K-12 Aralin 15 produksiyon at kita ng pambansang ekonomiya

Aralin 15

Pambansang KitaInihanda ni: ARNEL O. RIVERAAng GRADES pinaghihirapan HINDI inililimos!www.slideshare.net/sirarnelPHhistory

Balik-aral:• Sinusuri ng makroekonomiks ang

pambansang ekonomiya. Pangunahing layunin ng pag-aaral ng pambansang ekonomiya ay malaman kung may paglago sa ekonomiya (economic growth) ng bansa.

• Ginagamit ang mga economic models sa pagsusuri ng pambansang ekonomiya.

• Paano natin masasabi na ang isang tao ay mayaman?• Maraming pera• Malaki ang bahay• Magara ang kotse• Maraming alahas

Sandaling Isipin:

SAVINGS - perang natira matapos matugunan ang mga pangangailangan at kagustuhan.

MAY SAVINGS KA

NA BA?

Paano natin malalaman kung ang isang bansa ay MAYAMAN?

• Tumutokoy sa pangkalahatang kalagayan ng mga gawaing pang-ekonomiya ng bansa.

• Pangunahing layunin ng ekonomiya ang pagtugon sa mga pangangailangan ng mga tao sa bansa.

• Nasusukat ang economic performance sa pamamagitan ng GNP at GDP.

Economic Performance

• Tumutukoy sa kabuuang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng buong ekonomiya (loob at labas) sa loob ng isang taon.

• Tinatawag din itong Gross National Income (GNI)

Gross National Product (GNP)

• Tumutukoy sa halaga ng kabuuang produkto at serbisyo kasama ang partisipasyon ng mga dayuhang negosyante sa produksyon sa bansa.

• Tinatawag din ito bilang Gross Domestic Income (GDI)

Gross Domestic Product (GDP)

Ano ang pagkakaiba ng GNP sa GDP?

•Ang GNP ay Gawa Ng mga Pilipino samantalang ang GDP ay Gawa Dito sa Pilipinas.

In other words....

• Income Approach – batay sa kita ng mga Pilipino na mula sa pagbebenta ng produkto at serbisyo.

• Expenditure Approach – batay sa halagang ginastos sa paglikha ng produkto o serbisyo.

Paraan ng Pagsukat ng GNP

Expenditure ApproachFORMULA:GDP = [C + I + G + (X – M)] GNP = GDP + NFIAWhere:C = Personal Consumption ExpenditureG = Government ConsumptionI = Capital FormationX = Export RevenuesM = Import SpendingNFIA = Net factor income from abroad

Ano ang NFIA?• Kita ng pambasang ekonomiya mula sa salik

ng produksyon na nasa ibang bansa (e.g. mga OFW) – pambayad sa dayuhang ekonomiya para sa angkat na mga salik ng produksyon (e.g. imported raw materials).

Particulars Amount

Personal Consumption Expenditure (C) 3,346,716

Government Consumption (G) 492,110Capital Formation (I)

• Fixed Capital• Changes in stocks

815,981784,066

31,915Exports (X)

• Merchandize Exports• Non-factor Services

2,480,9662,186,749

294,217Imports (M)

• Merchandise Imports• Non-Factor Services

2,659,0092,507,035

151,974Gross Domestic Product (GDP) 4,476,764

Net Factor Income from Abroad (NFIA) 376,509

Gross National Product (GNP) for 2004 4,853,273

Isulat kung ano ang tinutukoy sa pangungusap. NO ERASURES. Wrong Spelling Wrong.

1. Tumutukoy sa pangkalahatang kalagayan ng mga gawaing pang-ekonomiya ng bansa.

2. Tumutukoy sa perang natira matapos matugunan ang mga pangangailangan at kagustuhan.

3. Tumutukoy sa kabuuang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng mga Pilipino sa loob ng isang taon.

Isulat kung ano ang tinutukoy sa pangungusap. NO ERASURES. Wrong Spelling Wrong.

4. Tumutukoy sa kabuuang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa sa bansa sa loob ng isang taon

5. Kita ng pambasang ekonomiya mula sa salik ng produksyon na nasa ibang bansa (e.g. mga OFW).

SAGOT:

1. Economic Performance2. Savings/Ipon3. Gross National Product (GNP)4. Gross Domestic Product (GDP)5. Net Factor Income from Abroad (NFIA)

KOMPYUTIN ANG NAWAWALANG DATOS:

Particulars Amount

Personal Consumption Expenditure (C) 3,772,249

Government Consumption (G) 527,045Capital Formation (I)

• Fixed Capital• Changes in stocks

783,40410,585

Exports (X)• Merchandize Exports• Non-factor Services

2,247,575342,164

Imports (M)• Merchandise Imports• Non-Factor Services

2,649,311166,932

Gross Domestic Product (GDP)

Net Factor Income from Abroad (NFIA) 477,145

Gross National Product (GNP) for 2005

Income ApproachGNP = consumption capital allowance

+ indirect business tax + compensation of employees + rents + interests + proprietor’s income + corporate income taxes + dividends + undisturbed corporate profits

Kahulugan:Consumption capital allowance

Halaga ng nagamit na kapital

Indirect business tax Buwis na ipinapataw sa pamahalaan

Rent Kita mula sa lupa

interest Kita mula sa kapital

Proprietor’s income Kita ng entreprenyur sa kanyang negosyo

Corporate income tax Buwis na galing sa kita ng mga bahay kalakal

Dividends Kita ng mga may-ari ng bahay kalakal

Undisturbed corporate profits Natira sa kinita ng bahay-kalakal matapos mabawasan ng dividends

Anong sangay ng pamahalaan ang nagsusuri ng pambansang kita?• Ang National Economic

Development Authority (NEDA) ang opisyal na tagalabas ng tala ng pambansang kita. Isang sangay ng NEDA ang National Statistical Coordination Board (NSCB) ang may tungkulin na magtala ng national income accounts (GNP at GDP). Ang lahat ng estatistika ay tinitipon ng NSCB sa Philippine Statistical Yearbook.

Pagsukat sa pag-unlad ng bansa• Inilalarawan ng GNP at GDP ang

produksyon ng bansa. Magandang makita na papataas ang GNP at GDP. Ibig sabihin nito, tumataas ang produksyon ng bansa. Dumarami ang kumikita sa ekonomiya. Umaangat ang kabuhayan ng mga kasapi ng ekonomiya.

Nominal GNP• Kilala din sa tawag na GNP in current prices o

insignificant GNP.• Ang mga umiiral na presyo sa nasabing taon ay

ginagamit upang bigyang-halaga ang produksyon ng bansa. Sa ganitong kaayusan, hindi naisasaalang-alang ang tunay na pagtaas ng produksyon ng ekonomiya.

• Upang malaman ang pagbabago sa produksyon ay kinakailangang iayon ang GNP sa pagbabago ng presyo.

Nominal GNP• Kailangang pumili ng basehang taon (base year).

Inaalam ang bilihin sa basehang taon. Ito ang magiging pamantayan ng pagbabago sa presyo ng mga sumusunod na taon.

• Upang maiayon ang GNP sa pagbabago ng presyo, kinukuha muna ang deflator. Ang formula para sa deflator ay:

deflator = x 100

Halimbawa: Taon Presyo Deflator

1985 125 1001986 150 1201987 158 126

deflator = x 100

deflator ng 1986 = x 100 = 120

Real GNP• Ang Real GNP ay GNP na iniaayon sa pagbabago

ng presyo.• Ito ay tumutukoy sa halaga ng kasalukuyang GNP

kung ihahambing sa halaga ng basehang taon.

Real GNP = nominal GNP x

Halimbawa:• Nominal GNP ng 1986 = 3,500• GNP deflator ng basehang taon = 100• GNP deflator ng 1986 = 120

Real GNP = nominal GNP x

Real GNP = 3,500 x = 2, 917

Seatwork: Kompyutin ang nawawalang datosTaon Presyo Deflator Nominal GNP2001 210 100 918,1752002 235 974,4792003 246 1,033,666

Kompyutin ang Real GNP para sa taong 2002 at 2003.

Antas ng Paglago (Growth Rate)• Ang paglago ng GNP ay nasusukat gamit ang

formula sa ibaba:

Growth Rate = x 100

Whereas:GNP2 = bagong GNPGNP1 = lumang GNP

Halimbawa:• GNP ng 2001 = 3,876,603• GNP ng 2002 = 4,218,883

Growth Rate = x 100

Growth Rate = x 100

Growth Rate = x 100 = 8.83%

Seatwork: Kompyutin ang nawawalang datosRound-off answers to two decimal places.

Taon Nominal GNP Growth Rate2002 4,218,883 N/A2003 4,631,4792004 5,248,0642005 5,891,1832006 6,533,7752007 7,249,323

Per Capita GNP• Panukat na ginagamit upang matantiya ang

halaga ng produksyon ng bawat Pilipino sa loob ng isang panahon.

• Ang halaga ng gastos ng bawat Pilipino.

Per Capita GNP =

Halimbawa:• GNP ng 2001 = 1,502,814,000• Populasyon ng 2001 = 76,900,000

Per Capita GNP =

Per Capita GNP =

= 19,542.44

Solve:• GNP ng 2007 = 7,249,323,000• Populasyon ng 2007 = 88,710,000

Per Capita GNP =

• Anu-ano ang kahalagahan ng pagsukat

ng pambansang kita?

PAGPAPAHALAGA

Ang GRADES pinaghihirapan

HINDI inililimos!

Tandaan:

References:• Chua, Johannes L., Panahon, Kasaysayan at

Lipunan (Ekonomiks) Ikalawang Edisyon, DIWA Publishing House

• De Leon, Zenaida M. et. al. (2004), Ekonomiks Pagsulong at Pag-unlad, VPHI

• Mateo, Grace Estela C. et. al., Ekonomiks Mga Konsepto at Aplikasyon (2012), VPHI

• Nolasco, Libertty I. et. Al. , Ekonomiks: Mga Konsepto, Applikasyon at Isyu, VPHI

Isulat kung ano ang tinutukoy sa pangungusap. NO ERASURES. Wrong Spelling Wrong.

1. Sangay ng pamahalaan na opisyal na tagalabas ng tala ng pambansang kita.

2. Ang aklat na naglalaman ng estatistika na tinitipon ng NSCB tungkol sa ekonomiya ng bansa sa loob ng isang taon.

3. Pagsukat ng GNP batay sa kita ng mga Pilipino sa paglikha ng mga produkto at serbisyo sa loob ng isang taon.

Isulat kung ano ang tinutukoy sa pangungusap. NO ERASURES. Wrong Spelling Wrong.

4. Pagsukat ng GNP batay sa ginastos sa paglikha ng mga produkto at serbisyo sa loob ng isang taon.

5. Ang tawag sa kolektibong pagsasama ng GNP at GDP.

SAGOT:

1. National Economic Development Authority (NEDA)

2. Philippine Statistical Yearbook3. Income Approach4. Expenditure Approach5. National Income Accounts (NIA)

Isulat kung ano ang tinutukoy sa pangungusap. NO ERASURES. Wrong Spelling Wrong.

1. Binubuo ng mga konsyumer at gumagamit ng kalakal at serbisyo.

2. Anong sektor ang taga-gawa ng mga kalakal at serbisyo.

3. Tumatanggap ng ipon at nagpapautang sa mga may nais ng puhunan.

4. Tinuturing na dugong dumadaloy sa pambansang ekonomiya.

5. Nagkakaloob ng serbisyo at produktong pampubliko.

SAGOT:

1. Sambahayan2. Bahay-Kalakal3. Institusyong Pinansyal4. Pondo5. Pamahalaan