บทที่ 17 ยีนและโครโมโซม

ยนและ

โครโมโซม

การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

พนธกรรม หมายถง ลกษณะของสงมชวตทถายทอดจาก

พอแมไปสลกหลาน ซงเปนลกษณะทถกควบคมดวย

หนวยพนธกรรมหรอยน (gene)

หนวยพนธกรรม

หนวยพนธกรรมหรอยน (gene) หมายถง หนวยควบคม

ลกษณะตางๆ ของสงมชวต เชน สผม สตา สผว ความสง สตปญญา

ลกษณะเสนผม ลกยม

-ลกษณะทไมใชลกษณะทางพนธกรรม เชน เพศ เสยง

ลกษณะอวน ผอม

โครโมโซม

เซลลของสงมชวตมนวเคลยส ภายในนวเคลยสม

โครโมโซมกระจายอยท วไปเปนคๆ

โครโมโซม (Chromosome) มลกษณะเปนเสนใย

เลกๆ ทประกอบดวย DNAและโปรตนอยภายในนวเคลยส

โครโมโซม

-มรปรางลกษณะเหมอนกนเปนคๆ แตละคเรยกวา

โฮโมโลกสโครโมโซม (Homologous Chromosome)

-บนโครโมโซมแตละคมยนควบคมลกษณะตางๆ

ซงแตละลกษณะประกอบดวยยน 2 หนวยทไดมาจาก

พอ 1 หนวยและไดจากแมอก 1 หนวย

รปแสดงลกษณะของโครโมโซม

รปราง ลกษณะและจานวนโครโมโซม

โครโมโซมเปนโครงสรางทอยในนวเคลยสของเซลล

-ในขณะทเซลลไมแบงตว โครโมโซมจะยดยาวออกคลายๆเสนใยเลกๆ

สานกนอยในนวเคลยส เรยกวา “โครมาตน (chromatin)” ขดตวอยใน

นวเคลยส

-เมอเซลลเรมแบงตว เสนโครมาตนจะหดตวสนเขามลกษณะเปนแทง

จงเรยกวา “โครโมโซม” แตละโครโมโซม ประกอบดวยแขนสองขางท

เรยกวา “โครมาทด (chromatid)” ซงแขนทงสองขางจะมจดเชอมกน

เรยกวา “เซนโทรเมยร( centromere)

ภาพท 1 แสดงโครงสรางของโครโมโซม

รปของโครโมโซม

สวนประกอบของโครโมโซม

• โฮโมโลกสโครโมโซม (Homologous chromosome)

หมายถง โครโมโซมทมรปราง ลกษณะและขนาดเหมอนกน ไดแกหมายเลข 1

* เซนโทรเมยร (Centromere) หมายถง ปมทยดโครมาทดไวดวยกน ไดแก หมายเลข 4

• แอลลล (Alleles) หมายถง ยน 2 ยน ซงมตาแหนงตรงกน บนโฮโมโลกสโครโมโซม ไดแกหมายเลข 2

* โลกส (Locus) หมายถง ตาแหนงของยนบนโครโมโซม ไดแกหมายเลข 3

โครโมโซมในเซลลของรางกายมนษยม 46 แทงนามาจดได

23 ค แบงออกได 2 ชนดคอ

1. ออโตโซม (autosome) คอ โครโมโซมคท 1- คท 22 ท

เหมอนกนทงเพศหญงและเพศชาย

2. โครโมโซมเพศ (sex chromosome) คอ โครโมโซมคท 23

ในเพศหญงจะมโครโมโซมเปน XX สวนเพศชายจะมโครโมโซม

เปน XY

เซลลรางกายทกๆ เซลลของมนษยมโครโมโซมจานวน

46 แทง สวนในเซลลสบพนธจะพบวามโครโมโซมเพยง

ครงหนงของเซลลรางกาย

ตารางแสดงจานวนโครโมโซมในสงมชวตชนดตางๆ

ชนดสงมชวต

จานวนโครโมโซม

ในเซลลรางกาย ในเซลลสบพนธ

แมว

หม

สนข

กระตาย

มนษย

ลง

วว

38

40

78

44

46

48

60

19

20

39

22

23

24

30

ภาพท 2 รปราง ลกษณะของโครโมโซมแบบตางๆ

ตารางท 1 แสดงจานวนโครโมโซมในสงมชวตชนดตางๆ

สวนประกอบของโครโมโซม

โครโมโซมประกอบดวยโปรตนและ DNA

โดยสดสวนระหวาง DNA และโปรตนทเปน

องคประกอบของโครโมโซมจะพบวาประกอบดวย DNA

1 ใน 3 และอก 2 ใน 3 เปนโปรตน