YERYÜZÜNDE YAŞAM

YERYÜZÜNDE YERYÜZÜNDE YAŞAMYAŞAM

ÖZGÜR GÜVERCİN

6.Sınıf SOSYAL BİLGİLER

DÜNYAYI DÜNYAYI KEŞFEDİYORUZKEŞFEDİYORUZ

????

??????

??

KITALARKITALAR

EKVATOREKVATOR

Başlangıç Başlangıç MeridyeniMeridyeni

KITALARKITALAR HANGİ YARIMKÜREDE?HANGİ YARIMKÜREDE?

KUZEY AMERİKAKUZEY AMERİKA

KUZEY YARIMKÜREKUZEY YARIMKÜRE

GÜNEY YARIMKÜREGÜNEY YARIMKÜRE

HER İKİSİNDEHER İKİSİNDE

(ORTASINDAN EKVATOR (ORTASINDAN EKVATOR GEÇİYOR) GEÇİYOR)

GÜNEY AMERİKAGÜNEY AMERİKA

ANTARTİKAANTARTİKA

AVUSTURALYAAVUSTURALYA

ASYAASYA

AVRUPAAVRUPA

AFRİKAAFRİKA

OKYANUSLAROKYANUSLAR

AFRİKAAFRİKA ASYAASYA

HANGİ OKYANUS?HANGİ OKYANUS?

AFRİKA AFRİKA veve

AVRUPAAVRUPA

AMERİKAAMERİKA

HANGİ OKYANUS?HANGİ OKYANUS?

ASYAASYA AMERİKAAMERİKA

HANGİ OKYANUS?HANGİ OKYANUS?

TÜRKİYE’NİN DÜNYA TÜRKİYE’NİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ YERİÜZERİNDEKİ YERİ

TÜRKİYE’NİN MATEMATİK TÜRKİYE’NİN MATEMATİK KONUMU ve DENİZLERKONUMU ve DENİZLERDD DD

KK

KK

TÜRKİYE’NİN MATEMATİK TÜRKİYE’NİN MATEMATİK KONUMU ve DENİZLERKONUMU ve DENİZLERDD DD

KK

KK

??

????

PARALEL ve ÖZELLİKLERİPARALEL ve ÖZELLİKLERİ

90 Kuzey ve 90 Güney Yarım 90 Kuzey ve 90 Güney Yarım Kürede olmak üzere 180 tanedir.Kürede olmak üzere 180 tanedir.

En büyük paralel Ekvatordur.En büyük paralel Ekvatordur. İki paralel arası uzaklık 111 İki paralel arası uzaklık 111

km’dir.km’dir.90º paralelleri birer nokta 90º paralelleri birer nokta

halindedirler. halindedirler.

PARALEL (ENLEM) SONUÇLARIPARALEL (ENLEM) SONUÇLARI

Güneş ışınlarının düşme açısı, Güneş ışınlarının düşme açısı, Sıcaklığın Ekvatordan Kutuplara Sıcaklığın Ekvatordan Kutuplara

azalması,azalması,Kuzey yarım kürede güneyden Kuzey yarım kürede güneyden

esen rüzgarlar sıcaklığı yükseltir. esen rüzgarlar sıcaklığı yükseltir. Ekvatora yakın yerlerde Ekvatora yakın yerlerde

meridyenler arası mesafe fazla meridyenler arası mesafe fazla olduğundan yüz ölçüm fazla.olduğundan yüz ölçüm fazla.

GÜNEŞ IŞINLARI-SICAKLIK VE GÜNEŞ IŞINLARI-SICAKLIK VE RÜZGARLARRÜZGARLAR

EKVATOR

50˚ Kuzey

50˚ Güney

11 22

33 44

10 K enlemi ile 40 K enlemi 10 K enlemi ile 40 K enlemi arasındaki kuş uçuşu mesafe arasındaki kuş uçuşu mesafe kaç km dir?kaç km dir?

10 K enlemi ile 40 K enlemi 10 K enlemi ile 40 K enlemi arasındaki kuş uçuşu mesafe arasındaki kuş uçuşu mesafe kaç km dir?kaç km dir?

40-10=3040-10=30

30x111=3330 km 30x111=3330 km

10 K10 K

40 K40 K

Türkiye’ye hangi yönden esen Türkiye’ye hangi yönden esen rüzgarlar sıcaklığı düşürür? rüzgarlar sıcaklığı düşürür?

A. GüneyA. Güney

B. GüneydoğuB. Güneydoğu

C. BatıC. Batı

D. KuzeyD. Kuzey

Türkiye’ye hangi yönden esen Türkiye’ye hangi yönden esen rüzgarlar sıcaklığı düşürür? rüzgarlar sıcaklığı düşürür?

A. GüneyA. Güney

B. GüneydoğuB. Güneydoğu

C. BatıC. Batı

D. D. KuzeyKuzey

Haritada verilen A ve B noktaları için Haritada verilen A ve B noktaları için aşağıdakilerden hangisi aşağıdakilerden hangisi söylenemezsöylenemez??A. B noktası güneşi daha önce görür.A. B noktası güneşi daha önce görür.B. Ekvatora olan uzaklıkları eşittir.B. Ekvatora olan uzaklıkları eşittir.C. Güneş ışınlarının düşme açıları C. Güneş ışınlarının düşme açıları farklıdır.farklıdır.D. Yerel saatleri farklıdır.D. Yerel saatleri farklıdır.

Haritada verilen A ve B noktaları için Haritada verilen A ve B noktaları için aşağıdakilerden hangisi aşağıdakilerden hangisi söylenemezsöylenemez??A. B noktası güneşi daha önce görür.A. B noktası güneşi daha önce görür.B. Ekvatora olan uzaklıkları eşittir.B. Ekvatora olan uzaklıkları eşittir.C. C. Güneş ışınlarının düşme açıları Güneş ışınlarının düşme açıları farklıdır.farklıdır.D. Yerel saatleri farklıdır.D. Yerel saatleri farklıdır.

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin matematik konumunun sonuçlarından biri matematik konumunun sonuçlarından biri değildirdeğildir? ?

A. Akdeniz’in tuzluluk oranı Karadeniz’den A. Akdeniz’in tuzluluk oranı Karadeniz’den daha yüksektir.daha yüksektir.

B.B.Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla düşmez.Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla düşmez.

C. Deniz turizmi en erken Akdeniz C. Deniz turizmi en erken Akdeniz Bölgesi’nde başlar. Bölgesi’nde başlar.

D. Stratejik önemi olan boğazlara sahiptir. D. Stratejik önemi olan boğazlara sahiptir.

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin matematik konumunun sonuçlarından biri matematik konumunun sonuçlarından biri değildirdeğildir? ?

A. Akdeniz’in tuzluluk oranı Karadeniz’den A. Akdeniz’in tuzluluk oranı Karadeniz’den daha yüksektir.daha yüksektir.

B.B.Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla düşmez.Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla düşmez.

C. Deniz turizmi en erken Akdeniz C. Deniz turizmi en erken Akdeniz Bölgesi’nde başlar. Bölgesi’nde başlar.

D. D. Stratejik önemi olan boğazlara sahiptir.Stratejik önemi olan boğazlara sahiptir.

MERİDYEN (BOYLAM) ÖZELLİKLERİMERİDYEN (BOYLAM) ÖZELLİKLERİ Başlangıç meridyeni, Londra’nın Başlangıç meridyeni, Londra’nın GreenwichGreenwich

kasabasından geçer (İngiltere).kasabasından geçer (İngiltere). Bütün meridyenlerin uzunlukları eşittir.Bütün meridyenlerin uzunlukları eşittir. Aralarındaki mesafe Kutuplara gidildikçe azalır.Aralarındaki mesafe Kutuplara gidildikçe azalır.

Aralarındaki mesafe yalnızca Aralarındaki mesafe yalnızca Ekvatorda 111 Ekvatorda 111 km’dir.km’dir.

Aralarındaki zaman farkı 4 dakikadır.Aralarındaki zaman farkı 4 dakikadır. 180 tane Batı-180 tane Doğu olmak üzere 180 tane Batı-180 tane Doğu olmak üzere

360 meridyen vardır.360 meridyen vardır. Aynı meridyen üzerinde tüm noktaların yerel Aynı meridyen üzerinde tüm noktaların yerel

saatleri aynıdır.saatleri aynıdır.

10 D meridyeni ile 33 D 10 D meridyeni ile 33 D meridyeni arasında kaç meridyeni arasında kaç dakikalık yerel saat farkı vardır?dakikalık yerel saat farkı vardır?

A. 92 Dakika A. 92 Dakika

B. 82 DakikaB. 82 Dakika

C. 23 DakikaC. 23 Dakika

D. 46 Dakika D. 46 Dakika

10 D meridyeni ile 33 D 10 D meridyeni ile 33 D meridyeni arasında kaç meridyeni arasında kaç dakikalık yerel saat farkı vardır?dakikalık yerel saat farkı vardır?

A. A. 92 Dakika92 Dakika

B. 82 DakikaB. 82 Dakika

C. 23 DakikaC. 23 Dakika

D. 46 Dakika D. 46 Dakika

26 Doğu meridyenindeki 26 Doğu meridyenindeki İzmir’de saat 12.00 iken, İzmir’de saat 12.00 iken, 33 Doğu meridyenindeki 33 Doğu meridyenindeki Ankara’da saat kaçtır? Ankara’da saat kaçtır?

26 Doğu meridyenindeki 26 Doğu meridyenindeki İzmir’de saat 12.00 iken, İzmir’de saat 12.00 iken, 33 Doğu meridyenindeki 33 Doğu meridyenindeki Ankara’da saat kaçtır?Ankara’da saat kaçtır?

33-26=7 Derece33-26=7 Derece

7x4=28 Dakika7x4=28 Dakika 12.00+28=12.2812.00+28=12.28

COĞRAFİ KONUMCOĞRAFİ KONUM

ÖZEL KONUMÖZEL KONUM

MATEMATİK KONUMMATEMATİK KONUM

ÖZEL KONUMÖZEL KONUMBir Ülkenin özel konumu deyince;Bir Ülkenin özel konumu deyince; İklimİklim özellikleri, özellikleri, JeopolitikJeopolitik konumu, konumu, EkonomikEkonomik faaliyetleri, faaliyetleri, Bitki Bitki örtüsü ve örtüsü ve

TarımTarım ürünleri (hem özel hem matematik ürünleri (hem özel hem matematik konumun sonucudur),konumun sonucudur),

UlaşımıUlaşımı,, Dağları, Yükseltileri,Dağları, Yükseltileri, Hayvan türleriHayvan türleri hatırlanmalıdır. hatırlanmalıdır.

TÜRKİYE’nin TÜRKİYE’nin ÖZEL KONUMUNUNÖZEL KONUMUNUN SONUÇLARISONUÇLARI

İç kesimlerİç kesimler kıyılara göre, kışın daha soğuk kıyılara göre, kışın daha soğuk yazın daha sıcaktır.yazın daha sıcaktır.

Batıdan DoğuyaBatıdan Doğuya gidildikçe gidildikçe yükseltiyükselti artar. artar. Üç kıtanın birleştiğiÜç kıtanın birleştiği yerdedir ( yerdedir (JeopolitikJeopolitik konum). konum). Hem Hem Asya Asya hem hem AvrupaAvrupa ülkesidir. ülkesidir. Önemli Önemli deniz ve kara yollarıdeniz ve kara yolları üzerindedir. üzerindedir. Üç tarafı denizlerÜç tarafı denizler ile çevrilidir. ile çevrilidir. Orta doğu Orta doğu petrolpetrollerine yakındır.lerine yakındır. Çeşitli Çeşitli doğal kaynaklaradoğal kaynaklara ve ve madenlermadenlere sahiptir. e sahiptir. Çeşitli iklimlerinÇeşitli iklimlerin görülmesinden dolayı, görülmesinden dolayı, çeşitli çeşitli

tarımtarım ürünleri yetişir. ürünleri yetişir.

MATEMATİK KONUMMATEMATİK KONUM

Bir yerin Bir yerin enlemenlem ve ve boylam boylam değerleri o yerin matematik değerleri o yerin matematik konumudur. Bundan dolayı konumudur. Bundan dolayı gerçekleşen sonuçlarda gerçekleşen sonuçlarda Matematik konumun Matematik konumun sonuçlarıdır.sonuçlarıdır.

Sıcaklık değerleriSıcaklık değerleri (enleme göre (enleme göre düzenli olarak artıp azalıyor ise) ve düzenli olarak artıp azalıyor ise) ve buna bağlı olarak buna bağlı olarak bitki örtüsübitki örtüsü,,

Kalıcı kar sınırıKalıcı kar sınırı,, Denizlerin Denizlerin tuzluluktuzluluk oranı, oranı, Bir yerin Bir yerin yerel saatiyerel saati,, Doğusu ile Batısı arası Doğusu ile Batısı arası zaman farkızaman farkı,, Kuzey Güney arası mesafesiKuzey Güney arası mesafesi

(iki paralel arası 111 km’dir.) (iki paralel arası 111 km’dir.)

TÜRKİYE’nin TÜRKİYE’nin MATEMATİK MATEMATİK KONUMUNUNKONUMUNUN SONUÇLARI SONUÇLARI

Türkiye Türkiye 36-42º K36-42º K paralelleri paralelleri, , 26-45º D26-45º D meridyenlerimeridyenleri arasındadır. arasındadır.

Kuzey Yarım KüredeKuzey Yarım Kürede ve Başlangıç Meridyeninin ve Başlangıç Meridyeninin DoğuDoğusundadır. sundadır.

En Doğusu ile En Batısı arasında En Doğusu ile En Batısı arasında 76 76 dakikadakika zaman farkı vardır. zaman farkı vardır.

Kuzeyi ile GüneyiKuzeyi ile Güneyi arasında yaklaşık arasında yaklaşık 666 666 kmkm mesafe vardır. mesafe vardır.

Dört MevsimDört Mevsim belirgin olarak görülür ( belirgin olarak görülür (Orta Orta kuşaktakuşakta olmasından dolayı) olmasından dolayı)

MERİDYENLER ARASI MESAFE MERİDYENLER ARASI MESAFE KUTUPLARA GİDİLDİKÇE AZALIRKUTUPLARA GİDİLDİKÇE AZALIR

K.K.NK.K.N

0˚ EKVATOR

111 km111 km 111 km

111 km

40˚ Kuzey

80˚ Kuzey

85 km85 km 85 km

85 km

19 km 19 km

Aşağıdaki enlemlerin hangisi Aşağıdaki enlemlerin hangisi üzerinde 300km doğuya gidilirse üzerinde 300km doğuya gidilirse daha fazla boylam geçilmiş olur?daha fazla boylam geçilmiş olur?

A. 10 KA. 10 K

B. EkvatorB. Ekvator

C. KKDC. KKD

D. 50 GD. 50 G

Aşağıdaki enlemlerin hangisi Aşağıdaki enlemlerin hangisi üzerinde 300km doğuya gidilirse üzerinde 300km doğuya gidilirse daha fazla boylam geçilmiş olur?daha fazla boylam geçilmiş olur?

A. 10 KA. 10 K

B. EkvatorB. Ekvator

C. C. KKDKKD

D. 50 GD. 50 G

Ankara’nın enlem ve boylamı nedir?Ankara’nın enlem ve boylamı nedir?

30 B30 B 20 B20 B 10 B10 B 00 10 D10 D 20 D20 D

20 20

40 40

60 60

80 80

A A

BB

C C

D D

1.Koordinatlar nedir? 1.Koordinatlar nedir? 2.Yerel saati en ileri olan hangisidir?2.Yerel saati en ileri olan hangisidir?

3.Çizgisel hızı en fazla olan hangisidir? 3.Çizgisel hızı en fazla olan hangisidir?

4.Türkiye’den en uzak olan hangisidir? 4.Türkiye’den en uzak olan hangisidir?

Yukarıdaki Türkiye haritasında Yukarıdaki Türkiye haritasında işaretli yörelerin hangisinde don işaretli yörelerin hangisinde don olaylarının görülme olasılığı olaylarının görülme olasılığı en en azdırazdır??

A.1 B. 2 C. 3 D. 4A.1 B. 2 C. 3 D. 4

Yukarıdaki Türkiye haritasında Yukarıdaki Türkiye haritasında işaretli yörelerin hangisinde don işaretli yörelerin hangisinde don olaylarının görülme olasılığı olaylarının görülme olasılığı en en azdırazdır??

A.1 B. 2 C. 3 D.A.1 B. 2 C. 3 D. 4 4

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN DÜZLEME AKTARILMASIDÜZLEME AKTARILMASI

HARİTALARHARİTALAR

Harita ÇeşitleriHarita Çeşitleri

Konularına göre:Konularına göre:

-Fiziki (Yer şekilleri)-Fiziki (Yer şekilleri)

-Siyasi (İdari--Siyasi (İdari-Sınırlar)Sınırlar)

-Beşeri ve Ekonomik-Beşeri ve Ekonomik

-Özel (Turizm, Tarım)-Özel (Turizm, Tarım)

Ölçeklerine Ölçeklerine Göre:Göre:

-Planlar -Planlar

-Büyük-Büyük

-Orta-Orta

-Küçük -Küçük ölçeklerölçekler

NOT:NOT: Plan, bir Plan, bir ölçeğe göre çizilir, ölçeğe göre çizilir, krokikroki ise ise ölçeksiz ölçeksiz kabataslakkabataslak çizilir. çizilir.

NOT:NOT: Bir harita çizmeye Bir harita çizmeye başlamadan öncelikle, başlamadan öncelikle, konukonu (başlık, kullanım (başlık, kullanım amacı) belirlenmeli. amacı) belirlenmeli.

SİYASİ (İDARİ-SINIRLAR)SİYASİ (İDARİ-SINIRLAR)

FİZİKİ (YERŞEKİLLERİ)FİZİKİ (YERŞEKİLLERİ)

Sarı çizmeli Mehmet Ağa bir bölgede Sarı çizmeli Mehmet Ağa bir bölgede toprak satın alıp makineli (Traktör) toprak satın alıp makineli (Traktör) tarım yapmak istiyor. Bu bölge tarım yapmak istiyor. Bu bölge hakkında karar vermek için hangi hakkında karar vermek için hangi haritaya bakarak fikir edinebilir?haritaya bakarak fikir edinebilir?

A. SiyasiA. Siyasi

B. BeşeriB. Beşeri

C. EkonomikC. Ekonomik

D. FizikiD. Fiziki

Sarı çizmeli Mehmet Ağa bir bölgede Sarı çizmeli Mehmet Ağa bir bölgede toprak satın alıp makineli (Traktör) toprak satın alıp makineli (Traktör) tarım yapmak istiyor. Bu bölge tarım yapmak istiyor. Bu bölge hakkında karar vermek için hangi hakkında karar vermek için hangi haritaya bakarak fikir edinebilir?haritaya bakarak fikir edinebilir?

A. SiyasiA. Siyasi

B. BeşeriB. Beşeri

C. EkonomikC. Ekonomik

D. D. FizikiFiziki

ÖLÇEKLERÖLÇEKLER

BÜYÜK ÖLÇEKBÜYÜK ÖLÇEK

1/200.000 den büyük1/200.000 den büyük

KÜÇÜK ÖLÇEKKÜÇÜK ÖLÇEK

1/500.000 den küçük1/500.000 den küçük

ORTA ÖLÇEKORTA ÖLÇEK

1/200.000 ile 1/500.000 arası1/200.000 ile 1/500.000 arası

1/1.000.0001/1.000.000

KÜÇÜK ÖLÇEKKÜÇÜK ÖLÇEK

1/300.0001/300.000

ORTA ÖLÇEKORTA ÖLÇEK

1/100.0001/100.000

BÜYÜK ÖLÇEKBÜYÜK ÖLÇEK

BÜYÜK ÖLÇEKBÜYÜK ÖLÇEK

-Payda küçük-Payda küçük

-Alan küçük-Alan küçük

-Ayrıntı fazla-Ayrıntı fazla

-Küçültme oranı az-Küçültme oranı az

-Kağıtta çok yer -Kağıtta çok yer kaplar.kaplar.

KÜÇÜK ÖLÇEKKÜÇÜK ÖLÇEK

-Payda büyük-Payda büyük

-Alan büyük-Alan büyük

-Ayrıntı az-Ayrıntı az

-Küçültme oranı fazla-Küçültme oranı fazla

-Kağıtta az yer kaplar-Kağıtta az yer kaplar

1/10.000.000 1/10.000.000 Dünya Dünya 1/5.000.000 1/5.000.000 Asya Asya 1/1.000.000 1/1.000.000 Türkiye Türkiye 1/500.000 1/500.000 İzmir İzmir 1/50.000 1/50.000 Aliağa Aliağa 1/5.000 1/5.000 Petkim Petkim 1/500 1/500 TED Koleji TED Koleji

HARİTA ÖLÇEKLERİNE ÖRNEKLERHARİTA ÖLÇEKLERİNE ÖRNEKLER

Büyük ÖlçekBüyük Ölçek

Küçük ÖlçekKüçük Ölçek

HARİTALARDA YERŞEKİLLERİNİ HARİTALARDA YERŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİGÖSTERME YÖNTEMLERİ

Gölgelendirme Gölgelendirme TaramaTaramaİzohips (Eş yükselti eğrileri)İzohips (Eş yükselti eğrileri)KabartmaKabartmaRenklendirmeRenklendirme

GÖLGELENDİRMEGÖLGELENDİRMEYÖNTEMİYÖNTEMİ

TARAMA TARAMA YÖNTEMİYÖNTEMİ

KABARTMA YÖNTEMİKABARTMA YÖNTEMİ(AĞRI DAĞI)(AĞRI DAĞI)

RENKLENDİRME YÖNTEMİRENKLENDİRME YÖNTEMİYükselti Yükselti

BBasamakları (m)asamakları (m)Kullanılan Renkler Kullanılan Renkler

0-2000-200 YeşilYeşil

200-500200-500 Açık YeşilAçık Yeşil

500-1000500-1000 SarıSarı

1000-15001000-1500 TuruncuTuruncu

1500-20001500-2000 Açık KahverengiAçık Kahverengi

2000 ve üzeri2000 ve üzeri Koyu KahverengiKoyu Kahverengi

Renklendirme yöntemi ile çizilmiş Renklendirme yöntemi ile çizilmiş bir haritada yeşil renk ile gösterilen bir haritada yeşil renk ile gösterilen bir yer aşağıdakilerden hangisi bir yer aşağıdakilerden hangisi olabilir?olabilir?

A. OrmanA. Orman

B. GölB. Göl

C. PlatoC. Plato

D. DeltaD. Delta

Renklendirme yöntemi ile çizilmiş Renklendirme yöntemi ile çizilmiş bir haritada yeşil renk ile gösterilen bir haritada yeşil renk ile gösterilen bir yer aşağıdakilerden hangisi bir yer aşağıdakilerden hangisi olabilir?olabilir?

A. OrmanA. Orman

B. GölB. Göl

C. PlatoC. Plato

D. D. DeltaDelta

LEJANT LEJANT (İŞARETLER)(İŞARETLER)

ÇİZGİ (ÇİZİK) ÖLÇEKÇİZGİ (ÇİZİK) ÖLÇEK

1 cm

5 cm

10

0 10

20

30

40

km

1/1.000.000

1.yol1.yol9cm = 45 km9cm = 45 km45 / 9 = 45 / 9 = 5 km5 km

1/51/500.00000.000115 5

115 5

330 0

0 0

kkm m 9c9c

mm

Ölçek: Ölçek: ??

2.yol2.yolİki çentik arası İki çentik arası 3cm3cm

3 cm = 3 cm = 1515 km km1 cm = 1 cm = 5 km5 km