6. Sınıf Fen Bilimleri 2. Ünite Kuvvet ve Hareket

KUVVET VE HAREKET

1.Bileşke Kuvvet2.Sabit Süratli Hareket

KuvvetDuran bir cismi hareket ettiren, hareket eden bir cismi durduran, cisimlerin şeklinde değişiklik meydana getirebilen etkiye kuvvet denir.

Kısaca “F” ile ifade edilir. Kuvvetin birimi “Newton”dur, kısaca “N” ile gösterilir.Dinamometre ile ölçülür.

KUVVETİN ÖZELLİKLERİ

Bir kuvveti tanımlayabilmek için o kuvvetin uygulama noktasının, yönünün, doğrultusunun ve şiddetinin bilinmesi gerekir.

F Kuvvetinin Uygulama Noktası: F Kuvvetinin Şiddeti ( Büyüklüğü): F kuvvetinin Doğrultusu: F Kuvvetinin Yönü:

A Bbatı doğuF

Not: Bir kuvvetin büyüklüğü kuvveti gösteren okların büyüklüğüyle ifade edilebilir.

Örnek:Yandaki kutuya şekildeki gibi F1, F2 ve F3 kuvvetleri uygulanmıştır.Buna göre aşağıdaki ifadelerden doğru olanlarını işaretleyiniz.

I. Üç kuvvetin de doğrultuları aynıdır.II. F1 ve F2 kuvvetleri aynı yönlüdür.III. F2 ve F3 kuvvetleri aynı yönlüdür.IV. F1 ve F3 kuvvetleri zıt yönlüdür.

F1

F2

F1

F2

F3

1. Bileşke Kuvvet:İki ya da daha fazla kuvvetin bir cisme yaptığı etkiyi tek

başına yapabilen kuvvete bileşke kuvvet denir. “R” harfi ile gösterilir. Net kuvvet de denir.

Bir noktaya uygulanan aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesi: Cisme uygulanan kuvvetlerin toplamına eşittir.Kuvvetlerle aynı yönlüdür.

F1 = 3 NF2 = 7 N

F1 = 3 NF2 = 7 N

R =

Bir noktaya uygulanan zıt yönlü kuvvetlerin bileşkesi: Cisme uygulanan kuvvetlerin farkına eşittir.Büyük kuvvet ile aynı yönlüdür.

F1 = 3 N F2 = 7 N F2 = 7 N

F1 = 3 N

R =

Bileşke kuvvete eşit büyüklükte ve zıt yönde olan, cisme uygulanan net kuvveti sıfır yapan kuvvete “dengeleyici kuvvet” denir.

Not 1: Durgun haldeki cisme etki eden bileşke kuvvet sıfırsa, cisim durmaya devam eder.

Not 2: Sabit süratle hareket eden bir cisme uygulanan bileşke kuvvet sıfırsa, cisim sabit süratle hareket etmeye devam eder.

Dengelenmiş KuvvetlerBir cismin üzerine etki eden net kuvvet sıfır ise cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır.

Dengelenmemiş KuvvetlerBir cismin üzerine etki eden net kuvvet sıfırdan farklı ise cisim dengelenmemiş kuvvetlerin etkisi altındadır.Dengelenmemiş kuvvetler cismi hareket ettirebilir, durdurabilir ya da yönünü ve şeklini değiştirebilir.

Halat çekme yarışı yapan çocuklar hareket edemiyorsa dengelenmiş kuvvetetkisi altındadırlar.

Kaydıraktan kayan çocuk aşağı doğru hızlandığı için dengelenmemiş kuvvet etkisi altındadır.

Bisiklet binerken sabit süratle hareket eden çocuk dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır.

Tuğlaları kıran adam dengelenmemiş kuvvet etkisi altındadır.

2. Sabit Süratli HareketBir cismin bulunduğu yerden başka bir yere gitmesine hareket denir.Bir cismin birim zamanda aldığı yola sürat denir. Aynı sürede daha fazla yol alan daha süratlidir. Aynı yolu daha kısa sürede alan daha süratlidir.

Bir cismin süratini alınan yolu, geçen zamana bölerek bulabiliriz.

Sürat

Alınan Yol

Zaman

Sürat

Alınan Yol

Zaman V

X

t

Sürat =Alınan Yol

ZamanV =

Xt

Alınan Yol = Sürat . Zaman

Zaman =Alınan Yol

Sürat

Sürat Birimleri:

1km = 1000m1sa = 60dk1dk = 60s

Büyüklük Yol Zaman SüratSembol x t vBirim m s (saniye) m/s

km h (saat) km/h

Alıştırmalar

90 km/h kaç m/s’ dir?

36 km/h kaç m/ s’ dir?

20 saniyede 400 metre yol alan bir aracın sürati kaç km/h’ tir?

Sürati 120 km/h olan bir araç 3 saatle kaç km yol alır?

20 saniyede 160 m yol alan aracın sürati kaç m/ s’dir?

Sürati 2m/s olan araç 2 dakikada kaç m yol alır?

Aşağıdaki soruları tabloya göre cevaplayınız.

……………………ve ………………..….nın süratleri eşittir.……………………ve …………..……….nın aldıkları yollar eşittir.……………………ve ..………………….nın hareket süreleri eşittir.…………………………….nin sürati en fazladır.…………………………….nın aldığı yol en fazladır.

Sürat Yol ZamanGökmen …………….. 48km 8hİrem 15km/h …………….. 4hSude …………….. 240km 10hMete 6km/h 60km ……………..

Grafik ÇizimleriSaatte 10km sabit süratle 4 saat yol alan bir bisikletliye ait alınan yol-zaman ve sürat-zaman grafiğini çiziniz.

1. İlk olarak yatay ve düşey eksenleri çizip grafiğe isim verelim.

Alınan Yol (km)

Geçen Zaman(h)

2. Grafik çiziminden sonra verilen değerleri tabloya yerleştirelim.

40

Alınan Yol (km)

Geçen Zaman(h)0102030

1 2 3 4

3. Tablodaki değerleri yazdıktan sonra değerleri birleştirip grafiği tamamlayalım.

Alınan Yol (km)

Geçen Zaman(h)0102030

1 2 3 4

40

Bisikletlinin sürat-zaman grafiğini çizelim

Alınan Yol (km)

Geçen Zaman(h)0102030

1 2 3 4

40

Sürat(km/h)

Geçen Zaman(h)

Not: Sürat Zaman grafiğinin altında kalan alan hareketlinin aldığı yolu verir.

Sürat(km/h)

Geçen Zaman(h)01530

1 2 3 4

Alan = Alınan Yol = Sürat . Zaman

AlıştırmaAşağıdaki tabloya göre alınan yol zaman grafiğini çizelim

Alınan Yol (m)

0 10 20 20 30 40 50 50 60 70 80

Geçen Süre (s)

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

Alınan Yol (km)

Geçen Zaman(h)

Önemli Uyarı !!!

Alınan yol – Zaman grafiğinde yolun sabit olması aracın hiç yol almadığını yani durduğunu gösterir.

Karşılaşma ve Yakalama Soruları1.

A ve B noktalarında sabit süratleri sırasıyla 12 m/s ve 6 m/s olan iki araç arasındaki uzaklık 300 m’dir.Buna göre A noktasındaki araç kaç saniye sonra B noktasındaki araca ulaşır?

Not: iki araç aynı yönde hareket ediyorsa süratleri çıkartılır!

v1= 12m/s v2= 6m/s300m

2. Aralarında 700 m olan köpekler birbirlerine doğru 30m/s ve 40m/s sabit süratle koşmaktadırlar. Buna göre köpekler kaç saniye sonra karşılaşırlar?

Not: İki hareketli zıt yönde hareket ediyorsa süratleri toplanır!

30m/s 40m/s

3. Gamze ile Funda yıllar sonra birbirlerini gördüklerinde Gamze 4 m/s süratle, Funda 8 m/s süratle birbirlerine doğru koşmaya başlıyorlar. 40 s sonra A noktasında karşılaşıyorlar. Buna göre;

• Gamze ve Funda ne kadar yol almışlardır?

A

Gamze Funda

• Aralarındaki mesafe toplam kaç m’dir?

• Gamze’nin 4 saatte aldığı yolu Funda kaç saatte alır?

• 2 km’ lik yolu hangisi daha çabuk koşar?

1.

(2010 sbs)

1.

2.

(2010 sbs)

2011 pybs

3.

4.

(2011 pybs)

(2011 pybs)5.Babası ile seyahate çıkan Seda, otobanda bulundukları 1,5 saatlik süre boyunca aracın kilometre sayacını takip ederek, her yarım saatte bir alınan yolu not etmiştir.Otobandaki yolculuğu esnasında sürat göstergesinin sürekli 110 km/h’te sabit kaldığını gören Seda araca ait alınan yol- geçen zaman grafiğini aşağıdakilerden hangisi gibi çizmelidir?

6.

2013 pybs

7.

(2013 pybs)

(2013 pybs)

8.

9.

(2012 pybs)

10.

2012 pybs

(2012 pybs)

11.

12.

(2014 pybs)

13.

(2014 pybs)

14. Bir otomobil 640 km’lik bir yolun bir kısmını 80 km/h süratle 5 saatte giderse, yolun kalan kısmını 60 km/h süratle kaç saatte gider?

A)2 B) 4 C) 6 D) 8

Bir hareketliye ait yol zaman grafiği şekildeki gibi olduğuna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Hareketli sabit süratli hareket yapmıştır.B)Hareketli 2. ve 4. saniyeler arası 80 m yol almıştır.C)Hareketlinin 4. ve 8. saniyeler arası yer değiştirmesi 120m’ dir.D)Hareketli hareketi sonunda toplam 120 m yol almıştır.

15.