ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΓ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Της Αναστασίας Κάλφα, Της Αναστασίας Κάλφα, Mst Mst ΦιλόλογοςΦιλόλογος

1η ΕΝΟΤΗΤΑ1η ΕΝΟΤΗΤΑΗ Ελλάδα στον κόσμοΗ Ελλάδα στον κόσμο

ΠΡΟΤΑΣΗΠΡΟΤΑΣΗ• Για να εκφράσουμε αυτό που πιστεύουμε, Για να εκφράσουμε αυτό που πιστεύουμε,

δημιουργούμε δημιουργούμε ένα σύνολο προτάσεωνένα σύνολο προτάσεων και και τις τις συνδέουμε κατάλληλα.συνδέουμε κατάλληλα.

Π.χ. Π.χ. Ο κατηγορούμενος ισχυριζόταν ότι ήταν αθώος, αν και τα στοιχεία της έρευνας αποδείκνυαν την ενοχή του.

Ποιοι είναι οι τρόποι σύνδεσης Ποιοι είναι οι τρόποι σύνδεσης των προτάσεων;των προτάσεων;

ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ

η σύνδεση των προτάσεων γίνεται

με κόμματα

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

συνδέονται όμοιες προτάσεις με

παρατακτικούς συνδέσμους(Κ+Κ, Δ+Δ)

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗσυνδέονται ανόμοιες

προτάσεις με υποτακτικούς συνδέσμους ή αντωνυμίες

Α. ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑΑ. ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΚΟΜΜΑΤΑΚΟΜΜΑΤΑ

Π.χ. Γύρισε στο σπίτιΠ.χ. Γύρισε στο σπίτι,, πλύθηκε πλύθηκε, , ετοιμάστηκε για το δείπνοετοιμάστηκε για το δείπνο,, έφυγε.έφυγε.

Β. ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗΒ. ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΟΥΣ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ

Π.χ. Αγαπώ τους γονείς μου Π.χ. Αγαπώ τους γονείς μου καικαι τους θαυμάζω.τους θαυμάζω.

Γ. ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗΓ. ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΥΣ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΥΣ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ, ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ Ή ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ, ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ Ή ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Π.χ. Ο Γιάννης γνώριζε καλά Π.χ. Ο Γιάννης γνώριζε καλά πόσοπόσο μεγάλη ήταν η ευθύνη μεγάλη ήταν η ευθύνη πουπου είχε είχε αναλάβει, αναλάβει, γιατίγιατί ήταν ευσυνείδητος. ήταν ευσυνείδητος.

Ερωτηματικό επίρρημα

Αναφορική

αντωνυμία

Σύνδεσμος

Ποιες προτάσεις συνδέονται με ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ;

ΟΜΟΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΟΜΟΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΚΥΡΙΕΣ+ ΚΥΡΙΕΣ

Π.χ. Κουράστηκε και τα παράτησε.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ+ ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΑ

Π.χ. Δούλευε σκληρά, για να ζήσει καιγια να βγάλει τα έξοδά του.

ΟΜΟΙΕΣ

Ποιες προτάσεις συνδέονται με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ;

ΑΝΟΜΟΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΑΝΟΜΟΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΚΥΡΙΑ+ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ

Π.χ. (Αφού πλύθηκε), [έπεσε για ύπνο].

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ+ ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΑ

Π.χ. [Δεν μπορώ] (να καταλάβω) (πώς τακατάφερε).

ΑΝΟΜΟΙΕΣ= η μία

εξαρτάται από την

άλλη

Ποιοι είναι οι ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ;

• ΣΥΜΠΛΕΚΤΙΚΟΙΣΥΜΠΛΕΚΤΙΚΟΙ

• ΑΝΤΙΘΕΤΙΚΟΙΑΝΤΙΘΕΤΙΚΟΙ

• ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΟΙΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΟΙ

• ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΟΙΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΟΙ

και, ούτε, μήτεκαι, ούτε, μήτε μα, αλλά, όμως, παρά, μα, αλλά, όμως, παρά,

ωστόσο, μάλιστα, ωστόσο, μάλιστα, εντούτοις, μόνο, εξάλλουεντούτοις, μόνο, εξάλλου

λοιπόν, άρα, λοιπόν, άρα, επομένωςεπομένως

ή, είτεή, είτε

Ποιοι είναι οι ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ Ποιοι είναι οι ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ;ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ;

• ΕΙΔΙΚΟΙΕΙΔΙΚΟΙ

• ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΟΙΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΟΙ

• ΤΕΛΙΚΟΙΤΕΛΙΚΟΙ

• ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ

• ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ

ότι, πως, που, ναότι, πως, που, να

μη, μήπωςμη, μήπως

να, για νανα, για να

γιατί, επειδή, αφού, διότιγιατί, επειδή, αφού, διότι

αν, εάν, άμα, σαναν, εάν, άμα, σαν

Ποιοι είναι οι ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ Ποιοι είναι οι ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ;ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ;

• ΧΡΟΝΙΚΟΙΧΡΟΝΙΚΟΙ

• ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΙΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΙ

• ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΟΙ (ή ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΟΙ (ή αντιθετικοί)αντιθετικοί)

όταν, ενώ, καθώς, αφού, όταν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν, μόλις, αφότου, πριν, μόλις, προτού, ώσπου, προτού, ώσπου, ωσότου, όποτεωσότου, όποτε

ώστε (να), που (=ώστε)ώστε (να), που (=ώστε)να, για νανα, για να

αν και, μολονότι, ενώαν και, μολονότι, ενώ

Να χαρακτηρίσεις την Παρατακτική Να χαρακτηρίσεις την Παρατακτική σύνδεση στα παρακάτω παραδείγματα σύνδεση στα παρακάτω παραδείγματα ανάλογα με το σύνδεσμο που ανάλογα με το σύνδεσμο που χρησιμοποιείται κάθε φορά (χρησιμοποιείται κάθε φορά (συμπλεκτική, συμπλεκτική, αντιθετική, συμπερασματική, διαχωριστικήαντιθετική, συμπερασματική, διαχωριστική).).

Βάζουμε τα χόρτα στο σουρωτήρι Βάζουμε τα χόρτα στο σουρωτήρι και τα στραγγίζουμε.και τα στραγγίζουμε.

Αυτά λέγονται αλλά δε γίνονται.Αυτά λέγονται αλλά δε γίνονται. Ή θα πάω μόνος μου ή θα έρθεις Ή θα πάω μόνος μου ή θα έρθεις

μαζί μου.μαζί μου. Έφτασε, λοιπόν, το γράμμα.Έφτασε, λοιπόν, το γράμμα.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!ΠΡΟΣΟΧΗ!!!• Η ΑΝΤΙΘΕΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ Η ΑΝΤΙΘΕΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ

ΣΥΝΔΕΣΗ μπορεί να είναι:ΣΥΝΔΕΣΗ μπορεί να είναι:

ΑΠΛΗΠ.χ. Ήρθε αλλά ήταν ΄λυπημένος.

ΕΠΙΔΟΤΙΚΗΠ.χ. Όχι μόνο έφυγε, αλλά και πήρε όλα τα πράγματά του μαζί του.

Ποια από τις παρακάτω προτάσεις Ποια από τις παρακάτω προτάσεις συνδέονται με απλή και ποια με συνδέονται με απλή και ποια με επιδοτική αντιθετική σύνδεση;επιδοτική αντιθετική σύνδεση;• Όχι μόνο Όχι μόνο

κατακρίνουν τους κατακρίνουν τους νέους, αλλά και δε νέους, αλλά και δε σέβονται τις σέβονται τις επιθυμίες τους.επιθυμίες τους.

• Αυτό δεν είναι Αυτό δεν είναι σωστό, αλλά δε σωστό, αλλά δε γίνεται αλλιώς.γίνεται αλλιώς.

• επιδοτικήεπιδοτική

• απλήαπλή

Πότε χρησιμοποιούμε Πότε χρησιμοποιούμε ασύνδετο σχήμα;ασύνδετο σχήμα;

Όταν θέλουμε να δώσουμε στο Όταν θέλουμε να δώσουμε στο λόγο μας λόγο μας ζωηρότηταζωηρότητα, , έντονο έντονο ύφοςύφος και και συναισθήματα.συναισθήματα.

Πότε χρησιμοποιούμε την Πότε χρησιμοποιούμε την παρατακτική σύνδεση;παρατακτική σύνδεση;

Συνήθως στον Συνήθως στον προφορικό λόγοπροφορικό λόγο, γιατί:, γιατί: είναι αυθόρμητοςείναι αυθόρμητος επιλέγουμε περιορισμένες λέξειςεπιλέγουμε περιορισμένες λέξεις δεν αναλύουμε αυτό που λέμεδεν αναλύουμε αυτό που λέμε η σύνταξη είναι απλήη σύνταξη είναι απλή η έκφραση είναι πρόχειρη.η έκφραση είναι πρόχειρη.

Πότε χρησιμοποιούμε την Πότε χρησιμοποιούμε την υποτακτική σύνδεση;υποτακτική σύνδεση;

Συνήθως στο Συνήθως στο γραπτό λόγο,γραπτό λόγο, γιατί: γιατί:Είναι προσχεδιασμένοςΕίναι προσχεδιασμένος έχει καλό λεξιλόγιοέχει καλό λεξιλόγιο έχει φροντισμένη σύνταξηέχει φροντισμένη σύνταξη περισσότερες μεταβατικές λέξεις περισσότερες μεταβατικές λέξεις

(επίσης, ακόμα, επομένως…)(επίσης, ακόμα, επομένως…) καλή έκφραση με ολοκληρωμένες καλή έκφραση με ολοκληρωμένες

προτάσεις.προτάσεις.

Προσπάθησε να μετατρέψεις την Προσπάθησε να μετατρέψεις την παρατακτική σύνδεση σε παρατακτική σύνδεση σε υποτακτική.υποτακτική.• Η Αρχαία Ελλάδα είναι μακριά και Η Αρχαία Ελλάδα είναι μακριά και

ταυτόχρονα μας λέει κάτι σημαντικό ταυτόχρονα μας λέει κάτι σημαντικό και μπορεί να μιλάει σε όλους.και μπορεί να μιλάει σε όλους.

• Αν και η Αρχαία Ελλάδα είναι Αν και η Αρχαία Ελλάδα είναι μακριά, μας λέει κάτι σημαντικό και μακριά, μας λέει κάτι σημαντικό και μπορεί να μιλάει σε όλους.μπορεί να μιλάει σε όλους.

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

Για να καταλάβω καλύτερα τη Για να καταλάβω καλύτερα τη σημασία μιας λέξης, πρέπει να σημασία μιας λέξης, πρέπει να λάβω υπόψη μου:λάβω υπόψη μου:

ΠΟΙΟΣ ΤΗΝ ΛΕΕΙ;ΠΟΙΟΣ ΤΗΝ ΛΕΕΙ; ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΤΗΝ ΛΕΕΙ;ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΤΗΝ ΛΕΕΙ; ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ;ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ; ΣΕ ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΥΠΑΡΧΕΙ;ΣΕ ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΥΠΑΡΧΕΙ; ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ

ΠΛΑΙΣΙΟ;ΠΛΑΙΣΙΟ;

Ποιες είναι οι διαφορετικές Ποιες είναι οι διαφορετικές σημασίες του ρήματος σημασίες του ρήματος πηγαίνωπηγαίνω στα παρακάτω παραδείγματα;στα παρακάτω παραδείγματα;

ΠάειΠάει πια αυτός! πια αυτός! Πώς Πώς τα πάτετα πάτε οι δυο σας; οι δυο σας; ΠάνεΠάνε τόσα χρόνια από τότε! τόσα χρόνια από τότε! ΠήγεΠήγε από τροχαίο. από τροχαίο.

2η ΕΝΟΤΗΤΑ

Γλώσσα- Γλώσσες και Γλώσσα- Γλώσσες και πολιτισμοί του κόσμουπολιτισμοί του κόσμου

Τι παρατηρείς στο παρακάτω παράδειγμα;

Φοβόταν μήπως πεθάνει.

Φοβόταν το θάνατο.

Η πρόταση «μήπως πεθάνει»

αντικαταστάθηκε από ένα όνομα= το

ουσιαστικό «θάνατος»

Τι παρατηρείς στο παρακάτω παράδειγμα;

Ήταν στενοχωρημένος εξαιτίας της αποτυχίας του.

Ήταν στενοχωρημένος γιατί απέτυχε.

Η φράση «εξαιτίας της αποτυχίας του»

αντικαταστάθηκε από την πρόταση «γιατί

απέτυχε».

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ=ισοδυναμούν με ένα όνομα (ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία)

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ=ισοδυναμούν με επίρρημα (που δηλώνει τόπο, χρόνο, αιτία, αποτέλεσμα, σκοπό, προϋπόθεση, εναντίωση)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Να αποφεύγεις ό,τι είναι επικίνδυνο.

Όταν αρρώστησε, τον εγκατέλειψε.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΟΝΟΜΑΤΙΚΗΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ

Α. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εξαρτώνται από μια άλλη πρόταση (ΚΥΡΙΑ ή ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ).

Π.χ. [Μου είπε] (ότι θα έρθει).

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ

Είναι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ στο ρήμα είπε

Ποιες είναι οι ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ;

ΕΙΔΙΚΕΣ

ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ

ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ

ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Με τι εισάγονται;Με τους ειδικούς συνδέσμους ότι, πως,

που, να

π.χ. Μου είπε πως θα τηλεφωνήσει.

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Από ποια ρήματα εξαρτώνται; Από όσα έχουν τη σημασία του λέω=

δείχνω, δηλώνω, διαπιστώνω, καταλαβαίνω, γνωρίζω, νομίζω, υποθέτω

π.χ. Νόμιζε ότι κινδύνευε.

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΩς τι χρησιμεύουν;

Ως ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ του ρήματος

Ως ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ απρόσωπου ρήματος ή απρόσωπης έκφρασης

Ως ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ σε ουσιαστικό, αντωνυμία, επίθετο, αριθμητικό

Έμαθα ότι πήρες προαγωγή.

Λέγεται ότι θα εκλεγεί πρόεδρος.

Ένα θα σου πω, ότι θα αγωνιστώ πολύ.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Τι είναι απρόσωπο ρήμα;Τι είναι απρόσωπο ρήμα; Ένα ρήμα που βρίσκεται σε γ΄ ενικό

πρόσωπο και παίρνει ως ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ολόκληρη πρόταση.

Π.χ. Πιστεύεται πως είναι αθώος.

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ στο ρήμα πιστεύεται

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Τι είναι απρόσωπη έκφραση;Τι είναι απρόσωπη έκφραση; Μια έκφραση που αποτελείται από ένα

ρήμα σε γ΄ ενικό πρόσωπο και ένα ουδέτερο επιθέτου.

Παίρνει ως ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ολόκληρη πρόταση.

Π.χ. Είναι φανερό ότι θα βρέξει.ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ στην έκφραση είναι φανερό

Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσεις τις Δευτερεύουσες Ειδικές προτάσεις (πώς εισάγονται, ως τι χρησιμεύουν;).

Η Ειρήνη λέει ότι έχει δυνατό μνημονικό.

Διαδόθηκε ότι θα φτάσει απόψε.

Είναι βέβαιο ότι θα νικήσουμε.

2. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Με τι εισάγονται; Με το μόριο να.

Π.χ. Θέλω να φύγω.

2. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Από ποια ρήματα εξαρτώνται; Από όσα έχουν τη σημασία του θέλωθέλω και

μπορώμπορώ= ζητώ, οφείλω, σκοπεύω, προσπαθώ, συνηθίζω…

Π.χ. Σκόπευε να πάει ταξίδι.

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΩς τι χρησιμεύουν;

Ως ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ του ρήματος

Ως ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ απρόσωπου ρήματος ή απρόσωπης έκφρασης

Ως ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ σε ουσιαστικό, αντωνυμία, επίθετο, αριθμητικό

Ζητώ να φύγεις.

Πρέπει να τελειώσω τη δουλειά μου.

Αυτή την ανάγκη έχω, να μου αναγνωρίσουν την προσπάθειά μου.

Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσεις τις Δευτερεύουσες Βουλητικές προτάσεις (πώς εισάγονται, ως τι χρησιμεύουν;).

Οφείλω να σου απαντήσω ειλικρινά.

Δεν επιτρέπεται να καπνίζετε.

Είναι φυσικό να νιώθει ντροπή.

2. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Με τι εισάγονται; Με τους συνδέσμους μη, μήπως.

Π.χ. Φοβόταν μήπως αρρωστήσει.

2. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Από ποια ρήματα εξαρτώνται; Από όσα έχουν τη σημασία του φοβάμαι= φοβάμαι=

ανησυχώ, φυλάγομαι, υποπτεύομαι, ανησυχώ, φυλάγομαι, υποπτεύομαι, προσέχω, παίρνω τα μέτρα μου…προσέχω, παίρνω τα μέτρα μου…

Π.χ. Ανησυχώ μήπως δεν τα καταφέρει.

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΩς τι χρησιμεύουν;

Ως ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ του ρήματος

Ως ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ απρόσωπου ρήματος ή απρόσωπης έκφρασης

Ως ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ σε ουσιαστικό, αντωνυμία, επίθετο, αριθμητικό

Υποπτεύομαι μήπως κάνουν κάτι πίσω από την πλάτη μου.

Υπάρχει αγωνία μήπως γίνει πόλεμος.

Έχω μια υποψία, μήπως είναι ένοχος.

Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσεις τις Δευτερεύουσες Ενδοιαστικές προτάσεις (πώς εισάγονται, ως τι χρησιμεύουν;).

Υπάρχει κίνδυνος μήπως πιάσει φωτιά.

Ανησυχεί μήπως δε φτάσει πρώτη.

Μια αμφιβολία είχα, μήπως δεν έλεγε την αλήθεια.

ΠΟΛΥΣΗΜΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

Του έβγαλε τη γλώσσα του για να τον κοροϊδέψει.

Η αγγλική γλώσσα είναι πολύ δημοφιλής.

Με ποια σημασία χρησιμοποιείται η λέξη γλώσσα σε κάθε πρόταση;

ΠΟΛΥΣΗΜΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

Μια λέξη μπορεί να έχει πολλές και διαφορετικές σημασίες ανάλογα με το πώς την χρησιμοποιούμε.

Σε παρακαλώ, χαμήλωσε τον τόνο της φωνής σου.

Να βάζετε τόνους στις λέξεις.

ΠΟΛΥΣΗΜΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

Η οικογένεια θεωρείται το κύτταρο της κοινωνίας.

Τα κύτταρα μπορούν να πολλαπλασιάζονται.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ

Σκοπός είναι να πείσουμε το δέκτη για την ορθότητα των απόψεών μας.

Πώς διατυπώνουμε αιτιολογημένες κρίσεις;Με προθέσεις, επιρρήματα, μετοχές,

ρήματα και συνδέσμους.

Π.χ. Δεν πήρε τη θέση, επειδή δε γνώριζε αγγλικά.

Πώς διατυπώνουμε αιτιολογημένες κρίσεις;Με ασύνδετο σχήμα και συμπλεκτικούς

συνδέσμους.

Π.χ. Άργησε καικαι έχασε το λεωφορείο.

Να βρείτε τις αιτιολογημένες κρίσεις του συγγραφέα. Η γνώση μιας ή περισσοτέρων ξένων

γλωσσών αποτελεί βασικό εφόδιο για την επαγγελματική αποκατάσταση και ανέλιξη του ατόμου. Στα περισσότερα επαγγέλματα η επαρκής γνώση κυρίως της αγγλικής θεωρείται αναγκαία, καθώς σήμερα υπάρχει επαφή και συνεργασία με αντίστοιχους επιστημονικούς κλάδους του εξωτερικού. Επιπλέον, από τη στιγμή που Ελλάδα αποτελεί μέρος της Ε.Ε. κάθε νέος μπορεί να αναζητήσει εργασία σε όποια ευρωπαϊκή χώρα επιθυμεί, αρκεί να γνωρίζει τη γλώσσα που μιλιέται, γεγονός που του δίνει πλεονέκτημα έναντι της ανεργίας.

3η ΕΝΟΤΗΤΑ3η ΕΝΟΤΗΤΑΕίμαστε όλοι ίδιοι. Είμαστε όλοι ίδιοι.

Είμαστε όλοι διαφορετικοί.Είμαστε όλοι διαφορετικοί.

Η παρακάτω πρόταση είναι μια Η παρακάτω πρόταση είναι μια ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

►Πού είναι η στάση του λεωφορείουΠού είναι η στάση του λεωφορείου;;

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠότε τις χρησιμοποιούμε;Πότε τις χρησιμοποιούμε;

►Όταν ζητάμε μια Όταν ζητάμε μια πληροφορία.πληροφορία.

►Όταν ζητάμε από Όταν ζητάμε από κάποιον κάποιον να κάνει να κάνει κάτι για εμάς.κάτι για εμάς.

►Τι ώρα είναι;Τι ώρα είναι;

►Μου δίνεις τη Μου δίνεις τη γόμα σου;γόμα σου;

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠότε τις χρησιμοποιούμε;Πότε τις χρησιμοποιούμε;

►Όταν Όταν προτείνουμε προτείνουμε κάτι. κάτι.

►Όταν εκφράζουμε Όταν εκφράζουμε συναισθήματα.συναισθήματα.

►Πάμε θέατρο;Πάμε θέατρο;

►Δε βλέπεις ότι το Δε βλέπεις ότι το αστείο αστείο παρατράβηξε;παρατράβηξε;

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠότε τις χρησιμοποιούμε;Πότε τις χρησιμοποιούμε;

►Όταν Όταν αποδεχόμαστε αποδεχόμαστε μια πρόταση.μια πρόταση.

►Όταν Όταν δίνουμε μια δίνουμε μια πληροφορία.πληροφορία.

►Γιατί όχι;Γιατί όχι;

►Άνθρωπος δεν Άνθρωπος δεν είμαι κι εγώ;είμαι κι εγώ;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ= Είναι ΚΥΡΙΕΣ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ που έχουν μπροστά ένα

ερωτηματικό ερωτηματικό επίρρημα ή μια επίρρημα ή μια ερωτηματική ερωτηματική αντωνυμίααντωνυμία

Π.χ. Τι είναι Π.χ. Τι είναι ρατσισμός;ρατσισμός;

ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ=Είναι ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Π.χ. Το παιδί ρώτησε τι είναι ρατσισμός.

Α. ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΑ. ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΑνάλογα με το σκοπό του ομιλητή Ανάλογα με το σκοπό του ομιλητή

χωρίζονται σε:χωρίζονται σε:► ΓΝΗΣΙΕΣΓΝΗΣΙΕΣ= ζητάει = ζητάει

μια πληροφορίαμια πληροφορία► ΡΗΤΟΡΙΚΕΣΡΗΤΟΡΙΚΕΣ= δίνουν = δίνουν

μια κρίση/ άποψημια κρίση/ άποψη► ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΠΡΟΣΤΑΓΗΣΠΡΟΣΤΑΓΗΣ= = δίνουν μια δίνουν μια προσταγή ή προσταγή ή παράκλησηπαράκληση

► Τι είναι Τι είναι προκατάληψη;προκατάληψη;

► Ποιος δεν αγαπάει Ποιος δεν αγαπάει τη Μαρία;τη Μαρία;

► Θα μπορούσες να Θα μπορούσες να με βοηθήσεις;με βοηθήσεις;

ΕΥΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΕΥΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΑνάλογα με το είδος της απάντησης Ανάλογα με το είδος της απάντησης

χωρίζονται σε:χωρίζονται σε:ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ= μονολεκτική = μονολεκτική

απάντηση (ναι, όχι, βέβαια, σαφώς…)απάντηση (ναι, όχι, βέβαια, σαφώς…)Π.χ. – Π.χ. – Θα έρθεις;Θα έρθεις; - - Όχι.Όχι. ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣΜΕΡΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ= απάντηση με = απάντηση με

περισσότερες λέξειςπερισσότερες λέξειςΠ.χ. -Π.χ. -Τι πίστευαν για τον άνθρωπο Τι πίστευαν για τον άνθρωπο

εκείνη την εποχή;εκείνη την εποχή;

Β. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΒ. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ► Τις χρησιμοποιούμε στο Τις χρησιμοποιούμε στο ΠΛΑΓΙΟ

ΛΟΓΟ.

-Τι είναι ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ;- Όταν μεταφέρουμε τα λόγια κάποιου.Π.χ. Μας είπε ότι θα κέρδιζε η ομάδα του.

Β. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΒ. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ► Με τι εισάγονται;Με τι εισάγονται; Με ερωτηματικές αντωνυμίες (ποιος;, Με ερωτηματικές αντωνυμίες (ποιος;,

πόσος;, τι;)πόσος;, τι;) Με ερωτηματικά επιρρήματα (πόσο;, Με ερωτηματικά επιρρήματα (πόσο;,

πώς, πότε;, πού;)πώς, πότε;, πού;) Με συνδέσμους (αν, γιατί, μήπως)Με συνδέσμους (αν, γιατί, μήπως)

Π.χ. Απορώ Π.χ. Απορώ πού πού βρίσκεις τόση δύναμη.βρίσκεις τόση δύναμη.

Β. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΒ. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ► Από ποια ρήματα εξαρτώνται;Από ποια ρήματα εξαρτώνται; ερωτώ, απορώ, λέω, εξηγώ, δείχνω, ερωτώ, απορώ, λέω, εξηγώ, δείχνω,

σκέφτομαι, βλέπω, καταλαβαίνω, σκέφτομαι, βλέπω, καταλαβαίνω, ξέρω…ξέρω…

Π.χ. Με Π.χ. Με ρώτησε ρώτησε αν θα πάω στο πάρτι αν θα πάω στο πάρτι του.του.

Β. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΒ. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣΩς τι χρησιμεύουν;Ως τι χρησιμεύουν;

► ως ως ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ρήματοςρήματος

► ως ως ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ απρόσωπου ρήματος απρόσωπου ρήματος ή απρόσωπης ή απρόσωπης έκφρασηςέκφρασης

► ως ως ΕΠΕΞΗΓΗΣΗΕΠΕΞΗΓΗΣΗ σε σε ουσιαστικό, επίθετο, ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, αντωνυμία, αριθμητικόαριθμητικό

► Σκέφτομαι Σκέφτομαι αν θα αν θα έρθω.έρθω.

► Υπάρχει η απορίαΥπάρχει η απορία πώς τα κατάφερε.πώς τα κατάφερε.

► Ένα Ένα με ρώτησε,με ρώτησε, αν αν ήμουν καλά.ήμουν καλά.

Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσετε Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσετε τις Δευτερεύουσες Πλάγιες Ερωτηματικές τις Δευτερεύουσες Πλάγιες Ερωτηματικές προτάσεις (προτάσεις (μεμε τι εισάγονται, ως τι τι εισάγονται, ως τι χρησιμεύουνχρησιμεύουν;).;).► Σκέφτηκα πώς θα ένιωθε.Σκέφτηκα πώς θα ένιωθε.

► Αυτό δεν το κατάλαβα, τι ζητάς από Αυτό δεν το κατάλαβα, τι ζητάς από εμένα.εμένα.

► Δεν υπάρχει καμιά είδηση αν τελικά Δεν υπάρχει καμιά είδηση αν τελικά το αεροπλάνο προσγειώθηκε.το αεροπλάνο προσγειώθηκε.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΕΥΘΕΟΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΕΥΘΕΟΣ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ

Α. ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣΑ. ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ► Τι είναι;Τι είναι; Κάτι το ακούμε τη στιγμή που λέγεται.Κάτι το ακούμε τη στιγμή που λέγεται.

Π.χ. Κύριοι, συμβαίνει κάτι σοβαρό.Π.χ. Κύριοι, συμβαίνει κάτι σοβαρό.

Β. ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣΒ. ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ► Τι είναι;Τι είναι; Κάποιος μας μεταφέρει τα λόγια Κάποιος μας μεταφέρει τα λόγια

κάποιου άλλου.κάποιου άλλου.

Π.χ. Π.χ. Έλεγε στους λιμενικούς ότι Έλεγε στους λιμενικούς ότι συμβαίνει κάτι σοβαρό.συμβαίνει κάτι σοβαρό.

Πώς μετατρέπουμε τον ΕΥΘΥ Πώς μετατρέπουμε τον ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ σε ΠΛΑΓΙΟ;ΛΟΓΟ σε ΠΛΑΓΙΟ;

► ΚΥΡΙΕΣ ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Π.χ. Θα έρθω. Π.χ. Θα έρθω.

ΚΥΡΙΕΣ ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣΕΠΙΘΥΜΙΑΣ

Π.χ. Φέρε μου ένα Π.χ. Φέρε μου ένα ποτήρι νερό.ποτήρι νερό.

► ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Π.χ. Μου είπε Π.χ. Μου είπε ότι θα ότι θα έρθει.έρθει.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Π.χ. Π.χ. Με διέταξε Με διέταξε να να του φέρω ένα του φέρω ένα ποτήρι νερό.ποτήρι νερό.

Πώς μετατρέπουμε τον ΕΥΘΥ Πώς μετατρέπουμε τον ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ σε ΠΛΑΓΙΟ;ΛΟΓΟ σε ΠΛΑΓΙΟ;

► ΚΥΡΙΕΣ ΚΥΡΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Π.χ. Ποιος είναι εκεί; Π.χ. Ποιος είναι εκεί;

ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Π.χ. Δε θα έρθω, γιατί Π.χ. Δε θα έρθω, γιατί εκνευρίστηκα.εκνευρίστηκα.

► ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Π.χ. Π.χ. Ρώτησε Ρώτησε ποιος ήταν ποιος ήταν εκεί. εκεί.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (αλλάζει ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (αλλάζει το πρόσωπο)το πρόσωπο)

Π.χ. Π.χ. Είπε ότι δε θα Είπε ότι δε θα έρθει, έρθει, γιατί γιατί εκνευρίστηκε.εκνευρίστηκε.

Πώς μετατρέπουμε τον ΕΥΘΥ Πώς μετατρέπουμε τον ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ σε ΠΛΑΓΙΟ;ΛΟΓΟ σε ΠΛΑΓΙΟ;

► Α΄ ΚΑΙ Β΄ Α΄ ΚΑΙ Β΄ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΡΟΣΩΠΟ

(εγώ + εσύ)(εγώ + εσύ) εδώ εδώ τώρατώρα αύριοαύριο χθεςχθες

► Γ΄ ΠΡΟΣΩΠΟ Γ΄ ΠΡΟΣΩΠΟ (αυτός)(αυτός)

► εκείεκεί► τότετότε► την επόμενη μέρατην επόμενη μέρα► την την

προηγούμενη προηγούμενη μέραμέρα

Να μετατρέψεις τον παρακάτω Να μετατρέψεις τον παρακάτω διάλογο σε ΠΛΑΓΙΟ ΛΟΓΟ.διάλογο σε ΠΛΑΓΙΟ ΛΟΓΟ.

Ετοίμασα ένα

νοστιμότατο

μπιφτέκι για τον

πεινασμένο Ποπάυ!

Πεινάω σα λύκος!

Ποπάυ, άσε το μωρό να

το φάει. Έχω ετοιμάσει και

άλλα χάμπουργκερ

για σένα.

Τα μωρά προηγούντ

αι!

Να μετατρέψεις το παρακάτω Να μετατρέψεις το παρακάτω απόσπασμα σε ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ.απόσπασμα σε ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ.

► Είπε στους αστυνομικούς ότι Είπε στους αστυνομικούς ότι βρήκε ένα τσαντάκι με χρήματα βρήκε ένα τσαντάκι με χρήματα και πράγματα αξίας. Τους το και πράγματα αξίας. Τους το παρέδωσε λέγοντας ότι στο παρέδωσε λέγοντας ότι στο τσαντάκι υπήρχε η αστυνομική τσαντάκι υπήρχε η αστυνομική ταυτότητα του ιδιοκτήτη του, ταυτότητα του ιδιοκτήτη του, αλλά ο ίδιος δεν μπόρεσε να τον αλλά ο ίδιος δεν μπόρεσε να τον βρει.βρει.

ΚΥΡΙΟΛΕΞΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΚΥΡΙΟΛΕΞΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ

Α. ΚΥΡΙΟΛΕΞΙΑΑ. ΚΥΡΙΟΛΕΞΙΑ►Την χρησιμοποιούμε όταν δηλώνουμε Την χρησιμοποιούμε όταν δηλώνουμε

μια λέξη με την μια λέξη με την πραγματική της πραγματική της σημασία.σημασία.

Π.χ. Η βαλίτσα του ήταν Π.χ. Η βαλίτσα του ήταν ελαφριάελαφριά. . Είχε λίγα πράγματα

Β. ΜΕΤΑΦΟΡΑΒ. ΜΕΤΑΦΟΡΑ► Την χρησιμοποιούμε όταν δηλώνουμε Την χρησιμοποιούμε όταν δηλώνουμε

μια λέξη μια λέξη με διαφορετική σημασία από με διαφορετική σημασία από την αρχική.την αρχική.

Π.χ. Η δουλειά που έκανε ήτανΠ.χ. Η δουλειά που έκανε ήταν ελαφριά. ελαφριά.Χωρίς

κούραση/ πίεση.

Πού χρησιμοποιούμε κυρίως Πού χρησιμοποιούμε κυρίως τη τη μεταφορά;μεταφορά;

► ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

► ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

► ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ποια από τα παρακάτω Ποια από τα παρακάτω παραδείγματα είναι παραδείγματα είναι μεταφορικάμεταφορικά και και ποια ποια κυριολεκτικάκυριολεκτικά;;

►Σιδερένια πόρτα.Σιδερένια πόρτα.► Γλυκιά ανάμνηση.Γλυκιά ανάμνηση.► Καθαρά ρούχα.Καθαρά ρούχα.► Τσουχτερά λόγια.Τσουχτερά λόγια.► Λύγισε από τη λύπη.Λύγισε από τη λύπη.► Έπεσε και χτύπησε.Έπεσε και χτύπησε.

4η ΕΝΟΤΗΤΑ4η ΕΝΟΤΗΤΑ

Ενωμένη Ευρώπη και Ενωμένη Ευρώπη και Ευρωπαίοι πολίτεςΕυρωπαίοι πολίτες

Ποια πληροφορία μας δίνει η Ποια πληροφορία μας δίνει η υπογραμμισμένη πρόταση για το υπογραμμισμένη πρόταση για το Γιώργο;Γιώργο;

Ο Γιώργος, Ο Γιώργος, που είναι ευγενικός που είναι ευγενικός άνθρωποςάνθρωπος, είναι φίλος μου., είναι φίλος μου.

Ποια πληροφορία μας δίνει η Ποια πληροφορία μας δίνει η υπογραμμισμένη πρόταση για το υπογραμμισμένη πρόταση για το Γιώργο;Γιώργο;

Ο Γιώργος, Ο Γιώργος, που τελείωσε τη που τελείωσε τη Νομική, Νομική, έγινε σπουδαίος δικηγόρος.έγινε σπουδαίος δικηγόρος.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ=Εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες και το που

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ=Εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα

Α. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ Α. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ=Εισάγονται με την αναφορική αντωνυμία ο οποίος-η οποία- το οποίο ή το που

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ= Εισάγονται με την αναφορική αντωνυμία όποιος- όποια- όποιο

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ 1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Με τι εισάγονται;Με τι εισάγονται;Με την αναφορική αντωνυμία: Με την αναφορική αντωνυμία: ο ο

οποίος- η οποία- το οποίο οποίος- η οποία- το οποίο

και το πουκαι το που (=ο οποίος) (=ο οποίος)

Πότε χρησιμοποιούμε το Πότε χρησιμοποιούμε το πουπου και και πότε την αντωνυμία πότε την αντωνυμία ο οποίος;ο οποίος;

Στον επίσημο λόγο χρησιμοποιούμε Στον επίσημο λόγο χρησιμοποιούμε την αντωνυμία την αντωνυμία ο οποίος.ο οποίος.

Στον προφορικό λόγο χρησιμοποιούμε τοΣτον προφορικό λόγο χρησιμοποιούμε το που.που.

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ 1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι προσδιορίζουν;Τι προσδιορίζουν;Προσδιορίζουν ένα Προσδιορίζουν ένα όνομαόνομα και και

χρησιμεύουν ως χρησιμεύουν ως επιθετικοί επιθετικοί προσδιορισμοί.προσδιορισμοί.

Π.χ. Με ρώτησαν για τις πληροφορίες Π.χ. Με ρώτησαν για τις πληροφορίες τις οποίες είχα συγκεντρώσει από το τις οποίες είχα συγκεντρώσει από το Διαδίκτυο.Διαδίκτυο.

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ 1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Χωρίζονται Χωρίζονται με κόμμαμε κόμμα από την από την πρόταση στην οποία αναφέρονται, πρόταση στην οποία αναφέρονται, όταν δίνουν μια πληροφορία που όταν δίνουν μια πληροφορία που δενδεν είναι απαραίτητη.είναι απαραίτητη.

Π.χ. Πήγαν στον τεχνίτη το πλυντήριο Π.χ. Πήγαν στον τεχνίτη το πλυντήριο που χάλασε.που χάλασε.

ΔΕΝ μπορεί να

παραλειφθεί

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ 1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΔΕΔΕ χωρίζονται χωρίζονται με κόμμαμε κόμμα από την από την πρόταση στην οποία αναφέρονται, πρόταση στην οποία αναφέρονται, όταν δίνουν μια πληροφορία που όταν δίνουν μια πληροφορία που είναι απαραίτητη.είναι απαραίτητη.

Π.χ. Ο Γιώργος, Π.χ. Ο Γιώργος, που καταγόταν από που καταγόταν από τη Ζάκυνθο,τη Ζάκυνθο, ήταν πολύ καλός ήταν πολύ καλός φίλος.φίλος.

Μπορεί να παραλειφθ

εί

2. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ 2. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Με τι εισάγονται;Με τι εισάγονται;Με τις αναφορικές αντωνυμίες: Με τις αναφορικές αντωνυμίες:

όποιος- όποια- όποιο όποιος- όποια- όποιο

Π.χ. Π.χ. Όποιος θέλειΌποιος θέλει μπορεί να φύγει. μπορεί να φύγει.

2. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ 2. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ως τι χρησιμεύουν;Ως τι χρησιμεύουν; ως ως ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ

ρήματοςρήματος ως ως ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

ρήματοςρήματος ως ως

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ σε όνομασε όνομα

Όποιος είναι υπέρΌποιος είναι υπέρ ας σηκώσει το χέρι ας σηκώσει το χέρι του.του.

Ας διαλέξει Ας διαλέξει όποιον όποιον θέλει.θέλει.

Στην Ελλάδα Στην Ελλάδα είσαι είσαι ό,τι δηλώσειςό,τι δηλώσεις

Συνδετικό ρήμα

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ πουπου= αναφορική αντωνυμία που = αναφορική αντωνυμία που

ισοδυναμεί με το ο οποίος- η οποία- ισοδυναμεί με το ο οποίος- η οποία- το οποίοτο οποίο

πούπού= ερωτηματικό επίρρημα= ερωτηματικό επίρρημαΠ.χ. Π.χ. Πού είσαι;Πού είσαι;

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ό,τι ό,τι = οτιδήποτε (αναφορική = οτιδήποτε (αναφορική

αντωνυμία)αντωνυμία)Π.χ. Π.χ. Πες μου ό,τι θες.Πες μου ό,τι θες.

ότι ότι = ειδικός σύνδεσμος= ειδικός σύνδεσμοςΠ.χ. Π.χ. Μου είπε ότι θα πάει διακοπές.Μου είπε ότι θα πάει διακοπές.

Να βρεις ποιες από τις παρακάτω προτάσεις Να βρεις ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι Αναφορικές Επιθετικές και ποιες είναι Αναφορικές Επιθετικές και ποιες

Αναφορικές Ελεύθερες.Αναφορικές Ελεύθερες. Όποιος πεινάει καρβέλια ονειρεύεται.Όποιος πεινάει καρβέλια ονειρεύεται.

Μην κάνεις ό,τι δεν πρέπει.Μην κάνεις ό,τι δεν πρέπει.

Εκείνος, που μας κοιτάζει, είναι ο Εκείνος, που μας κοιτάζει, είναι ο καθηγητής μου.καθηγητής μου.

Πέταξαν τα ροδάκινα που σάπισαν.Πέταξαν τα ροδάκινα που σάπισαν.

Η αντωνυμία Η αντωνυμία ο οποίος- η οποία- το οποίοο οποίος- η οποία- το οποίο

συμφωνεί στο γένος και τον αριθμό συμφωνεί στο γένος και τον αριθμό με το όνομα που προσδιορίζει.με το όνομα που προσδιορίζει.

Π.χ. Οι μετανάστες Π.χ. Οι μετανάστες οι οποίοιοι οποίοι εργάζονται στην Ευρώπη εργάζονται στην Ευρώπη συμβάλλουν στην ανάπτυξη της συμβάλλουν στην ανάπτυξη της χώρας.χώρας.

Η αντωνυμία Η αντωνυμία ο οποίος- η οποία- το οποίοο οποίος- η οποία- το οποίο

Η πτώση της αντωνυμίας είναι Η πτώση της αντωνυμίας είναι ανάλογη με το συντακτικό της ρόλο.ανάλογη με το συντακτικό της ρόλο.

Αν είναι ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΑν είναι ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ↪ ↪ σε σε ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ

Π.χ. Οι άνθρωποι, Π.χ. Οι άνθρωποι, οι οποίοιοι οποίοι σε σε αγαπούν, είναι συνήθως φίλοι σου.αγαπούν, είναι συνήθως φίλοι σου.

Η αντωνυμία Η αντωνυμία ο οποίος- η οποία- το οποίοο οποίος- η οποία- το οποίο

Η πτώση της αντωνυμίας είναι Η πτώση της αντωνυμίας είναι ανάλογη με το συντακτικό της ρόλο.ανάλογη με το συντακτικό της ρόλο.

Αν είναι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΑν είναι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ↪ ↪ σε σε ΑΙΤΙΑΤΙΚΗΑΙΤΙΑΤΙΚΗ

Π.χ. Οι χώρες, Π.χ. Οι χώρες, τις οποίεςτις οποίες έχω έχω επισκεφτεί, βρίσκονται στην Ευρώπη.επισκεφτεί, βρίσκονται στην Ευρώπη.

Η αντωνυμία Η αντωνυμία ο οποίος- η οποία- το οποίοο οποίος- η οποία- το οποίο

Η πτώση της αντωνυμίας είναι Η πτώση της αντωνυμίας είναι ανάλογη με το συντακτικό της ρόλο.ανάλογη με το συντακτικό της ρόλο.

Αν είναι ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΣ Αν είναι ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ↪ ↪ σε σε ΓΕΝΙΚΗ/ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗΓΕΝΙΚΗ/ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ

Π.χ. Οι πολίτες, Π.χ. Οι πολίτες, των οποίων των οποίων τα τα δικαιώματα καταπατούνται, μπορούν δικαιώματα καταπατούνται, μπορούν να προσφύγουν στο δικαστήριο.να προσφύγουν στο δικαστήριο.

Να αντικαταστήσεις το Να αντικαταστήσεις το που που με με εμπρόθετο προσδιορισμό.εμπρόθετο προσδιορισμό.

Το μολύβι Το μολύβι πουπου θα κρατούσα θα κρατούσα σημειώσεις χάλασε.σημειώσεις χάλασε.με το οποίο

Τη φίλη μου που πήγαμε στο Χαλάνδρι τη λένε Μαρία.στην οποία

Το αυτοκίνητο που ταξιδέψαμε ήταν γρήγορο.

με το οποίο

ΣΗΜΕΙΩΣΗΣΗΜΕΙΩΣΗ

Στον επίσημο λόγο είναι καλύτερο να Στον επίσημο λόγο είναι καλύτερο να χρησιμοποιούμε χρησιμοποιούμε πρόθεση+ την πρόθεση+ την αντωνυμία ο οποίοςαντωνυμία ο οποίος, για να , για να είμαστε πιο σαφείς.είμαστε πιο σαφείς.

Ψάξε στο λεξικό να βρεις 10 λέξεις Ψάξε στο λεξικό να βρεις 10 λέξεις αγγλικές ή γαλλικές που έχουν ελληνική αγγλικές ή γαλλικές που έχουν ελληνική

ρίζα.ρίζα.

όπως: όπως: anthropology, geography, anthropology, geography, telephone.telephone.

Βρες τα συνώνυμα των Βρες τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων:παρακάτω λέξεων:

Τα συνώνυμα είναι λέξεις με Τα συνώνυμα είναι λέξεις με παρόμοια σημασία.παρόμοια σημασία.

χρήσιμος= αναγκαίοςχρήσιμος= αναγκαίος παρακαλώ= ικετεύωπαρακαλώ= ικετεύω προσπαθώ= αγωνίζομαι προσπαθώ= αγωνίζομαι

ΑΝΤΩΝΥΜΑΑΝΤΩΝΥΜΑΤα αντώνυμα είναι λέξεις που έχουν Τα αντώνυμα είναι λέξεις που έχουν

αντίθετη σημασία.αντίθετη σημασία.

ΚΛΙΜΑΚΩΤΑ ΔΥΑΔΙΚΑΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

ΚΛΙΜΑΚΩΤΑ ΑΝΤΩΝΥΜΑΚΛΙΜΑΚΩΤΑ ΑΝΤΩΝΥΜΑ

κρύοςκρύος↪δροσερός↪χλιαρός↪ζεστό↪δροσερός↪χλιαρός↪ζεστόςς

ΔΥΑΔΙΚΑ ΑΝΤΩΝΥΜΑΔΥΑΔΙΚΑ ΑΝΤΩΝΥΜΑ

ελεύθερος ελεύθερος ≠ σκλαβωμένος≠ σκλαβωμένος

ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ ΑΝΤΩΝΥΜΑΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ ΑΝΤΩΝΥΜΑ δείχνουν τη σχέση ανάμεσα στους δείχνουν τη σχέση ανάμεσα στους

ανθρώπουςανθρώπους

πουλώ αγοράζωπουλώ αγοράζω

Βρες τα αντώνυμα των Βρες τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων:παρακάτω λέξεων:

υπεύθυνοςυπεύθυνος προσγειώνομαιπροσγειώνομαι πλειοψηφίαπλειοψηφία γονείςγονείς

ανεύθυνοςανεύθυνος απογειώνομαιαπογειώνομαι μειοψηφία μειοψηφία παιδιάπαιδιά

Ποια από τα παραπάνω αντώνυμα είναι κλιμακωτά, δυαδικά και αντίστροφα;

5η ΕΝΟΤΗΤΑ5η ΕΝΟΤΗΤΑΕΙΡΗΝΗ- ΠΟΛΕΜΟΣΕΙΡΗΝΗ- ΠΟΛΕΜΟΣ

Β. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΒ. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ισοδυναμούν με έναν επιρρηματικό ισοδυναμούν με έναν επιρρηματικό προσδιορισμόπροσδιορισμό

Π.χ. Ήρθε Π.χ. Ήρθε επειδή ήταν πρόθυμος.επειδή ήταν πρόθυμος.

Ήρθε εξαιτίας της προθυμίας του.

Τι δηλώνουν οι παρακάτω Τι δηλώνουν οι παρακάτω υπογραμμισμένες φράσεις;υπογραμμισμένες φράσεις;

Οι άνθρωποι αγωνίζονται Οι άνθρωποι αγωνίζονται για το χρήμα.για το χρήμα.

Οι άνθρωποι αγωνίζονται Οι άνθρωποι αγωνίζονται για να για να αποκτήσουν χρήματα.αποκτήσουν χρήματα.

Οι άνθρωποι αγωνίζονται Οι άνθρωποι αγωνίζονται με σκοπό το με σκοπό το χρήμα.χρήμα.

Δηλώνουν το Δηλώνουν το σκοπό.σκοπό.

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΤΕΛΙΚΕΣ 1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Με τι εισάγονται;Με τι εισάγονται;

Με τους τελικούς συνδέσμους Με τους τελικούς συνδέσμους να, να, για να.για να.

Π.χ. Γύρισε νωρίςΠ.χ. Γύρισε νωρίς για να για να ετοιμαστεί.ετοιμαστεί.

1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΤΕΛΙΚΕΣ 1. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ως τι χρησιμεύουν;Ως τι χρησιμεύουν;

Ως Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί επιρρηματικοί προσδιορισμοί του σκοπού.του σκοπού.

↪ ↪ Εξάλλου, στα αρχαία Εξάλλου, στα αρχαία τέλος τέλος σημαίνει σημαίνει σκοπός.σκοπός.

Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι Τελικές και ποιες Βουλητικές;είναι Τελικές και ποιες Βουλητικές;

Ήθελε Ήθελε να πάει σχολείο.να πάει σχολείο.

Ήρθε Ήρθε για να με δει.για να με δει.

Έφυγε στο εξωτερικό Έφυγε στο εξωτερικό προκειμένου προκειμένου να σπουδάσει.να σπουδάσει.

2. ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ 2. ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Με τι εισάγονται;Με τι εισάγονται; Με τους αιτιολογικούς συνδέσμους: Με τους αιτιολογικούς συνδέσμους: γιατί, γιατί,

επειδή, αφού, καθώς, διότι, μια και.επειδή, αφού, καθώς, διότι, μια και.Π.χ. Π.χ. Έφυγε, Έφυγε, γιατίγιατί βαρέθηκε. βαρέθηκε.

Με το Με το πουπου= μετά από ρήματα που = μετά από ρήματα που δηλώνουν λύπη, χαρά, οργή…δηλώνουν λύπη, χαρά, οργή…

Π.χ. Λυπάμαι Π.χ. Λυπάμαι που (=γιατί)που (=γιατί) δεν τα κατάφερες. δεν τα κατάφερες.

2. ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ 2. ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ως τι χρησιμεύουν;Ως τι χρησιμεύουν; Ως Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί της επιρρηματικοί προσδιορισμοί της

αιτίας.αιτίας.

Π.χ. Π.χ. Οι πόλεμοι είναι πιο Οι πόλεμοι είναι πιο καταστροφικοί, καταστροφικοί, αφού τα όπλα αφού τα όπλα είναι πιο εξελιγμένα.είναι πιο εξελιγμένα.

Να εντοπίσεις τις Δευτερεύουσες Να εντοπίσεις τις Δευτερεύουσες Αιτιολογικές προτάσεις (με τι εισάγονται- ως Αιτιολογικές προτάσεις (με τι εισάγονται- ως τι χρησιμεύουν).τι χρησιμεύουν). Τρόμαξε, γιατί κατάλαβε την Τρόμαξε, γιατί κατάλαβε την

καταστροφή, που είχε κάνει.καταστροφή, που είχε κάνει.

Επειδή ένα σκυλάκι πετάχτηκε στο Επειδή ένα σκυλάκι πετάχτηκε στο δρόμο, ο οδηγός του αυτοκινήτου δρόμο, ο οδηγός του αυτοκινήτου σταμάτησε απότομα.σταμάτησε απότομα.

Έβαλε αλυσίδες στο αυτοκίνητό Έβαλε αλυσίδες στο αυτοκίνητό του, καθώς είχε παγετό.του, καθώς είχε παγετό.

ΛΕΞΕΙΣΛΕΞΕΙΣ

ΟΜΟΗΧΕΣ ή ΟΜΩΝΥΜΕΣ

Π.χ. ίσος- ίσως

ΠΑΡΩΝΥΜΕΣΠ.χ. πόλη- πολύ

Διαφορετική σημασία- ίδια προφορά

Διαφορετική σημασία- παρόμοια προφορά

ΤΟΝΙΚΑ ΠΑΡΩΝΥΜΑΤΟΝΙΚΑ ΠΑΡΩΝΥΜΑ αλλάζει θέση ο τόνοςαλλάζει θέση ο τόνος

ξέρω- ξερό

Ποιες από τις παρακάτω λέξεις είναι Ποιες από τις παρακάτω λέξεις είναι ομόηχεςομόηχες και ποιες και ποιες παρώνυμες;παρώνυμες;

ψιλή- ψηλήψιλή- ψηλή αμνησία- αμνηστίααμνησία- αμνηστία παίρνω- περνώπαίρνω- περνώ κλίμα- κλήμακλίμα- κλήμα φύλλο- φύλοφύλλο- φύλο όμως- ώμοςόμως- ώμος μεταλλείο- μεταλλείο-

μετάλλιομετάλλιο σχολείο- σχόλιοσχολείο- σχόλιο

ομόηχεςομόηχες παρώνυμεςπαρώνυμες παρώνυμεςπαρώνυμες ομόηχεςομόηχες ομόηχεςομόηχες ομόηχεςομόηχες παρώνυμεςπαρώνυμες παρώνυμεςπαρώνυμες

Αναλύω ένα κείμενο στα μέρη του.Αναλύω ένα κείμενο στα μέρη του.

Τι ψάχνω;Τι ψάχνω; Το γενικό θέμα (π.χ. μιλάει για τον πόλεμο)Το γενικό θέμα (π.χ. μιλάει για τον πόλεμο) Το ειδικό θέμα (π.χ. μιλάει για τις Το ειδικό θέμα (π.χ. μιλάει για τις

συνέπειες του πολέμου)συνέπειες του πολέμου) Το θέμα κάθε παραγράφουΤο θέμα κάθε παραγράφου Τις προτάσεις κάθε παραγράφουΤις προτάσεις κάθε παραγράφου Τις λέξειςΤις λέξεις Ας κάνουμε την άσκηση σελ. 53, Ας κάνουμε την άσκηση σελ. 53,

ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΜΑΘΗΤΗ, ΚΕΙΜΕΝΟ 6.ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΜΑΘΗΤΗ, ΚΕΙΜΕΝΟ 6.

Ποιο είναι το Ποιο είναι το επιμέρους θέμαεπιμέρους θέμα και οι και οι σημαντικότερες λέξειςσημαντικότερες λέξεις της παρακάτω της παρακάτω

παραγράφου;παραγράφου; Οι συνέπειες αυτού του μακροχρόνιου και Οι συνέπειες αυτού του μακροχρόνιου και

καταστροφικού πολέμου ήταν όχι μόνο υλικές αλλά και καταστροφικού πολέμου ήταν όχι μόνο υλικές αλλά και ηθικές και πολιτικές. Χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν ή ηθικές και πολιτικές. Χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν ή πουλήθηκαν ως δούλοι, η γεωργία , η βιοτεχνία και το πουλήθηκαν ως δούλοι, η γεωργία , η βιοτεχνία και το εμπόριο παραμελήθηκαν και η οικονομία των πόλεων εμπόριο παραμελήθηκαν και η οικονομία των πόλεων κλονίστηκε σοβαρά, καθώς τεράστια ποσά ξοδεύτηκαν κλονίστηκε σοβαρά, καθώς τεράστια ποσά ξοδεύτηκαν για πολεμικούς σκοπούς. Από την άλλη πλευρά, οι για πολεμικούς σκοπούς. Από την άλλη πλευρά, οι ηθικές αξίες γκρεμίστηκαν και στις σχέσεις των ηθικές αξίες γκρεμίστηκαν και στις σχέσεις των ανθρώπων επικράτησε η σκληρότητα και το δίκαιο του ανθρώπων επικράτησε η σκληρότητα και το δίκαιο του ισχυρότερου. Τέλος, το όραμα μιας πολιτικής ένωσης ισχυρότερου. Τέλος, το όραμα μιας πολιτικής ένωσης των ελληνικών πόλεων εγκαταλείφθηκε, γεγονός που των ελληνικών πόλεων εγκαταλείφθηκε, γεγονός που έδωσε την ευκαιρία σε ξένες δυνάμεις, όπως η Περσία, έδωσε την ευκαιρία σε ξένες δυνάμεις, όπως η Περσία, να επεμβαίνουν στα ελληνικά πράγματα. Έτσι, ο να επεμβαίνουν στα ελληνικά πράγματα. Έτσι, ο αρχαίος κόσμος πλήρωσε πολύ ακριβά την αδυναμία αρχαίος κόσμος πλήρωσε πολύ ακριβά την αδυναμία των ελληνικών πόλεων να επιλύσουν ειρηνικά τις των ελληνικών πόλεων να επιλύσουν ειρηνικά τις διαφορές τους.διαφορές τους.

6η ΕΝΟΤΗΤΑ

Ενεργοί πολίτες για την Ενεργοί πολίτες για την υπεράσπιση οικουμενικών υπεράσπιση οικουμενικών

αξιώναξιών

Ποιες λέξεις ή φράσεις δηλώνουν το χρόνο στα παρακάτω παραδείγματα;

Στις 8 κάθε πρωί ξυπνάω για να πάω στο σχολείο. Στις 11 περίπου έχουμε διάλειμμα. Όταν είμαι κουρασμένος, δεν μπορώ να παρακολουθήσω τη δασκάλα μου. Μετά έρχεται η μαμά μου να με πάρει.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να δηλώσουμε το χρόνο.

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ΠΡΟΘΕΤΙΚΑ ΣΥΝΟΛΑ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ Ή ΓΕΝΙΚΗ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ

Α. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Ο Γιάννης αθλείται καθημερινά.

Β. ΠΡΟΘΕΤΙΚΑ ΣΥΝΟΛΑ

Στις μέρες μας υπάρχουν πολλοί άνεργοι νέοι.

σε + αιτιατική

Γ. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ/ ΓΕΝΙΚΗ

Τα Σάββατα πάμε στη λαϊκή.

Του χρόνου θα ταξιδέψω στην Αμερική.

Επιρρηματική αιτιατική

Επιρρηματική γενική

Δ. ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ

Μπαίνοντας στο σπίτι, θυμήθηκε ότι είχε ξεχάσει την τσάντα στο αυτοκίνητο.

Ε. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Είναι επιρρηματικές προτάσεις.Με τι εισάγονται;

με τους χρονικούς συνδέσμους: όταν, αφού, μόλις, μέχρι να, ώσπου να, ωσότου, όποτε…

Με χρονικές επιρρηματικές εκφράσεις: κάθε φορά που.., τη στιγμή που.., την ημέρα που…

Ε. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ως τι χρησιμεύουν;Χρησιμεύουν ως επιρρηματικοί

προσδιορισμοί του χρόνου.του χρόνου.

Ο χρόνος έχει 3 βαθμίδες:Ο χρόνος έχει 3 βαθμίδες:

ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΟΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ

Ε. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠοιοι σύνδεσμοι δηλώνουν το ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ;

ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ αφού, αφότου, μόλις, όταν, σαν

Ε. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠοιοι σύνδεσμοι δηλώνουν το ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΟ;

ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΟ εκεί που, ενώ, ενόσω, καθώς, όποτε, όταν

Ε. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠοιοι σύνδεσμοι δηλώνουν το ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ;

ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ Μέχρι να, ώσπου, ωσότου, πριν, προτού

Να εντοπίσεις τις Δευτερεύουσες Χρονικές προτάσεις και τη βαθμίδα που δηλώνουν.

Όσο άδειαζα τα συρτάρια, εκείνος τακτοποιούσε τα ράφια.Πριν φτάσω στο σινεμά, εκείνος είχε πιει ήδη έναν καφέ.Αφού παρέλαβε το βραβείο του, έβγαλε λόγο.

Ποια είναι η σχέση των παρακάτω προτάσεων;

Αν διαβάσεις, θα επιτύχεις στις εξετάσεις.

προϋπόθεση αποτέλεσμα

Το προηγούμενο παράδειγμα πρόκειται για έναν υποθετικό λόγο.

Από το αποτελείται;

ΥΠΟΘΕΣΗ + ΑΠΟΔΟΣΗ

Αν έρθεις, θα νιώσω καλύτερα.

ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Είναι επιρρηματικές προτάσεις.Με τι εισάγονται;

με τους υποθετικούς συνδέσμους: αν, εάν, άμα.

με τις φράσεις: έτσι και, σε περίπτωση που.

ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ως τι χρησιμεύουν;

Χρησιμεύουν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του όρου ή της προϋπόθεσης.

Πόσα είδη ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ υπάρχουν;

Υπάρχουν 2 είδη ΥΠΟΘΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΩΝ:

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙΑ. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ

Αν έχει κακό καιρό, δε θα πάμε εκδρομή.Δηλώνει μια αλήθεια/ κάτι που Δηλώνει μια αλήθεια/ κάτι που γίνεται στην πραγματικότηταγίνεται στην πραγματικότητα

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙΑ. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ

Αν βιάζεσαι, κάνεις λάθη.

ΥΠΟΘΕΣΗ + ΑΠΟΔΟΣΗ

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙΒ. ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

Αν τρέχαμε πιο γρήγορα, θα προλαβαίναμε το λεωφορείο.

Δηλώνει κάτι που δεν μπορεί να Δηλώνει κάτι που δεν μπορεί να γίνει ούτε τώρα ούτε στο μέλλονγίνει ούτε τώρα ούτε στο μέλλον

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙΒ. ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

Αν δε βιαζόσουν, δε θα έκανες λάθη.

ΥΠΟΘΕΣΗ + ΑΠΟΔΟΣΗ

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ Ή ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ+ ΘΑ

ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ Ή ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΥ+ ΘΑ

Οι ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ μπορούν να δηλώνουν και:

απειλή Έτσι και Έτσι και αδιαφορήσειαδιαφορήσει για το για το ζήτημά μου, θα ζήτημά μου, θα απολυθεί.απολυθεί.

Οι ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ μπορούν να δηλώνουν και:

έντονη αντίθεση Αν οι δυσκολίες Αν οι δυσκολίες ήταν πολύ μεγάλες,ήταν πολύ μεγάλες, οι άνθρωποι οι άνθρωποι κατάφεραν να κατάφεραν να επιβιώσουν.επιβιώσουν.

Οι ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ μπορούν να δηλώνουν και:

επεξήγηση Αν ζει σήμερα,Αν ζει σήμερα, το το οφείλει στην οφείλει στην αυτοθυσία της αυτοθυσία της μητέρας του.μητέρας του.

Οι ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ μπορούν να δηλώνουν και:

αποτέλεσμα Αν έχουν αυξηθεί οι Αν έχουν αυξηθεί οι μετανάστες,μετανάστες, είναι είναι γιατί υπάρχουν γιατί υπάρχουν πολλές χώρες σε πολλές χώρες σε κακή οικονομική κακή οικονομική κατάσταση.κατάσταση.

Οι ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ μπορούν να δηλώνουν και:

ευγένεια Αν δε σου κάνει Αν δε σου κάνει κόπο,κόπο, αγόρασέ μου αγόρασέ μου ένα κουτί τσιγάρα.ένα κουτί τσιγάρα.

ΥΠΩΝΥΜΑ

Τα ΥΠΩΝΥΜΑ είναι λέξεις που εντάσσονται σε ένα κοινό σύνολο.

ΥΠΩΝΥΜΑκιθάρα, βιολί,

πιάνο, μπουζούκι…

ΕΓΧΟΡΔΑ ΟΡΓΑΝΑ= σύνολο

Να βρεις τα ΥΠΩΝΥΜΑ της λέξης φρούτα.

ΥΠΩΝΥΜΑκαρπούζι, μανταρίνι, μήλο,

αχλάδι, μπανάνα…

ΦΡΟΥΤΑ= σύνολο

Να βρεις τη λέξη που έχει τα παρακάτω ΥΠΩΝΥΜΑ:

κόμμα, τελεία, εισαγωγικά, παρένθεση, παύλες…

ΣΗΜΕΙΑΣΗΜΕΙΑΣΤΙΞΗΣΣΤΙΞΗΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ

Είναι η ακριβής περιγραφή της σημασίας μιας λέξης.

Π.χ. Εξάτμιση είναι το φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο κάποιο υγρό μετατρέπεται σε ατμό δίχως να έχει προηγηθεί βρασμός.

ΟΡΙΣΜΟΣ

Ποιες λέξεις χρησιμοποιήσαμε για να φτιάξουμε τον ορισμό;

Εξάτμιση= οριστέα έννοια το φυσικό φαινόμενο= κατηγορία (γένος) κατά το οποίο κάποιο υγρό μετατρέπεται

σε ατμό δίχως να έχει προηγηθεί βρασμός= ιδιαίτερο γνώρισμα (ειδοποιός διαφορά)

Προσπάθησε να γράψεις έναν ορισμό για την UNICEF.

Η UNICEF είναι μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση που σκοπό έχει να βοηθάει τα παιδιά του κόσμου που υποφέρουν από αρρώστιες, πείνα και άλλα προβλήματα.

Στον παρακάτω ορισμό να βρεις την οριστέα έννοια, το γένος και την ειδοποιό διαφορά.

Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις είναι ανεξάρτητες οργανώσεις από κυβερνήσεις που λειτουργούν με τη βοήθεια ιδιωτικών πόρων και παρέχουν δωρεάν ανθρωπιστική βοήθεια στις μη αναπτυγμένες χώρες.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις= οριστέα έννοιαανεξάρτητες οργανώσεις από κυβερνήσεις= γένοςπου λειτουργούν με τη βοήθεια ιδιωτικών πόρων και παρέχουν δωρεάν ανθρωπιστική βοήθεια στις μη αναπτυγμένες χώρες= ειδοποιός διαφορά

7η ΕΝΟΤΗΤΑ7η ΕΝΟΤΗΤΑ

ΤΕΧΝΗ: ΤΕΧΝΗ: Μια γλώσσα για όλους, Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές…σε όλες τις εποχές…

Τι δείχνει η υπογραμμισμένη Τι δείχνει η υπογραμμισμένη πρόταση;πρόταση; Σε γέλασα τόσες φορέςΣε γέλασα τόσες φορές, , ώστε ώστε

να μη με πιστεύεις πια.να μη με πιστεύεις πια.

Δείχνει αποτέλεσμα/ συμπέρασμα

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Είναι επιρρηματικές προτάσεις.Είναι επιρρηματικές προτάσεις.

Με τι εισάγονται;Με τι εισάγονται; Με τους συνδέσμους: ώστε, που Με τους συνδέσμους: ώστε, που

(=ώστε), ώστε να, που να…(=ώστε), ώστε να, που να…

Π.χ. Ο Γιώργος μελέτησε Π.χ. Ο Γιώργος μελέτησε τόσοτόσο, , ώστε ώστε να γράψει καλά στις εξετάσεις.να γράψει καλά στις εξετάσεις.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ως τι χρησιμεύουν;Ως τι χρησιμεύουν;

Χρησιμεύουν Χρησιμεύουν ως επιρρηματικοί ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του προσδιορισμοί του αποτελέσματος ή του αποτελέσματος ή του συμπεράσματος.συμπεράσματος.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Συνήθως στην προηγούμενη Συνήθως στην προηγούμενη πρόταση υπάρχει η δεικτική πρόταση υπάρχει η δεικτική αντωνυμία αντωνυμία τόσος/ τέτοιοςτόσος/ τέτοιος ή το ή το δεικτικό επίρρημα δεικτικό επίρρημα τόσο.τόσο.

Με πονούσε Με πονούσε τόσοτόσο πολύ το κεφάλι μου, πολύ το κεφάλι μου, ώστεώστε πήρα παυσίπονο. πήρα παυσίπονο.

ΑΙΤΙΟ- ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΑΙΤΙΟ- ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Όταν θέλουμε να τονίσουμε το Όταν θέλουμε να τονίσουμε το αίτιοαίτιο χρησιμοποιούμε χρησιμοποιούμε ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ.ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ.

Π.χ. Π.χ. Επειδή ήταν πρόθυμος,Επειδή ήταν πρόθυμος, σε σε συγκινούσε.συγκινούσε.

ΑΙΤΙΟ- ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΑΙΤΙΟ- ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Όταν θέλουμε να τονίσουμε το Όταν θέλουμε να τονίσουμε το αποτέλεσμα αποτέλεσμα χρησιμοποιούμε χρησιμοποιούμε ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ.

Π.χ. Ήταν τόσο πρόθυμος Π.χ. Ήταν τόσο πρόθυμος που σε που σε συγκινούσε.συγκινούσε.

Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσεις Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσεις τις Δευτερεύουσες Αποτελεσματικές τις Δευτερεύουσες Αποτελεσματικές προτάσεις και να επισημάνεις το συντακτικό προτάσεις και να επισημάνεις το συντακτικό τους ρόλο.τους ρόλο. Ήταν τόσο μακριά, που δεν Ήταν τόσο μακριά, που δεν

ξεχώριζα τίποτα.ξεχώριζα τίποτα.

Είναι τέτοια η συμπεριφορά Είναι τέτοια η συμπεριφορά του, που σε εξοργίζει.του, που σε εξοργίζει.

Έκανε τα πάντα ώστε να με Έκανε τα πάντα ώστε να με κρατήσει κοντά του.κρατήσει κοντά του.

Τι δηλώνει η υπογραμμισμένη Τι δηλώνει η υπογραμμισμένη πρόταση;πρόταση; Ήρθε στο σχολείο, Ήρθε στο σχολείο, αν και ήταν αν και ήταν

άρρωστος.άρρωστος.

Δηλώνει εναντίωση/ αντίθεση

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Είναι επιρρηματικές προτάσεις.Είναι επιρρηματικές προτάσεις.

Με τι εισάγονται;Με τι εισάγονται; Με τους συνδέσμους: ενώ, αν και, Με τους συνδέσμους: ενώ, αν και,

μολονότι, κι ας, παρόλο που, παρότι, μολονότι, κι ας, παρόλο που, παρότι, παρά το γεγονός ότι…παρά το γεγονός ότι…

Παρά το γεγονόςΠαρά το γεγονός ότι δε με πίστευε, ότι δε με πίστευε, με ακολούθησε.με ακολούθησε.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ως τι χρησιμεύουν;Ως τι χρησιμεύουν;

Χρησιμεύουν ως Χρησιμεύουν ως επιρρηματικοί επιρρηματικοί προσδιορισμοί της εναντίωσης.προσδιορισμοί της εναντίωσης.

Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσεις Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσεις τις Δευτερεύουσες Εναντιωματικές προτάσεις τις Δευτερεύουσες Εναντιωματικές προτάσεις και να επισημάνεις το συντακτικό τους ρόλο.και να επισημάνεις το συντακτικό τους ρόλο.

Τον βοηθούσε πολύ, παρότι δεν Τον βοηθούσε πολύ, παρότι δεν ήταν φίλοι.ήταν φίλοι.

Αποφάσισα να πάω μαζί τους, Αποφάσισα να πάω μαζί τους, παρόλο που δεν είχα όρεξη.παρόλο που δεν είχα όρεξη.

Το κεφάλι μου βούιζε, κι ας είχα Το κεφάλι μου βούιζε, κι ας είχα πάρει παυσίπονο.πάρει παυσίπονο.

ΜΕΤΩΝΥΜΙΑΜΕΤΩΝΥΜΙΑτι είναι;τι είναι;

Είναι σχήμα λόγου.Είναι σχήμα λόγου.

Χρησιμοποιούμε Χρησιμοποιούμε το όνομα του το όνομα του δημιουργούδημιουργού αντί για το αντί για το δημιούργημα.δημιούργημα.

Π.χ. Αγόρασα Π.χ. Αγόρασα έναν Πικάσοέναν Πικάσο (αντί (αντί για έναν πίνακα του Πικάσογια έναν πίνακα του Πικάσο).).

ΜΕΤΩΝΥΜΙΑΜΕΤΩΝΥΜΙΑ

Χρησιμοποιούμε Χρησιμοποιούμε αυτό που αυτό που περιέχειπεριέχει αντί για το αντί για το περιεχόμενο.περιεχόμενο.

Π.χ. Θα πιούμε και Π.χ. Θα πιούμε και ένα ποτηράκι.ένα ποτηράκι. (αντί (αντί για κρασίγια κρασί).).

ΜΕΤΩΝΥΜΙΑΜΕΤΩΝΥΜΙΑ

Χρησιμοποιούμε Χρησιμοποιούμε το αφηρημένο το αφηρημένο αντί για το αντί για το συγκεκριμένο.συγκεκριμένο.

Π.χ. Π.χ. Η πόληΗ πόλη ήταν ανάστατη. (αντί ήταν ανάστατη. (αντί για τους κατοίκους της πόληςγια τους κατοίκους της πόλης).).

Βρες τις ΜΕΤΩΝΥΜΙΕΣ και τη Βρες τις ΜΕΤΩΝΥΜΙΕΣ και τη σημασία τους:σημασία τους: Αύριο λέμε να κάνουμε τα Αύριο λέμε να κάνουμε τα

στέφανα.στέφανα.

Τόπο στα νιάτα!Τόπο στα νιάτα!

Τον Χριστό θα τον κρεμάσουμε Τον Χριστό θα τον κρεμάσουμε πάνω από τον πίνακα.πάνω από τον πίνακα.

8η ΕΝΟΤΗΤΑ8η ΕΝΟΤΗΤΑ

Μπροστά στο μέλλονΜπροστά στο μέλλον

Οι υπογραμμισμένες λέξεις είναι Οι υπογραμμισμένες λέξεις είναι κλιτές ή άκλιτες;κλιτές ή άκλιτες; ΓιαΓια ελάτε εδώ. ελάτε εδώ. ΑςΑς φύγουμε. φύγουμε. ΘαΘα κοιμάται τώρα. κοιμάται τώρα.

Είναι άκλιτες και λέγονται ΜΟΡΙΑ.ΜΟΡΙΑ.

Σε τι χρησιμεύουν τα ΜΟΡΙΑ;Σε τι χρησιμεύουν τα ΜΟΡΙΑ; ΕμπλουτίζουνΕμπλουτίζουν τη σημασία των λέξεων και τη σημασία των λέξεων και

τους δίνουν τους δίνουν εκφραστικότητα.εκφραστικότητα.

Πώς θα ήταν ο λόγος αν δεν υπήρχαν μόρια;Πώς θα ήταν ο λόγος αν δεν υπήρχαν μόρια;

Ποια είναι τα μόρια;Ποια είναι τα μόρια;Τα πιο συνηθισμένα είναι:Τα πιο συνηθισμένα είναι:

για για

θαθα

Για ελάτε εδώ.Για ελάτε εδώ. (ΠΡΟΤΡΟΠΗ)(ΠΡΟΤΡΟΠΗ)

Θα έρθω.Θα έρθω. (ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ)(ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ)

Θα σου το έστελνα, αν Θα σου το έστελνα, αν το είχα.το είχα. (το δυνατό να (το δυνατό να γίνει)γίνει)

Θα κοιμάται τώρα.Θα κοιμάται τώρα. (ΠΙΘΑΝΟ)(ΠΙΘΑΝΟ)

Ποια είναι τα μόρια;Ποια είναι τα μόρια;Τα πιο συνηθισμένα είναι:Τα πιο συνηθισμένα είναι:

να να

αςας

μαμα

Να έρθεις.Να έρθεις. (ΠΡΟΣΤΑΓΗ)(ΠΡΟΣΤΑΓΗ)

Να ο αδελφός μου.Να ο αδελφός μου. (ΔΕΙΚΤΙΚΟ)(ΔΕΙΚΤΙΚΟ)

Ας έρθει.Ας έρθει. (ΠΡΟΤΡΟΠΗ)(ΠΡΟΤΡΟΠΗ)

Μα το Θεό.Μα το Θεό. (ΟΡΚΩΤΙΚΟ)(ΟΡΚΩΤΙΚΟ)

Στα μόρια ανήκουν γενικά λέξεις που δεν εντάσσονται σε κάποιο από τα άκλιτα μέρη του λόγου. ΔενΔεν είναι καλά. είναι καλά. Θα έρθεις αύριο; - Θα έρθεις αύριο; - Αμέ!Αμέ! Δε γύρισε Δε γύρισε κανκαν να με κοιτάξει. να με κοιτάξει. ΈτσιΈτσι μου έρχεται να πάω να της μιλήσω. μου έρχεται να πάω να της μιλήσω. ΣανΣαν να μας λες ψέματα. να μας λες ψέματα. Είμαστε φίλοι Είμαστε φίλοι εδώ καιεδώ και δυο χρόνια. δυο χρόνια.

Βρες τα μόρια και τη σημασία τους Βρες τα μόρια και τη σημασία τους στα παρακάτω παραδείγματα.στα παρακάτω παραδείγματα. Θα έχει φύγει.Θα έχει φύγει.

Ας ερχόταν για λίγο.Ας ερχόταν για λίγο.

Μπας και το μετάνιωσε και δεν έρθει;Μπας και το μετάνιωσε και δεν έρθει;

Τον ξέρω εδώ και 3 μήνες.Τον ξέρω εδώ και 3 μήνες.

Για να δω.Για να δω.

Το μόριο Το μόριο σανσαν ΣανΣαν+ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ/ ΕΠΙΘΕΤΟ/ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ+ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ/ ΕΠΙΘΕΤΟ/ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ

Δηλώνει παρομοίωση

Π.χ. Στην τράπεζα εξυπηρετήθηκα από μια κυρία σαν εσάς.

Το μόριο Το μόριο ωςως Ως Ως + ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ/ ΕΠΙΘΕΤΟ/ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ+ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ/ ΕΠΙΘΕΤΟ/ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ

Δηλώνει ιδιότητα

Π.χ. Τότε αναγνωρίστηκε η Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος.

Συμπλήρωσε τα κενά με τα μόρια Συμπλήρωσε τα κενά με τα μόρια σαν ή ως.σαν ή ως.

Όταν μπήκε στην εκκλησία λαμποκοπούσε…… Όταν μπήκε στην εκκλησία λαμποκοπούσε…… ήλιος.ήλιος.

Υπηρέτησε…..καθηγητής.Υπηρέτησε…..καθηγητής.

Ο αδελφός μου…..υπεύθυνος της επιχείρησης έχει Ο αδελφός μου…..υπεύθυνος της επιχείρησης έχει πολλές ευθύνες.πολλές ευθύνες.

Έχει το θείο του….πατέρα.Έχει το θείο του….πατέρα.

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ Όταν μιλάμεΌταν μιλάμε ανεβοκατεβάζουμε τον τόνο της φωνής

μας, για να εκφράσουμε καλύτερα τα συναισθήματα , για να εκφράσουμε καλύτερα τα συναισθήματα ή την άποψή μας.ή την άποψή μας.

Όταν γράφουμε,Όταν γράφουμε, χρησιμοποιούμε τα χρησιμοποιούμε τα σημεία στίξηςσημεία στίξης για τον ίδιο σκοπό.για τον ίδιο σκοπό.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΔΥΝΑΤΑ ΤΗ ΦΡΑΣΗ:ΔΙΑΒΑΣΕ ΔΥΝΑΤΑ ΤΗ ΦΡΑΣΗ:

Θα σου δείξω εγώ!Θα σου δείξω εγώ!

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

Πώς θα ήταν ο γραπτός λόγος αν

απουσίαζαν τα σημεία στίξης;

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΤΕΛΕΙΑ ΤΕΛΕΙΑ ↪↪..= παύση- ολοκλήρωση = παύση- ολοκλήρωση νοήματοςνοήματος

Π.χ. Πήγαμε στην ΠάροΠ.χ. Πήγαμε στην Πάρο.. Περάσαμε Περάσαμε υπέροχαυπέροχα..

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΚΟΜΜΑ ΚΟΜΜΑ ↪↪,,= παύση ανάμεσα σε = παύση ανάμεσα σε λέξεις ή προτάσειςλέξεις ή προτάσεις

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠότε βάζουμε κόμμα ανάμεσα σε λέξεις;Πότε βάζουμε κόμμα ανάμεσα σε λέξεις;

ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ

ΚΛΗΤΙΚΗ ΚΛΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ

ΠΑΡΑΘΕΣΗ Ή ΠΑΡΑΘΕΣΗ Ή ΕΠΕΞΗΓΗΣΗΕΠΕΞΗΓΗΣΗ

ΜΕΤΑ ΑΠΌ ΜΟΡΙΑ Ή ΜΕΤΑ ΑΠΌ ΜΟΡΙΑ Ή ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Η ΠάροςΗ Πάρος, , η Άνδροςη Άνδρος, , η η Σύρος και η Μύκονος Σύρος και η Μύκονος ανήκουν στις Κυκλάδες.ανήκουν στις Κυκλάδες.

ΘάνοΘάνο,, θα έρθεις; θα έρθεις; Ο γιος μουΟ γιος μου, , ο Νίκοςο Νίκος,,

σπουδάζει γιατρός.σπουδάζει γιατρός. Θέλαμε να πάμε Θέλαμε να πάμε

εκδρομή. εκδρομή. ΩστόσοΩστόσο,, δεν δεν τα καταφέραμε.τα καταφέραμε.

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠότε βάζουμε κόμμα ανάμεσα σε προτάσεις;Πότε βάζουμε κόμμα ανάμεσα σε προτάσεις;

ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ

ΠΑΡΕΝΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣΠΑΡΕΝΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΜΕ ΤΟ ΑΛΛΑ, ΟΜΩΣ, ΛΟΙΠΟΝΑΛΛΑ, ΟΜΩΣ, ΛΟΙΠΟΝ

ΜΕ ΜΕΤΟΧΕΣΜΕ ΜΕΤΟΧΕΣ

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΚΥΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΚΥΡΙΑ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Ο Γιάννης πήγε ΤήνοΟ Γιάννης πήγε Τήνο, , η Μαρία η Μαρία ταξίδεψε στην Ιταλίαταξίδεψε στην Ιταλία, , ο Μάριος ο Μάριος έμεινε στην Αθήνα.έμεινε στην Αθήνα.

Η Ελένη θα πάειΗ Ελένη θα πάει,, όπως είπεόπως είπε,, διακοπές.διακοπές.

Έχει χρήματαΈχει χρήματα, , αλλά αλλά δεν ταξιδεύει δεν ταξιδεύει καθόλου.καθόλου.

Περάσαμε το καλοκαίριΠεράσαμε το καλοκαίρι,, διασκεδάζονταςδιασκεδάζοντας από νησί σε νησί. από νησί σε νησί.

ΈτρεχεΈτρεχε,, για να προλάβει το τρένογια να προλάβει το τρένο..

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠότε Πότε δεδε βάζουμε κόμμα; βάζουμε κόμμα;

Ανάμεσα σε ΡΗΜΑ και Ανάμεσα σε ΡΗΜΑ και ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ

Ανάμεσα σε ΡΗΜΑ και Ανάμεσα σε ΡΗΜΑ και ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Ανάμεσα σε ΡΗΜΑ και Ανάμεσα σε ΡΗΜΑ και ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ

Όταν χρησιμοποιούμε το Όταν χρησιμοποιούμε το ήή και το και το καικαι

Στους επιθετικούς προσδιορισμούς Στους επιθετικούς προσδιορισμούς

Ο ΝίκοςΟ Νίκος ταξιδεύει.ταξιδεύει.

Η Ελένη Η Ελένη πλένει πλένει το αυτοκίνητο.το αυτοκίνητο.

ΚαθόμουνΚαθόμουν ώρες ώρες και κοίταζα το και κοίταζα το πέλαγος.πέλαγος.

ΉΉ το ένα βιβλίο το ένα βιβλίο ή ή το άλλο θα το άλλο θα αγοράσω.αγοράσω.

Η Σύρος έχει Η Σύρος έχει πολλές γοητευτικές πολλές γοητευτικές κυκλαδίτικεςκυκλαδίτικες παραλίες. παραλίες.

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΑΝΩ ΤΕΛΕΙΑ ΑΝΩ ΤΕΛΕΙΑ ↪↪··= παύση μεγαλύτερη = παύση μεγαλύτερη από αυτή του κόμματοςαπό αυτή του κόμματος

Κυρίως για αντίθεση

Π.χ. Αυτές δεν διακοπές ·· ήταν μαρτύριο. ήταν μαρτύριο.

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΔΙΠΛΗ ΤΕΛΕΙΑ ΔΙΠΛΗ ΤΕΛΕΙΑ ↪↪::==

Π.χ. Είπα στο Γιάννη όλη την αλήθεια: πρέπει να φύγει αμέσως.

Π.χ. Ήταν όλοι εκεί: ο Πέτρος, η Φανή, η Τάνια.

Π.χ. Ο καθηγητής είπε: «Γυρίστε στις θέσεις σας.»

ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗΤΑ ΛΟΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟΥ

ΑΠΑΡΙΘΜΗΣΗ

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΟ ↪↪;;= απορία/ = απορία/ αμφιβολίααμφιβολία

Π.χ. Πού είναι ο σταθμός του τρένουΠ.χ. Πού είναι ο σταθμός του τρένου;;

Π.χ. Είναι αλήθεια όσα λεςΠ.χ. Είναι αλήθεια όσα λες;;

απορία

αμφιβολία

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΘΑΥΜΑΣΤΙΚΟ ΘΑΥΜΑΣΤΙΚΟ ↪↪!!= συναισθήματα = συναισθήματα (φόβος, θαυμασμός, φρίκη…)(φόβος, θαυμασμός, φρίκη…)

Π.χ. Περάσαμε υπέροχαΠ.χ. Περάσαμε υπέροχα!!

Π.χ. Τι τρομερό θέαμαΠ.χ. Τι τρομερό θέαμα!!

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ ↪↪()()= όχι σημαντικές = όχι σημαντικές πληροφορίεςπληροφορίες

Π.χ. Πολλά νησιά των Κυκλάδων Π.χ. Πολλά νησιά των Κυκλάδων (Μύκονος, Σαντορίνη κτλ.)(Μύκονος, Σαντορίνη κτλ.) δέχονται δέχονται πολλούς τουρίστες κάθε χρόνο.πολλούς τουρίστες κάθε χρόνο.

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΑΠΛΗ ΠΑΥΛΑ ΑΠΛΗ ΠΑΥΛΑ ↪↪--= διάλογος= διάλογος

Π.χ. Π.χ. – – Λες αλήθεια;Λες αλήθεια; -- Ναι. Ναι.

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΔΙΠΛΗ ΠΑΥΛΑ ΔΙΠΛΗ ΠΑΥΛΑ ↪↪- -- -= περικλείει = περικλείει κάποια στοιχεία που θέλουμε να κάποια στοιχεία που θέλουμε να δείξουμε χωρίς να είναι εντελώς δείξουμε χωρίς να είναι εντελώς απαραίτητα για να γίνει κατανοητό απαραίτητα για να γίνει κατανοητό το νόημα.το νόημα.

Π.χ. Δυο φίλοι μουΠ.χ. Δυο φίλοι μου- ο Πέτρος και ο - ο Πέτρος και ο Κώστας-Κώστας- θα έρθουν μαζί μου θα έρθουν μαζί μου διακοπές.διακοπές.

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ↪↪«»«»= περικλείουν τα = περικλείουν τα λόγια κάποιου ή απόσπασμα από ένα λόγια κάποιου ή απόσπασμα από ένα κείμενο ή τίτλους βιβλίων…κείμενο ή τίτλους βιβλίων…

Π.χ. Ο Γιώργος είπε: Π.χ. Ο Γιώργος είπε: «Θα σπουδάσω «Θα σπουδάσω Μαθηματικά.»Μαθηματικά.»

ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣΠοια είναι τα σημεία στίξης;Ποια είναι τα σημεία στίξης;

ΑΠΟΣΙΩΠΗΤΙΚΑ ΑΠΟΣΙΩΠΗΤΙΚΑ ↪↪……= κάτι που δε = κάτι που δε θέλουμε να πούμε ή εννοείται εύκολα θέλουμε να πούμε ή εννοείται εύκολα ή δηλώνουμε κάποιο συναίσθημαή δηλώνουμε κάποιο συναίσθημα

Π.χ. Ξέρεις τι σημαίνει μια ώρα μαζί Π.χ. Ξέρεις τι σημαίνει μια ώρα μαζί τουτου……

Στις παρακάτω προτάσεις να βάλεις Στις παρακάτω προτάσεις να βάλεις κόμμα, όπου χρειάζεται.κόμμα, όπου χρειάζεται.

Ήθελε να πάει στην πόλη για να σπουδάσει Ήθελε να πάει στην πόλη για να σπουδάσει και τα κατάφερε.και τα κατάφερε.

Οι φίλοι του τον παρακίνησαν να αναζητήσει Οι φίλοι του τον παρακίνησαν να αναζητήσει τον αδελφό του επειδή ήταν σημαντικό για τον αδελφό του επειδή ήταν σημαντικό για αυτόν.αυτόν.

Πες μου τα νέα σου φίλε μου.Πες μου τα νέα σου φίλε μου.

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ Κάθε λέξη μπορεί να έχει πολλές σημασίες.Κάθε λέξη μπορεί να έχει πολλές σημασίες.

Π.χ. Π.χ. Τα μυρμήγκιαΤα μυρμήγκια φτιάχνουν φωλιές στο φτιάχνουν φωλιές στο έδαφος.έδαφος.

Π.χ. Οι εργάτες δούλευαν Π.χ. Οι εργάτες δούλευαν σαν τα μυρμήγκια.σαν τα μυρμήγκια.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα σχήματα λόγου;σχήματα λόγου;

ΜΕΤΑΦΟΡΑΜΕΤΑΦΟΡΑ

Π.χ. Έχει Π.χ. Έχει χρυσήχρυσή καρδιά. καρδιά. Είναι καλός άνθρωπος

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα σχήματα λόγου;σχήματα λόγου;

ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ

Π.χ. Έτρεχε Π.χ. Έτρεχε σαν τον άνεμοσαν τον άνεμο..Έτρεχε πολύ γρήγορα

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα σχήματα λόγου;σχήματα λόγου;

ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗ

Π.χ. Π.χ. Ο ήλιος μας χαμογελάειΟ ήλιος μας χαμογελάει κάθε πρωί. κάθε πρωί.

Ο ήλιος παρουσιάζεται να χαμογελάει όπως ο

άνθρωπος.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα σχήματα λόγου;σχήματα λόγου;

ΥΠΕΡΒΟΛΗΥΠΕΡΒΟΛΗ

Π.χ. Η θέλησή του Π.χ. Η θέλησή του κινεί ακόμα και τα κινεί ακόμα και τα βουνά.βουνά.

Αυτό δεν μπορεί να συμβεί στην πραγματικότητα.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα σχήματα λόγου;σχήματα λόγου;

ΣΧΗΜΑ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣΣΧΗΜΑ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ

Π.χ. Περιμένουμε Π.χ. Περιμένουμε όχι και λίγηόχι και λίγη ώρα. ώρα.

Πολλή ώρα

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα σχήματα λόγου;σχήματα λόγου;

ΕΙΡΩΝΕΙΑΕΙΡΩΝΕΙΑ

Π.χ. Μετά από αυτό θα έλεγα ότι είσαι Π.χ. Μετά από αυτό θα έλεγα ότι είσαι πολύ έξυπνος!πολύ έξυπνος!

Δε σε θεωρώ έξυπνο

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα σχήματα λόγου;σχήματα λόγου;

ΣΥΝΕΚΔΟΧΗΣΥΝΕΚΔΟΧΗ

Π.χ. Π.χ. Ο ΈλληναςΟ Έλληνας είναι εξαρτημένος από το είναι εξαρτημένος από το αυτοκίνητο.αυτοκίνητο.

Π.χ. Αγόρασα Π.χ. Αγόρασα ένα σίδεροένα σίδερο..Π.χ. Έχει Π.χ. Έχει μάτι αετού.μάτι αετού.

Οι Έλληνες= το μέρος αντί του όλου

Ηλεκτρική συσκευή= ύλη αντί για το αντικείμενο

Βλέπει καλά= αυτό που παράγει αντί για το παραγόμενο

Στα παρακάτω παραδείγματα να Στα παρακάτω παραδείγματα να εντοπίσεις τα εντοπίσεις τα σχήματα λόγου.σχήματα λόγου.

Πολλοί μαθητές είναι σαν τους παπαγάλους: Πολλοί μαθητές είναι σαν τους παπαγάλους: αποστηθίζουν το μάθημα της ημέρας.αποστηθίζουν το μάθημα της ημέρας.

Μην τον απολύσετε! Στο μέλλον θα στρώσει.Μην τον απολύσετε! Στο μέλλον θα στρώσει.

Μασά τα λόγια του.Μασά τα λόγια του.

Τρελάθηκε από τη χαρά του.Τρελάθηκε από τη χαρά του.

ΠΕΡΙΛΗΨΗΠΕΡΙΛΗΨΗ 1ο ΒΗΜΑ1ο ΒΗΜΑ

Διαβάζουμε ανάγνωση Διαβάζουμε ανάγνωση όλο όλο το κείμενο, για να το κείμενο, για να καταλάβουμε την άποψη του συγγραφέα.καταλάβουμε την άποψη του συγγραφέα.

ΠΕΡΙΛΗΨΗΠΕΡΙΛΗΨΗ 2ο ΒΗΜΑ2ο ΒΗΜΑ

Εντοπίζουμε τις Εντοπίζουμε τις άγνωστες λέξεις και τις άγνωστες λέξεις και τις διαρθρωτικές λέξεις.διαρθρωτικές λέξεις.

ΠΕΡΙΛΗΨΗΠΕΡΙΛΗΨΗ 3ο ΒΗΜΑ3ο ΒΗΜΑ

Βρίσκουμε τις Βρίσκουμε τις λέξεις- κλειδιάλέξεις- κλειδιά σε κάθε σε κάθε παράγραφο και γράφουμε παράγραφο και γράφουμε πλαγιοτίτλους.πλαγιοτίτλους.

ΠΕΡΙΛΗΨΗΠΕΡΙΛΗΨΗ 4ο ΒΗΜΑ4ο ΒΗΜΑ

Γράφουμε την Γράφουμε την περίληψη.περίληψη.

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣΣΥΓΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΔΕΔΕ γράφουμε γράφουμε δικές μας ιδέες.δικές μας ιδέες.

ΑκολουθούμεΑκολουθούμε τη σειρά του συγγραφέα. τη σειρά του συγγραφέα.

Γράφουμε σεΓράφουμε σε γ΄ πρόσωπο. γ΄ πρόσωπο.

ΔΕΝ αντιγράφουμε ΔΕΝ αντιγράφουμε το αρχικό κείμενο.το αρχικό κείμενο.

Χρησιμοποιούμε Χρησιμοποιούμε τις σωστές διαρθρωτικές λέξεις.τις σωστές διαρθρωτικές λέξεις.

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΥΚΝΩΣΗΣΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΥΚΝΩΣΗΣ

Αντικατάσταση Αντικατάσταση πολλών στοιχείων με το όνομα πολλών στοιχείων με το όνομα της κατηγορίας στην οποία ανήκουν.της κατηγορίας στην οποία ανήκουν.

Π.χ. τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδα= ΜΜΕΠ.χ. τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδα= ΜΜΕ ΑντικατάστασηΑντικατάσταση λέξεων με συνώνυμες λέξεων με συνώνυμεςΠ.χ. προκαλώ= Π.χ. προκαλώ= επιφέρωεπιφέρω ΣβήνουμεΣβήνουμε τους ονοματικούς προσδιορισμούς τους ονοματικούς προσδιορισμούςΠ.χ. όμορφο συναίσθημα= Π.χ. όμορφο συναίσθημα= συναίσθημασυναίσθημα Αποφυγή Αποφυγή ερωτήσεωνερωτήσεων

ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣΔΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣΘ.Π. Θ.Π. Ο συγγραφέας αναφέρεταιΟ συγγραφέας αναφέρεται….(Κεντρική Ιδέα όλου του ….(Κεντρική Ιδέα όλου του

κειμένου). κειμένου). ΑρχικάΑρχικά, ….., …..

Επίσης, ……Επίσης, ……

Επομένως, ….Επομένως, ….

ΚλείνονταςΚλείνοντας, τονίζει ότι…, τονίζει ότι…