalizmi ve onu kapitalizm yapan değerlerini terk etmek gerekiyor.
• Yeniden toprak, su, hava, ateş demek gerekiyor.
• Doğaya işkence edilmesi gereken bir varlık olarak değil, biraz da ‘animistik’bir
yaklaşım ile aynı özü taşıyor olduğumuzun idrakini sergileyen bir yaklaşım
benimsemek gerekiyor.
•Hazcı kültürün terk edilmesi, tüketim felsefesinin değişmesi, kanaat kültürünün
yaygınlaşması gerekiyor. (URL-5)
2.3.EKOKENTİN AMACI
Ekokentler, dayanışma prensibine dayalı sosyal çevre ile sade bir yaşam
tarzını birleştirmeye çalışıp kendi kendine yetebilme, yenileyebilme
amacındadır.Bunu gerçekleştirmek için, ekolojik tasarım, permakültür, ekolojik
mimari, yeşil üretim, alternatif enerji, toplum oluşturma uygulamaları ve benzeri bir
çok yöntemden yararlanılır.Bu yaklaşımların ülkemizde uygulanması için hiçbir
engel bulunmamaktadır.Ama teşvikler, bunun bilincinde olan insan sayısı ve bunu
öğretip uygulanmasını sağlayacak insan sayısı azdır.(URL-6)
Ekokentin amacı; doğayı korumak ve gelişmekte olan ülkelerde yaşam
kalitesinin yükselmesini sağlamaktır.İki temel ilkeye dayanır; mümkün olan herşeyi
dönüştürmek ve otomobil kullanımını en aza indirgemek. (Arabaya göre değil insana
göre kent anlayışı.) Bununla birlikte enerji konusunda verimli binalar inşa etmek;
iklim faktörünü dikkate alan tasarımlar geliştirmek; toplu taşımacılığı yaygınlaştırmak
ve kenti; oturma alanı, ticaret alanı ve sanayi alanı olarak ayırmak yerine, çalışma
ve oturma alanlarını birbirlerine yakınlaştırma gibi yaklaşımlara dikkat çekiyor.
(URL-6)
2.3.1.Ekokentin Güçlü Yönleri
• Ekolojik Faydaları : Sera gazı salınımı azaltma, çevresel esnekliği artırma, havanın
kalitesini artırma, düşük ısı adası etkisi.
8
• Ekonomik Faydaları: Enerji ve su yaratma potansiyeli, yenilenebilir enerji
endüstrisinin ve maliyetler arası tasarruf da dahil olmak üzere yeşil sektörde yatırım
ile artan kaynak verimliliği.
• Sosyal Faydalar:Canlılığı ve yaşam kalitesini artırır.İsteklerin daha çok
sağlanmasına sebep olur.(URL-7)
2.3.2. Ekokentin Oluşturulmasındaki Zorluklar
• Bilinç Eksikliği: Ekokent ilkeleri tamamen kabul edilmemiş olduklarından orada
ortak bir anlayış etkisi olması zordur.Çünkü buna uygun zemin, bilgi pek fazla
bulunmamaktadır.Politik olarak da bunu tanıtmak bu nedenle zor olabilir.
• Parçalanmış Kurumlar: Verimsiz ya da yetersiz kurumlar için koordinasyon bir
engel teşkil ediyor olabilir.(URL-7)
Ekokent İçin Yapılması Gerekenler;
• Toprağı yaşatmak
• Suyu yaşatmak
• Havayı yaşatmak
• Isıyı denetim altında tutmak
Bunların olması için:
— En az doğal kaynak kullanarak
— Ekolojik ayak izini en aza indirerek
— Sera gazına yol açan uygulamaları sıfırlayarak
— Sıfır karbon ilkesini hayata geçirerek
— Kent içi ulaşımda motorlu araçları saf dışı edip yürümeyi en mümkün hale
getirerek
— En az motor kullanıp, en az kirletici gaz yanında , en az ısı yayarak
— Güneşten, rüzgardan, akıntıdan, dalgadan enerji kaynağı olarak en yüksek
düzeyde faydalanarak
— Kullanılabilir suyu en az düzeyde atıksuya dönüştürmeye sebep olarak
— Binaları hava akımlarını kesmeyecek şekilde inşa ederek
— Cadde-sokak düzenini hava akımlarını kesmeyecek şekilde kurarak
— Binaları hava akımını kullanarak, klima kullanmadan, serinleterek
— Binaları dışarıyı ısıtmayacak şekilde yaparak
— Kentin gıdasını, kent içi ve kent çevresinde aynı kentin insanları tarafından
organik tarım ilkelerine göre üreterek
9
— Yeniden kullanma, yeniden üretim ve dönüşüm ilkelerine uyarak, atıklar
yeniden ve yeniden kullanarak
— Çok yoğun bir ağaçlandırma ve yeşil koridorlarla tüm kentin bir orman gibi
olmasını sağlayarak (Ağaçlı semtlerin daha serin olduğu, daha az klima
kullanımına ihtiyaç gösterdiği bilimsel bir gerçek.Ağacın yeşil bir estetik
sağlaması, havayı temizlemesi ve ses kirliliğini azaltması özellikleri zaten
biliniyor.) Kent hayatındaki en büyük olgudan en küçüğüne kadar akla gelen
ne varsa ekokent nizami içinde yeniden düşünülmesi ve bütündeki yerine
yerleştirilmesi gerekiyor.Mesela, kentte sokağa döşenen bir taşın bile ısı
özelliği dikkate alınarak döşenmesi gerekiyor.
— Modern banyolarda yıkanma öncesinde sıcak su gelene kadar akan su boşa
gidiyor.Aslında bu bir boşa gitme değil sadece.Musluktan çıkmış olan su o
anda atıksu haline geliyor.1 litre evsel atık su 8 litre içilebilir suyu
kullanılamaz hale getiriyor.Muslukların sensörlü hale getirilmesi gerekiyor.Su
ısıtma sistemlerinin değiştirilmesi gerekiyor.Termostatlı batarya
uygulamasının mecburi kılınması gerekiyor. Termostatlı batarya pek çok
faydasının yanında suyu hemen ısıtarak boşa akıtılmamış olmasını sağlıyor.
— Tıraş olurken, makyaj silerken, diş fırçalarken, su pek çok insan tarafından
boşa akıtılıyor.Yani hiç kullanılmadan atıksuya dönüştürülüyor.
— Tuvalet rezarvuarları ve sifon sistemi su israfını zirveye taşıyor.Bir fili
temizleyecek kadar bol su harcayan sistemler yerine, küçük abdest – büyük
abdest ayrmına göre ikili yapısı olan sistemlerin kullanılması gerekiyor.
— Yıkanırken akan su kullanmak en temizi ama akan su banyo sürecinin
başından sonuna kadar akan su olmak zorunda değil ; belki zaman zaman
kapatılması veya kurna sistemi benzer uygulamaların devreye girmesi
gerekiyor.
— Ev temizliğinde, silme yerine yıkamayı tercih etmek aynı şekilde suyun
atıksuya dönüştürülmesi anlamına geliyor.Özellikle balkon ve teras yıkama
çok ciddi boyutlarda atıksu üretimi demektir.
— Halı ve araba yıkama da aynı derecede atıksu üretimine yol açmaktadır.
— Bahçe ve çiçek sulama yerine bahçe ve çiçek yıkamaya dönüştürülen bu
eylemler de aynı feci sonuçları doğurmaktadır.
— Motorlu ve elektrikli ev –işyeri-ofis aletleri ısınma etkisi meydana
getirmektedirler.Ayrıca, bazılarında kullanılan gazlar da ayrı bir sorundur.
10
— Lamba-ışık-aydınlatma sistemleri küresel ısınmaya etki etmektedir.(Bunun
yanında, gereksiz aydınlatmaya da sebep olmakta, insan ve diğer canlıların,
bitkiler dahil ihtiyaç duymadığı bir aydınlanmaya da yol açmaktadır.Bu
özellikle insanların uyku düzenlerine etki etmekte ve uykunun getirdiği
istirahat ve tedavi edici sonuçlara erişememeye sebep olmaktadır.)
— Motorlu kara taşıtlarının dört tekerlekli çift koltuklu 4-5 kişilik olanlarında
motor 2000cc’nin üzerine çıkmaması gerekiyor.İstisnalar hariç olmak üzere,
çoğu arabanın 1600cc’nin altında kalması gerekiyor.Hiç kimse 5 saniyede ya
da 10 saniyede 100km hıza ihtiyaç duymamaktadır.Cc ve hp ilişkisinin buna
göre yeniden belirlenmesi gerekiyor.
— Trafik sıkışıklığının sadece işe geç kalmaya sebep olmadığını anlamak ve
mutlaka önlemek gerekiyor.Zira, daha fazla trafikte kalan bir araç daha fazla
yakıt tüketiyor, daha fazla ısı yayıyor, daha fazla ses kirliliği yapıyor.(Trafikte
araç olmayınca kendiliğinden hallolan bir sorun olduğunu akıldan
çıkarmamak lazım.)
— Sigara-tütün kullanımı baştan sona hem hava kirliliğine hem de ısı artışına
etki etmektedir.Dünyada bir günde yakılan tütün miktarının etkisi büyük çaplı
orman yangınlarından farksızdır.
— Isıtma ve soğutma sistemleri, yani kalorifer ve klime sistemlerinin enerji
üretimi ile birlikte düşünülmes gerekiyor.
— Yağmur suyu biriktirmek doğayla en iyi dostluk örneklerinden biri
olabilir.Ayrıca suyu ikili düşünmek ve beden için tüketilen su ile mekan ve
doğa için tüketilen suyu iki ayrı sisteme yüklemek ve kullanmak gerekir.
— Deterjan kullanımı yerine eskilerin kullandıkları, zararını tabiatın
karşılayabildiği, sabun ve sabun tozu vb. kullanmak gerekiyor.Modern kültür,
suyu ve sabunu temizlik için yeterli görmeyen ilginç bir kültür haline
getirdikten sonra, insanlar neredeyse suyu ve sabunu deterjanla yıkayıp öyle
kullanacaklar.Mesela çamaşırda beyaza yapılan atıf, doğal beyazdan
saptıkça doğada geri dönüşü olmayacak tahribatlara yol açmaktadır.Aynı
durum bulaşıkta da başka temizlik alanlarında da görülmektedir.
— Çekirdek aile tüketimi artırıyor, daha büyük ailelerle toplam tüketimin
azaltılması gerekiyor.
11
Mesela bir lamba ile 1 kişi de aydınlanabilir 10 kişi de aydınlanabilir.Altındaki
kişi sayısı arttıkça lambanın harcadığı elektirik ve yaydığı ısı artmamaktadır.
Bu örnek, kullanılan pek çok nesneye teşmil edilebilir.
— Göçmen kuşların güzergahını kesen yüksek binalar inşa etmekten kaçınmak
gerekiyor.(İstanbul bunun en acı örneklerinden birini yaşıyor.İstanbul’daki
gökdelenler göçmen kuşların güzergahı üzerinde ve onlara zarar
veriyorlar.Ekosisteme verilen en ufak bir zarar daha büyük bir zarar olarak
insana geri dönmektedir.
Ve bunun gibi daha pek çok örnek sıralanabilir. (URL-8)
Şekil 2.Ekolojik Ev Örneği (URL-9)
Şekil 3.Singapur Sentosa Adasındaki Mera Evi (URL-10)
12
Şekil 4.Sürdürülebilir Yaşam Örneği Olarak Ekokent (URL-11)
Şekil 5.Ekokent Konsepti Tasarımı (URL-12)
13
Şekil 6.Ekokente Uygun Toplu Konut Örneği (URL-13)
2.4.EKOKENTİN HEDEFLERİ
Ekokentin hedefleri:
— Yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı
— En düşük düzeyde atık üretimi
— Geri dönüşümlü malzeme kullanımı
— Ekolojik ayak izinin en aza indirgenmesi
— Kentin çevre üstünde dengesinin azaltılması (Berkes,F. Ve Kışlalıoğlu)
2.4.1.Ekolojik Ayak İziTüketilen tüm doğal kaynakların, üretilmesi için gereken toprak alanını
gösteren bir ölçüdür.Bir eko-ayakizi, tükettiğimiz tüm enerji, su, madde, ürün ve
hizmetleri üretmek için ihtiyacımız olan kara ve denizin ölçümüdür.Bu ölçümde
önemli olan, bildiğimiz gibi sınırlı olan doğanın kaynaklarıyla bu yükü desteklemeyi
sürdürüp sürdüremeyeceğinin değerlendirilmesidir.
14
2010 yılı verileri ile hazırlanan dünyanın ekolojik ayak izi sıralamasında ilk 10
ülke sırası ile : Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Danimarka, Belçika, ABD, Estonya,
Kanada, Kuveyt, İrlanda olarak açıklanmıştır.Türkiyede ise, 6 Mart 2012 tarihinde
yayınlanan Dünya Doğayı Koruma Vakfı WWF Türkiye (World Wild Fund for
Nature) raporuna göre, Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz Havzası’nda
ekolojik limit aşımı son 50 yılda 8 kat artarken, 2012 itibari ile Türkiye’nin Ekolojik
Ayak İzi, sahip olduğu yenilenebilir doğal kaynakların 2 katıdır. Türkiye’nin Ekolojik
Ayak İzi’nin yaklaşık yarısını ise Karbon Ayak izi oluşturmaktadır. (URL-14)
Şekil 7.Ekokent- Kentsel Tarım İlişkisi (URL-15)
Ülkemiz Açısından Öz Eleştiri;
1. Çevre, ekolojik denge, küresel ısınma gibi konular için alınabilecek pek çok
önlem ve atılabilecek bir çok adım olmasına rağmen ülkemizde geniş çapta
gerçekleştirilen farklı çözüm arayışları hala daha mevcut değildir. Bugün bile
evsel atıklarımızın geri dönüşümü için geliştirilmiş bir çöp toplama sistemimiz
yoktur. Yıllardır çok yakın bir gelecekte karşılaşacağımızın söylendiği su kıtlığı
15
sonucunda çıkacak olan su savaşlarının olası bir durum olduğunu, bu konuda
yapılan bilimsel araştırmalardan, ülkemizde çekilen su sıkıntılarından, her yıl
azalan su seviyesinden ve ülkelerin aralarındaki gerginliklerden bile görmek,
anlamak mümkündür. Çevre bilinci gelişmiş ülkelerde bile daha yeni artması,
görsel ve yazılı basın organlarının yardımı ile olmuştur. Medya tarafından halka
ulaştırılan yayınlarda, sürekli tükenen ve kirletilen doğal kaynaklardan ve
ekolojinin bize verdiği tolerans sınırını aştığımızdan bahsedilmiş, doğal
kaynakları dengeli kullanma konusunda uyarılarda bulunulmuştur. Hatta bunu
sağlamak için alınması gereken önlemlerden bile bahsedilmiştir.Bu süreçte
dünyanın geri kalanı ile kıyaslandığında, ülkemiz basınında bu türden uyarıcı,
öğretici, bilinçlendirici yayınlarla çok az karşılaşmak ve diğer taraftan idari
organlardan da bu yönde atılan örgütleyici, yönlendirici ve zorlayıcı adımların
böylesine düşük seviyelerde kaldığını görmek çok üzücüdür. Yeteri kadar toplum
bu konuda bilinçlendirilemediği için de istenmeyen sonuçların doğması yüksek
derecede mümkündür.(URL-6)
2.4.2.Karbon Ayak İzi
Birim CO2 cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından, insan faliyetlerinin
çevreye verdiği zararın ölçüsüdür.(Şekil 8)
Karbok ayak izi 2 ana parçadan oluşur.
Birincil Ayak İzi: Evsel enerji tüketimi ve ulaşım dahil olmak üzere fosil yakıtların
yanması sonucunda ortaya çıkan doğrudan karbondioksit emilsüyonlarının
ölçüsüdür.
İkincil Ayak İzi: Kullandığımız ürünlerin tüm yaşam döngüsünden bu ürünlerin imalatı
ve en sonunda bozulmaları ile ilgili olan karbondioksit emisyonlarının ölçüsüdür.
Karbon Ayak İzini Azaltmak İçin Yapılması Gerekenler:
•Tatillere uçakla gidilmemelidir.Uçağı ulaşımda en az kullanmak gerekir.
•Yenilenebilir enerji kaynakları kullanmalıyız.
•Isınma için doğal enerji kaynağımız olan Güneş Enerjisi kullanmalıyız.Bu yol ile
doğalgaz faturası yılda % 70 oranında azalabilir.
•Mümkün olduğunca toplu taşıma araçları kullanmalıyız.Yerel otobüs hizmetlerinden
faydalanmalıyız.
•Eğer araba kullanacaksak ayak izini en aza indirgemek için arabamızı
paylaşabiliriz.
İkincil Ayak İzini Azaltmak İçin Yapılması Gerekenler:
16
Birşeyler satın alacağımız zaman bu ürünlerin nerelerde üretildiğine ve üretiminde
hangi maddelerin kullanıldığına dikkat etmeliyiz.Yüksek emisyona sahip olan
maddelerden kaçınmalıyız.
•Ev tüketiminde kırmızı et tüketimini azaltmalıyız.
•Elbise alırken uzak ülkelerden gelip gelmediğine etiketine bakarak kontrol etmeliyiz
eğer 1000 milden uzak bir ülkeden geliyor ise başka elbise tercih etmeliyiz.
•Gereksiz fazla ambalajlı ürünlerden mümkün olduğunca uzak durmalıyız.
•Yiyecek ve içeceklerimizde yine kısa mesafeden gelmiş ya da kendi ürettiğimiz
ürünleri tercih etmeliyiz.Kendi üretimimizi yaparsak hem daha çok meyve ve sebze
elde etmiş oluruz hem de atmosferdeki karbon miktarının azaltılmasına katkı
sağlamış oluruz.
•Su içerken bir çoğumuz musluk suyu yerine şişe suyu almayı tercih ederiz . Su
tercih ederken de yakın mesafeden gelen su şişelerini tercih etmeliyiz .Öteki türlü
karbon ayak izi çok fazla olmuş olacaktır.Bir de buna şişeleme ve geri dönüşümden
kaynaklanan emisyonlar eklenince çok fazla karbok ayak izi oluşmuş olacaktır.
(URL-16)
Şekil 8.Karbon Ayak İzi Dökümü (URL-17)
2.4.3.Ekokent Hedefi İçinde İncelenmesi Gerekenler•Dünya nüfusu
17
•Kişi başına düşen besin üretimi
•Kişi başına düşen sanayi üretimi
•Tükenir kaynaklar stoğu
•Çevre Kirlenmesi
Bu araştırma sonucu, dünyanın sürdürülebilirliği için; nüfus artışının ve
üretimin dengesinin sağlandığı, doğal kaynakların korunduğu, çevre kirliliğinin
özellikle de sanayi alanlarından kaynaklanan kirliliklerin minimize edildiği bir sistem
oluşutulması gerektiği belirtilmiştir. Bu yeni üretilen sistem, yeni kurulacak şehirlerin
planlanmasında bir model teşkil edecek ve “ dengeli dünya modeli” olarak
isimlendirilecektir.Bu model ile sağlanmak istenen, doğal ekolojik dengeyi bozmadan
insanın doğadan optimum düzeyde olmak şartı ile çok yönlü yararlar sağlaması ve
uygulamasının yapılmasıdır.Diğer bir değiş ile sürdürülebilir dünyadır.Çokca
faydalanmak fakat çok az düzeyde zarar vermek. Bu hedefler uygun bir şekilde
incelenip, alınması gereken önlemler de ortaya konursa sürdürülebilirlik anlayışına
katkı sağlanmış olunur.(URL-18)
2.5.EKOKENTLERİN ÖZELLİKLERİ
SürdürülebilirlikBir şehrin sürdürülebilir olup olmadığına karar vermenin yollarından biri
karbon nötr olup olmadığını sorgulamaktır. Karbon nötr bir eko-şehir, karbon
salınımlarını dengeler; örneğin fosil yakıtların yakılmasına karşılık ağaç dikilerek
karbon tutulması sağlanır. Bir diğer yol, şehir sakinlerinin hayat tarzlarının ne kadar
arazi ve su gerektirdiğini hesaplamak için ekolojik ayak izlerine bakmaktır.
İngiltere’de ortalama ayak izi 5 hektarın biraz üstündedir; Türkiye’de ise 2,2 hektar
civarındadır. Fakat yeryüzünün biyo kapasitesini diğer 7 milyar insanla eşit olarak
paylaşacaksak her kişiye 1,8 hektar düşmektedir. Bu nedenle bir eko-şehir 1,8
hektar veya daha aşağısını hedefler. Ancak, geniş hedefler koyan bu iki yaklaşım da
nasıl başaracağımızı söylemez.
Dirençlilik
Şehirleri değerlendirmede dirençlilik daha iyi bir özelliktir. Dirençlilik, gelecek
bir zamanda olacak olanı kabul etmek ve bugünden planlamaktır. Örneğin
karbonsuz bir şehir, belki yürüyüş ve bisiklet yollarıyla, tamamıyla yayalaştırılmıştır
veya ulaşım sıfır emisyonlu arabalarla sağlanmıştır. Fakat enerji krizi dayandığında
sıfır emisyon da olsa arabalar duracak, sadece dirençli yaya şehri eskisi gibi devam
18
edecektir. Dirençlilik, sıfır emisyonlu arabalar için yenilenebilir kaynaklara da bağımlı
olamayacağımızı gösterir. Rüzgar ve güneş enerjisi sadece belli bir zaman enerji
sağlarken yani bitebilirken, biyolojik yakıtlar çok büyük arazilere ihtiyaç duyar ve
tarımı çokça tehdit eder. İlk adım, mümkün olduğu kadar “azaltmak” tır; bir yerleşimi
eko-şehir yapan, tüketilen enerji ve suyu, yiyeceklerin geldiği mesafeyi, arabaya
duyulan ihtiyacı… Bunların hepsini birden azaltmaktır.
Enerji Etkin Planlar
Bir eko-binanın en önemli özelliği çatıdaki güneş panelleri ve rüzgar türbinleri
değil, yalıtımıdır. Yüksek seviyede yalıtım, binaları kışın sıcak yazın serin tutar,
böylece ısıtma ve soğutma için çok daha az enerji gerekir. Bitişik nizam evler ve
apartmanlar ayrık nizam olanlara göre, yan cepheleri ve zemini komşularıyla
paylaşarak, daha az ısıtma ve soğutmaya ihtiyaç duyar. Bunlar ısıyı dağılmasını
önler ve tutulmasını sağlar. Binaların enerji etkinliğini artırmak için, mümkün olan en
verimli ampullerin, aletlerin ve kalorifer kazanlarının kullanılması gerekir.
Pencerelerin açılmasından, rüzgar veya baca etkisiyle çalışan duvar ve çatı
menfezlerine kadar çeşitli doğal havalandırma yöntemleri, mümkün olan her yerde
enerji arsızı klimaların yerini almalıdır. Enerjinin çok az düzeyde kaybolmasını
sağlamak gerekmektedir.
Su Tasarrufu
Eko-binalar içme suyunu tasarruflu kullanmalıdır. Çamaşır makineleri, duş
başlıkları vb. azami ölçüde su verimli olmalı ve tuvaletlerde ihtiyaca göre su
kullanımıma imkan tanıyan sifonlar bulunmalıdır. Yağmur suyu ve banyodan,
duştan, lavabodan vb. kaynaklanan “gri su”, yeterli filtrasyonla bahçe sulamada ve
sifonlarda kullanılabilir. Böylece filtrasyon sayesinde kullanılmayacak olan su da
değerlendirilmiş ve boşa gitmemiş olur. Bunları yapmak başlangıçta maliyet
getirebilir fakat daha sonra tasarruf sağlar.
Sanal Enerjisi Az Olan Malzemeler
Sanal enerji (Gömülü enerji), bir üründeki hammaddenin çıkarılması,
ulaştırılması ve işlenmesi, daha sonra da bileşenlerin üretimi ve ürünün montajında
harcanan direkt ve in-direkt enerjidir. Her aşamada tüketilen enerji net bir şekilde
tanımlanabilir ve ölçülebilir. Pratik olan her yerde, dayanıklılıktan feragat etmemek
kaydıyla, yerel ve üretim süreci basit, en az sanal enerji içeren yapı malzemeleri
kullanılmalıdır.
19
Uygun Oryantasyon
Güneye bakan bina cephelerini azami seviyeye çıkarmak doğal ışığı arttırır
ve kışın ısıtmada tasarruf sağlar. Çünkü güney cepheleri ışığı daha çok aldığı için
daha sıcak olan cephelerdir. Yüksek termal kütleli zemin ve özellikle iç mekan
duvarları gündüz güneşi emer ve gece binaya verirler. Fakat yazın fazla ısıyı
önlemek gerekir. Güneşe karşı gölge sağlamanın zor olduğu batı cepheleri asgariye
indirilmelidir. Serinlik ihtiyacını azaltmada menfezler, panjurlar ve kışın yaprak döken
bitkiler kullanılabilir. Doğal yollarla daha az masraflı olabilir.
Mikrojenerasyon
Yenilenebilir mikrojenerasyon hâlâ kendini ispatlayabilmiş değildir. Gerçekten
de, iyi konumlandırılmamış mikro rüzgar türbinlerinin üretimi ve kurulumu, rüzgardan
üretebilecekleri toplam enerjiden çok daha fazla enerji sarfı gerektirebilir. Dikey
eksenli rüzgar türbinleri ve ince-film güneş pilleri gelecek için ümit vadetse de,
elektrik ihtiyacımızın küçük bir yüzdesini sağlar. Ayrıca başka yerlerde harcanması
çok daha iyi olacak paraya mal olur. Mikrojenerasyon yerine büyük ölçekli
yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım tavsiye edilmektedir. Ancak büyük ölçekli
biyolojik yakıt elde etmek amacıyla değerli tarım arazilerini kullanmak ve doğal eko-
sistemleri yok etmek akla hiç uygun değildir. Daha biyolojik yakıtları faydalı
olabilecek ölçekte kullanmaya fırsat bulamadan küresel yiyecek kıtlığını yaşadık.
Sürdürülebilir Çiftçilik
Yiyecek maddelerini binlerce kilometre uzaktan taşımak hem enerji israfına
yol açmakta hem de kirlilik yaratmaktadır. Sebze-meyve gibi yiyecekler mümkün
olduğu kadar eko-şehirlerin çevresindeki kırsal bölgelerde yetiştirilmelidir. Yerel
çiftçilik eko-şehirleri dirençli kılar. Hem de oralarda yaşayan halk ve yaşadıkları yer
bakımından ekonomik de katkı sağlanmış olunur. iklim değişikliği ekinleri tahrip
etmeye başladığında, ülkeler önce kendilerini besleyip, sadece arta kalan yiyecekleri
ihraç edeceklerdir. Petrol fiyatları arttıkça uzun mesafelere yiyecek taşıma maliyeti
de artacaktır. Uzun mesafelere taşınacak her ürün otomobil kullanımın da artmasına
sebep olur bu zaten tamamen ekokentin isteklerine karşı bir durumdur. Gelecekte
yiyecek ithalatına şimdi olduğu gibi güvenemeyeceğiz. Büyük çaplı tarım
işletmeciliğinden vazgeçmeliyiz. Farklı bitkilerin yetiştirildiği, bitki ekimi ve
hayvancılığın dönüşümlü ve eşleştirerek yapıldığı daha küçük ve çeşitliliğe sahip
çiftliklerde, tek bir ürünün ekildiği devasa alanlara göre metrekare başına daha fazla
20
ürün elde edilir. Küçük konteyner bahçelerinden yeşil çatılara, toprak yerine suda
yetişen hidroponik bitkilere kadar farklı yiyecek üretimi imkanları vardır. Çiftlik
atığından, çöpünden ve lağımından enerji elde edilebilir.
Şekil 9.Sürdürülebilir Çiftçilik Örneği (URL-20)
Biyoçeşitlilik
Eko-şehrin etrafındaki kırsal alanın tamamı çiftçilik için kullanılmaz. Şehir
daha yoğun inşa edilerek ve çiftlik arazilerinin daha etkin kullanımı sağlanarak
etrafında yaban hayata daha fazla alan bırakılabilir. Yaban hayatın şehirlerin içine
yayılışını teşvik etmeliyiz. Bitkiler ve ağaçlar avlularda, caddelerde ve çatılarda, her
yerde olmalıdır. Gelişimlerini kısıtlı yerlerde sağlamalarını önlememiz
gerekmektedir. Bu şekilde yayılmaları daha mümkün olur ve nesilleri tehlike altında
kalmaktan kurtulur, tükenmez. Çünkü Eko-şehir demek yeşil şehir demektir.
Nüfus Yoğunluğu
Eko-şehir tasarımında nüfus yoğunluğu çok önemlidir. Daha fazla insanın
daha yakın yaşaması, ulaşım yöntemi olarak yürümenin, bisikletin ve toplu
taşımanın tercih edilmesini, caddelerin daha canlı ve hareketli olmasını sağlar,
evlere yakın farklı mağazalar ve hizmetlerin varlığını destekler, çevrede daha çok
kırsal alan kalmasını sağlar.
21
Bitişik Nizam Evler
Evler eko-şehir arazisinin % 70’inden fazlasını kaplar. Yüksek apartmanlar
olmadan yoğunluk sağlanır. Ev yoğunluğu artmadan yürünebilir, kompakt bir eko-
şehir gerçekleştirilemez. Bitişik nizam evler sadece yerden tasarruf sağlamaz, ayrıca
bitişik duvarlarıyla çevreye daha az ısı yayar ve daha fazla enerji tasarrufu sağlar.
Kaliteli mimari ve binalar arası gelişmiş ses yalıtımı bu evleri cazip kılar. Çoğu kişi
için bitişik nizam, ortalama 2,5 katlı, bahçeli evler idealdir.
Şekil 10.Kentlerde Bitişik Nizam Ev Düzeni Planı (URL-21)
Yarı Müstakil Evler
Orta yoğunluklu yerleşimlerde bitişik nizam evler şart değildir. Bisikletliler
yaya yollarına kestirme geçerek yarı müstakil evlerin arka bahçelerinden faydalanır.
Ancak, bu arka bahçeler daha küçük olur ve daha önemlisi, ara duvar sayısı bitişik
nizam evlerin iki katı olduğundan enerji verimlilikleri daha azdır.
Araba Kullanımına Kapalı Semt Merkezleri
Eko-şehir çok işlevli semt merkezleri etrafında inşa edilir. Bu merkezler araba
kullanımına kapalıdır ve yerel alışverişi her evden 5 dakikalık bir yürüme mesafesi
içinde gerçekleştirebilmeyi sağlar. Birçok faaliyetin yer aldığı semt merkezleri 4 katlı
bloklarla daha yoğun yerlerdir. Merkezde blok yüksekliği 6 kata kadar çıkabilir. Her
bir apartman bloğu, sakinlerine yeşil alan sağlayan bir avlu etrafında, mağaza ve
işyerlerinin üstüne inşa edilir. Okullar da 4 katlı bloklar şeklindedir. Eko-şehirlerin
klon şehirler olmasını engellemeliyiz; ana caddeler birbirine benzer zincir mağazalar
ile dolu olmamalı, özgün olmalıdır. Küçük işletmeler teşvik edilmelidir.
22
Karma Kullanım
Semt merkezinde mağazalar ve iş yerleri apartmanların altında yapılmalıdır.
Okullar ve temiz endüstri bölgeleri evler ile iç içe olmalıdır. Karma kullanım, şehrin
bütün bölgelerinin 24 saat faal olmasını sağlar; merkezlerin geceleri hayalet
şehirlere dönmesini engellemek önemlidir.
Temiz Endüstri
Temiz endüstri bölgesi şehri çevreleyen bir yol içinde yer alır. Bu düzen
kamyonları evlerin arkasındaki sessiz caddelerden uzak tutar ve konut alanlarına ait
caddelerin sonu ile ağır trafiğe sahip çevre yolu arasında tampon görevi görür.
Temiz endüstri bölgeleri semt merkezleri ile aynı yoğunlukta inşa edilir, fakat bu
bölgelerde gün ışığı daha az önem taşır, binalar 2-3 kat yeterli olacak şekilde daha
geniş yapılabilir. Bir eko-şehir mümkünse bütün sakinlerine iş imkanı temin etmelidir.
Yavaş Yollar
Eko-şehirde ana yollar yaya yollarıdır. Araçlara kapalı bu yollar yürümeyi ve
bisiklet kullanmayı güvenli ve keyifli kılar. Yaya yolları semt merkezlerinden çevreye
doğru yayılarak yolculukların mümkün olduğu kadar doğrudan yapılmasını sağlar.
Eko-şehirde yollar sürücülerin yolculuk süresini kısaltmaktan çok yayaların keyfini
bozmamak üzere planlanmıştır. Yaya yolları, yaya bölgeleri dışındaki caddeler ne
kadar tıkalı olursa olsun etkilenmez. Her ev bir yaya yoluna cephelidir. Yaya
yollarının caddeleri kestiği noktalarda zebra geçitler yayalara öncelik tanır, böylece
caddeler değil, yaya yolları süreklilik kazanır. Ambulans ve itfaiye araçlarının zebra
geçitlerde durma zorunluluğu olmamasından dolayı acil durumlara hızlı cevap verilir.
Teslimatlar ve atık toplama, yayaları asgari düzeyde etkileyecek şekilde
gerçekleştirilir. Bisikletlerini arka bahçelerinde tutan bisikletliler de, en azından
yolculuklarının başlangıcında yolları kullanabilir. Bir uçtan diğerine 1500 metre olan
bir şehirde merkez 10 dakikalık yürüyüş mesafesindedir. Her yere araçla gitmeyi
tercih eden kişiler dahi bu mesafeyi yürümeye kısa sürede alışır. Yayaların arasına
karışabilecek kadar düşük hızda giden bir bisikletle şehir 8 dakikada geçilebilir.
İhtiyaç duyanlar için kapıdan kapıya hizmet veren bisiklet-taksiler şehir içi
taşımacılıkta en iyi seçenektir ve klasik taksilerin yerine kullanılabilir.
23
Yaşanabilir Sokaklar
Eko-şehrin sokakları araba hakimiyeti altında değildir; onların yaratacağı
kirlilik, gürültü ve tehlike yoktur. Çocukların oyununa, arkadaşların sohbetine, yeni
komşuların tanışmasına uygun sosyal alanlardır. Bogota’nın eski belediye başkanı
Enrique Penalosa’nın deyişiyle, bir şehir trafiğin serbestçe aktığı zaman değil, bir
çocuğun özgürce üç tekerlekli bisikletle her yere kolaylıkla ve güvenle hareket ettiği
zaman daha uygardır. Bu, çocuklar için geçerliyse herkes için geçerlidir.
“Woonerf “ Ev Bölgesi
Flemenkçe “yaşayan sokak” anlamına gelen Woonerf, yayalar, bisikletliler ve
arabalar tarafından paylaşılan ortak yollardır; yayalar ve bisikletliler önceliğe sahiptir,
kavisli caddeler ve sokak mobilyaları arabaların hızını saatte 16 km ile sınırlar.(Şekil
11-12) Bu tarz sokaklar önemli bir adımdır, ama sadece kısa mesafeler için
işlevseldir. 16 km/saat hızla uzun mesafe araba kullanmak sürücüleri öfkelendirir;
arabalar düşük hızlarda çok verimli çalışmadıklarından daha fazla kirlilik yaratırlar.
Acil servis hizmetleri aksar. Arabaların sık geçmesi yayaları kenara iter, oynayan
çocukları engeller. Yaya yolunun bir şerit yeşillikle caddeden ayrılması yayaları daha
güvende hissettirir ve temiz hava sağlar ama araçları hızlı gitmeye cesaretlendirir ve
çok alan kaplar.
Şekil 11.Amsterdam’da Woonerf Örneği (URL-22)
24
Şekil 12.Woonerf Örneği (URL-23)
Bisiklet Önceliği
Bisikletliler caddedeki arabaların yerini almıştır, yayalar iki taraftaki yaya
yolunu kullanır. Arabaların tehlikelerinden uzak, hıza imkan tanıyan bu durum
bisikletliler açısından, idealdir ama dar kaldırımlara itilen yayalar açısından iyi
değildir. Bisikletler arabalardan çok daha az tehlikeli olsa da sürekli kendinizi
kollamak zorunda kalırsınız, zira bisikletliler önceliklidir.
Şekil 13.Ekokentlerde Ulaşım Diyagramı (URL-24)
25
Arka Yolda Park
Evlerin arkasına saklanmış caddeler, yaya çevreden ödün vermeden
oturanların arabalarını arkada bulunan araba yoluna park etmelerini sağlar. Evlerin
arkasında bulunan araba yolları sayesinde, arabalar ana yaya yollarından uzakta
tutulur. Bu yollar aynı zamanda malzeme taşıma ve çöp toplamaya imkan tanır.
Yollarda sadece yüklemek ve boşaltmak için park edilebilir; park alanları araba
parkları ile sınırlandırılmıştır. Evlerin önüne park etmek evler çok dar olmadığı
zaman makul gözükebilir ama 4-5 metre genişliğinde evlerde arabalar sokağı yine
görsel olarak ele geçilir. Ayrıca, araba sahipleri çocuklar topla oynarken itiraz etme
eğilimindedir. Evlerin yanlarındaki park yolları sokaktaki görsel etkiyi azaltır, araba
sahiplerinin oyun oynayan çocuklarla ilgili gerginliği azalır ama fazla alan işgal
ederek şehrin yoğunluğunu azaltır; bitişik nizam evlerin olduğu bir sokağı yarı
müstakil evlerin olduğu bir sokağa dönüştürerek ortak duvar sayısını azaltır, evler
daha az enerji etkin olurlar. Zemin kat garajları arabaları sokaktan uzaklaştırır ama 6
metreden daha dar evlerde bu gerçekleşmez.
Arabayı Sınırlama
Eko-şehirde arabaların etkisini en aza indirmek hedeflenmiştir. İdeal eko-
şehir, arabasız, tam yayalaştırılmış, araba park etmenin şehrin sınırındaki parklarla
sınırlandırıldığı yerdir. Araba paylaşımı uygulamaları şehir sakinlerini önemli
miktarda masraf ve zorluktan kurtarırken ihtiyaç duyduklarında bir arabaya
erişimlerini mümkün kılar. Bir seçenek, şehrin altıda biri veya üçte birinde bütün
yolları ve arabaları kaldırıp bölgeyi tamamıyla arabasızlaştırmaktır. Şehrin
etrafındaki çevre yolu yerinde bırakılıp, bütün diğer yolların yerini arka bahçelere
geçiş için küçük geçitler ve daha büyük bahçeler alabilir. Bir başka seçenek, araba
yollarını iki arabasız yolla kuşatmak olabilir. Ortak yollar araba paylaşımında
kullanılan arabaların park etmesi için daha geniş olabilir. Bu uygulamanın birkaç
avantajı vardır. Sevkiyat araçlarının, ulaşım ağını terk etmeden, araçlarını yaya
yollarından mümkün olduğu kadar uzakta tutarak, her eve 150 metre mesafe içinde
kalacak şekilde yük sevk etmelerine imkan tanır. Ayrıca, tamamıyla arabasız bir
caddede de yaşasanız, araba paylaşmaya ihtiyaç duyduğunuz zaman sadece 2
dakika yürüyüş mesafesinde olduğunuz anlamına gelir.
26
Toplu Taşıma
Toplu taşıma ile küçük eko-şehirleri birbirine bağlayarak daha büyük eko-
şehirler inşa edilebilir. Metrolar, yükseltilmiş demir yolları, tek hatlı trenler kasaba ve
küçük şehirler için belki çok pahalıdır. Dizel otobüsler yerlerine geçtikleri 50 küsur
arabadan daha gürültülü ve kokuludur. Hibrit otobüsler daha iyi olsa da yine de
kirletirler. Hidrojen yakıtlı otobüsler büyük enerji israfıdır. Ayrıca, arabaların
arkasında trafiğe takılmış, seyrek bir otobüs servisi hiç çekici olmaz.
Geriye hafif raylı sistemler ve troleybüsler kalıyor. İkisinin de kirletmeyen, enerji
etkin, sessiz ve yumuşak sürüşleri vardır. Şehir merkezleri troleybüs veya
tramvaylarla birbirlerine bağlanır. Elektrikle çalışan nakil hatlarıyla, hem troleybüsler
hem tramvaylar yaya alanlarıyla uyumludur. Sık aralıklarla çalışan bu araçlar,
duraklarda gecikmeye yol açan taşıt içi ödeme olmadan, trafik ışıklarında beklemek
zorunda kalmadan ve trafikle çakışmadan iyi iş görürler. Troleybüsler hafif raylı
sistemlere göre daha güvenilirdir. Yedek pillerle donanmışlardır, hatlarından çıkarak
bozulmuş araç veya yol çalışması gibi engelleri aşabilirler. Hafif raylı sistemlerde bu
yapılamaz. Fakat hafif raylı sistemler daha uzundur ve daha çok yolcu taşırlar.
Kasaba ve küçük şehirlerde güvenilirliklerinden ötürü troleybüsler, orta büyüklükteki
şehirlerde ise daha yüksek kapasiteli olan hafif raylı sistemler tercih edilmelidir.
Demir Yolu Taşımacılığı
Demiryolu taşımacılığı uzun mesafelerde karayoluna göre çok daha
verimlidir. Bir demiryolu kargo terminali (pembe) de ayrıca inşa edilir. Tren istasyonu
(mavi) ve yerel otobüs servisi (kırmızı) eko-şehri yakındaki köy, kasaba ve şehirlere
bağlar. Oldukça gürültülü ve kötü kokulu olan dizel otobüsler yaya bölgelerinden
uzak olmalıdır. Bunun yerine, otobüsler ve trenler evlerin arkasında yer alarak saklı
tutulurlar. (URL-19)
27
Şekil 14.Ekokent Projesi Ev Örneği (URL-25)
2.6.KENT SORUNLARINA NEDEN OLAN ETMENLER
insanların tüm olumsuz etkileri görülmeye başlamıştır. Bu tarihten itibaren,
nüfusun hızla artması, kentleşmenin kontrolsüzlüğü, endüstrileşme ve bunlara bağlı
olarak gelişen kaynak kullanımındaki bilinçsizlik tüm dünyadaki ülkeleri olumsuz
şekilde etkilemiştir.
“Yenilikçi merkezler” olarak tanımı yapılan kentler, yukarıda belirtilen
nedenlerden ötürü ve daha bir çok sebep yüzünden insanlara kalitesiz bir yaşam
sunmaya başlamıştır.
Kentlerde Meydana Gelen Sorunlar:
•İnsan yoğunluğu
• Kirlilik
•Çarpık kentleşme
•Farklı sosyo-ekonomik düzeye sahip insanlar arasındaki yabancılaşma
•Atıkların doğaya verdiği zarar
•Enerji tüketiminin fazlalığı
•Geri dönüştürülemeyen enerji
•İnsan sağlığındaki bozulmalar
•Bilinçsiz arazi kullanımı ve toprak kaybı
•Yeşil alan azlığı
28
•Oluşan mikroklima
•Isı adaları
•Sağlıksız sanayileşme
•Azalan ve tükenen kaynaklar (URL-26)
2.7.EKOLOJİNİN ÇEVRE SORUNLARINA KARŞI ÇÖZÜMÜ
1-Doğanın Bütünlüğü İlkesiBitkisiyle, hayvanıyla, dağıyla, taşıyla, insanıyla doğa bir bütün, doğada her
şey birbirine bağlıdır. Besin Zinciri olarak bilinen olay doğadaki canlıların birbirleri ile
bağımlılığını vurgular. İnsanlar bilmeden ya da bilerek bu besin zincirindeki herhangi
bir canlıya zarar verdiği takdirde bu zinciri, dengeyi bozmuş ve diğer halkaları da
etkilemiş oluyor.
Doğadaki ilişkiler sadece besin zinciri ile bitmiyor. Örneğin bir barajın sağlıklı
çalışıp çalışmaması barajı tıkayan sedimanlara; sedimanlar erozyona; erozyon ise
bölgedeki bitki örtüsünün sağlıklı olup olmamasına bağlıdır. Bu yüzden ilk önemli
olan şey havzanın ağaçlandırılmasıdır.
2-Doğanın Sınırlılığı İlkesiDoğanın sınırlılığı, ekologların uzun yıllardır çok iyi bildikleri bir ilke. Deney
tüpündeki mikroorganizmaların sayılarının artışı çalışmalarına, adalara salıverilen
geyikler, koyunlar üzerinde yapılan gözlemlere dayanıyor. Daha güncel olarak,
Bangladeş ve Etiyopya'daki nüfus fazlasının, bir-iki yılda bir baş gösteren kıtlıklarla
kırılması, ekoloji açısından bu ülkelerde nüfusun doğanın sınırlarını zorladığını
gösteriyor. Doğanın sınırlılığı ilkesi yalnızca nüfus sorunlarıyla değil, sanayileşme ve
kirlenme sorunlarında da karşımıza çıkıyor. Örneğin, İzmir Körfezi ile İzmit
Körfezi'nin belirli bir taşıma güçleri var. Sanayi kirlenmesinde bu sınır aşıldı mı,
körfez kendi kendini temizleyemez oluyor.
3-Doğanın Özdenetimi İlkesiBelli bir alanda yaşayan ve birbirleriyle etkileşim içinde olan her türlü canlı ile
bunların cansız çevrelerinin oluşturduğu bir bütündür bu ekosistem denen şey.
Sibernetikçiler "sistem" deyince, akıllarına hemen bu sistemin işleyişi, özellikle bu
sistemi denetleyen güçler gelir. Diyelim ki, Kapıdağ'da domuzlar meydanı boş
bularak artmış. Bu artış hep devam etmez ya, elbet bir sınırı olacak. Bu sınır, ya
yırtıcı hayvanlar, ya da avcılar tarafından getirilecek. Yahut domuzun yaşam alanı
dar gelmeye başlayacak, uygun yiyecek tükenecek. Domuzlar arasında saldırganlık
baş gösterecek, hastalık salgını çıkıp, sayıları azalacak. Genel bir kural olarak, artan
29
canlının nüfusu, sistemin sınırlarım zorlamaya başlayınca, bazı etkenler devreye
girip nüfusu aşağı çekiyor. Özdenetim ya da doğanın dengesi olarak bilinen durum,
işte böyle etkenlerin ortaya çıkmasıyla gerçekleşiyor.
Örneğin, bir ülkenin nüfusu devamlı artıyorsa, temelde iki seçenek
mevcuttur: Ya doğanın sınırları zorlanmadan önce, bugün örneğin Çin'de yapıldığı
gibi, nüfus planlaması ve diğer önlemlerle artışın önü alınacak. Ya da nüfus sınırı
aşıp halk fakir ve aç kalınca nüfus kendiliğinden düşecektir. Bunun da örnekleri
bugün Etiyopya'da ve Bangladeş'te yaşanıyor.
4-Doğanın Çeşitliliği İlkesiDoğanın bütünsellik, özdenetim gibi temel özelliklerinden biri de, canlılar
arasında görülen çeşitliliktir.
Genelde, bitki olsun, kuş olsun doğadaki canlıların çeşitliliğini kendi çıkarımız
için korumamız gerektiğini öğretir ekoloji. Çeşitlilik ilkesinin bir de şu yönü var: Çevre
sorunlarına tek tek değil de birçok çözüm düşünmek, devamlı alternatif yaklaşımlar
aramak, atılan adımın doğru çıkmadığı hallerde büyük zararları önlüyor. Çeşitliliğe
ağırlık vermek toplumlar için uzun vadede sigorta oluyor. Örneğin, tüm enerji
kullanımını petrole bağlamış bir ülke, petrol tükenmeye yüz tutunca ya da
pahalılaşınca krize düşüyor. Oysa, petrolün yanında kömür, güneş, rüzgar, su ve
biyomas enerjisi üreten bir ekonomi, büyük ölçüde sigortalamış oluyor. Yani, çok
yönlü ve çeşitli bir enerji politikası, riski bölerek azaltıyor.
5-Doğada Hiçbir Şey Yok Olmaz İlkesiBu ilkenin temeli, fizik ve kimya derslerinde öğrendiğimiz Birinci
Termodinamik Kanunu'dur. Ortamda var olan madde ve enerji, bir şekilden ötekine
dönüşebilir, ama yok edilemez. Bilinen bu ilkeye göre, enerji ve madde hiçbir yolla
yok olmaz. Seyrelip dağılmağı için termik santralin bacasından atmosfere bırakılan
kükürt dioksit, Çukurova'da kullanıldıktan sonra Seyhan Nehri'ne karışıp Akdeniz'e
ulaşan tarım ilacı, ortamdan kaybolmuş değildir. Er-geç ekosistemin bir yerinde
ortaya çıkacak, ya Bodrum'un çam ormanlarım öldürecek; ya da Adana'nın balığım
zehirleyecektir.
Ta Çernobil'deki patlamanın çay ürünümüzü etkilemesi hesabı, doğaya
salıverilen hiçbir madde yok olmaz. Aynı haliyle, ya da şekil değiştirerek olmadık
yerlerde karşımıza çıkar. Tarım ilaçları gibi, insan yapışı (sentetik), ayrışmaya
dayanıklı, tehlikeli ve zehirli maddeler, örneğin Antarktika'nın penguenlerinin
dokularına varıncaya kadar tüm canlıların içine işlemiştir, İngiliz araştırmacıları
1960'ta penguenlerde DDT buldukları zaman tüm dünya şaşkınlığa uğramıştı: Nasıl
30
olurdu? Bu kimyasal madde yalnızca on beş yıldır kullanılmaktaydı ve kimse
buzlarla kaplı Antarktika'da DDT kullanmamıştı. Oysa, Çernobil'in meşum bulutları
hesabı, ayrışmaya dayanıklı tüm sentetik kimyasallar bulutlarla, rüzgarla, yağmurla,
deniz akıntılarıyla dünyanın en ücra köşelerine taşınmaktaydı.
6-Doğaya Karşı Elde Edilen Her Başarının Bir de Bedeli Vardır İlkesiAslında bu ilkenin de dayanağı. İkinci Termodinamik Kanunu'dur. Bu kanuna
göre, her enerji dönüşümünde enerjinin bir kısmı iş yapamayacak kadar, yani işe
yaramayacak kadar dağınık bir şekle girer. Önce bu kanunun doğada
uygulanmasına bir örnek verelim. Dünyada bitki, hayvan her canlının besini
güneşten gelir. Tüm besin üretimi güneş enerjisinin bitki üretimine, bitki üretiminin
hayvan üretimine dönüşmesiyle olur. Yani, güneş enerjisi şekil değiştirerek, değişik
kılıklara girerek canlılar tarafından kullanılır. Hayvanlar bitkileri yedikleri zaman,
bitkideki tüm enerjiyi kazanmış olmazlar. Bitki enerjisi hayvan enerjisine dönüşürken,
bu enerjinin yalnız % 10'u elimizde kalır. Gerisi bu % 10'luk kazanç için ödenilen
"bedel" dir; metabolik harcamalar sonucu çıkan ısı olarak çevreye dağılır.
Ekolojide bu ilkenin daha geniş çapta uygulamaları da mevcuttur. Doğada
hiçbir şey bedava değildir. Her kazancın bir bedeli vardır. Önceleri tarım üretiminde
artışı sağlayan DDT'nin önemli zararları da vardır. Yer ve teknoloji seçimi kötü
planlanmış, baştan kara çalışan fabrikaların, termik ve nükleer santralların, şüphesiz
yararları yanında, önemli toplumsal ve çevresel maliyetleri bulunduğunu da akılda
tutmak gerekir.
7-Doğanın Geri Tepme İlkesiFizikte bilinen, her etkinin bir tepkisi olması kuralı, ekolojide de geçerlidir.
Doğaya karşı kazandığımızı zannettiğimiz zafer, bir süre sonra yenilgiye uğruyor.
Güneydoğu Anadolu'da yılanların yok edilmesiyle elde edileceği sanılan yarar,
aslında gerçekleşmiyor. Bunun yerine, tarım zararlıları artıp ekinleri telef ediyor. Bu,
bedelsiz yarar olmayacağını bize gösteriyor. Ama bundan öte, doğanın nasıl
işlediğim bilip anlamadan kurcalamanın bir çeşit "geri tepme" ile sonuçlanabileceğim
gösteriyor.
8-En Uygun Çözümü Doğa Bulmuştur İlkesiDoğada gördüğümüz her canlı, milyonlarca yıllık bir süreç içinde geçirdiği
sayısız uyarlamalarla, mevcut koşullara en uygun şeklini almıştır. Yani, evrimsel
değişimlerle çevreye uymuştur. Dolayısıyla, doğaya insan eliyle yapılan her
müdahale belli bir risk taşır, işte doğada yapılacak büyük çaptaki değişikliklerde
zarara uğrama olasılığının, yarar sağlama olasılığından genelde daha yüksek
31
olduğunu söyler bu ilke. Kuşaktan kuşağa aktarılan kalıtsal bilgiler, DNA da
bulunmaktadır. Çernobil faciasından sonra radyasyon içtiğimiz çay ile vücudumuza
girip DNA yapısını bozmaktadır. Ama DNA molekülü mutasyona uğramadan yine de
çok küçük değişimler ile bizi doğaya en uygun hale getirmiştir.
9-Kültürel Evrim ve Geleneksel Ekolojiye Saygı İlkesiCanlılar evrim yolu ile en uygun biyolojik özellikler edinir. Bu özellikleri de
kendi deneyimleri ile geliştirip uyum sağlamışlardır. Bunlar da ekolojik uyuma
girmektedir. Ama bunlar kültürel evrim ile ortaya çıkmıştır. Geleneklerimiz
göreneklerimiz yöresel danslarımız ve yemeklerimiz… Geleneksel yemeklerimizde
örneğin kuru fasulye-pilav, aşure, sütlaç gibi yiyeceklerimiz vücudun temel protein
ihtiyacını karşılayacak şekilde bir araya getirilir. Beslenme açısından bu kadar
sağlıklı yemek çeşitlerinin, kuşaklar boyunca kültürel olarak gelişmesi bir tek bizim
toplumumuza özgü değildir elbette. Avcının, balıkçının, eczacının, tarımcının
kuşaklar boyu biriken deneyimlerle en uyumlu yaklaşımları bulması da kültürel evrim
kapsamına girer.
10-Doğa İle Birlikte Gitmek İlkesiBu olaya peyzaj mimarisinden bir örnek yerelim: ABD'nin otoyolları hiçbir
engebeye taviz vermeden, dümdüz, dosdoğru gider. Oysa, ingiltere'nin otoyolları
genellikle, coğrafi çevreye uygun bir şekilde kıvrılıp dolanarak gider, İskoçyalı peyzaj
mimarı lan McHarg'ın belirttiği gibi, doğaya uygun otoyol yapımında, kırsal alanların
tarihi değerleri, orman, dinlenme alanları hesaba katılır.
Bu ilkeye tarımdan da çokça örnek verilebilmektedir. Örneğin zararlılara karşı
kullanılan böcek ilaçları eğer fazla kullanım söz konusu olursa yararlı böceklere de
zarar vermektedir. Toprağın azotunu artırmak için kullanılan kimyasal gübrelerin de
fazlası toprağı yakmaktadır. Bunun gibi daha bir çok örnek verilebilir. Bu yüzden her
şeyin fazlası ya da azı zarardır. Doğa ile birlikte, ihtiyacı karşılayacak şekilde
yapılması en uygun olarak görülmektedir.
Bu ilkeler içerisinde en önemlisi bütünsellik ilkesidir. Ekoljik yaklaşımlarda başarı
sağlanmak isteniyorsa bu ilke daha çok göz önüne alınmalıdır. Ekolojide, doğanın
çeşitli ögeleri arasında ilişkiler bütünsel bir yaklaşımla ele alınmaktadır. Parçalar
içerisinde kaybolarak görülemeyen bütünün, sorunun çözümündeki rolü açıkça
görülmüş olur. Bu çözümde:
— Harcanacak zaman azalır.
32
— Maliyet azalır.
— İş gücü-beyin gücü gereksinimi azalır.
— Alınacak verim artar.
— Süreklilik sağlanmış olur.(URL-27)
2.8.EKOLOJİK KENT FORMU
Bina ve bina adaları, kent içi ulaşım sistemleri, açık ve yeşil alanlar, kentsel imaj ve
sosyal yaşam başlıklarında, ekolojik kente uygunluk sağlaması açısından yapılması
gerekenler aşağıdaki tabloda incelenmiştir.
Tablo 1.Ekolojik Kent Formu Tablosu (URL-28)
2.9.KENTSEL İŞTAH
Biraz yaratıcı bir düşünce ile kentlerimiz kendilerini besleyebilirler. Buna
örnek verecek olursak; geçmiş yıllarda, kentler büyük arazilerde taze sebze ve
meyve üretmişlerdir. Bu yüzden bu tarım alanlarını ellerinde tutmuşlardır. Londra’da
bu alan, 2012 Olimpiyatları burada yapılacağından, dönüştürülmüştür. Bu, Lea
Vadisi’dir. Bu gün bu yüzden Londra besininin %80’ini deniz aşırı ülkelerden ithal
etmektedir. Elmalarını Yeni Zelanda’dan, sebzelerini Afrika’dan, etlerini Brezilya’dan
almaktadır. Bu sadece Londra’ da değil bir çok kentte de görülmektedir.
33
Zengin ülkelerdeki bir çok tüketici günlük tüketim için aldıkları yiyeceklerin bu
kadar uzak ülkelerden gelmesini sorun olarak görmekte ve de yerel üretim
istemektedirler. Bunun sonucu da tüm dünyada yayılan kentsel tarım eğilimini
artırmaktadır. Bir çok kent tüketicisi uzaklardan gelen yiyeceklere, bu kaynaklara
güvenmiyor. Bu yüzden kentsel tarıma yöneliyorlar. Böylece kendilerini besleme
eğilimi artmış oluyor. Bu kentsel tarım artık bir çok kent için, başlıca etkinliklerden
biridir. Hatta dünya yiyeceklerinin yaklaşık %15’i artık kentsel alanlarda
yapılmaktadır.(URL-29)
2.9.1.Kentsel DünyaKentsel tarım alanı, dünya ölçeğinde, 28 Avrupa Birliği Ülkesi
büyüklüğündedir. Bunu araştırmacılar uydudan elde ettikleri verileri kullanarak bu
sonuca varmışlardır. Bu alanlar kentlerin çevrelerinde 20 km’ye kadar yayılmış
durumdadır.
Kentsel tarımcılık faaliyetleri diğer tarımcılık faaliyetlerine göre
karşılaştırıldığı zaman baya şaşırtıcı sonuçlar elde edilmiştir. Örnek verecek olursak:
Güney Asya’da pirinç üretiminin yapıldığı toplam arazi, dünyadaki kentsel alanlarda
tarım yapılan alanlardan daha küçüktür. Aynı şekilde mısır üretimi yapılan Afrika’da
toplam alan dünyanın diğer bölgelerinde yapılan kentsel tarım alanlarından daha
geniş değildir. Dünya nüfusunun %50’si artık kentsel alanlarda yaşıyor ve bu da
dünyadaki tarımın değişen manzarasını açıklamaktadır.
Hindistan’a baktığımızda en ilginç etmenin ülkedeki şehir ve kasaba çokluğu
nedeniyle bütün ülkeyi kentsel ya da yarı kentsel olarak ayırabilir olmamız. Bu
durum kentlerin çevreye yaptıkları etki bakımından birçok sonuç doğurabilir, çünkü
kentler suyu alıp yerine kirli atık bırakabilir. Dr Drechsel, Gana’yı örnek vererek
sebze üreticilerinin çoğunun mahsullerini kirlenmiş su ile suladığını, Akra’da ise ev
su atıklarının %10’unun dolaylı olarak kentsel tarımda yeniden kullanıldığını
belirtiyor.
Dr. Drechsel tarım ve kentsel gelişim politikaları arasındaki uyumu teşvik
etmenin önemli olduğunu söylüyor. Ancak bunun gelişmekte olan ülkelerin çoğunda
olmadığını, çünkü kentsel dağılmanın bu ülkelerde çok daha hızlı oluştuğunu; yasal
ve idari altyapının kentsel gelişim politikalarına ayak uydurabilecek durumda
bulunmadığını vurguluyor.(URL-30)
34
Şekil 15.Kentsel Tarım Alanı Örneği (URL-31)
Şekil 16.Kentsel Tarım Sulaması (URL-32)
2.10.EKOKENT KRİTERLERİ
Ekokent kriterleri ile ilgili bilgi aşağıdaki tabloda verilmiştir.
35
Tablo 2.Ekokent Kriterleri Tablosu (URL-33)
36
2.11.EKOLOJİK PROJELER
Ekolojik yaklaşım uygulamaları için dünyadan birçok örnek verilebilir.
Bunlardan bir tanesi serinlik sağlamak amacıyla evlerin bahçelerine fıskiyeler,
rüzgâr türbinleri ve güneş panelleri kullanılan Avustralya’nın Melbourne kentidir
(Şekil 34). Bu yaklaşım sayesinde evde kullanılan enerjinin (85%)’ini kendileri
üretebiliyorlar. Ayrıca, çatılara kurulan yağmur suyu toplayıcıları sayesinde de
gereksinim duyulan suyun yüzde yetmiş (70%)’i elde edilebiliyor. Ekokent
projelerinde oldukça iddialı kentlerden biri olarak gösterilen Şanghay’da hükümet
tarafından desteklenen bir proje altında 100,000 binanın çatısına güneş paneli
yerleştirilmiştir.(Şekil 35) Başka bir örnek olarak Berlin Parlamento binasında ısınma
amacıyla yakıt olarak bitkisel yağ kullanılması sayesinde karbondioksit salımı (94%)
oranında azaltılmış. Paris ve Viyana gibi Avrupa’nın önde gelen şehirlerinde kamuya
ait bisikletler herkesin kullanımına açık, isteyen bu bisikletleri ulaşım aracı olarak
parasız kullanabiliyor. İzlanda’nın başkenti Reykjavik’de ise hidrojen enerjili toplu
taşıma araçlarının geniş çapta kullanımı görülmektedir. Hindistan Kalküta’da 20 bin
kişi eski atık boşaltma alanlarında tarım yapıyor ve eskiden kentin kanalizasyonu ile
dolu tanklarda balık yetiştiriyorlar.
Peru Lima’da insanlar gecekondu yerleşimlerinde gine-domuzu, Kenya
Nairobi’de apartman duvarlarına sabitlenmiş kümeslerde tavuk yetiştiriyorlar.
Haiti’de eski kamyon lastiklerinin içine sebze ekiliyor.
Yeni tasarım sistemleri , köklerin bitkiye besin sağlayan bir sıvı içinde olduğu
hidrofonik bir yöntemle toprak kazanıyorlar. Bu teknik, Singapur’da Bogoto’da ve
Montreal’de oldukça yaygın, çünkü; toprağa gerek yok ve kolayca çatı bahçelerine
uyarlanabiliyor. Kentteki tarımların insan atıkları şeklinde verimli, ucuz gübreleme
stoku elde etmek gibi bir yararı daha var. Sri Lanka Uluslararası Su Yönetim
Enstitüsünden Chris Scott’ a göre, tüm dünyadaki mahsullerin yaklaşık %10 u kent
kanalizasyonlarından çıkan kötü kokulu maddeyle sulanıyor ve gübreleniyor.(URL-7)
37
Şekil 17.Melbourne Kenti (URL-34)
Şekil 18.Şanghay Kenti Örneği (URL-35)
2.12.DÜNYADA’Kİ EKOKENT ÇALIŞMALARI
2.12.1.DONGTANDongton, eko kent projesinin ilk aşaması ve 2010 yılında tamamlanacak kent
2010’da 500 bin kişiye konaklama imkanı verecek ardından 2020 yılına kadar 80
bin, 2050’yle birlikte 500 bin kişilik yaşama alanı yaratılması bekleniyor.
Çin’in ilk yeşil kenti olacak Dongtan, sera etkisi üretiminin sıfır seviyede olduğu,
kendine yeterli su ve enerji sistemleri bulunan, tam anlamıyla kendine yeterli bir
şehir olacak.(Şekil 19-20)
Proje Gerçekleştirilirse•Tarımsal sulama yağmur sularıyla yapılacak.
•Ev atıkları yakıt olarak kullanılacak.
38
•Çatıları çimle kaplanacak olan binalar sadece şehrin %40’ını kaplayacak(buda ısı
yalıtımı sağlayarak enerji tüketimini %70 azaltacak).
•Araçlarda benzin ya da mazot kullanılmayacak.
•Tüm enerji ihtiyaçlarını kendi karşılayacak şehirdeki enerji kaynakları kendi kendini
yenileme gücüne sahip rüzgar trafoları, biyo yakıtlar ve tekrar kullanılabilen organik
malzemeler kullanılarak enerji üretilecek.
•Dongtan, şehrin atıklarını %90’ını dönüştürüp yeniden kullanıma sunacak ve sıfır
atık kenti hayalini gerçeğe dönüştürecek. (URL-36)
Şekil 19.Dongtan Ekokenti’nden Örnek Görünüm (URL-37)
Şekil 20. Dongtan Ekokenti’nden Örnek Görünüm (URL-38)
39
2.12.2.MASDAR
Birleşik Arap Emirliklerinde kurulacak olan Masdar, çölde gerçek bir vaha
olmaya aday bir kenttir.. Kentin yer alacağı 7 km alan tamamen sularla
çevrelenecek. Burada amaç 50 bin kişinin yaşayacağı Masdar’ı ses kirliğinden ve
çöl rüzgarından korumaktır.(Şekil 21-22)
Proje Gerçekleştirilirse•Masdar sakinleri en fazla beş kat yüksekliğindeki binalarda yaşayacak.
•Binaların %80’inde güneş enerjisi panelleri yer alacak.
•Çöplerin %99’u enerji üretimi için kullanılacak.
•Kentin ürettiği karbon dioksit yerin altına gömülecek.
•Kentte otomobil kullanılmayacak(alternatif olarak sürücüsüz çalışan veya manyetik
modüller olacak).
•Hiç kimsenin evi işyeri arasında bir duraktan fazla mesafe olmayacak(yatay
asansör mantığı ile projelendirilen modüller 200 metre aralıklarla konuşlandırılacak,
duraklarda bekleyecek)
•Sokakların genişliği üç metreyi geçmeyecek ve 70 metreden uzun olmayacak(amaç
rutubete karşı bir mikro klima ortamı gerçekleştirmek ve hava sirkülasyonunu
sağlamak)
•Su ihtiyacının tamamı deniz suyu arıtılarak karşılanacak. Arıtma işlemi için güneş
enerjisi •kullanılacak. Atık suların tamamında sulama işlemi için yararlanılacak.
(URL-39)
40
Şekil 21.Masdar Ekokenti (URL-40)
Şekil 22.Masdar Ekokenti (URL-41)
41
2.12.3.TİANJİNTianjin Eko-Kenti, Singapur ve Çin hükümetleri arasında ortaklık ile gelişen
yeni bir kent. Sosyal ahenge sahip, çevre dostu, kaynak tasarruflu ve uyumlu Tianjin
Eko-Kenti diğer Çin şehirlerinde tekrarlanabilir bir model olarak tasarlandı. Söz
konusu kent, şehir planlama, çevre koruma, kaynakların korunması, altyapı
geliştirme konularında uzmanlık ve deneyimlerin yaşadığı yoğun değişimin parlak bir
sonucudur.(Şekil 23-24-25)
Tianjin kentinde geliştirilen yeni, yeşil gelişim modeli, çok boyutlu ve esnek
bir planlama yaklaşımına sahip. Kentsel gelişimin belli bileşenlerine odaklanarak
plan üretmek yerine uzunca bir sürece yayılan ve kentsel gelişimi bütün bileşenleri
ile ele alan sağlıklı bir kentsel büyümeyi hedefliyor.
Toplam 350.000 yaşayanı bünyesinde barındıracak olan Tianjin Eko-Kenti;
vadiler, yürüyüş parkurları ve yeşil alanlar ile bütün bunların ortasında yükselen
konut kulelerinin dengesine ve peyzaj tasarımının özelliklerine güçlü bir vurgu
yapıyor. Subrana Urban Planning Group tarafından oluşturulan taslak planda kent,
peyzaj ve plan etapları açısından farklılık gösteren yedi temel bölgeye ayrılmış
durumdadır.
Plan kapsamında düzenlenen yedi temel bölge ise; ‘Lifescape’, ‘Eco-Valley’,
‘Solarscape’, ‘Urbanscape’, ‘Windscape’, ‘Earthscape ‘ve ‘Eco-Corridors’ olarak
sıralanıyor.
ProjeGerçekleştirilirseProje için gerekli 8 & 17 parsel sayılı araziler için hazırlanan master plan
kelebek gibi ikonografi kıvrımları içeren bir model tasarım için benimsedi. Tasarımda
mimarlık ve peyzaj düzenlerinin bileşimine doğanın yapısal elemanlarının
organizasyonunu uygunluğu öne çıkarıldı.
Mimari hacimlerin peyzaj ile entegre edilmesi ve kelebek şeklini taklit eden formları
kucaklayan yumuşak kıvrımlar, projenin ilham kaynağı oldu
Ekoloji, doğa ve dolaşım kavramlarını, tasarım süreci boyunca temel bir etken olarak
ele alındı. Temel mimari form olarak yuvarlak şekiller kullanılarak, tasarımda aynı
zamanda hayatın döngüsü felsefesi ifade edildi. Genel master plan sürdürülebilir
yapı olarak tasarıma dahil edilmiş, sitede iç içe geçen bir eko-bantlar sulak, insan
yapımı göl ve su özellikleri taşıyan bölümler, hem genel anlamda tabii çevrede hem
42
de binaların içi ve üstünde yeşil peyzaj biçiminde çatı bahçeleri oluşturarak devam
eder. Böylece; hem ticari ve konut alanları daha iyi mekansal niteliklere kavuşurken
hem de yüksek düzeyde konfor daha az karbon emisyonu ile binaların geliştirilmesi
sağlanmıştır.
Kullanılan mimari dil bir yüksek sınıf alışveriş ortamı ve eğlence deneyimi ile
kullanıcılara sunan, farklı işlevler arasında tutarlı bir görünüm ve tasarım mantığını
sürdüren anlayış tüm ticari binalar için ortak bir biçimde geliştirilmiştir. Yüksek katlı
konut üniteleri, su ve çevre düzenlemesi alanlarında görüş ve erişilebilirlik gibi
gizliliği en üst düzeye çıkarılmış mekan grupları yerleşim anlamında nehir boyunca
konumlandırılmıştır. (URL-26)
Şekil 23.Tianjin Ekokenti (URL-42)
43
Şekil 24.Tianjin Ekokenti (URL-43)
Şekil 25.Tianjin Ekokenti (URL-44)
44
2.13.TÜRKİYE’DEKİ EKOKENT UYGULAMALARI
Toplu Konut İdaresi’ nin (TOKİ), İstanbul-Kayabaşı’ nda kurmayı planladığı
toplam 60 bin konutluk projede, "çevreye daha duyarlı ve sürdürülebilir şehir"
planlaması yapılmaktadır.(Şekil 26) TOKİ tarafından önceki yıllarda bu bölge için
hazırlanmış ancak ekolojik kent prensipleri için yetersiz olduğu görülen proje, 2008
yılında revize edilmiş, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisi tarafından
onaylanmıştır. ODTÜ desteğiyle hazırlanan proje kapsamında, bölgede yaşayacak
insanların bir kısmının istihdam ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak üzere, 200 dönüme
yakın konut dışı kentsel çalışma alanı ile her 5 bin konut için 50 bin hektar yeşil alan
ayrılmıştır.
Planlamada;
•Yağmur suyu depolama sistemleri
•Atık su değerlendirme sistemleri
•Konut inşaatlarında su tasarrufu için fotoselli bataryalar
•Termostatik duş bataryaları
•Kademeli rezervuarlar kullanılmasının öngörüldü.
Proje GerçekleştirilirseBöylece, yılda 2.4 milyon metreküp temiz su, 2 milyon 590 bin metre küp atık
su tasarrufunun sağlanmasının hedeflendiği proje sahipleri tarafından
öngörülmektedir. Konutlarda ise, %50 yakıt tasarrufu sağlayan mantolama ve ısı
yalıtımı ile güneş pillerinden elektrik enerjisi üretilecek. Bu enerji ile binaların ortak
alanları, yeşil alanları, yürüme yolları, trafik lambaları, otoparkları aydınlatılacaktır.
Projedeki amaç, bir model oluşturmak ve diğer kentlerde de bunu
uygulayabilmek olarak açıklanmaktadır.
(URL-6)
45
Şekil 26.İstanbul- Kayabaşı Ekokent Projesi (URL-45)
2.14.ÇALIŞMALARDAKİ NÜFUS YOĞUNLUĞU SONUCU ÇIKAN KENT PROBLEMLERİNİ ÖNLEMEK
— Nüfus artışındaki kontrolsüzlüğün önüne geçilmesi
— Kırsaldan şehre yapılan göçü engellemek üzere çalışmalar başlatılması
— Doğal kaynaklar tüketilmemeli, geri dönüşümü sağlanmalıdır
— Çevreye zarar verecek her türlü tehdit içeren unsur için hukuksal
düzenlemeler yapılmalı
— Eğitim-öğretim müfredatları içinde kent ekolojisi ve çevreye duyarlı
yaklaşımlar konusu üzerinde daha çok durulmalı.
— Fabrikalar atıklarını bir hammadde olarak değerlendirmeli.
— Belediyelerce de bu önlemler benimsenmeli ve desteklenmelidiKırsaldan
şehre yapılan göçü engellemek üzere çalışmalar başlatılması
— Doğal kaynaklar tüketilmemeli, geri dönüşümü sağlanmalıdır
— Çevreye zarar verecek her türlü tehdit içeren unsur için hukuksal
düzenlemeler yapılmalı
— Eğitim-öğretim müfredatları içinde kent ekolojisi ve çevreye duyarlı
yaklaşımlar konusu üzerinde daha çok durulmalı.
— Fabrikalar atıklarını bir hammadde olarak değerlendirmeli.
— Belediyelerce de bu önlemler benimsenmeli ve desteklenmelidir.
46
Ancak nüfus artışından daha da kötüsü şehirleşmeler de giderek artmıştır. Bu
süreçte kişiler nüfus artışını fark edemeyebilir ama şehirleşmenin olumsuz
koşullarını fark etmemek elde değildir. Şehir planlamalarındaki yanlış stratejilerin
neden olduğu bu olumsuzlukların en önemli sebeplerinden biri de; otomobil
sayılarındaki artma iken, bir diğeri ise yeşil alanların azalmasıdır.
Buna çözüm yolu olarak yeni otoparklar geliştirilmiştir ve yollar
genişletilmiştir. Ama bu sorunu daha da katlamaktadır. Bu durumda kalıcı ve yeni
önlemler getirilmelidir.
Örneğin: Otopark ve yol ücretlerinin artması.
Şehir merkezinde bazı noktalarda araç trafiğini tamamen kaldırmak.
Böylece boş kalan otopark alanları tekrar yeşil alan olarak değerlendirilebilir.
Yapılan yeşil alanlar;
— Barındırdıkları bitkiler sayesinde kirli ve zehirli gazı süzerek havayı
temizleyecek
— İnsanlar üzerinde psikolojik yönde olumlu bir etki yapacak
— Şehir içi nüfus yoğunluğunun azaltılmasını sağlayacaktır.
Doğaya duyarlı ekolojik yaklaşımlar, kentlerin büyümesi ve büyük oranlarda
artan enerji kullanımını minimize etmeyi, teknolojiyi bilinçli kullanarak, sistemdeki
eksiklikleri az girdiyle ve ekonomik çözümlerle tamamlamayı hedeflemektedir.
Ekolojik kent planlamasında bütünsel yaklaşım çalışmanın sistematiğinin
oluşturulabilmesi ve soruna rasyonel bir çözüm bulunabilmesi için şarttır. Bu amaçla,
kent içinde spesifik noktalarda birtakım önlemler almak, kenti kısır bir döngüye
sokmaktadır. Kalıcı çözüm sağlamak için konuya geniş bir perspektifte bakmak eko-
kent kavramıyla mümkün olmaktadır. Eko- kent yaklaşımında:
— Taşıt değil insan ön planda yaklaşımı vardır.
— Toprak, su, hava kirliliği önlenmeli, fazla ısınma denetim altında tutulmalıdır.
— Enerji etkin binalar geliştirilmelidir.
— Toplu taşıma kullanımları iyileştirilmeli ve kullanımı arttırılmalıdır.
— Yerleşim, ticaret ve endüstri alanlarına ayırmak yerine kentleri, bu işlevlerle
birlikte çalışabilecek şekilde planlaması sağlanmalıdır.
— Kentlerde yerel üretimden kaçınılmamalı, tarım ürünleri ithali yapılmalıdır.
(URL-27)
47
3.MALZEME VE YÖNTEM
3.1.MALZEME
3.1.1 2011 Avrupa Yeşil Başkenti Hamburg’un İncelenmesiTallinn (Estonya) Belediye Başkanı, Jüri Ratas’ın girişimi ile 2006 yılında
Avrupa Komisyonu, çevre dostu şehirleri değerlendirmek ve ödüllendirmek üzere bir
ekip oluşturmuştur. “Halk sağlığının ve halkın yaşam kalitesinin geliştirilmesi ancak
yeşil ve sürdürülebilir bir Avrupa ile mümkündür”, fikrinden hareketle ve diğer
şehirlere özendirici bir örnek teşkil etmek üzere başlatılan girişimde ilk olarak 50 den
fazla şehir yarışmış ve Stockholm 2010 yılında Avrupa Yeşil Başkenti seçilmiştir.
2011 yılında ise, Hamburg Avrupa Yeşil Başkenti olarak ilan edilmiştir.
Yapılan açıklamalara göre; İspanya Bask Bölgesi başkenti Vitoria-Gasteiz (nüfusu
240 000) 2012; Nantes (Fransa) ise 2013 için bu ödüle-sıfata layık görülmüştür.
Özellikle bu alanda yapılan en güncel ve en kapsamlı çalışma olması ve bölgeler
özelinde kriterlerin adapte edilebilirliği nedeniyle Siemens’in Economist Intelligence
Unit (EIU) ile birlikte oluşturduğu göstergeler ve kriterler esas alınacaktır.
Hamburg, Almanya'nın ikinci büyük şehri olup kendi başına ayrı bir eyâleti
oluşturur. Aynı zamanda Avrupa Birliği'ndeki en büyük 6. metropoldür. Almanya'nın
dünyaya açılan kapısı da denilen kent, Almanya'nın en büyük limanına da sahiptir.
Rotterdam'dan sonra Avrupa'nın en büyük ikinci limanı olup, dünyada da 9.
Sıradadır. Hamburg ve çevresinde ikamet eden 4.3 milyonluk nüfusun 1.8 milyonluk
bölümü şehir merkezinde yaşamaktadır. Metro hatları, bisiklet yolları, yayalara
ayrılmış kent merkezleri, pasif binaları, eko mimari örnekleriyle Hamburg bugünün
büyük kentleri için örnek bir model teşkil etmektedir. Ulaşımda Amsterdam, temiz
havada Oslo, gürültü kirliliğiyle mücadelede Stockholm ilk sırada yer alırken; atık su,
iklim ve çevre yönetimi konularında Avrupa'nın en iyisidir. (URL-46)
48
Şekil 27.Hamburg Ekokenti (URL-47)
Şekil 28.Hamburg Ekokenti (URL-48)
Şekil 29.Hamburg Ekokenti (URL-49)
49
Şekil 30.Hamburg Ekokenti (URL-50)
3.2.YÖNTEM
Yapılan tez çalışmasında, Berkes,F. Ve Kışlalıoğlu,M. ,2010 Çevre ve Ekoloji,
Remzi Kitabevi ,İstanbul,Türkiye - Ecocity Berkeley:building cities for a healthy
future - Kocataş,A,2003.Ekoloji Çevre Ekolojisi, 7.Baskı. Ege Üniversitesi
Basımevi,İzmir,Türkiye. Kitapları incelenmiştir. Ecocity Berkeley in kitap çevirisi
yapılıp düzenlenmiştir. Kütüphaneye gidilip tez konusu ile ilgili detaylı araştırmalar
yapılıp konu ile ilgili kitaplar okunmuştur. İnternetten görseller alınmıştır ve ekokent
ile ilgili bloglardan yorumlanan konular incelenmiştir.
4.BULGULAR
4.1.Fiziksel Veriler•Mümkün olan en az miktarda doğal kaynak kullanılarak ekolojik ayak izi en aza
indirilebilir.
•Binaları, cadde-sokakları, hava akımlarını kesmeyecek şekilde tasarlayabilir
50
•Sera gazına yol açan uygulamaları sıfırlayarak sıfır karbon ilkesini hayata
geçirebiliriz.
•Güneşten, rüzgardan, akıntıdan, dalgadan enerji kaynağı olarak en yüksek
düzeyde faydalanılabilir.
•Kullanılabilir suyu en az düzeyde atık suya dönüştürmeye sebep olabilir.
4.2.Sosyal ve Demografik Veriler•Kent içi ulaşımda motorlu araçları saf dışı edip yürümeyi en mümkün hale
getirebiliriz
•Kentin gıdasını kent içi ve kent çevresinde aynı kentin insanları tarafından organik
tarım ilkelerine göre üretebilir; ve yeniden kullanma, yeniden üretim ve dönüşüm
ilkelerine uyarak ekolojik açıdan tümü ile kendine yeten yerleşim birimleri
oluşturabiliriz. (URL-51)
4.3.Yeşil Şehir EndeksiDiğer bir performans kriteri, Siemens tarafından iklim değişikliğinde sorumluluğun
şehirlerde olduğu görüşünden hareketle, Economist Intelligence Unit (EIU) ile birlikte
hazırlanan Avrupa Yeşil Şehir Endeksi’ (Green City Index) dir. Bu endeks bir kentin
hem mevcut çevre performansını hem de sürdürmekte olduğu girişimler ve hedefler
yoluyla gelecekteki çevresel etkisini azaltmaya verdiği önemi ölçmeye yönelik bir
ölçektir. Yeşil Şehir Endeksi, bir ülkeyi ya da bölgeyi enerji verimliliği başta olmak
üzere çeşitli kriterlerle değerlendirerek gerek kendi bölgesinde gerekse dünya
genelindeki sıralamasını belirlemeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Araştırmada
kullanılan kriterler arasında karbondioksit salımı, enerji ve su kullanımı, binaların
verimliliği, toplu ulaşım çözümleri, atık yönetimi ve geri dönüşüm çalışmaları,
solunan havanın kalitesi ve kirlilik oranları ile çevreci yönetim uygulamaları
bulunmaktadır. Her şehir için, Şekil 2 de görüldüğü üzere, sekiz kategoriye ayrılan,
16 adet niteliksel ve 14 adet niceliksel olmak üzere 30 ayrı gösterge göz önüne
alınmaktadır (Siemens Sürdürülebilir Şehirler, 2010:9).
Şehirler, şeffaf, tutarlı ve yeniden üretilebilir bir puanlama süreciyle
derecelendirilmektedir. 2009’da Avrupa ile başlayan Yeşil Şehir Endeksi araştırması
geçtiğimiz yıl Güney Amerika, bu yıl ise, örnek Asya şehirleri için hazırlanmıştır.
Bugüne kadar aralarında İstanbul’un da bulunduğu 100 farklı şehrin listelendiği
araştırmanın son hazırlanan raporlarında Almanya’nın 12 farklı şehri ile ABD ve
Kanada’dan 27 şehir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Almanya’daki 12 şehir,
Avrupa’nın diğer şehirleriyle karşılaştırılırken, ABD ve Kanada’nın yer aldığı Kuzey
Amerika’nın listesinde en üst sırada San Fransisco yer almıştır. İstanbul’un da yer
51
aldığı Avrupa kategorisinde 30 şehir değerlendirilmiş, Kopenhag, 2010 Avrupa Yeşil
Başkenti Stockholm’u geride bırakarak (az bir farkla) birinci olmuştur. İstanbul ise
25. sıradadır. Afrika Yeşil Şehir Endeksi’nde değerlendirilen veriler sonrasında
oluşan genel sıralamada 6 şehir, ortalamanın üstünde kalmayı başarmıştır. En
düşük değerleri Tanzanya’dan Dares Salaam ile Mozambik’ten Maputo alırken,
araştırmaya dahil edilen hiçbir şehir en iyi değerlere ulaşmayı başaramamıştır.
(URL-52)
4.4.Hamburg’un Yeşil Şehir Endeksi Gösterge Parametrelerine Göre İncelenmesi
Siemens’in Yeşil Şehirler Endeksi’ne göre, Hamburg’u irdelediğimizde;
Karbondioksit
Hamburg’un iklim değişikliği sorununun çözümüne ilişkin olarak aldığı önlemler ve
koyduğu hedeflere bakıldığında CO2 emisyonu, 1990-2006 yılları arasında % 15
azaltılmıştır. Hedef 2020 de %40 ve 2050 de % 80 azaltımı sağlamaktır. Diğer AB
hedefleri ile karşılaştırıldığında (2020 de %20) oldukça yüksek bir hedeftir. Yerel
yönetim tarafından 2007 yılında onaylanan ‘iklim değişikliği programına göre, 10
farklı eylem alanında 450 ye yakın önlem alınmıştır. Bu eylemlerle yılda 22.5 milyon
Euronun tasarrufu sağlanacaktır. Sanayi yatırımlarında CO2 salınımlarında
azalmayı teşvik için ‘Yatırımcılar için Kaynak Korunumu’ adlı ortaklık programı ile
1000 e yakın proje tamamlanmıştır. Toplamda 134000 ton CO2 emisyonu
önlenmiştir (Hamburg, 2011:20-21). Bu örnekte olduğu gibi yatırımcılarla yerel
hükümet arasındaki işbirliği sayesinde çevre korumaya yönelik birçok önlem
kolaylıkla alınmış ve kurulan ağlarla danışmanlık ve destek sistemleri oturtulmuştur.
Enerji ve Akıllı Binalar
Enerjinin korunması ve yenilenebilir enerji kaynaklarına öncelik verilmesi,
Hamburg’un sürdürülebilirlik stratejisinin en önemli anahtarıdır.Almanya’nın enerji
sektöründeki tüm genel merkezlerin Hamburg’da konuşlanması, bu şehrin enerji
anlamındaki önemini küresel anlamda ortaya koymaktadır. 600 den fazla
yenilenebilir enerji firması vardır. Son 12 yılda yenilenebilir enerji kaynaklarının
kullanımı 3 kat artmıştır. Almanya’nın enerji üretiminin % 17 si Hamburg’dan
sağlanmaktadır ve önümüzdeki 10 yıl içinde bu oranın en az % 50 artması
beklenmektedir. Hamburg da faaliyet gösteren her ölçekteki bu firmaların
üniversiteler, gönüllü kuruluşlar ve enstitüler ile kurulan bir topluluk (Cluster
52
Renewable Energies Hamburg) aracılığı ile sağlanmaktadır. Örneğin, sadece 400
kamu kurumunda düşük enerji harcayan lambaların kullanımı ile yılda 3.4 milyon
Euro tasarruf sağlanmıştır. Hamburg da yaygın olarak kullanılan yenilenebilir enerji
türlerine baktığımızda; dünyanın en önemli güneş enerjisi üreten firmalarının burada
yer aldığını ve en büyük foto voltaik çatı sistemlerinin yerel bir firma tarafından
kurulduğunu görülmektedir. Güneş enerjisinin yanı sıra, biyokütle enerjisi de
civardaki park ve bahçelerdeki organik atıklardan üretilmektedir. 2009 yılından beri
Hamburg’un ihtiyacı olan enerjinin tamamı yerel bir şirket olan Hamburg Energie
tarafından karşılanmaktadır. Bu özellik, ekokent olabilmenin olmazsa olmazlarından,
-yerel kaynaklarla enerjinin üretilmesi-biridir ve Hamburg’un enerji alanında
yeterliliğinin iyi bir göstergesidir . Hamburg Limanı’nda inşa edilen rüzgar türbinleri
dünyadaki en büyük on-shore türbinlerdir. Dev off-shore türbin parkları ise
Cuxhaven ve Brunsbüttel de test üretimi aşamasındadır.
Ulaşım
Hamburg’a ilk gittiğinizde ve kenti oraya ait bir vatandaş gibi yaşadığınızda en kolay
alıştığınız ve uyum sağladığınız şey ulaşım sistemidir. Buradaki HVV dünyanın en
eski entegre toplu taşım sistemidir. Ve neredeyse bütün metropolitan alanı kaplayan
ağ sistemi vardır. Otobüs ya da metro gibi herhangi bir toplu taşım aracına
binebilmek için evinizden ya da işinizden çıktığınızda en fazla 300 m. yürümeniz
yeterlidir. 19 801 m2 lik yüz ölçüme sahip şehirde 11657 km otobüs hattı ve 426
durak mevcuttur. 2009 da 656 milyon kişi toplu taşım araçlarından faydalanmıştır.
Merkez de 1.8 milyon nüfus barındırmasına rağmen, toplu taşım ağındaki rahatlık ve
ulaşımdaki kolaylık sayesinde kentte trafik problemi yaşanmadığını söylemek
mümkündür. Kent merkezlerinde şahsi araba kullanımı oldukça azdır. Bu pozitif
yönlerin yanı sıra, yine dünyanın en büyük hidrojen yakıtlı otobüs filosu
Hamburg’dadır ve sürekli büyümektedir. Her 9 araçtan biri hidrojeni elektrik
enerjisine çevirebilmektedir. Üstelik son derece sessiz çalışan 200 KW motorlu bu
araçlar, sera gazları yerine buhar salımı yapmaktadır. Hamburg da topoğrafik
yapısının uygunluğu çok iyi değerlendirilerek, 1800 km lik bisiklet yolu yapılmıştır.
Yerel yönetim tarafından 2009 yılında kurulan bisiklet sistemi, 71 istasyon, 1000
bisiklet ve 53000 kayıtlı sürücü ile aktif olarak kent içi ulaşımda çok etkindir. Bu
uygulama da İlk yarım saatlik kiralamanın ücretsiz olması, metro istasyonlarının
girişinde bisiklet duraklarının olması motivasyonu arttırmakta ve uygulamayı
yaygınlaştırmaktadır. Amaç 2008 de trafikte bisiklet kullanım oranı olan %12 den %
53
18 e çıkarmaktır. Bu yıl (2011) itibarıyla, birazda Avrupa Yeşil Başkenti olmanın
verdiği sorumlulukla Hamburg trafiğinde düşük CO2 emisyonu olan taksilere (smart
cars) de daha sık rastlanmaktadır.
Su Yönetimi
Hamburg’un su yönetimi konusunda en çok övünülen yönü, şehir şebekelerindeki su
kaçaklarının% 4 gibi bir oranla, % 7 olan Almanya ortalamasının altında olmasıdır.
Bizim bakış açımızla da Hamburg ve su yönetimi dendiğinde Elbe Nehri ile Alster
Gölleri aklımıza gelmektedir. Elbe Nehri, kendine özgü doğal dinamik yapısı ile
bütün bölge için can damarıdır. Natura 2000 doğa koruma ağında ‘istisnai öneme
sahip alan’ olarak ilan edilmiştir. Taşımacılık, balıkçılık, sanayi, tarım ve rekreasyon
ile su sporları amacıyla kullanılmaktadır. Ancak, 1990 yılında Elbe Nehri su
kalitesine bakıldığında, çok yüksek organik kirlilik bulunmuştur. Yapılan çalışmalar
ve alınan önlemlere rağmen hala kirlidir, buradaki balıkların tüketilmesi ve taşkın
suları ile tarım alanlarının sulanması tavsiye edilmemektedir. 2010 yılında dip
çamurunun temizlenmesi ve nehirdeki kirlilik yaratan faktörlerin kaynakta
önlenmesine yönelik bir çalışma başlatılmıştır. İçme ve kullanma suyu temini ile atık
su arıtma da sıkıntı yaşanmamaktadır. İklim değişikliği ile yağış rejimi de değişen
Hamburg da kanalizasyon ve drenaj sisteminde taşma ve sellere karşı önlem
alınmıştır. Yağmur suyu yönetimine ilişkin teknik ve planlama araçları üniversite ve
yerel yönetim işbirliği ile üretilmiştir. Şehrin yeşil şehirler indeksine göre en zayıf
noktası Elbe Nehri kirliliğidir. Arıtma tesisinden deşarj Elbe Nehrine yapmaktadır.
Atık Yönetimi ve Arazi Kullanımı
Hamburg entegre atık yönetim sisteminde, AB atık yönetim politikaları uyarınca,
atıkların en aza indirilmesi, az atık üretilmesi öncelikli hedeftir ancak geri kazanım
da iki anlamda önemlidir: toplam atık hacminin azaltılması ve hammadde olarak
üretime kazandırılması. Atık yönetiminin ve geri kazanımın etkin bir şekilde
başarılması, CO2 miktarını yaklaşık yılda 1 milyon ton azaltmıştır. Bu rakamın 2012
de 100000 ton artması beklenmektedir. Bu başarılı yönetimin önemli bir bileşeni de
bilinçlendirme kampanyalarıdır. Geri kazanım için depozito uygulaması ve alışveriş
sırasında makinelerle bunların paraya dönüştürülmesi yaygındır. Arazi kullanımını
incelediğimizde, şehrin %16.7’si ormanlar, rekreasyon alanları ve yeşil alanlarla
kaplıdır. 3000 hektar (1460 adet park) kamu parkı mevcuttur. Belediye alanlarının %
25 inde tarım yapılmaktadır. Hamburg’daki 31 doğal rezerv alanı, toplam alanın %
54
8.4 dür ki bu rakam diğer Alman şehirlerinden bir hayli fazladır. Diğer koruma
statüleri ile koruma alanları yüzdesi % 27.4’e çıkmaktadır. Nüfusun % 89 u parklara
300 m lik mesafede yaşamaktadır ve her hafta 1 milyon kişi bu rekreasyon
alanlarından faydalanmaktadır. Şehir planlanırken, parkların, eğlence ve spor
alanlarının, iş merkezleri ile bağlantılarının kurulması; bu alanlara şehir merkezinden
yürüyerek ya da bisikletle kolaylıkla ulaşılabilmesi, trafik karmaşasının olmaması
hedeflenmiştir.
Hava Kalitesi
Hamburg, Almanya'da kapsamlı bir iklim koruma programı geliştiren ilk şehirlerden
biridir ve her yıl bu programa 25 milyon Euro ayrılmaktadır. Bu kaynak bina
cephelerinin izole edilmesi, işletmelerin ve vatandaşların enerji tasarrufu konusunda
bilinçlendirilmesi gibi alanlarda kullanılmaktadır. Her ölçekteki, 500’e yakın endüstri
kuruluşunun Elbe kenarında faaliyet göstermesine rağmen, hava kirliliği sorunu
yoktur. 1984 den beri, şehrin belirli yerlerine yerleştirilen hava kalitesi izleme
sistemleri ile otomatik olarak kontrol altında tutulmaktadır.
Çevresel Yönetim
Öncelikle Hamburg’un Federal Almanya Cumhuriyeti’ndeki toplam 16 eyalet içinden,
hem şehir hem eyalet olan 3 eyaletten biri olduğunu hatırlatmakta fayda
görülmektedir. Yönetişim kavramın doğduğu yerin 1970 lerde Almanya olduğu
gerçeğinden hareketle, Hamburg’un bu alanında kaydettiği gelişme normal kabul
edilebilir. Yerel Gündem 21 ile belirlenen stratejileri, diğer politikalarla entegre ve
uyumlu bir şekilde uygulayan yerel yönetim anlayışı gelişmiştir. Çevresel projelerde
ve karar üretmede halkın katılımı ve katkısı oldukça fazladır. Yönetimde, yerel
otoriteler kendi kararlarını alarak, uygulamaktadırlar. Bütçe olarak, yine özerktirler.
(URL-53)
5.TARTIŞMA VE SONUÇ
Kentler dünyanın en devamlı iki örgütlenmesinden biridir. Kent ve aile
dünyadaki tüm diğer kurumlardan daha uzun ömürlü olmuşlardır. Kentler
devletlerden daha uzun ömürlüdür. Mesela, İstanbul’dan üç tane imparatorluk
geçmiştir. Bu imparatorlukların tamamı tarih sahnesinden çekilmiştir ama İstanbul
2700 yıldır hala bir kent olarak yaşamaya devam etmektedir. Kentlerin
devamlılığının devam etmesi için eko-kent kavramı daha iyi özümsenmelidir.
55
İnsanoğlu yıllar boyunca sadece ve sadece kendini düşünmüş ve kendi
istekleri doğrultusunda yaşamaya çabalamıştır. Kendine faydalı gelen her şeyi
kullanmak adına, sonuçlarını düşünmeden hareket etmiştir ve etmeye devam
etmektedir. Hiçbir şey tükenmez diye düşünmüştür. Çünkü doğa tahribe uğradığının
belirtilerini çok seneler sonra göstermeye başlar. Görünürde belli bir değişimin
olmaması, korku yaratacak bir durumun söz konusu olmadığını göstermiştir.
İstanbul’dan söz etmek gerekirse, özellikle coğrafi konumun değerinden, tüm
imparatorluklar tarafından tahrip edilmeye başlanmıştı. Bu durum insanların kendi
çıkarları doğrultusunda hareket ettiğinin bir göstergesinden yalnızca biridir.
Mekanların fiziksel özellikleri insanoğlu için cezbedici bir nitelik taşımaktadır.
İnsanlar bu yüzden güzel olan yerleri alıp kendilerine yaşam alanı seçmek ve orada
kendi isteklerini gerçekleştirmek adına çeşitli şekillerde kullanmaya kalkmışlardır.
Bunu da oraya binalar kurarak veya çeşitli sosyal aktivite yerleri kurarak
gerçekleştirmişlerdir. Bunları yaparken doğanın ve toprağın zarara uğrayacağı
düşünülmemiştir. Çünkü çıkar denilen kavram insanoğlunun gerçeklerinden biridir ve
insanların isteklerinin de belirli bir sınırı yoktur.
İsteklerimizi gerçekleştirirken doğanın kapasitesi ve bize verebilecekleri
düşünülmemektedir. Topraklardan en üst düzeyde faydalanılmaya çalışılmış fakat
bunu, ürün yetiştirmeden ziyade mekan oluşturmak adına kullanmıştır. Böyle olunca
da toprak birtakım zararlar görmek zorunda kalmıştır.İnsan ile doğa arasını
dengelemek yeşil alan sistemleri oluşturularak mümkün kılınır.
Dünyada her ülke, her insan kendi ekonomisini düşünmektedir. Bu olması
gereken ve beklenen bir sonuçtur fakat bunu en az tahriple sağlamamız
gerekmektedir. Günümüzde hemen hemen tüm açık alanlara, imarlı arazilere toplu
konut yapılmaktadır. Binalar yapılıyor, insanlar yerleşiyor, insanların ihtiyaçları
doğuyor, alışveriş merkezleri yapılıyor, arabalar düşünülüyor bunlar için otopark
yapılıyor ve bunun gibi birbiri ile bağlantılı olan mekanlar yaratılıyor. Bunların hepsi
topraktan su kalitesine, hava kalitesine kadar bir çok kötü etki yapmaktadır.
Ekokentin amaçları düşünüldüğünde suyu boş yere kullanmama, doğal
güneş enerjisinden faydalanma, araç kullanımını en aza indirgeme, organik tarımı
dışarıdan almama, binaların hava akımlarını düşünmek,endüstrinin kurulacağı
yerleri belirlemeye kadar her şeyi kapsamaktadır.
56
Mesela, ısı kaybı olmaması için binalar yanyana yapılmalıdır. Binaların, dış
çevrenin ışık düzeni öyle bir düşünülmelidir ki hem tasarruf edilsin hem de fazla ışık
insanı yormasın. Çünkü insanlar yoruldukları zaman verimli olamazlar uyku
düzenleri de bozulur. Bu durum sosyal hayatımızın ve iş hayatımızın da büyük
ölçüde olumsuz etkilenmesine sebep olur.
Endüstriye önem son yıllarda çok artmıştır. Ekonominin en büyük gelirleri
buradan sağlanmaktadır. Fakat kurulacak fabrikalar özellikle denizden uzak,
şehirden uzakta olmalıdır ve mutlaka bacalarına filtre takılmalıdır. Çünkü fabrikaların
ürettiklerinden çok atıkları da fazladır. Bunların en düzgün şekilde depolanması
gerekmektedir.
Ekokentte en önemli şeylerden biri de araçsız trafiktir. Toplu taşıma bu
noktada devreye girmektedir. Hem daha çok insanın ulaşımı sağlanabilir hem de
trafiğe daha az araç çıktığından egzoz salınımı daha az olur. Ne kadar çok taşıt o
kadar kirliliktir. Trafik problemi de en aza indirgenmiş olur. Hava kirliliğine bu gibi
katkılar sağlanabilir. Alt yapıya verilen zarar da aza indirilmiş olur. Çünkü ne kadar
çok taşıt olursa o kadar çok yol isteği olacaktır. Yeni yol yapma veya yolları
genişletme taşıma kapasitesine olumsuz etki yaratır. Bisiklet yolları artırılmalıdır ki
insanlar bisiklet kullanabilsinler ve böylece daha az gaz doğaya salınmış olur. Fakat
ülkemizde bisiklet yollarımızın ve bisiklet kullanma kültürümüzün olmaması bizi
bisiklet kullanımına itmemektedir. Yerleşim alanlarının da birbirine uzak olması bu
fikirden kaçılmasına sebep olmaktadır. Bu kültürü arttırma ve yeni bisiklet yolları
yapmak bu soruna çözüm getirilmesinde katkı sağlayacaktır.
Binalar yapılırken, orada yaşayan insanların araçlarını koymaları için
yollardan kısmak yerine bina arkalarına minik otoparklar düşünülürse bu hem
gürültüyü hem de kirliliğin daha aza indirgenmesine neden olur. Ama bu bizim ülke
düzenimizde uygulanabilecek bir düşünce olarak yer almamaktadır.
Planlamalardaki birtakım eksiklerin yanı sıra insanlarımız da bu konuda
yeterince duyarlı değildir. Bizim de sağlayabileceğimiz katkılar vardır ve bunlar göz
ardı edilmemelidir. Su konusunda israf etmemek, ışığı gereksiz yere kullanmamak,
yerlere çöp atmamak, tütün mamüllerini ez aza indirgemek hatta hiç kullanmamak
ve bunun gibi örnekler sayılabilir. yaşama kaynağımızdır. Bazı bitkilerin büyüyüp
gelişmesi için çok seneler geçmesi lazımdır. Bunun için bile doğayı tahrip etmemek
gerekmektedir.
57
En başta bazı problemlerin ortaya çıkmasında, insanların istek ve arzuları
daha sonra da bilinçsiz ve eğitimsiz olmalarından kaynaklanıyor. Yeterli donatılar
bizim ülkemizde çok fazla mevcut değildir. Okullarımızda bu bilinç çok az
verilmektedir. Ve bunun için anaokulundan itibaren bilinçlendirmek için çalışmalar
yapılmalıdır. Çocuklara doğa sevgisi aşılanmalıdır.
Doğa çeşitli canlıları içinde barındırır bir bütündür doğaya nasıl davranırsak o
kadar olumlu sonuçlar alırız. Mesela tarım yapan çiftçiler 1 seneliğine toprağı
nadasa bırakır. Sebebi de toprağı dinlendirmek içindir. Böyle olunca diğer sene
topraktan daha fazla ve kaliteli ürün alınmış olunur. Bunların yanında ise doğanın
sınırlı olduğunu unutmamakta fayda vardır. Bize verdiği, sunduğu imkanlar geri
dönüşü olmayan (yangın) gibi tahriplerde kendini yenileyemeyebilir ve burada da
bize anlatmak istediği aslında ‘ben de bir canlıyım’ kavramıdır. Zaten en başta
unuttuğumuz şey budur. Doğa da canlıdır.
Ülkemizde ekokent adına bir şey yapmak istiyorsak şayet doğanın canlı
olduğunu asla ve asla unutmamalı ve ona göre hareket etmeliyiz. Bilinç eksikliğimizi
gidermek için diğer ülkelerde bu gibi çalışmaları araştırmalıyız gerekirse yapılan
seminerler varsa bunlara katılmalıyız. Ülkemiz, yurtdışından bu bilinçteki insanları
getirmeli ve ülkemizde bu işle uğraşan, bu işi meslek haline getirmiş insanlara
konferans imkanı sunmalıdır.
Herkese ekokenti, amaçlarını anlatma imkanımız olsa mantıklı gelebileceğini
düşünüyorum çünkü tamamen doğa ve insana yönelik bir bilinçtir. İnsan, yine
isteklerini, arzularını gerçekleştirebilir. Buna engel olan bir düşünce değildir. Sadece
isteklerimizi optimum düzeyde istememiz gerekir. Ve kendimiz dışında doğayı da
düşünmemiz gerektiğini bilmeliyiz.
Unutulmaması gereken en önemli şeylerden biri de doğanın, üzerinde
yaşadığımız toprağın canlı olduğu ve bütün canlılarla bir uyum içinde olduğudur.
Doğa ile iç içe yaşamaktayız çünkü ve bize bu kadar güzelliklerini sunan doğa için
biz de yaşam şeklimizden ödün verip onu düşündüğümüz takdirde daha mutlu, daha
güzel yaşayabiliriz. İnsanlar tükettiği kadar üretmeyi, aldıkları kadar vermeyi de
bilmelidir. Aksi bir tutum nankörlükten başka bir şey değildir. İşte bunu da en güzel
ekokent anlayışı ile sağlayabilir. Ve onun gereklerini yerine getirerek bundan sonra
kurulacak, yapılacak her planda ekokent anlayışı içerisinde çalışmalar yapılmalıdır.
58
Belki hepsini yapılayamayabilinir fakat bir çoğunu gerçekleştirmek için çaba
sarfetmek bile bir başarıdır. Ekokent anlayışı bizden sonra gelecek nesiller ve şu an
bulunan insanlar için en güzel yaşam ortamı sağlamayı hedeflemektedir. Sadece
doğa değil insanların yaşam kalitesi de düşünülmüştür aslında. Bunu idrak edip
bilinçlendiğimiz taktirde zamanla bize katkılarını görebiliriz.
İnsanların bunca emekleri ve çabaları eğer ki iyi ve konforlu bir hayat
yaşamak ise ve bizden sonraki nesillere iyi birşeyler bırakmak ise bu şekilde devam
edilmesi lazımdır. Aksi takdirde istenilen gerçekleşemez ve yaşayacağımız bir
doğanın kaldığını bile göremeyebiliriz.
Sonuç olarak; bizden sonra gelen nesillere yıpranmış, tükenmiş, “katledilmiş”
yaşam alanları bırakıp bu dünyayı yaşanmaz hale getirmemeliyiz.
59
KAYNAKLARBerkes,F. Ve Kışlalıoğlu,M. ,2010 Çevre ve Ekoloji, Remzi
Kitabevi ,İstanbul,Türkiye
Ecocity Berkeley:building cities for a healthy future
Kocataş,A,2003.Ekoloji Çevre Ekolojisi, 7.Baskı. Ege Üniversitesi
Basımevi,İzmir,Türkiye.
URL-1:www.orman.kastamonu.edu.tr.Etkileşim Tarihi: Nisan,2016
URL-2:www.unescap.org/sites/default/files/17-FS-Eco-city.pdf. Etkileşim Tarihi:
Nisan,2016
URL-3: www.habitat.org. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-4:Webnaturel.com/urunbilgi/id/1511/katid/61/ustkatid/7/cevre-ve-
ekoloji.html. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-5:www.hayatmmo.org/muhendislik-mimarlık-peyzaj-mimarligi/21713-
ekokent-nedir.html. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-6:http://ciseunluler.blogspot.com.tr/2009/07/surdurulebilir-yasam-ornegi-
ekokent.html. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-7:www.biyolojiegitim.yyu.edu.tr/mkpdf/ddife06.pdf.Etkileşim
Tarihi:Nisan,2016
URL-8:www.journalagent.com/megaron/pdfs/MEGARON/-35220-ARTICLE-
SINMAZ.pdf.Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-9:http://images.slideplayer.biz.tr/11/2952219/slides/slide_4.jpg. Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
URL-10:http://www.mimdap.org/wp-content/uploads/mim-1.jpg.Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
URL-11:http://1.bp.blogspot.com/-CAr4-vobFF8/UNl-p5LqAVI/AAAAAAAAA1w/
LLai88ZZBic/s1600/Ekokent.png.Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016
URL-12:https://thumbs.dreamstime.com/z/eco-city-concept-19035131.jpg.
Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016
URL-13:http://assets.inhabitat.com/files/Forwarding-Dallas-1.jpg.Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
URL-14:http://yesilaski.com/ekolojik-sehrin-ozellikleri.html.Etkileşim
Tarihi:Nisan,2016
URL-15:https://yesilgazete.org/blog/2014/12/02/kentsel-tarim-alani-dunya-
olceginde-28-avrupa-birligi-ulkesi-buyuklugunde. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
60
URL-16:http://www.karbonayakizi.com/whatIsCarboonFootPrint.html.Etkileşim
Tarihi: Nisan,2016
URL-17:https://www.google.com.tr/#q=karbon+ayak+izi.Etkileşim
Tarihi:Nisan,2016
URL-18:http://www.mimarlikforumu.com/showthread.php?t=11141.Etkileşim
Tarihi:Nisan,2016
URL-19:http://www.yesilaski.com/ekolojik-sehrin-ozellikleri.html.Etkileşim
Tarihi:Nisan,2016
URL-20:https://gaiadergi.com/wp-content/uploads/2014/12/tarim-
cesitleri.jpg.Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016
URL-21:http://www.yesilaski.com/ekolojik-sehrin-ozellikleri.html.Etkileşim
Tarihi:Nisan,2016
URL-22:https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/8d/bd/
02/8dbd025cf2f83fb53b328ce501014e0f.jpg.
Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016
URL-23:https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/736x/6b/cf/
a8/6bcfa8fc74f75069719931058bbd2d01.jpg. Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016
URL-24:http://www.yesilaski.com/ekolojik-sehrin-ozellikleri.html.Etkileşim
Tarihi:Nisan,2016
URL-25:http://www.yesilaski.com/ekolojik-sehrin-ozellikleri.html.Etkileşim
Tarihi:Nisan,2016
URL-26: http://www.mimdap.org/?p=138076 Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-27:http://www.nobel.gen.tr/Makaleler/Derleme-Issue%201
ff891cb440334e478d17295f98030a9a.pdf. Etkileşim Tarihi: Nisan,2016
URL-28:https://www.google.com.tr/#q=karbon+ayak+izi.Etkileşim
Tarihi:Nisan,2016
URL-29:http://v3.arkitera.com/h9863-eko-kentler.html.Etkileşim
Tarihi:Nisan,2016
URL-30:https://yesilgazete.org/blog/2014/12/02/kentsel-tarim-alani-dunya-
olceginde-28-avrupa-birligi-ulkesi-buyuklugunde. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-31: http://www.nobel.gen.tr/Makaleler/Derleme. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-32: http://www.nobel.gen.tr/Makaleler/Derleme. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-33:Sead.selcuk.edu.tr/sead/article/download/48/47.Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
61
URL-34:http://www.neredekal.com/res/haber/hb_b_28101446_l-b.jpg.Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
URL-35:http://v3.arkitera.com/UserFiles/Image/news/2007/02/14/ekokentler3.jpg
URL-36:http://www.yapi.com.tr/haberler/dongtan-eko-kent-projesinin-miari-
aruptan-david-height_95733.html. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-37:https://www.google.com.tr/#q=ekokent+%C3%B6rnekler.Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
URL-38:https://www.google.com.tr/#q=ekokent+%C3%B6rnekler.Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
URL-39:http://www.turkiyeinovasyonhaftasi.com/tr/haberler-colun-ortasinda-
dunyanin-ilk-ekosehri-masdar-insa-ediliyor.html. Etkileşim Tarihi:Nisan,2016
URL-40:https://www.google.com.tr/#q=masdar+ekokenti.Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
URL-41:https://www.google.com.tr/#q=masdar+ekokenti.Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
URL-42:https://www.google.com.tr/#q=tanjin+ekokenti.Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
URL-43:http://www.mimarizm.com/haberler/cin-in-gelecegi-tianjin-eco-city-neler-
vaadediyor_116834. Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016
URL-44:https://www.google.com.tr/#q=tanjin+ekokenti.Etkileşim
Tarihi:Mayıs,2016
URL-45:http://galeri3.arkitera.com/var/thumbs/Yarisma-Projesi-
4/%C4%B0stanbul-Kayabasi-Bolgesi-icin-Konut-Tasarimi-Mimari-Fikir-Proje.
Etkileşim Tarihi:Mayıs,2016
URL-46:https://www.google.com.tr/#q=hamburg+ekokenti.Etkileşim
Tarihi:Haziran,2016
URL-47:www.ekoyapidergisi.org. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016
URL-48:www.mimdap.org. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016
URL-49:sead.selcuk.edu.tr. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016
URL-50: www.mimdap.org. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016
URL-51:http://ozanoyunbozan.blogspot.com.tr/2012/12/kapitalist-kent-anlaysna-
kars-eko-kent.html. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016
URL-52:http://www.siemens.com.tr. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016
http://www.ekohaber.com.tr. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016
62
URL-53:sead.selcuk.edu.tr. Etkileşim Tarihi:Haziran,2016
www.yesilist.com/cms.php?u=-1193&id=1193.Etkileşim
Tarihi:Haziran,2016
63
Recommended